Yariçap 11 Matemati̇k Seti̇ 3.fasi̇kül Örnek

11SINIF
MATEMATİK
Fonksiyonlar
3
YAYIN KOORDİNATÖRÜ
Oğuz GÖÇMEN
DİZGİ Eğer bir gün sözlerim bilim ile

YARIÇAP Dizgi Birimi ters düşerse, bilimi seçin...
M. Kemal Atatürk
SAYFA TASARIM - KAPAK
Muhammed KARATAŞ
İLETİŞİM
Ostim Mah. 1207 Sokak

No: 3/C–D Ostim / Ankara
Tel: 0312 386 00 26
0850 302 20 90
0 553 903 65 51
Fax: 0312 394 10 04
www.yaricap.com
yaricapyayinlari@gmail.com
twitter.com/yaricapp
facebook.com/yaricapyayinlari
instagram.com/yaricapyayinlari
Bu kitabın her hakkı Yarıçap Yayınlarına

aittir. 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve
Sanat Eserleri Yasası’na göre Yarıçap
Yayınlarının yazılı izni olmaksızın,
kitabın tamamı veya bir kısmı herhangi
bir yöntemle basılamaz, yayınlanamaz,
bilgisayarda depolanamaz, çoğaltılamaz
ve dağıtım yapılamaz.
SUNU
Sevgili Gençler,
Matematik ve geometri hem okul derslerinde hem de üniversiteye giriş sınavlarına

hazırlıkta en önemli yere sahiptir. Yarıçap Yayınları olarak eğitim - öğretim
hayatınızda bu derslerle ilgili sorunlarınızı temelden çözebilmeniz için TAMAMI
VİDEO ANLATIMLI olan kitaplarımızı sizlere sunuyoruz.
Yarıçap Yayınları matematik ve geometri fasikülleri konuları en temelden

kavramanızı ve öğrendiklerinizi pekiştirebilmenizi sağlamak amacıyla birbirini
bütünleyen “BİLGİ - ÖRNEK - NOT - HATIRLATMA - TEST” bölümlerinden
oluşmaktadır.
› “BİLGİ” bölümünde kazanımlarla ilgili açıklayıcı ve öğretici bilgiler verilmiştir.
› “ÖRNEK” bölümünde konunun iyice kavranabilmesi için kolaydan zora doğru

soru çeşitlerine yer verilmiştir.
› “NOT” bölümünde konu ile ilgili önemli noktalar vurgulanmıştır.
› “HATIRLATMA” bölümünde konunun daha iyi kavranabilmesi için önceden

öğrenilen gerekli bilgilerin kısa hatırlatması verilmiştir.
› “KONU TESTİ” bölümlerinde konuyla ilgili çoktan seçmeli sorular verilmiştir.
“Başlamak, başarmanın yarısıdır.” sloganıyla çıktığımız yolculukta sizlere

başarılar dileriz.
YARIÇAP YAYINLARI
İÇİNDEKİLER
Fonksiyonlarda Uygulamalar................................................................................. 5
Konu Testi 01..................................................................................................... 11
Konu Testi 02..................................................................................................... 13
İkinci Dereceden Fonksiyonlar ve Grafikleri....................................................... 15
Konu Testi 03..................................................................................................... 19
Parabolün Eksenleri Kestiği Noktalar.................................................................. 21
Konu Testi 04..................................................................................................... 24
Parabolün Tepe Noktası........................................................................................ 26
Konu Testi 05..................................................................................................... 30
Grafiği Verilen Parabolün Denklemi.................................................................... 32
Konu Testi 06..................................................................................................... 36
Parabol ile Doğrunun Birbirine Göre Durumları................................................. 38
Konu Testi 07..................................................................................................... 40
Parabol Uygulamaları............................................................................................ 42
Konu Testi 08..................................................................................................... 44
Konu Testi 09..................................................................................................... 46
Konu Testi 10..................................................................................................... 48
Tek ve Çift Fonksiyonlar....................................................................................... 50
Konu Testi 11..................................................................................................... 53
Öteleme ve Simetri Dönüşümleri......................................................................... 55
Test 12............................................................................................................... 59
Test 13............................................................................................................... 61
Cevap Anahtarı.................................................................................................63-64
Fonksiyonlarda Uygulamalar
BİLGİ ÖRNEK - 3
Bir Fonksiyonun Grafiğinin Eksenleri Kestiği f(x) = x2 – 4

Noktalar olduğuna göre, y = f(x)’in grafiği ile ilgili olarak
y = f(x) şeklindeki bir fonksiyonun, grafiğinin verilen,
• x eksenini kestiği noktaları (eğer varsa) bulmak I. (2, 0) noktasında x eksenini keser.
için y = 0 yazılarak denklem çözülür. II. (–2, 0) noktasında x eksenini keser.
• y eksenini kestiği noktayı bulmak için denklem- III. (0, –4) noktasında y eksenini keser.
de x = 0 yazılır. ifadelerinden hangileri doğrudur?
ÖRNEK - 1
f(x) = 2x – 6
fonksiyonunun grafiğinin eksenleri kestiği nokta-
ları bulunuz.
ÖRNEK - 4
5
Aşağıdaki şekilde y = f(x) fonksiyonunun grafiği ve-
rilmiştir.
y
ÖRNEK - 2 4
y = f(x)
rilmiştir.
y x
–3 0 3 5
Buna göre,
x I. f(x) = 0 denkleminin üç kökü vardır.
–3 0 1 4
II. f(0) = y denkleminin bir kökü vardır.
–2 y = f(x) III. Grafik y eksenini üç noktada keser.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
Buna göre, grafiğin eksenleri kestiği noktaların
koordinatlarını bulunuz.
11. SINIF MATEMATİK

BİLGİ ÖRNEK - 6
Bir Fonksiyonun Artan - Azalan ve Sabit Aşağıdaki şekilde y = f(x) fonksiyonunun grafiği ve-
Olduğu Aralıklar rilmiştir.
f: R → R fonksiyon ve [a, b] ⊆ R olmak üzere, y
" x1, x2 Œ R için,

