Banila, Maripet L. Prof.

Narciso Cabanilla
BSEDEN 1-1N UNIT 3: Assessment 5

1. Construct a timeline of reforms implemented by the Spanish colonial government

in the 19th century. Identify important events in the life of Jose Rizal and locate
these events in the timeline you constructed. How did the reforms implemented
by the Spanish colonial regime in the 19th century relate to the experiences of
Rizal and his family? Attached to the module is a template where you can put
your answers.

Taon Pangyayare

1809 Ang Pilipinas ay binigyang importansya

ng Espanya bilang parte nito nang
koronohan si Joseph Bonaparte bilang
hari ng Espansya. Binigyan din ng
Spanish Citizenship ang mga Filipino.

1820 Sinasabi na ang pagbabago sa

ekonomiya ay isang reporma na syang
nagbigay nang kaunlaran sa mga
domestiko. Dito nangyare ang pagpaparte
ng Pilipinas sa tatlo pagdating sa mga
pananiman, ang: tobako sa Norte ng
Pilipinas, ang abaka ay sa Bicol habang
ang asukal ay sa Visayas naman. Sa
taion ito nangyare din masaker sa
Binondo.

1830 Ito ang taon nnag buksan ang Manila port

 na siyang nagbigay access sa mga
dayuhang komersyo.

1863 Sa taong ito napaunlad ang edukasyon

sa Pilipino. Ang mga Filipino ay maaring
nang magkaroon nang mas mataas na
edukasyon habang ang mga pamilyang
nasa mataas na estado ng katayuan ay
naipadadala ang kanilang mga anak sa
Espanya upang makapag-aral.

1872 Ito ang taon nang mamatay ang tatlong

pa ri na sila Mariano Gomez, Jose Burgos
at Jacinto Zamora, ang tatlo ay may kilala
sa katawagang GOMBURZA. Sila ay
namatay dahil sa sinasabing pagsama
nila sa Cavite Mutiny.

1887 Ito ang taon nang paisapubliko ang Noli

Me Tangere ni Rizal. Ang librong umusig
at nagbunyag ng mga ginagawa ng
Gobyernong Espanya at ang mga prayle
nito.

1888 Dito nagawa ang organisasyong La

Solidaridad kung saan ang mga kasapi ay
humihingi ng kalayaan sa pag-uulat,
pantay-pantay na pagtingin at iba pa.

1892 Isang oraganisasyon na hindi

sumasaalang-alang sa pagiging
 bayolente, bagkus ay nag-uusig ng
reporma sa payapang pamamaraan. Ito
ay ang La Solidaridad, binuo ni Jose Rizal
bago siya namatay.

1894 Ito ang organisasyon binuo ni ANdres

Bonifacio na binubuo ng iba’t ibang
Filipino sa magkakaibang katayuan sa
buhay, mahirap o mayaman, babae man
o lalaki. Ang ninanais ng grupong ito ay
ang liberasyon at nasyonalism ng sariling
bansa.

1896 Dito opisyal na nagsimula ang

rebolusyon ng mga Katipunero. Sa taong
ito pinunit nila ang kanilang sedula, tanda
ng paghihimagsik. Sa taon ding ito
namatay si Jose Rizal.

1897 Ipinakulong ang magkakapatid na

Bonifaio sa utos ni Aguinaldo. Sa taong
din ito naitayo sa Gobyernong Republiko;
Si Aguinaldo bilang presidente at Trias
bilang Bise Presidente.

