เอกสารประกอบการเรียน

วิชา คณิตศาสตร์พนื้ ฐาน7 (ค22103)

เรื่อง การให้เหตุผลทางเรขาคณิต
ชื่อ-สกุล ชั้น ม.2/ เลขที่
ครูผู้สอน
โรงเรียนศรีราชา
สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาชลบุรี ระยอง
ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2565
งานครั้งที่ หน้า วันที่สั่ง กาหนดส่ง ลายเซ็น
 การให้เหตุผลทางเรขาคณิต
1. ประโยคเงื่อนไขและบทกลับ
1.1 ประโยคเงื่อนไข
ถ้า x เป็นจานวนคู่ แล้ว x2 เป็นจานวนคู่
จากข้อความข้างต้น เป็นประโยคบอกเล่า 2 ประโยค ซึ่งประโยคบอกเล่าที่หนึ่งอยู่หลังคา
ว่า ถ้า จะเรียกประโยคนี้ว่า เหตุ และประโยคบอกเล่าที่สองอยู่หลัง คาว่า แล้ว เรียกประโยคนี้ว่า
ผล เรียกข้อความที่เขียนอยู่ในรูป ถ้า… แล้ว… ว่า ประโยคเงื่อนไข (conditional statement)
คาชี้แจง ให้นักเรียนเขียนข้อความในแต่ละข้อต่อไปนี้ให้เป็นประโยคเงื่อนไขในรูป ถ้า… แล้ว…