• x1 < x2 iken f(x1) < f(x2) ise f, [a, b] aralığında 3
artandır.
• x1 < x2 iken f(x1) > f(x2) ise f, [a,b] aralığında 5
–3 0 1 4
azalandır.
• x1 < x2 iken f(x1) = f(x2) = c Œ R ise f, [a, b] ara- y = f(x)
lığında sabittir.
y y y Buna göre, aşağıdaki boşluklara “ARTAN - AZA-
LAN - SABİT” ifadelerinden uygun olanı yazınız.
a) (–∞, –3) aralığında ............................dır.
x x
x1 x2 x1 x2 x x1 x2
Artan Fonksiyon Azalan Fonksiyon Sabit Fonksiyon
b) (–3, 1) aralığında ................................dır.
6 ÖRNEK - 5

rilmiştir.
y c) (1, 5) aralığında ................................dır.
y = f(x)
–4 2 4 x
–2 0 d) (5, ∞) aralığında ................................dır.
Buna göre, fonksiyonunun artan, azalan ve sabit

olduğu aralıkları bulunuz. e) (–9, –6) aralığında ................................dır.
f) (–2, 0) aralığında ..................................dır.

BİLGİ ÖRNEK - 8
Bir Fonksiyonun Pozitif - Negatif Olduğu Ara- Aşağıdaki şekilde y = f(x) ve y = g(x) fonksiyonlarının
lıklar grafikleri verilmiştir.
y
Grafiği verilen bir fonksiyon, y = g(x)
y = f(x)
• x ekseninin üst tarafında (I. ve II. bölgeler) ka-
lan kısımları için pozitif değerler alır.
• x ekseninin alt tarafında (III. ve IV. bölgeler) ka- x
lan kısımlar için negatif değer alır. –3 0 2 3 5
• x eksenini kestiği noktalarda sıfır (0) değerini

alır. Bu noktalara fonksiyonun sıfırları denir.
NOT Buna göre,

a) f(x)’in pozitif değer aldığı aralıkları
y (Ordinat)
II. Bölge I. Bölge
x (Apsis)
0
III. Bölge IV. Bölge
b) g(x)’in pozitif değer aldığı aralıkları
7
ÖRNEK - 7

rilmiştir.
y
c) f(x)’in pozitif ve g(x)’in negatif olduğu aralıkları
y = f(x)
–4 x
0 1 5
Buna göre, y = f(x) fonksiyonunun,

a) Pozitif değer aldığı aralıkları
d) f(x)’in sıfırları ile g(x)’in sıfırlarından ortak olanları
b) Negatif değer aldığı aralıkları
c) Sıfırlarını
bulunuz.
bulunuz.

BİLGİ ÖRNEK - 10
Bir Fonksiyonun Maksimum - Minimum 1

Aşağıdaki şekilde f (x) = x fonksiyonunun grafiği ve-
Değerleri
rilmiştir.
Grafiği verilen bir fonksiyonun görüntü kümesinin aldı- y
ğı en büyük - en küçük değerler (eğer varsa)grafikteki
alt ve üst sınırlarına bakarak belirlenir. f(x) = 1
x
y y y
x
b 0
x a x c x
0 0 a 0
d
b
Maksimum Değer: Maksimum Değer: Maksimum Değer:
Yok Yok b Buna göre,
Minumum Değer: Minumum Değer: Minumum Değer: I. Fonksiyonun bir en büyük değeri yoktur.
Yok b d
II. Fonksiyonun bir en küçük değeri yoktur.
III. Fonksiyonun sıfırı yoktur.
ifadelerinden doğru olanları bulunuz.
ÖRNEK - 9

rilmiştir.
8
y
ÖRNEK - 11
2
y = f(x)
–5 1
4 x Aşağıdaki şekilde f: [–2, 4] → [–3, 5] fonksiyonunun
–3 0 6
grafiği verilmiştir.
–2 y
–3 5
Buna göre, bu fonksiyonun,

1
I. Tanım kümesi [–5, 6]’dır. 1 2 3
x
–2 0 4
II. Görüntü kümesi [–3, 2]’dir.
III. Görüntü kümesinin en büyük değeri 2 dir. –3
IV. Görüntü kümesinin en küçük elemanı –3’tür.
f(x)’in en büyük ve en küçük noktalarının apsisleri a
V. Üç tane sıfırı vardır. ve b, en büyük ve en küçük değerleri c ve d’dir.
ifadelerinden hangileri doğrudur? Buna göre, a + b – c – d değeri kaçtır?

BİLGİ ÖRNEK - 14
Fonksiyonun Ortalama Değişim Hızı Aşağıda y = f(x) fonksiyonunun grafiği verilmiştir.

• A(x1, y1) ve B(x2, y2) noktaları f fonksiyonu üze- y
rinde olmak üzere, bir f fonksiyonunun [x1, x2]
aralığındaki ortalama değişim hızı 6 C D
B 5
f (x 2) - f (x 1) y2 - y1
m AB = =
x2 - x1 x2 - x1 2
A
1 E
y de€erindeki de€iflim
• De€iflim oran›(h›z›) = x
x de€erindeki de€iflim –5 –2 0 4 7
• Doğrusal fonksiyonlarda değişim oranı her aralık-

ta sabittir ve bu oran doğrunun eğimine eşitttir. Buna göre, verilen aralıklarda f fonksiyonunun or-
talama değişim hızlarını bulunuz.
a) [–5, –2]
ÖRNEK - 12
f(x) = 3x + 7
olduğuna göre, f fonksiyonunun [1, 7] aralığındaki
ortalama değişim hızını bulunuz.
b) [–2, 0]
9
c) [0, 4]
ÖRNEK - 13
f(x) = x2
olduğuna göre, f fonksiyonunun [1, 3] aralığındaki
ortalama değişim hızını bulunuz.
d) [4, 7]

