Medicina Informator 2017

ZBIRKA ZADATAKA ZA PRIJEMNI ISPIT
NA MEDICINSKOM FAKULTETU
UNIVERZITETA U SARAJEVU
SARAJEVO, 2017.
ISSN 1512-763X
AUTORI:
Prof. dr Slavka Ibrulj - vanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Sarajevu za
oblast Medicinska biologija sa humanom genetikom
Prof. dr Mustafa Busuladžić -vanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Sara-

jevu za oblast Medicinska fizika i biofizika
Prof. dr Fehirn Korać - vanredni profesor Prirodno-matematičkog fakulteta Univerziteta u

Sarajevu za oblast Fizikalna hemija
Izdavač: Medicinski fakultet Sarajevo
DTP: TDP, Sarajevo
Štampa: Savart M, Sarajevo
LITERATURA:
FIZIKA
1. Abasbegović N., Musemić R.: Fizika sa zbirkom zadataka za 1. razred gimnazije i srod-
nih srednjih škola, IP Svjetlost, Sarajevo, 2002.
2. Girt E., Džonlić A., Novalija K.: Fizika sa zbirkom zadataka za II razred gimnazije, IP
§vjetlost, Sarajevo, 1996.
3. Salaka Z., Dervišbegović S., Milošević D. B.: Fizika sa zbirkom zadataka za III razred
gimnazije i srodnih srednjih škola, IP Svjetlost, Sarajevo, 2007.
4. Kulenović F., Vobornik S., Sliško J.: Fizika sa zbirkom zadataka za N razred srednje
škole, IP Svjetlost, Sarajevo, 2000.
5. Knight R. D., Jones B., Field S.: College Physics: A strategic approach, 3"' ed., Pearson
Education, New York, 2015.
6. Cutnell J. D., Johnson K. W.: Physics, 9"' ed., John Wiley and Sons, New York, 2012.
7. Giambattista A., Richardson B., Richardson R.: Physics, 2nd ed., McGraw-Hill Education,
NewYork, 2009.
8. Walker J. S.: Physics, 4"' ed., Addison-Wesley; 4 edition, Boston, 2012.
HEMIJA
1. M. Sikirica: Hemija za I razred gimnazija, Sarajevo Publishing, 2004.
2. A. Petreski, Tkalčec: Hemija za II razred, Svjetlost Sarajevo, 2005.
3. M. Sikirica: Hemija za ill razred gimnazija, Sarajevo Publishing, 2004.
4. M. Sikirica: Hemija za IV razred gimnazija, 1998.
Dopunska literatura:
5. M. Lekić, F. Korać: Repetitorij iz hemije, 2001.
6. K. Kljaić: Priručnik za klasifikacijske ispite, Zagreb, 1989.
BIOLOGIJA
1. Sofradžija A., Šoljan D., Hadžiselimović R.: Biologija za 1. razred gimnazije. Svjetlost,
Sarajevo.
2. Međedović S., Hadžiselimović R., Maslić E.: Biologija za 2. razred gimnazije. Svjetlost,
Sarajevo.
3. Berberović Lj., Hadžiselimović R., Sofradžija A.: Biologija za 2. razred gimnazije.
Svjetlost, Sarajevo.
4. Međedović S., Hadžiselimović R., Maslić E.: Biologija za 3. razred gimnazije. Svjetlost,
Sarajevo.
5. Sofradžija A., Škrijelj R., Maslić E.: Biologija za 4. razred gimnazije. Svjetlost, Sarajevo.
ZBIRKA ZADATAKA ZA PRIJEMNI ISPIT JE NAMJE-
NJENA ZA PRIPREMU I REALIZACIJU PRIJEMNOG
ISPITA NA MEDICINSKOM FAKULTETU UNIVERZI-
TETA U SARAJEVU.
ZBIRKA ZADATAKA ZA PRIJEMNI ISPIT ILI ZADACI

SADRŽANI U ZBIRCI ZADATAKA SE MOGU KORI-
STITI NA DRUGIM UNIVERZITETIMA I FAKULTE-
TIMA ISKLJUČIVO UZ PRETHODNU PISMENU SA-
GLASNOST DEKANA MEDICINSKOG FAKULTETA
UNIVERZITETA U SARAJEVU.
Ova je knjiga zaštićena autorskim pravima i ne smije se

niti djelimično reproducirati. fotokopirali. prenositi na
bilo koji način niti umnožavati bez pismene saglasnosti
Dekana Medicinskog fakulteta Univerziteta u Sarajevu.
Predgovor
Medicinski fakultet Univerziteta u Sarajevu tokom više od 70 godina uspješ-

nog i kontinuiranog rada slijedi tradiciju izbora najboljih maturanata koji
kroz prijemnu proceduru postaju naši studenti.
U želji da uspješno nastavimo tradiciju pripremili smo Zbirku zadataka u

kojoj su sabrana pitanja iz predmeta fizika, hemija i biologija, a koja će se
koristiti za izradu testa za prijem na Medicinski fakultet Univerziteta u Sa-
rajevu. Pitanjima je isključivo obuhvaćeno gradivo srednjoškolskih, gimna-
zijskih programa ovih predmeta.
Kako bi Vam dodatno pomogli autori ove knjige održat će pripremnu na-
stavu u toku koje ćete proći kroz pitanja i zadatke, te imati priliku razriješiti
eventualne dileme.
Na zadnjoj stranici nalazi se Pristupnica za probni test, sa kojom ćete moći

pristupiti probnom testu koji će se održati na kraju pripremne nastave. Pri-
stupom ovom testiranju imat ćete priliku provjeriti stečeno znanje.
Želimo Vam kvalitetan i uspješan pripremni rad.
Dekanat Medicinskog fakulteta Univerziteta u Sarajevu
5
Predgovor
Medicinski fakultet Univerziteta u Sarajevu tokom više od 70 godina uspješ-

nog i kontinuiranog rada slijedi tradiciju izbora najboljih maturanata koji
kroz prijemnu proceduru postaju naši studenti.
U želji da uspješno nastavimo tradiciju pripremili smo Zbirku zadataka u

kojoj su sabrana pitanja iz predmeta fizika, hemija i biologija, a koja će se
koristiti za izradu testa za prijem na Medicinski fakultet Univerziteta u Sa-
rajevu. Pitanjima je isključivo obuhvaćeno gradivo srednjoškolskih, gimna-
zijskih programa ovih predmeta.
Kako bi Vam dodatno pomogli autori ove knjige održat će pripremnu na-
stavu u toku koje ćete proći kroz pitanja i zadatke, te imati priliku razriješiti
eventualne dileme.
Na zadnjoj stranici nalazi se Pristupnica za probni test, sa kojom ćete moći

pristupiti probnom testu koji će se održati na kraju pripremne nastave. Pri-
stupom ovom testiranju imat ćete priliku provjeriti stečeno znanje.
Želimo Vam kvalitetan i uspješan pripremni rad.
Dekanat Medicinskog fakulteta Univerziteta u Sarajevu
5
FIZIKA
FIZIKA
1. Intenzitet skalamog produkta dva vektora je dat izrazom
2. Intenzitet vektorskog produkta dva vektora je dat izrazom
3. Vektorski produkt dva vektora daje vektor koji leži u ravni

_ _ _ _ _ _ _ _ na ravan u kojoj leže dva vektora koji čine vektor-
ski produkt.
4. Brzina prijenosa pulsa (signala) u A tipu nervnog vlakna može izno-

siti i do 140 m/s. U vremenu od 5 ms ovaj će signal prevaliti put od
5. Masa mozga novorođenčeta se poveća za oko 1,6 mg u minuti. U toku

pola dana će se približno povećati z a - - - - - - - - - - - - -
6. Signal u aksonu velike lignje može putovati brzinom 20 m/s. Pretvara-

jućiu km/h to iznosi ______________
7. U pravouglom trouglu stranicu naspram pravoga ugla nazivamo
8. Inverzna funkcija funkcije sinus se naziva ________i skra-

ćeno obilježava s a - - - - - - - - -
9. Masa kišne kapljice je 3,8 mg. Pretvorbom u kilograme dobijemo:

a. 3,8· 10·2 kg
b. 3,8· 10·3 kg
c. 3,8· 104 kg
d. 3,8· lQ·S kg
e. 3,8· 10-6 kg
9
NA MEDICINSKOM FAKULTETU UNIVERZITETA U SARAJEVU
10. Koja od dole navedenih vrijednosti odgovara površini 3,6 cm2 ?

a. 3,6 · 104 m 2
b. 3,6 · 102 m 2
c. 3,6 · 10" m 2
d. 3,6 · 104 m 2
e. 3,6 · 10·6 m 2
11. Koja od dole navedenih vrijednosti odgovara dužini 73,8 mm?

a. 7,38 · 101 m
b. 7,38 · 10" m
c. 73,8 · 10" m
d. 73,8 · 10" m
e. 7,38 · 10" m
12. Odrediti dužinu hipotenuze pravouglog trougla prikazanog na slici.
6cm
a.4cm
b.6cm
c. Scm
d.9cm
e.10 cm
13. Naša planeta Zemlja je formirana prije 4,57·109 godina. Ako ovo vrije-
me izrazimo u sekundama dobit ćemo sljedeću vrijednost:
a. 1,37· 1011 s
b. 3,76· 1014 s
c. 2,55· 1015 s
d. 1,44· 1017 s
e. 1,34· 1019 s
10
FIZIKA
14. Pravougaonik je karakterisan stranicama dužina 3,35 mi 0,27 m. Povr-

šina pravougaonika je:
a. 0,5 m 2
b. 0,9 m 2
c. 1,6 m 2
d.2,2 m 2
e. 2,6 m 2
15. Dužina stranica kvadrata je 3,2 m. Dužina njegove dijagonale je:

a. 2,5m
b. 8,4m
c. 5,6 m
d.6,Sm
e. 4,5m
16. Ljestve duge 3,1 m su prislonjene jednim krajem uz zid visine 2,6 m.
Ugao koji zaklapaju ljestve i zid je približno jednak:
a. 30°
b.33°
c. 35°
d.37°
e. 39°
17. Površina sfere (lopte) je proporcionalna sa:

a. prvim stepenom njenog radijusa
b. drugim stepenom njenog radijusa
c. trećim stepenom njenog radijusa
d. četvrtim stepenom njenog radijusa
e. petim stepenom njenog radijusa
18. Samo jedna od dole navedenih veličina je vektorska veličina:

a. vrijeme trajanja jedne rukometne utakmice
b. masa putničkog aviona
c. sila kojom Zemlja privlači ljudsko tijelo
d. temperatura nasutog čaja u šoljici
e. ukupan broj gledalaca na košarkaškoj utakmici
11
19. Koji je to minimalan broj vektora karakterisanih različitim intenziteti-

ma moguće vektorski sabrati, tako da njihova vektorska suma bude
jednaka nuli?
a.dva
b. tri
c. četiri
d. pet
e. šest
20. Vektorskim zbrajanjem vektora a, b, i c se dobije a+ b + c= O. Vektori

ii i č su usmjereni u suprotnim smjerovima, a za njihove intenzitete
vrijedi relacija a= 2c. Samo jedan od dole navedenih iskaza koji se tiču
pomenuta tri vektora je istinit:
a. a i b imaju jednake intenzitete i različite smjerove
b. bi cimaju jednake intenzitete i smjerove
c. bi cimaju jednake intenzitete i različite smjerove
d. ii i b imaju jednake smjerove, a za intenzitete vrijedi a = 2b
e. bi cimaju jednake smjerove, a za intenzitete vrijedi c = 2b
21. Intenzitet vektora pomaka je 851 m. Pomenuti vektor sa pozitivnim

smjerom x-ose zaklapa ugao 28°. Odrediti y-skalamu komponentu
vektora pomaka, te dobiveni rezultat zaokružiti na najbliži cijeli broj:
! ; a. y=400 m
b.y=450m
c. y=500m
d.y = 550 m
e. y = 600 m
22. Skalarne komponente vektora pomaka su x = -3 m i y = 4 m. Odrediti

ugao koji ovaj vektor zaklapa sa pozitivnim smjerom x-ose.
23. Približno odrediti broj ćelija u ljudskom organizmu. Ljudsko tijelo mo-
delirati cilindrom visine 1,9 mi poluprečnikom njegove osnovice 0,1 m.
Ćeliju modelirati kockom dužine ivice 10 µm.
12
r
FIZIKA
24. Jedrilica plovi ka sjeveroistoku pod uglom 65° u odnosu na istok. Na-
kon predenih 1,2 km i kratkog zastoja, jedrilica mijenja smjer kretanja
i nastavlja ploviti ka jugoistoku pod uglom 15° u odnosu na istok, pri
tome praveći pomak od 1,8 km. Naći ukupni pomak jedrilice.
25. Pomak je - - - - - - - - - - veličina, dok je predeni put

- - - - - - - - veličina.
26. Odgovarajućim izrazom definirati putnu brzinu - - - - - - - -
27. Odgovarajućim izrazom definirati ubrzanje t i j e l a - - - - - - - -
28. SI jedinica za ubrzanje tijela j e - - - - - - - - - - - - - -
29. U slučaju ravnomjerno ubrzanog pravolinijskog kretanja, veza između

početne brzine, akceleracije, vremena i pređenog puta je data relacijom
30. Vrijednost brzine tijela izbačenog vertikalno uvis u najvišoj tački iznosi
31. Vrijednost ubrzanja tijela izbačenog vertikalno uvis u najvišoj tački

iznosi ____.
32. Jednačinu kojom opisujemo jednakoubrzano kretanje, a u kojoj ne fi-

gurira vrijeme je data sa _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
33. Na grafiku je predstavljena ovisnost pomaka studenta kao funkcija

vremena kretanja. Brzina kretanja studenta u trećem segmentu je:
a. 0,45 m/s
x(m)
b. 0,93m/s 600
c. 1,35 m/s 400
d.1,67 m/s 200
e. 1,89 m/s 0-JL:::...,-~-~~--'-~1 (min)
o 2 4 6 8 w
13
'I·
',1„:.'
I ZBIRKA ZADATAKA ZA PRIJEMNI ISPIT
'
34. Na grafiku je predstavljena ovisnost brzine objekta kao funkcija vreme-

na kretanja. Intenzitet vektora pomaka u intervalu od t= Os do 1=2 s je:
i·'
a. Om l'.,{rnls)
~„!:
d6m
~c· I
0 I (s)
e. Sm O I 2
11' 35. Trkači automobil pređe kompletnu kružnu putanju radijusa r u nekom
I,I
vremenu t. Odrediti srednju putnu brzinu automobila.
a. rit
b. (2r)/t
c. (m)/t
d. (2m)/t
e. Om/s
36. Trkači automobil pređe kompletnu kružnu putanju radijusa r u nekom

vremenu t. Odrediti srednju brzinu automobila.
a. rit
b. (2r)/t
c. (rr.r )ft
d. (2rr.r)/t
e. Om/s
37. Sa grafika koji prikazuje pomak kao funkciju vremena odrediti brzinu
objekta u trenutku t=1,5 s:
a.+10 m/s x(m)
b. -10 m/s 20
c. +20 m/s
JO
d.+40m/s
e. Om/s o I (s)
o 2 3 4
14
FIZIKA
38. Automobil koji prvobitno miruje počne se kretati duž pravca sa stal-
nom akceleracijom 2 m/s'. Koliki put će automobil preći za 12 s?
a. 188m
b.144m
c. 166m
d.244m
e. 288m
39. Površina ispod krive koja se dobije pri grafičkom predstavljanju brzine
objekta kao funkcije vremena određuje:
a. trenutnu vrijednost brzine
b. srednju vrijednost brzine
c. vrijednost akceleracije
d. predeni put objekta
e. vrijednost pomaka
40. Na slici je prikazan grafik pomaka automobila koji se kreće po ravnoj

cesti kao funkcija vremena. Za brzine automobila u naznačenim
tačkama 1 i 2 možemo kazati da su:
a. 1-pozitivna; 2-negativna X
b. 1-pozitivna; 2- pozitivna
c. 1- negativna; 2-negativna
d. 1-negativna; 2-jednaka nuli
e. 1-pozitivna; 2- jednaka nuli
41. Dječak baci lopticu vertikalno uvis.Loptica se vrati na mjesto odakle je

izbačena za 3,4 s. Odrediti brzinu kojom je loptica izbačena vertikalno
naviše. Pri razmatranju zanemariti otpor zraka.
a. Om/s
b.13,4m/s
c. 16,7 m/s
d.22,1 m/s
e. 36,3 m/s
15
42. Student automobilom putuje 60 minuta. Za prvih 18 minuta automobil

je prešao određeni dio puta srednjom putnom brzinom 11 m/s. Naći
srednju putnu brzinu tokom preostala 42 minuta putovanja, pod pret-
postavkom da je srednja putna brzina duž cijelog putovanja bila 21 m/s.
43. Lift se diže brzinom 11 m/s. Nakon tri sekunde, lift se i dalje kreće pre-
ma višim spratovima, ali je njegova brzina sada 5 m/s. Odrediti in-
tenzitet i smjer akceleracije lifta u razmatranom periodu od 3 s.
44. Automobil počinje kretanje duž pravca konstantnim ubrzanjem. U pr-

voj sekundi svoga kretanja pređe 2 m. Koliki će dodatni put prevaliti u
drugoj sekundi svoga kretanja?
45. Automobil se kreće brzinom 50 km/h. U jednom trenutku vozač počne

naglo kočiti i automobil se zaustavi nakon predenih 35 m od trenutka
kada je vozač pritisnuo kočnice. Odrediti intenzitet akcelaracije auto-
mobila pri procesu kočenja.
46. Lokomotiva prolazi kroz stanicu brzinom 16 m/s. Pri napuštanju stani-
ce, lokomotiva ubrzava konstantnom akceleracijom 0,33 m/s2 sve dok
ne dostigne brzinu kretanja od 35 m/s. Odrediti put koji će lokomotiva
preći u toku ubrzavanja.
47. Na slici je predstavljena ovisnost brzine protoka krvi kao funkcije vre-
mena kroz aortu tokom jednog otkucaja srca. Pod pretpostavkom da je
udaljenost od srca do mozga 30 cm, približno odrediti koliko otkucaja
srca se odigra dok krv prevali pomenutu udaljenost.
v(mls)
•.
16
"
FIZIKA
48. Tijelo je puštena da slobodno pada sa visine 100 m iznad površine Ze-
mlje. Odrediti njegovu brzinu neposredno prije udara o tlo. Pri razma-
tranju ovoga problema zanemariti otpor zraka.
49. Dva kamena su bačena vertikalno naniže sa visine 50 m ka površini

jezera, pri čemu je razmak između njihovog bacanja 1 s. Oba kamena u
isto vrijeme udaraju o površinu jezera. Početna brzina prvog kamena je
2 m/s. Odrediti brzinu kojom je drugi kamen bačen vertikalno naniže.
50. Horizontalni hitac je složena kretanje pri kojem je kretanje

duž horizontalne x-ose takvo da odgovarajuće ubrzanje iznosi
51. Maksimalan domet D kod kosog hica je dat sa
52. Maksimalna visina hm~ koju tijelo dosegne u slučaju kosog hica je
53. Tokom jednosatnog putovanja čamac se kreće 40 km ka sjeveru, te po-

tom 30 km ka istoku. Pomak čamca je:
a. 20km
b.30km
c. 40km
d.50km
e. lOOkm
54. Igrač je udario nogometnu loptu pod nekim uglom a. u odnosu na ho-
rizont. Samo jedan od dole navedenih iskaza precizno određuje ubrza-
nje lopte pri njenom putovanju kroz zrak. Pri razmatranju zanemariti
otpor zraka.
a. tokom cijelog leta ubrzanje je Om/s2
b. tokom cijelog leta ubrzanje je 9,81 m/s2
c. u najvišoj tački putanje ubrzanje je Om/s2
d. pri penjanju ubrzanje je pozitivno, a pri padanju je negativno
e. na početku leta ubrzanje je 9,81 m/s2 , a potom se smanjuje
17
55. Lopta je bačena pod uglom 37° prema horizontu početnom brzinom
23 m/s i pri tome dostiže neku maksimalnu visinu h. Kojom početnom
brzinom treba baciti lopticu vertikalno uvis da bi dostigla istu maksi-
malnu visinu h?
a. 4,91 m/s
b. 9,81 m/s
c. 11,3 m/s
d.13,8 m/s
e. 19,4 m/s
56. Orao leti brzinom 9 m/s, pri tome držeći plijen u svojim kandžama. U
jednom trenutku plijen mu se istrgne iz kandži i počne padati sa visine
12,5 m. Naći intenzitet brzine kojom plijen udari o tlo. Pri razmatranju
zanemariti uticaj otpora zraka.
57. Projektil je ispaljen pod uglom 40° prema horizontu početnom brzinom
85 m/s. Tri stotine metara od mjesta ispaljivanja nalazi se zid. Odrediti
visinu zida pri kojoj će projektil pogoditi zid. Pri analizi zanemariti
uticaj otpora zraka.
58. Projektil je ispaljen pod uglom 35° prema horizontu početnom brzi-
nom 80 m/s. Četiri stotine metara od mjesta ispaljivanja nalazi se zid.
Odrediti vrijeme koje je potrebno projektilu da pogodi zid. Pri analizi
zanemariti uticaj otpora zraka.
59. Kada se motor trajekta podesi u režim optimalnog rada njegova brzina
u odnosu na mirnu vodu je 8 km/h. Kolika je brzina trajekta u odnosu na
obalu ako je njegov motor podešen na optimalan režim rada, a trajekt
se kreće okomito na tok rijeke čija je brzina u odnosu na obalu 6 km/h?
60. SI jedinica za silu j e - - - - - - - - - - - - - - - - - -
61. Odgovarajuću jedinicu za silu možemo prikazati preko osnovnih SI

jedinica na sljedeći način __________________
62. SI jedinica za masu j e - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
18
r
FIZIKA
63. Drugi Newtonov zakon je dat sljedećom relacijom _ _ _ _ _ __
64. Treći Newtonov zakon je dat sljedećom relacijom _ _ _ _ _ _ __
65. Gravitaciona sila je jedna od četiri _____________.sile

u prirodi.
66. Newtonov zakon gravitacije iskazujemo relacijom _ _ _ _ _ _ __
67. Težinu tijela u gravitacionom polju Zemlje definiramo relacijom
68. Prirodna težnja tijela da ostane u stanju mirovanja ili kretanja konstan-
tnom brzinom duž pravca naziva se _ _ _ _ _ _ _ _ __
69. Inercijalni referentni sistem je onaj u kojem vrijedi _ _ _ _ _ _ __
70. Blok prikačen na oprugu ima ubrzanje a. Ako spojimo dva identična
bloka, te primjenimo dvostruko veću silu nego na jedan blok, akcelera-
cija novog sistema će biti:
a. a/4
b. a/2
c. a
d.2a
e.4a
71. Sila intenziteta 25 N djeluje na tijelo mase 12 kg u vremenskom interk

valu od 5,7 s. Tijelo se u početnom trenutku nalazilo u stanju :mirova-
nja. Naći brzinu tijela nakon 5,7 s.
a. 9,8 m/s
b.11,9 m/s
c. 12,8 m/s
d.17,5 m/s
e. 22,4m/s
19
72. Knjiga mase 1,2 kg stoji na stolu. Na knjigu stavimo ruku djelujući si-
lom.od 15,3 N. Sila reakcije podloge stola na knjigu je:
a.12N
b.15N
c. 22N
d.27N
e. 33N
I,' 73. Tijelo mase 5 kg pod djelovanjem sile poprima ubrzanje 0,2 m/s2 • Akce-
'
leracija drugog tijela pod djelovanjem iste sile je 0,1 m/s2• Masa drugog
tijela je:
a.2kg
b.5kg
I, c. lOkg
d.12kg
r
111
e. 15 kg
I, 74. Automobil ubrzava iz početnog stanja mirovanja do brzine 26,7 m/s

i
1 .•
duž pravca dužine 120 m. Masa automobila je 976 kg. Odrediti inten-
11111
zitet rezultujuće sile koja djeluje na automobil i uzrokuje promjenu
I brzine.
a. 93N
b.754N
c. 1456N
d.2189N
e. 2899N
75. Samo jedna od dole navedenih sila nije fundamentalna sila:

a. sila trenja
b. gravitaciona sila
11
c. jaka nuklearna sila
d. elektromagnetska sila
e. slaba nuklearna sila
20
"
FIZIKA
76. Dva tačkasta objekta masa m i M se u prvome slučaju nalaze na među

sobnoj udaljenosti d. Ako povećamo njihovu međusobnu udaljenost
na 3d, tada će za intenzitet gravitacione sile u novom slučaju vrijediti
jedan od navedenih iskaza:
a. sila će biti tri puta manjeg intenziteta
b. sila će biti devet puta manjeg intenziteta
c. sila će biti tri puta većeg intenziteta
d. sila će biti devet puta većeg intenziteta
e. nije moguće odrediti novu vrijednost intenziteta sile bez numeričkih
vrijednosti za m, Mi d
77. Odrediti težinu objekta mase 2,7 kg koji se nalazi na površini Zemlje.
a. 2,65 N
b. 9,81 N
c. 24,5 N
d.26,5N
e. 28,5 N
78. Kutija sa alatom mase 21,4 kg je obješena pomoću dva vertikalno po-
stavljena identična užeta koja su pričvršćena za horizontalnu gredu
iznad njih. Približno odrediti silu zatezanja u jednom užetu.
a.55N
b.105N
c. 125N
d.210N
e. 250N
79. Drveni blok se, pod djelovanjem sile vuče, kreće po horizontalnoj podĐ
lozi konstantnom brzinom. Koeficijent trenja između bloka i podloge
je 0,3 a intenzitet sile trenja 80 N. Težina bloka je:
a.155N
b.205N
c. 225N
d.254N
e. 267N
21
80. Kamion mase 2100 kg se kreće duž ravne, horizontalne ceste konstan-
tnom brzinom 57 km/h. U jednom trenutku vozač digne nogu sa papu-
čice za gas. Tačno 22 s nakon toga, brzina kamiona je 35 km/h. Naći in-
tenzitet srednje rezultujuće sile koja djeluje na kamion u naznačenom
vremenskom intervalu od 22 s.
81. Sanduk težine 225 N ubrzava duž ravne površine pri djelovanju sile
intenziteta 14,6 N pod uglom 19°. Odrediti horizontalnu komponentu
akceleracije sanduka. Pri proračunu zanemariti bilo kakve efekte trenja
između sanduka i površine podloge.
82. Blok mase 8 kg je započeo kretanje početnom brzinom od 6 m/s duž

hrapave horizontalne površine. Intenzitet sile trenja je 12 N. Približno
odrediti put koji će prevaliti blok do momenta potpunog zaustavljanja.
83. Sanduk stoji na ravnom dijelu kamiona koji se kreće brzinom 15 m/s
po cesti. Vozač naglo pritišče kočnice, te se vozilo zaustavlja nakon 38 m.
Pod pretpostavkom da je akceleracija kamiona konstantna odrediti mi-
nimalnu vrijednost koeficijenta trenja koje spiječava klizanje sanduka
po podlozi.
84. Dječak vuče sanke mase 5 kg po snijegu pomoću užeta koje sa horizon-
talnim pravcem gradi ugao 60°. Sila kojom dječak vuče uže je 10 N, i pri
tome se sanke kreću konstantnom brzinom. Odrediti koeficijent trenja
između sanki i snježne podloge.
85. Blok mase M miruje na kosini usljed činjenice da je vezan užetom za

vertikalni zid, kao što je i prikazano na slici. Trenje između bloka i po-
vršine kosine se može zanemariti. Odrediti intenzitet sile zatezanja u
užetu. U slučaju da se uže prekine naći akceleraciju kojom bi se blok
kližući kretao ka podnožju kosine.
22
"
FIZIKA
86. Lignja mase 1,5 kg (ne računajući vodu), ubrzava 20 m/s 2 izbacivanjem
0,15 kg vode. Odrediti silu koja djeluje na lignju i odgovarajuću akce-
leraciju izbačene vode.
87. Centripetalna ubrzanje je dato relacijom-----------
88. Centripetalna sila je data r e l a c i j o m - - - - - - - - - - - - -
89. Centripetalna sila je uvijek usmjerena k a - - - - - - - - - - -
90. Veza između perioda uniformnog kružnog kretanja i linijske brzine je

data sa
-----------
91. Obim kruga se izražava relacijom--------------·
92. Dijametar i radijus kruga su povezani relacijom---------
93. Odnos obima i dijametra kruga daje nam broj _ _ _ _ _ _ _ __
94. Kada automobil skreće u krivinu na horizontalnoj cesti, jedna od dole

navedenih sila daje centripetalna ubrzanje:
a. sila trenja
b. normalna sila
c. gravitaciona sila
d. sila zatezanja
e. sila otpora zraka
95. Automobil se kreće po kružnoj putanji. Ako se intenzitet brzine auto-

mobila utrostruči tada će centripetalna akceleracija:
a. ostati ista
b. povećati se tri puta
c. povećati se devet puta
d. smanjiti se tri puta
e. smanjiti se devet puta
23
96. Newtonov zakon gravitacije opisuje gravitacionu silu koja djeluje:

a. samo između Zemlje i Mjeseca
b. samo između Zemlje i Sunca
c. samo između Sunca i Marsa
d. samo između čovjeka i Zemlje
e. svega gore navedenog
97. Ubrzanje na planeti čija masa je dvostruko veća od mase Zemlje, ara-
dijus tri puta veći od radijusa Zemlje, je izražena preko ubrzanja na
površini Zemlje:
a. g/2
b. (3g)/2
c. (2g)/3
d. (2g)/9
e. (3g)/16
98. Hipotetički, kada bi se udvostručio radijus Zemlje, a masa ostala ne-

promijenjena, ubrzanje na njenoj površini bi bilo:
a. 1,54 m/s2
b. 2,45 m/s2
c. 3,53 m/s2
d.4,45 m/s2
e. 9,81 m/s2
99. Automobil ulazi u horizontalno postavljenu krivinu radijusa 25 m, pri

čemu koeficijent statičkog trenja između guma i ceste iznosi 0,7. Naći
maksimalnu brzinu kojom vozilo može bezbjedno ući u krivinu.
100. Odrediti ugao nagiba krivine u koju automobil ulazi bezbjedno pri brzi-
ni 13 m/s po mokroj cesti. Radijus krivine je 25 m.
101. Satelit u orbiti oko Zemlje ima period 3600 s. Satelit identičnih karak-
teristika je smješten u orbiti čiji je radijus 9 puta veći od radijusa orbite
prvog satelita. Naći period kružnog kretanja drugog satelita.
24
FIZIKA
102. Istraživački satelit se nalazi u

orbiti oko planete Mars. Udaljenost satelita
u odnosu na površinu Marsa je 488 km. Odrediti period kružnog kreta-
nja satelita. Radijus Marsa je ~ = 3397 km, a masa MM= 6,4 ·1023 kg.
103. Odrediti gravitaciono ubrzanje na visini 1000 km iznad površine Zem-

lje. Pri proračunu za radijus Zemlje uzeti RZ = 6,38 · 106 m.
104. SI jedinica za mehanički rad j e - - - - - - - - - - - - - -
105. Odgovarajuću SI jedinicu za mehanički rad možemo prikazati preko

osnovnih SI jedinica na sljedeći način _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
106. Ako pravac djelovanja konstantne sile i pravac rezultujućeg pomaka

grade ugao a* 0°, tada je mehanički rad u općem slučaju definiran sa
107. Izraz za kinetičku energiju tijela mase m koje se kreće brzinom intenzi-
teta v je dato izrazom _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
108. Izraz za potencijalnu energiju u gravitacionom polju Zemlje je dat sa
109. Potencijalnu energiju možemo pridružiti samo sistemima koji se nalaze

u polju _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
110. Rad u polju konzervativnih sila duž zatvorene konture jednak je
111. Teorem o radu i energiji iskazujemo k a o - - - - - - - - - - -
112. Srednja vrijednost snage je data sa------------~

a SI jedinica za snagu j e - - - - - - - - - - - - - - - - -
113. Odgovarajuću SI jedinicu za snagu možemo prikazati preko osnovnih

SI jedinica na sljedeći način _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
25
114. Samo jedan od dole navedenih iskaza je tačan, a tiče se kinetičke ener-
gije tijela:
a. kinetička energija se može predstaviti u vatima
b. kinetička energija je uvijek jednaka potencijalnoj energiji
c. kinetička energija ne može biti negativna
d. kinetička energija je kvantitativna mjera inercije
e. kinetička energija je direktno proporcionalna brzini
115. Za silu koja djeluje na tijelo kažemo da je konzervativna sila ako:

a. zadovoljava I Newtonov zakon
b. produkuje promjenu kinetičke energije tijela
c. uvijek djeluje duž pravca kretanja tijela
d. je izvršeni rad neovisan o vrsti putanje između krajnje i početne tačke
e. je izvršeni rad nad tijelom jednak povećanju njegove kinetičke energije
116. Putnik na aerodromu vuče svoj pokretni prtljag konstantnom brzinom

pomoću remena koji sa horizontalnim pravcem zaklapa ugao 45°. Sila
zatezanja u remenu je 20 N. Izvršeni rad pri premještanju prtljaga na
udaljenost 100 m je:
a. 714 J
b. 918 J
c. 1107 J
d.1414J
e. 1987 J
117. Osoba podiže teret mase 20 kg konstantnom brzinom na visinu 2 mi

za taj pothvat joj je potrebno 4 s. Uložena snaga je:
a. 63,4 W
b. 98,l w
c. 103,7W
d.202,8W
e. 308,4 W
26
FIZIKA
118. Ako držite kutiju sa knjigama iznad glave, rad koji vršite:
a. je veći od nule
b. je manji od nule
c. se tranforrniše u kemijsku energiju
d. se transforrniše u potencijalnu energiju
e. je jednak nuli
119. Samo jedan od dole navedenih oblika energije se može prenositi sa jed-
nog sistema na drugi:
a. kinetička energija
b. potencijalna energija
c. unutrašnja energija
d. rad
e.kemijska energija
120. U izoliranom sistemu ukupna energija:

a. konstantno raste tokom vremena
b. konstantno opada tokom vremena
c. ostaje konstantna tokom vremena
d. ovisi o izvršenom radu nad razmatranim sistemom
e. ovisi o izvršenom radu razmatranog sistema nad okolinom
121. Samo jedna od dole navedenih sila je konzervativna sila:

a. sila zatezanja
b. normalna sila
c. statička sila trenja
d. vučna sila motora
e. elastična sila idealne opruge
122. Sila konstantnog intenziteta 25,5 N djeluje na blok, kao što je prikazano
na slici, pri čemu blok izvrši pomak 7,2 m udesno. Odrediti rad koji
izvrši sila. Trenje između podloge i bloka se može zanemariti.
27
123. Automobil se kreće brzinom 7 m/s. U određenom trenutku vozač sti-

sne kočnice, nakon čega se automobil kreće još 1,5 m prije nego se u
potpunosti zaustavi. Pod pretpostavkom da se automobil kreće brzi-
nom 14 m/s, odrediti put koji bi prešao nakon što vozač počne kočiti.
Pretpostaviti da su sile kočenja u oba slučaja jednake.
124. Loptica mase 22 g se kreće nalijevo brzinom 35 m/s. Koliki rad treba
biti izvršen nad lopticom da se počne kretati udesno brzinom 35 m/s?
Pri razmatranju zanemariti bilo kakve gubitke energije.
125. Impuls defiruramo r e l a c i j o m - - - - - - - - - - - - - - - ·
126. SI jedinica za impuls j e - - - - - - - - - - - - - - - - - ·
127. Fizički sistemi u kojima vrijedi zakon održanja impulsa nazivaju se
128. Zakon održanja impulsa možemo iskazati relacijom _ _ _ _ __
129. Samo jedan od dole navedenili iskaza je tačan kada razmatramo impuls
tijela kao fizikalnu veličinu:
a. impuls je vrsta sile
b. impuls je skalarna veličina
c. SI jedinica za impuls je kg · m 2/s
d. impuls tijela je uvijek pozitivna veličina
e. SI jedinica za impuls je kg · m/s
130. Kolikom brzinom se treba kretati biciklista čija masa zajedno sa bicik-
lom iznosi 100 kg, tako da ima jednaku vrijednost impulsa kao i auto-
mobil mase 1500 kg koji se kreće brzinom 1 m/s?
a. 5m/s
b. lOm/s
c. 15m/s
d.20m/s
e. 25m/s
28
I,
·.11.
FIZIKA
131. Sudar dva tijelaje elastičan ako:

a. su konačne brzine tijela jednake nuli
b. se tijela nakon sudara kreću zajedno
c. je konačna kinetička energija jednaka nuli
d. je konačni impuls jednak nuli
e. ako je sačuvana ukupna kinetička energija sistema dva tijela
132. Sudar dva tijela je neelastičan ako:

a. ukupna masa nije sačuvana
b. ukupna energija nije sačuvana
c. impuls nije sačuvan
d. kinetička energija nije sačuvana
e. vrijednost impulsa se smanjuje
133. Loptica mase 60 g se kreće brzinom 40 m/s, pa je odgovarajući impuls:

a. 1,5 kg · m/s
b. 2,0 kg · m/s
c. 2,2 kg · m/s
d.2,4 kg· m/s
e. 2,7 kg · m/s
134. Objekat mase 0,1 kg se kreću brzinom 1,2 m/s u susret većem objektu
mase 1 kg koje miruju. Nakon sudara manji objekat se odbije i kreće
brzinom 0,85 m/s. Odrediti brzinu većeg objekta nakon sudara.
135. Drveni blok mase 2,8 kg stoji na ravnoj površini. Metak mase 3 g se
ispali horizontalno ka bloku brzinom 500 m/s, te se nakon prolaska kroz
blok pojavi s druge strane krečući se brzinom 210 m/s. Naći brzinu bloka
neposredno nakon izlaska metka. Zanemariti trenje između bloka i hori-
zontalne površine.
136. Dvije lopte masa 2,5 kg i 5 kg podliježu elastičnom sudaru. Prije sudara
prva i lakša lopta je mirovala, a ona druga se kretala brzinom 3,5 m/s.
Odrediti kinetičku energiju lakše lopte poslije sudara.
29
137. Ptica mase 320 g leti brzinom 6 m/s. U jednom trenutku primijeti insek-
ta mase 12 g koji se kreće u susret njoj brzinom 30 m/s. Ptica otvarajući
usta proguta insekta uživajući u svome ručku. Odrediti brzinu ptice
neposredno nakon gutanja plijena.
I
138. Ugaonu brzinu definiramo r e l a c i j o m - - - - - - - - - - - -
139. Veza između linijske i ugaone brzine data je s a - - - - - - - - -
140. Ugaono ubrzanje definiramo relacijom _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
141. SI jedinica za ugaonu brzinu je---------~ a za ugao-

no ubrzanje _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _.
142. Moment sile definiramo r e l a c i j o m - - - - - - - - - - - - -
143. SI jedinica za moment sile j e - - - - - - - - - - - - - - -
144. SI jedinica za moment inercije j e - - - - - - - - - - - - - -
145. Veza između stepeni i radijana data je relacijom _ _ _ _ _ _ __
146. II Newtonov zakon za rotaciono kretanje glasi _ _ _ _ _ _ _ __
147. Tijelo obiđe četvrtinu kružne putanje za 5 s. Njegova ugaona brzina je:
a. 0,142 rad/s
b. 0,215rad/s
c. 0,314 rad/s
d. 0,528 rad/s
e. 0,606 rad/s
148. Točak izvrši 6,53 obrtaja u sekundi. Linijska brzina tačke koja se nalazi
0,114 m od ose rotacije je:
a. 0,14 m/s
b. 1,34 m/s
c. 2,75 m/s
d.3,89 m/s
e. 4,68 m/s
30
FIZIKA
149. Kružni disk radijusa 10 mm rotira sa konstantnom ugaonom brzinom

i pri tome izvrši 5 obrtaja u sekundi. Ubrzanje tačke na obodu diska je:
a. 0,34 m/s2
b. 5,67 m/s2
c. 9,87m/s2
d. 11,89 m/s2
e. 13,68 m/s2
150. Ako na kruto tijelo djeluje ukupni moment sile različit od nule, on tada
produkuje
a. konstantnu akceleraciju
b. rotacijsku ravnotežu
c. konstantnu ugaonu brzinu
d. konstantan ugaoni impuls
e. promjenu ugaone brzine
15L Pomoću francuskog ključa želimo zavrnuti maticu. Sila intenziteta 13 N

je primijenjena na udaljenosti 6 cm okomito od ose rotacije. Intenzitet
momenta sile je:
a. 0,58Nm
b. 0,64Nm
c. 0,78Nm
d.0,84Nm
e. 0,98Nm
152. Kružni disk radijusa 2 m miruje, te potom počne rotirati konstantnom

ugaonom akceleracijom od 20 rad/s'. Naći ubrzanje tačke na obodu
diska u trenutku kada vrši 1 obrtaj u sekundi.
153. Rotirajućidisk vrši 130 obrtaja u minuti. U određenom trenutku počne

usporavati i od tog trenutka do njegovog potpunog zaustavljanja pro-
đe 31 s. Odrediti broj obrtaja koje izvrši u tom periodu.
31
154. Na crtežu su predstavljena vrata promatrana odozgo. Širina vrata su

1,68 m. Dvije sile djeluju na vrata kao što je prikazano na slici. Odrediti
intenzitet ukupnog momenta sila u odnosu na osu koja prolazi kroz
šarke (vidi lijevi dio crteža!).
12.0N
0.841\\
12.0N
155. Gustina fluida je definirana sa -------------~

a odgovarajuća SI jedinica j e - - - - - - - - - - - - - - - -
156. Pritisak je definiran sa --------------~ a od-

govarajuća SI jedinica j e - - - - - - - - - - - - - - - -
157. Odgovarajuću jedinicu za pritisak možemo iskazati preko osnovnih SI

jedinica na sljedeći način------------------
158. Promjenu pritiska sa porastom dubine fluida prikazujemo