1. 36 หารด้วย 2 ลงตัว ดังนั้น 2 จึงเป็นตัวประกอบของ 36

………………………………………………………………………………………………………………………………
เหตุ …………………………………………………………………………………………………………………..
ผล …………………………………………………………………………………………………………………..
2. a เป็นจานวนคี่ และ b เป็นจานวนคู่ ดังนั้น a + b เป็นจานวนคี่
………………………………………………………………………………………………………………………………
เหตุ …………………………………………………………………………………………………………………..
ผล …………………………………………………………………………………………………………………..
3. รูปสามเหลี่ยมสองรูปที่เท่ากันทุกประการจะนามาวางทับกันได้สนิทพอดี
………………………………………………………………………………………………………………………………
เหตุ …………………………………………………………………………………………………………………..
ผล …………………………………………………………………………………………………………………..
4. รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ามีเส้นทแยงมุมสองเส้นยาวเท่ากันและแบ่งครึ่งซึ่งกันและกัน
………………………………………………………………………………………………………………………………
เหตุ …………………………………………………………………………………………………………………..
ผล …………………………………………………………………………………………………………………..
5. เส้นตรงที่แบ่งครึ่งมุมประชิดที่มีผลบวกของขนาดมุมเป็น 180° จะตั้งฉากกัน
………………………………………………………………………………………………………………………………
เหตุ …………………………………………………………………………………………………………………..
ผล …………………………………………………………………………………………………………………..
6. จานวนเต็มใด ๆ ที่มากกว่าศูนย์เป็นจานวนเต็มบวก
………………………………………………………………………………………………………………………………
เหตุ …………………………………………………………………………………………………………………..
ผล …………………………………………………………………………………………………………………..
7. จานวนเต็มใด ๆ ที่น้อยกว่าศูนย์เป็นจานวนเต็มลบ
………………………………………………………………………………………………………………………………
เหตุ …………………………………………………………………………………………………………………..
ผล …………………………………………………………………………………………………………………..
8. รูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสมีมุมภายในแต่ละมุมเท่ากับ 90°
………………………………………………………………………………………………………………………………
เหตุ …………………………………………………………………………………………………………………..
ผล …………………………………………………………………………………………………………………..
9. เส้นตรงสองเส้นใด ๆ ตัดกัน มุมตรงข้ามจะมีขนาดเท่ากัน
………………………………………………………………………………………………………………………………
เหตุ …………………………………………………………………………………………………………………..
ผล …………………………………………………………………………………………………………………..
10. 9 หารด้วย 2 ลงตัว ดังนั้น 2 จึงเป็นตัวประกอบของ 9
………………………………………………………………………………………………………………………………
เหตุ …………………………………………………………………………………………………………………..
ผล …………………………………………………………………………………………………………………..
 “9 หารด้วย 2 ลงตัว ดังนั้น 2 จึงเป็นตัวประกอบของ 9”
“รูปสามเหลี่ยมสองรูปที่เท่ากันทุกประการจะนามาวางทับกันได้สนิทพอดี”
ข้อความใดเป็นจริง
………………………………………………………………………………………………………………………………………….
ข้อความใดไม่เป็นจริง
………………………………………………………………………………………………………………………………………….
ประโยคเงื่อนไขเป็นจริง เมื่อเหตุเป็นจริง แล้วส่งผลให้เกิดผลที่เป็นจริงเสมอ หรือกล่าวได้
อีกอย่างหนึ่งว่า เหตุทาให้เกิดผลที่ระบุไว้เสมอ
ประโยคเงื่อนไขที่ไม่เป็นจริง เมื่อเหตุเป็นจริง แล้วไม่ส่งผลที่ให้เกิดผลเป็นจริงเสมอ หรือ
กล่าวอีกอย่างหนึ่งว่า เหตุไม่ทาให้เกิดผลที่ระบุไว้เสมอ
คาชีแ้ จง จงบอกว่าประโยคเงื่อนไขในแต่ละข้อเป็นจริงหรือไม่ เพราะเหตุใด
1. ถ้า PQRS เป็นรูปสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูน แล้ว PQRS เป็นรูปสี่เหลี่ยมด้านขนาน
เหตุ …………………………………………………………………………………………………………………..
ผล …………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
 2. ถ้า ABCD เป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส แล้ว ABCD เป็นรูปสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูน
เหตุ …………………………………………………………………………………………………………………..
ผล …………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
1.2 บทกลับของประโยคเงื่อนไข
ถ้า x เป็นจานวนคู่ แล้ว x2 เป็นจานวนคู่ ------------ (1)
ถ้า x2 เป็นจานวนคู่ แล้ว x เป็นจานวนคู่ ------------ (2)
จากประโยคเงื่อนไขข้างต้น จะเห็นว่า เหตุ ของข้อความที่ 1 เป็น ผล ของข้อความที่ 2
และ ผล ของข้อความที่ 1 เป็น เหตุ ของข้อความที่ 2 จะเรียกประโยคเงื่อนไขในข้อความที่ 2 ว่า
บทกลับของประโยคเงื่อนไข (converse of conditional statement) ในข้อความที่ 1 โดยทั่วไป
บทกลับของประโยคเงื่อนไขไม่จาเป็นต้องเป็นจริงเสมอไป
คาชี้แจง ให้นักเรียนเขียนบทกลับของประโยคเงื่อนไขในแต่ละข้อต่อไปนี้
1. ถ้า N เป็นจานวนนับ แล้ว N เป็นจานวนเต็มบวก
………………………………………………………………………………………………………………………………
2. ถ้า a เป็นจานวนนับที่หลักหน่วยเป็น 0 หรือ 5 แล้ว a หารด้วย 5 ลงตัว
………………………………………………………………………………………………………………………………
3. ถ้า 1 เป็น ห.ร.ม. ของ a และ b แล้ว a และ b เป็นจานวนเฉพาะ
………………………………………………………………………………………………………………………………
4. ถ้าเส้นตรงสองเส้นขนานกัน แล้วเส้นตรงสองเส้นนั้นจะอยู่บนระนาบเดียวกันและไม่ตัดกัน
………………………………………………………………………………………………………………………………
 ถ้า 10 หารด้วย 2 ลงตัว แล้ว 2 เป็นตัวประกอบของ 10 ------------ (1)
ถ้า 2 เป็นตัวประกอบของ 10 แล้ว 10 หารด้วย 2 ลงตัว ------------ (2)
10 หารด้วย 2 ลงตัว ก็ต่อเมื่อ 2 เป็นตัวประกอบของ 10
จากตัวอย่างข้างต้น จะเห็นว่า ประโยคเงื่อนไขเป็นจริง (1) และบทกลับของประโยค
เงื่อนไข (2) ก็เป็นจริงด้วย ซึ่งสามารถเขียนเชื่อมประโยคเงื่อนไขที่เป็นจริงและมีบทกลับที่เป็นจริง
ด้วยคาว่า “ก็ต่อเมื่อ”
คาชี้แจง ให้นักเรียนตรวจสอบว่าประโยคเงื่อนไขในแต่ละข้อต่อไปนี้ สามารถเขียนให้อยูใ่ นรูป
… ก็ต่อเมื่อ …. ได้หรือไม่ เพราะเหตุใด ถ้าเขียนได้ ให้เขียนประโยคนั้น
1. ถ้า a เป็นจานวนคี่ แล้ว a หารด้วย 2 ไม่ลงตัว
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
2. ถ้า ∆PQR เป็นรูปสามเหลี่ยมมุมแหลม แล้ว PQ̂ R < 90°
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
3. ถ้า a < 0 แล้ว a เป็นจานวนเต็ม
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
0
4. ถ้า a แทนจานวนจริงใด ๆ ที่ไม่ใช่ศูนย์ แล้ว a =0
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
2. การให้เหตุผลเกีย่ วกับการสร้างทางเรขาคณิต
2.1 การแบ่งครึ่งส่วนของเส้นตรงที่กาหนดให้
กาหนดให้ AB
̅ เป็นส่วนของเส้นตรงเส้นหนึ่ง

