3.

WYDANIE

ɴBõ°Ēè
Ñ
òèøýÌòèĒ°äÑÄɴ
ɴ°ÀãÑäÑøýõ°¼ĔÛäÄɴ
X
B# N2

70729800031276
70
zakupiono w sklepie: C.H.Beck
identyfikator transakcji: C412031
e-mail nabywcy: joanna_2007@interia.pl
znak wodny:

70729800031276
70
3. WYDANIE

Prawo i postępowanie
administracyjne
W PIGUŁCE

70729800031276
70
Inne w tej serii:

Prawo cywilne. Część ogólna. Prawo rzeczowe w pigułce, wyd. 2

Prawo cywilne. Zobowiązania. Spadki w pigułce, wyd. 2
Postępowanie cywilne w pigułce, wyd. 2
Prawo karne w pigułce, wyd. 2
Postępowanie karne w pigułce, wyd. 2
Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych w pigułce, wyd. 2
Prawo gospodarcze publiczne w pigułce, wyd. 2
Prawo handlowe w pigułce, wyd. 3
Prawo finansowe w pigułce, wyd. 2
Prawo rodzinne i nieletnich w pigułce, wyd. 2
Prawo konstytucyjne w pigułce
Prawo medyczne w pigułce
Prawo rzymskie w pigułce
Logika w pigułce
Historia ustroju i prawa Polski w pigułce
Powszechna historia państwa i prawa w pigułce
Prawo Unii Europejskiej w pigułce
Podstawy prawa i wiedzy o społeczeństwie w pigułce

70729800031276
70
3. WYDANIE

Prawo i postępowanie
administracyjne
W PIGUŁCE

Wydawnictwo C.H.Beck
Warszawa 2023

70729800031276
70
Stan prawny: 1 stycznia 2023 r.

Opracowanie merytoryczne: r. pr. Emilia Rucińska-Sech

Wydawca: Lucyna Wyciszkiewicz-Pardej

Wydawnictwo C.H.Beck
Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o.
ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa

Projekt okładki: Magdalena Cyrczak-Skibniewska

Skład i łamanie: CK Studio
Druk i oprawa: P.W.P. Interdruk, Warszawa

ISBN: 978-83-8291-636-2

ebook ISBN: 978-83-8291-637-9

70729800031276
70
SPIS TREŚCI
WYKAZ SKRÓTÓW | 11

DZIAŁ I. P
 RAWO ADMINISTRACYJNE

Część I. Uwagi ogólne o prawie administracyjnym | 18

Rozdział 1. Definicja prawa administracyjnego | 18
Rozdział 2. Kontrola i nadzór | 20
Test do Części I. Uwagi ogólne o prawie administracyjnym | 22
Część II. Źródła prawa administracyjnego | 24
Rozdział 1. Uwagi ogólne | 24
Rozdział 2. Źródła konstytucyjne | 25
Rozdział 3. Źródła europejskie | 31
Rozdział 4. Akty prawa miejscowego | 32
Test do Części II. Źródła prawa administracyjnego | 35
Część III. Administracja publiczna – uwagi ogólne | 37
Rozdział 1. Definicja administracji publicznej | 37
Rozdział 2. Podział, funkcje i cechy administracji publicznej | 38
Rozdział 3. Organy administracji publicznej | 40
Rozdział 4. Centralizacja i decentralizacja administracji publicznej | 43
Test do Części III. Administracja publiczna – uwagi ogólne | 44
Część IV. Administracja rządowa | 46
Rozdział 1. Prezydent RP | 46
Rozdział 2. Prezes Rady Ministrów | 55
Rozdział 3. Rada Ministrów | 58
Rozdział 4. Ministrowie | 61

70729800031276
70
 Rozdział 5. Administracja rządowa w województwie | 64
Test do Części IV. Administracja rządowa | 72
Część V. Administracja samorządowa | 74
Rozdział 1. Samorząd terytorialny – zagadnienia ogólne | 74
Rozdział 2. Samorząd gminny | 76
Rozdział 3. Samorząd powiatowy | 83
Rozdział 4. Samorząd wojewódzki | 88
Rozdział 5. Dochody jednostek samorządu terytorialnego | 91
Test do Części V. Administracja samorządowa | 92
Część VI. Administracja publiczna – formy działania | 94
Rozdział 1. Podział form działania administracji publicznej | 94
Rozdział 2. Akt administracyjny | 95
Rozdział 3. Uznanie administracyjne | 100
Rozdział 4. Umowa cywilnoprawna | 102
Rozdział 5. Ugoda administracyjna | 103
Test do Części VI. Administracja publiczna – formy działania | 105
Część VII. Stosunek administracyjnoprawny | 107
Rozdział 1. Uwagi ogólne | 107
Rozdział 2. Rodzaje stosunków administracyjnoprawnych | 110
Rozdział 3. Cechy stosunku administracyjnoprawnego | 111
Test do Części VII. Stosunek administracyjnoprawny | 112
Część VIII. PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO | 114
Rozdział 1. Uwagi ogólne | 114
Rozdział 2. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego | 116
Rozdział 3. Wojewódzki plan zagospodarowania przestrzennego | 123
Test do Części VIII. Plan zagospodarowania przestrzennego | 126
Część IX. Prawo budowlane | 128
Rozdział 1. Podstawowe zagadnienia prawa budowlanego | 128
Rozdział 2. Drogi publiczne | 143
Test do Części IX. Prawo budowlane | 147
Część X. Prawo geodezyjne i kartograficzne | 149
Rozdział 1. Zagadnienia ogólne | 149
Rozdział 2. Rozgraniczenie nieruchomości | 155
Test do Części X. Prawo geodezyjne i kartograficzne | 159

70729800031276
70
Część XI. Gospodarka nieruchomościami | 162
Rozdział 1. Zagadnienia ogólne | 162
Rozdział 2. Sprzedaż i oddawanie w użytkowanie wieczyste | 166
Rozdział 3. Trwały zarząd | 170
Rozdział 4. Podział nieruchomości | 172
Rozdział 5. Prawo pierwokupu | 176
Rozdział 6. Wywłaszczenie | 179
Test do Części XI. Gospodarka nieruchomościami | 181
Część XII. Scalanie i wymiana gruntów oraz nabywanie nieruchomości przez
cudzoziemców | 184
Rozdział 1. Scalanie i wymiana gruntów | 184
Rozdział 2. Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemca | 186
Test do Części XII. Scalanie i wymiana gruntów oraz nabywanie
nieruchomości przez cudzoziemców | 188
Część XIII. Gospodarowanie nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz
kształtowanie ustroju rolnego | 190
Rozdział 1. Gospodarowanie nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa | 190
Rozdział 2. Kształtowanie ustroju rolnego | 192
Test do Części XIII. Gospodarowanie nieruchomościami rolnymi Skarbu
Państwa oraz kształtowanie ustroju rolnego | 201
Część XIV. Prawo zamówień publicznych | 203
Rozdział 1. Uwagi ogólne | 203
Rozdział 2. Zakres podmiotowy | 204
Rozdział 3. Definicje | 206
Rozdział 4. Wyłączenia stosowania przepisów ustawy | 210
Rozdział 5. Zasady udzielania zamówień i polityka zakupowa państwa | 216
Rozdział 6. Szacowanie wartości zamówienia i konkursu | 218
Rozdział 7. Zamawiający i wykonawcy | 220
Rozdział 8. Komunikacja zamawiającego z wykonawcami | 221
Rozdział 9. Dokumentowanie przebiegu postępowania o udzielenie
zamówienia | 223
Rozdział 10. Postępowanie o udzielenie zamówienia klasycznego o wartości
równej lub przekraczającej progi unijne | 224
Rozdział 11. Umowa w sprawie zamówienia publicznego i jej wykonanie | 234
Rozdział 12. Organy właściwe w sprawach zamówień | 240

70729800031276
70
 Rozdział 13. Środki ochrony prawnej | 244
Test do części XIV. Prawo zamówień publicznych | 248
Część XV. Prawo o zgromadzeniach | 251
Rozdział 1. Zagadnienia ogólne | 251
Rozdział 2. Organizowanie, odbywanie i rozwiązywanie zgromadzeń | 254
Rozdział 3. Postępowanie uproszczone w sprawach zgromadzeń | 260
Rozdział 4. Postępowanie w sprawach zgromadzeń organizowanych
cyklicznie | 262
Test do Części XV. Prawo o zgromadzeniach | 265
Część XVI. Informacja publiczna | 267
Rozdział 1. Uwagi wprowadzające | 267
Rozdział 2. Rodzaje i sposób udostępniania informacji publicznej | 270
Test do Części XVI. Informacja publiczna | 276