ÖRNEK - 15 ÖRNEK - 17
Ankara iline yılın ilk yarısında düşen yağış miktarı Aşağıdaki grafikte bir ülkedeki koronavirüs vaka sayı-
aşağıdaki tabloda verilmiştir. larının haftalık seyri verilmiştir.
Vaka Sayısı (bin)
Aylar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran
Yağış 7
Miktarı 40 35 39 42 51 35 6
(mm) 5
Buna göre, Ocak - Haziran ayları arasındaki aylık 4
yağış miktarının değişim hızını bulunuz. 3
1 2 3 4 5 6 Hafta
Buna göre, aşağıdaki ifadelerin doğru olup olma-

dıklarını belirleyiniz.
I. 1. - 2. haftalar arasındaki değişim hızı, 2. – 4. haf-
talar arasındaki değişim hızından büyüktür.
II. 4. - 5. haftalar arasındaki değişim hızı sıfırdır.
III. 5. - 6. haftalar arası vaka değişim hızı –3 tür.
10 NOT
Doğrusal fonksiyonlarda değişim oranı sabittir ve doğ-

runun eğimine eşittir.
f(x) = ax + b
fonksiyonunun değişim oranı a’dır.
ÖRNEK - 18
ÖRNEK - 16
Aşağıdaki tabloda y = f(x) fonksiyonunun bazı değer-
f(x) = –3x + 2 leri verilmiştir.
fonksiyonunun [–100 , 100] aralığındaki değişim x –2 –1 3 5

oranını bulunuz. f(x) 6 2a + 2 a 56
f fonksiyonunun [–2, 3] aralığındaki ortalama de-

ğişim hızı 3 olduğuna göre, [–1, 5] aralığındaki or-
talama değişim hızı kaçtır?

EK ÖDEV: YARIÇAP Matematik 11. Sınıf SB / 3. Bölüm / Test - 01
Test 01
1. f(x) = 4x + 12 4. Aşağıda y = f(x) fonksiyonunun [–7, 6] aralığındaki

fonksiyonunun grafiği eksenleri A(0, a) ve B(b, 0) kısmı verilmiştir.
noktalarında kesmektedir. y
Buna göre, a – b farkı kaçtır? 4

A) 9 B) 12 C) 15 D) 16 E) 17 2 f
3 5 x
–7 –6 –3 0 1 6
–2
–4
2. Gerçek sayılarda tanımlı y = f(x) fonksiyonu daima
artan bir fonksiyondur. Buna göre, fonksiyonun bu aralıktaki kısmı ile
ilgili olarak verilen aşağıdaki ifadelerden hangi-
• f(3) = 5
si doğrudur?
• f(7) = 12
A) En büyük değeri 2’dir.
olduğuna göre, f(5) kaç farklı tam sayı değeri
B) En büyük değeri –2’dir.
alabilir?
C) [1, 3] aralığında artandır.
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
D) [–2, 0] aralığında azalandır.
E) Sıfırlarının oluşturduğu küme {–6,1}’dir.
5. f(x) = (a + 2)x + 5
11
fonksiyonunun [1, 3] aralığındaki ortalama deği-

şim hızı 5 olduğuna göre, a kaçtır?
3. Aşağıdaki şekilde y = f(x) fonksiyonunun grafiği ve-
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
rilmiştir.
y f
2
3
2
–4 –1 x
6. y
–8 0 1 5
y = f(x)
3
–4
x
Buna göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi yan- –4 0 2 5
lıştır?
A) [–7, –2] aralığında negatiftir.
Şekilde grafiği verilen y = f(x) fonksiyonu için,
B) (–1, 0) noktasında x eksenini keser.
f(x) = 0
3
C) c 0, m noktalasında y eksenini keser.
2 denklemini sağlayan x değerlerinin toplamı kaç-
D) [1, 5] aralığında pozitiftir. tır?
E) [–4, 5] aralığında artandır. A) 1 B) 3 C) 5 D) 6 E) 7

7. y 10. f fonksiyonunun azalan olduğu aralık aşağıdaki-
lerden hangisidir?
4
A) (–5, –4) B) (–3, 0) C) (0, 3)
3 D) (3, 5) E) (5, 8)
5 x
–2 0 2
Şekilde grafiği verilen y = f(x) fonksiyonu için

f(x) ≥ 0
koşulunu sağlayan x tam sayılarının toplamı
kaçtır? 11. f fonksiyonunun en küçük değeri k, en büyük
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 12 değeri b olduğuna göre, b + k toplamı kaçtır?
A) –2 B) 0 C) 1 D) 2 E) 3
8, 9, 10 ve 11. soruları aşağıdaki grafiğe göre

yanıtlayınız.
5
12. Aşağıda verilen grafikte belli bir süre içinde bir ban-
12 y = f(x) 3 kanın yatırım hesabına yatırılan 10 bin TL nin üze-
rine biriken para miktarı gösterilmiştir.
–5 4 5 6 y
–6 –4 0 3 8 x
50
–3 40
Para Miktarı (Bin TL)
30
8. f fonksiyonu aşağıdaki aralıklardan hangisinde 20

sabittir?
10
A) (–6, –4) B) (–4, 0) C) (0, 4)
D) (2, 5) E) (4, 6) x
10 20 30 40 50
Zaman (Yıl)
Buna göre, 10 bin TL’nin bankaya yatırıldıktan

sonraki 15. ile 25. yıllar arasında para miktarın-
daki ortalama değişim oranı aşağıdakilerden
9. f(x) < 0 hangisidir?
eşitsizliğini sağlayan kaç tane x tam sayı değeri A) 1800 TL / yıl B) 2600 TL / yıl
vardır? C) 1000 TL / yıl D) 1500 TL / yıl
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 E) 2000 TL / yıl
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
C D E D B B E B A D D E

EK ÖDEV: YARIÇAP Matematik 11. Sınıf SB / 3. Bölüm / Test - 02 - 03
Test 02
1. Aşağıda [–7, 4] aralığında tanımlı f fonksiyonunun 3. Aşağıdaki şekilde gerçek sayılarda tanımlı y = f(x)
grafiği birim kareli zeminde verilmiştir. fonksiyonunun grafiği verilmiştir.
y y
–3 –2 –1 5 x
4
x 0 3
–7 –5 0 1
Buna göre, f fonksiyonu aşağıdaki aralıkların