! 11
159. Intenzitet Arhimedove sile patiska je dat izrazom _ _ _ _ _ _ __
160. SI jedinica za maseni protok fluida je _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
161. Jednačina kontinuiteta je data s a - - - - - - - - - - - - - - ·
162. SI jedinica za volumni protok fluida j e - - - - - - - - - - - -
163. Bemoullijeva jednačina je data s a - - - - - - - - - - - - -
164. Newtonov zakon viskoznosti g l a s i - - - - - - - - - - - - - -
165. Poiseuilleov zakon je dat s a - - - - - - - - - - - - - - - -

32
FIZIKA
166. Približno odrediti masu zraka u prostoriji dimenzija a=4,2 m, b=6,1 mi

c=2,6 m. Gus.tina zraka je 1,2 kg/m'.
a. 50kg
b. 60 kg
c. 70 kg
d.80kg
e. 90kg
167. Podmornica se nalazi na dubini 350 m ispod morske površine. Ako je

gustina morske vode 1035 kg/m3 , ukupni pritisak na podmornicu je:
a. 3,53 kPa
b.3,65 kPa
c. 6,74 kPa
d.3,11 MPa
e. 3,65MPa
168. Tijelo je uronjeno u vodu tako da je 25% njegovog volumena iznad

površine vode. Ako je gustina vode 103 kg/m3 , onda je gustina tijela:
a.150kg/m3
b.250kg/m3
c. 450 kg/m3
d.650kg/m3
e. 750 kg/m3
169. Roletna je spuštena s unutrašnje strane otvorenog prozora. Pod trenut-

nim naletom vjetra pored samog prozora zavjesa se izvija prema vani.
Ovu pojavu možemo objasniti primjenom:
a. Poiseuilleovim zakonom
b. Bemoullijevom jednačinom
c. jednačinom kontinuiteta
d. Arhimedovim zakonom
e. Pascalovim zakonom
33
r
FIZIKA
166. Približno odrediti masu zraka u prostoriji dimenzija a=4,2 m, b=6;1 m i

c=2,6 m. Gustina zraka je 1,2 kg/m3 •
a. 50kg
b.60kg
c. 70kg
d.80kg
e. 90 kg
167. Podmornica se nalazi na dubini 350 m ispod morske površine. Ako je

gustina morske vode 1035 kg/m3 , ukupni pritisak na podmornicu je:
a. 3,53 kPa
b.3,65kPa
c. 6,74kPa
d.3,llMPa
e. 3,65MPa
168. Tijelo je uronjena u vodu tako da je 25% njegovog volumena iznad

površine vode. Ako je gustina vode 103 kg/m3 , onda je gustina tijela:
a.150kg/m3
b.250kg/m3
c. 450 kg/m3
d.650kg/m3
e. 750 kg/m3
169. Roletna je spuštena s unutrašnje strane otvorenog prozora. Pod trenut-

nim naletom vjetra pored samog prozora zavjesa se izvija prema vani.
Ovu pojavu možemo objasniti primjenom:
b. Bemoullijevom jednačinom
c. jednačinom kontinuiteta
e. Pascalovim zakonom
33
I.
170. Vrijednost volumnog protoka koji prolazi kroz medicinsku špricu i ide
u tk.ivo pacijenta se određuje:
b. Pascalovim zakonom
c. Bemoullijevom jednačinom
e. jednačinom kontinuiteta
171. Voda teče kroz cijev radijusa 4 cm brzinom 10 m/s. Potom ulazi u uži
dio cijevi radijusa 1,5 cm. Njena brzina u užem dijelu cijevi je:
a. 12,7 m/s
b. 33,2 m/s
c. 45,7 m/s
d.63,6m/s
e. 71,l m/s
172. Srednji volumni protok krvi kroz aortu je 8,7·10·5 m 3/s, a površina po-
prečnog presjeka aorte je 3,2·104 m2. Srednja vrijednost brzine krvi u
aorti je:
a. 0,27m/s
Iii b. 0,32 m/s
:I c. 0,45 m/s
d.0,55 m/s
e. 0,61 m/s
173. Bemoullijeva jednačina je povezana sa principom

a. hidrostatičke ravnoteže
b. termalne ravnoteže u fluidima
c. mehaničke ravnoteže u fluidima
d. očuvanja energije unutar fluida koji se kreću
e. očuvanja impulsa unutar fluida koji se kreću
174. Kocka leda se spušta niz strminu koja sa ravnom površinom zaklapa
ugao 14°. Gustina leda je 917 kg/m3 , a dužina ivice kocke 69 cm. Naći
pritisak kojim kocka djeluje na površinu strme ravni. Pri proračunu
zanemariti trenje između kocke leda i dodirne površine strme ravni.
34
FIZIKA
175. Odrediti radijus balona napunjenog helijumom gustine p = 0,17 kg/m3

pod uvjetom da balon lebdi u zraku (pz = 1,26 kg/m 3). Masa praznog
balona je 2,1 g.
176. Gustina tekućine koja prolazi kroz horizontalno postavljenu cijev je

1200 kg/m3. U određenoj tački u širem dijelu cijevi brzina fluida je 7,5 m/s,
dok je u nekoj drugoj tački unutar užeg dijela cijevi, brzina fluida 11 m/s.
Izračunati razliku pritisaka između ovih dviju tačaka.
177. Pumpa se koristi pri pražnjenju vode iz bazena. Voda izlazi kroz crije-
vo dijametra 2,6 cm brzinom 2,2 m/s. Odrediti vrijeme potrebno da se
iz bazena izbaci 5500 L vode.
178. Izraz za restitucionu (elastičnu) silu u slučaju idealne opruge iskazuje-

mo relacijom ___________________
179. Konstantu idealne opruge izražavamo u ___________
180. Veza između frekvencije ili perioda i kružne frekvencije u slučaju jed-
nostavnih harmonijskih oscilacija je data relacijom ________
181. SI jedinica za frekvenciju je_____~ a za period _ _ _ _ __
182. Maksimalan otklon (maksimalna elongacija) tijela od njegovog rav-

notežnog položaja pri izvođenju harmonijskih oscilacija naziva se
183. Elastičnu potencijalnu energiju definiramo izrazom _______
184. Samo jedan od dole navedenih iskaza je tačan, a tiče se analize kretanja
tijela podvrgnutog jednostavnim harmonijskim oscilacijama:
a. brzina nikada tokom kretanja nije jednaka nuli
b. ubrzanje nikada tokom kretanja nije jednako nuli
c. brzina i ubrzanje istovremeno dostižu svoje nulte vrijednosti
d. brzina je jednaka nuli kada je ubrzanje maksimalno
e. maksimalno ubrzanje je jednako maksimalnoj brzini
35
185. Trenutni položaj harmonijskog oscilatora je dat relacijom

x(t) ;= (0,4m)cos(rrt/2). Vrijeme t se izražava u sekundama.
Naći maksimalnu brzinu oscilatora.
a. 0,17m/s
b. 0,25 m/s
c. 0,36 m/s
d. 0,51 m/s
e. 0,63 m/s
186. Trenutni položaj harmonijskog oscilatora je dat relacijom

x(t) = (0,3m)cos(rrt/2). Vrijeme t se izražava u sekundama.
Naći period oscilatora.
a. 0,1 s
b. 0,2 s
i c. 1,5 s
,I
d.3,5 s
'' ' e. 4,0 s
iI'
187. Da bi se opruga sabila za 0,1 m potrebno je upotrijebiti silu intenziteta
8 N. Odrediti rad potreban da se ista opruga rastegne za 0,4 m.
'I',,,, a. 0,4J
:·i
I
b. 0,8 J
c. 2,8 J
d.4,2J
e. 6,4J
188. Uže na čijem se kraju nalazi tijelo mase m se rastegne za iznos t:.l. Ovo
uže sada podijelimo na tri jednaka, kraća dijela. Ako bi na kraj jednog od
tih dijelova stavili tijelo mase m, za koliko će se ono istegnuti?
a. t:.I
b. t:.1/3
c. t:.1/6
d. 3t:.I
e. 9t:.l
I
I
36
r·
FIZIKA
189. Uže na čijem se jednom kraju nalazi tijelo mase m se rastegne za.iznos
!>.!.Ovo uže.sada zamijenimo sa drugim užetom napravljenim od dru-
gog materijala, iste duljine, ali dva puta većeg dijametra u odnosu na
prvo. Koliku masu treba imati tijelo okačeno na kraj debljeg užeta da
bi se ono izdužilo za isti iznos !>.I kao i prvo uže?
a. m/4
b.m/2
c. m
d.2m
e.4m
190. Klatno unutar zidnog sata dužine 11 ima period 0,95 s. Dužina klatna je
podešena na novu vrijednost dužine I,_, tako da je sada njegov period
1,0 s. Naći odnos ili količnik nove (12) i stare (11) dužine klatna.
a. 0,85
b. 0,95
c. 1,0
d.1,1
e. 1,5
191. Odgovarajuća SI jedinica za normalno naprezanje koje nastaje u tijelu

kao posljedica djelovanja vanjske sile na neku njegovu površinu je:
a. N/m2
b.N/m
c.Nm
d.N/m3
e.Nm2
192. Jednostavno klatno se satoji od nerastegljive žice dužine I, na čijem je

jednom kraju obješena loptica mase m. Loptica se pomjeri iz ravnotež-
nog položaja za mali ugao 8. Intenzitet restitucione sile koja je odgot
voma za harmonijske oscilacije je:
a.kx
b.kl
c. mg
d.mglsin8
e. mgsin8
37
193. Na jednom kraju žice početne dužine 2 mi površine poprečnog presje-

ka 0,01 cm2 prikačeno je tijelo mase 51 kg. Žica se istegne i njena nova
dužina je 2,005 m. Naći normalno unutrašnje naprezanje i Youngov
modul elastičnosti.
194. Drveni blok mase 10 kg stoji na ravnoj horizontalnoj podlozi. Jedan

njegov kraj, kao što je prikazano na slici, je vezan za idealnu oprugu
čija je konstanta 4000 N/m. Blok se udari čekićem i pri tome mu se
saopći brzina 6 m/s. Odrediti amplitudu oscilacija ovoga sistema. Pri
razmatranju zanemariti trenje između drvenog bloka i površine.
10 kg
195. Brzinu prostiranja valova možemo općenito prikazati izrazom
196. Valni broj definiramo s a - - - - - - - - - - - - - - - - -
197. Snaga i intenzitet vala su povezani relacijom----------
198. Intenzitet zvučnih valova izražavamo u - - - - - - - - - - -
199. Nivo intenziteta zvuka je dat relacijom------------
200. Nivo intenziteta zvuka najčešće izražavamo u __________
201. Brzina prostiranja transverzalnih valova na zategnutoj žici je data sa
202. Pri razmatranju prostiranja vala na zategnutoj žici, jedan od dole nave-
denih parametara nije povezan sa njegovom brzinom prostiranja:
a. frekvencija
b. amplituda
c. period
d. valna dužina
e. sila zatezanja unutar žice
38
FIZIKA
203. Frekvencija ultrazvučnog vala valne dužine 0,5 mm koji se u ljudskom

tijelu prostire brzinom 1540 m/s je jednaka:
a. 2,9MHz
b.3,lMHz
c. 3,5MHz
d.4,lMHz
e. 4,5MHz
204. Naći valnu dužinu vala (talasa) čija je frekvencija 67 Hz, a brzina pro-
stiranja 33 m/s.
a. 0,19 m
b.0,25m
c. 0,37m
d.0,43m
e. 0,49m
205. Sinusoidalni val se kreće po žici sa periodom 0,2 s i valnom dužinom

32 cm. Brzina prostiranja ovoga vala je:
a. 0,5 m/s
b. 0,9 m/s
c. 1,1 m/s
d.1,3 m/s
e. 1,6 m/s
206. Val se kreće duž žice brzinom 200 m/s. Ako se sila zatezanja udvostru-
či, brzina vala će biti:
a.123 m/s
b.157m/s
c. 223 m/s
d.282m/s
e. 323 m/s
39
207. Val se kreće duž žice brzinom 150 m/s pri sili zatezanja od .75 N. U slu-
čaju da je brzina vala 180 m/s, sila zatezanja je:
a.108N
b.117N
c. 133N
d.182N
e. 198N
208. Čovjek sjedi u sredini prostorije duge 26 m. Koliko vremena protekne

od trenutka emitovanja zvučnog signala sa jednog kraja prostorije pa
do trenutka kada reflektirajući val sa drugog kraja dospije do uha čo
vjeka? Uzeti da je brzina zvuka u zraku 343 m/s.
a. 109,3ms
b. lll,5ms
c. 113,7ms
d.115,6ms
e. 117,3 ms
209. Zvučni izvor snage 1 W emitira zvučne valove ravnomjerno u svim

pravcima. Odrediti intenzitet vala na udaljenosti 1 m od izvora.
a. 0,02W/m2
b. 0,08W/m2
c. 0,12W/m2
d.0,26 W/m2
e. 0,38 W/m2
210. Snaga zvučnog izvora je 5 m W. Na kojoj udaljenosti od izvora će inten-

zitet zvuka odgovarati intenzitetu praga čujnosti? Pretpostaviti da se
val kreće u svim pravcima u razmatranom prostoru bez smetnji.
a. 0,5 km
b.lkm
c. Zkm
d.4km
e. 20km
40
FIZIKA
211. Stojeći val je formiran na žici dužine L koja je pričvršćena na oba kraja.
Samo jedna od dole navedenih valnih dužina stojećeg vala nije moguća
pri formiranju različitih harmonika:
a. L/2
b. 2L/3
c. L
d.2L
e.4L
212. Žica zategnuta na oba kraja vibrira u četiri segmenata pri frekvenciji
240 Hz. Odrediti osnovnu ili fundamentalnu frekvenciju žice.
a. 40Hz
b. 60Hz
c. 80Hz
d.120Hz
e. 240Hz
213. Žica zategnuta na oba kraja vibrira u sedam segmenata pri frekvenciji
240 Hz. Koja vrijednost frekvencije bi odgovarala vibraciji u četiri se-
gmenta stojećeg vala?
a.137Hz
b.165Hz
c. 182Hz
d.210Hz
e. 275Hz
214. Cijev dužine 50 crn je otvorena na oba kraja. Kolika bi trebala biti dužina
druge cijevi, koja je otvorena na jednom, a zatvorena na drugom kraju,
tako da njena osnovna frekvencija pri rezonanciji odgovara osnovnoj
frekvenciji prve otvorene cijevi?
a.15 cm
b.25 cm
c. 50 crn
d. 75 crn
e. 100 crn
41
215. Kanal uha djeteta je dug 1,3 cm. Odrediti osnovnu rezonantnu fre-
kvenciju modelirajući kanal uha sa cijevi otvorenom samo na jednom
kraju. Temperatura u slušnom kanalu je 37 °C.
216. Zvučni val nivoa intenziteta 80 dB pada na bubnu opnu čija je površina
0,6·104 m 2 • Koliko je energije apsorbirao bubnjić tokom 3,5 minute?
217. Izvor snage 1 W emitira zvučne valove u prostoru. Odrediti nivo inten-
ziteta zvuka na udaljenosti 1 m od izvora.
218. Na udaljenosti 5 m od tačkastog zvučnog izvora nivo intenziteta zvuka

je 110 dB. Na kojoj će udaljenosti od istoga izvora nivo intenziteta zvu-
ka biti 95 dB?
219. Teška mašina u fabrici proizvodi nivo intenziteta zvuka 130 dB u od-
nosu na prag čujnosti. Odrediti nivo intenziteta zvuka koji će proizvo-
diti dvije takve mašine koje bi radile istovremeno.
220. Dva identična zvučnika u prostoriji pri temperaturi 22 °C proizvode

zvučne valove frekvencija 689 Hz. Naći najmanju udaljenost od zvuč
nika pri kojoj će se odigrati destruktivna interferencija ovih valova.
221. Veza između Kelvinove i Celsiusove temperaturne skale je
222. Odgovarajuća jedinica za linearni koeficijent termalnog širenja je
223. Koeficijenti volumnog i linearnog širenja su povezani izrazom
224. SI jedinica za toplotu j e - - - - - - - - - - - - - - - - -
225. Odgovarajuća jedinica za toplotni kapacitet tijela je _ _ _ _ _ __
226. Odgovarajuća jedinica za specifični toplotni kapacitet je ______
227. SI jedinica za latentnu toplotu j e - - - - - - - - - - - - - -
228. Jednačina stanja idealnog gasa (plina) je data sa _ _ _ _ _ _ __
42
FIZIKA
229. Veza između molame mase i mase tvari je data sa ________
230. Unutarnja energija n molova jednoatomnog plina je data sa ____
231. Srednja translaciona kinetička energija molekula idealnog plina je
232. Prvi zakon termodinamike prikazujemo relacijom ________
233. Pri izobamom procesu izvršeni rad je jednak----------
234. SI jedinica za entropiju je _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
235. Izotermni proces predstavljamo--------------
236. Izobarni proces predstavljamo--------------
237. Izohorni proces predstavljamo._ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
238. Pri adijabatskom procesu veza između pritiska i zapremine je data sa
239. Ako je temperatura u učionici 25 °C, onda je njena vrijednost izražena

u kelvinima približno:
a.5K
b. lOOK
c. 237K
d.298K
e. 393K
240. Najniža temperatura zraka ikada izmjerena na površini Zemlje je -89 °C.
Njena vrijednost u kelvinima je:
a.115K
b.120K
c. 154K
d.175K
e. 184 K
43
241. Jedinica za toplotu je ekvivalentna sa jedinicom samo jedne od dole

navedenih fizikalnih veličina:
a.sila
b. rad
c. temperatura
d. specifični toplotni kapacitet
e.snaga
242. Toplota je najpreciznije određena i definirana sa:

a. unutrašnjom energijom tijela
b.' mjerom koliko je neki predmet topao
c. apsolutnom temperaturom tijela
d. kretanjem molekula unutar tijela
e. prijenosom energije usljed temperaturne razlike između 2 tijela
243. Atomska jedinica mase je definirana tako da je 1 u tačno jednaka masi:

a. jednog atoma H
b. 1/4 molekule He2
c. 1/16 atoma 160
d. 1/32 molekule 0 2
e. 1/12 atoma 12C
244. Koliko molova sadrži 100 g 0 2 ? Atomska masa O atoma je 16 u.

a. 2,7
b. 3,1
c. 3,3
d.3,5
e. 3,7
245. Odrediti broj molekula u uzorku 50 g 0 2• Konstantu NA uzeti iz tablica.

a. 3,3 · 1021
b. 3,3 · 1022
c. 3,3 · 1023
d. 6,4·10 23
e. 9,4·1023
44
FIZIKA
246. Koliko ima molekula u 0,044 kg uzorka C02 ? Atomska masa C atoma
je 12 u, a O atoma 16 u.
a. 2,02 · 1021
b. 6,02 . 1023
c. 2,42 . 1024
d.4,04 . 1024
e. 7,45 · 1025
247. Naći masu 3 mola molekula H 2 • Atomska masa za H je 1 u.

a. 0,002 kg
b. 0,003 kg
c. 0,006 kg
d. 0,012 kg
e. 0,015 kg
248. Odrediti broj molova u uzorku 502 čija je masa 0,53 kg. Atomska masa
atoma O je 16 u, dok je za S atomska masa 32 u.
a. 3,2
b. 5,4
c. 8,3
d.15,7
e. 57,4
249. Sistem sadrži 1025 molekula zraka. Procijeniti energiju potrebnu da se

temperatura sistema podigne za 5 °C. Boltzmanovu konstantu uzeti iz
odgovarajućih tablica.
a. 0,5 J
b.1 kJ
c. 1,5 MJ
d.2MJ
e. 2,5MJ
45
250. Odrediti zapreminu sistema idealnog plina od 1 mola pri temperaturi

O °C i normalnom atmosferskom pristisku. Univerzalnu gasnu kon-
stantu uzeti iz tablica.
a. 5,5 L
b.10,6 L
c. 22,4 L
d.28,9 L
e. 32,5 L
251. Odrediti zapreminu sistema idealnog plina od 2 mola pri temperaturi

10 °C i normalnom atmosferskom pristisku.
a. 15,5 L
b.19,8 L
c. 27,4 L
d.46,6 L
e. 52,5 L
252. Određena količina toplote se doprema uzorku jednoatomnog idealnog

plina početne temperature 40 °C. Plin se širi tako da su na kraju procesa
njegova zapremina i pritisak udvostručeni u odnosu na njihove pačeta
ne vrijednosti. Približno odrediti konačnu temperaturu sistema.
a. 40 °C
b.160 °C
c. 320 °C
d.980 °C
e. 1280 °C
253. Određena količina toplote se doprema uzorku jednoatomnog idealnog

plina početne temperature 80 °C. Plin se širi tako da je na kraju procesa
njegova zapremina udvostručena u odnosu na njenu početnu vrijed-
nost, dok se pritisak smanjio dva puta u odnosu na početnu vrijednost
pristiska. Odrediti konačnu temperaturu sistema.
a. 80 °C
b.160 °C
c. 320 °C
d.640 °C
e. 1280 °C
46
r
f
FIZIKA
254. Apsolutna temperatura idealnog plina (gasa) je proporcionalna sa:

I a. brojem molekula u promatranom uzorku
I
b. srednjom vrijednošću impulsa molekula plina

c. srednjom vrijednošću translacione kinetičke energije molekula plina
d. količinom toplote potrebnom da se temperatura uzorka plina povisi
za 1 °C
e. relativnim povećanjem zapremine uzorka plina pri povećanju tem-
perature za 1 °C
255. Jedno od dole navedenih svojstava pridruženih plinu (gasu) nije u

skladu sa kinetičkom teorijom plinova:
a. srednja brzina molekula plina je manja pri višim temperaturama
b. molekule plina su dosta udaljene jedna od druge
c. plin zauzima prostor koji mu je na raspolaganju
d. molekule plina se kreću nasumično
e. molekule plina podliježu elastičnim sudarima sa zidovima posude u
kojoj se nalaze
256. Guma bicikla ponekad puca nakon što stoji na zagrijanom asfaltu to-
kom vrućih ljetnih dana. Ovo se može objasniti sa:
a. Charlesovim zakonom
b. Boyleovim zakonom
c. Fickovim zakonom
d. jednadžbom stanja idealnog plina
e. Maxwellovom raspodjelom brzina
257. Plin je sabijen u adijabatskom procesu, pri čemu se njegova zapremina

smanjila 2 puta. Konačan pritisak sistema je:
a. povećan za faktor manji od 2
b. smanjen za faktor 2
c. povećan za faktor 2
d. povećan za faktor veći od 2
e. ostao nepromijenjen
47
258. Plin je sabijen u izotermalnom procesu, pri čemu se njegova zapremina

smanjila 2 puta. Konačan pritisak sistema je:
a. povećan za faktor manji od 2
b. smanjen za faktor 2
c. povećan za faktor 2
d. povećan za faktor veći od 2
e. ostao nepromijenjen
259. Student je tri sata i četrdeset pet minuta pretraživao po internetu i pri
tome je izvršio rad od 1080 J. Pri ovome procesu njegova se unutrašnja
energija smanjila za 2180 J. Odrediti razmijenjenu količinu toplote.
a. -1100 J
b. +1100 J
c. -2190 J
d.+3280J
e. -3280 J
260. Idealni plin se nalazi na temperaturi 20 °C. Ako udvostručimo kinetičku

energiju atoma plina, nova temperatura sistema je:
a. 313 °C
b.415 °c
c. 465°C
d.495 °c
e. 515°C
261. Ravni štap je sastavljen od 12 mm dugog komada aluminija i 20 mm du-

gog komada čelika. Odrediti promjenu dužine cijelog štapa ako se nje-
gova temperatura promijeni za 20 °C. Za linearni koeficijent termičkog
širenja aluminija i čelika uzeti 2,3· 1Q·5( 0 C)-1 i 1,2 · 10-5( 0 C)·1, respektivno.
262. Temperatura aluminijskog (Al) cilindra se poveća za 120 °C. Odrediti

za koliko se procenata povećao volumen ovoga cilindra. Za linearni
koeficijent termičkog širenja A! uzeti 2,3 · 10-scq-1 ·
48
FIZIKA
263. Odrediti količinu topline potrebnu da se 20 g žive (Hg) pri temperaturi

20 °C transformira u živinu paru pri temperaturi ključanja 357 °C. Spe-
cifični toplotni kapacitet Hg je 140 J/(kg C), a latentna toplota isprava-
0
nja 2,96· 105 J/kg.
264. Odrediti minimalnu količinu topline potrebnu da se 120 g vode pri

temperaturi 20 °C transformira u vodenu paru pri temperaturi ključa
nja i potpuno ispari. Specifični toplotni kapacitet vode je 4200 J/(kg 0 C),
a latentna toplota ispravanja 22,6· 105 J/kg.
265. Metalni blok se kliže duž hrapave horizontalno postavljene podloge

unutar izolirane cijevi. Nakon predenih 600 m temperatura tijela pora-
ste za 2,4 °C. Specifični toplotni kapacitet metala od kojeg je napravljen
blok je 628 J/(kg 0 C). Odrediti odgovarajući koeficijent trenja klizanja
između bloka i hrapave površine.
266. Kapacitet pluća odrasle osobe je 5 L. Odrediti broj molova oksigena u

plućima pri kraju procesa udisanja. Pri tome pretpostaviti da 20% zra-
ka čine molekule oksigena. Proračun izvršiti za standardnu vrijednost
pritiska i temperaturu tijela 37 °C.
267. Posuda čija je zapremina 5 L sadrži 2 mola plina 0 2 • Temperatura raz-

matranog sistema je 40 °C. Odrediti pritisak koji vrši pomenuti uzorak
molekula 0 2 na zidove posude.
268. Odrediti srednju kvadratnu brzinu molekula plina C02 koji se nalazi
na temperaturi -68 °C. Atomska masa C atoma je 12 u, a O atoma 16 u.
269. Naći broj molekula zraka koje se nalaze u prostoriji dimenzija a=3,44 m,
b=3,26 m i c=2,28 m pri temperaturi 23,8 °C i standardnom pritisku.
270. Pri procesu disanja udahnemo 3 L zraka temperature O 0 C. Pod pret-

postavkom da je pritisak unutar naših pluća p = p •trn' odrediti količinu
topline koju tijelo mora obezbijediti da bi se zrak zagrijao do 37°C.
Molarni toplotni kapacitet zraka pri p=const. je 20,8 J/(mol K).
271. Sistem koji sadrži 0,03 mola idealnog jednoatomnog plina podliježe
adijabatskoj kompresiji pri čemu njegova temperatura raste od 10 °C
do 50 °C . Odrediti rad izvršen nad sistemom.
49
FIZIKA
263. Odrediti količinu topline potrebnu da se 20 g žive (Hg) pri temperaturi

20 °C transformira u živinu paru pri temperaturi ključanja 357 °C. Spe-
cifični toplotni kapacitet Hg je 140 J/(kg C), a latentna toplota isprava-
0
nja 2,96· 105 J/kg.
264. Odrediti minimalnu količinu topline potrebnu da se 120 g vode pri

temperaturi 20 °C transformira u vodenu paru pri temperaturi ključa
nja i potpuno ispari. Specifični toplotni kapacitet vode je 4200 J/(kg 0 C),
a latentna toplota ispravanja 22,6· 105 J/kg.
265. Metalni blok se kliže duž hrapave horizontalno postavljene podloge

unutar izolirane cijevi. Nakon predenih 600 m temperatura tijela pora-
ste za 2,4 °C. Specifični toplotni kapacitet metala od kojeg je napravljen
blok je 628 J/(kg 0 C). Odrediti odgovarajući koeficijent trenja klizanja
između bloka i hrapave površine.
266. Kapacitet pluća odrasle osobe je 5 L. Odrediti broj molova oksigena u

plućima pri kraju procesa udisanja. Pri tome pretpostaviti da 20% zra-
ka čine molekule oksigena. Proračun izvršiti za standardnu vrijednost
pritiska i temperaturu tijela 37 °C.
267. Posuda čija je zapremina 5 L sadrži 2 mola plina 0 2 • Temperatura raz-

matranog sistema je 40 °C. Odrediti pritisak koji vrši pomenuti uzorak
molekula 0 2 na zidove posude.
268. Odrediti srednju kvadratnu brzinu molekula plina C02 koji se nalazi
na temperaturi -68 °C. Atomska masa C atoma je 12 u, a O atoma 16 u.
269. Naći broj molekula zraka koje se nalaze u prostoriji dimenzija a=3,44 m,
b=3,26 m i c=2,28 m pri temperaturi 23,8 °C i standardnom pritisku.
270. Pri procesu disanja udahnemo 3 L zraka temperature O 0 C. Pod pret-

postavkom da je pritisak unutar naših pluća p = p atm' odrediti količinu
topline koju tijelo mora obezbijediti da bi se zrak zagrijao do 37°C.
Molarni toplotni kapacitet zraka pri p=const. je 20,8 J/(mol K).
271. Sistem koji sadrži 0,03 mola idealnog jednoatomnog plina podliježe
adijabatskoj kompresiji pri čemu njegova temperatura raste od 10 °C
do 50 °C . Odrediti rad izvršen nad sistemom.
49
272. SI jedinica za električni naboj j e - - - - - - - - - - - - - -
273. Ukupni naboj unutar nekog zatvorenog (izolovanog) sistema ostaje
274. Intenzitet Coulombove elektrostatičke sile je _ _ _ _ _ _ _ __
275. Električno polje i odgovarajuća Coulombova sila su povezani relacijom
276. Intenzitet električnog polja tačkastog naboja-izvora je _ _ _ _ __
277. SI jedinica za električno polje j e - - - - - - - - - - - - - -
278. Električni fluks je prema Gaussovom zakonu dat sa _ _ _ _ __
279. Predmet je naelektrisan količinom naboja +5 nC. Približno naći broj

elektrona koje treba dodati objektu da on postane električki neutralan.
Vrijednost elementarnog naboja uzeti iz tablica.
a. 2 · 1019
b. 3 · 1017
c. 4 · 1013
d.2·1011
e. 3 · 1010
280. Kugla je naelektrisana nabojem -6,4 · 10-17 C. Približan broj viška elek-
trona na kugli je:
a. 100
b.200
c. 300
d.400
e.500
50
FIZIKA
281. Dvije nabijene čestice, označimo ih sa A i B, se nalaze jedna blizu dru-

ge. Intenzitet i smjer Coulombove elektrostatičke sile:
a. su nezavisni od predznaka naboja B
b. su nezavisni od predznaka naboja A
c. su nezavisni od udaljenosti (razmaka) između dva naboja
d. su nezavisni od količine naboja B
e. su zavisni od svih prethodno navedenih parametara
282. Količina naboja+3,5 nC djeluje odbojnom silom 0,8 mN na drugi naboj

udaljen od prvoga 2,9 cm. Odrediti količinu drugog naboja. Vrijednost
Coulombove konstante uzeti iz odgovarajućih tablica.
a. +21 nC
b. -21 nC
c. -31 nC
d.+31 nC
e. -41 nC
283. Naboj q1 djeluje silom intenziteta 1,6 N na naboj q2 • Ako udaljenost iz-
među njih udvostručimo, sila kojom naboj q1 djeluje na naboj q2 je:
a. 0,3 N
b.0,4N
c. 0,6N
d.1,2N
e.2,4N
284. Intenzitet električnog polja u nekoj tački prostora je definiran kao:

a. mjera ukupnog naboja koji se nalazi u promatranoj tački
b. odnos električne sile i naboja bilo koje nabijene čestice u toj tački
c. odnos naboja i mase objekta u toj tački
d. odnos električne sile i jedinične mase probnog naboja u toj tački
e. odnos električne sile i jediničnog probnog naboja u toj tački
285. Elektron se u H atomu kreće po orbiti radijusa 53 pm. Odrediti jačinu

električnog polja koje potječe od protona na mjestu elektrona:
a. 3,l· 1010 N/C
b. 7,4- 1010 N/C
c. 9,8· 1010 N/C
d. 3,9· 1011 N/C
e. 5,1 · 1011 N/C
51
286. Intenzitet električnog polja u tački udaljenoj 25 nun od količine naboja

6 nC koji je izvor tog električnog polja je:
a. 8,6 · 102 N/C
b. 1,2 · 104 N/C
c. 1,8 · 105 N/C
d. 3,6 · 106 N/C
e. 8,6 · 104 N/C
287. Ubrzanje elektrona (m, =9,1·10""1 kg) koji se nađe u električnom polju
intenziteta 100 N/C je:
a. 1,1 · 1011 m/s2
b. 1,8· 1011 m/s2
c. 1,8· 1013 m/s2
d. 3,8· 1013 m/s2
e. 6,4- 1013 m/s2
288. Intenzitet električnog polja u nekoj tački prostora ne zavisi od:

a. udaljenosti od naboja izvora polja
b. predznaka naboja izvora polja
c. količine naboja izvora
d. intenziteta sile koja će djelovati na pozitivni jedinični naboj u toj tački
e. intenziteta sile koja će djelovati na negativni jedinični naboj u toj
tački
289. Intenzitet električnog polja na udaljenosti 3 m od negativnog naboja

izvora tog polja je E. Ako utrostručimo po apsolutnoj vrijednosti naboj
izvor polja, intenzitet električnog polja u istoj tački će biti:
a. E/3
b. E/9
c. 9E
d.3E
e. E
52
FIZIKA
290. Odrediti električni fluks kroz zatvorenu površ unutar koje se nalazi tač
kasti naboj od 75 mC.
a. 8,5 · 109 Nm2/C
b. 6,8 · 108 Nm2/C
c. 1,3 · 107 Nm2/C
d.4,9 · 106 Nm2/C
e. 7,2 · 105 Nm2/C
291. Bakrena (Cu) loptica dijametra 2 mm jenabijenakoličinomnaboja +50nC.

Naći udio nedostajućih elektrona u odnosu na broj kojeg bi loptica posjedovala
kao električki neutralan sistem. Atomski broj Cu je 29, atomska masa 63,5 u,
a njegova gustina 8900 kg/m3 •
292. Rastojanje između dva tačkasta naboja, +10 nC i -10 nC, je 20 mm.
Odrediti ukupnu silu kojom ova dva naboja djeluju na naboj + 1 nC
postavljenog tačno u sredinu između njih.
293. Četiri naboja su smještena u vrhove kvadrata kao što je prikazano na

slici. Stranice kvadrata su duge 2 m. Odrediti intenzitet električnog
polja u tački P, tj. u centru kvadrata.
~1C
+4pC
· - - - - - - - - +1
.p
-3pC
294. Tri naboja su postavljena u vrhove pravouglog trougla (pogledati pri-

loženu sliku). Odrediti vertikalnu komponentu ukupne sile kojom dva
naboja 13 µCi 11 µC djeluju na naboj smješten u gornjem vrhu (15 µC)
predstavljenog trougla.
+ 11 JIC
53
295. Električna potencijalna energija para tačkastih naboja je _ _ _ __
296. Rad sile električnog polja se definira kao - - - - - - - - - - -
297. Električni potencijal i električna potencijalna energija su povezani
298. SI jedinica za električni potencijal je -----~ a za električnu

potencijalnu energiju je _ _ _ _ _ _ __
299. Električni potencijal polja tačkastog naboja q je definiran sa _ _ _ _.
300. Kapacitet pločastog kondenzatora se definira sa _ _ _ _ _ _ __
301. SI jedinica za kapacitet j e - - - - - - - - - - - - - - - - ·
302. Električna potencijalna energija pohranjena u pločastom kondenzato-

ru je _ _ _ _.
303. Elektronvolt ili skraćeno eV je jedinica za:

a. energiju \
b. električnu silu
c. električno polje
d. razliku električnih potencijala
e. električnu snagu
304. Električni potencijal u određenoj tački prostora je 12 V. Naći odgova-

rajuću električnu potencijalnu energiju ako se u toj tački smjesti naboj
-3 µC.
a. +4 µJ
b. -4 µJ
c. +36 µJ .
d.-36 µJ
e. OJ
54
FIZIKA
305. Naboj se kretao od tačke A potencijala 300 V do tačke B pri potencijalu

150 V, pri čemu je izvršen rad vrijednosti 0,45 mJ. Pomenuta količina
naboja je:
a.+lmC
b. -1 µC
c. +2 µC
d.-3 µC
e. +3 µC
306.. Da bi se naboj +0,25 C prebacio između dvije tačke u električnom polju,

potrebno je izvršiti električni rad od+175 J. Kolika je razlika potencijala
između dvije pomenute tačke?
a. OV
b.44 V
c. 88V
d.350V
e. 700V
307. Naboj+ 20 nC je pomjeren od tačke A potencijala 150 V do tačke B pri

potencijalu -50 V. Izvršeni rad je:
a. -1 µJ
b. -2 µJ
c. -4 µJ
d.+2 µJ
e. +4 µJ
308. Pločasti kondenzator čije ploče imaju površinu S i razmaknute su na

razadaljinu d je nabijen tako da je razlika potencijala između njegovih
ploča U. Ako se kondenzator izolira od okoline tako da naboj ne bi
napuštao razmatrani sistem, te se potom ploče ovoga kondenzatora
približe jedna drugoj na udaljenost d/2 tada će konačno uspostavljena
razlika potencijala između ploča kondenzatora biti:
a.4U
b.2U
c. 0,5U
d.0,25U
e. U
55
309. Pretpostavimo da je kondenzator veoma velikog kapaciteta od 10 F na-

bijen tako da je razlika potencijala između njegovih ploča 2 V. Energija
pohranjena unutar kondenzatora je?
a. 500 J
b. 200 J
c. 100 J
d.50 J
e. 20J
310. Razlika potencijala između ploča kondenzatora čiji je kapacitet 1 µF i u

kojem je smještena električna potencijalna enenrgija od 1 J je :
a. 1,4kV
b.1,5 kV
c. 1,6 kV
d. l,7kV
e. 1,8 kV
311. Kondenzator je prvobitno nabijen tako da je razlika potencijala 2 V, pa

je potom spojen na novu bateriju od 4 V. Naći odnos električne potenci-
jalne energije pohranjene u kondenzatoru u drugom i prvom slučaju.
a.2
b.4
c. 6
d.8
e. 10
312. Na kojoj će udaljenosti od naboja 1 C potencijal biti 12 V?

a.55,5Mm
b.0,75Gm
c. 0,95 Gm
d.l,25Gm
e. 3,5Gm
313. Pri premještanju količine naboja+15 nC iz tačke A u tačku B izvršenje

rad 3 µJ. Pri premještanju istog naboja iz tačke C u tačku B izvršenje
rad- 5 µJ. Odrediti razliku potencijala između tačaka Ci A.
56
FIZIKA
314. Odrediti razliku potencijala potrebnu da se ubrza jon naboja +e i mase

mase 4 u iz stanja mirovanja do brzine 106 m/s.
315. Dva naboja jednakih količina 2 C, ali različitog znaka, su postavljeni

jedan naspram drugog na međusobnoj udaljenosti 2 m (vidi sliku!).
Odrediti intenzitet električnog polja i vrijednost električnog potencija-
la u tački P.
316. Razlika potencijala između paralelnih ploča kondenzatora je 200 V.

