Nhóm 4

BIỂU HIỆN MỚI CỦA ĐỘC

QUYỀN, ĐỘC QUYỀN NHÀ
NƯỚC TRONG ĐIỀU KIỆN
NGÀY NAY
 Nội dung

Biểu hiện mới của

01 độc quyền

Biểu hiện mới của độc quyền nhà nước dưới

02 chủ nghĩa tư bản
 01
Biểu hiện mới của độc
quyền
 a. Biểu hiện mới của tích tụ và tập trung tư bản
• Tập trung sản xuất và hình thức độc quyền mới: sự xuất hiện những công
ty độc quyền xuyên quốc gia bên cạnh sự phát triển của các xí nghiệp vừa
và nhỏ
• Sức mạnh của các consơn (concern) và cônglômêrát (conglomerat) ngày
càng được tăng cường. Nhưng do tác động của các đạo luật chống độc
quyền hay luật chống hạn chế cạnh tranh đã làm xuất hiện phổ biến các
hình thức tổ chức độc quyền lớn hơn, cao hơn: hình thức ôlygôpôly hay
hay pôlypôly
• Cách mạng khoa học và công nghệ biểu lộ thành hai xu hướng đối lập
nhau nhưng
=>Hình thức tổthực
chứcra làquyền
độc thốngmới
nhấtđãvới nhau:
ra đời. Đó xu hướng
là các tập trung
Concern và xu
(Consơn) và các
hướng phi tập
Conglomerate trung hóa.
(Công-gơ-lô-mê-rết).
Concern:
 Là tổ chức độc quyền đa ngành, thành phần của nó có hàng trăm xí
nghiệp có quan hệ với những ngành khác nhau và được phân bố ở nhiều
nước.
 Nguyên nhân: do cạnh tranh gay gắt việc kinh doanh chuyên môn hoá hẹp
dễ bị phá sản.
 Conglomerate:
 Là sự kết hợp của hàng chục những hãng vừa và nhỏ không có sự liên
quan trực tiếp về sản xuất hoặc dịch vụ cho sản xuất
 Mục đích : là thu lợi nhuận từ kinh doanh chứng khoán
Xuất hiện các doanh nghiệp vừa và nhỏ là do :

 Thứ nhất, việc ứng dụng các thành

tựu cách mạng khoa học và công
nghệ cho phép tiêu chuẩn hóa và
chuyên môn hóa sản xuất ngày
càng sâu rộng, dẫn tới hình thành
hệ thống gia công. Nhìn bề ngoài,
dường như đó là hiện tượng "phi tập
trung hóa", nhưng thực chất đó chỉ
là một biểu hiện mới của sự tập
trung sản xuất
 Thứ hai, những ưu thế của doanh
nghiệp vừa và nhỏ trong cơ chế thị
trường.
* Sự thay đổi trong các hình thức tổ chức và cơ chế thống trị của tư bản
tài chính
 Sự thay đổi diễn ra ngay trong quá trình liên kết và thâm nhập vào
nhau giữa tư bản ngân hàng và tư bản công nghiệp.
 Nội dung của sự liên kết cũng đa dạng hơn, tinh vi hơn, phức tạp hơn.
 Vai trò kinh tế và chính trị của tư bản tài chính ngày càng lớn, không
chỉ trong khuôn khổ quốc gia mà còn ảnh hưởng mạnh mẽ tới các
nước khác trên thế giới.
 Để bành trướng ra thế giới và thích ứng với quá trình quốc tế hóa đời
sống kinh tế, các tập đoàn tư bản tài chính đã thành lập các ngân
hàng đa quốc gia và xuyên quốc gia, tạo điều kiện cho các công ty
xuyên quốc gia thâm nhập vào các nước khác
b Biểu hiện mới về vai trò của tư bản tài chính trong các tập đoàn độc quyền
b)

 Công – nông – thương – tín – dịch

vụ

 Công nghiệp – quân sự - dịch vụ quốc phòng…

b) Biểu hiện mới về vai trò của tư bản tài chính trong các tập đoàn độc quyền

 Nhiều tầng lớp dân cư có thể mua được cổ

phiếu và trở thành các cổ đông nhỏ

 Chế độ uỷ nhiệm xuất hiện – cổ đông lớn thay

mặt cho cổ đông có ít cổ phiếu quyết định
phương hướng hoạt động của công ty cổ phần

 Các chủ sở hữu lớn vừa khống chế trực tiếp vừa
gián tiếp thông qua biến động trên thị trường tài
chính, buộc các nhà quản lý phải tuân theo lợi
ích của chúng
c) Biểu hiện mới của xuất khẩu tư bản