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? hangisinde pozitif değerli ve azalandır?
A) f’nin en büyük değeri f(1) dir. A) (–2, –1) B) (3, 5) C) (0, 3)
B) f’nin en küçük değeri f(4) tür. D) (–1, 3) E) (5, 6)
C) f(x) = 0 denkleminin 3 kökü vardır.
D) (–3, 1) aralığında negatif değerli ve artandır.
E) (–7, –5) aralığında pozitif değerli ve azalandır.
4. Aşağıdaki şekilde y = f(x) fonksiyonunun doğrusal
grafiği verilmiştir.
y
13
–4
x
2. Aşağıdaki şekilde, bir noktadan başka bir noktaya 0
giden aracın zamana bağlı olarak almış olduğu yo-

lun grafiği verilmiştir.
1
Alınan Yol Fonksiyonun x’e göre değişim oranı olduğu-
2
na göre, f(0) değeri aşağıdakilerden hangisidir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 8
I II III IV V
5. f, artan bir fonksiyon olmak üzere,
Zaman f(x) = a – 4
Buna göre, araç hangi kısımda sabit hızla hare- f(x + 1) = 20 – 2a
ket etmiştir? olduğuna göre, a’nın en büyük tam sayı değeri
A) I ve II B) III ve V C) Yalnız IV kaçtır?
D) Yalnız I E) I, II ve IV A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10

6. Aşağıdaki şekilde y = f(x) fonksiyonunun grafiği ve- 9. Bir meteoroloji istasyonunda o günün hava sıcak-
rilmiştir. lığının zamana göre değişimini gösteren şekildeki
y grafik yayınlanıyor.
Sıcaklık
–4 3
x
–2 0 6
–1 Zaman
Ayrıca o günün hava durumu ile ilgili aşağıdaki bil-

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? giler veriliyor.
A) f(–3) < f(–2) B) f(1) > f(2) I. Gün batımına doğru sıcaklık hızla düştü.
C) f(0) = f(6) D) f(–4) – f(–1) > 0 II. Sıcaklık hızla yükseldi.
E) f(3) < f(6) + f(5) III. Gün başladığında hava sıcaklığı bir süre sa-
bit kaldı.
IV. Sıcaklık uzun bir süre sabit kaldı.
Buna göre, verilen bilgiler hangi sırayla aktarı-
lırsa grafik ile uyumlu olur?
7. Şekilde y = f(x) fonksiyonunun grafiği verilmiştir. A) III - II - I - IV B) IV - I - II - III
y C) I - II - IV - III D) II - I - V - III
E) III - II - IV - I
14
1 10. Aşağıda dikdörtgenler prizması şeklinde bir havuz

–3 1 2 5 ayrıt uzunlukları ile verilmiştir.
x
0
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi f(x) = 0 2 metre

denkleminin köklerinden biri değildir?
A) –3 B) 0 C) 1 D) 2 E) 5
4 metre
10 metre
Bu havuzu dolduran bir musluk sabit hızla akarak
havuzun tamamını 2 saatte doldurmaktadır.
8. f(x) = x2 – mx Buna göre, havuzun doldurulmasının herhangi
fonksiyonunun [1, 4] aralığındaki ortalama değişim bir anında havuzdaki su yüksekliğinin zamana
oranı 4’tür. göre değişim oranı aşağıdakilerden hangisidir?
Buna göre, m değeri kaçtır? 2 3 1
5 3 1 A) m/dk B) m/dk C) m/dk
A) B) 2 C) D) 1 E) 3 4 2
2 2 2 D) 2 m/dk E) 3 m/dk
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
D C B B B D B D E A

İkinci Dereceden Fonksiyonlar ve Grafikleri
BİLGİ ÖRNEK - 3
Parabol Aşağıda y = ax2 + bx + c biçiminde verilen fonksi-

İkinci dereceden bir bilinmeyenli f(x) = ax2 + bx + c yonların a, b ve c katsayıları belirleyiniz.
(a ≠ 0) şeklindeki fonksiyonların grafiklerine parabol a b c
denir.
y = 3x2 + 2x + 1
Parabolün kollarının yönünü a’nın işareti belirler.
y = x2 – x
y = 4 – x2 + 3x
x2 5
y= + x+3
2 2
(Kollar yukarı (Kollar aşağı

a>0 a<0
doğru) doğru)
ÖRNEK - 1
Aşağıda verilen fonksiyonlardan grafiği parabol

olanları belirleyiniz.
I. f(x) = 4x2 – 1
II. f(x) = 2x + 1
15
1
III. f (x) = x 2 - x
2
IV. f (x) =
x2 + 1 ÖRNEK - 4
V. f(x) = 2 – x2 + 5x
Aşağıda bazı parabollerin denklemleri verilmiştir.
Bu parabollerin kollarının yönünü “Yukarı” ya da “Aşa-
ğı” olarak belirleyiniz.
Parabol Denklemi Kollarının Yönü
y = x2 – x – 3
y = –x2 + 1
1 2
y= x + 2x
2
ÖRNEK - 2
y = 4 – 3x2
3 2
f(x) = (a – 3)x + ax + 4x + 1 y = 6x + 5x2 + 2
fonksiyonunun grafiği bir parabol olduğuna göre,
a değerini bulunuz.

BİLGİ ÖRNEK - 6
Parabolün Tepe Noktası Aşağıda denklemleri verilen parabollerin tepe

• Parabolün iki kolunun birleştiği noktaya tepe noktalarının apsislerini bulunuz.
noktası denir. a) y = x2 + 4x
T(r,k)
b) y = x2 – 6x + 4
T(r,k)
Tepe noktasının koordinatları T(r, k) biçiminde gös-
terilir.
Denklemi y = ax2 + bx + c olan parabolde
c) y = x2 – 5
-b
r= ve k = f(r) ile bulunur.
2a
b = 0 ise tepe noktası y ekseni üzerindedir.
d) y = 2x2 – 8x + 1
ÖRNEK - 5
Aşağıda birim kareli zeminde bir kısmı çizilen para-

16 bollerin tepe noktalarının koordinatlarını bulunuz.
I
y III
ÖRNEK - 7
Aşağıda denklemleri verilen parabollerin tepe

noktalarının ordinatlarını bulunuz.
II
a) y = x2
x
b) y = x2 – 4x
c) y = x2 + 2x – 3
d) y = –x2 – 4x + 2

NOT BİLGİ
Bir fonksiyonun grafiği üzerinde bulunan tüm noktalar, Parabol Çizimi

fonksiyonun denklemini sağlar. Üç Adımda Parabol Çizimi
1. Parabolün kollarının yönü belirlenir.
ÖRNEK - 8 2. Parabolün tepe noktası bulunur.