Razmak između ploča je 0,5 mm. Odrediti gustinu pohranjene energije
u kondenzatoru. Konstantu 1'0 uzeti iz tablica.
317. Jačinu električne struje definiramo izrazom _ _ _ _ _ _ _ _ _.
318. Olunov zakon iskazujemo r e l a c i j o m - - - - - - - - - - - -
319. SI jedinica za električnu struju je--------~ a za električni

otpor je _ _ _ _ _ _ _ _ _.
320. Veza između otpora i specifičnog otpora j e - - - - - - - - - - -
321. Odgovarajuća jedinica za specifični otpor je _ _ _ _ _ _ _ __
322. Električnu snagu definiramo relacijom-----------·
323. Odgovarajuća jedinica za električnu snagu je _ _ _ _ _ _ _ _ _.
324. Ekvivalentni otpor dva serijski spojena otpornika R1 i R2 je _ _ __
325. Ekvivalentni otpor dva paralelno spojena otpornika R1 i R2 je
57
NA MEDICINSKOM FAKULTETU UNIVERZITETA U SARA)EVU
326. Ekvivalentni kapacitet dva serijski spojena kondenzatora je
327. Ekvivalentni kapacitet dva paralelno spojena kondenzatora je
328. I Kirchhoffovo pravilo dajemo i z r a z o m - - - - - - - - - - -
329. II Kirchhoffovo pravilo dajemo i z r a z o m - - - - - - - - - - -
330. Elektromo.toma sila baterije je:

a. maksimalna razlika potencijala između polova baterije
b. sila koja ubrzava elektrone u žici kada je žica spojena na bateriju
c. sila koja ubrzava protone u žici kada je žica spojena na bateriju
d. maksimalan kapacitet između polova baterije
e. maksimalna električna potencijalna energija pohranjena u bateriji
331. Samo jedna od dole ponuđenih kombinacija jedinica je ekvivalentna

jedinici ohm (O):
a. V/C
b.A/J
c. J/s
d.Js/C2
e. W/A
332. Kroz nit unutar sijalice teče struja jačine 0,86 A. Količina naboja koja
protekne za 58 s:
a. 40C
b. 50 c
c. 60 c
d.70C
e. 80 C
58
FIZIKA
333. Kroz nit unutar sijalice teče struja jačine 0,15 A. Sijalica je priključena
na bateriju čija ja razlika potencijala 4,5 V. Otpor unutar niti sijalice je:
a.400
b.250
c. 300
d.200
e. 350
334. Pri proticanju struje kroz nit žarulje električni otpor je 240 O. Dijametar
niti je 0,04 mm, a specifični otpor materijala je 5· 10·7 Om. Dužina niti je:
a. 35,4 cm
b. 47,6 cm
c. 57,3 cm
d.60,3 cm
e. 66,3 cm
335. Žica dužine 200 mm i dijametra 0,5 mm je priključena na bateriju. Ako

je specifični otpor materijala 1,5·10·' Om, onda je električni otpor žice:
a. 1,280
b.1,41 o
c. 1,53 o
d.1,67 o
e. 1,73 O
336. U jednostavnom kolu se održava stalna jačina struje 4 A. Ako je uku-

pan otpor u kolu 2 O, naći ukupnu električnu energiju kojom izvor
ospkrbljuje strujni krug u toku 40 s.
a. 140 J
b. 360 J
c. 720 J
d.1280 J
e. 1460 J
59
337. Tri otpornika čiji su otpori 4 O, 8 O i 12 O su spojeni paralelno unutar

kola. Ekvivalentni ili ukupni otpor pomenute kombinacije otpornika je:
a.240
b.120
c. 1,9 o
d.2,20
e. 2,60
338. Jedinica kWh (kilovatsat) je jedinica kojom mjerimo/iskazujemo:

a. jačinu struje
b. energiju
c. električnu snagu
d. razliku potencijala
e. napon
339. Dvije električne sijalice, jedna snage 75 W, a druga 50 W su dizajnirane

za upotrebu na istom naponu. Naći količnik otpora sijalice sa većom
snagom i onom koja je karakterisana manjom snagom?
a. 0,33
b. 0,44
c. 0,67
d.1,5
e. 3,2
340. Kroz bakrenu (Cu) žicu dužine 200 mm i dijametra 1 mm teče struja
jačine 3 A. Odrediti razliku potencijala na krajevima žice. Specifični ot-
por Cu je l,7· 10.s Om.
341. Sijalica snage 40 W je priključena na napon 120 V. Dijametar niti unutar

sijalice načinjene od wolframa (W) je 0,04 mm. Odrediti dužinu niti. Za
specifični otpor W uzeti 5 · 10·7 Om.
342. Odrediti jačinu struje koja protiče kroz svaki prikazani otpornik.
60
FIZIKA
343. Odrediti razliku potencijala na svakom prikazanom otporniku.
344. Veza između magnetske indukcije i jačine magnetskog polja je
345. SI jedinica za jačinu magnetskog polja j e - - - - - - - - - -
346. SI jedinica za magnetsku indukciju je _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
347. Jačina magnetskog polja i magnetska indukcija su _ _ _ _ _ __

_________ veličine.
348. Intenzitet sile kojom magnetsko polje indukcije ff djeluje na nabijenu

v
česticu koja nosi naboj q i kreće se brzinom je _ _ _ _ _ _ _ __
349. Intenzitet sile kojom magnetsko polje indukcije B djeluje na provodnik

dužine l kroz koji protiče struja jačine I je - - - - - - - - - - -
350. Jačina magnetskog polja unutar zavojnice je _ _ _ _ _ _ _ __
351. Jačina magnetskog polja na udaljenosti d od pravolinijskog provodni-

ka je _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
352. Jačina magnetskog polja u centru kružnog provodnika radijusa r je_
353. Sila kojom dva provodnika dužina I, kroz koje protiču jačine struja I 1
i I,_, te koji su postavljeni na međusobnu udaljenost x, djeluju jedan na
drugog je _ _ _ _ _ _ _ _ __
61
354. Samo jedna od dole navedenih kombinacija jedinica je ekvivalentna

jedinici T (tesla):
a. kgm2 /C
b. kg s/C 2
c. Nm2 /C
d.kg/(C s)
e. kg m/(C s2)
355. Samo jedan od dole navedenih iskaza je tačan, a tiče se magnetske sile
koja djeluje na nabijenu česticu u magnetskom polju:
a. magnetska sila je maksimalna ako čestica miruje
b. magnetska sila je jednaka nuli ako se čestica kreće normalno na linije
magnetskog polja
c. magnetska sila je maksimalna ako se čestica kreće paralelno linijama
magnetskog polja
d. magnetska sila djeluje duž pravca i smjera kretanja pozitivno nabije-
ne čestice
e. magnetska sila ovisi o okomitoj komponenti brzine nabijene čestice
u odnosu na linije polja
356. Intenzitet magnetske sile koja djeluje na nabijenu česticu u magnet-

skom polju ne zavisi od:
a. predznaka naboja
b. količine naboja
c. intenziteta Gačine) indukcije magnetskog polja
d. pravca i smjera kretanja čestice
e. komponenti brzine čestice
357. Jedan od dole navedenih iskaza precizno opisuje razlog zašto magnet-
ska sila ne može vršiti rad na nabijenu česticu koja se kreće:
a. magnetsko polje je konzervativna
b. magnetska sila ne ovisi o brzini čestice
c. magnetsko polje je vektorska veličina, a rad skalama veličina
d. magnetska sila je uvijek okomita na pravac vektora brzine čestice
e. električno polje koje potiče od nabijene čestice poništava odgovara-
juće efekte magnetskog polja
62
FIZIKA
358. Elektron pri brzini od 3,5 ·105 m/s ulijeće u magnetsko polje indukcije
0,6 T. Pravac vektora magnetskog polja i vektora brzine elektrona čine
ugao 60°. Intenzitet magnetske sile koja djeluje na elektron je:
a. 4,9 · 10·13 N
b. 3,2 · 10·13 N
c. 1,7 · 10·13 N
d. 3,4 · 10-14 N
e. 2,9 · 10-14 N
359. Proton pri brzini od 500 km/s ulijeće okomito u magnetsko polje in-
dukcije 0,5 µT. Intenzitet magnetske sile koja djeluje na proton je:
a. 0,4fN
b. 0,04fN
c. 0,4 aN
d.0,04 aN
e. 0,08 aN
360. Dužina solenoida je 100 cm. Jačina magnetske indukcije unutar sole-
noida je 1 T. Približno odrediti broj namotaja solenoida ako kroz njega
protiče struja 100 A. Permeabilnost vakuuma preuzeti iz tablica fizikal-
nih konstanti.
a.5000
b.6000
c. 7000
d.8000
e.9000
361. Solenoid dužine 25 cm je sačinjen od 120 namotaja žice. Odrediti inten-

zitet magnetske indukcije u središtu solenoida kada kroz njega protiče
struja jačine 15 A.
a. 1,52mT
b.2,63mT
c. 4,07 mT
d.7,50mT
e. 9,05mT
63
362. Kroz dugu pravu žicu protiče jačina struje I. Ako je na udaljenosti d od
žice intenzitet magnetske indukcije B, koliki će biti njen intenzitet na
udaljenosti 2d?
a. B/2
b.B/4
c.2B
d.4B
e.8B
363. Kroz dugi linijski provodnik teče struja jačine 125 A. Kolika je jačina
vektora magnetske indukcije u tački koja je udaljena 4,5 m ispod sa-
mog linijskog provodnika?
a. 5,56 µT
b. 0,18 µT
c. 0,35 µT
d.0,47mT
e. 7,95mT
364. Pozitivno nabijeni jon sa nabojem 1,602 · 10-19 C i masom 3,34 · 10-27 kg
se kreće po kružnoj putanji radijusa 0,5 mu magnetskom polju. Inten-
zitet njegove brzine je 5 · 106 m/s. Jačina magnetske indukcije je:
a. 0,15 T
b. 0,21 T
c. 0,42 T
d.0,62 T
e. 0,84 T
365. Čestica mase 6,64 · 10·27 kg i naboja 3,2 · 10-19 C ubrzana razlikom poten-
cijala 2,45 MV ulijeće okomito u uniformna magnetsko polje indukcije
1,6 T. Odrediti jačinu magnetske sile koja djeluje na česticu.
366. Jačina magnetske indukcije unutar ciklotrona je 1,2 T. Kinetička energi-

ja protona ubrzavanog u ciklotronu je 11 MeV. Odrediti radijus kružne
putanje protona neposredno prije napuštanja ciklotrona.
64
FIZIKA
367. Svake sekunde 1,25 · 1019 elektrona unutar uskog snopa prođe -kroz
malu rupicu na zidu. Snop elektrona i površina zida su međusobno
okomiti. Odrediti jačinu magnetske indukcije unutar zida pri radijusu
snopa 75 crn, računajući ovu udaljenost od centra samog snopa.
368. Prema Bohrovom modelu H atoma elektron se oko protona kreće po

kružnoj putanji radijusa 53 pm brzinom 2,2· 106 m/s. U skladu sa ovim
modelom odrediti jačinu magnetske indukcije u centru H atoma.
369. Fluks homogenog magnetskog polja kroz ravnu površinu S cria

normala sa vektorom magnetske indukcije ffzaklapa neki ugao a je
370. SI jedinica za magnetski fluks j e - - - - - - - - - - - - - -
371. Faradayev zakon elektromagnetske indukcije zapisujemo u obliku
372. Energija magnetskog polja pohranjena u idealnoj zavojnici je
373. SI jedinica za induktivitet zavojnice j e - - - - - - - - - - -

jedinici za elektromotornu silu:
a. Trn/s
b. Vm2 /s
c. J s
d.AO
e.Tm
375. Vektor magnetskog polja indukcije 0,6 T je usmjeren okomito na ravan

u kojoj se nalazi kružna petlja radijusa 0,4 m. Intenzitet magnetskog
fluksa kroz kružnu petlju je približno jednak:
a.49mWb
b.98mWb
c. 240mWb
d.30lmWb
e.OWb
65
NA MEDICINSKOM FAKULTETU UNIVERZITETA U SARA)EVU
376. Vektor magnetskog polja indukcije 50 µT zaklapa ugao 60° sa hori-

zontalnom ravni. Kružna petlja dijametra 100 mm je postavljena uho-
rizontalnoj ravni. Intenzitet magnetskog fluksa kroz kružnu petlju je
približno jednak:
a. 0,22 µWb
b. 0,34 µWb
c. 0,54 µWb
d.0,68 µWb
e.OWb
377. Naponi primara i sekundara transformatora su 120 V i 1200 V, respek-

tivno. Ako je broj namotaja na sekundaru 800, onda je broj namotaja na
primaru:
a.40
b.80
c. 100
d.400
e. 4000

henryju (H):
a.Nms/C
b. Nms/C2
c. NmC2 /s2
d.NmC/s2
e. Nms2/C2
379. Kružna petlja je u ravni okomitoj na vektor magnetskog polja indukcije

0,75 T. Kao posljedica djelovanja vanjske sile površina petlje se smanju-
je pri stopi 7,26-10·3 m 2/s. Odrediti vrijednost inducirane elektromotor-
ne sile.
380. Solenoid sa 1000 namotaja ima površinu poprečnog presjeka 7 cm'.

Dužina solenoida je 25 cm. Kolika je energija magnetskog polja pohra-
njena u solenoidu ako kroz njega protiče struja jačine 10 A?
66
FIZIKA
381. Kroz solenoid sa 250 namotaja protiče struja jačine 9 A. Radijus so-
lenoida je 75 mm, dok je njegova dužina 14 cm. Naći magnetski fluks
kroz kružnu površinu poprečnog presjeka solenoida.
382. Maksimalna vrijednost i efektivna vrijednost naizmjenične struje su

povezane relacijom _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
383. Trenutna vrijednost naizmjenične struje je data relacijom
384. Induktivni otpor prikazujemo relacijom-----------·
385. Kapacitivni otpor prikazujemo relacijom - - - - - - - - - - -
386. Ukupni otpor u kolu naizmjenične struje se naziva _ _ _ _ _ __
387. Efektivna vrijednost naizmjenične struje je 3,54 A. Njena maksimalna

vrijednost je:
a. l,25A
b. 2,50A
c. 3,75 A
d.5A
e. 7,5A
388. Maksimalna vrijednost naizmjeničnog napona je 155 V. Njegova efek-
tivna vrijednost je:
a. 220V
b. llOV
c. 82V
d.75V
e. 53V
389. Kondenzator je priključen na izvor naizmjenične struje frekvencije f.
Kako će se promijeniti odgovarajući kapacitivni otpor X, ako se isti kon-
denzator priključi na izvor frekvencije 3f!
a. povećat će se tri puta
b. povećat će se devet puta
c. ostat će nepromijenjen
d. smanjit će se devet puta
e. smanjit će se tri puta
67
l
i
i
390. Kapacitivni otpor kondenzatora je 35 O u kolu naizmjenične struje fre-

kvencije 110 Hz. Koliki je kapacitet kondenzatora?
a. 41,3 µF
b. 26,7 µF
c. 51,8mF
d. 0,18 F
e. 0,31 F
391. Odrediti kapacitivni otpor ako je kondenzator kapaciteta 65 µF priklju-
čen na generator frekvencije 50 Hz.
a.490
b.730
c. 980
d.1450
e. 3080
392. Odrediti kapacitivni otpor ako je kondenzator kapaciteta 0,1 µF pri-

ključen na generator frekvencije 100 MHz.
a.15,9m0
b.17,7m0
c. 18,9m0
d.19,l mO
e.19,9m0
393. Kondenzator kapaciteta 10 µF je priključen na generator frekvencije

1 kHz. Odrediti maksimalnu struju u kolu, ako je Um~=5 V.
a. 0,11 A
b. 0,21A
c. 0,31A
d.0,41 A
e. 0,51 A
394. Zavojnica je priključena na izvor naizmjenične struje frekvencije f
Kako će se promijeniti odgovarajući induktivni otpor XL ako se ista za-
vojnica priključi na izvor frekvencije 3fl
a. porast će tri puta
b. porast će devet puta
c. ostat će nepromijenjen
d. smanjit će se tri puta
e. smanjit će se devet puta
68
FIZIKA
395. Zvojnica induktiviteta 35 mH je spojena na generator naizmjenične

struje frekvencije 50 Hz. Koliki je induktivni otpor zavojnice?
a.110
b.230
c. 490
d.750
e. 930
396. Dva kondenzatora, oba kapaciteta 3,25 µF, su spojeni u seriju preko
izvora naizmjenične struje frekvencije 50 Hz i maksimalne vrijednosti
naizmjeničnog napona 244 V. Odrediti efektivnu vrijednost struje.
397. Zavojnica induktiviteta 55 mH je spojena'na izvor naizmjenične struje

frekvencije 50 Hz i efektivne vrijednosti napona 18 V. Odrediti efektiv-
nu vrijednost struje.
398. Odrediti rezonantnu frekvenciju kola naizmjenične struje prikazanog

na slici.
(IOV)=(21'jl)
399. Kondenzator kapaciteta 14 µF i termogeni otpornik otpora 1,48 kO su

spojeni serijski na izvor naizmjenične struje frekvencije 50 Hz i efektiv-
ne vrijednosti napona 208 V. Odrediti aktivnu snagu sistema.
400. Odrediti maksimalnu vrijednost struje pri rezonantnoj frekvenciji u

kolu naizmjenične struje prikazanom na slici.
(IOV)cos(2w.fr)
µF
69
401. Jedan od dole navedenih iskaza nije tačan, a tiče se elektromagnetnih

(EM) valova:
a. EM valovi su longitudinalni valovi
b. EM valovi prenose energiju kroz prostor
c. postojanje EM valova je predvidio Maxwell
d. EM valovi se mogu prostirati u materijalnoj sredini
e. za prostiranje EM valova nije potrebna materijalna sredina
402. Samo pri jednoj navedenoj situaciji neće doći do generiranja EM valova:
a. električna struja stalnog intenziteta i smjera tokom vremena
b. elektron koji ubrzava
c. proton koji podliježe prostim harmonijskim oscilacijama
d. naizmjenična električna struja
e. nabijene čestice koje se kreću duž kružne putanje
403. Koja od navedenih boja vidljivog dijela EM spektra ima najveću fre-
kvenciju:
a. žuta
b. crvena
c. zelena
d. plava
e. ljubičasta
404. Različite boje iz vidljivog dijela EM spektra se razlikuju:

a. samo po frekvenciji
b. samo po valnoj dužini
c. po njihovoj brzini u vakuumu
d. po frekvenciji i valnoj dužini
e. po frekvenciji i njihovoj brzini u vakuumu
405. Srednja udaljenost između površine Zemlje i povrsme Sunca je

1,49 · mu m. Koliko je potrebno vremena da emitirana svjetlost sa po-
vršine Sunca stigne do površine Zemlje?
406. Udaljena svemirska sonda emituje radio signale ka površini Zemlje u

tačno određenom vremenu. Jedan takav odaslani signal sa sonde je sti-
gao do površine Zemlje za 6,94 s. Približno odrediti udaljenost sonde
od površine Zemlje.
70
FIZIKA
407. Zakon refleksije ili odbijanja svjetlosti prikazujemo izrazom
408. Linearno uvećanje kod ravnih ogledala je uvijek jednako
409. Slika koja se formira refleksijom sa ravnih ogledala je uvijek
410. Veza između radijusa zakrivljenosti R i žižne daljine f u sluča

ju sfernog konkavnog (izdubljenog) ogledala data je relacijom
411. U slučaju konveksnog (ispupčenog) ogledala dobivena slika je uvijek
412. Jednačina sfernih ogledala j e - - - - - - - - - - - - - -
413. Jedan od dole navedenih iskaza ne vrijedi u slučaju ravnih ogledala:

a. dobivena slika je realna
b. linearno uvećanje je +1
c. dobivena slika je uvijek uspravna
d. ono što je na predmetu lijevo na slici je desno
e. udaljenost predmeta i slike od ogledala je ista
414. Djevojčica se kreće prema ogledalu brzinom 0,3 m/s. Odrediti brzinu
kretanja njene slike relativno u odnosu na djevojčicu.
a. 0,1 m/s
b. 0,2m/s
c. 0,3 m/s
d.0,6m/s
e. 0,9 m/s
71
1
415. Predmet se nalazi 1 m ispred ravnog ogledala. Tri metra iza predmeta
se nalazi posmatrač. Na kojoj udaljenosti od posmatrača se nalazi slika
predmeta?
a. lm
b.2m
c.3m
d.4m
e. 5m
416. Žižna daljina sfemog konkavnog (izdubljenog) ogledala je 20 cm. Ko-

liki je radijus zakrivljenosti ogledala ?
a.5cm
b. lOcm
c. 25cm
d.40cm
e. 50cm
417. Radijus zakrivljenosti sfemog konveksnog (ispupčenog) ogledala je

64 cm. Kolika je njegova žižna daljina ?
a. +23cm
b.-23cm
c. +32 cm
d.-32cm
e. +64cm
418. Radijus zakrivljenosti konkavnog ogledala je 40 cm. Na kojoj udaljeno-

sti od ogledala treba biti predmet da bi zraci nakon refleksije sa ogle-
dala putovali paralelno jedan drugom?
a.5cm
b. lOcm
c. 15 cm
d.20 cm
e. 40 cm
72
FIZIKA
419. Predmet se nalazi 1 m ispred konkavnog ogledala. Virtualna slika se

formira 10 m iza ogledala. Radijus zakivljenosti ogledala je:
a. 0,53m
b.1,1 m
c. 2,2m
d.4,4m
e. 6,6 m
420. Radijus zakrivljenosti konveksnog ogledala je 0,5 m. Na kojoj udalje-

nosti od ogledala treba staviti predmet da bi se slika formirala 0,15 m
iza ogledala?
a. 12,5 cm
b.19cm
c. 28,5 cm
d.37,5cm
e. 58,3 cm
421. Radijus zakrivljenosti konkavnog ogledala je 0,2 m. Samo za jednu

dole navedenu udaljenost predmeta od ogledala ćemo imati realnu, iz-
vrnutu i umanjenu sliku:
a.5cm
b.10 cm
c. 15cm
d.20cm
e. 25 cm
422. Predmet se nalazi 20 cm ispred konkavnog ogledala čiji je radijus za-

krivljenosti 0,6 m. Za formiranu sliku možemo ustvrditi da je:
a. virtualna i nalazi se u beskonačnosti
b. realna i nalazi se u beskonačnosti
c. realna i nalazi se 60 cm ispred ogledala
d. virtualna i nalazi se 60 cm iza ogledala
e. virtualna i nalazi se 120 cm iza ogledala
73
423. Čovjek stoji 200 crn ispred ravnog ogledala. Vertikalna udaljenost od
njegovih očiju do nožnih prstiju je 165 cm. Naći udaljenost od njegovih
očiju do slike nožnih prstiju.
424. Predmet se nalazi 12 cm ispred konveksnog ogledala. Visina formirane

slike odgovara 75 % originalne visine predmeta. Odrediti radijus za-
krivljenosti ogledala.
425. Djevojčica se nalazi 3,5 m ispred ravnog ogledala. U jednom trenutku

se počne kretati ka ogledalu brzinom 1,5 m/s. Odrediti udaljenost dje-
vojčice od njene slike nakon 2 s kretanja.
426. Letva dužine 1 m se drži duž optičke ose konkavnog ogledala, tako da je
njen početak udaljen 60 cm od tjemena ogledala. Radijus zakrivljenosti
ogledala je 80 crn. Naći dužinu slike letve.
427. Zakon refrakcije ili prelamanja svjetlosti iskazujemo sa _ _ _ __
428. Apsolutni indeks loma definiramo kao _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
429. Relativni indeks loma između dviju sredina je _ _ _ _ _ _ __
430. Indeks loma ovisi o sredini, ali i o - - - - - - - - - - - - - -

svjetlosti.
431. Granični ugao pri totalnoj unutrašnjoj refleksiji određujemo
432. Jednačina tankih sočiva (leća) j e - - - - - - - - - - - - - -
433. Linearno uvećanje sočiva (leća) j e - - - - - - - - - - - - -
434. Odgovarajuća jedinica za optičku moć leće (sočiva) je _ _ _ _ __
74
FIZIKA
435. Skretanje svjetlosti pri prijelazu iz jedne (n,) u drugu optičku sredinu
(n,) je posljedica promjene jedne od navedenih veličina/karakteristika
upadne svjetlosti:
a. amplituda
b. period
c. frekvencija
d. brzina
e. boja
436. Svjetlost prelazi iz vakuuma u optičku sredinu čiji je apsolutni indeks

loma 3. Kolika je brzina svjetlosti u novoj sredini?
a. 9,9 · 106 m/s
b. 4,8 · 107 m/s
c. 1,0 · 108 m/s
d. 1,9 · 108 m/s
e. 2,9 · 108 m/s
437. Pri prelazu svjetlosti iz zraka u drugu sredinu upadna zraka sa norma-
lom gradi ugao 37°, a prelomljena ugao 26°. Indeks loma druge sredine
je:
a. 1,25
b. 1,31
c. 1,37
d.1,42
e. 1,49
438. Pri prelazu svjetlosti iz zraka u drugu sredinu upadna zraka sa norma-
lom gradi ugao 50°, a prelomljena ugao 30°. Indeks loma druge sredine
je:
a. 1,36
b.1,41
c. 1,47
d.1,53
e. 1,59
75
NA MEDICINSKOM FAKULTETU UNIVERZITETA U SARAJEVU 1
439. Brzina svjetlosti je 1,4 puta veća u materijalu 1 nego u drugom materi-
jalu 2. Naći odnos apsolutnili indeksa loma ova dva materijala, tj. naći
n/n„
a. 1,4
b.1,2
c. 1,0
d. 0,80
e. 0,71
440. Svjetlost se prostire iz sredine indeksa loma 1,52 u sredinu sa indek-

som loma 1,47. Pri kojoj vrijednosti kritičnog ugla će doći do totalne
unutrašnje refleksije?
a. 10,04°
b. 40,85°
c. 51,49°
d.63,24°
e. 75,26°
441. Predmet je stavljen 6,5 cm ispred tanke sabirne leće čija je fokalna da-
ljina 14 cm. Za odgovarajuću sliku vrijedi:
a. slika je virtualna i nalazi se 6,51 cm ispred leće
b. slika je virtualna i nalazi se 12,13 cm ispred leće
c. slika je realna i nalazi se 3,43 cm ispred leće
d. slika je realna i nalazi se 6,51 cm ispred leće
e. slika je realna i nalazi se 12,13 cm ispred leće
442. Predmet je stavljen 12 cm ispred tanke sabirne leće koja formira realnu
sliku 36 cm iza leće. Fokalna daljina leće je:
a.6cm
b.9cm
c. 12cm
d.18cm
e. 24cm
76
FIZIKA
443. Tanka sabirna leća fokalne daljine 0,2 m formira realnu sliku nekog
predmeta 100 cm iza leće. Udaljenost predmeta od leće je:
a.5cm
b. lOcm
c. 15 cm
d.20 cm
e. 25 cm
444. Ronilac vidi Sunce pod uglom 50° iznad horizonta. Naći ugao pod koe
jim ribar u barci na površini vode vidi Sunce, ponovno u odnosu na
horizont. Indeks loma vode je 1,33.
445. Student koristi sabirnu (konvergentnu) leću tako da svjetlost iz sijalice

usmjerava ka svojoj knjizi. Fokalna daljina leće je 10 cm i smještena je
40 cm ispred knjige. Odrediti udaljenost od leće do sijalice.
446. Predmet se nalazi 20 cm ispred divergentne leće čija je fokalna daljina

10 cm. Naći položaj i uvećanje dobivene slike.
447. Svijeća visine 2 cm se nalazi 200 cm ispred zida. Pri ruci imate sabirnu
leću fokalne daljine 32 cm. Na koliko mjesta između svijeće i zida možete
postaviti datu leću tako da dobijete izoštrenu sliku svijeće na zidu? Za
svaku moguću poziciju odrediti veličinu i orijentaciju slike.
448. U čuvenom Youngovom eksperimentu sa dvije pukotine je potvrđe

na valna priroda svjetlosti dobivanjem interferentnih pruga. Za svijetle
pruge na zastoru imamo sljedeći uvjet _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
449. U čuvenom Youngovom eksperimentu sa dvije pukotine je potvrđe

na valna priroda svjetlosti dobivanjem interferentnih pruga. Za tamne
pruge na zastoru imamo sljedeći uvjet_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
450. Položaji difrakcionih minimuma pri difrakciji na jednoj pukotini su
451. Položaji difrakcionih maksimuma kod optičke rešetke su određeni
77
452. Optičku dužinu puta definiramo k a o - - - - - - - - - - - -
453. Ploča sa dvije uske pukotine razmaka 0,4 mm je obasjana monohro-

matskom svjetlošću valne duljine 633 nm. Na zastoru udaljenom
200 cm iza ploče je opažena jedna svijetla pruga 9,5 mm od centra zas-
tora. Red opaženog maksimuma je:
a.2
b.3
c. 4
d.5
e. 6
454. Ploča sa dvije uske pukotine razmaka 0,3 mm je obasjana monohro-

matskom svjetlošću. Na zastoru udaljenom 100 cm iza ploče je opažena
deveta svijetla pruga 1,6 cm od centralne svijetle pruge. Valna dužina
upotrijebljene svjetlosti je:
a. 462nm
b.533nm
c. 592nm
d.627nm
e. 688nm
455. U jednom eksperimentu sa dvije pukotine je korištena svjetlost valne

dužine 754 nm i pri tom se maksimum drugog reda pojavljuje pri istoj
poziciji kao i minimum četvrtog reda u drugom eksperimentu izvedenom
sa svjetlošću druge valne dužine. Odrediti valnu dužinu korištenu u
drugom eksperimentu.
a. 320nm
b.431 nm
c. 542nm
d.598nm
e. 665nm
78
„
FIZIKA
456. Na optičku rešetku koraka 0,001 mm pada svjetlost valne dužine

450 nm. Zastor na kome se opažaju difrakcioni maksimumi se nalazi
1 rn iza rešetke. Na kojoj udaljenosti od centra interferentne strukture
će se pojaviti maksimum prvog reda:
a. 20 crn
b. 30 crn
c. 40 crn
d.50 crn
e. 60 crn
457. Difrakciona rešetka sa 600 proreza po mm je obasjana svjetlošću valne

dužine 500 nm. Zastor je udaljen 2 rn od rešetke. Odrediti razmak iz-
među dva maksimuma reda m = 1.
458. Difrakciona rešetka forrnira maksimum prvog reda pod uglom 20°.
Odrediti ugao pod kojim forrnira maksimum drugog reda.
459. Difrakciona rešetka sa 500 proreza po mm difraktuje vidljivu svjetlost

pod uglom 30°. Odrediti valnu dužinu upotrijebljene svjetlosti.
460. Svjetlost valne dužine 625 nm pada na jednu pukotinu širine 0,32 mm,
pri čemu se na zastoru udaljenom 8 rn od pukotine forrnira difrakcioni
uzorak. Odrediti udaljenost između središnjeg dijela centralne svijetle
pruge i prvog difrakcionog minimuma.
461. Kontrakcija dužine i dilatacija vremena su direktna posljedica _ _ _ __

relativnosti.
462. Svemirski brod putuje brzinom 0,737c relativno u odnosu na Zemlju.

Na površini Zemlje se odigrava rnotociklistička utrka. Putnici u brodu
mjere dužinu trajanja utrke koja se odigrava na površini Zemlje i to
vrijeme na njihovom satu iznosi 15,25 s. Koja je stvarna dužina trajanja
utrke?
463. Strana letjelica leti iznad stadiona brzinom 0,5c u odnosu na Zemlju.
Ako je stvarna dužina stadiona 150 rn, koliku će dužinu izmjeriti posa-
da u letjelici?
79
464. Energija fotona je predstavljena izrazom-------~---·
465. Zakon održanja energije u slučaju fotoelektričnog efekta glasi
466. De Broglieva valna dužina se predstavlja relacijom _ _ _ _ _ __
467. Energija fotona zavisi samo od jednog dole navedenog parametra:

a. masa
b. amplituda
c. polarizacija
d. frekvencija
e. fazna razlika
468. Samo jedna od navedenih veličina je ista za sve fotone u vakuumu:

a. brzina
b. frekvencija
c. kinetička energija
d. valna dužina
e. ukupna energija
469. Odrediti energiju jednog fotona u snopu monohromatske svjetlosti

valne dužine 625 nm.
a. 1,99 eV
b. 2,08 eV
c. 2,32 eV
d.3,49 eV
e. 4,77 eV
470. Izlazni rad metala je 4,8 eV. Naći mimimalnu frekvenciju fotona koja će
dovesti do izbacivanja elektrona iz tog metala.
a. 7,3 · 10 14 Hz
b. 1,2 · 1015 Hz
c. 3,8 . 1017 Hz
d. 6,5 · 1015 Hz
e. 4,6 · 1014 Hz
80
FIZIKA
471. Šta će se desiti sa De Broglievom valnom dužinom elektrona ako se

njegov impuls smanji četiri puta u odnosu na početnu vrijednost?
a. valna dužina će se smanjiti 2 puta
b. valna dužina će se povećati 2 puta
c. valna dužina će se povećati 8 puta
d. valna dužina će se povećati 4 puta
e. valna dužina će se smanjiti 4 puta
472. Fotosenzor nekog uređaja reauguje pri apsorbciji fotona energije

1,7 eV. Odgovarajuća valna dužina je:
a. 560nm
b.620nm
c. 730nm
d.790nm
e. 840nm
473. Koliko fotona radiovalova (A=l m) je potrebno da bi njihova ukupna

energija bila jednaka energiji jednog fotona vidljive svjetlosti valne du-
žine A=SOO nm:
a. 2· 102
b. 2· 103
c. 2· 104
d.2· 105
e. 2· 106
474. Koliko fotona emituje u jednoj sekundi laser snage SmW, ako je valna
dužina na kojoj operira 633 nm?
a. l,6·10 14
b. l,6·10 16
c. 1,6·1018
d.1,6·1020
e. l,6·1022
475. Odrediti brzinu elektrona koji ima isti impuls kao i foton valne dužine
488 nm koji se nalazi u vakuumu.
476. Odrediti kinetičku energiju elektrona čija je De Broglieva valna dužina

90% manja od fotona iste energije.
81
477. Pri fotoelektričnom efektu se dobiju elektroni maksimalne kinetičke

energije 2,8 eV. Za 50% višu valnu dužinu, maksimalna kinetička ener-
gija izbačenih elektrona bude 1,1 eV. Odrediti početnu valnu dužinu
svjetlosti.
478. Pri fotoelektričnom efektu napon zaustavljanja pri upotrebi svjetlosti

valne dužine 400 nm je 25,7% od napona zaustavljanja kada se upotri-
jebi svjetlost valne dužine 300 nm. Odrediti izlazni rad metala.
479. Valna dužina zračenja mikrovalne pečnice je 12 cm. Odrediti broj foto-
na koje apsorbira 200 g vode koja se zagrijava sa 20° na 90°. Za specifič
ni toplotni kapacitet vode uzeti 4196 J/(kg 0q.
480. U monitoru računara elektroni dostižu zaslon (ekran) pri brzini

1,2 · 108 m/s. Naći njihovu De Broglievu valnu dužinu. Pri proračunu
obavezno unijeti relativističku korekciju impulsa.
481. Snop elektrona pada na usku pukotinu širine lµm. Difrakcioni uzorak
se opaža na zastoru udaljenom 15 m od pukotine. Impuls pojedinačnog
elektrona je 5,91 · 10·24 kg m/s. Odrediti širinu centralnog maksimuma.
482. Prema Bohrovoj teoriji pri prijelazu sa višeg Em na niži nivo En, elek-
tron emitira foton čija je energija jednaka - - - - - - - - - - -
483. U savremenoj kvantnoj fizici glavni kvantni broj n može uzeti sljedeće
vrijednosti _______________________
484. U savremenoj kvantnoj fizici orbitalni kvantni broj l može uzeti sljedeće
vrijednosti _______________________
485. Odrediti maksimalan broj mogućih elektronskih stanja sa glavnim

kvantnim brojem n = 3.
a.2
b.3
c. 6
d.9
e. 18
82
„
FIZIKA
486. Odrediti broj različitih elektronskih stanja u podljusci I = 4.

a. 6
b.9
c. 18
d.24
e.32
487. Atom emituje foton valne dužine 275 nm. Energija atoma se promijeni-
la za:
a. 3,34eV
b. 4,51 eV
c. 4,97 eV
d.5,32 eV
e. 5,92 eV
488. Elektron u osnovnom stanju atoma hidrogena (H) je apsorbpovao fo-

ton energije 41,8 eV i napustio atom. Brzina izbačenog elektrona je:
a. 3,15·10 6 m/s
b. 3,85· 106 m/s
c. 4,35· 106 m/s
d. 4,95·10 6 m/s
e. 5,25· 106 m/s
489. Odrediti valnu dužinu upadnog elektromagnetskog zračenja koje bi

dovelo do prijelaza elektrona iz n = 5 na n = 7 u hidrogenovom atomu.
a. 1,1 µm
b.2,8 µm
c. 3,5 µm
d.4,6 µm
e. 5,2 µm
490. Odrediti energiju emitiranog fotona pri prijelazu elektrona sa n = 7 na

n = 4 u hidrogenovom atomu.
a. 0,17 eV
b. 0,21 eV
c. 0,36 eV
d.0,57 eV
e. 1,3 eV
83
FIZIKA
486. Odrediti broj različitih elektronskili stanja 1t podljusci l = 4.

a.6
b. 9
c. 18
d.24
e.32
487. Atom emituje foton valne dužine 275 nm. Energija atoma se promijeni-
la za:
a. 3,34 eV
b.4,51 eV
c. 4,97 eV
d.5,32 eV
e. 5,92 eV
488. Elektron u osnovnom stanju atoma hidrogena (H) je apsorbpovao fo-

ton energije 41,8 e V i napustio atom. Brzina izbačenog elektrona je:
a. 3,15·106 m/s
b. 3,85·106 m/s
c. 4,35· 106 m/s
d.4,95· 106 m/s
e. 5,25·106 m/s
489. Odrediti valnu dužinu upadnog elektromagnetskog zračenja koje bi

dovelo do prijelaza elektrona iz n = 5 na n = 7 u hidrogenovom atomu.
a. 1,1 µm
b. 2,8 µm
c. 3,5 µrn
d.4,6 µm
e. 5,2 µm
490. Odrediti energiju ernitiranog fotona pri prijelazu elektrona sa n = 7 na

n = 4 u hidrogenovom atomu.
a. 0,17 eV
b. 0,21 eV
c. 0,36 eV
d. 0,57 eV
e. 1,3 eV
83
491. Jednostavni atom posjeduje dvije apsorpcione linije, pri 250 nm i 600 nm.
Naći valnu dužinu u emisionom spektru koja nedostaje u apsorpcionom.
492. Dva hidrogenova (H) atoma podliježu čeonom sudaru, nakon kojeg
se oba zaustavljaju i pri tome oba emituju po jedan foton valne dužine
121,6 nm. Odrediti brzinu oba atoma nepodredno prije sudara.
493. Dijametar atoma je 0,12 nm, a jezgre 10 fm. Odrediti udio praznog pro-
stora u volumenu atoma.
494. Zakon radioaktivnog raspada glasi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
495. Vrijeme poluraspada je dato relacijom _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
496. Radioaktivni izotop 6()Co ima vrijeme poluraspada 5,3 godine. Ako je
njegova početna aktivnost 15,9 GBq, onda u tom uzorku imamo:
a. l,5· 1016 atoma
b. 2,7· 1016 atoma
c. l,5·1018 atoma
d. 2,7· 1018 atoma
e. 3,8·1018 atoma
497. 100 g nekog radioaktivnog elementa čije je vrijeme poluraspada 2 dana

je pohranjeno u zatvorenu posudu. Koliko je toga radiaoktivnog ele-
menta ostalo u kutiji nakon 4 dana?
a.100 g
b.50 g
c. 37g
d.25g
e. Og
498. U laboratoriji se nalazi 1 g 226Ra čije je vrijeme poluraspada 1600 godi-

na. Koliko će vremena proći dok u uzorku ne ostane samo 0,1 g 226Ra?
499. Naći aktivnost 1 g 226Ra čije je vrijeme poluraspada 1600 godina.
500. Mjerenjem je ustanovljeno da je aktivnost radioaktivnog uzorka

370000 Bq. Tačno dva dana nakon toga izmjerena aktivnost uzorka je
bila 120000 Bq. Odrediti vrijeme poluraspada ispitivanog uzorka.
84
HEMIJA
I
I
HEMIJA
1. Hemijska formula je oznaka za:

a. hemijsko jedinjenje
b. hemijski element
c. hemijsku vezu
d. broj elektrona
e. valenciju
2. Koji od sljedećih nije čista tvar?

a. živa
b. grafit
c. kiseonik
d. elementarni bakar
e. mlijeko
3. Jedan mol _ _ _ _ _ _ sadrži najveći broj atoma.

a. 58
b. C5H 12
c. Al2(S03) 3
d.Na3P04
e. Cl2
4. U atomu 1 §~Xe se nalazi _ _ _ elektrona, _ _ _ _ protona i

_ _ _ _ neutrona.
a. 132, 132, 54
b. 54, 54, 132
c. 78, 78, 54
d.54, 54, 78
e. 78, 78, 132
5. Atom izotopa zlata, 197A .

79 u,1ma _ _ _ protona, _ _ _.neutrona i
_ _ _ elektrona.
a. 197, 79, 118
b. 118, 79, 39
c. 79, 197, 197
d. 79, 118, 118
e. 79, 118, 79
87
6. Koja kombinacija broja protona, neutrona i elektrona je tačna za izotop

bakra ~~Cu?
a. 29 p+, 34 n°, 29 e-
b. 29 p+, 29 n°, 63 e-
c. 63 p+, 29 n°, 63 e-
d. 34 p+, 29 n°, 34 e-
e. 34 p+, 34 n°, 29 e-
7. Razne vrste atoma _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ zovu se izotopi.
8. Koji izotop ima 45 neutrona?

a. 80Kr
36
b. ~~r
c. ~Se
d. ~CI
e • 103Rh
45
9. Koji izotop ima 36 elektrona u atomu?

a. 80Kr
36
b. ~~Br
c. ~~Se
d. ~CI
e. 200Hg
80
10. Deuterij:
a. je izobar vodika
b. ima jezgru koja se sastoji samo od jednog protona
c. ima maseni broj 3
d. u prirodi se javlja u smjesi sa l H
e. se razlikuje po hemijskim svojstvima od običnog vodika
11. Tricij:
a. se u prirodi nalazi u velikim količinama
b. je radioaktivan
c. ima tri elektrona u omotaču
d. ima isti maseni broj kao deuterij
e. svi odgovori su tačni
88
HEMIJA
12. Neutron:
a. ima masu gotovo jednaku atomskoj jedinici mase
b. ima masu približno 1836 puta manju od atomske jedinice mase
c. posjeduje električni naboj od 1,6 x 10"' C
d. je sastavni dio jezgre i H
e. ništa od navedenog nije tačno
13. Izotopi jednog elementa imaju:

a. isti maseni broj
b. ista hemijska svojstva
c. jednaku radioaktivnost
d. različit broj elektrona
e. različit broj protona
14. U simbolu 6C, x je:

a. broj neutrona
b. atomski broj
c. maseni broj
d. broj izotopa
e. simbol elementa
15. Podljuska:
a. d ima više od 1Oelektrona
b. p ima najviše 4 elektrona
c. f ima više od 14 elektrona
d. ima ograničen broj elektrona
e. nema ograničen broj elektrona
16. Pogrešno je sljedeće pravilo:

a. zbir svih oksidacionih brojeva u molekuli jednak je nuli
b. zbir svih oksidacionih brojeva u složenim jonima jednak je nuli
c. oksidacioni broj svih elemenata u elementarnom stanju jednak je
nuli
d. oksidacioni broj vodika uvijek je jednak+1, osim kod nekih hidrida
e. oksidacioni broj svih jednostavnih jona jednak je naboju jona
89
17. Temperatura i pritisak pri STP su K i Pa.
18. Zbir broja protona i neutrona u jednom atomu naziva se
19. Redni broj predstavlja:

a. broj protona
b. broj neutrona
c. zbir protona i neutrona
d. broj elektrona u zadnjoj ljusci
e. zbir protona i elektrona
20. Elektroni:
a. suprotnog spina ne mogu biti u istoj orbitali
b. unutar jedne ljuske imaju istu energiju
c. u ljuski koja je bliže jezgru imaju veću energiju
d. iste orbitale imaju suprotne spinove
e. teže da se raspodijele na što manje orbitale
21. Atomski broj je:

a. broj elektrona u jezgri
b. broj valentnih elektrona
c. broj protona i neutrona
d. broj protona u jezgri
e. broj neutrona
22. Atomi različitih elemenata istog masenog broja zovu se:

a. izotopi
b. izobari
c. izomeri
d. modifikacije
e. polimorfija
90
HEMIJA
23. Čiste supstance:

a. su samo gasovi
b. su smjese jedinjenja
c. nemaju definisan hemijski sastav
d. imaju definisan hemijski sastav
e. su legure.
24. Raspodjela po ljuskama, podljuskama i orbitala-

ma naziva se elektronska konfiguracija.
25. Tačna je tvrdnja:

a. relativne atomske mase elemenata su cijeli brojevi
b. hemijska svojstva elemenata određuje građa elektronskog omotača
njegovih atoma
c. danas je poznato 100 različitih elemenata
d. u prirodi se javljaju atomi sa najvećim rednim brojem 80
e. deuterij i tricij su izobari
26. Napisati elektronsku konfiguraciju ;:K+ jona!