DZIAŁ II. POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE

Część I. Uwagi ogólne | 282

Rozdział 1. Zakres obowiązywania KPA | 282
Rozdział 2. Zasady postępowania administracyjnego | 284
Rozdział 3. Organy wyższego stopnia i naczelne | 290
Rozdział 4. Właściwość organów | 292
Rozdział 5. Wyłączenie pracownika oraz organu | 295
Rozdział 6. Strony i ich pełnomocnicy | 297
Rozdział 7. Załatwianie spraw | 299
Rozdział 8. Doręczenia | 302
Rozdział 9. Wezwania | 308
Rozdział 10. Terminy | 310
Test do Części I. Uwagi ogólne | 313
Część II. Postępowanie | 316
Rozdział 1. Wszczęcie postępowania | 316
Rozdział 2. Metryki, protokoły i adnotacje | 321
Rozdział 3. Dowody | 323
Rozdział 4. Rozprawa | 329
Rozdział 5. Mediacja | 331
Rozdział 6. Zawieszenie postępowania | 335
Rozdział 7. Decyzja administracyjna | 338

70729800031276
70
 Rozdział 8. Ugoda | 345
Rozdział 9. Milczące załatwienie sprawy | 348
Rozdział 10. Odwołania | 351
Rozdział 11. Zażalenia | 355
Rozdział 12. Wznowienie postępowania | 356
Rozdział 13. Uchylenie, zmiana i stwierdzenie nieważności decyzji | 359
Rozdział 14. Postępowanie uproszczone | 362
Rozdział 15. Udział prokuratora | 364
Rozdział 16. Wydawanie zaświadczeń | 366
Test do Części II. Postępowanie | 368
Część III. Ustrój sądów administracyjnych | 371
Rozdział 1. Zagadnienia ogólne | 371
Rozdział 2. Sędziowie | 372
Rozdział 3. Wojewódzkie sądy administracyjne | 376
Rozdział 4. Naczelny Sąd Administracyjny | 378
Test do Części III. Ustrój sądów administracyjnych | 383
Część IV. Postępowanie przed sądami administracyjnymi | 386
Rozdział 1. Zagadnienia ogólne | 386
Rozdział 2. Strony | 393
Rozdział 3. Pełnomocnicy | 395
Rozdział 4. Pisma procesowe – zagadnienia ogólne | 398
Rozdział 5. Skarga | 401
Rozdział 6. Wszczęcie postępowania | 406
Rozdział 7. Sprzeciw od decyzji | 407
Rozdział 8. Doręczenia | 409
Rozdział 9. Terminy | 412
Rozdział 10. Posiedzenie sądowe | 414
Rozdział 11. Postępowanie mediacyjne i uproszczone | 418
Rozdział 12. Zawieszenie postępowania | 420
Rozdział 13. Orzeczenia sądowe | 423
Rozdział 14. Środki odwoławcze | 425
Test do Części IV. Postępowanie przed sądami administracyjnymi | 426
Część V. Postępowanie egzekucyjne w administracji | 428
Rozdział 1. Egzekucja administracyjna – zagadnienia ogólne | 428
Rozdział 2. Organy egzekucyjne | 430

70729800031276
70
 Rozdział 3. Tytuł egzekucyjny | 432
Rozdział 4. Zbieg egzekucji | 437
Test do Części V. Postępowanie egzekucyjne w administracji | 439

ODPOWIEDZI DO TESTÓW | 442

10

70729800031276
70
WYKAZ SKRÓTÓW
1. Akty prawne
AdmRządWojU ustawa z 23.1.2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie
(t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 135 ze zm.)

AktyNormU ustawa z 20.7.2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych

aktów prawnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1461)
DrogPublU ustawa z 21.3.1985 r. o drogach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1693 ze zm.)
EgzAdmU ustawa z 17.6.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U.
z 2022 r. poz. 479 ze zm.)
GospNierRolSPU ustawa z 19.10.1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Pań-
stwa (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2329)
GospNierU ustawa z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1899
ze zm.)
GospKomU ustawa z 20.12.1996 r. o gospodarce komunalnej (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 679)
InforPublU ustawa z 6.9.2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 902)
KC ustawa z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.)
KK ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks karny (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1138 ze zm.)
Konstytucja RP Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.
i sprost.)
KOWRU ustawa z 10.2.2017 r. o Krajowym Ośrodku Wsparcia Rolnictwa (t.j. Dz.U. z 2020 r.
poz. 481 ze zm.)
KPA ustawa z 14.6.1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U.
z 2022 r. poz. 2000 ze zm.)

11

70729800031276
70
KPC ustawa z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2021 r.
poz. 1805 ze zm.)
KW ustawa z 20.5.1971 r. – Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2151 ze zm.)
NierCudzU ustawa z 24.3.1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (t.j. Dz.U.
z 2017 r. poz. 2278 )
NIKU ustawa z 23.12.1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 623 )
PrBud ustawa z 7.7.1994 r. – Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2351 ze zm.)
PrGeod ustawa z 17.5.1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (t.j. Dz.U. z 2021 r.
poz. 1990 ze zm.)
PrLot ustawa z 3.7.2002 r. – Prawo lotnicze (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1235 ze zm.)
PrPostSądAdm ustawa z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi
(t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.)
PrPrzed ustawa z 6.3.2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 162 ze zm.)
PrUSA ustawa z 25.7.2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j. Dz.U.
z 2021 r. poz. 137 ze zm.)
PrZamPubl ustawa z 11.9.2019 r. – Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1710
ze zm.)
PrZgrom ustawa z 24.7.2015 r. – Prawo o zgromadzeniach (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1389)
RadMinU ustawa z 8.8.1996 r. o Radzie Ministrów (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1188)
SamGminU ustawa z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 559 ze zm.)
SamPowU ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1526)
SamWojU ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie województwa (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2094)
ScalWymGrU ustawa z 26.3.1982 r. o scalaniu i wymianie gruntów (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1223
ze zm.)
WojAdmRządU ustawa z 23.1.2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie
(t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 135 ze zm.)
ZagospPrzestrzU ustawa z 27.3.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz.U.
z 2022 r. poz. 503 ze zm.)

2. Publikatory

MoP Monitor Prawniczy

ONSA Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego
OSPiKA Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych

12

70729800031276
70
3. Inne skróty

n. następny (-e, -a)

NSA Naczelny Sąd Administracyjny
orz. orzeczenie
post. postanowienie
r. rok
RM Rada Ministrów
RP Rzeczpospolita Polska
SN Sąd Najwyższy
t.j. tekst jednolity
tj. to jest
WSA Wojewódzki Sąd Administracyjny
wyr. wyrok

13

70729800031276
70
70729800031276
70
DZIAŁ I. P
 RAWO
ADMINISTRACYJNE

70729800031276
70
70729800031276
70
Czy wiesz, że…?
Czy wiesz, że państwo ma prawo i musi kontrolować proces zarządzania organizmem
jaki tworzy? Wskazuje się, że jedynymi skutecznymi kontrolerami państwa pozostają
kontrolerzy zewnętrzni, czyli obywatele oraz działająca przede wszystkim w ich intere-
sie Najwyższa Izba Kontroli wraz z podległymi jej instytucjami (https://www.nik.gov.pl/
aktualnosci/panstwo-do-kontroli-debata-na-szczycie.html).
I tak na przykład, Najwyższa Izba Kontroli dokonała bilansu postaw rządzących w okre-
sie pandemii. 25.10.2022 r. w siedzibie Najwyższej Izby Kontroli w Warszawie odbyła się
debata pn. „Bilans popandemiczny, jak Polska przetrwała COVID. Wnioski na przyszłość”.
Obok przedstawicieli NIK udział w niej wzięli lekarze, naukowcy i parlamentarzyści.
„(…) W ocenie panelistów główną bolączką okresu pandemii był brak jasno określonych,
konkretnych wytycznych czy procedur postępowania z chorymi na COVID-19. Brakowało
szybkiego reagowania po stronie decydentów, szwankowała komunikacja z podmiota-
mi medycznymi, brakowało też konsekwencji w działaniach. Ministerstwo Zdrowia, jak
i NFZ nie zawsze były postrzegane jako wiarygodne źródła informacji, co z kolei czasem
skutkowało niepoważnym traktowaniem ich zaleceń zarówno przez podmioty medyczne,
jak i pacjentów. Uczestnicy debaty byli zgodni, że konieczne jest niezwłoczne opracowa-
nie strategicznego dokumentu, zawierającego konkretne wytyczne określające sposób
postępowania z chorymi na COVID-19 oraz organizację systemu ochrony zdrowia, w tym
dostępność środków ochrony osobistej. Pojawił się też pomysł utworzenia interdyscypli-
narnej rady, w skład której wejdą nie tylko lekarze, ale też biznesmeni i przedstawiciele
innych środowisk. Paneliści podkreślali, że warto korzystać z doświadczeń innych krajów,
takich jak Włochy czy Tajwan, które dzięki wypracowaniu skutecznych rozwiązań dobrze
poradziły sobie z pandemią” (szerzej zob.: https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/bilans-po-
-pandemii-covid-19-debata-w-nik.html).