A ~ . *
B
จงสร้าง PQ
⃡ แบ่งครึ่ง AB
̅
สร้าง PQ
⃡ แบ่งครึ่ง AB
̅ ให้จุดตัดคือ C ได้ดังรูป

การสร้างเพื่อการพิสูจน์ ลาก AP
̅ , BP
̅, AQ
̅ และ BQ
̅
พิสูจน์
ข้อความ เหตุผล
1. AP
̅ = BP ̅ 1.
2. AQ
̅ = BQ ̅ 2.
3. PQ
̅ = PQ ̅ 3.
4. ∆APQ ≅ ∆BPQ 4.
5. 1̂ = 2̂ 5.
6. AP
̅ = BP ̅ 6.
7. 1̂ = 2̂ 7.
8. PC
̅ = PC ̅ 8.
9. ∆APC ≅ ∆BPC 9.
10. AC̅ = BC̅ 10.
11. PQ
⃡ แบ่งครึ่ง AB
̅ ที่จุด C 11.
2.2 การสร้างมุมให้มีขนาดเท่ากับขนาดของมุมที่กาหนดให้
กาหนดให้ AB̂ C เป็นมุมมุมหนึ่ง

จงสร้าง XŶ Z ให้มีขนาดเท่ากับขนาดของ AB̂ C

สร้าง XŶ Z ให้มีขนาดเท่ากับขนาดของ AB̂ C

การสร้างเพื่อการพิสูจน์ ลาก DE
̅ และ MN
̅̅̅
พิสูจน์
ข้อความ เหตุผล
1. BD
̅ = YM ̅ 1.
2. BE
̅ = YN ̅ 2.
3. DE
̅ = MN ̅̅̅ 3.
4. ∆DBE ≅ ∆MYN 4.
5. XŶ Z = AB̂ C 5.
2.3 การแบ่งครึ่งมุมที่กาหนดให้
กาหนดให้ AB̂ C เป็นมุมมุมหนึ่ง

จงสร้าง BD แบ่งครึ่ง AB̂ C

สร้าง BD แบ่งครึ่ง AB̂ C

การสร้างเพื่อการพิสูจน์ ลาก MD
̅̅̅ และ ND
̅
พิสูจน์
ข้อความ เหตุผล
1. BM
̅ = BN̅ 1.
2. MD
̅̅̅ = ND
̅ 2.
3. BD
̅ = BD̅ 3.
4. ∆BMD ≅ ∆BND 4.
5. MB̂ D = NB̂ D 5.
6. BD แบ่งครึ่ง AB̂ C 6.
2.4 การสร้างเส้นตั้งฉากจากจุดภายนอกมายังเส้นตรงที่กาหนดให้
กาหนดให้จุด P เป็นจุดจุดหนึ่งที่อยู่ภายนอก ⃡AB

จงสร้าง PQ ให้ตั้งฉาก ⃡AB ให้จุดตัดคือ C

สร้าง PQ ให้ตั้งฉาก ⃡AB ให้จุดตัดคือ C

การสร้างเพื่อการพิสูจน์ ลาก MP
̅ , MQ
̅̅̅, NP
̅ และ NQ
̅
พิสูจน์
ข้อความ เหตุผล
1. MP
̅ = NP ̅ 1.
2. MQ
̅̅̅ = NQ ̅ 2.
3. PQ
̅ = PQ ̅ 3.
4. ∆MPQ ≅ ∆NPQ 4.
5. 1̂ = 2̂ 5.
6. MP
̅ = NP ̅ 6.
7. PC
̅ = PC ̅ 7.
8. ∆MPC ≅ ∆NPC 8.
9. 3̂ = 4̂ 9.
10. 3̂ + 4̂ = 180° 10.
11. 2(3̂ ) = 180° 11.
180° 12.
12. 3̂ = = 90°
2
13. 3̂ = 4̂ = 90° 13.
14. PQ ให้ตั้งฉาก ⃡AB ที่จุด C 14.
2.5 การสร้างเส้นตั้งฉากที่จดุ จุดหนึ่งที่อยู่บนเส้นตรงที่กาหนดให้
กาหนดให้จุด P อยู่บน ⃡AB