27. Napisati elektronsku konfiguraciju ~i Na+ jona!
28. Napisati elektronsku konfiguraciju :F- jona!

1
29. Napisati elektronsku konfiguraciju ;;cr jona!

30. Napisati elektronsku konfiguraciju ~gca!
31. Napisati elektronsku konfiguraciju ;:si

32. Elektronska konfiguracija :~Na je:
33. Koja elektronska konfiguracija odgovara atomu alkalnog metala:

a. ls2 2s2 2p 2
b. ls2 2s2 2p 6
c. 1s2 2s2 2p 2 3s2
d. 1s2 2s2 2p 6 3s1
e. ls2 2s2
91
34. Koja elektronska konfiguracija pripada atomu halogenog elementa:

a. 1s2 2s2 2p6
b. 1s2 2s2 2p'
c. 1s2 2s 2
d. 1s2 2s2 2p2
e. 1s2 2s2 2p6 3s1
35. Koja elektronska konfiguracija pripada jonu alkalnog metala:

a. 1s2 2s2 2p 6 3s1
b. 1s2 2s2
c. 1s2 2s2 2p5
d. 1s2 2s2 2p2
e. 1s2 2s2 2p6
36. Koja elektronska konfiguracija pripada jonu halogenog elementa:

a. 1s2 2s 2 2p'
b. 1s2 2s2 2p5
c. 1s2 2s2 2p6 3s1
d. 1s2 2s2 2p 1
e. 1s2 2s2 2p2
37. Element koji ima konfiguraciju 1s2 2s2 2p6 3s2 3p3 nalazi se u sljedećoj
grupi:
a. prvoj
b. petnaestoj
c. trećoj
d. drugoj
e. šesnaestoj
38. Koja elektronska konfiguracija ima najmanji atomski radijus:

a. 1s2 2s2 2p 6 3s 2 3p 6
b. ls2 2s2 2p6 3s2
c. 1s2 2s2 2p 6 3s1
d. ls2 2s2 2p' 3s2 3p5
e. ls2 2s2 2p 6 3s2 3p6 4s2
92
HEMIJA
39. Koja elektronska konfiguracija odgovara atomu zemnoalkalnog metala:

a. ls2 2s2 2p2
b. ls2 2s2 2p6
c. ls2 2s2 2p2 3s2
d. ls2 2s2 2p6 3s1
e. ls2 2s1
40. Atomski broj atoma ~gBr je _ _ __

a. 115
b.35
c.45
d.73
e. 80
41. Broj neutrona u atomu aluminija CHAl):

a.27
b.13
c. 40
d.14
e. O
42. Koliko elektrona posjeduje AP• jon?

13
a. 16
b.10
c. 6
d.O
e. 13
43. Atomi 39K i 40K:

a. su izobari
b. imaju isti broj neutrona
c. imaju isti broj protona
d. imaju različit broj elektrona
93
44. Kojeg atoma je elektronska konfiguracija: ls2?

a. vodika
b. deuterija
c. helija
d. tricija
45. Oksidacija je a redukcija je
a. dobitak od kisika, gubitak elektrona

b. gubitak kisika, dobitak elektrona
c. gubitak elektrona, dobitak elektrona
d. dobitak od kisika, gubitak mase
e. dobitak elektrona, gubitak elektrona
46. Oksidacija se ne može dogoditi b e z - - - - - - - - - -

a. kiseline
b. kisika
c.vode
d. zraka
e. redukcije
47. Atomi:
a. istog elementa razlikuju se po broju protona
b. istog masenog broja zovu se izotopi
c. istog atomskog broja zovu se izobari
d. istog elementa uvijek imaju jednak broj neutrona u jezgru
48. Nije tačna tvrdnja:

a. na katodi dolazi do redukcije
b. na anodi dolazi do oksidacije
c. oksidiraju se joni koji gube elektrone
d. reduciraju se joni koji primaju elektrone
e. oksidacijska sredstvo se oksidira
94
HEM!JA
49. Atomski broj:

a. identičan je sa brojem neutrona
b. identičan je sa brojem elektrona u atomu
c. ugljika je 12
d. izobara je isti
50. Hemijska svojstva elemenata određuju:

a. protoni
b. neutroni
c. elektroni unutrašnjih ljusaka
d. elektroni vanjske ljuske
e. sve navedeno
51. Koji od sljedećih procesa je hemijski:

a. destilacija
b. filtracija
c. ključanje
d. sublimacija
e. gorenje
52. Tečno stanje supstance se obilježava sa:

a.i
b. s
c. g
d.aq
e. e
53. Temperatura ključanja neke tečnosti:

a. ne zavisi od pritiska
b. zavisi od pritiska
c. ne zavisi od nadmorske visine
d. ne zavisi od prirode supstance
e. zavisi od zapremine
95
1

54. Vertikalne kolone periodnog sistema su poznate kao:

a. metali
b. periode
c. nemetali
d. grupe
e. metaloidi
55. Elementi 1. grupe su poznati kao:

a. halkogeni
b. zernnoalkalni metali
c. alkalni metali
d. halogeni
e. plemeniti gasovi

a. zernnoalkalni metali
b. alkalni metali
c. halkogeni
d. halogeni
e. plemeniti gasovi

a. halkogeni
b. alkalni metali
c. zernnoalkalni metali
d. halogeni
e. plemeniti gasovi
58. Energija jonizacije:

a. je energija potrebna da se izbaci elektron iz atoma u čvrstom stanju
b. raste unutar periode od 1. do 18. grupe
c. raste unutar grupe periodnog sistema sa povećanjem rednog broja
atoma
d. su veće za atome metala nego atome nemetala
e. opada unutar periode od 1. do 18. grupe
96
HEMIJA
59. - - - - - - - - - - - - - - - obično formiraju jone s (1-)

nabojem.
a. Zemnoalkalni metali
b. Halogeni
c. Halkogeni
d. Alkalni metali
e. Prelazni metali
60. Elementi - - - - - - - - - - - - p o k a z u j u slična fizikalna i

hemijska svojstva.
a. sa sličnim hemijskim simbolima
b. sa sličnim atomskim masama
c. u istoj periodi periodnog sistema
d. na suprotnim stranama periodnog sistema
e. u istoj grupi periodnog sistema.
61. Koji par elemenata je najsličniji po hemijskim svojstvima?

a.CaiMg
b. Bi As
c. IiN
d.KiKr
e. CsiHe
62. Koji par elemenata gradi jonski spoj?

a. barijum, brom
b. kalcij, natrij
c. kisik, fluor
d. sumpor, fluor
e. azot, vodik
63. Od sljedećih atoma, _ _ _ _ ima najveću elektronegativnost.

a. Si
b.Cl
c. Rb
d.Ca
e.S
97
64. Od sljedećih atoma, _____ ima najmanju elektronegativnost.

a.Rb
b.F
c. Si
d.Cl
e. Ca
65. Prva energija jonizacije elemenata se ________ sa lijeva na

desno u periodnom sistemu, a kada se ide od
dna prema vrhu grupe.
a.povećava, povećava
b. povećava, smanjuje
c. smanjuje, povećava
d. smanjuje, smanjuje
e. potpuno su nepredvidljivi
66. __________ imaju najveće afinitete prema elektronima.

a. Zemnoalkalni metali
b. Alkalni metali
c. Halogeni
d. Prelazni metali
e. Halkogeni
67. Elementi istih grupa:

a. istih su atomskih masa
b. istog su broja protona
c. istog su broja elektrona
d. istog su agregatnog stanja
68. Elektronski afinitet se mjeri koliko lako atom dobiva elektron.

Tačno Netačno
98
HEMIJA
69. Elektronegativnost se sa lijeva na desno u periodi i

_ _ _ _ _ _ sa vrha do dna unutar grupe.
a. smanjuje, povećava
b. povećava, povećava
c. povećava, smanjuje
d. ostaje ista, povećava
e. povećava, ostaje ista
70. Unutar jedne grupe atomski radijus se smanjuje ______ prema
71. Povećanjem rednog broja atoma unutar pojedine grupe periodnog si-
stema:
a. ne dolazi po promjene radijusa atoma
b. raste elektronegativnost atoma
c. raste energija jonizacije
d. pada energija potrebna da se izbaci elektron iz atoma
e. raste afinitet prema elektronu
72. U PSE imamo:

a. 7 grupa
b. 18 perioda
c. samo metale
d. 7 perioda
e. poredane elemente po abecednom redu
73. Elementi 1. grupe PSE su:

a. najelektronegativniji
b. izraziti nemetali
c. slabo reaktivni
d. gasovi
e. izraziti metali
99
74. Standardni uslov za gasovito agregatna stanje je:

a. temperatura od 293 K
b. pritisak od 101325 Pa
c. gustoća od 1 g/dm3
d. c = 0,1 mol dm"
e. sve navedeno
75. Elektronegativnost:
a. je najmanja kod fluora
b. je najveća kod fluora
c. je najveća kod alkalnih metala
d. je ista kod svih elemenata
e. raste u grupi odozgo prema dolje
76. Elementi iste grupe:

a. istog su promjera atoma
b. istih su atomskih masa
c. istog su broja elektrona
d. istog su broja neutrona
77. Svi elementi jedne periode imaju:

a. slična hemijska svojstva
b. istu elektronsku konfiguraciju posljedne ljuske
c. isti oksidacijski broj
d. isti atomski radijus
e. isti broj ljuski
78. Unutar periode od 1. do 18. grupe:

a. povećava se radijus atoma
b. smanjuje se pozitivni naboj jezgre
c. raste negativni naboj jezgre
d. energija jonizacije raste
e. nijedna od navedenih tvrdnji nije tačna
100
HEMIJA
79. Metali mogu biti ________ na sobnoj temperaturi i normal-

nom pritisku.
a. samo tečni
b. samo čvrsti
c. čvrsti ili tečni
d. čvrsti, tečni ili gasoviti
e. tečni ili gasoviti
80. Gas se smatra "idealnim", ako jedan mol gasa stane u posudu od jed-
nog litra pod pritiskom tačno 1 atm na sobnoj temperaturi.
Tačno Netačno
81. Afinitet prema elektronu:

a. je najmanji kod halogenih elemenata
b. opada unutar pojedine periode sa porastom atomskog broja eleme-
nata
c. je promjena energije koja se dogodi kada se elektron doda neutral-
nom atomu ili pozitivnom jonu
d. je najveći kod alkalnih metala
82. Svojstva hemijskih elemenata nalaze se u periodičnoj zavisnosti od nji-

hovih _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ~
83. Svaka perioda PSE sadrži elemente sa istim brojem _ _ _ _ _ __
84. Koja od navedenih molekula sadrži jednu dvostruku kovalentnu vezu:

a. molekula vode
b. molekula hlora
c. molekula ugljik-dioksida
d. molekula kisika
e. molekula metana
101
85. Veza u molekuli vode je:

a. jonska
b. kovalentna
c. vodikova
d. elektronska
e. ništa od navedenog
86. Nepolarna veza će se formirati između dva _______ atoma

______ elektronegativnosti.
a. drugačija, suprotne
b. identična, drugačije
c. drugačija, drugačije
d. slična, drugačije
e. identična, jednake
87. Kod koje molekule je veza najpolarnija.

a. HCl
b.HBr
c. HF
d.HI
e. H 2
88. Koja intermolekularna sila je odgovorna za činjenicu da led ima manju

gustinu od tekuće vode?
a. London disperzijske sile
b. dipol - dipol sile
c. jon - dipol sile
d. vodikova veza
e. jonska veza
89. Kovalentna veza, s obzirom na polarnost, može biti: _ _ _ _ _ _ i
102
i
HEM!JA
90. Veza u molekuli amonijaka je:

a. jonska
b. vodikova
c. kovalentna
d. elektrostatska
e. ništa od navedenog
91. Veza između različito naelektrisanih jona metala i nemetala naziva se:
a. hidrogenova
b. jonska
c. koordinativna
d. semipolarna
e. kovalentna
92. Vodikova veza:

a. ostaje nepromijenjena kada se led tali zagrijavanjem
b. znatno je slabija od van der Waalsovih sila
c. mnogo je jača od kovalentne veze
d. nije elektrostatičke prirode
e. uvjetuje neobično visoko vrelište amonijaka
93. Molekule:
a. vode su nepolarne
b. ugljikovodika su polarne
c. hlorovodika nisu polarne
d. vodika povezuju se međusobno vodikovim vezama
94. Do stvaranja dipola dolazi zbog:

a. reakcije s vodom
b. razlike u elektronegativnosti vezanih atoma
c. razlike u jačini jonske veze
d. rastvaranja supstance u vodi
e. disocijacije.
103
95. Vodikova veza uzrok je asocijacije molekula:

a. alkohola
b. vode
c. peptida
d. f!uorovodika
e. svega navedenog.
96. Jaki elektrolit je onaj koji _ _ _ _ u potpunosti u rastvoru.

a. reaguje
b. razgrađuje
c. nestaje
d.disocira
~.se oboji
97. Slab elektrolit postoji uglavnom kao _ _ _ _ u rastvoru.

a. atomi
b. joni
c. molekule
d. elektroni
e. izotop
98. Supstance sa metalnom vezom:

a. imaju relativno visoka tališta
b. imaju relativno niska vrelišta
c. u čvrstom stanju ne provode struju
d. u tatini ne provode struju
99. Jednostrukom kovalentnom vezom povezani su atomi u molekuli:

a. LiF
b. car,
c. Cl2
d.MgO
e. KBr
104
r
HEMIJA
100. Koloidne čestice imaju veličinu:

a. između l i 100 mm
b. ispod lnm
c. iznad 100 nm
d. između 1 i 100 m
e. između 1 i 100 nm
101. Supstance koje u vodenim rastvorima provode električnu struju

su.~~~~~~~

a. isparavanje čvrste supstance je destilacija
b. pritisak para supstance ne zavisi od temperature
c. pritisak para supstance raste sa porastom temperature
d. filtriranjem se rastavlja smjesa čvrstih supstanci
e. snižavanjem pritiska tečnost ključa pri višoj temperaturi
103. Hemijska reakcija je rastvaranje:

a. saharoze u vodi
b. glukoze u vodi
c. amonijaka u vodi
d. kisika u vodi
e. vodika u vodi
104. Do disocijacije elektrolita dolazi prilikom:

a. prelaska električne struje kroz rastvor
b. prelaska električne struje kroz metalni vodič
c. prelaska struje kroz talinu
d. rastvaranja supstance u vodi
e. usitnjavanja krutih supstanci
105. Elektroliza je:

a. rastavljanje spoja na jone pomoću električne struje
b. rastavljanje supstanci djelovanjem električne struje
c. svojstvo elektrolita da provodi električnu struju
d. proces kod kojeg dolazi do oksidacije na katodi
e. proces rastavljanja na jone u vodenim rastvorima
105
106. Standardni molarni volumen gasa:

a. odnosi se na O°C i 101325 Pa
b. odnosi se na 20 °C i 101325 Pa
c. odnosi se na 25 °C i 101325 Pa
d. iznosi 22,4 m 3 moP
e. iznosi 22,4 m 3
107. Fizikalna svojstva rastvora koja zavise od količine prisutnili čestica

rastvorene supstance, ali ne od vrste ili identiteta čestica, nazivaju
se svojstva.
108. Supstance koje u vodenim rastvorima slabo provode električnu struju

su _________
109. Kada dva rastvora imaju isti osmotski pritisak, za njih se kaže da su
110. _______ su smjese ili čvrsti rastvori više metala.
111. Elektroliti:
a. disocijacijom daju atome
b. provode električnu struju u vodenom rastvoru
c. ne disociraju nego se samo rastvaraju
d. su obojene supstance
e. su isključivo organska jedinjenja
112. Stepen disocijacije:

a. se obilježava sa °C
b. ima vrijednost od ±oo
c. ima vrijednost od O- 100
d. ima vrijednost od O- 1
e. je mjera toplotne provodljivosti
106
HEMIJA
113. Osmoza je:

a. prolazak molekula rastvorene supstance kroz polupropusnu mem-
branu
b. proces koji ne zavisi od temperature
c. prolazak molekula rastvarača kroz polupropusnu membranu
d. izjednačavanje koncentracija procesom difuzije
e. proces koji nije važan za organizam
114. Osmotski pritisak:

a. zavisi od prirode rastvorene supstance
b. ne zavisi od temperature
c. je konstantan pri svim uslovima
d. zavisi od temperature
e. nije značajan za ćelije

a. supstance se u prirodi nalaze u čistom stanju
b. smjesa supstance ima višu tačku topljenja od čistih supstanci
c. sa sniženjem pritiska tačka ključanja supstance se snižava
d. sublimacija je prelazak supstance iz tečnog stanja u gasovito
e. topla voda ima veću gustinu od hladne

a. jednake zapremine različitih gasova pri istim T i P sadrže različit
broj čestica
b. 1 mol gasa pri standardnim uslovirna zauzima zapreminu od 22,4 drn3
c. standardni uslovi za gasove su 25 °C i 101325 kPa
d. mol sadrži 6,022 x 1027 jedinki
e. jedinica količine tvari je gram
117. Avogadrova konstanta ima vrijednost:

a. 6,022 x 1023 mol
b. 6,022 x 1023 mol·'
c. 6,022 x 10·23 mol
d. 6,022 X 1023 g
e. 6,022X10
107
118. Hemijska reakcija je:

a. rastvaranje amonijaka u vodi
b. taljenje željeza
c. isparavanje vode
d. destilacija vode
e. kristalizacija natrij hlorida

a. M='!!.
n
b. M =!:
m
c. M=nxm
M=Nxm
d. nA
e. M = NAXN
m
120. Rastvori elektrolita pokazuju vrijednosti koligativnih oso-

bina nego rastvori neelektrolita.
121. predstavlja odnos mase i zapremine

rastvora.
122. Masena koncentracija predstavlja odnos ____ rastvorene supstan-

ce i _ _ _ _ _ _ rastvora.
123. Jedan mol bilo kojeg gasa pri standardnim uslovima zauzima zapremi-
nu od - - - - - -
124. Količinska koncentracija je odnos _________ rastvorene

supstance i _________________,
125. SI jedinica temperature je _ _ __

a. °C
b. op
c. K
d. t
e. T
108
r
HEM!JA
126. "Apsolutna nula" odnosi se na _ _ _ _.

a. OFarenhaita
b. 0° Celzijusa
C. °C + 9/5 (°F - 32)
d.273,15 °C
e. OKelvina
127. Kisik je teži od vodika:

a. 2puta
b. 8 puta
c. 16 puta
d. lOputa
e. 32 puta
128. Od navedenih, _______ je egzoterman proces.

a. topljenje
b. sublimacija
c. kondenzacija
d. ključanje
e. svi navedeni su egzotermni.
129. Temperatura pri kojoj dolazi do promjene faznog stanja iz tečnog u

čvrsto zove se
--------------
130. Ako se tokom rastvaranja supstance u vodi oslobađa toplota, onda ka-
žemo da je to proces.
131. Tačka ključanja je ona temperatura na kojoj supstanca, pri normalnom

pritisku, prelazi iz u agregatna
stanje.
132. Ključanje je:

a. hemijski proces
b. uvijek spontan proces
c. endoterman proces
d. egzoterman proces
e. proces koji ne zavisi od pritiska
109
,
133. Topljenje je:

a. egzo.terman proces
b. proces pri kojem se uglavnom povećava gustoća supstance
c. proces praćen apsorpcijom topline
d. uvijek spontan proces
134. Topivost:
a. gasova povećava se s porastom temperature
b. gasova proporcionalna je pritisku gasa iznad rastvora
c. kisika je veća u toploj nego u hladnoj vodi
d. gasova se s povišenjem pritiska smanjuje
135. Rastvaranje gasa u vodi:

a. raste sa temperaturom
b. je većinom endotermna promjena
c. nije proporcionalno pritisku gasa
d. ne zavisi od vrste gasa
e. opada zagrijavanjem
136. Endotermni proces:

a. je onaj kod kojeg sistem apsorbuje toplinu iz okoline
b. je proces gorenja
c. je prelaz iz gasovite u tečnu fazu
d. je onaj proces pri kojem sistem oslobađa toplinu u okolinu
e. je uvijek spontan
137. Pri egzotermnim procesima:

a. nema energetskih promjena
b. se oslobađa toplota iz sistema
c. temperatura okoline se ne mijenja
d. sistem se adijabatski izolira
e. se dovodi toplota sistemu
,..
HEM!JA
138. Enzimi ubrzavaju hemijske reakcije smanjenjem energije
139. Brzina hemijske reakcije je promjena ________ reaktanata ili

produkata u ______________
140. Brzina hemijske reakcije:

a. je uvijek mala
b. je promjena koncentracije katalizatora u jedinici vremena
c. zavisi od T
d. je ista za sve hemijske reakcije
e. je ista tokom odvijanja reakcije
141. Katalizatori:
a. povećavaju konstantu ravnoteže
b. su isključivo metali
c. povećavaju energiju aktivacije reakcije
d. smanjuju energiju aktivacije reakcije
e. usporavaju hemijsku reakciju
142. Tokom hemijske reakcije:

a. koncentracija produkata opada
b. koncentracija produkata raste
c. brzina reakcije raste
d. ne razmjenjuje se toplota
e. nikad ne dolazi do promjene zapremine
143. Brzina hemijske reakcije:

a. zavisi od prirode reaktanata
b. je uvijek mala
c. ne zavisi od temperature
d. je uvijek velika
e. je najmanja na početku
111
144. Enzimi:
. a. smanjuju brzinu reakcije
b. su anorganski katalizatori
c. su katalizatori koji imaju proteinsku strukturu
d. su male molekule
e. djeluju u velikim količinama
145. Vrijednost pH je definisana sa
146. Jonski produkt vode je definisan kao: - - - - - - - - - - -
147. Bazna sredina je:

a.pH=7
b.pH<7
c. pH>7
d.pOH>7
e. pH=O
148. Puferi su:

a. legure plutonija i željeza
b. regulatori pH vrijednosti
c. smjese oksidanasa i reducenata
d. od male važnosti u organizmu
e. jedinjenja slabih kiselina i njihovih soli
149. Primarni puferski sistem koji kontroliše pH krvi je _ _ _ _ _ __

puferski sistem.
a. karbon dioksid, karbonat
b. karbonat, bikarbonat
c. karbonska kiselina, karbon dioksid
d. karbonat, karbonska kiselina
e. karbonska kiselina, bikarbonat
112
HEMIJA
150. Koja od sljedećih smjesa rastvora ima puferska svojstva:

a. AgCl+HCl
b.H,O+C02
c. HCOONa + HCOOH
d. HN03 + KN02
e. KOH + H 2S04
151. Koja od sljedećih smjesa rastvora nema puferska svojstva:

a. H 2C03 + NaHC03
b. HCOOK + KOH
c. H 2S + KHS
d. NH4N03 + NH3
e. K,HPO. + K,Po.
152. Koja tjelesna tečnost ima najmanju vrijednost pH:

a. pljuvačka
b. krv
c. urin
d. želučani sok
e. limfa
153. Ljudska krv je _ _ __

a. neutralna
b. veoma bazna
c. blago alkalna
d. blago kisela
e. veoma kisela
154. Zaokružiti slovo ispred netačne tvrdnje:

a. Atom može imati jednu ili više ljuski.
b. Jonski radijus je uvijek različit od atomskog.
c. Jonski produkt vode iznosi 10·14 mol'dm"' na 25°C.
d. Karbon(II)-oksid je vrlo otrovan.
e. Stepen disocijacije može biti od Odo ao.
113
155. Koje od navedenih jedinjenja, nakon hidrolize, će imati pOH < 7:

1
a. NH4Cl
b.NH4N03
c. NaCl
d.CH3C00Na
e. KCl
156. Koje od navedenih jedinjenja, nakon hidrolize, će imati pH < 7:

a. (NH4 ) 2S04
b.CH3C00Na
.c. Na2S04
d.NaCN
e. HCOOK
157. Kiselo će reagovati vodeni rastvor:

a.CH,COONa
b. Na3P04
c. Na,C03
d.K2C03
e. NH4N03
158. Neutralnu reakciju će pokazivati vodeni rastvor:

a. alanina
b. amonij hlorida
c. natrij acetata
d. cink sulfata
159. U vodenom rastvoru djeluje bazno:

a. natrij acetat
b. natrij hlorid
c. etanol
d. amonij sulfat
e. sve navedeno
114
r
HEMIJA
160. Koja će od navedenih supstanci pri rastvaranju u vodi izazvati baznu

reakciju:
a. CH3COONH4
b.S02
c. NH4 Cl
d.Na
e. 0 2
161. Uz istu koncentraciju rastvorene supstance najvišu pH će imati ra-

stvor:
a.KOR
b.NH3
c. CH3COOH
d.H2so.
e. HCl
162. Ugljik može postojati u različitim oblicima koji se nazivaju
163. Oksidi alkalnih metala sa kiselinom daju _ _ _ _ _ _ _ __

a. vodikov gas
b. metalni hidrid
c. vodu i so
d. gas kisik
e. metalni hidroksid
164. Alkalni metali su elementi:

a. iste periode
b. istog broja ljusaka
c. na zraku su stabilni
d. čuvaju se pod vodom
115
165. Zernnoalkalni metali:

a. u posljednjoj ljusci imaju jedan elektron
b. sa vodom stvaraju kiseline
c. sa halogenim elementima ne reagiraju
d. sa vodom stvaraju baze
e. nalaze se u 1. grupi periodnog sistema elemenata
166. Alkalni metali:

a. imaju najveći afinitet prema elektronu
b. ne oksidiraju se na zraku
c. sa vodom stvaraju baze
d. ne reaguju sa halogenim elementima
e. u posljednjoj ljusci imaju 2 elektrona

a. oksidi metala su jedinjenja sa kovalentnom vezom
b. oksidi metala imaju uglavnom jonske strukture
c. oksidi metala sa vodom daju kiseline
d. svi elementi osim plemenitih gasova tvore sa kisikom okside
e. oksidacijski broj kisika u oksidima može biti (-2) ili (-1)
168. Alkalnim metalima odgovaraju sljedeće tvrdnje:

a. reagira sa vlagom iz zraka
b. sa vlagom iz zraka stvaraju kisik
c. čuvaju se pod vodom da ne dođu u dodir sa zrakom
d. zbog velike energije jonizacije vrlo su reaktivni
e. na zraku se prevlače zaštitnim oksidnim prevlakama
169. Natrij:
a. je zernnoalkalni metal
b. ima veliku energiju jonizacije
c. čuva se pod vodom
d. dobiva se elektrolizom taline boksita
116
HEMIJA
170. Elementi 1. grupe:

a. su halogeni elementi
b. u jonskim jedinjenjima su jednovalentni
c. stvaraju dvoatomske molekule
d. u prirodi se nalaze u elementarnom stanju
171. Koja od sljedećih nije karakteristika metala?

a. kiseli oksidi
b. niska energija jonizacije
c. kovnost
d. rastegljivost
e. bazni oksidi.
172. U jake kiseline spada:

a. H 3P04
b.CH,COOH
c. H,C03
d.HN03
e. H 2S
173. Metalni oksidi su obično - - - - - dok nemetalni oksidi su obično
a. bazni, amfoterni
b. bazni, kiseli
c. amfoterni, bazni
d. kiseli, bazni
e. amfoterni,kiseli
174. Legura je
a. heterogena smjesa dva nemetala.
b. čisti metal.
c. smjesa dva ili više metala.
d. nemetal s nekim svojstvima metala.
e. mineral koji sadrži dva ili više metala.
117
175. U zemnoalkalne elemente spadaju:

a. magnezij, kalcij, barij
b. natrij, kalij, litij
c. fluor, hlor, jod
d. helij, neon, argon
e. aluminij, fosfor, silicij
176. Elektrolit je :
a.NaOH
b.NaCl
c. NaHSO,
d.H,C03
e. sve navedeno
177. Dvostruke soli:

a. su kompleksne soli
b. ne disociraju
c. disociraju na sve jone koji su u sastavu soli
d. disocijacijom daju atome metala i nemetala
e. daju kompleksne jone
178. Biogeni element je:

a.Au
b.Pb
c. Hg
d.S
e. nijedan od navedenih
179. Spajanjem natrija i vode natrij:

a. se oksidira
b. se redukuje
c. otpušta dva elektrona
d. prima jedan elektron
e. se legira
118
r
HEMIJA
180. ,Koje od sljedećih jedinjenja disocijacijom daje najveći broj jona po mo-
lekuli:
a. Cu(NH,.)4 C03
b. KAl(S04 ) 2
c. Ba(OH),
d.H,so.
e. FeCl2
181. Koji od navedenih hidroksida je najjači:

a. Ca(OH),
b.Al(OH)3
c. Mg(OH),
d.LiOH
e.RbOH
182. Kalcij hidroksidu odgovaraju sljedeće tvrdnje:

a. jaka je baza
b. slaba je kiselina
c. služi za dobivanje gašenog kreča
d. naziva se živi kreč
e. naziva se živa soda
183. Najjaču bazu daje:

a. Ca
b.Ba
c. Sr
d.Mg
e.Be
184. Kiseline su:

a. smjese hidrogena sa oksidima
b. supstance koje nastaju otapanjem oksida metala u vodi
c. supstance koje nastaju otapanjem oksida metala u alkoholu
d. supstance čijim otapanjem nastaju rastvori pOH >7
e. supstance koje mijenjaju boju indikatora lakmusa u plavo
119
185. Koja tvrdnja nije tačna:

a. Većina metala su čvrste kristalne supstance pri standardnim uslovima.
b. Većina je metala topljiva u kiselinama.
c. Rude sadrže metale u elementarnom stanju.
d. Metali se, većinom, dobivaju iz oksidnih ili sulfidnih ruda.
e. Neki metali bumo reaguju sa vodom.
186. Alkalnim metalima odgovaraju sljedeće tvrdnje:

a. po hemijskoj aktivnosti jednaki su zernnoalkalnim metalima
b. tališta su im viša od susjednog zernnoalkalnog metala
c. stvaraju metalne kristalne rešetke
d. u dodiru sa zrakom i vlagom prevlače se zaštitnom oksidnom pre-
vlakom
e. odlikuju se velikim molarnim energijama jonizacije

a. su oksidansi
b. oksidiraju na zraku
c. čuvaju se pod vodom
d. imaju velike energije jonizacije
e. nalaze se slobodni u prirodi
188. Ugljik (IV)-oksid:

a. je lakši od zraka
b. ne rastvara se u vodi
c. se oksiduje u ugljik(II)-oksid
d. je žestoki krvni otrov
189. Koje od sljedećih jedinjenja disocijacijom daje najmanji broj jona po

molekuli:
a. Ca(OH) 2
b. Cu(NH,)4504
c. FeCI,
d. NH4Cr(S04) 2
e. H 2C03
120
HEMIJA
190. Koja od navedenih kiselina nema svoj anhidrid:

a.H2S
b.H2C03
c. tt,so.
d.H,503
e. H 3P04
191. U prirodi se u elementarnom stanju javljaju:

a. živa i sumpor
b. živa i natrij
c. kalcij i srebro
d. kalij i srebro
e. magnezij i mangan
192. Alkalni metali imaju tendenciju da su reaktivniji nego zemnoalkalni

metali, jer
a. alkalni metali imaju manje gustoće
b. alkalni metali imaju niže tačke tališta
c. alkalni metali imaju veće afinitete prema elektronima
d. alkalni metali imaju niže energije jonizacije
e. alkalni metali nisu reaktivniji od zemnoalkalnih metala
193. Disocijacijom MgC12 nastaje:

a. Mg2• i c12-
b. Mg i Cl2
c. 2Mg2• i Ci-
d. Mg• i c1-
e. Mg2• i 2Cl-
194. Atomi svili elemenata 1. grupe:

a. ne oksidiraju se na zraku
b. sa vodom stvaraju kiseline
c. su tvrdi metali visokog tališta
d. sa halogenim elementima stvaraju soli
e. su zemnoalkalni metali
121
,
195. Slična hemijska svojstva imaju:

a. kisik i helij
b. kalcij i hlor
c. kalij i litij
d. brom i kisik
e. brom i kalij

a. hlor se oksidira u jone cr-
b. atomi hlora su elektronegativniji od ugljika
c. među atomima nemetala nastaju jonski spojevi
d. oksidaciono sredstvo se u toku reakcije oksiduje
e. molekule cer. su polarne
197. Koji od navedenih gasova hemijski ne reaguje sa vodom:

a. 0 2
b.HCI
c. H 2S
d.502
e. co2
198. Kalcij:
a. ulazi u sastav kostiju kao čisti metal
b. je nemetal
c. se ne nalazi u krvi
d. ulazi u sastav kostiju
e. se ne nalazi u organizmu
199. Natrij hlorid u vodenom rastvoru:

a. provodi električnu struju
b. koristi se za dobivanje natrij hidroksida
c. koristi se kao fiziološki rastvor
d. reaguje neutralno
122
r HEM!JA
200. Natrij se ne pojavljuje u prirodi kao Na (s) jer

a. se lako redukuje do Na·
b. se lako oksiduje do Na+
c. reaguje sa vodom uz velike poteškoće
d. jer se lako zamjenjuje srebrom u svojim rudama
e. on prolazi kroz reakciju disproporcioniranja u Na· i Na+
201. Željezo:
a. ne podliježe koroziji, pa se koristi za izradu zubnih implantata
b. ne gradi soli
c. ulazi u sastav hemoglobina
d. ulazi u sastav hlorofila
e. je smeđe boje

a. dobivaju se elektrolizom talina svojih soli
b. imaju velike energije jonizacije
c. ne reaguju sa zrakom
d. čuvaju se pod vodom
e. u prirodi se nalaze u elementarnom stanju

a. su magnezij, kalcij i stroncij
b. su hemijski inertni
c. imaju veliku energiju jonizacije
d. daju hidrokside
e. su oksidansi
204. Svojstva soli ima:

a. Zn(OH)Cl
b.NaHC03
c. NH4Cl
d.CuC2
e. sve navedeno
123
,
205. Fosfor se u biološkim sistemima najčešće nalazi · u obliku
206. Jod:
a. se ne koristi u medicini
b. je gas na sobnoj temperaturi i normalnom pritisku
c. je značajan kod funkcionisanja štitne žlijezde
d. se dobro rastvara u vodi
e. je metal na sobnoj temperaturi i normalnom pritisku
207. Azot:
a. je u atmosferi prisutan u volumnom udjelu od 21 %
b. je halkogeni element
c. u posljednjoj ljusci ima 6 elektrona
d. stabilnu elektronsku konfiguraciju ostvaruje jonskim vezama
e. u elementarnom stanju sastoji se od dvoatomskih molekule
208. Karbon monoksid:

a. je neophodan za život biljaka
b. je otrovan gas
c. je čvrsta supstanca na sobnoj temperaturi i normalnom pritisku
d. je neotrovan gas
e. ima formulu co2
209. Kiseline su:

a. svi spojevi s kisikom
b. supstance koje nastaju rastvaranjem oksida nemetala u vodi
c. supstance koje nastaju rastvaranjem oksida metala u vodi
d. supstance čijim rastvaranjem nastaju rastvori pH > 7
e. supstance koje mijenjaju boju indikatora lakmusa u plavo
210. Ispravan naziv za H 2S03 je

a. sulfatna kiselina
b. sulfatni hidroksid
c. sulfitna kiselina
d. hidrosulfatna kiselina
e. hidrosulfidna kiselina
124
r
'
HEMIJA
211. Joni Ca2• i P0,3-tvore so čija je formula

a. Ca(P04) 2
b.Ca2P04
c. caro.
d. Ca2 (P04) 3
e. Ca3 (P04) 2
212. Ispravna formula željezo (ID) jodida je

a. Fel2
b.Fel
c. Fel3
d.Fe3I3
e.Fe,J
213. Formula amonijevog karbonata je _ _ _ _ _ __

a. (NH3 ) 2C03
b. (NH4) 2C03
c. NH4C02
d. (NH3) 2co.
e. N 2(C03) 3
214. Formula fosfatne kiseline je:

a. HF
b.H3P03
c. HP04
d.H,P04
e. H 2P03
215. Koji od predloženih je sulfitni jon?

a. 50,Z-
b. 503-
c. s2-
d. H2so.
e. H,S
125
216. Koji par formula/naziv je tačan?

a. FeS04 željezo(III)sulfat
b. Fe2(S03) 3 željezo(II) sulfit
c. FeS željezo(II) sulfat
d. FeS03 željezo(II) sulfid
e. Fe2(S04) 3 željezo(III) sulfat
217. Formula za spoj formiran između aluminijevih jona i fosfatnih jona je
a. Al3 (P04) 3
b. Al(P04) 3
c. AIP04
d. Al,(P0,)3
e. AIP
218. Koji metal je u kompleksu hlorofila?

a. željezo
b. hrom
c. mangan
d. magnezij
e. vanadij
219. Koja od sljedećih molekulskih formula nije dobro napisana:

a.KHC03
b.CaHCO,
c. As2(S04) 3
d.CH,COOH
e. Na2SO,
220. Za natrij hidroksid nije tačna tvrdnja:

a. reaguje sa kiselinama
b. je slaba baza
c. reaguje sa organskim kiselinama
d. veže ugljik(IV)-oksid
e. je vrlo higroskopan
126
HEMIJA
221. Koja od sljedećih molekulskih formula nije dobro napisana:

a. KH2P04
b.NaN03
c. CaN03
d.Al(OH)3
e. HCOONa
222. Većina metala:

a. na sobnoj temperaturi u čvrstom je stanju
b. ima visoku tačku topljenja
c. ima visoku tačku ključanja
d. dobro provodi električnu energiju
223. Formula kalcij dihidrogenfosfata je:

a. CaH2P04
b.CaH2P03
c. Ca(H2 PO4) 2
d. Ca(H2P03) 2
e. CaHP04
224. Fiziološki rastvor je rastvor:

a. joda
b.NaCl
c. formalina
d. aminokiselina
225. Koji od navedenih jedinjenja ima osobine soli:

a.CaO
b.HOCl
c. C1,H35COONa
d.CH,ONa
e. ništa od navedenih jedinjenja
127
l
l
226. Koja supstanca je oksidaciono sredstvo u navedenoj reakciji?