17

70729800031276
70
CZĘŚĆ I. UWAGI OGÓLNE O PRAWIE
ADMINISTRACYJNYM
ROZDZIAŁ 1. DEFINICJA PRAWA
ADMINISTRACYJNEGO

Prawo administracyjne to bardzo obszerny zespół norm zróżnicowanych pod wzglę-

dem ich przedmiotu i budowy, regulujący organizację i działanie administracji
publicznej w sposób swoisty, tzn. nieodnoszący się zarazem do innych dziedzin życia
społecznego.

W prawie administracyjnym rozróżnia się:

normy ustanawiające normy, których normy prawa

bezpośrednio
uprawnienia lub
obowiązki adresata, który
znajdzie się w sytuacji
określonej przez prawo,
wraz z normami
ustanawiającymi
kompetencje organów
administracji do kontroli
przestrzegania prawa
i orzekania o skutkach
jego naruszenia
realizacja następuje procesowego regulujące
w formie decyzji tok podejmowanych przez
administracyjnych, organy administracyjne
wydawanych przez czynności procesowych
właściwe organy mających na celu
administracyjne wydawanie decyzji
i ustalających prawa administracyjnych
i obowiązki adresatów i kontrolowanie ich
normy prawidłowości, a także
czynności mających
na celu przymusowe
wykonanie decyzji
administracyjnych

18

70729800031276
70
Ważne
Należy podkreślić, że pomimo iż pojęcie administracji publicznej występuje w wielu
aktach prawnych, jest ono pojęciem doktrynalnym.

19

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 2. KONTROLA I NADZÓR

Kontrola to pojęcie używane dla określenia funkcji organu polegającej wyłącznie

na sprawdzeniu działalności innych jednostek, bez stałych możliwości wpływania
na działalność jednostek kontrolowanych poprzez wydawanie wiążących nakazów
lub poleceń (M. Wierzbowski (red.), Prawo administracyjne, Warszawa 2007, s. 103).
Kontrola nie obejmuje egzekwowania udzielonych zaleceń oraz wyciągania konse-
kwencji stwierdzonych naruszeń (E. Bojanowski, K. Żukowski (red.), Leksykon prawa
administracyjnego, Warszawa 2009, s. 128).

Najczęstsze kryteria kontroli to:

legalność zgodność z prawem, zarówno z tym powszechnym, jak i wewnętrznym

celowość zgodność działalności z przypisanymi zadaniami

rzetelność uczciwość, staranność

gospodarność optymalne wykorzystanie zasobów

przejrzystość dostęp do procedur

jawność podawanie do publicznej wiadomości sprawozdań, bilansów

Z przeprowadzonej kontroli sporządzane jest sprawozdanie, przedstawiane następnie

wraz z wnioskami wynikającymi z kontroli organowi wyższego stopnia.
W ramach kontroli możemy wyróżnić m.in.:
1) inspekcję – będącą kontrolą wykonywaną poprzez bezpośrednią obserwację danej
jednostki i porównanie jej do pewnego wzorca poprawnego zachowania/działania;
2) lustrację – nakierowaną nie na zachowanie podmiotu, a na określony przedmiot;
3) rewizję – polegającą zwykle na kontroli finansowej;

20

70729800031276
70
 4) wizytację – zmierzającą do oceny przez bezpośredni wgląd w całokształt działal-
ności podmiotu kontrolowanego.

Przykład
W myśl art. 202 Konstytucji RP, NIK jest naczelnym organem kontroli państwowej, podlegają-
cym bezpośrednio Sejmowi i działającym na zasadach kolegialności. Konstytucja przewiduje,
że do NIK należy kontrola w oparciu o kryteria legalności, gospodarności, celowości i rzetelności
działalności: organów administracji rządowej, NBP, państwowych osób prawnych, innych pań-
stwowych jednostek organizacyjnych.

Nadzór to pojęcie szersze od pojęcia kontroli, gdyż polega na stałym i bieżącym kon-
trolowaniu danej jednostki, a organ nadzorujący wyposażony jest w środki oddziały-
wania na postępowanie organów nadzorowanych, czyli podległych lub podporządko-
wanych (M. Wierzbowski (red.), Prawo administracyjne…, s. 103).

Ważne
W przeciwieństwie do kontroli nadzór wiąże się z możliwością wpływania na nadzo-
rowane organy. Nadzór dozwolony jest tylko w przypadkach prawem przewidzianych.

Środki nadzoru mogą być następujące:

merytoryczne personalne prewencyjne represyjne

np. stwierdzenie np. zawieszenie np. wcześniejsze np. uchylenie
nieważności w czynnościach zatwierdzanie aktu prawnego
aktu, zawieszenie członka organu aktu przez organ naruszającego
rozstrzygnięcia nadzorujący prawo

21

70729800031276
70
TEST DO CZĘŚCI I. UWAGI OGÓLNE
O PRAWIE ADMINISTRACYJNYM
1. Przejrzystość, jako kryterium kontroli, polega na:
a) dostępie do procedur,
b) optymalnym wykorzystaniu zasobów,
c) uczciwości, staranności.

2. Nadzór polega na:

a) wyrywkowym i bieżącym kontrolowaniu danej jednostki,
b) stałym i wyrywkowym kontrolowaniu danej jednostki,
c) stałym i bieżącym kontrolowaniu danej jednostki.

3. Inspekcja to:
a) kontrola wykonywana przez bezpośrednią obserwację danej jednostki i porówna-
nie jej do pewnego wzorca poprawnego zachowania/działania,
b) lustracja wykonywana przez pośrednią obserwację danej jednostki i porównanie
jej do pewnego wzorca poprawnego zachowania/działania,
c) kontrola wykonywana przez pośrednią obserwację danej jednostki i porównanie
jej do pewnego wzorca poprawnego zachowania/działania.

4. Kontrola:
a) obejmuje egzekwowanie udzielonych zaleceń oraz wyciąganie konsekwencji stwier-
dzonych naruszeń,
b) nie obejmuje egzekwowania udzielonych zaleceń ani wyciągania konsekwencji
stwierdzonych naruszeń,
c) nie obejmuje egzekwowania udzielonych zaleceń, ale obejmuje wyciąganie konse-
kwencji stwierdzonych naruszeń.

22

70729800031276
70
5. NIK jest:
a) centralnym organem kontroli państwowej, podlegającym bezpośrednio Sejmowi,
b) naczelnym organem kontroli państwowej, podlegającym bezpośrednio Sejmowi,
c) naczelnym organem kontroli państwowej, niepodlegającym bezpośrednio Sejmowi.

6. Kto jest formalnym zwierzchnikiem NIK?

a) Prezes Rady Ministrów,
b) Prezydent RP,
c) Sejm.

7. Prezesa NIK powołuje:

a) na wniosek Marszałka Sejmu lub grupy co najmniej 35 posłów – powołuje Sejm
bezwzględną większością głosów za zgodą Senatu,
b) Prezes Rady Ministrów,
c) Prezydent RP.

8. Jednostkami organizacyjnymi NIK są:

a) departamenty, laboratoria i biura,
b) departamenty, wydziały i biura,
c) departamenty, delegatury i biura.

9. Zgodnie z NIKU, postępowanie kontrolne prowadzone jest:

a) wyłącznie w siedzibie jednostki kontrolowanej oraz w miejscach i czasie wykony-
wania jej zadań,
b) w siedzibie jednostki kontrolowanej oraz w miejscach i czasie wykonywania jej
zadań, a jeżeli tego wymaga dobro kontroli – również w dniach wolnych od pracy
i poza godzinami pracy,
c) wyłącznie w siedzibie jednostki organizacyjnej Najwyższej Izby Kontroli.