Nagkaroon ng maraming pangyayari at reporma ang nagpabago sa buhay

ng mga Filipino kabilang buhay ni Rizal at ng Pamilya nito. Sa historya, makikita
ang mataas na imigrasyon mga Tsinong dayuhan na nagpakasal sa mga
Filipinas at nagtayo ng mga negosyo rito. Maaaring ikonekta sa pagkakaroon ng
lahing Tsino ni Rizal at mga negosyo na mayroon sila. Nang mataasan at
madevelope ang edukasyon sa Pilipinas, mas nagkaroon ng tyansa si Rizal na
mag-aral sa Espanya. Siya rin ay nakapag-aral sa unibersidad ng Sto. Thomas
at naging guro rin si Teodora Alonzo.
Ang pagkamatay naman ng GOMBURZA, or ang tatlong martir na pari ay
bumuhay ng iba’t ibang epekto sa mga Filipino kasama na si Rizal. Ang kaniyang
unang libro, ang Noli Me Tangere ay sinabing dedikado sa tatlong paring ito. Ang
librong naisapubliko ay naglalaman ng mga katiwalian at kabuktutan ng
Gobyerbnong Espanyol lalo na ng mga prayle. Simula nuon, naging bawal na
ang pagbasa nito at kinagalitan ng mga Espanyol si Rizal dahil sa kontrobersyal
na libro. Nag-alalang mabuti ang pamilya ni Rizal tungkol sa kaniyang kaligtasan
at buhay.
Nagkaroon din ng iba’t ibang reporma sa panahon ni Rizal. Ang isa rito ay
ang organisasyong La Solidaridad na binubuo ng mga Filipino at estudyante ng
Britanya. Ito angsusulong na magbigay kaalaman sa Espanya ng mga
pangangailangan ng Pilipinas bilang isa sa mga kolonya nito. Ngakroon din ng
La Liga Filipina, isang organisasyon na binuo ni Jose Rizal sa Pilipinas. Ang mga
librong Noli Me Tangere at El Filibusterismo ay mga akdang nagbigay kamulatan
sa mga Filipino. Ang mga ito ay binigyang kaalaman ang mga tao sa katiwalian
ng gobyerno at ang mga prayle nito. Sinasabi na hindi intensyon ni Rizal ang
rebolusyon, bagkus nais nyang gawin ito nang mapayapa at walang sinuman
ang mamamatay at madadamay sa madugong pakikibaka. Ngunit, ang librong El
Filibusterismo ay nagbigay inspirasyon o mensahe sa mga tao, na ang
mamamayan ang dapat na namumuno at hindi ang gobyerno.
Ang pagbuo din ng KKK nila Andres Bonifaio ay may kaugnayan kay
Rizal. Bagamat hindi siya aktibong kasama nito at hindi rin direktang kasapi, ang
kanilang layunin para sa bansa ay nagtutugma. Namatay si Jose Rizal nang
dahil dito kahit walang siyang direktang involvement sa nasabing grupo at mga
aktibidad nito. Sa pagkamatay ni Rizal nag-udyok ang mga kapatid nito na
sumapi sa KKK.
 Ang mga nasabing pangyayare ay ngakroon nang malakas na
impluwensya sa buhay at mga gawa ni Rizal. Ang kaniyang pinaka eksistensya
ay nagbunga na malakas na impluwensya sa mga Filipino sa nasyonalismong
aspeto nito. Lalo na nang harapin nya ang delikadong daan nang isinulong niya
ang ilang reporma, pinakamaimpluwensya ang pagsusulat ng Noli Me Tangere at
El Filibusterismo.

References:

● José Rizal Filipino political leader and author, Britannica, Retrieved from:
https://www.britannica.com/biography/Jose-Rizal

● Cabanilla, N., et al., Life and Works of Rizal, Unit 4,, Retrieved from:
https://pupedu.sharepoint.com/:b:/r/sites/BSEDEN1-1NGEED10013TF130-300P
M2ndSem.AY21-22/Class%20Materials/UNIT%204_GEED-10013-LIFE-AND-W
ORKS-OF-RIZAL(2)%20.pdf?csf=1&web=1&e=GhNRG9
Banila, Maripet L. Prof. Narciso Cabanilla
BSEDEN 1-1N UNIT 3: Lesson 6

Discuss the following items thoroughly. Write the question before each answer. Each
answer should contain at least three (3) paragraphs of not less than four (4) sentences
each. You may write your answers in Filipino. Do not forget to write your full name in the
upper left corner of the paper and your course, year and section below it while the name
of your professors should be indicated in the upper right.

1. Mi Ultimo Adios was not titled by Jose Rizal; his friend, Mariano Ponce, gave the
title Mi Ultimo Pensamiento while a Fr. Dacanay republished the poem and gave
the title Mi Ultimo Adios which we are all familiar with. Based on the context,
what were the reasons did Rizal not place a title for his last work?
- Mi Ultimo Adio ay isang akda o tula na pinahuli na niyang naisulat. Ang
titulo ng akhang ito hindi mismo galing kay Jose Rizal. Bagkus, ito ay
binigyang titulo ni Fr. Dacanay. Nang isinulat ny ito, sya ay kasalukuyang
nakapiit at hinihintay na lamang niya ang oras ng kayang publikong
pagkamatay. Dito, ginamit niya ang nalalabing oras upang isulat ang tula.
- Sa pagkakaalam ng lahat, nasa hindi magandang katayuan at sitwasyon
si Rizal. Siguradong ang bawat kilos o salita niya ay maaring magamit
laban sa kaniyang pamilya at mga kaibigan. Ang pagsusulat ng tula o
mensaheng ito ay isinusulong na lamang ang kaniyang pamamaalam sa
huling sandali ng kaniyang buhay. Kasama ng pamamaalam nito ay ang
mensahe ni Rizal na makapagpapamulat sa mga mata ng mga Filipino
para sa Inang Bayan. Ang sulating ito, ay isa sa mga simbolo na si Rizal
ay kailanman hindi tinalikuran ang kaniyang mga prinsipyo, at paniniwala
ukol sa ating bansa. Dinala niya ang mga ito hanggang kamatayan, kahit
na ang kapalit man nito ay ang sarili niyang buhay.
 2. Based on Mi Ultimo Adios, what are his comments on his last resting place?
- Makikita sa buong buhay ni RIzal, na kahit siya ay may pusong nag-aalab
para sa kalayaan ng Inang Bayan, ninais nya pa rin ang mapayapang
aksyon para rito. Ang ganitong ugali ni Rizal ay nadala niya hanggang sa
kaniyang huling sandali. Sinabi niya na ang kaniyang libingan nais nyang
maging payapa. Kapayapaan na kung saan ang lupa ay sasagana sa
katawan niyo, ang bulaklak ay tutbo at mga ibon na maaaring dumapo sa
kaniyang malamig na katawan. Ninais ni Rizal na mailibing ang kaniyang
malamig na katawan nang may bato at krus. Hindi na niya nais pang
lagyan ng kapnganakan at pagkamatay ang karatula sa takot na maaari
nitong maipahamak ang kaniyang Pamilya.