Pb+ PbO, + 2H,sO.-> 2Pbso. + 2H,O
a.Pb
b.tt,so.
c. Pb02
d.Pbso.
e.H20
227. U kojem nizu su samo kiseline:

a. NaOH, NaCl
b. HNO„ HCOOH
c. NaHCO,.. KCI
d.HCl,NaCl
e. HCHO,NH3
228. U kojem nizu su samo baze:

a. KF,HF
b.NaOH,HCl
c. Ba(OH) 2, CaO
d. NH40H, KOH
e. Fe(OH)2, KF
229. U kojem nizu su samo soli:

a. CaS04, KF
b. Na,504, HBr
c. NaF,NaOH
d.KF,HF
e. KMnO.,, Al20 3
230. Koja od navedenih kiselina nema svoj anhidrid:

a.HC!O
b.H,so.
c. HC104
d.H3P04
e. HCI
128
r HEMIJA
231. U kisele soli spada:

a. NH4Cl
b. CaCl2
c. BaC12
d.NaHS04
e. Ca(OH)Cl
232. Koja od sljedećih baza neutralizacijom može da gradi bazne soli:

a.KOH
b.NH40H
c. NaOH
d.AgOH
e. Ba(OH) 2
233. Koja od sljedećih kiselina neutralizacijom ne može da gradi kisele soli:

a. (COOH)2
b.H2S
c. H,C03
d.CH3COOH
e. H 3P04
234. Živa (Hg):

a. je otrovna
b. provodi struju
c. denaturiše bjelančevine
d. se nalazi u elementarnom stanju u prirodi
e. sve navedeno je tačno
235. Koja od navedenili je diprotonska kiselina?

a. nitratna kiselina
b. hloridna kiselina
c. fosfatna kiselina
d. fluorovodična kiselina
e. sulfatna kiselina
129
236. Potpunom disocijacijom [Cu(NH3 ) 4]S04 nastaje:

a. Cu2+; 4NH3 i SO/
b. ne disocira
c. [Cu(NH3) 4]2+ i SO/
d. Cu(NH,)4 i SO/
e. Cu, 4NH; i SO/
237. Koja od kiselina jonizacijom daje samo jedan H+ jon:

a. karbonatna
b. fosfatna
c. sulfatna
d. acetatna
e. oksalna
238. U jake kiseline spadaju:

a. H,Po,
b.H,CO,
c. HCI
d.H2S
e. HN02
239. Disocijacijom Ca3 (P04) 2 nastaje:

a. 3Ca3+ i 2PO/
b. 3Ca2+ i 2PO4
c. 3Ca2+ i 2PO43•
d. 3Ca, 2P i 80
e. Ca, Pi O
240. Reakcija Na2so, + BaC12 -> BaSO,C<l + 2NaCl spada u:

a. redoks - reakcije
b. reakcije neutralizacije
c. taložne reakcije
d. reakcije razlaganja
e. reakcije kompleksiranja
130
r HEMIJA
241. Reakcija CaC03M--> CaO<» + C02<•l spada u:

b. taložne reakcije
c. reakcije neutralizacije
d. reakcije kompleksiranja
e. reakcije razlaganja
242. Reakcija H 2S04 + 2Na0H--> Na2S04 + 2H20 spada u:

b. reakcije neutralizacije
c. reakcije hidrolize
d. reakcije kompleksiranja
e. taložne reakcije
243. Reakcija C + 1h 0 2 --> CO spada u:

a. reakcije razlaganja
b. reakcije taloženja
c. reakcije neutralizacije
d. redoks - reakcije
e. bojene reakcije
244. Ugljik(IV) oksid:

a. je jak krvni otrov
b. nastaje nepotpunim izgaranjem drvenog uglja
c. je lakši od zraka
d. ne rastvara se u vodi
e. prisutan je u atmosferi
245. Hloridna kiselina je:

a. HC103
b.HC14
c. HOC!
d.HC102
e. nijedna od navedenih
131
246. Ako ubacimo komadić natrija u vodu doći ćedo sljedeće pojave:
a. natrij se rastvara u vodi bez hemijske promjene
b. dolazi do stvaranja natrij hidroksida
c. dolazi do isparavanja natrija
d. dolazi do stvaranja vodik peroksida
e. stvara se rastvor natrija u vodi
247. Mogu li se u rastvoru istovremeno naći HCl i NaOH? Odgovor pred-

staviti hemijskom jednačinom!
248. Mogu li se u rastvoru istovremeno naći NaCl i AgNO,? Odgovor pred-

249. Mogu li se u rastvoru istovremeno naći Ba(N03) 2 i sulfatna kiselina?

Odgovor predstaviti hemijskom jednačinom!
250. Mogu li se u rastvoru istovremeno naći KCl i NaNO,? Odgovor pred-

251. Mogu li se u rastvoru istovremeno naći H 2C03 i NaHC03? Odgovor

predstaviti hemijskom jednačinom!
252. CaC12 + _____--> CaC03 + NH4Cl
253. _ _ _ + _ _ _--> AgBr + KN03
254. Pb(N03) 2 + _ _ -tPbS + HN03
255. BaC03 + HCl --> _ _ _ _ _ _ +_______
256. Ca(OH)2 + H P04-> _ _ _ _ _ _ +_ _ _ __

3
257. _ _ _ _ + _ _ _ _ _--> Na3P04 + H 20
258. H,co, + -t Na,CO, + H,O
259. Na,co, + AgNO, -t +_ _ _ __
132
r
r:
HEMIJA
260. AgNO, + H 2S ->_ _ _ _ + _ _ __
261. - - - - + BaCl,-> Baso. + NaCI
262. NaNO, + H,504 ->_____+_ _ _ __
263. _ _ _ _ _ + HCI -> CaCl2 + H 2CO,
264. Pb(NO,), + NaCI-> _ _ _ _+ _ _ _ __
265. _ _ _ + _ _ _ _...... caso. + H 20
266. FeCJ, + NaOH ->____ + _ _ _ __
267. Al(OH) + H,50 ->_ _ _ _ _ _ + _ _ _ __

3 4
268. _ _ _ _ + H 20 ...... H 2so.
269. _ _ _ _ _ + _ _ _ _ _...... CaCO,+NH.cl
270. _ _ _ _ + _ _ _ _ ---+ AgI + KN03
271. CaCl2 + _ _ _-> CaF2 + NaCI
272. _ _ _ _ + MgCl2 ---+ Mg(OH)2 + NH4Cl
273. _ _ _ _ _ + _ _ _ _ _-> BaC0 + KCI

3
274. HgCl + KI->_ _ _ _ _ + _ _ _ __

2
275. Napisati hemijske jednačine disocijacije karbonatne kiseline!
276. Prikazati hemijskom jednačinom reakciju olovnog nitrata sa hidrogen

sulfidom!
277. Prikazati hemijskom jednačinom reakciju srebro nitrata sa amonijum

karbonatom!
133
278. Napišite hernijsku jednačinu postepene disocijacije kalcijum hidroksida!
279. Napišite hernijsku jednačinu potpune disocijacije sulfatne kiseline!
280. Kako reaguje vodeni rastvor amonijum nitrata? Napisati hemijsku jed-
načinu!
281. Kako reaguje vodeni rastvor natrijum acetata? Napisati hemijsku jed-
načinu!
282. Predstaviti hemijskom jednačinom disocijaciju tetraamin-bakar(II)-

hlorida!
283. Predstaviti hernijskom jednačinom disocijaciju kalijum-heksacijano-

ferata(II)!
284. Predstaviti hemijskom jednačinom disocijaciju kalijum-heksacijano-

ferata(III)!
285. Mogu li se u rastvoru istovremeno naći KI i Pb(N03) 2? Odgovor pred-

286. Napisati hemijske jednačine postepene disocijacije sulfitne kiseline!
287. Čvrsta organska jedinjenja:

a. imaju viša tališta od anorganskih jedinjenja
b. razgrađuju se tek na temperaturi iznad 1000 °C
c. svi su dobro topivi u vodi
d. zagrijavanjem na temperaturu 300-500 °C bez prisustva zraka poli-
meriziraju se
288. Alkini uvijek sadrže _____

a. C=Cvezu
b. C-Cvezu
c. C=Hvezu
d.C=Cvezu
e. C=Hvezu
134
r
;
HEMIJA
289. Dvostruku vezu u molekuli ima:

a. acetilen
b. oleinska kiselina
c. stearinska kiselina
d. cikloheksan
e. butema kiselina
290. Alkeni uvijek sadrže _ _ __

a. C=Cvezu
b. C=Cvezu
c. C-Cvezu
d.C=Hvezu
e. C=Hvezu
291. Za alkane je karakteristična reakcija:

a. polimerizacije
b. adicije
c. supstitucije
d. redukcije
e. esterifikacije
292. U aromatske karbohidrogene spada:

a. fenol
b. aceton
c. acetaldehid
d. toluen
e. butan
293. Jaka kiselina je:

a.CH3COOH
b. Ca(HC03) 2
c. HC=CH
d.C6H 50H
135
294. Optički izomeri:

. a. imaju različit broj atoma
b. su cis-trans izomeri
c. imaju različite vrste atoma
d. su mliječna i propan kiselina
295. n-butan i i-butan su:

a. potpuno istih osobina
b. alkani sa nitrogenom i jodom
c. različite molame mase
d.izomeri
e. izotopi
296. Etin je:

a. spoj ugljika i vodika
b. spoj ugljika, vodika i kisika
c. smjesa vodika i ugljika
d. gasoviti element
e. vrlo hlapljiva tekućina
297. Oduzimanjem vode od jedne molekule etanola nastaje:

a. acetaldehid
b. etan
c. eten
d. etin
e. eter
298. Za hemijske osobine organskih jedinjenja:

a. odgovoran je broj H atoma
b. odgovoran je broj C atoma
c. važan je broj dvostrukih veza
d. najodgovornija je funkcionalna grupa
e. odgovorna je fenilna grupa
136
r
HEMIJA
299. Adicijom vode na 2-metil-1-buten nastaje:

a. butanon.
b. 1,3-butandiol
c. 2-metil-2-butanol
d. 2-metil-1-propanol
e. butan kiselina
300. Kod kojeg se od navedenih ugljikovodika javlja geometrijska (cis-

trans) izomerija:
a. 1-propena
b.1-butena
c. etena
d.butana
e. 2-butena
301. Koji od navedenih parova ugljikovodika su homolozi:

a. n-pentan i n-heksan
b. n-pentan i 2-penten
c. n-pentan i 2-pentin
d. 2-pentin i 2-penten
e. 1-pentanol i pentanal
302. Proteini:
a. sadrže masne kiseline
b. sadrže glicerol
c. hidrolizom daju aminokiseline
d. su dekstrini
e. su esteri
303. Bjelančevine:
a. se mogu denaturisati
b. su građene od nukleinskih kiselina
c. otapaju se u anorganskim rastvaračima
d. hidrolizom daju masne kiseline
137
304. Adicijom broma na propen nastaje:

a. 1,1-dibrompropan
b. 1,2-dibrompropen
c. 1,2-dibrompropan
d. l,1-dibrompropen
e. 1,2-dibrompropin
305. Prikazati hemijskom jednačinom reakciju adicije vode na 2-buten!
306. Prikazati hemijskom jednačinom oksidaciju 3-metil-2-heksanola!
307. Kako se naziva alkohol koji nastane iz heksana _ _ _ _?
308. Aldehidi se reduciraju do _ _ _ _ _ __
309. Predstaviti hemijskom jednačinom reakciju oksidacije 1-propanola!
310. Prikazati hemijskom jednačinom oksidaciju 2-butanola!
311. Prikazati hemijskom jednačinom reakciju adicije vode na 1-propen!
312. Oksidacijom sekundarnih alkohola nastaju _ _ _ _ __
313. Aldehidi se oksidiraju d o - - - - - - - - - - - - - - - -
314. Jedinjenje 2-metil-1-propanol je:

a. primarni alkohol
b. sekundarni alkohol
c. tercijarni alkohol
d. nije alkohol
e. nezasićeni alkohol
315. Jedinjenje 1,2-propandiol je:

a. monohidroksilni alkohol
b. fenol
c. dihidroksilni alkohol
d. nezasićeni alkohol
e. anhidrid
138
HEM!JA
316. Oksidacijom 2-propanola nastaje:

a. ester
b. aldehid
c. eter
d.keton
e. alkohol
317. Formalin je:

a. rastvor fenola u vodi
b. rastvor formaldehida u vodi
c. smjesa etanola i vode
d. aromatsko jedinjenje
e. oligosaharid
318. Acetaldehid nastaje:

a. oksidacijom mravlje kiseline
b. oksidacijom 2-propanola
c. redukcijom etilen-glikola
d. redukcijom acetatne kiseline
e. redukcijom etanola
319. Aceton nastaje:

a. redukcijom 2-propanola
b. oksidacijom acetaldehida
c. oksidacijom 1-propanola
d. redukcijom propan kiseline
e. oksidacijom 2-propanola
320. Koji od sljedećih nije alkohol?

a. aceton
b. glicerol
c. etanol
d. holesterol
e. etilen glikol
139
321. Fenol u svojoj strukturi sadrži:

a. benzenov prsten
b. trostruku vezu
c. amino grupu
d. acetilnu grupu
e. alifatski ostatak
322. Koja od navedenih supstanci, u normalnim koncentracijama, nije štet-
na za organizam:
a. CHC13
b. cer.
c. glukoza
d.H,S
e.CO
323. Opšta formula aldehida je _ _ __
a. R--0-R'
b.R-CO-R'
c. R-CO-OH
d.R-CHO
e. R-CO-OR'
324. Opšta formula karboksilne kiseline je _ _ _ __
a.R-0-R'
b.R-CO-R'
c. R-CO-OH
d.R-H
e. R-CO-OR'
325. Atomi karbona karboksilnih kiselina mogu se obilježavati grčkim slovi-

ma, C atom karboksilne grupe obilježava se _ _ _ _ _ _ _ __
326. Karboksilne kiseline mogu se dobiti oksidacijom:

a. alkena
b. benzena
c. ketona
d. primarnih alkohola
e.alkina
140
HEMIJA
327. Benzojeva kiselina spada u grupu:

a. zasićenih alifatskih monokarboksilnih kiselina
b. alifatskih nezasićenih monokarboksilnih kiselina
c. aromatičnih karboksilnih kiselina
d. dikarboksilnih kiselina
e. jakih kiselina
328. Kiselina, CH,CH,COOH, jonizacijom daje:

a. 1 proton
b. 3 protona
c. 4protona
d.6 protona
e. ne jonizira
329. Esterifikacija je reakcija između:

a. estera i vode
b. ketona i aldehida
c. kiselina i alkohola
d. primarnih i sekundarnih alkohola
e. alkohola i ketona
330. Aspirin je:

a. ester salicilne kiseline
b. salicilna kiselina
c. aldehid
d. amin salicilne kiseline
e. antibiotik
331. Hidroliza estera u prisutnosti baze se naziva _ _ _ _.
332. Koja funkcionalna grupa je karakteristična za karboksilne kiseline?
333. Redukcijom organskih kiselina nastaju:

a. soli
b. ketoni
c. aldehidi
d.amini
e. sekundarni alkoholi
141
334. Acetati su:

a. soli sirćetne kiseline
b. rastvori acetona u kiselini
c. nezasićeni ugljikovodici
d. aldehidi acetatne kiseline
e. soli mravlje kiseline
335. Amini su:

a. organske kiseline
b. anorganske kiseline
c. organske baze
d. anorganske baze
e. amfoliti
336. Opšta formula estera je _ _ _ __

a. R-0-R'
b.R-CO-R'
c. R-CO-OH
d.R-OH
e. R-CO-OR'
337. Šećeri su primjeri kojeg tipa molekula?

a. proteina
b. karbohidrata
c. nukleinskih kiselina
d. aminokiselina
e. soli
338. _ _ _ _ _ _ _ je monosaharid.
a. Saharoza
b. Maltoza
c. Glukoza
d.Laktoza
e. Trehaloza
142
r
HEMIJA
339. Prema molekulskoj građi karbohidrati su:

a. polihidroksilni alkoholi
b. polihidroksilni aldehidi i ketoni
c. polihidroksilni aromati
d. gasovite supstance
e. bez ukusa
340. Etanolu odgovaraja tvrdnja:

a. dobiva se adicijom vode na eten
b. dobiva se redukcijom ugljik(II)-oksida
c. ne miješa se sa vodom
d. oksidacijom daje etan
e. redukcijom daje etana!
341. Metanal je:

a. tekućina pri sobnoj temperaturi i normalnom pritisku
b. dobar organski rastvarač
c. gas pri sobnoj temperaturi i normalnom pritisku
d. drugi naziv za dimetilketon
e. tekućina koja se ne miješa s vodom
342. Aldehidnu grupu sadrži molekula:

a. saharoze
b. fruktoze
c. metanola
d. glukoze
e. acetona
343. Temeljna razlika između fruktoze i glukoze je da _ _ _ _ _ _ __

a. fruktoza je disaharid, a glukoza je monosaharid
b. fruktoza je monosaharid, a glukoza je disaharid
c. fruktoza je hiralna, a glukoza nije
d. glukoza je hiralna, a fruktoza nije
e. fruktoza je ketoza, a glukoza je aldoza
143
344. Glukoza je:

a. ketoheksoza
b. pentoza
c. aldoheksoza
d ..disaharid
e. nereducirajući šećer
345. Fruktoza je:

a. sastavni dio saharoza
b. sastavni dio maltoze
c. sastavni dio celuloze
d. važan polisaharid
e. važan disaharid
346. Riboza je:

a. heksoza
b. ketoheksoza
c. disaharid
d: aldopentoza
e. nukleotid
347. Saharoza:
a. pokazuje reakcije na aldehide
b. je polisaharid formule (C6H 100 5)n
c. je građena od glukoze i galaktoze
d. je netopiva u vodi
e. hidrolizom s kiselinama daje invertni šećer
348. Hidrolizom saharoze nastaju:

a. dvije molekule glukoze
b. više molekula glukoze
c. dvije molekule glukoze i jedna fruktoze
d. jedna molekula glukoze i jedna fruktoze
e. viševalentni alkohol i karbon(IV) oksid
144
HEMIJA
349. Škrob, glikogen i celuloza izrađeni su od ponavljajuće jedinice
a. laktoze
b. glukoze
c. fruktoze
d. saharoze
e. aininokiseline
350. Aininokiseline:
a. su peptidi
b. su kiselog karaktera
c. su baznog karaktera
d. su tečnosti na sobnoj teinperaturi
e. su amfotema jedinjenja
351. Dvostrano joniziran oblik aininokiseline se zove _ _ _ _ _ __
352. Proteini su jedinjenja koja se sastoje od _ _ _ _ _ _ _ Ineđusobno

povezanih vezoin.
353. Peptidna veza je prisutna kod:

a. aininokiselina
b. alkohola
c. saharida
d.ketona
e. proteina
354. Peptidna veza je:

a. -CH2-NH-CH2-
b. -COO-NH-
c. -CO-NH-
d.-CH-CO-
e. -CO-NH2-
145
1
:
355. Acetaldehid nastaje:

a. destilacijom acetona
b. oksidacijom acetona
c. destilacijom etanola
d. oksidacijom etanola
e. redukcijom etanola
356. Peptidna veza ostvaruje se pri sintezi proteina reakcijom između:

a. karboksilne grupe jedne aminokiseline i amino-grupe druge amino-
kiseline
b. karboksilne grupe jedne aminokiseline i hidroksilne grupe druge
aminokiseline
c. karboksilnih grupa aminokiselina uz prisustvo amonijaka
d. peptidne veze se ne nalazi u proteinima, nego u DNA
e. aminokiseline i alkohola
357. Biuretsku reakciju daju jedinjenja u čijim molekulama je zastupljena:

a. esterska veza
b. dvostruka veza
c. trostruka veza
d. peptidna veza
e. jonska veza
358. Cikloheksan je:

a. spoj izomeran benzenu
b. jedan od ugljikovodika
c. aromatski spoj
d. nezasićeni spoj
e. spoj formule C,H10
359. Formaldehidu odgovaraju sljedeće tvrdnje:

a. to je lako hlapljiva tečnost
b. to je gas bez mirisa i boje
c. nastaje oksidacijom metanala
d. nastaje oksidacijom metanola
e. stvara soli formijate
146
HEMIJA
360. Jedinjenje formule C1,H35COONa:

a. je sapun
b. rastvara se u vodi
c. je so
d. reaguje sa Ca2+
361. Velike proteinske molekule koje djeluju kao katalizatori nazivaju se
362. Glicil-alanin je:

a. aminokiselina
b.polipeptid
c. dipeptid
d. alkin
e. nukleotid
363. Prirodne masti:

a. su eteri
b. hidrolizom se razgrađuju na aminokiseline
c. katalitičkim hidrogeniranjem prelaze u ulja
d. su esteri
e. se razlikuju po sastavu alkohola
364. Jednostavni lipidi su esteri __________Jnajčešće glicero-

la i
------------------------~
365. Hidrolizom lipida pod djelovanjem baza nastaju:

a. sapuni i glicerol
b. samo sapuni
c. saharidi
d. masti
e. esteri
366. Hemoglobin u svojoj strukturi ima _ _ _ _ _ _ _ jone.
147
367. _ _ _ _ _ _ _ _ _ je pentoza koja ulazi u sastav DNK. ·
368. U porfirinskom prstenu hemoglobina nalazi se jon:

a. Cu2•
b.Mg2+
c. Co2•
d.Fe2•
e. Mn2+
369. Pirol je:

a. alkohol
b. anorganska jedinjenje
c. heterociklus sa O kao heteroatomom
d. heterociklična baza
e. heterociklus sa N kao heteroatomom
370. Enzimi imaju ulogu _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ u organizmu.

a. Glicerol je polihidroksilni alkohol.
b. Organske kiseline imaju -CHO grupu.
c. Enzimi su biokatalizatori.
d. Deoksiriboza ulazi u sastav DNA.
e. Sapuni su soli viših masnih kiselina.
372. Škrob:
a. ne pokazuje reakcije na aldehide
b. ne reaguje sa jodom
c. hidrolizom daje invertni šećer
d. topiv je u hladnoj vodi

a. Trostruka veza se sastoji od jedne a i dvije rr veze.
b. Oksidacijom sekundarnih alkohola nastaju ketoni.
c. U molekuli dipeptida aminokiseline su vezane peptidnom vezom.
d. Fruktoza je ketopentoza.
e. Hidrolizom saharoze nastaju glukoza i fruktoza.
148
r
HEMIJA
374. Jedinjenje strukture CH,COONa:

a. je sapun
b. je so oksalne kiseline
c. je so
d. u vodenom rastvoru daje kiselu reakciju
e. je alkoksid
375. Hidrolizom masti uz prisutnost kiseline nastaje:

a. glicerol i sapun
b. glicerol i masne kiseline
c. samo glicerol
d. samo masne kiseline
e. samo sapuni
376. A;dicijom jedne molekule hlora na molekulu propina nastaje:

a. 1,2-dihlorpropen
b. 1,1-dihlorpropan
c. 1,2-dihlorpropan
d. 2,2-dihlorpropan
377. Bjelančevine se neće denaturisati djelovanjem:

a. temperature
b.HgCl2
c. 0,9 %-tnog NaCl
d. formalina
e.HN03
378. Konačni produkt hidrolize proteina su:

a. masne kiseline
b. glicerol
c. monosaharidi
d.C02 iH20
e. aminokiseline
149
379. Esteri mogu nastati:

a. djelovanjem elementarnog natrija na alkohole
b. hidrolizom masti
c. djelovanjem kiselina na alkohole
d. hidrolizom proteina
e. djelovanjem vode na alkilhalogenide

a. >C=O grupa naziva se karbonilna grupa.
b. Redukcijom glukoze nastaje sorbitol.
c. Nitratna kiselina je jako oksidaciono sredstvo.
d. Formalin je 35 % vodeni rastvor fenola.
e. U sastavu vazduha nitrogen je zastupljen sa 78vol %.
381. Napisati strukturnu formulu za spoj 1-brom-2-heksin!
382. Napisati strukturnu formulu za jedinjenje 4,4-dimetil-1-pentin!
383. Napisati strukturnu formulu 3-etil-5-metil-1,6,8-dekatriin!
384. Napisati strukturnu formulu za 2-hidroksipropansku kiselinu (mliječ

nu kiselinu)!
385. Napisati strukturnu formulu za 3-etil-2,2-dimetil-3-hepten!
386. Napišite strukturnu formulu za spoj 3,4-dietil-2,3,5-trimetilheptanska

kiselina!
387. Sljedeće ime nije tačno: 3-propil-2-buten. Napišite strukturnu formulu

i dajte ispravno ime!
388. Sljedećeime nije tačno: l,3-dimetil-4-heksen. Napišite strukturnu for-

mulu i dajte ispravno ime!
389. Sljedeće ime nije tačno: 3-propil-3-hepten. Napišite strukturnu for-

mulu i dajte ispravno ime!
390. Sljedeće ime nije tačno: 1-etil-5,5-dimetil-1-heksin. Napišite struktur-

nu formulu i dajte ispravno ime!
150
„
HEM!JA
391. Sljedeće ime nije tačno: 3-propiloktanska kiselina. Na pišite struktur-

nu formulu i dajte ispravno ime!
392. U reakciji 1-butin + H, nastaje:

a. butan
b.1-buten
c. metilpropen
d. 1,2-butadien
e. ništa od navedenih jedinjenja
393. Proces hidrolize masti ubrzava se dodatkom:

a. glicerola
b. sapuna
c. kiselina
d. baza
e. natrij hlorida
394. Koja je formula 4,4-dimetil-2-pentanona?
395. Pirogrožđana kiselina ima strukturnu formulu:
o
OH
o IUPAC-ovo ime je:
396. Naziv mliječne kiseline po IUPAC-u je:

o
OH
OH
151
397. Naziv limunske kiseline po IUPAC-u je:

O OH
o o
HO OH
OH
398. Naziv pirogalola po IUPAC-u je:
OH
HO OH
399. Strukturna formula estera je:
o
~Q~ Naziv ovog jedinjenja po IUPAC-u je:
400. Strukturna formula aminokiseline alanina je:

o
H3C-.. Jl
l 'OH
NH2 Naziv ovog jedinjenja po IUPAC-u je:
401. Strukturna formula aminokiseline glicina je:
foH
NH2 Naziv ovog jedinjenja po IUPAC-u je:
152
HEMIJA
402. Strukturna formula aminokiseline leucina je:
y/aH NH2 IUPAC-ovo ime je:
403. Strukturna formula aminokiseline valina je:
VoH NH2 IUPAC-ovo ime je:
404. Strukturna formula linolne kiseline je:
Ovo jedinjenje po IUPAC-u se zove:
405. Vinska kiselina je sljedeće strukturne formule:

OH O
HO
OH
O OH
Ovo jedinjenje po IUPAC-u se zove:
406. Galna kiselina je predstavljena strukturnom formulom:

O OH
HO OH
OH Njen naziv po IUPAC-u je:
153
407. Strukturna formula riboze je:

OH
HO~O
OH OH
Njen naziv po IUPAC-u je:
408. Strukturna formula deoksiriboze je:
OH O
HO~H
OH
Koje ime odgovara, po IUPAC-u, za ovo jedinjenje:
409. Strukturna formula sorbitola, vještačkog zaslađivača, je data:

OH OH
HO
Naziv po IUPAC-u je:
410. Sedam grama nekog gasa zauzima zapreminu od 2 dm', pri tempera-
turi od 25°C i pritisku od 1 bar. Koja je molekulska masa tog gasa?
411. Pri standardnim uslovima 1015 molekula nekog gasa zauzima zapremi-
nu od:
a. 3,73 x 10·8 dm'
b. 0,0373 m'
c. 22,4dm3
d.2,24m3
e.1m3
412. Ako 1 litar nekog gasa ima masu od 1,43 g, pri STP, izračunati njegovu
molekulsku masu!
154
r
HEMIJA
413. Kolika je masa 500 crn3 oksigena, rnjerenog pri temperaturi od -10°C i
pritisku od 85 kPa?
414. Masa od 0,2 g nekog gasa pri standardnim uslovima zauzima zapremi-
nu od 2,24 drn3• Kolika je rnolama masa tog gasa?
415. Koliko se molekula nalazi u 5,6 drn3 gasa rnjerenog pri standardnim
uslovirna?
416. Molekulska masa gasa koji ima gustoću od 5,75 g/L pri STP je
_ _ _ _ g/rnol.
417. Kolika je koncentracija (M) C2H 50H u rastvoru pripremljenom rastva-

ranjem 22,7 g C2H 50H u dovoljno vode da se dobije tačno 250 rnL ra-
stvora?
418. Koliko se grama H 2S04 nalazi u 125 rnL rastvora H 2S04 koncentracije
1,5M?
419. Kolika je koncentracija (M) rastvora NaCl koji je pripremljen rastvara-

njem 2,7 g NaCl u dovoljno vode da se dobije 300 rnL rastvora?
420. Odrediti koncentraciju 98 %-nag rastvora sulfatne kiseline čija je gusti-

na 1,855 g/crn3 !
421. Kolike su jonske koncentracije jona prisutnih u rastvoru kalijurn fosfa-

ta ako je u 1 drn3 rastvora rastvorena 2,74 g gore navedene soli? Pret-
postaviti potpunu disocijaciju!
422. Koja koncentracija rastvora hloridne kiseline se dobije kada se pornije-

ša 100 crn3 rastvora hloridne kiseline koncentracije 0,015 rnol/drn3 i 250
crn3 rastvora hloridne kiseline koncentracije 0,08 rnol/drn3?
423. Izračunatirnasenu koncentraciju vodenog rastvora koji se dobio ra-

stvaranjem 8,0 g barijurn hlorida u 150,0 crn3 rastvora?
155
424. U laboratoriji za biohemiju je, u serumu, kod jednog pacijenta nađe

no da ima 6,4 mg/mL natrija u obliku jona. Kako komentarišete taj
nivo ako se zna da su fiziološke granice za natrijev jon od 137 do 145
rnrnol/L?
425. Pomiješano je 500 g 15 %-nog rastvora glukoze i 250 g 8 %-nog rastvora

glukoze. Izračunati maseni udio (u%) glukoze u rastvoru:
426. Koliko grama vode treba ispariti iz 100 g 15 %-nog rastvora KCl da se
dobije 30 %-ni rastvor?
427. Da bi se napravilo 60 g 10%-nog vodenog rastvora natrij hlorida treba

odvagati:
a. 6 g soli i 60 g vode
b. 60 g vode i 10 g soli
c. 6 g soli i 54 g vode
d. 10 g soli i 50 g vode
e. 10 g vode i 100 g soli
428. Koliko grama KOH ima u 50 g 35% vodenog rastvora?
429. U kojoj zapremini treba rastvoriti 0,15 mol saharoze da se dobije ra-
stvor koncentracije O, 1 mol dm-3?
430. Izračunati masenu koncentraciju rastvora ako se u 500 crn3 rastvora

nalazi 0,12 mol KCl!
431. Gustoća 30 %-tnog rastvora acetatne kiseline iznosi Q = 1,035 g crn·3•

Kolika je količinska koncentracija rastvora?
432. Kolika je gustoća 30 %-tnog rastvora acetatne kiseline koji ima koncen-
traciju 5,52 mol dm-3?
433. Kolika je koncentracija (u mol/drn3 ) KCl u rastvoru koji nastaje miješa-

njem 25,0 mL rastvora KCl, koncentracije 0,100 M sa 50,0 mL rastvora
KCl, koncentracije 0,100 M?
156
r
HEMIJA
434. Izračunati koncentraciju (M) kalijevih jona u rastvoru koji se dobije

razblaživanjem 80,0 mL rastvora kalij bromida koji je 0,678 M do uku-
pnog volumena od 350,0 mL. (Potpuna disocijacija)
435. 0,100 M rastvor _ _ _ _ sadrži najveću koncentraciju jona kalija.

a. kalij fosfata
b. kalij hidrogen karbonata
c. kalij hipohlorita
d. kalij jodida
e. kalij oksida
436. Koliko mililitara osnovnog rastvora 10,0 M HN03 će biti potrebno da

se pripremi 0,500 L rastvora HN03 koncentracije 0,500 M?
437. Pripremljen je zasićeni rastvor HCl i nađeno je da je koncentracija HCl

18,5 M. Ako se 25,0 mL osnovnog rastvora razrijedi do konačnog volu-
mena od 0,500 L, koncentracija razrijeđenog rastvora je M.
438. Koji volumen (mL), koncentrovanog rastvora natrij hidroksida (6,00

M) se mora razrijediti do 200 mL kako bi napravili 1,50 M rastvor natrij
hidroksida?
439. Odrediti masu vode kojoj je potrebno dodati 250 g 50 %-nog rastvora
sulfatne kiseline, da bi se dobio 20 %-ni rastvor!
440. Koliko je kubnih centimetara 50 %-ne fosfatne kiseline, gustine

1,28 g/cm3 potrebno za pripremanje 500 cm3 rastvora koncentracije
0,25 mol/dm3?
441. Ako na 300 cm3 rastvora natrij hidroksida, koncentracije 0,15 mol dm"
dodamo 700 cm3 vode, kolika će biti masena koncentracija novonasta-
log rastvora?
442. Koliko se litara rastvora nitratne kiseline, koncentracije 0,05 mol dm-3,
može napraviti ako imamo 150 cm3 60 % nitratne kiseline, čija je gusto-
ća 1,37 g cm"?
157
443. Kolika će biti količinska koncentracija novonastalog rastvora ako na

400 cm3 rastvora hloridne kiseline, masene koncentracije 12,25 g dm'
dodamo 800 cm3 vode?
444. Ako se na 4900 cm' vode doda 100 cm' 37 %-ne hloridne kiseline, gusti-
ne 1,18 g cm·', izračunati masenu koncentraciju novonastalog rastvora!
445. Kolika će biti zapremina novonastalog rastvora saharoze ako se od 100

cm3 rastvora koncentracije 0,2 mol dm·3 napravi rastvor koncentracije
0,01 mol dm"?
446. Kolika će biti masena koncentracija rastvora HCI, ako se na 100 cm'
rastvora masene koncentracije 10 g dm·3 doda 400 cm' vode?
447. Koliko je mililitara rastvora natrij hidroksida, koncentracije

0,2 mol/dm', potrebno da bi se napravilo 300 mL rastvora masene kon-
centracije 1,2 g/ dm'?
448. Koji volumen (mL) 0,12 M HCl je potreban da bi se neutralizirala 15,7

mL NaOH koncentracije 0,13 M?
449. Alikvot od 36,3 mL rastvora H,S04, koncentracije 0,0529 M, se titrira

rastvorom NaOH, koncentracije 0,0411 M. Koji volumen (mL) baze će
ga dovesti do tačke ekvivalencije?
450. Alikvot od 15,0 mL rastvora H,PO4, koncentracije 0,8 M se titrira ra-

stvorom NaOH, koncentracije 0,100 M. Koji volumen (mL) baze će ga
dovesti do tačke ekvivalencije?
451. Za neutralizaciju 100 g rastvora HN03 utrošeno je 30 cm3 15 %-nog ra-

stvora NaOH gustine 1,15 g/cm3 • Izračunati maseni udio (u%) nitratne
kiseline u rastvoru!
452. Za potpunu neutralizaciju 25 cm' rastvora fosfatne kiseline potrebno je

45 cm3 rastvora barij hidroksida koncentracije c = 1,0 mol dm-3 •
Izračunajte količinsku koncentraciju rastvora fosfatne kiseline!
158
HEMIJA
453. Koncentracija H• jona u rastvoru iznosi 10·5 mol/dm3 • Izračunaj pH i

pOH!
454. Izračunati koncentracije H•, OH·, te pH i pOH vodenog rastvora kal-

cij hidroksida, koncentracije 0,005 mol dm·3, uz pretpostavku potpune
disocijacije!
455. Izračunati koncentracije H•, OH·, i pH i pOH vodenog rastvora nitrat-

ne kiseline, koncentracije 0,001 mol dm·', uz pretpostavku potpune
disocijacije!
456. Izračunati koncentracije H•, OH-, kao i pH i pOH vodenog rastvora

sulfatne kiseline, masene koncentracije 0,0049 g dm·', uz pretpostavku
potpune disocijacije!
457. pH vodenog rastvora NaOH može biti:

a.3
b.1
c. 6
d.7
e. 10
458. Ako je pH rastvora jednaka 9 koncentracija OH-jona iznosi (u mol dm·'):

a. 0,0000001 '
b. 0,000001
c. 0,00001
d. 0,0001
e. 0,001
459. Uz istu koncentraciju rastvorene supstance, najnižu pH će imati ra-

stvor:
a.NaOH
b.NH3
c. co,
d.SO,
e.CH3COOH
159
460. Kolika je koncentracija (u M) hidroksid jona u rastvoru na 25,0 ° C sa

pH=4,282?
461. pH jako kiselog rastvora je:

a. 12
b. 6
c. 7
d.9
e. 2
462. pH slabo baznih rastvora je:

a. 1
b.4
c. 7
d.12
e.8
463. Izračunajte pOH rastvora na 25,0 ° C koji sadrži 1,94 x 10·10 M hidronij
jona!
464. U baznom rastvoru:

a. [H30•l = [OH·l
b. [H30•l > [OH-l
c. [H30•l < [OH·l
d. [H30•l >10 M
e. [OH·l < - 7,00
465. Koji rastvor ispod ima najveću koncentraciju hidroksid jona?

a. pH=3,21
b.pH=l2,6
c. pH= 7,93
d.pH=9,82
e. pH= 7,00
160
HEMIJA
466. Koja od sljedećih izjava o Kw je netačna?

a. pKw je 14,00 na 25°C.
b. Vrijednost Kw je uvijek 1,0 x 10"4 •
c. Kw se mijenja sa temperaturom.
d. Vrijednost Kw pokazuje da je voda slaba kiselina.
e. Kw je poznat kao jonski produkt vode.
467. Koji od sljedećih vodenih rastvora ima najveću [OH·]?

a. rastvor sa pH = 3,0
b. 1 x 104 M rastvor HN03
c. rastvor sa pOH = 12,0
d. čista voda
e. 1 x 1Q·3 M rastvor NH4Cl
468. 0,1 M vodenog rastvora _ _ _ _ će imati pH = 7,0 na 25,0 ° C.

a.NaOCl
b.KCl
c. NH4Cl
d. Ca(CH,C00)2
e. KCl i NH4Cl
469. 0,1 M rastvora _ _ _ _ ima pH = 7,0.

a. Na2S
b.KF
c. NaN03
d.NH4Cl
e. NaF
470. Vodeni rastvor _ _ _ _ je bazni.

a. NH4Cl04
b.KBr
c. NaCl
d.NaHS04
e. Na2so,
161
471. pH rastvora pripremljenog miješanjem 50,0 mL 0,125 M KOH i 50,0

mL 0,125 M HCl je _ _ _ __
472. Uz istu koncentraciju rastvorene supstance najveću pH imat će vodeni

rastvor:
a.KOR
b.NH3
c. HCOONa
d.HN03
e. HC104
473.Ako se pH vrijednost u nekom rastvoru promijeni sa 3,00 na 5,00, kon-

centracija H+ jona se:
a. povećala za 2
b. smanjila za 2
c. povećala 100 puta
d. smanjila 100 puta
e. smanjila 1000 puta
474. U 500 cm3 rastvora hloridne kiseline koncentracije 0,040 mol/dm3, do-
dato je 1500 cm3 vode. Izračunati pH rastvora!
475. Kolika je masena koncentracija rastvora HN03 koja ima pOH = 10,0?
Potpuna disocijacija.
476. Neki rastvor barij hidroksida pokazuje pH = 11,0. Kolika je kon-

centracija tog rastvora ako je disociralo 75 % molekula?
477. Ako se na 10 cm3 20 % natrij hidroksida, gustine 1,1 g cm·3, doda 5490
cm3 vode, izračunati pH novonastalog rastvora, uz pretpostavku pot-
pune disocijacije natrij hidroksida!
478. Ako se 100 cm3 HCl, čiji je pH = 3, razblaži do 10 dm3, koji se pH dobije?
479. Ako se u 2000 cm3 vodenog rastvora nalazi rastvoreno 0,073g HCl, ko-
liki je pH tog rastvora (a= 100%)?
162
r
HEMIJA
480. Vodeni rastvor natrij hidroksida koncentracije 10·3 moldm·3 ima:

a. pH=2
b.pH=3
c. [OH·] = 3
d.pH=ll
e. [H•] =3
481. Ako rastvorimo 8 g natrij hidroksida u 2 dm3 rastvora, dobijemo ra-

stvor koji pri a = 1 ima:
a. pH=pOH=7
b.pH= 1
c. pOH=l
d.p0H=13
e. pH= 14
482. Ako je pOH nekog rastvora 3, onda je:

a. [H•] = [OH·] = 10-14 mol dm·3
b. [OH·] = 103 mol dm·3
c. [H•] = 10-3 mol dm·3
d. [H•] = 10-11 mol dm-s
e. pH=3
483. Ako na 0,5 dm3 rastvora čiji je pH = 2 dodamo 49,5 dm3 vode dobićemo
rastvor čiji je:
a. p0H=12
b.p0H=4
c. pH=4
d.pH=3
e. p0H=7
163
484. Ako pomiješamo 100 cm3 rastvora čiji je pOH = 2 sa 900 cm3 vode dobi-
ćemo rastvor čiji je:
a. p0H=9
b.pH=9
c. pH=3,5
d.pH=ll
e. pH=7
485. Izračunajtekoncentraciju tt•jona u rastvoru koji se dobije miješanjem

200 mL rastvora magnezij hidroksida, koncentracije 10-2 mol/dm3 i 50
mL rastvora azotne kiseline koncentracije 10-1 mol/ dm3 !
486. Izračunati osmotski pritisak rastvora koji u 1,4 dm3 rastvora sadrži
63 g glukoze na 0°C!
487. Koliki je osmotski pritisak vodenog rastvora kalcij nitrata, masene

koncentracije 1,5 g dm-3, na 37°C, uz potpunu disocijaciju?
488. Koliki je osmotski pritisak vodenog rastvora glukoze (M = 180), mase-

ne koncentracije 54,2 g dm-3, na 37°C?
489. Koliki je osmotski pritisak vodenog rastvora barij hlorida, masene

koncentracije 10,2 g dm-3, na 37°C, uz 75 %-nu disocijaciju?
490. Koliki je osmotski pritisak vodenog rastvora koji u 500 cm3 sadrži
rastvorena 0,2 mol kalij hlorida (potpuno disociran) i 2,0 g glukoze
(C6H 120 6) na 37°C?
491. Najveći osmotski pritisak vodenih rastvora iste koncentracije ima:

a. magnezij hlorid
b. saharoza
c. natrij hlorid
d. kalij fosfat
e. fruktoza
164
HEMIJA
492. Koliko se grama NaCl dobije iz 100 g NaOH i 200 g HCl?
493. Kolika će biti koncentracija OH· jona kada se porniješa 60 crn' rastvora
NaOH, koncentracije 0,02 mol dm·' i 130 crn' rastvora HCl, koncentra-
cije 0,02 mol dm·'?
494. Izračunati koncentraciju H• jona kada reaguje 90 crn' rastvora HNO„

koncentracije 0,1 mol dm·' sa 190 crn' rastvora Ba(OH)2, koncentracije
0,11 mol drn-3!
495. Izračunatikoncentraciju OH- jona kada reaguje 100 crn' rastvora KOH,
koncentracije 0,09 mol dm·' sa 120 crn3 rastvora If,504, koncentracije
0,1 mol dm·'!
496. Izračunatikoncentraciju OH- jona kada reaguje 100 crn3 rastvora neke
dvohidroksilne baze, koncentracije 0,1 mol drn-3 sa 100 crn' rastvora
neke troprotonske kiseline, koncentracije 0,1 mol dm·3!
497. Izračunati koncentraciju H+ jona kada reaguje 100 crn' rastvora neke
trohidroksilne baze, koncentracije 0,1 mol dm·' sa 100 crn3 rastvora
neke dvoprotonske kiseline, koncentracije 0,1 mol drn-3!
498. Izračunatikoncentraciju OH- jona kada reaguje 100 crn' rastvora neke
trohidroksilne baze, koncentracije 0,1 mol drn·3 sa 100 crn3 rastvora
neke rnonoprotonske kiseline, koncentracije 0,1 mol drn-3!
499. Izračunatikoncentraciju H• jona kada reaguje 100 crn3 rastvora neke

rnonohidroksilne baze, koncentracije 0,1 mol drn·3 sa 100 crn' rastvora
neke troprotonske kiseline, koncentracije 0,1 mol dm·'!
500. Koliki će biti pOH rastvora koji u 100 crn' rastvora sadrži 0,2 mola kalij
hidroksida i 0,05 mola sulfatne kiseline? (Potpuna disocijacija).
165
r
BIOLOGIJA
r
BIOLOGIJA
1. Živi svijet je svrstanu 5 carstava. Označite (imenujte) ih na slici.
2. S obzirom na nivo organizacije, složenosti i tipa građe (ćelije) živi svijet

se dijeli u dvije osnovne kategorije. To su i
su jednoćelijski i pripadaju carstvu
4. ________obuhvataju jednostavne jednoćelijske i slože-

ne _________ organizme, a svrstani su u 4 carstva. To
su: i ------
5. Osnovna morfološka i funkcionalna jedinica žive materije i osnovni

biološki sistem sposoban za samostalan život je: ________
6. Infektivne čestice čija građa i organizacija nisu dosegli nivo složenosti

ćelije spadaju u grupu oblika. To su:
1. 2. 3 . _ _ _ _ _ _ _ __
169
7. Virusi, viroidi i prioni su acelularni oblici zbog toga što:

a. njihova građa ne dostiže nivo složenosti građe ćelije
b. nemaju sposobnost samostalnog metabolizma
c. nemaju sposobnost samostalnog umnožavanja
d. mogu opstati i umnožavati se samo u ćelijama domaćina
e. zbog svega navedenog
8. Prioni su infektivne, proteinske čestice koje ne sadrže _______

kiseline.
9. Viroidi su:
a. infektivni oblici animalnih virusa
b. prostiji od virusa, ali zaštićeni kapsidom
c. složeniji od virusa i sadrže samo DNK
d. složeniji od virusa jer sadrže i DNK i RNK
e. prostiji od virusa, bez kapside i sadrže samo RNK
10. Jedan virus može imati:

a. DNK, sve tipove RNK i ribosome
b. DNK ili RNK i proteinsku kapsidu
c. DNK, ribosome i proteine
d. RNK, ribosome i proteine
e. stanični zid, membranu i DNK
11. Slika prikazuje jedan _______. Imenujte označeno.
170
BIOLOGIJA
12. Šta nije tačno?

a. Virusi inficiraju ćelije biljaka, životinja, čovjeka i bakterija.
b. DNK virusi koji inficiraju bakterije i životinje zovu se viroidi.
c. Genom virusa je zaštićen proteinskom kapsidom.
d. Kapsida se sastoji od kapsomera.
e. Bolesti uzrokovane virusima ne liječe se antibioticima
13. Bakteriofag je virus koji se umnožava u ćelijama
14. Kako se naziva virus koji uzrokuje rak grlića maternice (puni naziv)?
15. Kako se naziva virus koji urozokuje AIDS (puni naziv)?
16. Krojcfeld-Jakobovu bolest uzrokuju._ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
17. Na osnovu kojih osobina je izvršena podjela organizama na Prokariote

i Eukariote:
a. na osnovu prisutne nukleinske kiseline
b. na osnovu toga da li su jednoćelijski ili višećelijski
c. na osnovu složenosti stanične/ćelijske organizacije
d. zavisno da li su biljni ili životinjski
e. na osnovu građe DNK i RNK
18. Slika prikazuje (pojednostavljeno) bakteriju.