3. Parabolün eksenleri kestiği nokta bulunur.
A(1, b) • f(x) = ax2 + bx + c parabolünde, x = 0 için
2
noktası y = x + 4x + 4 parabolü üzerinde olduğu- f(0) = c bulunur. Parabol (0, c) noktasında y
nag öre, b değerini bulunuz. eksenini keser. Tüm paraboller y eksenini bir
noktada keser.
• ax2 + bx + c = 0 denkleminin varsa kökleri bu-
lunur. Bu kökler parabolün x eksenini kestiği
noktalardır. Parabol x eksenini kesmeyebilir.
ÖRNEK - 11
ÖRNEK - 9 f(x) = x2 – 2x – 8
fonksiyonunun grafiği bir parabol belirtmektedir.
f(x) = x2 + ax – 10
Buna göre, bu parabolün, 17
fonksiyonunun grafiği A(2, 4) noktasından geçti-
a) Kollarının yönünü
ğine göre, a değerini bulunuz.
b) Tepe noktasının koordinatlarını
ÖRNEK - 10
Tanımlı olduğu aralıklarda

f(x) = mx2 + 2mx – 3
parabolünün tepe noktasının ordinatı 5’tir. c) Eksenleri kestiği noktaları
Buna göre, m değerini bulunuz.
bulunuz.

Aşağıda verilen fonksiyonların grafiklerini altla- f(x) = x2

rında verilen birim kareli zeminde çiziniz. f(x) = 2x2
a) f(x) = x2 + 1 f(x) = 3x2
y
fonksiyonlarının grafiklerini aşağıda verilen birim ka-
reli zeminde çiziniz.
y
x
0
b) f(x) = x2 – 4x + 3
y
x
0
x
0
18 ÖRNEK - 14
2
c) y = –x + 2x + 3
y y y = ax2
y = bx2
x
x
0
y = cx2
Şekilde verilen parabollere göre, a, b ve c değerle-

rini küçükten büyüğe doğru sıralayınız.
NOT
f(x) = ax2 şeklindeki fonksiyonlarda, b = c = 0 oldu-

ğundan parabolün tepe noktası orijindedir. a katsayısı
pozitif ise katsayı büyüdükçe kollar birbirine yaklaşır.
a katsayısı negatif ise katsayı küçüldükçe kollar bir-
birine yaklaşır.

EK ÖDEV: YARIÇAP Matematik 11. Sınıf SB / 3. Bölüm / Test - 04
Test 03
İkinci Dereceden Fonksiyonlar ve Grafikleri
1. Aşağıda verilen fonksiyonlardan hangisinin 4. f(x) = (4 – a)x2 + 6x + 5

grafiği bir parabol belirtmez? fonksiyonunun grafiğinde kollar yukarı doğru
2
A) f(x) = 3 – x B) f(x) = 4x – 5 olduğuna göre, a’nın alabileceği doğal sayı de-
2
C) f(x) = 2x – x + 5 D) f(x) = –4x2 ğerlerinin toplamı kaçtır?
E) f(x) = 6 + x – x2 A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
2. f(x) = (k + 2)x3 – x2 + 5x + 1
fonksiyonunun grafiği bir parabol belirttiğine
göre, f(k) değeri kaçtır?
A) –13 B) –12 C) –11 D) –10 E) –9
5. Denklemi
y = 2x2 – 12x + 1
olan parabolün tepe noktasının koordinatları
aşağıdakilerden hangisidir? 19
A) (3, 16) B) (6, –17) C) (3, –18)
3. Aşağıdaki şekillerde y = ax2 + bx + c şeklindeki D) (3, –17) E) (–3, –17)

fonksiyonların grafikleri verilmiştir.
I. y II. y
x x
0 0
III. y
6. Denklemi,
x y = ax2 – 4x + b
0
olan parabolün tepe noktası T(1, 12) olduğuna
göre, a + b toplamı kaçtır?
Buna göre, bu fonksiyonların hangilerinde a de- A) 15 B) 16 C) 17 D) 18 E) 19
ğeri sıfırdan büyüktür?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III

7. Denklemi 10. Aşağıdaki şekilde y = ax2, y = bx2 ve y = cx2 para-
y = x2 + 2x + k bolleri verilmiştir.
y y = ax2
olan parabolün x eksenini kestiği noktalardan
biri (–3, 0) olduğuna göre, k değeri kaçtır? y = bx2
y = cx2
A) 2 B) 1 C) –1 D) –2 E) –3
x
0
8. Aşağıdaki şekilde y = ax2 parabolü verilmiştir.

y Buna göre, a, b ve c değerleri aşağıdakilerden
hangisi olabilir?
a b c
A) –1 –2 –3
1 1 1
x B) 2 3 4
C) 0 1 2
Buna göre, a’nın değeri aşağıdakilerden hangisi D) 1 1 1

4 3 2
20 olamaz?
1 1 1
A) 1 B) C) D) E) –1 E) 1 1 1
4 8 16
2 4 3
9. y
9 f(x) = x2 – 2x + 1
11. Tepe noktası,

y = x2 – 2x + k
x parabolünün tepe noktası ile aynı olan ve (2, 0)
0
g(x) = –x + bx + c
2 noktasından geçen parabolün denklemi
y = ax2 – 6x + c olduğuna göre, a + c toplamı
kaçtır?
Yukarıda grafiği verilen f(x) ve g(x) parabolleri bir- A) –2 B) 1 C) 3 D) 5 E) 6

birlerini tepe noktalarında kesmektedir.
Buna göre, g(0) değeri kaçtır?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
2013 / LYS
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
B A C C D B E E C D C

Parabolün Eksenleri Kestiği Noktalar
BİLGİ NOT
Parabolün Eksenleri Kestiği Noktalar y = ax2 + bx + c

f(x) = ax2 + bx + c parabolünün x eksenini kestiği noktalar (x1, 0) ve (x2, 0)
fonksiyonunun grafiğinde x = 0 için f(0) = c olduğun- olmak üzere,
b
dan parabol y eksenini (0, c) noktasında keser. x1 + x 2 = -
a
y = 0 için ax2 + bx + c = 0 dır. Bu durumda D = b2– 4ac c
x1·x 2 =
olmak üzere, a
olur.
• D > 0 ile parabol x eksenini farklı iki noktada
keser.
• D < 0 ile parabol x eksenini kesmez.
• D = 0 ise parabol x eksenine teğettir. ÖRNEK - 3
Aşağıda y = –x2 + 4x + m parabolü verilmiştir.