จงสร้าง PX ให้ตั้งฉาก ⃡AB ที่จุด C

สร้าง PX ให้ตั้งฉาก ⃡AB ที่จุด C

การสร้างเพื่อการพิสูจน์ ลาก MX
̅̅̅ และ NX
̅
พิสูจน์
ข้อความ เหตุผล
1. MX
̅̅̅ = NX̅ 1.
2. MQ
̅̅̅ = NQ ̅ 2.
3. PQ
̅ = PQ ̅ 3.
4. ∆MPQ ≅ ∆NPQ 4.
5. 1̂ = 2̂ 5.
6. MP
̅ = NP ̅ 6.
7. PC
̅ = PC ̅ 7.
8. ∆MPC ≅ ∆NPC 8.
9. 3̂ = 4̂ 9.
10. 3̂ + 4̂ = 180° 10.
3. การให้เหตุผลเกี่ยวรูปสามเหลี่ยมและสี่เหลี่ยม
1. กาหนดให้ Â = B̂ = 90° และ CE
̅ = DE
̅ จงพิสูจน์ว่า ∆ACE ≅ ∆BDE
กาหนดให้ Â = B̂ = 90° และ CE
̅ = DE
̅
ต้องการพิสูจน์ว่า ∆ACE ≅ ∆BDE

พิสูจน์
ข้อความ เหตุผล
1. Â = B̂ = 90° 1.
2. 1̂ = 2̂ 2.
3. CE
̅ = DE ̅ 3.
4. ∆ACE ≅ ∆BDE 4.

2. กาหนดให้ ABCD เป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส จงพิสูจน์ว่า 1̂ = 2̂ และ 3̂ = 4̂

กาหนดให้ ABCD เป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส
ต้องการพิสูจน์ว่า 1̂ = 2̂ และ 3̂ = 4̂

พิสูจน์
ข้อความ เหตุผล
1. AB
̅ = BC ̅ 1.
2. AD
̅ = CD ̅ 2.
3. BD
̅ = BD ̅ 3.
4. ∆ABD ≅ ∆CBD 4.
5. 1̂ = 2̂ และ 3̂ = 4̂ 5.
3. กาหนดให้ ∆ABC และ ∆DBC เป็นรูปสามเหลี่ยมหน้าจั่วสองรูปที่ใช้ฐาน BC
̅ ร่วมกัน โดยมี AB
̅ = AC
̅ และ
DB
̅ = DC
̅ จงพิสูจน์ว่า ∆ABD ≅ ∆ACD
กาหนดให้ ∆ABC และ ∆DBC เป็นรูปสามเหลี่ยมหน้าจั่วสองรูปที่
ใช้ฐาน BC
̅ ร่วมกัน โดยมี AB
̅ = AC
̅ และ DB̅ = DC̅
ต้องการพิสูจน์ว่า ∆ACE ≅ ∆BDE

พิสูจน์
ข้อความ เหตุผล
1. AB
̅ = AC
̅ 1.
2. DB
̅ = DC
̅ 2.
3. AD
̅ = AD
̅ 3.
4. ∆ACE ≅ ∆BDE 4.

4. จงพิสูจน์ว่า ด้านตรงข้ามของรูปสี่เหลี่ยมด้านขนานยาวเท่ากัน
กาหนดให้ ABCD เป็นรูปสี่เหลี่ยมด้านขนาน
มี AB
̅ ∥ DC
̅ และ AD ̅ ∥ BC ̅
ต้องการพิสูจน์ว่า AB
̅ = CD̅ และ AD̅ = CB ̅

พิสูจน์ ลาก AC
̅
ข้อความ เหตุผล
1. AB
̅ ∥ DC ̅ 1.
2. 1̂ = 2̂ 2.
3. 3̂ = 4̂ 3.
4. AC
̅ = AC ̅ 4.
5. ∆ABD ≅ ∆CDA 5.
6. AB
̅ = CD ̅ และ AD
̅ = CB
̅ 6.