Kojem tipu stanične organizacije pripada? __________
Imenujte označene dijelove.
171
19. Osnovna odlika ćelije (stanice) Prokariota koja ih razlikuje od će

lije Eukariota jeste da nemaju
____________ citoplazmatske organele.
20. Prokariotima p r i p a d a j u : - - - - - - - - - - - - - - - - -
21. Genetički materijal protocita je molekula (čega?) (ka-

kvog?) _ _ _ _ _ _ oblika, a nalazi se u (kojem dijelu ćelije?)
i zove se
--------- ·---------
22. Prokariotska stanica (protocit) ima:
a. stanični zid, membranu, nukleolus i ribosome
b. stanični zid, citoplazmu, nukleus i ribosome
c. stanični zid, membranu, citoplazmu, nukleoid i ribosome
d. stanični zid, nukleoid, ribosome i mitohondrij
e. stanični zid, citoplazmu, nukleoid, nukleus i ribosome
23. Tačno je:

a. ćelija prokariota nastala je usložnjavanjem ćelije eukariota
b. u ćelijama prokariota jedrova membrana odvaja genom od citoplazme
c. nukleoid je osnovna gradivna jedinica nukleinskih kiselina
d. spiralizacija hromosoma u ćelijama prokariota maksimalna je u me-
tafazi
e. diobi ćelije prokariota prethodi replikacija molekule DNK
24. Šta je tačno za prokariotsku ćeliju (protocit):

a. transkripcija se odvija u nukleusu
b. sinteza ribosoma se odvija u nukleolusu
c. translacija se odvija i u mitohondrijama
d. DNK udružena s proteinima gradi linearne hromosome
e. nema mitoze i mejoze
172
BIOLOGIJA
25. Dijelovima prokariotske stanice (pod a.b.c.d.e.) pridružite odgovarajuće:

sluzavi zaštitni omotač, sinteza proteina, nukleoid, čvrsta ovojnica od
peptidoglikana mureina, dvosloj fosfolipida s proteinima
a. kružna (prstenasta) molekula DNK _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
b. ribosom
----------------------~
c. staniči zid
---------------------~
d. kapsula _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
e.staničnamembrana ___________________
26. Slika prikazuje animalnu stanicu/ćeliju. Imenujte označene strukture.
27. Osnovna živa tvar ćelije zove s e - - - - - - - - - - - - - - ·
28. Osnovne diferencijacije protoplazme su: periferni, rjeđi dio koji se na-
ziva i centralni, gušći, odvojeni dio zove se
29. Protoplazma je složeni koloidni hidrofilni sistem, a glavninu ko-

loidnih čestica protoplazme čine (koja organska jedinjenja?)
dok od neorganskih jedinjenja dominira
173
30. Voda u stanici i organizmu ima ulogu:

a. rastvarača
b. transportera
c. regulatora tjelesne temperature
d. sredine u kojoj se odvijaju metabolički procesi
e. svega navedenog
31. Podjela elemenata na mikroelemente i makroelemente je izvršena pre-

ma:
a. veličini njihovih atoma
b. njihovom značaju za ćeliju i organizam
c. načinu njihovog transporta kroz membranu
d. zastupljenosti tih elemenata u biomasi biološkog sistema
e. složenosti njihovih molekula
32. Najzastupljenija 4 elementa u sastavu žive materije su: ______
33. Najzastupljenija organska jedinjenja u prirodi su (koja?)_ _ _ __
34. Stanice (ćelije) su otvoreni dinamički sistemi jer:

a. razmjenjuju materiju s okolinom
b. razmjenjuju energiju s okolinom
c. unose hranjive materije
d. jedan dio svojih produkata luče van ćelije
e. sve navedeno je tačno
35. Spoljašnja diferencijacija citoplazme koja definira oblik i veličinu ćelije

zove se_ _ _ _ __
36. Singer-Nikolsonov fluidno-mozaični model opisuje univerzalnu gra-

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
đu
37. Membranskih
citoplazmatskih organela nema u stanicama
-------~
a ima ih u stanicama ---------~
174
r
'
BIOLOGIJA
38. Osnovne gradivne komponente svih ćelijskih membrana. su:

_____________ i ______________.
39. Uloga semipermeabilne ćelijske membrane je i da:

a. sprječava ulazak vode i mineralnih materija u ćeliju
b. sprječava izlazak vode i materija sintetisanih u ćeliji
c. regulira transport materija u ćeliju i iz ćelije
d. propušta vodu, ali samo u ćeliju
e. propušta mineralne materije, ali samo iz ćelije
40. S obzirom na utrošak energije razlikuju se dva vida transporta materije

kroz ćelijsku membranu.
41. Pasivni transport kroz membranu odvija se iz područja _____ u

područje koncentracije rastvorenih materija.
42. Aktivni transport kroz membranu odvija se iz područja ______

u područje koncentracije rastvorenih materija.
43. Kojim procesom ćelija kroz membranu unosi krupnije čestice (bakterije
npr.) a kojim procesom odstranjuje („iznosi") razlo-
žene oštećene i mrtve dijelove ćelije? _____________
44. Koji proces prikazuje slika?__________

hipotoničan hipertoničan
rastvor rastvor
-
membrana
175
45. Osmoza je proces kretanja vode kroz polupropusnu (semipermeabil-

nu) membranu, a pravac kretanja je iz područja (koje koncentracije?)
______ u područje koncentracije rastvorenih
materija.
46. Ako je izvanćelijska sredina hipotonična u odnosu na unutarćelijsku

tada voda u ćeliju/iz ćelije.
47. Na slikama a., b. i c. prikazano je ponašanje eritrocita u rastvorima

različitih koncentracija.
H,O
H,O
/
H,O /
H,O H,O
a. b. c.
Na slici a. je eritrocitu izotoničnom rastvoru.
Šta se dešava s eritrocitima na slikama b. i c.? Zašto
Slika b.: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
Slika c.: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
48 Za aktivni transport kroz staničnu membranu je neophodna energija.

Neposredni izvor energije je spoj koji se zove _________
49. Citoskelet se nalazi u ćelijama a čine ga (koliko?)

tipa proteinskih struktura. To su:
___________ i _______________
50. Centrosom se nalazi u _____________ ćelijama euka-

riota, a nema ga u ćelijama viših"_____________
51. Centrosom se sastoji od dva _ _ _ _ _ _ _ i ________
176
r BIOLOGIJA
52. Funkcija centrosoma j e - - - - - - - - - - - - - - - - - - - ' - - '
53. Ulogu upravljanja i kontrole nad svim procesima u ćeliji ima (koji dio
ćelije?) _ _ _ _ _ __
54. Osnovna masa (matriks) jedra (kariona, nukleusa) zove se _____
55. U interfaznom jedru se razlikuju dva tipa hromatina. To su:

1. koji je manje kondenzovan i više raspršen, i
2. gušćeg, jače kondenzovanog _______________
56. Hromatin se po hemijskoj strukturi sastoji od:._ _ _ _ _ __ i
57. Jedrov omotač se sastoji od _________ i _______

jedrove membrane.
58. Na membranama jedra su brojne kroz koje se

odvija transport materija iz u
_____________ i obratno.
59. Ćelije čovjeka koje nemaju jedro su (imenujte) _ _ _ _ _ _ _ __
60. Jedarce (nukleolus):

a. se nalazi u ćelijama Eukariota i Prokariota
b. u ćelijama Prokariota je u citoplazmi
c. nije ograničeno membranom
d. je centar sinteze iRNK (informacione RNK)
e. u ćelijama Eukariota ih ima više, a u ćelijama Prokariota samo jedno
61. U nukleolusu se odvija sinteza ribosomalne ___ i formiranje male

i velike podjedinice _________
62. Na spoljašnju (vanjsku) jedrovu membranu nastavlja se (koja citoplaz-

matska organela?). ____________________
177
63. Endoplazmatski retikulum je organe! s dva morfo-funkcionalno razli-

čita dijela.
To su:
1. -----------------~koji na citoplazmatskoj
strani membrane sadrži ---~
2. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _koji nema ribosoma.
64. U hrapavom (granuliranom) endoplazmatskom retikulumu odvija se

sinteza._________________
65. U glatkom endoplazmatskom etikulumu odvija se sinteza
66. Ribosomi su amembranske strukture u ćelijama prokariota i eukario-

ta, a građeni su od (koje nukleinske kiseline). _ _ _ _ _ _ _ __
67. Za ribosome je netačno:

a. funkcija im je sinteza proteina
b. nalaze se u citoplazmi prokariota i eukariota
c. sastoje se iz dvije podjedinice: male i velike
d. građeni su od ribosomalne RNK i proteina
e. u ćelijama eukariota su pojedinačno u citoplazmi, a u ćelijama pro-
kariota vezani su za membranu endoplazmatskog retikuluma
68. Citoplazmatska organela čija je funkcija obrada, pakovanje i usmjera-

vanje makromolekula zove se:______________
69. Diktiosom je jedinica građe (koje citoplazmatske organele)
70. Šta nije tačno za Goldžijev aparat?

a. sastoji se od cisterni omeđenih membranom
b. cisterne nisu međusobno povezane citoplazmatskim mostićima
c. nalazi se u animalnim i biljnim stanicama
d. nastavlja se na vanjsku jedrovu membranu
e. naročito dobro je razvijen u sekretornim ćelijama
178
r
BIOLOGIJA
71. Centri aerobnog ćelijskog disanja su (koje citoplazmatske organele)?
72. Tačno je da:

a. mitohondrije mogu biti različitog oblika
b. su stanice s izrazitim anaerobnim metabolizmom bogate mitohon-
drijama
c. je rnitohondrijalna DNK linearna
d. se mitohondrije dijele (umnožavaju) mitozom kao i ćelije u kojima se
nalaze
e. su mitohondrije organele samo animalnih stanica
73. Mitohondriji:
a. imaju dvije lipoproteinske membrane
b. unutrašnja membrana je naborana i znatno veće površine od vanjske
c. su glavni proizvođači ATP
d. sadrže prstenaste (kružne) molekule DNK
e. sve navedne tvrdnje su tačne
74. Koje organele predstavljaju „digestivni sistem" ćelije ?
75. Šta nije tačno za lizosome?

a. ograničeni su lipoproteinskom membranom
b. na unutrašnjoj (citoplazmatskoj) strani membrane nose ribosome
c. sadrže veliki broj hidrolitičkih enzima
d. imaju veliki značaj u procesima razgradnje u ćeliji
e. optimum djelovanja lizosomskih enzima je u kiseloj sredini
76. Odaberite ispravno poredane ćelijske strukture od najmanje prema

najvećoj.
a. ribosom - lizosom - Golgijev aparat - jedro
b. lizosom - ribosom - jedro - Golgijev aparat
c. ribosom - Golgijev aparat - jedro - rnitohondrij
d. endoplazmatski retikulm - lizosom - ribosom - jedro
e. lizosom - ribosom - jedro - Golgijev aparat
179
77. Citoplazmatski organeli kojih nema u animalnim ćelijama su:

a. ribosomi
b. leukoplasti
c. mitohondriji
d. hondriosomi
e. diktiosomi
78. Pridružite šta čemu pripada (struktumo i/ili funkcionalno):

ćelijsko disanje i oksidativna fosforilacija, formira diobeno vreteno,
dva centriola i pericentriolarni matriks, sinteza proteina, mala i velika
podjedinica, hidrolitički enzimi i probava tvari u ćeliji, mikrotubuli,
mikrofilamenti i intermedijarni filamenti.
a.ribosom _______________________
b.lizosom _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
c.mitohondrij ______________________
d.centrosom ______________________
e. citoskelet
-----------------------
79. Pridružite šta čemu pripada (struktumo i/ili funkcionalno):
sinteza steroidnih hormona, ribosomi, hromatin, DNK, dvije membra-
ne, sinteza proteina, nastavlja se na vanjsku jedrovu membranu, regu-
liše promet materija, semipermeabilna, diktiosomi, dorada i usmjera-
vanje produkata metabolizma u ćeliji.
a. jedro ________________________
b. granulirani endoplazmatski retikulum - - - - - - - - - - -
c. glatki endoplazmatski retikulum _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
d. citomembrana _____________________
e. Goldžijev aparat ____________________
180
r
BIOLOGIJA
80. Na slici je ćelija: biljna ili animalna?_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _~

Imenujte na slici tri ćelijske strukture koje su karakteristične za ovaj tip
ćelije.
81. Hlorolasti ne sadrže:

a. tilakoide
b. dvije membrane
c. stromu
d. enzilne za foto-fosforilaciju
e. enzime za oksidativnu fosforilaciju
82. Slika prikazuje jedan - - - - - - - - - - · Imenujte označene

dijelove.
181
83. Na slici (uvećana) je jedan citoplazmatski organe!. Koji?-~--

Imenujte označene dijelove organela. Uz svaki dio navedite njegovu
funkciju.
Rlbozoml
84. Šta je tačno?

a. Mitohondriji su u ćelijama bakterija, biljaka, životinja i čovjeka.
b. Lizosomi su samo u biljnim ćelijama.
c. Goldžijev aparat je samo u animalnim ćelijama.
d. Goldžijev aparat je u ćelijama svih eukariota.
e. Goldžijev aparat je probavni sistem ćelije.
85. Uz navedene ćelijske strukture napisati: NM za nemembranske; JM za

jednomembranske; DM za dvomembranske:
ribosom hloroplast centriol lizo-
som · nukleus · hromosom · mitohon-
drij · nukleolus_ __
182
r
BIOLOGIJA
86. Navedene ćelijske strukture rasporedite u odgovarajuću rubriku t_abe-

le (kriterij-prisustvo u ćeliji): nukleoid, hloroplast, Goldžijev aparat,
linearne molekule DNK, iRNK, nukleolus, nukleotid, tRNK, ribosomi,
lizosomi, mitohondriji, ćelijski zid, leukoplasti, citoskelet, centrosom,
endoplazmatski retikulum, kružna (prstenasta) DNK.
ANIMALNA ĆELIJA ĆELIJA PROKARIOTA BILJNA ĆELIJA
87. Stanični metabolizam proučava:

a. sintezu malih molekula
b. sintezu velikih molekula
c. razgradnju malih molekula
d. razgradnju velikih molekula
e. sintezu i razgradnju svih molekula stanice
88. Dvije osnovne kategorije metaboličkih procesa s obzirom na sintezu/raz-

gradnju materija i utrošak energije su: 1. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
i 2.________________
89. Anabolizam obuhvata procese ________u kojima od

__________ n a s t a j u - - - - - - - - - - - tvari, pri
čemu se energija__________
90. Katabolizam obuhvata metaboličke procese - - - - - - - - - -

složenijih spojeva do - - - - - - - - - - - - p r i čemu se ener-
gija _ _ _ _ _ _ _ _ __
183
91. Stanično disanje:

a. nazivamo respiracijom
b. razgradnjom ugljikohidrata oslobađa energiju
c. počinje anaerobnom glikolizom
d. nastavlja se Krebsovim ciklusom
e. sve su prethodne tvrdnje tačne
92. Anaerobna glikoliza je metabolički proces zajednički svim živim bićima.

a. U kojem se dijelu stanice događa glikoliza? _ _ _ _ _ _ _ __
b. Šta je početni supstrat u tom p r o c e s u ? - - - - - - - - - - -
c. Šta je produkt koji nastaje tim procesom? _ _ _ _ _ _ _ _ __
93. Ciklus limunske kiseline ili Krebsov odvija se u (kojim organelama)

u aerobnim/anerobnim uslovima (zaokružite
tačnu tvrdnju), krajnji energetski bilans je (koliko?) molekula
ATPa po molekuli glukoze.
94. Formula: C6H 120 6 + 602 -> 6C02 + 6H,0 +energija, prikazuje proces
95. Najznačajniji anabolički proces u prirodi je._ _ _ _ _ _ _ _ __
96. Tamna faza fotosinteze se odvija u (kojem dijelu koje organele?)
97. Svijetla faza fotosinteze se odvija u (kojem dijelu koje organele?)
98. Proces fotosinteze se odvija u više etapa, svaka se sastoji od stupnje-

vitih biohemijskih reakcija, a čitav proces se pojednostavljeno može
predstaviti formulom:
184
r'
BIOLOGIJA
99. Rasporedite šta je karakteristično za fotosintezu, a šta za aerobno će

lijsko disanje: utrošak 02' utrošak co2, oslobađanje co2, oslobađanje
0 2, anabolizam, katabolizam, oksidativna fosforilacija, Kelvinov ci-
klus, Krebsov ciklus, tilakoidi, fotoliza vode, ciklična fotofosforilacija,
tamna i svijetla faza, početni supstrat glukoza.
FOTOSINTEZA AEROBNO ćelijsko DISANJE
100. S obzirom na način ishrane razlikuju se dvije osnovne kategorije orga-

nizama. To su:
a. oni koji koriste gotovu organsku materiju zovu se _ _ _ _ _ _~
b. oni koji sami sebi proizvode „hranu" zovu se _________
101. Biokatalizatori hemijskih reakcija (određuju tok i brzinu reakcije) zovu

se __________________
102. Aktivan enzim - holoenzim čine dvije komponente: to su

______ koji je po strukturi _________ i neproteinski
103. A+B+K--> AB+K AB -produkt; K-katalizator (enzim)

Prikazana je jedna od temeljnih osobina katalizatora (enzima). Koja
(navedite je)?
104. Supstanca na koju se odnosi djelovanje određenog enzima naziva se
185
105. Osnovna gradivna

jedinica (monomera) DNK zove se
--------~ a sastoji se od tri komponente. To su:
1. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
2._ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
3._ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
106. Stalni (nepromjenjljivi) dijelovi svakog nukleotida su _ _ _ _ __

i dok je specifičnost svakog deoksiribonukleoti-
da određena shodno tome razlikuju
se (koliko tipova?) tipa deoksiribonukleotida.
To su=----------------------~
107. Slika prikazuje model strukture_ _ koji su opisali (koji naučnici?)

--------~koje godine? _ _ _ _ _ _ _ __
Pažljivo pogledatje sliku i dopunite potrebno u sljedećim pitanjima.
186
I
r
BIOLOGIJA
108. Nukleotidi su međusobno p o v e z a n i - - - - - - - - - - - - -

vezama i grade jedan ________________ lanac.
109. DNK se sastoji od (koliko?),_ _ _ _ (čega), _ _ _ _ _ _ __

lanca koji su međusobno povezani (čime?), ___________
između baza.
-----------------
110. Komplementarne baze u molekuli DNK su:
-------~ što znači da je redoslijed (nukleotidnih) baza u
jednom lancu određen (čime?)
111. Unutrašnji dio molekule DNK čine redoslijedi baza, a skeletni (vanjski
dio) se sastoji od (čega?)
112. Purinske baze u sastavu molekule DNK su:._______ i

--------~ a pirimidinske su ___________ i
113. Purinske baze u sastavu molekule RNK su:· - - - - - - - i

--------~ a pirimidinske su ___________ i
114. Za polinukleotidne lance u molekuli DNK nije tačno da su:

a. povezani vodoničnim vezama između naspramnih baza
b. uvijeni u dvolančanu zavojnicu
c. komplementarni
d. naspram pirimidinskih purinske baze
e. naspram purinskih baza uvijek purinske, a naspram pirimidinskih
pirimidinske
187
l
!
Pažljivo pogledajte sliku i dopunite šta nedostaje u sljedećim pitanji-

ma.
116. U molekuli DNK timin je u odnosu 1:1 sa ' a

______sa._ _ _ _ __
117. U molekuli DNK broj jednak je broju

_ _ _ _ _ ___, a broj - - - - - - - - - - j e d n a k je broju
što znači da je ukupan broj
_ _ _ _ _ _ _ _ _ baza jednak broju _ _ _ _ _ _ _ _ baza.
118. Ako dio molekule DNK sadrži ukupno 5.000 heterocikličnili baza od
kojih je 2000 adenina, koliko ima?
a. citozina _ _ _ __
b.guanina _ _ _ __
c. timina _ _ __
d. ukupno purinskih baza._ _ _ _ __
e. ukupno pirimidinskih baza _ _ _ __
119. U dijelu jednog polinukleotidnog lanca DNK molekule ima 300 citozi-
na, 200 adenina, 1000 guanina i 500 timina.
a. koliko tih baza ima u drugom komplementarnom lancu? _ _ __
b. Koliko je ukupno purinskih baza, a koliko pirimidinskih baza u tom

dijelu molekule DNK?
188
BIOLOGIJA
120. U jednoj DNK molekuli je 15% timina. U kojem procentu su zastuplje-

ne ostale heterociklične baze? _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
121. Šta NIJE tačno?

a. Lanci u molekuli DNK su komplementarni.
b. DNK je nositelj genetičke informacije.
c. DNK ima sposobnost samoreprodukcije.
d. DNK molekul ima helikoidnu strukturu.
e. DNK u ćelijama čovjeka ne može mijenjati strukturu i funkciju.
122. Razlike među pojedinim molekulima DNK zasnivaju se na razlikama:

a. samo u broju i redoslijedu purinskih baza
b. samo u broju i redoslijedu pirimidinskih baza
c. u broju i redoslijedu heterocikličnih (nukleotidnih) baza
d. u broju i redoslijedu ribonukleotida
e. u broju i redoslijedu šećemo-fosfatne komponente
123. Navedite dvije (normalne) ćelije istog čovjeka koje sadrže potpuno jed-
naku genetičku uputu.
124. Karakteristike DNK su da:

a. sadrži šećer _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
b. je građena od osnovnih jedinica koje se zovu _ _ _ _ _ _ _ __
c. se u ćelijama čovjeka nalazi u i
d. ima sposobnost _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
e. se povremeno mijenja, odnosno_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
125. RNK se razlikuje od DNK zato što:

a. sadrži šećer-----------
b. sadrži azotnu bazu - - - - - - - - - -
c. je građena od (koliko? }_ _ _ _ _ _ _ _ lanca u molekulu
d. svoju funkciju obavlja u (kojem dijelu ćelije?} _ _ _ _ _ _ _ __
e. postoji više funkcionalno različitih tipova, to su: _ _ _ _ _ __
189
126. Šema prikazuje (navedite šta?):._ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
1-l=Ei-11
a. Kako se odvija prikazani proces (opišite)?
b. Šta je krajnji rezultat procesa?
c. Kakvi su produkti procesa međusobno i u odnosu na početni sup-
strat?
127. Kod (kodogen) je baza u molekuli _ _ _ i predstavlja gene-

tičku šifru za određenu
128. Antikodon je slijed od tri baze (triplet) u molekuli _ _~koje su kom-

plementarne odgovarajućem tripletu baza-kodonu u _ _ _ __
129. Šta nije tačno? Tri uzastopne nukleotidne azotne baze:

a. predstavljaju kod
b. determinišu aminokiselinu
c. grade adenozin trifosfat
d. predstavljaju antikodon
e. predstavljaju kodon
130. Osnovne etape u realizaciji genetičke informacije (biosintezi proteina)

su:----------- i
190
r
BIOLOGIJA
131. Transkripcija je proces prepisivanja:

a. redoslijed;i baza iRNK u redoslijed aminokiselina
b. baza sa DNK na DNK
c. samo koda u kodon na tRNK
d. redoslijeda baza s jednog lanca DNK u RNK
e. kodona u antikodon
132. Slika prikazuje (koju nukleinsku kiselinu?) _ _ _ _ _ _ _ _ __

F.
a. Šta je označeno slovom F.? ________________

b. Zašto je značajan antikodon? - - - - - - - - - - - - - - -
133. Funkcija transportnih RNK je _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __

do - - - - - - - - - -
134. Pod pojmom translacija podrazumijeva se:

a. proces vezivanja aminokiseline za informacionu RNK
b. sinteza tRNK
c. prevođenje informacije sadržane u iRNK u redoslijed aminokiselina
u polipeptidnom lancu
d. vezivanje rRNK za ribosome
e. sinteza rRNK
135. Polisom je (definirajte) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _.

a. Transportna RNK je uključena u proces translacije.
b. Ribosomalna RNK je funkcionalna u translaciji.
c. DNK kodira iRNK, tRNK i rRNK.
d. Informaciona RNK se sintetiše na ribosomima.
e. Sinteza ribosomalne RNK se odvija u nukleolusu.
191
,
137. Procesi replikacije, transkripcije i translacije odvijaju se po principu

_ _ _ _ _ _ _ _ _ purinskih i pirimidinskih baza.
138. U procesu replikacije adeninu je komplementaran _ _ _ _ __

a u procesima transkripcije i translacije adeninu je komplementaran
139.
a. Kakosenazivaprocesprikazannaslici? ____________
b. Ukojemdijelu ćelije se dešava u ćelijama: prokariota._ _ _ _ _ _~
eukariota
--~---
c. Šta nastaje ovim procesom,___________~ označite

produkt na slici.
d. Imenujte i na slici označite matricu u ovom procesu.
140. Proces biosinteze bjelančevina/proteina odvija se kroz etape:

a. prepisivanje genetičke šifre ili ______________
b. prevođenje genetičke šifre ili ______________
141. U procesu transkripcije:

a. prepisuju se oba lanca DNK istovremeno
b. naspram guanina koji se nalazi u DNK lancu - matrici, u RNK se
ugrađuje uraci!
c. uključeni su iRNK, tRNK i ribosorni
d. nastaju svi tipovi RNK
e. nastaje samo iRNK
192
r
r
BIOLOGIJA
142. Koji se od navedenih procesa ne odvija u citoplazmi ćelije eukariota?

a. translacija
b. vezivanje aminokiselina za tRNK
c. vezivanje kompleksa tRNK/arninokiselina za ribosom
d. vezivanje ribosoma na iRNK
e. sinteza rRNK
143. Čime je određeno vezivanje odgovarajuće aminokiseline na određeno

mjesto u polipeptidu:
a. interakcijom ribosoma sa iRNK
b. interakcijom tRNK sa ribosomom
c. komplementarnim sparivanjem antikodona sa kodonom
d. pomjeranjem ribosoma duž iRNK
e. sparivanjem koda i kodona
144. Genetička informacija za sintezu proteina primamo je sadržana

u funkcionalnom dijelu molekule ______ (genu), u procesu
__________ genetička informacija se _________
na _ _ _ __
145. Matrica (kalup) u procesu sinteze polipeptidnog lanca je (koja nuklein-

ska kiselina?) _ _ __
146. Translacija u ćelijama eukariota odvija se na (kojim organelarna?)

_ _ _ _ _ _ _ _ _ koji se nalaze (gdje sve u ćeliji?) _ _ _ __
147. Ogromna raznovrsnost proteina uvjetovana je različitim kombinova-

njem (koliko?) (čega?) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ (osnovnih
gradivnih jedinica proteina).
148. Šta od navedenog NIJE potrebno za translaciju?

a. tRNK
b. slobodne aminokiseline
c. iRNK
d. slobodni nukleotidi
e. ribosorni
193
149. Koji od navedenih tripleta ne može biti antikodon:

a.CCA
b.GAC
c. CAT
d.CGC
e. obrazložite z a š t o ? - - - - - - - - - - - - - - - - - -
150. Redoslijed kodona u dijelu iRNK je: ........................ AGU-GUC-CAG .. .

Odredite:
a. redoslijed tripleta u lancu matrici za te kodone _ _ _ _ _ _ __
b. kodonima komplementarne antikodone u transportnim RNK
151. RedoslijedbazaudijelujednoglancaDNKje: ...... ATCTACGG ....... Odre-

dite koji je u drugom, komplementarnom lancu _ _ _ _ _ _ __
152. Ako je redoslijed tripleta u dijelu jednog lanca DNK koji je matrica u
procesu transkripcije ... AGC-AGT-CTA ... odredite redoslijed tripleta u:
a. drugom, komplementarnom lancu DNK _ _ _ _ _ _ _ _ __
b. nastalom lancuRNK _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
153. Na prvoj nukleinskoj kiselini je kodon koji je u procesu translacije

komplementaran tripletu druge nukleinske kiselina. Prva nukleinska
kiselina je a druga je _ _ _ _ __
154. Ako je antikodon AAG, onda je njemu komplementaran kodon
155. U jednom polinukleotidnom lancu DNK molekule ima:

400 citozina, 800 adenina, 600 guanina i 500 timina.
a. Koliko tih baza ima u drugom, komplementarnom lancu?
b. Koliko je ukupno purinskih baza, a koliko pirimidinskih baza u toj

molekuli DNK?
194
r
BIOLOGIJA
156. Ako matrica sadrži 800 kodirajućih tripleta baza (kodona) u polipeptid-
ni lanac će se ugraditi (koliko?) aminokiselina.
157. Ako se polipeptidni lanac sastoji od 1200 aminokiselina koliko hetero-

cikličnih baza je učestvovala u kodiranju polipeptida? _ _ _ __
158. Šta je tačno?

a. Aminokiseline se spajaju peptidnom vezom u polinukleotidne lance.
b. Sadržaj DNK u somatskim ćelijama iste jedinke je različit.
c. Postoji samo 20 različitih tRNK, za svaku aminokiselinu po jedna.
d. U somatskim ćelijama jednog organizma kvantitativna i kvalitativna
zastupljenast DNK se mijenja zavisno od funkcije ćelije.
e. iRNK je matrica u procesu translacije.

a. U replikaciji je citozin komplementaran adeninu.
b. U transkripciji je adenin komplementaran timinu.
c. U replikaciji je jedna purinska baza komplementarna drugoj purin-
skoj.
d. U transkripciji je kodon komplementaran antikodonu.
e. U translaciji je određeni kodon komplementaran s određenim antiko-
donom.

a. Tri heterociklične baze su šifra za jednu nukleinsku kiselinu.
b. DNK i RNK se razlikuju samo po petougljičnom šećeru.
c. Transkripcijom jednog gena prepisuju se istovremeno oba lanca mo-
lekule DNK.
d. Matrica u procesu transkripcije genetičke šifre jeste rRNK.
e. Tri heterociklične baze su šifra za jednu aminokiselinu.
161. Na principu komplementarnosti zasnovani su procesi:

a. b. _____________
c. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
195
162. Slika (A) predstavlja ćeliju ----------~~ a (B)
(A)
a. Koja dva procesa su prikazana u ćelijama (A) i (B)?
b. Navedite specifičnosti s obzirom na prostornu (gdje u ćeliji?) i vre-

mensku usklađenost odvijanje tih procesa u ćelijama:
<Al~~~~~~~~~~~~~~~~~~
(B)_~~~~~~~~~~~~~~~~~-
c. Imenujte označeno (na slici).
163. Ako je za jednu (istu) iRNK vezano 15 ribosoma onda se na njima sin-
tetiše 15 (čega?)

a. U ćelijama i Pro- i Eukariota transkripcija se odvija u istom odjeljku
ćelije.
b. U ćelijama Eukariota tek prepisana iRNK se odmah vezuje za ribosome.
c. U procesu prevođenja genetičke šifre za jednu istu iRNK može se
vezati samo jedan ribosom.
d. Aminokiselina se veže na antikodon tRNK.
e. U ćelijama Prokariota transkripcija i translacija se odvijaju u istom
dijelu ćelije i istovremeno.
165. Gradivnimaterijalhromosomazovese _ _ _ _ _ _ _ _ _ _~sa-

stoji se pretežno od _ _ _ _ _ _ _ _ _ _~i _ _ _ _ _ _ __
196
r
BIOLOGIJA
166. Stepen spiralizacije i kondenzacije hromosoma mijenja se tokom ćelij

skog ciklusa:.
minimalan je u _ _ _ _ _ _~ a maksimalan u ________
167. Slika prikazuje dijelove i morfološke tipove metafaznih hromosoma

čovjeka.
-Sd>„....-.; -
~ hiotnofom. mo~
Odredite položaj centromere i odnos dužina gornjeg (p) i donjeg (q)

kraka u metacentričnim, submetacentričnim i akrocentričnim hromo-
somima.
168. Metafazni hromosom se sastoji od (koliko?)_ _ _ _ _ hromatida

koje su povezane (čime?) _ _ _ _ _ _ __
169. Hromatidejednog hromosoma u metafazi mitoze zovu se.______

hromatide jer sadrže međusobno (kakve?)_ _ _ _ _ _ _ _ _ __
molekule DNK.
170. Hromosomi u kariotipu čovjeka se međusobno razlikuju po:
i ______________________
171. U kariotipu čovjeka, s obzirom na položaj centromere, razlikuju se tri

tipa hromosoma. To su
1. 2. - - - - - - - - - - - -
3._ _ _ _ _ _ _ _ __
197
172. Nacrtajte po jedan par svakog tipa metafaznih hromosoma zastuplje-

nih u kariotipu čovjeka.
173. Diploidna hromosomska garnitura sadržana je u (kojim ćelijama čo-

vjeka?) i sastoji se od (koliko?) autoso-
ma i (čega još?)_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
174. Haploidna hromosomska garnitura zastupljena u _ _ _ _ _ _ __

ćelijama, a sastoji se od (koliko?) hromosoma.
175. Haploidna hromosomska garnitura čovjeka sadrži (koliko?)

______ autosoma i (šta još?)----------~· kod
žena to je~ a kog muškaraca može biti_ ili _ _ .
176. Homologni hromosomi jednog para međusobno su identični (navedite

po čemu) ________________________
--------------~a razlikuju se po (čemu i zašto?)
177. Za hromosomsku garnituru u epitelnim ćelijama čovjeka nije tačno da:

a. je diploidna
b. sadrži hromosomske parove
c. sadrži 23 para autosoma i dva spolna hromosoma
d. sadrži 44 autosoma i 2 spolna hromosoma
e. sadrži 22 para autosoma i par spolnih hromosoma.
178. Hromosomske konstitucije muškarca i žene (normalni kariotip) ra-

zlikuju se (navedite po čemu): - - - - - - - - - - - - - - -
jer su hromosomi muškarca a žene_ __
179. Kariotip 46,XX označava:

a. ukupan broj hromosoma 48 i osobu ženskog spola
b. osobu ženskog spola s numeričkom aberacijom autosoma
c. osobu ženskog spola s numeričkom aberacijom spolnih hromosoma
d. osobu ženskog spola i normalnog kariotipa
e. osobu muškog spola s numeričkom aberacijom autosoma
198
BIOLOGIJA
180. Zigota čovjeka sadrži (koliko kojih hromosoma?):
181. Muško dijete normalnog kariotipa rodit će se ako haploidnu jajnu ćeli-
ju oplodi spermatozoid koji, uz (koliko?) autosoma, sadrži (šta
još?) _ _ _ _ __
182. Faktori sredine koji dovode do promjena u nasljednom materijalu za-

jedničkim imenom zovu se:
a. mutageni
b. modifikatori
c. precipitatori
d. aglutinatori
e. hemolizatori
183. S obzirom na porijeklo i prirodu, mutageni faktori se dijele na fizičke,

________ i _________
184. Mutacije se mogu desiti u ______ i _____ ćelijama jedne

osobe.
Mutacije u ćelijama se prenose na
- - - - - - - - - - i posljedice tih mutacija ispoljavaju se na
185. S obzirom na količinu genetičkog materijala zahvaćenog mutacijom ra-

zlikuju se: i genomske mutacije
186. Koje od sljedećih promjena u genu (DNK) predstavljaju mutacije?

a. zamjena nukleotida
b. gubljenje nukleotida
c. dodavanje nukleotida
d. sve navedene promjene
e. nijedna od navedenih promjena
187. Osnovni tipovi hromosomskih aberacija su: __________ i
199
188. Osnovni tipovi numeričkih hromosomskih aberacija su:

___________ i ______________
189. Navedite dva tipa strukturnih hromosomskih aberacija:

----------~i ______________
190. Ako je formula kariotipa 47,XXY onda je u kariotipu osobe: ukupan

broj hromosoma ispaljena (koja?) hro-
mosomska abercija, (kojih?) hromosoma.
191. Muško dijete s jednim prekobrojnim autosomom rodit će se ako haplo-

idnu jajnu ćeliju oplodi spermatozoid koji sadrži (koliko kojih hromo-
soma?)_________________________.
192. Žensko dijete s jednim prekobrojnim spolnim hromosomom rodit će

se ako haploidni spermatozoid oplodi jajnu ćeliju koja sadrži (koliko
kojih hromosoma?) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
193. Da bi se rodila dijete s jednim prekobrojnim Y hromosomom haploid-

nu jajnu ćeliju treba da oplodi spermatozoid koji sadrži (koliko kojih
hromosoma?): ______________________
194. Kariotip 47,XX,+21:

a. koji tip hromosomske aberacije označava?----------
b. je aberacija autosoma ili spolnih hromosoma _________
c. ukupan broj hromosoma u kariotipu je___________
d. šta znači +21?
---------------------
e. označava sindrom (kako se zove?)______________
195. Jednak broj X hromosoma imaju:

a. muškarac normalnog kariotipa i osoba s Tamer sindromom
b. osoba s trisomijom X hromosoma i muškarac normalnog kariotipa
c. osoba s Klinefelter sindromom i osoba s Tamer sindromom
d. muškarac s Daun sindromom i žena normanog kariotipa
e. žena s Daun sindromom i muškarac normalnog kariotipa
200
r,
BIOLOGIJA
196. Brojevima hromosoma u ćelijama čovjeka pridružite odgovarajući po-

jam: poliploidija, diploidija, haploidija, trisomija, monosomija, triploi-
dija.
a.23 _____________
b.45 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
c.47 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
d. 69 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
e.46 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
197. Brojevima hromosoma u ćelijama čovjeka pridružite odgovarajući po-

jam: tetraploidija, aneuploidija, hiperdiploidija, hipodiploidija.
a.45_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
b. 47_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
c.92._ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
198. Ako gamet sadrži duplo više hromosoma onda je (navedite ploidiju)
199. Prenatalna citogenetička dijagnostika podrazumijeva analizu

___________ prije nego se _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
200. Za prenatalnu citogenetičku dijagnostiku naicesce se uzorkuje

_ _ _ _ _ _ _ _ _ u periodu od 15-18 sedmice trudnoće.
Zaokružite slovo ispred tačne tvrdnje.
201. a. Viroidi su najmanji celularni infektivni oblici.

b. Ćelijska membrana je građena od celuloze, proteina i lipida.
c. Dva centrosoma i pericentriolarni matriks čine jedan centriol.
d. Centrosom je u primamom suženju svakog hromosoma.
e. Na kratkom kraku akrocentričnih hromosoma su sateliti.
201
202. a. Razgradnja nepotrebnih ćelijskili struktura odvija se u diktiosomima.

b. Lizosomi su centri anaerobnog ćelijskog disanja.
c. Enzimi aerobnog ćelijskog disanja su na vanjskoj membrani mito-
hondrija.
d. Anaerobna glikoliza se odvija u citoplazmatskom matriksu.
e. Bakterije ne mogu opstati u sredinama bez kisika.
203. a. Raspored povezivanja nukleinskih kiselina određen je rasporedom

kodona u iRNK.
b. Ako jedna tRNK sadrži 300 antikodona onda će se 100 aminokiselina
ugraditi u polipeptidni lanac.
c. U ćelijama čovjeka i transkripcija i translacija se odvijaju u jedru.
d. Fagocitoza je proces sinteze ćelija-fagocita.
e. Površina unutrašnje membrane mitohondrija veća je i do 5 puta u
odnosu na vanjsku.
204. a. Promjene u genetičkog materijala (promjene genotipa) nazivaju se

modifikacije.
b. Promjene u fenotipu, bez promjene genotipa nazivaju se modifikacije.
c. Fenokopije su uzrokovane mutacijama.
d. Kariotip djeteta se ne može odrediti prije nego se dijete rodi.
e. Mutacije u germinativnim ćelijama jedinke ne prenose se na potom-
stvo.
205. a. Sindrom Klinefelter nastaje kao posljedica strukturne hromosomske

aberacije.
b. Centromera se sastoji od dva centriola i pericentriolamog matriksa.
c. RNK se razlikuju od DNK i po purinskim bazama.
d. Živi svijet je svrstanu pet carstava.
e. Aminokiseline nastaju translacijom.
206. a. Endomembrane su građene pretežno od nukleoproteina.

b. Bakterije dospijevaju u ćeliju procesom fagocitoze.
c. Bakteriju u ćeliji razgrađuju enzimi diktiosoma.
d. Dječja paraliza je uzrokovana bakterijskom infekcijom.
e. Gonoreja je uzrokovana bakterijom koja se zove Treponema pallidum.
202
BIOLOGIJA
207. a. Mitohondriji, hloroplasti i nukleolusi su dvomembranske citoplaz-

matske organele.
b. Delecije i translokacije su numeričke hromosomske aberacije.
c. Holoenzim se sastoji od neproteinskog apoenzima i proteinskog ko-
enzima.
d. U biohemijskim reakcijama se potroši apoenzim, ali ne i koenzim.
e. Molekuli DNK nastali replikacijom već postojeće (matrične) moleku-
le DNK sadrže po jedan stari matrični lanac i jedan novosintetisani.
208. a. Svaki spermatozoid sadrži Y hromosom.

b. Citoskelet je naročito dobro razvijen u interfaznim ćelijama prokariota.
c. U nukleolusu nastaju svi tipovi RNK.
d. Svaka normalna jajna ćelija sadrži X hromosom.
e. Svaka jajna ćelija sadrži XX hromosome.
209. a. Homologni hromosomi jednog para međusobno se razlikuju po po-

rijeklu.
b. Amniocenteza se primjenjuje u postnatalnoj (poslije rođenja) citoge-
netičkoj dijagnostici.
c. Citogenetičkom dijagnostikom se mogu detektovati samo numerič
ke hromosomske aberacije.
d. Tamer sindrom nastaje kao posljedica nedostatka jednog autosoma.
e. Sindrom Down nastaje kao posljedica numeričke aberacije spolnih
hromosoma.
210. a. Nukleinska kiselina priona je DNK.

b. Postoje i DNK i RNK viroidi.
c. Cisterne Goldži aparata su dvomembranske, a unutrašnja gradi kri-
ste.
d. Bakterije pripadaju carstvu Monera.
e. U ćelijskoj membrani nema fosfolipida.
211. Dva osnovna perioda (faze) ćelijskog ciklusa su: 1._ _ _ _ _ _ i 2.