10. NIK kontroluje działalność organów administracji rządowej, NBP, państwo-

wych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych z punktu
widzenia:
a) legalności, gospodarności, celowości i rzetelności,
b) legalności, gospodarności, celowości i efektywności,
c) legalności, gospodarności, celowości i proporcjonalności.

23

70729800031276
70
CZĘŚĆ II. ŹRÓDŁA PRAWA
ADMINISTRACYJNEGO

ROZDZIAŁ 1. UWAGI OGÓLNE

Charakterystyczne dla źródeł prawa administracyjnego są następujące cechy:

1) źródłami prawa administracyjnego materialnego mogą być wyłącznie akty nor-
matywne o mocy powszechnie obowiązującej;
2) liczba źródeł prawa administracyjnego jest większa niż w innych gałęziach pra-
wa, ponieważ przedmiot regulacji jest rozległy i zmienny, a prawo musi dostosowy-
wać się do zmieniających się warunków społecznych, ekonomicznych, politycznych
itp.;
3) prawo administracyjne powstaje w wielu ośrodkach prawotwórczych – nie tylko
w centralnych organach państwowych, ale i terenowych organach administracji
publicznej; niekiedy generuje to problemy prawne wyłaniające się na tle relacji
hierarchicznych pomiędzy poszczególnymi źródłami prawa administracyjnego;
4) źródła prawa administracyjnego są, co do zasady, nieskodyfikowane – wyjątek
stanowi regulacja KPA;
5) ciężar regulacji prawnej w zakresie prawa administracyjnego spoczywa
na aktach rangi podustawowej (Leksykon prawa administracyjnego…, s. 577).

24

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 2. ŹRÓDŁA KONSTYTUCYJNE

Zgodnie z art. 87 Konstytucji RP źródłami prawa powszechnie obowiązującego

w Rzeczpospolitej Polskiej są:
1) Konstytucja;
2) ustawy;
3) ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz
4) rozporządzenia.
Dodatkowo źródła prawa na obszarze działania organów, które je ustanowiły, stanowią
akty prawa miejscowego.
W Konstytucji RP zostały określone:
1) zasada, że organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa
(art. 7 Konstytucji RP);
2) zasada trójpodziału władz (art. 10 Konstytucji RP);
3) tryb rozpoznawania petycji, skarg i wniosków (art. 63 Konstytucji RP);
4) inne niż gmina jednostki samorządu terytorialnego (art. 164 ust. 2 Konstytucji RP);
5) kompetencje Rady Ministrów (art. 146 Konstytucji RP);
6) skład oraz organy Rady Ministrów (art. 147 Konstytucji RP);
7) kompetencje Prezesa Rady Ministrów (art. 148 Konstytucji RP);
8) uprawnienia kierownicze ministrów (art. 149 Konstytucji RP);
9) tryby powoływania i odwoływania wymienionych podmiotów;
10) odpowiedzialność związana z wykonywaniem władzy;
11) kwestie związane z samorządem terytorialnym.
Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rze-
czypospolitej Polskiej stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośred-
nio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.

25

70729800031276
70
 Ważne
Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie
ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.

Ważne
Istnieją dwa rodzaje ratyfikowanych umów międzynarodowych:
▶ umowy niewymagające zgody Sejmu, zawarte na drodze samodzielnej ratyfikacji
przez Prezydenta (wymagana jest jedynie publikacja w Dz.U., wówczas staje się taka
umowa źródłem prawa krajowego). O zamiarze przedłożenia Prezydentowi RP do ra-
tyfikacji umów międzynarodowych, których ratyfikacja nie wymaga zgody wyrażonej
w ustawie, Prezes Rady Ministrów zawiadamia Sejm;
▶ umowy ratyfikowane, które wymagają zgody Sejmu wyrażonej w ustawie. W na-
stępnej kolejności ratyfikuje umowę Prezydent, który ma możliwość zwrócenia się
do TK o potwierdzenie zgodności umowy z Konstytucją RP. Ostatnim krokiem jest
publikacja umowy w Dz.U.

Ratyfikacja przez Polskę umowy międzynarodowej i jej wypowiedzenie wymaga

uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, jeżeli umowa dotyczy:
1) pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych;
2) wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji;
3) członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej;
4) znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym;
5) spraw uregulowanych w ustawie, lub w których Konstytucja wymaga ustawy.
Rzeczpospolita Polska może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać orga-
nizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów
władzy państwowej w niektórych sprawach. Ustawa wyrażająca zgodę na ratyfikację
takiej umowy międzynarodowej jest uchwalana przez Sejm większością 2/3 głosów
w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz przez Senat więk-
szością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.
Wyrażenie zgody na ratyfikację takiej umowy może być także uchwalone w refe-
rendum ogólnokrajowym.
W Rzeczpospolitej Polskiej inicjatywa ustawodawcza przysługuje:
1) posłom;
2) Senatowi;
3) Prezydentowi RP;

26

70729800031276
70
 4) Radzie Ministrów;
5) grupie co najmniej 100 000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu.
Sejm rozpatruje projekt ustawy w trzech czytaniach. Prawo wnoszenia poprawek
do projektu ustawy w czasie rozpatrywania go przez Sejm przysługuje wnioskodawcy
projektu, posłom i Radzie Ministrów. Marszałek Sejmu może odmówić poddania pod
głosowanie poprawki, która uprzednio nie była przedłożona komisji. Wnioskodawca
może wycofać projekt ustawy w toku postępowania ustawodawczego w Sejmie do czasu
zakończenia drugiego czytania projektu.
Sejm uchwala ustawy zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy
ustawowej liczby posłów, chyba że Konstytucja RP przewiduje inną większość. W tym
samym trybie Sejm podejmuje uchwały, jeżeli ustawa lub uchwała Sejmu nie stanowi
inaczej.
Ustawę uchwaloną przez Sejm Marszałek Sejmu przekazuje Senatowi. Senat w ciągu
30 dni od dnia przekazania ustawy może ją przyjąć bez zmian, uchwalić poprawki
albo uchwalić odrzucenie jej w całości. Jeżeli Senat w ciągu 30 dni od dnia przekazania
ustawy nie podejmie stosownej uchwały, ustawę uznaje się za uchwaloną w brzmieniu
przyjętym przez Sejm. Uchwałę Senatu odrzucającą ustawę albo poprawkę zapropono-
waną w uchwale Senatu uważa się za przyjętą, jeżeli Sejm nie odrzuci jej bezwzględną
większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
Następnie Marszałek Sejmu przedstawia uchwaloną ustawę do podpisu Prezydento-
wi RP, który podpisuje ją w ciągu 21 dni od dnia przedstawienia i zarządza jej ogło-
szenie w Dzienniku Ustaw RP.
Przed podpisaniem ustawy Prezydent może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego
z wnioskiem w sprawie zgodności ustawy z Konstytucją RP. Prezydent RP nie może
odmówić podpisania ustawy, którą TK uznał za zgodną z Konstytucją RP, natomiast
jeśli zostanie uznana za niezgodną z Konstytucją RP, Prezydent odmawia jej podpisa-
nia. Jeżeli jednak niezgodność z Konstytucją RP dotyczy poszczególnych przepisów
ustawy, a TK nie orzeknie, że są one nierozerwalnie związane z całą ustawą, Prezydent,
po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu, podpisuje ustawę z pominięciem przepisów
uznanych za niezgodne z Konstytucją RP albo zwraca ustawę Sejmowi w celu usunięcia
niezgodności.
Jeżeli Prezydent RP nie wystąpił z wnioskiem do TK, może z umotywowanym wnio-
skiem przekazać ustawę Sejmowi do ponownego rozpatrzenia. Po ponownym uchwa-
leniu ustawy przez Sejm większością 3/5 głosów, w obecności co najmniej połowy
ustawowej liczby posłów, Prezydent RP w ciągu 7 dni podpisuje ustawę i zarządza
jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw RP. W razie ponownego uchwalenia ustawy przez
Sejm, Prezydentowi nie przysługuje prawo wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego.

27

70729800031276
70
 Ważne
Wystąpienie przez Prezydenta RP do TK z wnioskiem w sprawie zgodności ustawy z Kon-
stytucją RP lub z wnioskiem do Sejmu o ponowne rozpatrzenie ustawy wstrzymuje bieg
terminu do podpisania ustawy.