ÖRNEK - 1 y
y = x2 + 6x + m
parabolü x eksenini iki farklı noktada kestiğine
göre, m’nin alabileceği en büyük tam sayı değe-
rini bulunuz.
–2 x2
x 21
0
Buna göre, x2 ve m değerlerini bulunuz.

ÖRNEK - 2
Aşağıda şekilleri verilen parabollerin hangilerinde

D’nın sıfırdan büyük olduğunu bulunuz.
I) y II) y
0 x 0 x
ÖRNEK - 4
III) y IV) y y = x2 + bx – 16
parabolünün x eksenini kestiği noktalar (–4, 0) ve
0 0 (4, 0) olduğuna göre, b değerini bulunuz.
x x

y = ax2 – 8x + 2a – 4 y = x2 + mx + 16
eğrisi x-eksenine teğet olduğuna göre, a aşağıda- parabolü x eksenine pozitif tarafta teğet olduğuna
kilerden hangisi olabilir? göre, m değerini bulunuz.
A) –5 B) –3 C) –2 D) 3 E) 8
1997 / ÖYS
ÖRNEK - 6
ÖRNEK - 8
2
y = x + 4x + c
y = x2 + bx + 9
parabolü x eksenini kesmediğine göre, c’nin ala-
bileceği değerlerin aralığını bulunuz. parabolü x eksenine negatif tarafta teğet olduğu-
na göre, b değerini bulunuz.
NOT
22 y = ax2 + bx + c
parabolünde D = 0 iken
b
a) r = - > 0 ise parabol x eksenine pozitif tarafta ÖRNEK - 9
2a
teğettir.
Aşağıdaki şekillerde verilen parabollerde D’nın
y
işaretini bulunuz.
a) y b) y
0 x 0 x
x
0 r>0
D=0
c) y d) y
b
b) r = - < 0 ise parabol x eksenine negatif tarafta
2a 0
teğettir. 0 x x
y
x
0
r<0
D=0

BİLGİ ÖRNEK - 11
Parabol Grafiği Yorumlama y

f(x) = ax2 + bx + c fonksiyonunun grafiğinden aşağıda-
ki değerlerin işaretleri belirlenir.
1. y a>0 k>0
D<0 b<0
r>0 c>0
x
0
x
Grafiği verilen y(x) = ax2 + bx + c parabolü için

2. y a>0 k=0 a, b, c, D, r ve k değerlerinden pozitif değerli olan-
D=0 b>0
ları bulunuz.
r<0 c>0
0 x
3. y a<0 k>0
D>0 b>0
r>0 c>0
23
0 x ÖRNEK - 12
Aşağıda y = ax2 + bx + c parabolleri çizilmiştir.

4. y a>0 r>0
a) y b) y
D>0 k<0
b<0
0 x
0 x 0 x
c) y d) y
ÖRNEK - 10
0 x 0 x
y
x
Bu parabollerin hangilerinde a, b ve c değerlerinin
0
üçü de pozitiftir? Bulunuz.
Grafiği verilen y = ax2 + bx + c parabolü için a, b,

c, D, r ve k değerlerinden negatif değerli olanları
bulunuz.

Test 04
Parabolün Eksenleri Kestiği Noktalar
1. y = x2 – 8x + m + 5 4. Aşağıdaki şekilde y = ax2 + bx + c parabolü veril-

parabolü x eksenine teğet olduğuna göre, m miştir.
kaçtır? y
A) 9 B) 10 C) 11 D) 12 E) 13
T(r, k)
x
0
Buna göre,
I. a<0
II. b·c > 0
III. D > 0
IV. r·k < 0
2. y = mx2 – 6x + 3
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
parabolü x eksenini farklı iki noktada kestiğine
göre, m’nin alabileceği en büyük tam sayı değe- D) I - II - III E) I - II - III - IV
ri kaçtır?
24 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
5. y
x
0
Yukarıdaki şekilde tepe noktası T olan

y = ax2 + bx + c parabolü verilmiştir.
Buna göre,
I. b2 – 4ac < 0
3. 2
y = 2x + 6x + k
II. c > 0
parabolü x eksenini kesmediğine göre, k’nin en
III. b < 0
küçük tam sayı değeri kaçtır?
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III

6. Aşağıda denklemleri verilen parabollerden han- 9. y = x2 + mx + 36
gisi x eksenine teğettir? parabolü x eksenine negatif tarafta teğet oldu-
2 2
A) y = x + 4 B) y = x – 4x ğuna göre, m değeri kaçtır?
2
C) y = x + 6x – 9 D) y = x2 – 1 A) –8 B) –12 C) 16 D) 12 E) 8
2
E) y = x – 4x + 4
7. y
y = f(x)
x
0
Şekilde grafiği verilen

y = ax2 + bx + c
parabolüne göre, a, b ve c nin işaretleri sırasıyla
aşağıdakilerden hangisidir? 10. Aşağıda verilen parabollerin hangisinde diskri-
25
minantın değeri negatiftir?
A) +, +, + B) +, +, – C) +, –, +
D) +, –, – E) –, +, – A) y B) y
0 x 0 x
8. y
C) y D) y
0 x
x
–1 0 5 0 x
y = f(x) E) y
Şekilde grafiği verilen parabolün denklemi

y = a(x + 1)(x – 5)’tir.
Parabolün tepe noktasının ordinatı 36 olduğuna 0 x
göre, a değeri kaçtır?
A) –4 B) –3 C) –2 D) –1 E) 2
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
C B A D E E C A B C