_________. U 1. periodu se razlikuju--~ S i_ _~· a u
203
1
i'
NA MEDICINSKOM FAKULTETU UNIVERZITETA U SARAJEVU '
212. Replikacija DNK i udvostručavanje svakog hrornosorna

Gednohrornatidni-->dvohrornatidni) odvija se u kojem dijelu (fazi, podfa-
zi) ćelijskog ciklusa?_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
213. U G2 podfazi interfaze somatska ćelija čovjeka sadrži (koliko kojih i po

strukturi kakvih hrornosorna?): - - - - - - - - - - - - -
214. Slika prikazuje pojednostavljen proces ćelijskog ciklusa. Navedite ka-

rakteristike pojedinih faza rnitoze.
2n
Jnterfaza
Profaza
•
Metafaza
Anafaza
Telofaza
Citokineza
204
i
r
BIOLOGIJA
215. Diobena vreteno je potpuno formiraii.o u a

sastoji se od tri tipa rnikrotubula. Milcrotubuli koji se radijalno pruža-
ju oko centriola zovu se funkcija kinetohornih je
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __, a s obzirom na pravac
pružanja karakteristika polarnih je _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _.
216. Prikazani su rezultati dva ključna procesa koja obezbjeđuju kontinu-

itet kvalitativno i kvantitativno identičnog genetičkog materijala. Na-
vedite koji su to procesi i u kojim fazama ćelijskog ciklusa se odvijaju.
CD I
l
CD li
/\
CDCD I I
217. Jedan hromosom sadrži:
a. uvijek samo jedan molekul DNK
b. dva molekula DNK
c. u zavisnosti od perioda ćelijskog ciklusa jedan ili dva molekula DNK
d. više različitih molekula DNK
e. dva potpuno različita molekula DNK
218. Koliko molekula DNK, a koliko polinukleotidnih lanaca sadrži jedan

hromosom?
a. u Gl periodu interfaze - - - - - - - - - - - - - - - -
b. u metafazi mitoze - - - - - - - - - - - - - - - - -
205
219. U G1 podfazi interfaze koja prethodi rnitozi ćelija sadrži:

a. diploidan broj dvohromatidnih hromosoma (2nll)
b. diploidan broj jednostrukih Gednohromatidnih) hromosoma (2nl)
c. haploidan broj jednohromatidnih hromosoma (nl)
d. haploidan broj dvohromatidnih hromosoma (nII)
e. diploidan broj autosoma i polovičan broj heterosoma
220. Za profazu mitoze je tačno:

a. prva je faza kariokineze
b. broj hromatida je dva puta veći od broja hromosoma
c. dešava se dezintegracija jedrova omotača
d. pomjeranje centrosoma ka polovima i početak formiranja diobenog
vretena
e.sve navedeno
221. Šta je od navedenog netačno za metafazu mitoze?

a. Hromosorni su maksimalno spiralizirani.
b. Svaki hromosom sadrži dvije identične DNK molekule.
c. Hromosomi su u ekvatorijalnoj ravni.
d. Formirane su tetrade (bivalenti).
e. Hromosomi su dvohromatidni, a hromatide su orijentisane prema
suprotnim polovima ćelije i u centromemom području vezane za
mikrotubule diobenog vretena.
222. Za mitozu nije tačno:

a. redukuje se broj hromosoma: 2n->n
b. broj hromosoma ostaje nepromijenjen
c. broj hromatida nije isti u svim fazama
d. ne odvija se konjugacija homolognih hromosoma
e. spiralizacija i kondenzacija hromosoma specifični su za pojedine
faze
223. Faza mitoze u kojoj se razdvajaju sestrinske hromatide svakog hromo-

soma zove se~~~~~~~~~~~
206
BIOLOGIJA
224. Za anafazu mitoze je tačno:

a. razdvajaju se bivalenti na univalente
b. razdvajaju se tetrade na dijade
c. razdvajaju se homologni hromosomi
d. prema svakom polu ćelije odlazi diploidan broj jednohromatidnih
hromosoma
e. prema svakom polu ćelije odlazi diplodan broj dvohromatidnih hro-
mosoma

a. U profazi mitoze dolazi do dezintegracije nukleolusa i omotača nu-
kleusa.
b. Rezultat mitoze su dvije ćelije međusobno identične, ali različite u
odnosu na ćeliju „majku".
c. U anafazi mitoze se odvija dezintegracija nukleolusa i omotača nu-
kleusa.
d. Diobena vreteno je potpuno formirana u profazi.
e. U profazi mitoze odvija se konjugacija homolognih hromosoma.
226. Hromatide postaju samostalni hromosomi u (kojoj fazi mitoze?)

__________ jer se u toj fazi (šta dešava?) _ _ _ _ __
227. Citokineza podrazumijeva (koji proces?) - - - - - - - - - - -

i odvija se nakon _______________.
207
228. Slika prikazuje pojednostavljen proces mejoze. Komparirajte s napri-

jed prikazanim procesom mitoze i uočite sličnosti i razlike.
lnterfaza
MEJOZAII
Profaza I Profaza II
(sinapse i krosing-over)
Metafa2a I
(tetrade u Metafaza II ~-
~ ~~-
(hrom,oso~ u ~ -~·,
ekvatorijalnoj ravru) ekvatorijalnoJ ravru)
Anafaza I
(razdvajanje
homolognih
hromo soma)
Telofaza II
Telofaza I
~~
Citokineza II
Citokineza I
n dijađa
@~@~
nmonada
229. Mejoza se sastoji od dvije uzastopne diobe (mejoze jedan i mejoze dva).
Poslije mejoze jedan kod čovjeka nastaju (koliko ćelija?), _ _ _ _~
koje su genetički međusobno a svaka ćelija sadr-
ži (koliko hromosoma?) a svaki hromosom se sastoji
(od koliko hromatida?) a u svakoj hromatidi je (šta?)
230. Poslije mejoze dva kod čovjeka nastaju (koliko ćelija?) koje
su genetički međusobno svaka ćelija sa-
drži (koliko?) hromosoma, a svaki hromosom se sastoji (od
koliko hromatida?)~ a u svakoj ćeliji je ukupno (koliko?),_ __
molekula DNK.
208
BIOLOGIJA
231. Mejozom nastaju (koje ćelije?) _ _ _ _ _ _ _ _ ___, ženske se

zovu _ _ _ _ _ _~ a muške._____________
232. Navedite (redoslijedom) podfaze profaze mejoze jedan:
233. Konjugacija homolognih hromosoma odvija se u (kojem dijelu koje

faze)? _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _.
234. Krosingover podrazumijeva razmjenu (čega?) _________

-------~ počinje u kojem dijelu (podfazi)._ _ _ _ __
(koje faze?) _ _ _ _ _~ a završen je u.________.
235. Hijazme suveze između.________ hromatida

- - - - - - - - - hromosoma.
236. Jedan bivalent sadrži (navedite broj) :

hromosoma ____; hromatida ·molekula DNK._ _ __,· polinu-
kleotidnih lanaca_ __
237. Mejoza je značajna jer:

a. omogućava da svaki gamet sadrži genetički potpuno identične auto-
some i spolne hromosome
b. omogućava da muškarac i žena produkuju jednak broj gameta
c. omogućava održavanje stalnog broja hromosoma u generacijama bi-
parentalnih organizama
d. obezbjeđuje potpunu genetičku identičnost ćelija-kćerki sa ćelijom
majkom
e. održava identičan broj hromosoma u roditeljskoj-početnoj ćeliji i će
lijama nakon diobe
209
238. 2n = 10 hromosoma. Svakoj diobi, kao krajnji rezultat, pridružite odgo-

varajući broj ćelija s odgovarajućim brojem hromosoma: 2 ćelije, svaka
s 5 dvohromatihnih hromosoma; 2 ćelije, svaka s 10 jednohromatidnih
hromosoma; 2 ćelije, svaka s 10 dvohromatidnih hromosoma; 4 ćelije,
svaka s 5 jednohromatidnih hromosoma; 2 ćelije, svaka s 5 jednohro-
matidnih hromosoma; 4 ćelije, svaka s 5 dvohromatidnih hromosoma.
a. mitoza
------------------------
b. mejozajedan _____________________
c. mejoza dva ______________________
239. Bivalenti (tetrade) razdvajaju na univalente (dijade) u (kojoj

fazi?) ______ koje diobe_ _ _ _ _ __
240. Pridružite (upišite) fazu diobe uz njoj odgovarajuće:

pahiten, zigoten, metafaza mitoze, anafaza rnitoze, anafaza mejoze je-
dan, metafaza mejoze dva, anafaza mejoze dva:
Konjugacija homolognih hromosoma - - - - - - - - - - - - -
Razdvajanje sestrinskih hromatida(2nII-> 2nl) _ _ _ _ _ _ _ __
Krosing-over_____________
U ekvatorijalnoj ravni 2n dvohromatidnih hromosoma ______
Razdvajaju se homologni hromosomi (tetrade na dijade) _ _ _ __
U ekvatorijalnoj ravni n dvohromatidnih hromosoma _ _ _ _ __
Razdvajajusedijadenamonade(nII->nl) _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
241. Mejoza je dioba koja se sastoji od:

a. dvije uzastopne diobe kojima prethodi samo jedno udvostručavanje
svakog hromosoma
b. jedne diobe kojoj su prethodile dvije duplikacije hromosoma
c. dvije diobe i dvije uzastopne duplikacije hromosoma
d. dvije uzastopne diobe autosoma
e. duplikacije heterosoma (spolnih hromosoma, gonosoma) i redukci-
je broja autosoma
242. Gametogeneza je proces nastanka______ a odvija se u (kojem

dijelu reproduktivnog sistema čovjeka?), _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
210
BIOLOGIJA
243. a. U kojem se dijelu reproduktivnog sistema odvija spermatogeneza?
b. Koji hormoni adenohipofize stimuliraju proces spermatogeneze?
c. U kojem se razdoblju života muškarca (od-do) odvija proces sper-

matogeneze?_____________________
d. Od jedne početne stanice na kraju mejoze nastaju (koliko?)____
spermija
244. Spermatozoid je naročito bogat (kojim organelama?) _ _ _ _ _ __

koje se nalaze u (kojem dijelu spermija?) _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
i one mu služe kao izvor (čega?) koja mu je potreb-
na (za šta?) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
245. Ovulacija je:

a. prskanje zrelog folikula i oslobađanje primame oocite u trbušnu du-
plju
b. prskanje zrelog folikula i oslobađanje sekundarne oocite u trbušnu
duplju
c. prskanje zrelog folikula i oslobađanje sekundarne oocite u uterus
d. prskanje zrelog folikula i oslobađanje primame oocite u jajovod
e. prskanje zrelog folikula i oslobađanje još nezrele jajne ćelije (sekun-
darne oocite) u jajovod
246. Ćelija oslobođena ovulacijom:

a. „ prelazi" u bijelo tijelo
b. u jajovodu može biti oplođena
c. „ putuje" u uterus gdje može biti oplođena
d. je još u mejozi jedan
e. je u diplotenu
247. Nakon druge mejotičke diobe nastaju:

a. 4 funkcionalne jajne ćelije
b. jedna funkcionalna jajna ćelija i tri polocite
c. jedan funkcionalan spermij
d. tri polarna tijela i jedan funkcionalan spermatozoid
e. tri jajne ćelije i jedna polocita
211

a. U anafazi mejoze dva parovi homolognih hromosoma se raspoređuju
u ekvatorijalnu ravan.
b. Ćelije nastale mejozom jedan sadrže isti broj hromosoma kao i ćelije
nastale mejozom dva.
c. U telofazi mejoze jedan hromosomi su jednohromatidni.
d. Na kraju druge mejotičke diobe nastaju 4 genetički identične ćelije.
e. U telofazi mejoze dva hromosomi su dvohromatidni.
249. Ako je 2n=18, koliko molekula DNK ima ćelija?

a. u profazi mitoze_ _ _~· b. u metafazi mejoze jedan. _ _~
c. u profazi mejoze dva · d. u metafazi mejoze dva,___
250. Koja je od navedenih tvrdnji vezanih za reproduktivni ciklus žene tačna?

a. Reproduktivni period žene traje od puberteta do kraja života.
b. Od rođenja do završetka reproduktivne zrelosti broj jajnih ćelija se
svakog mjeseca povećava.
c. Krajnji proizvod oogeneze su tri velike funkcionalne ćelije i jedna
mala ćelija (polarno tijelo).
d. Tokom svakog mjesečnog ciklusa u svakom jajniku nastaje po neko-
liko stotina jajnih ćelija.
e. Svakog mjeseca u pravilu sazrijeva samo jedna jajna ćelija.
251. Žena procesom oogeneze produkuje jajne ćelije koje sadrže 22 autoso-
ma i _ hromosom, a muškarac procesom pro-
dukuje spermatozoide koji sadrže __ autosoma i X ili _ spolni
hromosom.
252. Na osnovu formiranja gameta s obzirom na spolne hromosome muški

spol je a ženski j e - - - - - - - - -
253. Oogeneza počinje:

a. u pubertetu
b. odmah po rodjenju
c. prije rođenja
d. posle dvadesete godine života
e. nakon puberteta
212
r
BIOLOGIJA
254. Šema prikazuje spermatogenezu. Prazni krugovi na slici predstavlja-

ju ćelije koje nastaju spermatogenezom.U sve prazne krugove upišite
odgovarajući broj autosoma i spolne hromosome na način kako je to
upisana za ćeliju (krug) označen slovom B.
255. Spajanje ženskog i muškog pronukleusa naziva se._ _ _ _ _ _~

kod ljudi se odvija u (kojem dijelu reproduktivnog sistema?)
256. Povežite pojmove s njihovim značenjem: kontracepcija, fetus, zigot,

oplodnja
a. plod od devete sedmice (trećeg mjeseca) do rođenja _ _ _ _ __
b. oplođena jajna ćelija._ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
c. proces spajanja jedara jajne ćelije i spermatozoida _______
d. korištenje različitih sredstava za sprečavanje trudnoće _ _ _ __

a. Prva diploidna ćelija od koje počinje razvoj čovjeka jeste zigot.
b. Spol djeteta je određen spolnim hromosomom spermatozoida.
c. Prenatalni razvoj čovjeka prosječno traje 280 dana (10 lunarnih mje-
seci)
d. Fetalna faza prenatalnog života traje od začeća do rođenja.
e. Fetalna faza prenatalnog života traje od trećeg mjeseca do rođenja.
213

a. Individualni razvoj čovjeka počinje rođenjem.
b. Postnatalni period čovjeka obuhvata tri razdoblja: embrionalni, ado-
lescentni i postadolescentni.
c. Tri uzrasne kategorije preadolescentnog perioda su: dojenče, dijete i
mladalačka doba.
d. Mladalačka (adolescentna) doba obuhvata tri perioda: pretpubertet,
pubertet i postpubertet.
e. Dob odrasle osobe (postadolescencija) odvija se u tri perioda: po-
stpubertet, zrelost i starost.
259. Šema prikazuje (navedite šta): a. _ _ _ _ __ b. _ _ _ _ __

c. _ _ _ _ _ __
a. b. c.
d. Na slici označite: sestrinske hromatide, homologne hromosome,

nesestrinske hromatide, hijazmu.
e. Navedite šta prethodi nastanku hijazme (šta je uslov za formiranje
hijazme?)
f. Da li su hromosomi na slici a. istovjetni hromosomima na slici c. _

Obrazložite.
214
BIOLOGIJA
260. a. Imenujte fazu i diobu. b. N acrtajte fazu koja je prethodila

prikazanoj.
c. Navedite karakteristike prikazane faze s obzirom na dešavanja, plo-

idiju i strukturu hromosoma.
261. 2n= 8. Nacrtajte: a. metafazu mejoze jedan,

b. anafazu mejoze jedan.
262. 2n=6. Nacrtajte: a. metafazu mejoze dva,

b. anafazu mejoze dva.
263. 2n= 4. Nacrtajte: a. metafazu mitoze,

b. anafazu mitoze.
264. U jednoj hromatidi (i jednohromatidnom hromosomu) je jedna linear-

na molekula DNK. 5 jednohromatidnih hromosoma sadrži (koliko?)
_ _ _ molekula DNK i (koliko?) polinukleotidnih lana-
ca, a 5 dvohromatidnih hromosoma sadrži molekula DNK i
_ _ _ polinukleotidnih lanaca.
265. U navedenim fazama ćelija čovjeka navedite broj:

a. hromosoma, b. hromatida, c. molekula DNK, d. polinukleotidrrih lanaca.
profaza mejoze dva: a. b. c. d. _ __
profaza mejoze I: a. b. c. d.
G1 period interfaze: a. b. c. d.
profaza mitoze: a. b. c. d.
metafaza mejoze I: a. b. c. d.
metafaza mejoze II: a. b. c. d.
G2 period interfaze: a. b. c. d.
215
l
!
266. Nacrtati ćeliju u metafazi dva u kojoj je 8 polinukleotidnih lanaca.
267. Nacrtati ćeliju u metafazi jedan u kojoj je 8 molekula DNK.
268. Koliko: a. hromosoma, koliko b. molekula DNK sadrže sljedeće ćelije

čovjeka?
1. Epitelna ćelija u metafazi rnitoze: a. _ _ _ ~ b._ _ __
2. Jajna ćelija: a. _ _ _ ~ b._ _ __
3. Polocita II: a. _ _ _ ~ b._ _ __
269. Navesti broj: a.hromosoma, b.hromatida, c.molekula DNK,

d.polinukleotidnih lanaca u sljedećim ćelijama čovjeka:
1. zigot: a. b. c. · d. _ __
2. sperrnij: a. _ _~· b . _ _~· c_ _~· d. _ __
270. Definišite gen, s obzirom na strukturu i funkciju?--------
271. Geni su locirani na._ _ _ _ _ _ _ _ _ _~ a mjesto (lokacija, po-

ložaj gena) se zove (kako?)._ _ _ _ _ _ _ _ _ __
Raspored gena na _ _ _ _ _ _ _ _ j e - - - - - - - - - -
Alelni geni su locirani na !okusima
- - - - - - - - hromosoma.
272. Kako se „ prenose" geni? a. iz ćelije u ćeliju _ _ _ _ _ _ _ _ _ __,

b. s roditelja na potomke _ _ _ _ _ __
273. Objasnite šta označava:

a. penetrabilnost (probojnost) g e n a - - - - - - - - - - - - -
b. izražajnost (ekspresivnost) gena._ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
274. a. Šta je g e n o m ? - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
b. Dijete naslijedi jedan genom od -------~ a drugi od
216
BIOLOGIJA
275. Svaki gamet sadrži:

a. par gena (alela) za istu (monogensku) osobinu
b. 23 alela za istu osobinu
c. na svakom hromosomu po jedan alel za jednu-istu osobinu
d. 23 para alela za istu osobinu
e. samo jedan gen (alel) iz para gena (alela) koji određuju fenotipsko
ispoljavanje osobine
276. Prikazati put (način) djelovanja gena (dopunite):
277. Jedna monogenska osobina je determinisana (čime?) _ _ _ _ __

Poligenske osobine su pod kontrolom ___________ J
a oblast genetike koja proučava poligensko nasljeđivanje zove se
278. Pod fenotipom podrazumijevamo:

a. vidljive karakteristike jednog organizma
b. fiziološke i biohemijske osobine
c. endofenotip i egzofenotip
d. sve morfološke karakteristike
e. sve navedeno
279. Gen za jednu (određenu) osobinu ima:

a. uvijek samo dva alela
b. varijabilnu veličinu
c. promenjljiv raspored na hromosomu
d. određen !okus na hromosomskoj DNK
e. različite !okuse na homolognim hromosomima
280. AA = genotip fenotip: osobina

Aa =genotip fenotip: osobina
aa =genotip fenotip: osobina
217
281. a. Na osnovu čega se određuje tip monogenskog nasljeđivanja?
b. Ako je fenotip heterozigota identičan fenotipu homozigota onda je

nasljeđivanje---------------------
c. Za intermedijemo nasljeđivanje karakteristično je da se fenotip
_______ razlikuje od fenotipa ___________
282. a.Akosuigenotipifenotip ABondasualeliAiB _ _ _ _ _ _ _ _~

te se u fenotipu heterozigota u potpunosti ispoljava djelovanje oba ale-
la pa je nasljeđivanje_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
283. Kada se iz ukrštanja jagorčevine sa crvenim cvjetovima (AA) i jagorče

vine sa bijelim cvjetovima (aa) dobiju sve biljke s ljubičastim cvjetovi-
ma (Aa), radi se o (kojem tipu nasljeđivanja?)
284. Koja je od sljedećih tvrdnji tačna?

a. Hromosom i geni locirani na tom hromosomu nasljeđuju se kao jed-
na cjelina.
b. Principi nasljeđivanja kod čoveka slični su onima kod graška, ali su
Mendelova pravila za čovjeka mnogo složenija.
c. Prema Mendelu za svaku nasljednu osobinu jedinke dobijaju po je-
dan par nasljednih faktora od svakog roditelja.
d. Jedinke istog genotipa moraju imati isti fenotip.
e. Gamete uvijek sadrže paralela za jednu (istu) osobinu.

a. Hijazme su veze između sestrinskih hromatida nehomolognih hro-
mosoma.
b. Količina DNK u ćeliji jednaka je u G1 periodu interfaze i u metafazi
mitoze.
c. Ako se jedan gen javlja u više od dvije alelne varijante govorimo o
multiplom alelizmu.
d. Dominantna osobina će se ispoljiti samo ako je genotip homozigotan.
e. Recesivna osobina će se ispoljiti samo ako je genotip heterozigotan.
218
BIOLOGIJA
286. Naučnik koji je „otkrio" osnovne zakonitosti nasljeđivanja zove se
Kako glase prvi i drugi zakon?

l. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
287. Zakon uniformnosti podrazumijeva sve OSIM da:

a. su svi potomci u F1 generaciji jednaki po fenotipu
b. su svi potomci u F2 generaciji jednaki po genotipu
c. su oba roditelja obavezno homozigoti
d. jedan roditelj ima izraženu dominantnu, a drugi recesivnu osobinu
e. su svi potomci u F1 generaciji obavezno heterozigoti
288. Odredite koja je vjerovatnoća ispoljavanja recesivne osobine u F1 gene-

raciji iz ukrštanja dvije heterozigotne jedinke?
289. Odredite genotipove jedinki u F2 generaciji monohibridnog mendel-

skog ukrštanja.
290. P: AA (crna boja) x aa (bijela boja); F1: Aa (crna boja).

U F1 generaciji je ispoljen (koji zakon nasljeđivanja?) _ _ _ _ _ __
P: AA (crna boja) x aa (bijela boja); F2 : AA, Aa, Aa, aa.
U F2 generaciji je ispoljen (koji zakon nasljeđivanja?) _ _ _ _ __
291. Odnos fenotipova i genotipova F2 generacije definiran je zakonom se-

gregacije.
a. Odredite genotipove i fenotipove parentalne, F1 i F2 generacije.
b. Navedite procentualni odnos i opis genotipova i fenotipova F2 gene-
racije.
219
292. a. Autosomno nasljeđivanje je nasljeđivanje osobina čiji geni su locirani

na (kojim hromosomima?)_ _ _ _ _ _ _ _ _ _.
b. Spolno vezano nasljeđivanje je nasljeđivanje osobina čiji geni su
locirani na u kariotipu žene to su~
a muškarca_ _hromosomi. X hromosom od majke nasljeđuju
a od oca
----------~ ------------·
293. Daltonizam se nasljeđuje recesivno preko X hromosoma. I otac i majka
normalno raspoznaju boje, ali je majka nosilac gena za daltonizam (ge-
notip majke je X0 Xd). Koja je vjerovatnoća da njihova ženska i muška
djeca budu daltonisti?
294. Bolest se nasljeđuje autosomno recesivno. Otac produkuje gamete koji

sadrže recesivni alel, a gameti majke sadrže dominantni alel. Odredite
genotipove i fenotipove (bolesni/zdravi) oca i majke, genotipove i fe-
notipove F1 generacije.
295. Svi gameti mužjaka sadrži dominantni alel, dok svi gameti ženke sadr-
že recesivni alel (P generacija).
Odredite genotipove i fenotipove (dominantna/recesivna osobina) pa-
rentalne generacije, moguće genotipove i fenotipove F1 i F2 generacije
(imenujte svaki genotip i navedite procentualni odnos njegove moguće
zastupljenosti).
296. 50% i muških i 50% ženskih gameta sadrže recesivni alel. Odredite ge-
notipove i fenotipove (dominantna/recesivna osobina) parentalne i F1
generacije.
297. 25% potomaka F1 generacije su homozigoti dominantnia, 25% suho-

mozigoti recesivni.
Odredite moguće genotipove i fenotipove (dominantna/recesivna oso-
bina) P generacije i ostalih potomaka F1 generacije.
298. Hemofilija se nasljeđuje recesivno preko X hromosoma. I majka i otac

su zdravi. Genotip majke je XhXH, a oca XHY. Odredite gamete P ge-
neracije i moguće genotip ove F1 generacije. Postoji li mogućnost da
njihova ćerka ima hemofliju? A sin?
220
BIOLOGIJA
299. Polidaktilija (povećan broj prstiju) je kod čoveka detemllnisana domi-

nantnim alelom P.
U braku šestoprste žene i normalnog muškarca rodilo se dvoje šesto-
prste i jedno normalno petoprsto dijete. Odredite genotipove roditelja
i djece.
300. Petoprsta žena i homozigotan šestoprsti muškarac dobili su dijete. Koji

su genotip i fenotip tog djeteta? Postoji li mogućnost rođenja djece dru-
gačijeg genotipa i fenotipa?
301. Albinizam (odsustvo pigmenta melanina) kod ljudi je autosomno rece-

sivna osobina. Roditelji normalne pigmentacije dobili su albino dijete.
Kakav je genotip roditelja? Postoji li mogućnost rođenja djeteta nor-
malne pigmentacije?
302. Ako otac ima hemofiliju, a majka je zdrava koja je vjerovatnoća da će

njihova djeca imati hemofiliju?
303. Djevojka čiji je otac imao hemofiliju udaje se za zdravog muškarca. Ko-
lika je mogućnost pojave hemofilije kod njihove djece? Hoće li ženski
potomci bolovati od hemofilije? Objasnite.
304. Otac normalno raspoznaje boje, a majka je daltonist.

a. Napišite genotipove oca i majke.
b. Utvrdite kakve su mogućnosti rođenja muške i ženske djece s obzi-
rom na raspoznavanje boja.
305. Roditelji su zdravi. Od četvero djece jedno je hemofiličar. Odredite ge-

notipove roditelja i F1 generacije i spol djeteta s hemofilijom.
306. 100% potomaka (dvoje muške i dvoje ženske djece) su hemofiličari.

Odredite genotipove djece, genotipove i fenotipove njihovih roditelja.
307. U F2 generaciji 25% potomaka je s ispoljenom recesivnom osobinom.

Napišite njihove genotipove, odredite moguće genotipove F1 i paren-
talne generacije. Uz svaki genotip navedite odgovarajući fenotip (do-
minantna/recesivna osobina).
221
308. Kod čovjeka tamna boja očiju je dommantna nad plavom.

Da li se iz braka tarnnookog heterozigotnog muškarca i plavooke žene
mogu roditi djeca plavih očiju i djeca tamnih očiju?
309. Kakvu djecu, s obzirom na genotip i fenotip, mogu imati tarnnooka

homozigotna žena i plavooki muškarac?
310. a. Kakvu djecu, s obzirom na genotip i fenotip, mogu očekivati tarnno-

oki heterozigotni roditelji?
b. Oba roditelja su homozigoti za boju očiju. Odredite moguće genoti-
pove i fenotipove roditelja i djece.
311. Jedinke, parentalne (P) generacije su čisti varijeteti s ispaljenim alter-

nativnim varijantama (dominantna/recesivna) jedne autosornno mo-
nogenske osobine. Odredite genotipove (imenujte svaki genotip i na-
vedite u kojem procentu je zastupljen) u F1 i F2 generaciji. Na osnovu
genotipova zastupljenih u F2 generaciji odredite procentualni odnos
jedinki s ispaljenom dominantnom osobinom u odnosu na jedinke s
recesivnom osobinom.
312. Majka i otac su zdravi. Prvorođeno dijete je bolesno. Odredite kako se

nasljeđuje bolest (monogenski - autosornno recesivna ili autosornno
dominantno), napišite genotipove roditelja i bolesnog djeteta i usta-
novite kakve su daljnje mogućnosti rođenja djece (navesti odnos i opis
mogućih genotipova i fenotipova).
313. Albinizarn (nedostatak melanina) je recesivna svojstvo, a normalna pi-

grnentacija kože je dommantno. Otac je normalne pigrnentacije, a maj-
ka je albino. Napišite moguće genotipove oca i majke. Utvrdite postoji
li mogućnost da kod njihove djece bude ispoljen albinizarn.
314. Ako su roditelji normalne pigrnentacije postoji li i u kojem slučaju mo-

gućnost da imaju albino dijete?
222
BIOLOGIJA
315. Slobodna ušna resica je dominantno, a prirasla je recesivna svojstvo

Otac je homozigot, a majka heterozigot.
a. Napišite moguće genotipove oca i majke.
b. Kakvu ušnu resicu može imati otac, a kakvu majka?
c. Koja je vjerovatnoća da njihova djeca imaju priraslu ušnu resicu?
316. Majka muškarca je daltonist, a otac žene je daltonist.

a. Odredite genotipove muškarca i žene.
b. Utvrdite mogućnosti rođenja njihove djece (s obzirom na daltonizarn).
317. Za procjenu uticaja faktora sredine na ispoljavanje neke multifaktor-

ske osobine koristi se:
a. analiza gameta
b. analiza rodoslova (genealoško stablo, heredogram)
c. analiza hromosoma
d. analiza gena
e. analiza blizanaca
318. Za utvrdjivanje načina nasljeđivanja neke monogenske osobine ili obo-

ljenja kroz više generacija koristi se:
a. analiza rodoslova
b. analiza blizanaca
c. analiza hromosoma
d. analiza gameta
e. analiza gonada

a. Neki autosomni geni se normalno izražavaju kod jedinki ženskog
spola, a nikako se ne izražavaju kod jedinki muškog spola i obratno
(polno ograničeno nasljeđivanje).
b. Heritabilnost je pojam kojim se označava udio nasljednosti (genetič
kih faktora) na formiranje pojedinih osobina.
c. Nasljeđivanje jedne osobine kroz generacije može se pratiti anali-
zom rodoslova.
d. Monogenske osobine su determinisane interakcijom nealelnih gena.
e. Poligenske osobine su determinisane interakcijom nealelnih gena.
223

a. Jedinke istog fenotipa (za određenu osobinu) uvijek imaju isti geno-
tip.
b. Jedan genotip uvijek daje isti fenotip, bez obzira na uslove sredine.
c. Fenotip je rezultat djelovanja genetičkih faktora i uslova sredine.
d. Dva ista fenotipa uvijek moraju imati isti genotip.
e. Dva različita genotipa ne mogu imati isti fenotip.
321. Slika prikazuje rodoslovno (genealoško) stablo porodice u kojoj se u tri

generacije pojavljuje jedno autosomno oboljenje.
o Zdravi muškarac
•o Bolesni muškarac
Zdrava žena
• Bolesna žena
a. Utvrdite mogući način nasljeđivanja oboljenja (dominantno/recesivno)?

b. Uz svaki simbol napišite odgovarajući genotip.
322. S obzirom na uzroke i porijeklo razlikuju se dva osnovna tipa varijabil-

nosti (nasljedna i nenasljedna) To su:
1. koje nastaju zbog (čega?) _ _ _ _ _ _ _ __
2. ________ koje nastaju pod uticajem _ _ _ _ _ _ __
323. Pod genetičkim inženjerstvom se podrazumijeva manipulisanje (do-

punite) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
_ _ _ _ _ _ _ _ _ __,a razlikuju se: _ _ _ _ _ _ _ __
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ i genomsko inženjerstvo.
224
BIOLOGIJA
324. Rekombinantna DNK:

a. čini osnovu genetičkog inženjerstva
b. <lobija se kombinovanjem gena različitih organizama
c. <lobija se kombinacijom različitih DNK
d. primjenjuje se u biotehnologiji
e. svi navodi su tačni
325. Genetičkim inženjerstvom mogu se dobiti:

a. hormoni
b. enzimi
c. vakcine
d. proteini
e. sve navedeno
326. Da bi se u ćeliji bakterije sintetisao humani protein neophodno je da se

u bakteriju iz humanih ćelija unese:
a. gen za taj protein
b.iRNK
c. tRNK
d.ribosomi
e. sve navedeno
327. Navedite tri primjera primjene genetičkog inženjerstva i biotehnologi-

je u medicini: l.____________~
2. 3._ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
328. Upišite nivoe organizacije koji nedostaju:

Ćelija, ____________________o.rganizam.
329. U funkcionalnom i strukturnom smislu najviši stepen integrisanosti

živih sistema postignut je na nivou:
a. molekule
b. ćelije
c. tkiva
d. pojedinih organa
e. organizma kao cjeline
225
330. Sistem obavještavanja (informacije) i održavanja cjelovitosti (integrite-

ta) organizma sastoji se od: receptora, _____________
i
------------
331. Receptori su specijalizirane - - - - - - - - - - - - - - - -
koji imaju posebno izraženu sposobnost___________
Kod višećelijskih organizama takvu sposobnost imaju naročito
__________ i ćelije.
332. Efektori su neposredni reakcije orga-

nizma na primljene informacije o promjenama u unutarnjoj i spoljnoj
sredini. Kod čovjeka to su najčešće-------------
i
---------------
333.Draž je_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _~
nadražljivost je____________________~
a čulo (osjet) je_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
334. Osnovna osobina čula je njihova--------~ što znači da su

određene čulne ćelije osjetljive samo na draži.
335. Prag nadražaja označava (šta?) _______________
336. Prikazani su tipovi čulnih ćelija. Imenujte ih.
337. Primame čulne ćelije na svom završetku imaju (šta?)_______

_ _ _ _ _ _ _ za provođenje (čega?) ________
226
BIOLOGIJA
338. Čulno nervne ćelije su s površinom prijema draži povezane (kako,

čime?) čiji se
krajevi označavaju k a o - - - - - - - - - - - - - - - - - -
339. Sekundarne čulne ćelije podražaje prenose (kako, čime?) _ _ _ __
340. Šta je netačno?

a. Čulno-nervne ćelije su sa površinom prijema draži povezane preko
dugih receptornih vlakana čiji se krajevi označavaju kao slobodni
nervni završeci.
b. Primarne čulne ćelije su sa površinom prijema draži povezane preko
dugih receptomih vlakana čiji se krajevi označavaju kao slobodni
nervni završeci.
c. Primarne čulne ćelije na svom završetku imaju nervni nastavak za
provođenje nadražaja.
d. Sekundarne čulne ćelije podražaje prenose putem nervnih ogranaka
koji ih opkoljavaju. -
e. Sve prethodno navedeno
341. Koju vrstu draži primaju taktilni organi? _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
342. Mehanoreceptori primaju (koje sve adekvatne draži?) _ _ _ _ __
343. Hemoreceptori čula okusa (slatko, slano, gorko, kiselo) nalaze se u

čulnim kvržicama na jeziku.
Označite ih.
227
344. Termoreceptori za hladno najučestaliji su (gdje?)--------

--~---~ aza toplo._ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _.
345. Centar za termoregulaciju kod čovjeka se nalazi (gdje?):
346. Receptori za pritisak i dodir najbrojniji su na (gdje sve?):
347. Slika p r i k a z u j e - - - - - - - - - - - - - -
Imenujte dijelove označene brojevima.
9 8
348. Kako se zove struktura koja omogućava izjednačavanje pritiska sred-

njeg uha s atmosferskim p r i t i s k o m ? - - - - - - - - - - - -
349. Mehanoreceptori zvučnih vibracija nalaze se (gdje?}._ _ _ _ _ __

--------~ a centar čula sluha je (gdje?} _ _ _ _ _ __
350. Bubna opna je granica između _ _ _ _ _ _ _ i _ _ _ _ _ _ __

uha.
228
BIOLOGIJA
351. Tri osnovna stupnja složenosti funkcije vida su: razlikovanje

_ _ _ _ _ _ _ _ _ svjetlosti, razlikovanje _ _ _ _ _ _ _ __
svjetlosti i najviši razvojni stupanj je razlikovanje _ _ _ _ _ _ __
352. Oko čovjeka, pored fotoreceptorskog, sadrži optički, _ _ _ _ __

i dio.
Optički dijelovi oka su:_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
353. Imenujte dijelove oka označene slovima A, B, C, F, H.
354. Fotoreceptorski (osjetni) dio oka je unutrašnji sloj očne jabučice koji se
zove a dva tipa ćelija čula vida su (imenujte ih)
Funkcija prvih je-----------------~

a drugih _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ~
355. Mjesto u mrežnjači gdje se nalazi najveći broj

zove se a mjesto na kojem ih nema zove se
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ mrlja.
356. Mrežnjača sadrži (koliko?) tipa opsina koji ulaze u sastav

ćelijama čula vida, i to: u štapićima
svjetlosno-osjetljivih pigmenata u
---------------~u čepićima _ _ _ _ __
-----------------~a daltonizamnastaje
zbog nedostatka ili nefunkcionalnosti.____________.
229
357. U normalnom ljudskom oku je oko 125 miliona štapića i 7 miliona če
pića:
a. čepići i štapići su ravnomjerno raspoređeni
b. gustina čepića opada ka središnjem dijelu mrežnjače
c. gustina štapića raste ka središnjem dijelu mrežnjače
d. gustina čepiča raste ka središnjem dijelu mrežnjače
e. gustina štapića opada od središnjeg dijela ka periferiji mrežnjače
358. Kratkovidost je posljedica (kakve očne jabučice?) _ _ _ _ _ _ __

pa kod kratkovidih osoba slika predmeta pada (gdje?) _ _ _ __
--------~ a dalekovidost je poremećaj vida koji nastaje
zbog te slika predmeta pada
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ mrežnjače
359. U slučaju kad zamišljena osa pogleda nije paralelna Gedno ili oba
oka pomjerena prema vani ili unutra) nastaje poremećaj vida koji se
zove , dok glaukom nastaje kao posljedica
(čega?) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
360. Slike prikazuju poremećaje oka čovjeka (isprekidana linija označava

konture normalnog oka) koji uzrokuju i poremećaje (mane) vida.
a. b.
Imenujte i označite poremećaje oka i vida.

A. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
B. ________________________
361. Dva osnovna vida regulacije cjelovitosti organizma (usklađivanje i

kontrola rada organa i organskih sistema) i održavanje homeostaze su
______ i (humoralna) regulacija.
230
BIOLOGIJA
362. Hemijska kontrola i regulacija cjelovitosti ljudskog organizma zasni-

va se na radu žlijezda, odnosno njihovih produkata
________ koji ili određe-
ne metaboličke procese.
363. Slika prikazuje endokrine žlijezde. Imenujte ih.
364. Centralna žlijezda endokrinog sistema (objedinjuje i regulira aktivnost

ostalih) zove se _______________.
365. Pacijentu je dijagnosticirana šećerna bolest. Liječnik mu je odredio hor-

monsku terapiju.
a. Koja žlijezda je izgubila funkciju? _____________
b. Koji hormon će mu liječnik propisati?------------
Zašto?_________________________.
c. Da je pacijentu dijagnosticirana hipoglikemija koji hormon bi trebao
uzimati?- - - - - -
Zašto?
-------------------------
231
366. Porodilji kojoj izostaju ili su slabe kontrakcije maternice nedostaje

(koji hormon?) produkt lučenje (kojeg dijela koje žlijez-
de?) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _.
367. Adisonova bolest nastaje kao posljedica (čega?) _ _ _ _ _ _ __
368. Hormon koji potiče štitnu žlijezdu na proizvodnju hormona zove

se i proizvod je (koje žlijezde?) _ _ _ _ __
----------~a promet kalcija i fosfora regulišu hormo-
ni (koje žlijezde/a)_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
369. Pacijentu je dijagnosticiran patuljasti rast. Liječnik mu je odredio hor-

monsku terapiju.
a. Koja je žlijezda prestala ispravno funkcionirati? _ _ _ _ _ __
b. Navedite puni naziv hormona koji će pacijent morati uzimati.
c. Koji poremećaj nastaje ako se isti hormon luči u prekomjernoj količi-

ni u pretpubertetu?_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
d. Koji poremećaj nastaje ako se isti hormon luči u prekomjernoj koli-
čini u zrelom dobu?-----------------~
a ispoljava se u vidu (navedite fenotipske karakteristike)
370. Estron i estradiol su hormoni (koje žlijezde?) _ _ _ _ _ _ _ _ _.
371. Gonadotropne hormone luči (koji dio koje žlijezde?) _ _ _ _ __
372. Melanostimulini su
hormoni (kojeg dijela koje žlijezde?)
----------~ a njihova funkcija je_ _ _ _ _ _ __
373. Noradrenalin je produkt (kojeg dijela koje žlijezde?)

-------------~a njegova uloga u organizmu je
(navedite koja). _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
232
BIOLOGIJA
374. Dva osnovna tipa organizacije nervnog sistema su:

1. sistem nervnih spletova ili _______________ i
2. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
375. Navedite redoslijedom od evolucijski najprimitivnijeg tipa centralizi-

ranog nervnog sistema prema funkcionalno složenijem: _ _ _ _ __
376. U okviru cjevastog nervnog sistema čovjeka razlikuju se dva dijela. To

su:
l. _________ kojem pripada mozak i _ _ _ _ _ _ _~
2. kojem pripadaju svi _ _ _ _ __
(cerebralni) i _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ (spinalni) živci.
377. Imenujte režnjeve kore velikog mozga i navedite kojim brojevima su

označeni na slici.
378. U mozgu čovjeka, pokretačka (motorička) područje, nalazi se u (kojem

režnju?) _ _ _ _ __
379. U funkcionalnom smislu periferni nervni sistem se dijeli na:

a. (tjelesni) koji je/nije pod kontrolom volje i svijesti i
b. - - - - - - - - - - - - - - na čiji rad možemo/ne možemo
voljno uticati.
233
380. U okviru autonomnog nervnog sistema funkcionalno se razlikuju dva

dijela. To su:
1. i 2. njiho-
vo djelovanje je međusobno antagonistično, što znači: iste funkcije
1. a 2. _ _ _ _ _ _ _ __
381. Centar za regulaciju tjelesne topline nalazi se u (kojem dijelu mozga?)
382. Slika prikazuje (šta?)_ _ _ _ __

Irnenujte označeno.
383. Informacije do tijela neurona provode a od tijela

---------~ rnijelinska ovojnica je karakteristična za (koji
dio neurona?) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
384. Aferentna vlakna provode nadražaje od do

_ _ _ _ _ _ _ _ _ pa se nazivaju i_ _ _ _ _ _ _ _ _vlakna.
385. Eferentna nervna vlakna provode impulse od ________ do

_________ pa se nazivaju i _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
234
BIOLOGIJA

a. Senzitivni neuroni sprovode nadražaj od nervnih centara do mjesta
reagovanja.
b. Motorni neuroni sprovode nadražaj od mjesta primanja do nervnih
centara.
c. Asocijativni neuroni primaju nadražaj od motornih i prenose na sen-
zitivne neurone.
d. Refleksni luk predstavlja put nadražaja od mjesta djelovanja draži
do mjesta reagovanja.
e. Refleksni luk je najsloženiji put nadražaja od efektora do receptora.
387. Imenujte i označite komponente refleksnog luka i kičmene moždine.
388. Siva i bijela mase u kičmenoj moždini su raspoređeni tako da je bije-

la masa, koju čine spolja, a siva, koju čine
_______________ i manjim dijelom amijelinska
389. Siva masa kičmene moždine na poprečnom presjeku ima izgled slo-
va i na njoj se razlikuju (trbušni) i
----------(leđni) rogovi.
390. Leđni rogovi se nazivaju i _________ zato što _ _ _ _ __
a trbušni
-----------------------~
ne nazivaju i ________ zato što iz njih polaze _ _ _ _ __
_________ koji provode nadražaj do_________
235
391. Od ukupno (koliko?) _ _ _ pari moždanih (cerebralnih) nerava

čovjeka 3 su motornih i -----~
dok su svih pari spinalnih nerava (kakvi?) _ _ _ _ __
392. Strukturama nervnog sistema pridružite odgovarajuće:

veza između nervnih ćelija, živčana (nervna) ćelija, mijelinski omotač,
hemijska tvar za prijenos podražaja, prenosi podražaje do tijela neu-
rona.
a. bijela nervna vlakna.______________
b. neuron.__________________
c. sinapsa.__________________
d. dendrit._ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
e. neurotransmiter_______________
393. S obzirom na sastav i način cirkulacije, razlikuje se više tipova tjelesne

tečnosti.
To su: hidrolimfa, i ______
394. Hemolimfa je tjelesna tečnost (kojih organizama?) ------~

od uobličenih elemenata hemolimfa sadrži __________
Tjelesne tečnosti kičmenjaka su (imenujte ih), _ _ _ _ _ _ _ __
395. Hematokrit označava (šta?) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _____,

u krvi zdravog čovjeka odnos između krvne plazme i krvnih stanica je
oko %.
396. Krv koja se kreće kroz krvni sistem ima ulogu transportera:
a. hranjivih materija do tkiva i organa
b.gasova
c. produkata razmjene materija iz tkiva do organa za izlučivanje
d. hormona
e. svega navedenog
397. Proces nastanka eritrocita se označava kao ---------~

odvija se u ----------~ a životni vijek eritrocita je
-------~nakon čega se razaraju u _________
236
BIOLOGIJA
398. Osnovna funkcija eritrocita je (šta?) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __

----~--~a kisik se krvlju prenosi vezan za.______.
399. Odlučujuću ulogu u procesukoagulacijekrviimaju _ _ _ _ _ _~

njihov životni vijek je (koliko?) oni nastaju u _ _ _ _~
a razaraju se u _ _ _ _ __
400. a. Koji od krvnih sastojaka odstupaju brojnošću kod osobe koja je ane-
mična? - - - - - -
u čemu se ogleda to odstupanje?--------------
b.Koji od krvnih sastojaka odstupa kod osobe s leukemijom?
U čemu se ogleda to odstupanje?--------------
401. Za leukocite je netačno:

a. prema izgledu protoplazme dijele se na granulocite i agranulocite
b. prema načinu bojenja granulociti se dijele na neutrofilne, bazofilne
i eozinofilne
c. neutrofilni granulociti i monociti su fagociti, a limfociti produkuju
antitijela
d. prema izgledu jedra dijele se na segmentirane i nesegmentirane
e. u nesegmentirane spadaju polimorfonuklearni leukociti
402. Kod ljudi kod kojih nedostaju određeni faktori neophodni za koagu-
laciju krvi nastaje oboljenje koje se zove (navedite kako) _ _ _ _~
a nasljeđuje se preko (kojeg?) hromosoma.
403. a. Navedite alele koji određuju krvne grupe čovjeka:

_______________ i njihov odnos dominantnosti/
recesivnosti: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
b. Napišite moguće genotipove za krvne grupe:
A ·B ·AB ·O_ _ _ _.
237
404. Šta nije tačno za krvne grupe čovjeka?

a. Eritrociti krvne grupe O ne sadrže aglutinogene (antigene), ali plaz-
ma sadrži alfa i beta aglutinine (antitijela).
b. Eritrociti krvne grupe AB sadrže aglutinogene A i B, a plazma nema
aglutinina.
c. Plazma krvne grupe A sadrži anti-B (beta) aglutinine, a eritrociti A
aglutinogene.
d. Plazma krvne grupe B sadrži anti-A (alfa) aglutinine, a eritrociti B
aglutinogene.
e. Krvna plazma grupe AB sadrži anti-A i anti-B aglutinine.
405. Za rezus-faktor je tačno:

a. to su antitijela u krvi Rh-pozitivne majke na Rh-pozitivni plod
b. označava Rh-antigene na eritrocitima oko 85% ljudi
c. Rh-pozitivan plod obavezno izaziva imunološku reakciju u majke
d. Rh-pozitivna majka mora primiti antitijela ako je plod Rh negativan
e. Rh-negativna majka i Rh-negativni plod uvijek imaju određene
komplikacije
406. Ako Rh negativan čovjek, transfuzijom primi Rh pozitivnu krv, nastu-

pit će hemolitička razgradnja eritrocita:
a. odmah, pri prvoj transfuziji
b. pri sljedećoj transfuziji
c. neće nikada
d. tek nakon tri uzastopne transfuzije
e. samo ukoliko su različite ABO krvne grupe, bez obzira na Rh faktor
407. U kojem slučaju postoji mogućnost pojave hemolitičke bolesti novoro-

đenčeta?
a; Majka Rh·, dijete Rh·
b. Majka Rh·, dijete Rh•
c. Majka Rh•, dijete Rh·
d. Majka Rh• A krvne grupe, dijete Rh· A krvne grupe
e. Ni u jednom od navedenih slučajeva
238
BIOLOGIJA
408. Svakom pojmu pridružite odgovarajući opis:

stvaranje eritrocita, sljepljivanje eritrocita, taloženje eritrocita, raspa-
danje eritrocita.
a. aglutinacija---------------
b. hemoliza
---------------~
c. sedimentacija_______________
d.eritropoeza _______________
409. Povežite funkcije s odgovarajućim dijelom krvi:

odbrarnbena uloga, transport gasova, zgrušavanje krvi, transport hra-
njivih materija
eritrociti
-----------------------
trombociti - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
krvna plazma ______________________
leukociti -----------------------~
410. Komponentama imunološkog sistema pridružite pripadajuće opise:

uzročnici imunološke reakcije, specifične materije usmjerene ka eli-
minaciji odgovarajućeg antigena, ćelije nespecifične imunosti, organ
imunološkog sistema
a.antigeni _______________________
b. antitijela_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
c. fagociti _______________________
d.timus________________________
411. Šta od navedenoga sadrži krv osobe koja je AB krvne grupe, Rh+?
a. aglutinin anti-A i aglutinin anti-B
b. aglutinogen A i aglutinogen B
c. anti-A aglutinine, anti-B aglutinine i Rh-aglutinine
d. antigen A, antigen B i Rh antigen
e. A i B aglutinine i Rh aglutinin
239
412. U istoj bolnici rođene su četiri bebe. različitih krvnih grupa:

l
1. A; 2. B; 3. AB; 4.0
Došlo je do zamjene njihovih identifikacijskih brojeva. Koje dijete (koje
krvne grupe?) pripada kojem bračnom paru ako znamo da su krvne
grupe roditeljskih parova:
a. (S A 'j! B - - - - - - - - -
b. (SB 'j! O_ _ _ _ _ _ __
c. ao 'i! o.__________
d.(S AB 'i! O_ _ _ _ _ _ __
413. Muž i žena su heterozigoti za A krvnu grupu.
a. Odredite koju krvnu grupu mogi imati njihova djeca.
b. Navedite koje aglutinine u krvnoj plazmi sadrže djeca.
c. Da li djeca mogu (bez posljedica) transfuzijom primiti krv svojih
roditelja.
414. Krvne grupe dvoje djece koja nisu u srodstvu su nulta iA. Roditelji jed-
nog djeteta imaju O i A krvnu.grupu, a drugog A i AB krvnu grupu.
Odredite koje dijete pripada kojim roditeljma?
415. Dvoje djece imaju krvnu grupu B, a treće krvnu grupu A. Njihova maj-
ka ima krvnu grupu O.
a. Koju krvnu grupu ima njihov otac?
b. Koje aglutinine u krvnoj plazmi mogu imati djeca i roditelji?
c. Da li djeca mogu (bez posljedica) transfuzijom primiti krv svojih
roditelja (koje krvne grupe dijete može primiti krv kojeg roditelja i
objasnite zašto može, a zašto ne može?).
416. Muškarac ima A krvnu, a otac muškarca B krvnu grupe. Žena ima B
krvnu grupu.
a. Odredite moguće genotipove muškarca i žene.
b. Koju krvnu grupu mogu imati njihova djeca?
c. Koje aglutinine u krvnoj plazmi mogu imati djeca i roditelji?
d. Da li djeca mogu (bez posljedica) transfuzijom primiti krv svojih
240
BIOLOGIJA
417. Almina majka ima krvnu grupu AB, a Almin otac krvnu grupu A. ·
a. Odredite moguće genotipove krvnih grupa majke i oca.
b. Koju krvnu grupu može imati Alma?
c. Koje aglutinine u krvnoj plazmi imaju roditelji, a koje može imati
Alma?
d. Da li Alma može (bez posljedica) transfuzijom primiti krv svojih ro-
ditelja (objasnite u kojem slučaju može, a u kojem ne može).
418. Postojanje Rh aglutinogena na membranama eritrocita određuje se se-

rumom anti D.
Ako se dodatkom seruma anti D u kapljicu krvi neke osobe, na pred-
metnom stakalcu stvaraju krpaste nakupine eritrocita onda to upućuje
na zaključak:
a. da u krvi ima aglutinine anti D te je Rh negativna
b. da u krvi ima aglutinine anti D te je Rh pozitivna
c. da u krvi ima aglutinogene D te je Rh negativna
d. da u krvi ima aglutinogene D te je Rh pozitivna
e. da u krvi nema aglutinina te je Rh negativna

a. Rh-pozitivna osoba može bez posljedica primiti krv Rh-negativne
osobe.
b. Osoba Okrvne grupe može bez posljedica primiti krv AB krvne grupe.
c. Osoba nulte krve grupe može bez posljedica primiti krv A krvne
grupe.
d. Osoba A krvne grupe može bez posljedica primiti krv B krvne grupe.
e. Osoba B krvne grupe može bez posljedica primiti krv AB krvne grupe.
420. Hemolitička bolest novorođenčadi kao posljedica Rh nekompatibilno-

sti roditelja nastaje:
a. ako su i otac i majka Rh negativni
b. zbog stvaranja Rh-antigena na eritrocitima Rh negativnog djeteta
c. zbog stvaranja Rh-aglutinina (antitijela) u krvnoj plazmi Rh nega-
tivne majke senzibilizirane Rh pozitivnim eritrocitima ploda (djeteta)
d. u prvoj trudnoći
e. ako je majka Rh pozitivna, a otac Rh negativan
241
Riješite zadatke
421. Na eritrocitima oca su B antigeni, a u plazmi majke nema aglutinina.

a. Odredite krvne grupe i njihove moguće genotipove kod roditelja (P
generacija) i utvrdite koju krvnu grupu mogu imati njihova djeca (F 1
generacija).
b. Da li djeca mogu (bez posljedica) transfuzijom primiti krv svojih
422. Na eritrocitima majke su aglutinogeni A, a u krvnoj plazmi oca su

aglutinini alfa.
a. Odredite krvne grupe i njihove moguće genotipove kod roditelja (P
generacija) i utvrdite koju kri.rnu grupu mogu imati njihova djeca (F 1
generacija).
objasnite zašto može, a zašto ne može?). /
423. U krvnoj plazmi oca nema ni alfa ni beta aglutinina, a u krvnoj plazmi
majke su beta aglutinini.
a. Odredite krvne grupe i njihove moguće genotipove kod roditelja (P:
generacija).
424. a. Na eritrocitima majke su B aglutinogeni, a u krvnoj plazmi oca su

alfa i beta aglutinini.
Odredite krvne grupe i njihove moguće genotipove kod roditelja (P
generaca).
b. Mogu li djeca (bez posljedica) transfuzijom primiti krv svojih rodi-
telja (koje krvne grupe dijete može primiti krv kojeg roditelja i obja-
snite zašto može, a zašto ne može)?
242
BIOLOGIJA
425. Imenujte dijelove srca i krvne sudove.
426. Podjela krvnih sudova na arterije i vene izvršena je na osnovu (čega?)
tako da arterije provode krv ---------------~

a vene _________________________
427. U desnu pretkomoru srca čovjeka krv dovode i

_____ šuplja _____
428. U lijevu pretkomoru srca ulijevaju se _____________
429. Iz desne komore srca krv odvodi (koji krvni sud?) _ _ _ _ _ _ __
430. Iz lijeve komore srca krv odvodi (koji krvni sud?)_ _ _ _ _ _ __
431. Za srce čovjeka je tačno:

a. građeno je od posebnog tipa poprečnoprugastog mišićnog tkiva
b. podijeljena je na dva potpuno odvojena dijela: lijevo i desno
c. zidovi komora su deblji od zidova pretkomora
d. dva centra automatije koordiniraju njegovim radom
e. sve navedeno
243
432.
a. Pažljivo pogledajte sliku i prepoznajte da li
je u toku sistola ili dijastola? _ _ _ __
b. Imenujte i na slici označite krvni sud kojim
krv zasićena kisikom dolazi u srce.
c. Koja je uloga srčanili zalistaka?
d. Kojom se krvlju i iz kojih sudova puni

desna pretkomora
e. Šta u srcu onemogućuje miješanje arterij-

ske i venske krvi?
Označite taj dio na slici.
433.
a. Pažljivo pogledajte sliku i prepoznajte da
li je u toku sistola ili dijastola?
b. Imenujte i na slici označite krvni sud ko-

jim krv zasićena co2 izlazi iz srca.
c. Imenujte i označite na slici krvni sud u ko-
jem je najmanji krvni pritisak.
d. Koji su srčani zalisci zatvoreni tokom
sistole lijeve komore srca?
e. Imenujte i označite na slici dio srca

koji ima najrazvijeniji mišićni zid.
Objasnite z a š t o - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
434. Gornji krvni pritisak se još zove i (kako?)_ _ _ _ _ _ _~ njego-
ve normalne vrijednosti kod čovjeka iznose dok
se donji krvni pritisak zove i a njegove normalne vri-
jednosti su~------------
244
BIOLOGIJA
435. Najveći krvni pritisak je u (kojem krvnom sudu?) _ _ _ _ _ __

U venskom krvotoku idući ka srcu krvni pritisak (opada ili raste?)
----~--J tako da se na ušću u srce približava (kojoj vrijed-
nosti?) _ _ _ __
436. Rad srca se može pratiti i mjerenjem pulsa. Srce radi normalno ako je
vrijednost pulsa (broj otkucaja u minuti?)--------
437. Impulsi koji stižu do srca putem simpatikusa i parasimpatikusa utiču

na rad srca.
Navedite odgovarajuće efekte:
a. simpatikusa ________________~
b.parasimpatikusa,_______________~
438. Mjesta u kojima nastaju srčani impulsi zovu se _________

------~to su (imenujte ih)____________
--------------~a vodeći je (navedite koji centar?)
439. U animalnom svijetu zastupljena su četiri tipa disanja: preko kože,

i
---------~---------- ---------
440. Slika prikazuje (navedite šta) - - - - - - - - - - - - - -
Imenujte označeno.
245
l
441. Tačno je:

a. razmjena gasova između tjelesne tečnosti i zraka odvija se u alveolama
b. zrak koji udišemo sadrži najviše azota
c. prosječan vitalni kapacitet pluća čovjeka je 4600 ml
d. ždrijelo (pharynx) je raskrsnica respiratornih i digestivnih puteva
e. sve navedeno
442. Funkcioniranje pluća bazira se na disajnim pokretima, to su

_ _ _ _ _ i ______~ broj disajnih pokreta čovjeka, u nor-
malnim uvjetima, iznosi u minuti.
443. Vitalni kapacitet pluća određen je količinom zraka koja se

_______ pri maksimalnom ko-
jem je prethodio maksimalni____________
444. Tuberkuloza je zarazna bolest, najčešće organa za disanje (pluća).Uz-

ročnik bolesti je (imenujte) prema
naučniku koji ga je otkrio zove se i a
najčešće se p r e n o s i - - - - - - - - - - - - - -
445. Slika prikazuje______________. Imenujte označeno.
246
BIOLOGIJA
446. Razlikujemo tri tipa pljuvačnih žlijezda. To su:

i . Pljuvačka sadrži enzim
________ koji počinje razlaganje __________
447. U želudačnom soku djeluju fermenti (navedite ih):

l.___________koji razlaže
2. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ čija je funkcija da
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ___,· 3._ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
koja razlaže ______________________.
448. Na tankom crijevu čovjeka razlikuju se tri dijela. To su:

1. početni dio se zove _ _ _ _ _ _ _ ili ____________,
2. središnji dio ili._________~
3. završni dio _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ili ileum.
449. U varenju hrane u tankom crijevu učestvuju probavni sokovi:
i žuč. Razgradnju masti na glicerol i masne kiseline obavlja _ _ __
450. Neaktivni profermenti u pankreasnom soku su (imenujte ih)

____________________ koji se pod uticajem
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ prevode u tripsin i ________
451. Šta je netačno za debelo crijevo čovjeka:

a. u odrasla čovjeka dugo je oko 1,6 m
b. početni dio je ileum
c. srednji dio je intestinum colon
d. završni dio je intestinum rectum
e. u njemu se dešavaju procesi vrenja, trulenja i zgušnjavanje crijevnog
sadržaja

a. Tanko crijevo odraslog čovjeka dugo je 0,5 do 0,7 metara.
b. Pankreasni sok je kisele reakcije.
c. Žuč razlaže proteine i šećere.
d. Lab ferment gruša mlijeko.
e. Žuč nastaje u ćelijama jetre odakle se izlučuje u debelo crijevo.
247
453. Probavnlin tvarima pridružite odgovarajuće uloge koje obavljaju u

probavnom ciklusu:
razgradnja triglicerida, razgradnja bjelančevma, razgradnja škroba,
emulgovanje masti
1.žuč_________________
2.pepsin_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
3. ptijalin._ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
4. lipaza.________________
454. Gušterača (pankras) je žlijezda s (kakvim lučenjem?) _ _ _ _ __

Pankreasni sok luči se u (koji dio probavnog sistema?)
-----------~ a sadrži (navedite probavne enzime i
njihovu f u n k c i j u ) : - - - - - - - - - - - - - - - - - -
455. Dijelovima probavnog sistema čovjeka pridružite odgovarajuću ulogu:

luči sok i probavne enzime u dvanaestopalačno crijevo; luče amilazu
za razgradnju škroba; završava reapsorpciju vode i zgušnjava sadržaj;
u duodenum izlučuje žuč; luči pepsin za razgradnju bjelančevina.
a. pljuvačne žlijezde ___________________
b. želudac _______________________
c. gušterača (pankreas) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
d. debelo crijevo _____________________
e.jetra _________________________
456. Organi za ekskreciju u čovjeka su (imenujte i h ) : - - - - - - - - -

-------------------~a osnovna morfo-
loška i funkcionalna jedinica bubrega zove se - - - - - - - - - -
248
BIOLOGIJA
457. Slika prikazuje____________. Imenujte označeno;
458. Slika prikazuje (navedite šta?)_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
a. Imenujte na slici označeno brojevima.

b. Kako se zove struktura koju zajedno čine li 2?_ _ _ _ _ _ _ __
Koja je funkcija te s t r u k t u r e ? - - - - - - - - - - - - - -
c. Gdje. se ulijeva sadržaj iz dijela označenog brojem 5?
d. Šta se događa s korisnim i potrebnim tvarima iz primarne mokraće

koja prolazi kanalićima nefrona? _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
459. Početni dio nefrona zove se_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _i

nalazi se u (kojem dijelu bubrega?) a sastoji se od
249

a. Glomerul je splet venskih kapilara u Boumanovoj čahuri.
b. Na Boumanovu čahuru nastavlja se bubrežni kanalić.
c. Bubrežni kanalići ulijevaju se u mokraćnu bešiku.
d. Sabirni kanalići direktno se ulijevaju u bubrežni kanalić.
e. Definitivna mokraća ima trostruko manji osmotski pritisak od krvne
plazme.

a. Mokraćovod (ureter) provodi mokraću od mokraćne bešike do mo-
kraćne karlice.
b. Iz bubrežne karlice mokraću odvodi mokraćna cijev (urethra).
c. Mokraćna cijev kod muškarca je duga 4-5 cm , a žene 16-18 cm.
d. Primama mokraća (ultrafiltrat krvi) nastaje u sabirnim kanalićima.
e. Primame mokraće nastaje i do 100 puta više nego što se izluči defi-
nitivne.
462. Šta je netačno?

a. Od krvnih stanica primama mokraća ne sadrži jedino leukocite.
b. Dovodni i odvodni kapilari glomerula arterijske su prirode što je
jedinstvena pojava u ljudskom organizmu.
c. Nakon silaznog i prije uzlaznog dijela bubrežni kanalić gradi Henle-
jevu petlju.
d. U Henlejevoj petlji dolazi do stvaranja hipotonične mokraće.
e. Mokraća postaje hipertonična tokom prolasaka kroz sabirne kanaliće.
463. Funkcija bubrega je:

a. regulacija i održavanje homeostaze
b. izlučivanje štetnih i nepotrebnih produkata metabolizma
c. održavanje konstantnog krvnog pritiska
d. regulacija pH i osmotskog pritiska krvi
e. sve navedeno
250
BIOLOGIJA
464. Primarna mokraća - ultrafiltrat krvi, razlikuje se od krvi po odsustvu

(čega?):
_______________ i u
toku 24 sata u bubrezima čovjeka (u nefronima) stvara se i do (ko-
liko?) primarne mokraće, dok čovjek dnevno izluči
(prosječno koliko?) definitivne mokraće.
465. Prema građi i funkciji u tijelu čovjeka razlikuju se (koliko tipo-

va?), ______ mišića.
To su: _________________________
466.
A. B.
Slika A. prikazuje (navedite šta)?_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
Sliki B. prikazuje _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
Navedite po čemu se razlikuju A. i B.
467. Osnovna svojstva mišićnili

stanica su: elastičnost, i
-------~ za rad mišića potrebna je energija, a glavni nepo-
sredni izvor energije je.________
468. Osobina mišićne stanice da odgovara na draž skraćivanjem (grčenjem)

naziva se._ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
469. Muskulatura unutrašnjih organa u pravilu je građena od (kojih miši-

ća?) _ _ _ _ _ _ __
Postoji li izuzetak?_____. U kojem organu? _ _ _ _ _ _ _ __

jer je građeno od,_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
251

a. U protoplazmi mišićnih ćelija su miofibrili.
b. Ćelije glatkih mišića su višejedame.
c. Aktinska i miozinska vlakna u ćelijama su poprečnoprugastih i glat-
kih mišića.
d. Poprečnoprugasti mišiću su mišići voljnih pokreta.
e. Raspored aktinskih i miozinskih vlakana u poprečnoprugastom mi-
šićnom tkivu nije identičan njihovom rasporedu u glatkom mišić
nom tkivu.
471. Protoplazmu, jedra imiofibrilepoprečnoprugastihmišića obavija tanka

membrana koja se zove . Vezivniomotačkoji
obavija mišić završava se na njegovim krajevima _________
koje spajaju mišiće (s čim?),_ _ _ _ _ _ _ _ _,

a. Grčenja mišića pri radu su u stvari tetanusi.
b. Potpuni tetanus obuhvata refraktomu, aktivnu i pasivnu fazu.
c. Tetanus je prosta mišićna kontrakcija.
d. Tetanus je složena mišićna kontrakcija.
e. Za kontrakciju mišića potrebna je promjena membranskog potenci-
jala na mišićnoj stanici.

a. Kost i hrskavica su posebne vrste vezivnog tkiva.
b. Ćelije koštanog tkiva zvjezdastog su oblika.
c. Između koštanih ćelija je kompaktna koštana masa.
d. Na površini kosti je višeslojna pokosnica.
e. Ćelije unutrašnjeg sloja pokosnice daju čvrstinu i štite kost dok su
površinske ćelije pokosnice mitotički aktivne i omogućavaju rast i
obnavljanje kosti.
252
BIOLOGIJA
474. Imenujte označene dijelove kosti.

a. Koštano tkivo u sastavu egzoskeleta razvijenije je kod kičmenjaka
nego kod beskičmenjaka.
b. Čvrstina koštane mase skeleta pojačava se taloženjem kalcija i fosfora.
c. Mineralne materije u koštanom tkivu su zastupljene pretežno soli-
ma silicijuma i željeza.
d. U koštanom tkivu se nalaze Malpigijevi kanali.
e. Ćelije koštanog tkiva su izrazito kontraktilne i elastične.
476. Haversovi kanali se uočavaju

na poprečnom presjeku (čega?)
---------~ a snadbjeveni su ________ suda-
vima i ograncima,__________
477. Po veličini i obliku kosti se dijela na:

1. 2._ _ _ _ _ _~3. _ _ _ _ _ __
Kojem tipu pripadaju kosti označene na slici?
253
478. Duge kosti ulaze u sastav skeleta ----~ _____ šake i

a (kakve kosti?) grade luba-
nju, _ _ _ _ _ _ _ i _ _ _ _ _ __
479. Kostimogubitimeđusobnopovezane: _____________

i elastično.
480. Elastičnosu kosti povezane (čime?)._ _ _ _ _~ tako su spojeni

kičmeni pršljenovi međusobno i - - - - - - - - - - - - -
481. Kosti lubanje su međusobno povezane (kako?)_ _ _ _ _ _ _~

a kosti udova i međusobno su vezane
(čime?) _ _ _ _ __
482. Sketet čovjeka čine kosti glave, i
Skelet (čega?) čine kičma, - - - - - - - - i
483. Kičma je osnovni dio skeleta čovjeka, a sastoji se od _ _ _ _ pršlje-

na: 7 grudnih, 5_ _ _ _ _ _ _ ___, ___
krstačnih i repnih.
U sredini pršljenova su šupljine koje zajedno obrazuju_ _ _ _ __
kanal u kojem se nalazi (šta?) - - - - - - - - - - - - - -
484. Grudni pršljeni, rebrai _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ grade _ _ __

koš u kojem su smješteni (koji o r g a n i ? ) - - - - - - - - - - -
485. Od ukupno (koliko?) _ _ _ _ pari rebara prvih (koliko?) _ _ _ __

su spojeni s (kojom kosti?) sljedeća tri među-
sobno su spojena (čime?) a posljedna (koli-
ko?) su slobodni.
486. Rameni pojas i kosti (kojih?)_ _ _ _ _ _ _ udova, kartični pojas

i kosti udova čine skelet
·----------·
Rameni pojas čine _________ i _ _ _ _ _ _ _ _ _ _.
254
BIOLOGIJA
487. Karlični pojas čine tri parne kosti.

To su.=--------~-------- i ________
488. Slika prikazuje presjek kroz kožu čovjeka.
a. Imenujte slojeve kože.

b. Kako se zovu žlijezde čiji proizvod je po sastavu sličan mokraći?
Označite ih na slici.
489. Najvećiorgan čovjeka je _ _ _ _ _ _ __

Na presjeku kože razlikuju se tri dijela.
Tuw i --------
490. Osnovna uloga loja koji luče lojne žlijezde u koži je (šta?) _ _ __
-----------------------~ a znoja
---------------~· donji dio znojnih žlijezda za-
vijen u klupko smješten je u (kojem dijelu kože?). _ _ _ _ __
491. Imunitet označava (šta? definišite) a

komponente (organi) koji ulaze u sastav imunološkog sistema čovje-
ka su (navedite ih) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
Pasivni imunitet se postiže (navedite kako). ___________
-------~a aktivni - - - - - - - - - - - - - - - -
255
492. a. U procesu zaustavljanja krvarenja značajnu ulogu ima vitamin

___ jer učestvuje u nastanku i drugih faktora
---------krvi.
b.Vitamin__ sadrži rnikroelement Co pa se zove još
učestvuje u sintezi purinskih i
- - - - - - - - - - pa je bitan za sintezu _ _ _ _ _ _ kise-
!ina.
c.Tokoferolili _ _ _ _ _ _ _ spadaugrupu _ _ _ _ _ _ __
vitamina jer je rastvorljiv u Nedostatak
uzrokuje degenerativne promjene na žli-
jezdama muškarca i žena.
d. Svaki poremećaj povežite s nedostatkom odgovarajućega vitamina:
A, Bl, C, D.
Skorbut__; kseroftalrnija (sušenje rožnjače)__; polineuritis ___;
rahitis__.
Zaokružite slovo ispred tačne tvrdnje.
493.
a. Venerologija je disciplina koja proučava strukturu i funkciju vena.
b. Ako jajna ćelija nije oplođena žuto tijelo se razgrađuje, ljušti se slu-
zokoža maternice i nastupa mjesečnica.
c. Kontrakcija poprečnoprugastih mišića odvija se sporije (duži je la-
tentni period) u odnosu na glatke mišiće.
d. Henleova petlja je dio između silaznog i uzlaznog dijela neurona.
e. Osnovni i bazalni metabolizam označava količinu energije koja se u
organizmu oslobađa tokom rada u svakodnevnim životnim uslovima.
494. a. Održavanje stalne unutrašnje temperature tijela pri visokim vanj-

skim temperaturama ostvaruje se procesima fizičke termoregulacije.
b. Održavanje stalne unutrašnje temperature tijela pri niskim vanjskim
temperaturama ostvaruje se procesima fizičke terrnoregulacije.
c. Asocijativne oblasti, motorne i senzorne, nalaze se u malom mozgu.
d. Mali mozak čovjeka se sastoji od talamusa, hlpotalamusa i epifize.
e. Ontogenetski (individualni) razvoj čovjeka odvija se u dva perioda:
embrionalni i fetalni.
256
BIOLOGIJA
495. a. Difuzni nervni sistem je zastupljen u srcu i crijevnom zidu kičme

njaka.
b. Intracelularna tečnost u višestaničnim organizmima nalazi se u me-
đustaničnom prostoru i u tjelesnim šupljinama.
c. U kori međumozga tri su glavne funkcionalne zone: senzorna, mo-
torna i asocijativna.
d. Oči čovjeka su građene po tipu složenih, kompleksnih očiju.
e. Unutrašnjost srčane duplje dijafragmom je podijeljena na dva dijela:
grudni i trbušni.
496. a. Tok krvi od lijeve komore srca kroz krvotok do desne pretkomore
naziva se mali krvotok.
b. Vene se za vrijeme sistole rastežu, primaju i potiskuju krv iz srca
prema perifernim sudovima.
c. Debelo crijevo ne izlučuje probavne fermente.
d. Najviše fotoreceptora je u području slijepe mrlje.
e. Glasne žice su na bočnim stranama jednjaka.
497. a. Glatki mišići su mišići voljnih pokreta.

b. Zidovi komora srca čovjeka su tanji od zidova pretkomora.
c. Kosti zglobova su vezane šavovima.
d. Slušne koščice su u unutrašnjem uhu čovjeka.
e. Fagocitoza je vid nespecifične imunološke reakcije.
498. a. Elastičnost označava osobinu mišića da na nadražaj reaguje kontrak-

cijom.
b. Monociti luče antitijela.
c. Tok krvi iz desne komore srca kroz krvotok do desne pretkomore
naziva se plućni krvotok.
d. Trombociti nastaju u slezini, a razaraju se u koštanoj srži.
e. Krv u desnoj strani srca je siromašna kisikom.
499. a. Kod kičmenjaka je zastupljen otvoreni krvni sistem.

b. Nefritis je oboljenje nervnog sistema.
c. Najveći krvni pritisak je u desnoj pretkomori srca čovjeka.
d. Kičmena moždina pripada perifernom nervnom sistemu.
e. Tijela neurona ulaze u sastav sive mase kičmene moždine.
257
500. a. Ulcerativni kolitis je oboljenje organa za disanje.

b. Endemska gušavost je česta kod ljudi koji žive u područjima u koji-
ma nedostaje joda.
c. Vanjska membrana dendrita naziva se Švanova ovojnica.
d. Impulsi preko parasimpatikusa ubrzavaju rad srca.
e. Čulo ravnoteže je u Kortijevu organu srednjeg uha.
258
••
•
••
•••
PRISTUPNICA
ZA PROBNI TEST
NAPOMENA:
PRISTUP PROBNOM TESTU ĆE BITI OMOGUĆEN
ISKLJUČIVO UZ ORGINALNU PRISTUPNICU.

Medicina Informator 2017

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Medicina Informator 2017

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ZBIRKA ZADATAKA ZA PRIJEMNI ISPIT

Prof. dr Mustafa Busuladžić -vanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Sara-

Prof. dr Fehirn Korać - vanredni profesor Prirodno-matematičkog fakulteta Univerziteta u

Izdavač: Medicinski fakultet Sarajevo

DTP: TDP, Sarajevo

Štampa: Savart M, Sarajevo

ZBIRKA ZADATAKA ZA PRIJEMNI ISPIT ILI ZADACI

Ova je knjiga zaštićena autorskim pravima i ne smije se

Medicinski fakultet Univerziteta u Sarajevu tokom više od 70 godina uspješ-

U želji da uspješno nastavimo tradiciju pripremili smo Zbirku zadataka u

Na zadnjoj stranici nalazi se Pristupnica za probni test, sa kojom ćete moći

Želimo Vam kvalitetan i uspješan pripremni rad.

Dekanat Medicinskog fakulteta Univerziteta u Sarajevu

Medicinski fakultet Univerziteta u Sarajevu tokom više od 70 godina uspješ-

U želji da uspješno nastavimo tradiciju pripremili smo Zbirku zadataka u

Na zadnjoj stranici nalazi se Pristupnica za probni test, sa kojom ćete moći

Želimo Vam kvalitetan i uspješan pripremni rad.

Dekanat Medicinskog fakulteta Univerziteta u Sarajevu

1. Intenzitet skalamog produkta dva vektora je dat izrazom

2. Intenzitet vektorskog produkta dva vektora je dat izrazom

3. Vektorski produkt dva vektora daje vektor koji leži u ravni

4. Brzina prijenosa pulsa (signala) u A tipu nervnog vlakna može izno-

5. Masa mozga novorođenčeta se poveća za oko 1,6 mg u minuti. U toku

6. Signal u aksonu velike lignje može putovati brzinom 20 m/s. Pretvara-

7. U pravouglom trouglu stranicu naspram pravoga ugla nazivamo

8. Inverzna funkcija funkcije sinus se naziva ________i skra-

9. Masa kišne kapljice je 3,8 mg. Pretvorbom u kilograme dobijemo:

10. Koja od dole navedenih vrijednosti odgovara površini 3,6 cm2 ?

11. Koja od dole navedenih vrijednosti odgovara dužini 73,8 mm?

12. Odrediti dužinu hipotenuze pravouglog trougla prikazanog na slici.

14. Pravougaonik je karakterisan stranicama dužina 3,35 mi 0,27 m. Povr-

15. Dužina stranica kvadrata je 3,2 m. Dužina njegove dijagonale je:

17. Površina sfere (lopte) je proporcionalna sa:

18. Samo jedna od dole navedenih veličina je vektorska veličina:

19. Koji je to minimalan broj vektora karakterisanih različitim intenziteti-

20. Vektorskim zbrajanjem vektora a, b, i c se dobije a+ b + c= O. Vektori

21. Intenzitet vektora pomaka je 851 m. Pomenuti vektor sa pozitivnim

22. Skalarne komponente vektora pomaka su x = -3 m i y = 4 m. Odrediti

25. Pomak je - - - - - - - - - - veličina, dok je predeni put

27. Odgovarajućim izrazom definirati ubrzanje t i j e l a - - - - - - - -

28. SI jedinica za ubrzanje tijela j e - - - - - - - - - - - - - -

29. U slučaju ravnomjerno ubrzanog pravolinijskog kretanja, veza između

31. Vrijednost ubrzanja tijela izbačenog vertikalno uvis u najvišoj tački

32. Jednačinu kojom opisujemo jednakoubrzano kretanje, a u kojoj ne fi-

33. Na grafiku je predstavljena ovisnost pomaka studenta kao funkcija

34. Na grafiku je predstavljena ovisnost brzine objekta kao funkcija vreme-

36. Trkači automobil pređe kompletnu kružnu putanju radijusa r u nekom

40. Na slici je prikazan grafik pomaka automobila koji se kreće po ravnoj

41. Dječak baci lopticu vertikalno uvis.Loptica se vrati na mjesto odakle je

42. Student automobilom putuje 60 minuta. Za prvih 18 minuta automobil

44. Automobil počinje kretanje duž pravca konstantnim ubrzanjem. U pr-

45. Automobil se kreće brzinom 50 km/h. U jednom trenutku vozač počne

49. Dva kamena su bačena vertikalno naniže sa visine 50 m ka površini

50. Horizontalni hitac je složena kretanje pri kojem je kretanje

51. Maksimalan domet D kod kosog hica je dat sa

53. Tokom jednosatnog putovanja čamac se kreće 40 km ka sjeveru, te po-

60. SI jedinica za silu j e - - - - - - - - - - - - - - - - - -

61. Odgovarajuću jedinicu za silu možemo prikazati preko osnovnih SI

62. SI jedinica za masu j e - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

63. Drugi Newtonov zakon je dat sljedećom relacijom _ _ _ _ _ __

64. Treći Newtonov zakon je dat sljedećom relacijom _ _ _ _ _ _ __

65. Gravitaciona sila je jedna od četiri _____________.sile

66. Newtonov zakon gravitacije iskazujemo relacijom _ _ _ _ _ _ __

67. Težinu tijela u gravitacionom polju Zemlje definiramo relacijom

76. Dva tačkasta objekta masa m i M se u prvome slučaju nalaze na među