PRZYKŁADOWY PRZEBIEG PROCESU LEGISLACYJNEGO

Rządowy projekt ustawy o dodatku węglowym – dotyczy regulacji zasad i trybu przy-
znawania, wypłacania oraz wysokości dodatku węglowego oraz właściwości organów
w tych sprawach.
1. 19.7.2022 r. – Projekt wpłynął do Sejmu – druk nr 2471
2. 19.7.2022 r. – Skierowano do I czytania na posiedzeniu Sejmu
3. 20.7.2022 r. – I czytanie na posiedzeniu Sejmu
Nr posiedzenia: 59 Skierowano do: Komisji do Spraw Energii, Klimatu i Aktywów
Państwowych oraz Komisji Finansów Publicznych
Praca w komisjach po I czytaniu
4. 20.7.2022 r. – Sprawozdanie komisji druk nr 2485
Sprawozdawca: Rafał Bochenek
Wnioski mniejszości: 1
Wniosek komisji: załączony projekt ustawy
5. 21.7.2022 r. – II czytanie na posiedzeniu Sejmu
Nr posiedzenia: 59
Decyzja: skierowano ponownie do komisji w celu przedstawienia sprawozdania
Skierowano do: Komisji do Spraw Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych oraz
Komisji Finansów Publicznych
Komentarz: poprawki
Praca w komisjach po II czytaniu
6. 21.7.2022 r. – Sprawozdanie komisji druk nr 2485-A
Sprawozdawca: Rafał Bochenek
Wniosek komisji: przyjąć część poprawek
7. 22.7.2022 r. – III czytanie na posiedzeniu Sejmu
Nr posiedzenia: 59
Głosowanie: całość projektu ustawy

28

70729800031276
70
Wynik: 261 za, 36 przeciw, 149 wstrzymało się (głos. nr 141)
Decyzja: uchwalono
Komentarz: wniosek mniejszości, poprawki
Tekst ustawy po III czytaniu
8. 22.7.2022 r. – Ustawę przekazano Prezydentowi i Marszałkowi Senatu
9. 4.8.2022 r. – Stanowisko Senatu
Uchwała Senatu druk nr 2513
Wniósł poprawki
Skierowano do: Komisji do Spraw Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych dnia
04-08-2022 oraz Komisji Finansów Publicznych dnia 04-08-2022
Praca w komisjach nad stanowiskiem Senatu
10. 5.8.2022 r. – Sprawozdanie komisji druk nr 2526
Sprawozdawca: Rafał Bochenek
Wniosek komisji: przyjąć część poprawek
11. 5.8.2022 r. – Rozpatrywanie na forum Sejmu stanowiska Senatu
Nr posiedzenia: 59
Decyzja: przyjęto część poprawek
12. 8.8.2022 r. – Ustawę przekazano Prezydentowi do podpisu
13. 11.8.2022 r. – Prezydent podpisał ustawę
Jeżeli w czasie stanu wojennego Sejm nie może zebrać się na posiedzenie, Prezydent RP
na wniosek Rady Ministrów wydaje rozporządzenia z mocą ustawy w zakresie
i w granicach określonych w art. 228 ust. 3–5 Konstytucji RP, co oznacza, że „po-
winny one wkraczać w sferę praw człowieka jedynie w zakresie niezbędnym i zawierać
mechanizmy prawne zmierzające do jak najszybszego przywrócenia normalnego funk-
cjonowania państwa” (B. Szmulik, S. Serafin, K. Miaskowska-Daszkiewicz, Zarys prawa
administracyjnego, Warszawa 2011, s. 37). Rozporządzenia te podlegają zatwierdzeniu
przez Sejm na najbliższym posiedzeniu.
Rozporządzenia są to akty prawne o charakterze podustawowym, które wydawane
są na podstawie upoważnienia zawartego w ustawie, w celu jej wykonania.
Rozporządzenia mogą wydawać:
1) Prezydent RP (art. 142 ust. 1 Konstytucji RP);
2) Rada Ministrów (art. 146 ust. 4 pkt 2 Konstytucji RP);
3) Prezes Rady Ministrów (art. 148 pkt 3 Konstytucji RP);

29

70729800031276
70
 4) minister kierujący określonym działem administracji rządowej (art. 149 ust. 2
Konstytucji RP);
5) przewodniczący określonych w ustawie komitetów (art. 149 ust. 3 Konstytucji RP);
6) Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji (art. 213 ust. 2 Konstytucji RP).
Powyższy katalog organów upoważnionych do wydawania rozporządzeń wykonaw-
czych jest katalogiem zamkniętym.
W przypadku Prezydenta RP wskazać należy, że jest w swojej działalności prawodaw-
czej ograniczony. Po pierwsze, może on wydać rozporządzenie, jeżeli zyska ku temu
stosowne upoważnienie zawarte w ustawie, tzn. że głowa państwa może realizować
kompetencje tylko w takim zakresie, w jakim zostają jej powierzone decyzją parlamen-
tu. Po drugie, ustawa zasadnicza projektuje zasadę, że poszczególne rozporządzenia
Prezydenta RP muszą zawierać kontrasygnatę udzieloną przez Prezesa RM w trybie
przewidzianym w art. 144 ust. 2 Konstytucji RP (M. Safjan, L. Bosek (red.), Konstytu-
cja RP. Tom II. Komentarz do art. 87–243, Legalis 2021, komentarz do art. 142).

Przykład
Rozporządzenie Prezydenta RP z 4.7.2020 r. – Regulamin Naczelnego Sądu Administracyjnego
(Dz.U. z 2020 r. poz. 1202 ze zm.) wydane na podstawie delegacji zawartej w art. 43 ustawy
z 2.7.2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 137 ze zm.).

30

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 3. ŹRÓDŁA EUROPEJSKIE

Unia Europejska posiada osobowość prawną i jako taka ma własny system prawny,
odmienny od międzynarodowego porządku prawnego. Ponadto prawo UE ma bez-
pośredni lub pośredni wpływ na prawo jej państw członkowskich i staje się częścią
systemu prawnego każdego z państw członkowskich. Unia Europejska sama w sobie
jest źródłem prawa.
Prawo UE obejmuje akty prawne wypracowane przez Wspólnoty Europejskie i przez
Unię Europejską, a także częściowo przez same państwa członkowskie. W ten sposób
powstał system prawny Unii Europejskiej określany terminem acquis communautaire,
co w sensie szerokim oznacza całokształt dorobku prawnego Unii Europejskiej.
Prawo europejskie możemy podzielić na prawo pierwotne i pochodne. Prawo pierwot-
ne zajmuje w hierarchii źródeł prawa to samo miejsce co prawo pochodne, o ile zostało
ustanowione przed 1.5.2004 r., tj. przed przystąpieniem Polski do UE, gdyż jako takie
stanowi integralną część traktatu akcesyjnego podpisanego w Atenach 16.4.2003 r.
(Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864). Sam traktat akcesyjny również ma formę umowy
międzynarodowej, ratyfikowanej za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie.
Prawo pochodne, ustanowione po wskazanej dacie, kwalifikuje się jako prawo stano-
wione przez organizację międzynarodową, którego bezpośrednie stosowanie wynika
z ratyfikowanej przez Polskę umowy konstytuującej tę organizację międzynarodową
(Leksykon prawa administracyjnego…, s. 574).
Od 1.5.2004 r., z dniem uzyskania członkostwa w strukturach UE, na terytorium RP
obowiązują i są stosowane równolegle dwa niezależne od siebie porządki prawne –
wspólny dla państw członkowskich porządek prawa Unii oraz odrębny wewnętrzny
konstytucyjny porządek państwa polskiego.