3. In your reading of Mi Ultimo Adios,how did Rizal see the future of the country?
- Nagkaroon ng sariling bisyon ni Rizal pagdating sa ating bansa. Ngunit,
ang nilalaman nito ay siguradong pangarap din ng bawat Filipino na
ninanais ang mabuti sa sariling bansa. Dito, isinaad niya ang kalayaan na
inaasam ng lahat. Kasabay nito ang pagbuo at paghubog ng mga
pangarap, prinsipyo, paniniwala at nasyonalidad sa mga kapwa Filipino.
- ANg tulang ito ay nag-iwan ng malaking epekto sa Pilipinas at
mamamayan nito. Dito makikita ang pag-asam ni Rizal ng kalayaan kahit
pa sa huling hantunga. Ninais niyang maipakita ang kaniyang pagtingin sa
hinaharap ng bansa. Ang pagkakaroon nito ng kagitingan upang
malabanan ang sinumang nais umangkin nito. Ang pagyabong nito hindi
lang sa materyal na bagay ngunit pagkakaroon ng pagtaas sa tapang at
lakas uoang maging isang malaya at mabuting bansa.

References:
● Cabanilla, N., et al., Life and Works of Rizal, Unit 4,, Retrieved from:
https://pupedu.sharepoint.com/:b:/r/sites/BSEDEN1-1NGEED10013TF130-300P
M2ndSem.AY21-22/Class%20Materials/UNIT%204_GEED-10013-LIFE-AND-W
ORKS-OF-RIZAL(2)%20.pdf?csf=1&web=1&e=GhNRG9
Banila, Maripet L. Prof. Narciso Cabanilla
BSEDEN 1-1N UNIT 3: Lesson 7

Based on the excerpt of Pio Valenzuela’s visit to Jose Rizal in Dapitan,

1. What were Rizal’s views on the impending revolution? Explain your answer and
provide evidence from the excerpt.
- Si Rizal at ang mamamayan ay may magkaibang ideya ng rebilusyon. S i
Pio Valenzuela, kaisa ng mga Katipunero ay nagounta kay Rizal upang
hingin ang payo nito o opinyon sa bagong akdang resolusyon ng mga
katipunero. Sinabi rin na ang pagpapakilala ni Rizal ay maaaring
makatulong upang mas magkaroon ng motibasyon ang mga ito upang
ipaglaban ang bansa bilang siya ay ang taong nagsilwalat ng katiwalaan
ng mga Espanyol at isinapubliko ito.
- Nagkaroon ng pagsang-ayon si Rizal ayon sa resolusyong inilahad ng
Katipunero. Ninais niyang idiniin na ang rebolusyong nilalayon ng mga ito
ay dapat na nakasentro sa kabutihan lamang ng ating bansa. Iginiit fdin na
ang paggamit sa nag-aalab na puso ng Pilipino na handang ialay ang
sariling buhay para sa kalayaan ay isa sa mga makapagbibigay ng
malaking tulong o pwersa rito. Sinabi niya na mas mabuting gamitin ang
alab nito para sa ikabubuti ng buong bansa.
- Nagkaroon ng hindi pagsang-ayon si Rizal oagdating sa pagsugod sa sa
mga Kastila sa kadahilanang kulang ang mga kagamitan, armas at baril
ang mga Pilipino. Marahil, ninanais ni Rizal igiit na ang pagsalakay nang
walang sapat na kagamitan at kulang na kahandaan at para na ring
pagsasayang mga taong maaaring mapahamak sa pagsalakay na ito. Ang
sapat na kahandaan at mas malaking oras upang mas mapaayos na
rebolusyon ay labis na sasangayunan ni Rizal. Ngunit, kung itop ay isang
rebolusyong kulang sa paghahanda at wari’y magkakalat lamang ng dugo
nang walang porsyento ng pagkapanalo ng isinusulong na layunin, ay
ang kaniyang dahilan sa pagtanggi.
2. What did Rizal learn from the history of Cuba and his intentions of going there?
-