Parabolün Tepe Noktası
BİLGİ ÖRNEK - 3
Parabolün Simetri Ekseni Tepe noktasının koordinatları T(3, 4) olan bir para-
2
y = ax + bx + c parabolünün tepe noktası T(r, k) dan bolün simetri eksenini bulunuz.
geçen ve x eksenine dik olan doğruya simetri ekseni
denir.
y x=r
0 x1 r x2
x
ÖRNEK - 4
k y
T(r,k)
x = r doğrusu parabolün simetri eksenidir.

x1 + x2 b
r= =- d›r.
2 2a
–1 5
x
ÖRNEK - 1 0
26
y = 2x2 + 4x + 1 Şekilde verilen parabolün simetri ekseninin denk-

parabolünün simetri ekseninin denklemini bulu- lemini bulunuz.
nuz.
ÖRNEK - 5
ÖRNEK - 2 y = x2
y = x2 – 4x
y = –2x2 + (m + 1)x + 3 parabollerinin simetri eksenleri arasındaki uzaklı-
parabolünün simetri ekseni x = 4 doğrusu olduğu- ğı bulunuz.
na göre, m değerini bulunuz.

BİLGİ ÖRNEK - 8
Parabolün y = a(x – r)2 + k Biçimindeki Denk- y = 4(x + 5)2 + 2

lemi parabolünün tepe noktasının ordinatını bulunuz.
f(x) = ax2 + bx + c fonksiyonunun grafiğinin tepe nok-
tası T(r, k) olmak üzere, fonksiyon
f(x) = a·(x – r)2 +k
biçiminde ifade edilir.
ÖRNEK - 6
f(x) = x2 – 6x + 13
fonksiyonunu y = a(x – r)2 + k şeklinde ifade ediniz.
ÖRNEK - 9
f: R √ R olmak üzere,
f(x) = (x – 3)2 + 2
27
fonksiyonunun grafiğinin
a) Tepe noktasını
ÖRNEK - 7
b) Eksenleri kestiği noktaları
y = –2(x – 4)2 – 3
parabolünün tepe noktasının apsisini bulunuz.
c) Simetri ekseninin denklemini bularak, grafiğini çi-

ziniz.

BİLGİ NOT
En Büyük ve En Küçük Değer Gerçek sayılarda tanımlı ikinci derceden bir fonksi-
yonun görüntü kümesinin en büyük ya da en küçük
f(x) = ax2 + bx + c fonksiyonunun grafiğinin tepe nok-
değeri, parabolün tepe noktasının ordinatıdır.
tası T(r, k) olmak üzere,
k = f(r) fonksiyonunun alabileceği en küçük ya da
en büyük değerdir. ÖRNEK - 12
I. a > 0 ise fonksiyonun en küçük değeri k = f(r)’dir.
Gerçek sayılarda tanımlı
y
f(x) = 3x2 + 6x + c
fonksiyonunun alabileceği en küçük değer –4 ol-
duğuna göre, c değerini bulunuz.
0 r
x
En küçük k
değer
II. a < 0 ise fonksiyonun en büyük değeri k = f(r) dir.

y
ÖRNEK - 13
En büyük k
değer
28
f(x) = 4(x – 1)(x – 3)
fonksiyonunun alabileceği en küçük değeri bulu-
0 r x nuz.
ÖRNEK - 10
f(x) = x2 – 4x + 5
fonksiyonunun en küçük değerini bulunuz.
ÖRNEK - 14

f(x) = x2 – 6x
fonksiyonunun görüntü kümesinin en küçük ele-
manını bulunuz.
ÖRNEK - 11
f(x) = –2x2 + 4x + 1
fonksiyonunun en büyük değerini bulunuz.

ÖRNEK - 17
BİLGİ
f: [–4, 4] √ R olmak üzere,

Bir Aralıkta En Büyük ve En Küçük Değer
f(x) = x2 + 4
f: [m, n] →R, f(x) = ax2 + bx + c fonksiyonunun en
küçük ya da en büyük değeri bulunurken, fonksiyonunun alabileceği en büyük ve en küçük
değerlerini bulunuz.
f(m), f(n) ve f(r) (r Œ [m, n] ise) değerlerinden en büyük
ve en küçük olanları bulunur.
ÖRNEK - 15
f(x) = x2
fonksiyonunun grafiğini [–2, 1] aralığında çiziniz
ve fonksiyonunun bu aralıktaki en büyük ve en kü-
çük değerlerini bulunuz.
ÖRNEK - 18
f: [–1, 4] √ R olmak üzere,

f(x) = x2 + 2x + 3
fonksiyonunun alabileceği en büyük ve en küçük
değerlerini bulunuz.
29
ÖRNEK - 16
Aşağıdaki şekilde ikinci dereceden y = f(x) fonksiyo-

nunun belirli bir aralıktaki grafiği verilmiştir.
y
3
ÖRNEK - 19
–3 0 2 5
x
[–1, 3] aralığında tanımlı
–1
f(x) = 4 – x2 fonksiyonunun en küçük değeri kaç-
tır?
A) –6 B) –5 C) –4 D) 2 E) 3
–3
Buna göre, bu parabolünün alabileceği en büyük 1993 / ÖYS

ve en küçük değerleri bulunuz.

Test 05
Parabolün Tepe Noktası
1. y = x2 + 6x + 4 4. f(x) = x2 + 10x + 34
parabolünün simetri ekseninin denklemi aşağı- fonksiyonunun y = a(x – r)2 + k biçiminde ifade
dakilerden hangisidir? edilişi aşağıdakilerden hangisidir?
A) x = 6 B) y = 6 C) x = –3 A) y = (x – 5)2 + 9
D) y = –3 E) x = –2 B) y = (x + 5)2 + 9
C) y = (x – 10)2 + 5
D) y = (x + 10)2 – 66
E) y = 2(x + 5)2 + 3
2. y = x2 –(m + 1)x + k 5. y = –3(x + 3)2 + 4

parabolünün simetri ekseni x = 3 doğrusu oldu- parabolünün tepe noktasının koordinatı aşağı-
ğuna göre, m değeri kaçtır? dakilerden hangisidir?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 10 A) (3, –4) B) (–3, 2) C) (2, 4)
D) (–2, 4) E) (–3, 4)
30
y
3. 6. Tepe noktasının koordinatı T(4, –2) olan parabo-
lün denklemi aşağıdakilerden hangisi olabilir?
y = f(x) A) y = 3(x + 4)2 – 2