 Thứ nhất :
 Dưới tác động của cách mạng khoa học công nghệ hiện đại làm thay đổi
yêu cầu về môi trường đầu tư, như: sự xuất hiện các ngành có hàm lượng
khoa học kỹ thuật cao, hàm lượng vốn lớn, đòi hỏi dung lượng thị trường
lớn và chất lượng cao, nguồn nhân công phải được đào tạo và có trình độ,
tay nghề, có cơ sở hạ tầng của sản xuất hiện đại, môi trường kinh tế, chính
trị, xã hội ổn định…
 Ở các nước chậm phát triển không đáp ứng được những yêu cầu đó, nên
hiện nay lượng tư bản xuất khẩu giữa các nước phát triển với nhau ngày
càng chiếm tỷ trọng lớn trong tổng lượng tư bản xuất khẩu của thế giới.
 Thứ hai:
 Chủ thể xuất khẩu tư bản có sự thay đổi lớn, vai trò của các công ty
xuyên quốc gia trong xuất khẩu tư bản ngày càng to lớn, đặc biệt là đầu
tư trực tiếp nước ngoài. Mặt khác, các nước đang phát triển cũng thực
hiện xuất khẩu tư bản.
 Thứ ba:
 Hình thức xuất khẩu tư bản rất đa dạng, sự đan xen giữa xuất khẩu tư
bản và xuất khẩu hàng hóa tăng lên. Ví dụ: xây dựng - kinh doanh -
chuyển giao (BOT: Build - Operate - Transfer) ; xây dựng - chuyển giao
(BT)… Sự kết hợp giữa xuất khẩu tư bản với các hợp đồng buôn bán
hàng hóa, dịch vụ, chất xám,...không ngừng tăng lên.
 Thứ tư:
 Sự áp đặt mang tính chất thực dân trong xuất khẩu tư bản đã được gỡ
bỏ dần và nguyên tắc cùng có lợi trong đầu tư được đề cao.
d) Biểu hiện mới của sự phân chia thị trường thế giới giữa các linh minh độc
quyền

 Xu hướng toàn cầu hoá kinh tế, xu hướng

khu vực khoá kinh tế hình thành các liên
minh kinh tế

 Tư bản độc quyền quốc tế là thế lực

đang chi phối quá trình toàn cầu
hoá thông qua các tổ chức kinh tế
quốc tế và đang ra sức hạn chế sự
phát triển của các tổ chức khu vực
đ) Biểu hiện mới của sự phân chia lãnh thổ ảnh hưởng dưới sự chi phối
của các tập đoàn độc quyền
 Các cường quốc tư bản tranh giành nhau phạm vi ảnh hưởng bằng cách
thực hiện « chiến lược biên giới mềm », ra sức bành trướng « biên giới
kinh tế » rộng hơn biên giới địa lý, ràng buộc, chi phối các nước chậm
phát triển từ lệ thuộc về vốn, công nghệ đến sự lệ thuộc về chính trị dưới
mọi hình thức lúc ngấm ngầm, lúc công khai.

 Sự phân chia lãnh tổ thế giới được thay thế bằng những cuộc chiến
tranh thương mại, chiến tranh sắc tộc, tôn giáo mà đứng bên trong
hoặc núp đằng sau, trực tiếp hay gián tiếp các cuộc đụng độ đó chính
là các cường quốc tư bản.
Biểu hiện mới của
độc quyền nhà
nước dưới chủ 02
nghĩa tư bản
a) Những biểu hiện mới về cơ chế quan hệ nhân sự

 Do sự phát triển của dân trí và quy luật cạnh tranh

dẫn đến thể chế đa nguyên trong phân chia quyền
lực nhà nước trở thành phổ biến
 Xuất hiện cơ chế thoả hiệp để cùng tồn tại, cùng
phân chia quyền lực giữa các thể lực TB độc
quyền không cho phép bất kỳ một thế lực TB nào
độc tôn
 Trong không ít trường họp trọng tâm quyền lực
nhà nước lại thuộc về một thế lực trung dung có
vị thế cân bằng giữa các thế lực đối địch nhau.
Đến lượt nó, vị thế quyền lực đó tạo nên những
thể chế kinh tế, chính trị, xã hội,... ôn hòa hơn, ít
cực đoan hơn so với những thời kỳ trước.
b) Những biểu hiện mới về sở hữu nhà nước

 Chống lạm phát và thất nghiệp được ưu tiên

 Cổ phần nhà nước trong các ngân hàng và
các công ty lớn trở thành phổ biến
 Nhà nước khắc phục trong đầu tư và các nhu
cầu mang tính xã hội ở các nước phát triển

 Các tập đoàn độc quyền thu được lợi nhuận

khổng lồ khi thực hiện đơn đặt hàng của nhà
nước
 Nhà nước tư sản hiện đại là nhân tố quyết định
sự ổn định kinh tế vĩ mô thông qua thu – chi
ngân sách, kiểm soát lãi suất, tỷ giá ….
 c) Biểu hiện mới trong vai trò công cụ điều tiết kinh tế của độc quyền nhà nước

 Các chính phủ, nghị viện tư sản hiện đại được

tổ chức như một công ty cổ phần tư bản chủ
nghĩa

 “Đa nguyên tư sản” nhằm làm dịu tầng lớp đấu

tranh của nhân dân tiến bộ chống sự bóc lột,
khống chế của tư bản lũng đoạn

 Viện trợ ưu đãi từ nguồn lực nhà nước có xu

hướng gia tang. Các dự án viện trợ song phương
thì các nước tiếp nhận rất ít ngoại tệ, chủ yếu là
máy móc, hang hoá, công nghệ và chuyên gia của
nước cung cấp
Cảm ơn cô và các bạn đã lắng nghe