31

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 4. AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO

Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze

działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego.
Przez akty prawa miejscowego należy rozumieć przepisy prawa powszechnie obowią-
zującego na oznaczonej części terytorium państwa, wydane przez uprawnione organy
na podstawie upoważnienia ustawowego (B. Szmulik, S. Serafin, K. Miaskowska-Dasz-
kiewicz, Zarys…, s. 47).
Organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej,
na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, ustanawiają akty prawa
miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów. Zasady i tryb wyda-
wania aktów prawa miejscowego określa ustawa (art. 94 Konstytucji RP).
Akty prawa miejscowego, przez swój lokalny charakter, pozwalają na to, żeby ta sama
kwestia była odmiennie regulowana na różnych obszarach kraju. Są więc narzędziem
umożliwiającym stanowienie przepisów bardziej precyzyjnych i efektywnych, które
będą lepiej odpowiadały warunkom lokalnym i zarazem umożliwią skuteczniej-
sze i szybsze działania. „Organy centralne, z uwagi na niewystarczającą znajomość
specyfiki lokalnej, nie są w stanie jej w pełni uwzględnić. W niektórych dziedzinach
jednolitość prawa nie przynosi oczekiwanych rezultatów i z tego też względu nie jest
wskazana. Ponadto niejednokrotnie istotna jest także potrzeba szybkiego reagowania,
bez konieczności uciekania się do regulacji na szczeblu centralnym” (S. Gajewski, A. Ja-
kubowski, Ustawa o samorządzie powiatowym. Komentarz, Legalis 2021, komentarz
do art. 40).

Ważne
Konstytucja posługuje się tylko ogólną definicją aktów prawa miejscowego. Mimo
dużego zróżnicowania tych aktów zarówno pod względem przedmiotowym, jak i pod-
miotowym (akty organów administracji rządowej, jak i samodzielnych, o zupełnie innej

32

70729800031276
70
 pozycji ustrojowej, organów samorządu terytorialnego). Konstytucja nie wymienia
ich nazw rodzajowych. W poszczególnych ustawach, będących podstawą wydawania
aktów prawa miejscowego, występują one jako uchwały, zarządzenia lub rozporządze-
nia porządkowe, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego itp. Co więcej,
samo nazwanie jakiegoś aktu administracji rządowej rozporządzeniem, a aktu organu
samorządu terytorialnego uchwałą itp. nie wystarcza do przyjęcia, że mamy do czynie-
nia z aktem prawa miejscowego. Niezbędne są każdorazowe ustalenia, czy dany akt
mimo swojej specyfiki przedmiotowej lub podmiotowej i takiego, a nie innego stop-
nia konkretyzacji jest lub nie jest aktem prawa miejscowego (post. TK z 6.10.2004 r.,
SK 42/02, Legalis).

Zgodnie z art. 40 ust. 2 SamGminU, organy gminy mogą wydawać akty prawa miej-
scowego w zakresie:
1) wewnętrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych;
2) organizacji urzędów i instytucji gminnych;
3) zasad zarządu mieniem gminy;
4) zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.
Akty prawa miejscowego w gminie ustanawia rada gminy w formie uchwały. W przy-
padku niecierpiącym zwłoki przepisy porządkowe może wydać wójt, w formie zarzą-
dzenia.
Z kolei organy powiatu, zgodnie z art. 40 ust. 2 SamPowU, wydają akty w szczególności
w sprawach:
1) wymagających uregulowania w statucie;
2) porządkowych, o których mowa w art. 41 SamPowU;
3) szczególnego trybu zarządzania mieniem powiatu;
4) zasad i trybu korzystania z powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności pub-
licznej.
W zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszech-
nie obowiązujących, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, rada powiatu może
wydawać powiatowe przepisy porządkowe, jeżeli jest to niezbędne do ochrony życia,
zdrowia lub mienia obywateli, ochrony środowiska naturalnego albo do zapewnienia
porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego, o ile przyczyny te występują na ob-
szarze więcej niż jednej gminy.
Akty prawa miejscowego powiatu stanowi rada powiatu w formie uchwały, jeżeli usta-
wa upoważniająca do wydania aktu nie stanowi inaczej, natomiast powiatowe przepisy
porządkowe w przypadkach niecierpiących zwłoki może wydać zarząd powiatu.

33

70729800031276
70
Zgodnie z art. 9 SamWojU samorząd województwa, na podstawie upoważnienień usta-
wowych, stanowi akty prawa miejscowego, obowiązujące na obszarze województwa.
Na podstawie art. 18 pkt 1 i art. 89 ust. 1 SamWojU, sejmik województwa jest wyłącz-
nie właściwy w przypadku stanowienia aktów prawa miejscowego, w szczególności
statutu województwa, zasad gospodarowania mieniem wojewódzkim, zasad i trybu
korzystania z wojewódzkich obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Przewod-
niczący sejmiku podpisuje akty prawa miejscowego, niezwłocznie po ich uchwaleniu
i kieruje do publikacji w województwie.

34

70729800031276
70
TEST DO CZĘŚCI II. ŹRÓDŁA PRAWA
ADMINISTRACYJNEGO
1. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są:
a) Konstytucja RP, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządze-
nia,
b) Konstytucja RP, ustawy, umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia,
c) Konstytucja RP, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.

2. Akty prawa miejscowego:

a) nie są źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej,
b) są źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej,
c) są źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej, ale
tylko na obszarze działania organów, które je ustanowiły.

3. Warunkiem wejścia w życie ustaw, rozporządzeń oraz aktów prawa miejscowego

jest:
a) przejście całego procesu legislacyjnego,
b) prawidłowy tryb uchwalenia,
c) ich ogłoszenie.

4. Zasady i tryb ogłaszania aktów normatywnych określone są w:

a) Konstytucji RP,
b) ustawie,
c) stosownych aktach wykonawczych.

35

70729800031276
70
5. Umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie
są ogłaszane w trybie:
a) wymaganym dla ustaw,
b) pilnym,
c) zwykłym.

6. Zasady ogłaszania innych umów międzynarodowych niż ratyfikowane za uprzed-

nią zgodą wyrażoną w ustawie:
a) określa ustawa,
b) są takie same jak dla ustaw,
c) są zawarte w tych umowach.

7. Ratyfikacja przez Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej i jej wypowie-

dzenie wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie:
a) jeśli umowa dotyczy kwestii wymienionych enumeratywnie w Konstytucji RP,
b) zawsze,
c) jeśli umowa dotyczy pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojsko-
wych.

8. Jeżeli umowa międzynarodowa dotyczy spraw uregulowanych w ustawie, lub

w których Konstytucja RP wymaga ustawy, jej ratyfikacja:
a) wymaga następczej zgody wyrażonej w ustawie,
b) nie wymaga zgody wyrażonej w ustawie,
c) wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie.

9. O zamiarze przedłożenia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej do ratyfika-

cji umów międzynarodowych, których ratyfikacja nie wymaga zgody wyrażonej
w ustawie, Sejm zawiadamiany jest przez:
a) Radę Ministrów,
b) Ministra Spraw Zagranicznych,
c) Prezesa Rady Ministrów.

10. Rozporządzenia są wydawane:

a) przez organy wskazane w Konstytucji RP, na podstawie szczegółowego upoważ-
nienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania,
b) przez stosowne organy, na podstawie upoważnienia ustawowego, w celu określo-
nym w ustawie,
c) przez organy konstytucyjne na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego
w ustawie, w celu realizacji celów polityki rządu.

36

70729800031276
70
CZĘŚĆ III. ADMINISTRACJA PUBLICZNA
– UWAGI OGÓLNE

ROZDZIAŁ 1. DEFINICJA ADMINISTRACJI

PUBLICZNEJ

Zgodnie z definicją zawartą w Leksykonie prawa administracyjnego administracja

publiczna to „jedno z podstawowych pojęć nauki prawa administracyjnego (…).
Odwołanie się do pojęcia administracji publicznej pozwala wyznaczyć cel, przedmiot
i zakres regulacji prawnej określanej terminem prawo administracyjne. Zgodnie zaś
z przyjętym w nauce stanowiskiem, że prawo to odnosi się do administracji publicznej,
regulując jej organizację i działalność, oraz ze względu na rolę, jaką pełni owa admini-
stracja w kształtowaniu sytuacji administracyjnoprawnej jednostki (obywatela i tzw.
podmiotu zbiorowego, np. przedsiębiorstwa i stowarzyszenia itd.) w państwie, pojęcie
administracji publicznej stanowi punkt wyjścia do definiowania i analizy funkcjono-
wania prawa administracyjnego” (Leksykon prawa administracyjnego…, s. 1).
Zdaniem H. Izdebskiego i M. Kuleszy przez „administrację publiczną rozumie się zespół
działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych, prowadzonych
na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne podmioty, organy i instytucje, na
podstawie ustawy i w określonych prawem formach” (H. Izdebski, M. Kulesza, Admi-
nistracja publiczna. Zagadnienia ogólne, Warszawa 2004, s. 93).