B) y = –2(x – 4)2
C) y = –4(x + 2)2 + 4
–1 7
x D) y = 4(x – 4)2 – 2
0
E) y = 2(x – 2)2 + 4
Yukarıdaki şekilde verilen y = f(x) parabolünün

simetri ekseninin denklemi aşağıdakilerden
hangisidir?
A) x = –1 B) x = 1 C) x = 2
D) x = 3 E) x = 4

7. y = x2 + 4x + m 10. f: [2, 6) → R olmak üzere,
parabolünün alabileceği en küçük değer 4 oldu- f(x) = x2 – 8x + 6
ğuna göre, m kaçtır?
fonksiyonunun görüntü kümesi aşağıdakiler-
A) –8 B) –4 C) 0 D) 4 E) 8 den hangisidir?
A) [–10, –4] B) [–6, 4] C) [0, 6]
D) [–6, 10] E) [–10, –6]
8. f(x) = (x – 1)(9 – x)
olduğuna göre, hangi x gerçek sayısı için f(x) en
büyük değeri alır?
A) –3 B) –2 C) 3 D) 4 E) 5
11. f(x) = –(x + 1)2 – 2

fonksiyonunun grafiği aşağıdakilerden hangisi- 31
dir?
A) y B) y
2
–2 0
x x
9. Aşağıdaki şekilde bir parabol ile parabolün tepe –1
0 1
noktası ve y eksenini kestiği noktanın ordinatı ve-
rilmiştir. –3
y
C) y D) y
4
3 –1 0 –2 0
x x
–1
–2
–3 –3
x
0
E) y
y = ax2 + bx + c
b
Buna göre, f c - m değeri kaçtır? –2 0
2a x
–1
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 8
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
C C D B E D E E D E C

Yariçap 11 Matemati̇k Seti̇ 3.fasi̇kül Örnek

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Yariçap 11 Matemati̇k Seti̇ 3.fasi̇kül Örnek

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

11SINIF

DİZGİ Eğer bir gün sözlerim bilim ile

Ostim Mah. 1207 Sokak

Bu kitabın her hakkı Yarıçap Yayınlarına

Matematik ve geometri hem okul derslerinde hem de üniversiteye giriş sınavlarına

Yarıçap Yayınları matematik ve geometri fasikülleri konuları en temelden

› “BİLGİ” bölümünde kazanımlarla ilgili açıklayıcı ve öğretici bilgiler verilmiştir.

› “ÖRNEK” bölümünde konunun iyice kavranabilmesi için kolaydan zora doğru

› “NOT” bölümünde konu ile ilgili önemli noktalar vurgulanmıştır.

› “HATIRLATMA” bölümünde konunun daha iyi kavranabilmesi için önceden

› “KONU TESTİ” bölümlerinde konuyla ilgili çoktan seçmeli sorular verilmiştir.

“Başlamak, başarmanın yarısıdır.” sloganıyla çıktığımız yolculukta sizlere

Konu Testi 01..................................................................................................... 11

Konu Testi 02..................................................................................................... 13

İkinci Dereceden Fonksiyonlar ve Grafikleri....................................................... 15

Konu Testi 03..................................................................................................... 19

Parabolün Eksenleri Kestiği Noktalar.................................................................. 21

Konu Testi 04..................................................................................................... 24

Parabolün Tepe Noktası........................................................................................ 26

Konu Testi 05..................................................................................................... 30

Grafiği Verilen Parabolün Denklemi.................................................................... 32

Konu Testi 06..................................................................................................... 36

Parabol ile Doğrunun Birbirine Göre Durumları................................................. 38

Konu Testi 07..................................................................................................... 40

Konu Testi 08..................................................................................................... 44

Konu Testi 09..................................................................................................... 46

Konu Testi 10..................................................................................................... 48

Tek ve Çift Fonksiyonlar....................................................................................... 50

Konu Testi 11..................................................................................................... 53

Öteleme ve Simetri Dönüşümleri......................................................................... 55

Bir Fonksiyonun Grafiğinin Eksenleri Kestiği f(x) = x2 – 4

11. SINIF MATEMATİK

" x1, x2 Œ R için,

Artan Fonksiyon Azalan Fonksiyon Sabit Fonksiyon

b) (–3, 1) aralığında ................................dır.

Aşağıdaki şekilde y = f(x) fonksiyonunun grafiği ve-

Buna göre, fonksiyonunun artan, azalan ve sabit

f) (–2, 0) aralığında ..................................dır.

11. SINIF MATEMATİK

• x eksenini kestiği noktalarda sıfır (0) değerini

NOT Buna göre,

II. Bölge I. Bölge

Aşağıdaki şekilde y = f(x) fonksiyonunun grafiği ve-

Buna göre, y = f(x) fonksiyonunun,

11. SINIF MATEMATİK

Bir Fonksiyonun Maksimum - Minimum 1

Aşağıdaki şekilde y = f(x) fonksiyonunun grafiği ve-

Buna göre, bu fonksiyonun,

11. SINIF MATEMATİK

Fonksiyonun Ortalama Değişim Hızı Aşağıda y = f(x) fonksiyonunun grafiği verilmiştir.

• Doğrusal fonksiyonlarda değişim oranı her aralık-

11. SINIF MATEMATİK

Buna göre, aşağıdaki ifadelerin doğru olup olma-

Doğrusal fonksiyonlarda değişim oranı sabittir ve doğ-

fonksiyonunun [–100 , 100] aralığındaki değişim x –2 –1 3 5

f fonksiyonunun [–2, 3] aralığındaki ortalama de-

11. SINIF MATEMATİK

1. f(x) = 4x + 12 4. Aşağıda y = f(x) fonksiyonunun [–7, 6] aralığındaki

Buna göre, a – b farkı kaçtır? 4

fonksiyonunun [1, 3] aralığındaki ortalama deği-

E) [–4, 5] aralığında artandır. A) 1 B) 3 C) 5 D) 6 E) 7

11. SINIF MATEMATİK

Şekilde grafiği verilen y = f(x) fonksiyonu için