37

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 2. PODZIAŁ, FUNKCJE I CECHY
ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Administrację publiczną można podzielić na państwową (np. Prezes Rady Ministrów)

i samorządową (np. gmina).

Najważniejsze funkcje administracji publicznej:

funkcja porządkowa ochrona porządku publicznego i bezpieczeń-

stwa zbiorowego

funkcja świadcząca usługi publiczne

funkcja regulacji rozwoju zarządzanie gospodarką narodową, zezwole-

gospodarczego nia, cła, reglamentacja

funkcja organizatorska działania twórcze, samodzielne

funkcja wykonawcza wykonywanie przepisów zgodnie z konstytu-

cyjnymi zasadami państwa prawa

funkcja kontrolno-nadzorcza kontrola i nadzór obywateli

funkcja prognostyczno-planistyczna formułowanie prognoz

38

70729800031276
70
 Administrację publiczną charakteryzuje:

przymus

monopolistyczny charakter

trwałość

ciągłość

stabilność

apolityczność

fachowość

legalizm

poszanowanie interesu publicznego

39

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 3. ORGANY ADMINISTRACJI
PUBLICZNEJ

Organy administrujące należy odróżnić od organów administracyjnych, które

zostały powołane do wykonywania administracji publicznej i które bezpośrednio
(administracja państwowa) lub pośrednio (administracja samorządowa) reprezentują
państwo i uczestniczą w realizacji zadań administracyjnych. Organy administrują-
ce są to zaś organy, którym ustawowo zostały przyznane funkcje administrowania
i wykonują zadania z zakresu administracji publicznej, obok wykonywania swoich
podstawowych zadań. Organami takimi mogą być np. banki, spółki publiczne czy
organizacje pozarządowe.

Ważne
Każdy organ administracyjny jest organem administrującym, ale organ administrujący
nie jest organem administracyjnym.

Klasyfikacja organów administracji publicznej:

Kryterium Rodzaj organu

liczba osób w składzie ▶ organy jednoosobowe, np. wójt,

organu ▶ organy kolegialne (wieloosobowe), np. rada powiatu

zależność ▶ organy scentralizowane (podległe hierarchicznie, np. woje-

woda),
▶ organy zdecentralizowane (niezależne, posiadające samo-
dzielne kompetencje, np. wójt)

40

70729800031276
70
 Kryterium Rodzaj organu

zakres kompetencji ▶ decydujące,

▶ doradcze,
▶ pomocnicze

zasięg i zakres organy administracji rządowej:

działania ▶ naczelne (np. Prezes Rady Ministrów, Rada Ministrów),
▶ centralne (działają na terenie całego kraju, są podporząd-
kowane organom naczelnym, np. Ministerstwo Finansów,
Prezes ZUS),
▶ terenowe (działają na konkretnym obszarze, np. wojewoda),
▶ zespolone (podległe wojewodzie, np. Komenda Wojewódz-
ka Policji),
▶ niezespolone (podporządkowane np. ministrom – Dyrektor
Urzędu Skarbowego)
organy administracji samorządowej:
▶ organy gminy (np. wójt),
▶ organy powiatu (np. rada powiatu),
▶ organy województwa (np. sejmik)

sposób powołania ▶ wyłonione w wyborach, np. rada gminy,

▶ pochodzące z powołania, np. wojewoda

zadania i funkcje ▶ prawodawcze (mogą tworzyć prawo), np. sejmik wojewódz-

twa,
▶ wykonawcze (wypełniają zadania ustawowe), np. Prezydent,
▶ sądownicze (rozstrzygają spory prawne), są nimi sądy,
▶ kontrolne (badają czy inne organy działają zgodnie z obo-
wiązującym prawem), np. Najwyższa Izba Kontroli

Źródło: A. Kociołek-Pęksa, W. Pęksa, J. Wierzbicki, E. Rucińska-Sech, J. Ablewicz,

Podstawy prawa i postępowania administracyjnego, Warszawa 2013, s. 18.

41

70729800031276
70
 Organ kolegialny – cechy:

Zalety Wady

▶ obiektywizm, ▶ wyższe koszty utrzymania,

▶ szersze spojrzenie,
▶ demokratyzacja,
▶ odważniejsze podejmowanie decyzji,
▶ udział czynnika fachowego,
▶ wydłużony czas podejmowania decyzji,
▶ trudno ustalić osoby odpowiedzialne
za podejmowane decyzje,
▶ występowanie braku quorum, co wydłuża
proces podejmowania decyzji

Organ jednoosobowy – cechy:

Zalety Wady

▶ sprawne i elastyczne funkcjonowanie, ▶ bardziej zagrożony korupcją

▶ mniej kosztowny w utrzymaniu niż or-
gan kolegialny,
▶ łatwe ustalenie odpowiedzialności
za podejmowane decyzje

Urząd jest pojęciem wieloznacznym, można rozumieć je jako stanowisko zajmowane

przez urzędnika administracji publicznej, bądź jako pewien zestaw kompetencji przy-
dzielonych danemu podmiotowi. Jednak w znaczeniu strukturalnoprawnym urząd jest
to zorganizowany zespół osób związany z organem administracji publicznej i przydzie-
lony mu do pomocy w realizacji jego zadań i funkcji, np. urząd gminy.

42

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 4. CENTRALIZACJA
I DECENTRALIZACJA ADMINISTRACJI
PUBLICZNEJ

Centralizacja oznacza taki sposób zorganizowania aparatu administracyjnego pań-

stwa, w którym organy niższego stopnia są hierarchicznie podporządkowane organom
wyższego stopnia (B. Szmulik, S. Serafin, K. Miaskowska-Daszkiewicz, Zarys…, s. 21).
Centralizacja oznacza także zmniejszenie liczby osób pośredniczących w wydawaniu
decyzji oraz hierarchiczne podporządkowanie.
Natomiast decentralizacja to taka organizacja aparatu administracyjnego, w którym
organy niższego stopnia nie są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego
stopnia, przez co organ taki nie jest władny wydawać poleceń organom znajdującym się
hierarchicznie niżej w zakresie załatwiania określonych spraw (B. Szmulik, S. Serafin,
K. Miaskowska-Daszkiewicz, Zarys…, s. 22).

DECENTRALIZACJA

terytorialna rzeczowa

samodzielność organów zarządzających zamiast skupienia wszystkich zadań

jednostkami podziału terytorialnego w jednym podmiocie rozdzielenie ich na
wobec organów nadrzędnych – kilka podmiotów, np. ministrowie
uzasadniająca wyodrębnienie ich
jako organów zdecentralizowanych,
np. samorząd terytorialny

43

70729800031276
70
TEST DO CZĘŚCI III. ADMINISTRACJA
PUBLICZNA – UWAGI OGÓLNE
1. Administrację publiczną można podzielić na:
a) państwową i samorządową,
b) rządową i samorządową,
c) prezydencką i rządową.

2. Funkcja nadzorcza polega na:

a) pomaganiu obywatelom w załatwianiu spraw administracyjnych,
b) kontroli i nadzorze obywateli,
c) wspieraniu obywateli w działaniach administracyjnych.

3. Organem scentralizowanym jest:

a) wójt,
b) wojewoda,
c) burmistrz.

4. Organem naczelnym jest:

a) wójt,
b) wojewoda,
c) Prezes Rady Ministrów.

5. Wojewoda jest organem:

a) wyłonionym w wyborach,
b) pochodzącym z powołania,
c) pochodzącym z mianowania.

44

70729800031276
70
6. Organy samorządu województwa:
a) nie stanowią wobec powiatu i gminy organów nadzoru lub kontroli,
b) stanowią wobec powiatu organy nadzoru,
c) są organami wyższego stopnia w postępowaniu administracyjnym.

7. Centralizacja oznacza taki sposób zorganizowania aparatu administracyjnego

państwa, w którym:
a) organy niższego stopnia są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego
stopnia,
b) organy wyższego stopnia są hierarchicznie podporządkowane organom niższego
stopnia,
c) organy wyższego stopnia są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego
stopnia.

8. Urząd to:
a) jednostka samorządu terytorialnego,
b) wyłącznie stanowisko zajmowane przez urzędnika administracji publicznej, bądź
jako pewien zestaw kompetencji przydzielonych danemu podmiotowi,
c) zorganizowany zespół osób związany z organem administracji publicznej i przy-
dzielony mu do pomocy w realizacji jego zadań i funkcji, np. urząd gminy.

45

70729800031276
70
CZĘŚĆ IV. ADMINISTRACJA RZĄDOWA

ROZDZIAŁ 1. PREZYDENT RP

Prezydent RP jest, obok Rady Ministrów, organem władzy wykonawczej. Prezydent RP

wybierany jest w wyborach powszechnych. Obejmuje on urząd po złożeniu przysięgi
przed Zgromadzeniem Narodowym. Złożenie przysięgi jest warunkiem koniecznym
do objęcia urzędu i od tej daty liczy się bieg kadencji. Niezłożenie przysięgi oznacza
niemożność dokonywania przez Prezydenta RP aktów urzędowych, a w razie ich spo-
rządzenia skutkowałoby to ich nieważnością i nieskutecznością prawną.
Szczegółowe zasady i sposób przeprowadzenia wyborów na Prezydenta RP określa
ustawa z 5.1.2011 r. – Kodeks wyborczy.

Ważne
Prezydent RP jest wybierany przez Naród w wyborach powszechnych, równych, bez-
pośrednich, w głosowaniu tajnym. Bierne prawo wyborcze przysługuje wszystkim
obywatelom Rzeczypospolitej Polskiej, którzy ukończyli 35 lat, nie są pozbawieni praw
wyborczych do Sejmu i zbiorą przynajmniej 100 000 podpisów osób popierających ich
kandydaturę.

46

70729800031276
70
 WYBORY PREZYDENTA RP

wybory zarządza Marszałek Sejmu w terminie:

upływ kadencji opróżnienie urzędu

nie wcześniej niż na 7 miesięcy i nie później nie później niż w 14. dniu
niż na 6 miesięcy przed upływem kadencji po opróżnieniu urzędu

zgłoszenie kandydatów
kandydatów na Prezydenta RP mogą zgłaszać wyborcy – co najmniej 100 000 obywateli
mających prawo wybierania do Sejmu
kandydat na Prezydenta RP powinien:
▶ być obywatelem polskim,
▶ najpóźniej w dniu wyborów ukończyć 35 lat,
▶ korzystać z pełni praw wyborczych do Sejmu.

głosowanie

jeden z kandydatów uzyskał żaden z kandydatów nie uzyskał

więcej niż połowę ważnie więcej niż połowy ważnie
oddanych głosów oddanych głosów

Ważność wyboru Prezydenta RP 14 dni po pierwszym głosowaniu przeprowadza się

stwierdza Sąd Najwyższy.
Wyborcy przysługuje
prawo zgłoszenia do Sądu
Najwyższego protestu przeciwko
ważności wyboru Prezydenta RP
na zasadach określonych
w ustawie.
W razie stwierdzenia
nieważności wyboru
Prezydenta RP przeprowadza się
nowe wybory.
ponowne głosowanie. W ponownym głosowaniu
wyboru dokonuje się spośród 2 kandydatów,
którzy w pierwszym głosowaniu otrzymali kolejno
największą liczbę głosów. Jeżeli którykolwiek z tych
2 kandydatów wycofa zgodę na kandydowanie,
utraci prawo wyborcze lub umrze, w jego miejsce
do wyborów w ponownym głosowaniu dopuszcza
się kandydata, który otrzymał kolejno największą
liczbę głosów w pierwszym głosowaniu. W takim
przypadku datę ponownego głosowania odracza się
o dalszych 14 dni. Wybrany zostaje kandydat, który
w ponownym głosowaniu otrzymał więcej głosów.

47

70729800031276
70
Kadencja Prezydenta RP rozpoczyna się w dniu objęcia przez niego urzędu i trwa 5 lat.
Możliwe jest tylko dwukrotne piastowanie tego urzędu przez tę samą osobę. Zasada
ta obowiązuje bez względu na to czy reelekcja nastąpi bezpośrednio po zakończeniu
kadencji, czy też po pewnej przerwie, w której urząd Prezydenta RP sprawował będzie
ktoś inny.
W razie stwierdzenia przez Trybunał Konstytucyjny przejściowej przeszkody w spra-
wowaniu urzędu przez Prezydenta RP, jego obowiązki przejmuje czasowo Marszałek
Sejmu. Natomiast w przypadku gdyby Marszałek Sejmu nie mógł przejąć obowiązków
Prezydenta RP – przejmuje je Marszałek Senatu. Konstytucja RP nie określa przy
tym, jakie okoliczności mogłyby spowodować przejściową niezdolność Prezydenta RP
do sprawowania urzędu.
Złożenie z urzędu Prezydenta RP przed upływem kadencji następuje wskutek:
▶ śmierci;
▶ zrzeczenia się urzędu;
▶ uznania przez Zgromadzenie Narodowe trwałej niezdolności Prezydenta RP
do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia uchwałą podjętą większością
co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego;
▶ wydania przez Trybunał Stanu orzeczenia o złożeniu Prezydenta RP z urzędu orze-
czeniem Trybunału Stanu;
▶ stwierdzenia nieważności wyborów lub innych przyczyn nieobjęcia urzędu po wy-
borze.
W razie zaistnienia złożenia urzędu Prezydenta RP jego obowiązki wykonuje Mar-
szałek Sejmu, a gdyby i ten nie mógł – Marszałek Senatu (podobnie jak w przypadku
czasowej niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta RP). Marszałek Sejmu
(Marszałek Senatu) wykonuje obowiązki Prezydenta RP do czasu wyboru nowego
Prezydenta RP.

Ważne
Osoba zastępująca Prezydenta RP może wykonywać wszystkie jego obowiązki, z wyjąt-
kiem postanawiania o skróceniu kadencji Sejmu.

Dymisję Prezydent RP składa Marszałkowi Sejmu. Jest ona bezwarunkowa i nieod-

wołalna, co oznacza, że nie może zostać cofnięta.
W trakcie sprawowania urzędu Prezydent RP nie może piastować żadnego innego
urzędu ani funkcji publicznej.

48

70729800031276
70
 ODPOWIEDZIALNOŚĆ PREZYDENTA

za delikt konstytucyjny za naruszenie prawa

(za inne przestępstwa niebędące
Czyn powodujący odpowiedzialność
deliktem konstytucyjnym)
konstytucyjną Prezydenta RP musi być zawiniony.
Prawo postawienia Prezydenta RP w stan W przypadku popełnienia
oskarżenia przysługuje wyłącznie Zgromadzeniu przez Prezydenta RP innego
Narodowemu. Wstępny wniosek w tej sprawie przestępstwa niż delikt
może być złożony do Marszałka Sejmu przez konstytucyjny właściwy
140 członków zgromadzenia. Następnie zostaje do rozpatrzenia sprawy jest
on przekazany do Komisji Odpowiedzialności Trybunał Stanu. Uchwałę
Konstytucyjnej, która po przeprowadzeniu o postawieniu Prezydenta RP
postępowania wyjaśniającego uchwala w stan oskarżenia podejmuje
sprawozdanie o wystąpieniu do Zgromadzenia Zgromadzenie Narodowe
Narodowego z wnioskiem o postawienie większością 2/3 głosów
Prezydenta RP w stan oskarżenia lub o umorzenie na wniosek co najmniej 140 jego
postępowania w sprawie. Uchwałę w sprawie członków. Jeżeli Prezydent RP
postawienia Prezydenta w stan oskarżenia zostanie skazany za przestępstwo,
podejmuje Zgromadzenie Narodowe większością obok wymierzonych kar
co najmniej 2/3 ogólnej liczby członków na podstawie ustaw karnych,
Sejmu i Senatu. Postawienie Prezydenta w stan Trybunał Stanu wymierza także
oskarżenia oznacza, że nie może on czasowo karę w postaci sankcji złożenia
sprawować urzędu. z urzędu.

Ważne
Prezydent RP nie ponosi odpowiedzialności politycznej.

FUNKCJE PREZYDENTA RP

reprezentowanie czuwanie nad stanie na straży

Rzeczpospolitej Polskiej przestrzeganiem suwerenności
i gwarantowanie ciągłości Konstytucji RP i bezpieczeństwa państwa
władzy państwowej oraz nienaruszalności
(Prezydent RP i niepodzielności jego
jest najwyższym terytorium
przedstawicielem Polski
i gwarantem ciągłości
władzy państwowej)

49

70729800031276
70
Z funkcjami tymi wiążą się określone kompetencje sformułowane w przepisach szcze-
gółowych – konstytucyjnych i ustawowych.
Jako reprezentant państwa w stosunkach zewnętrznych Prezydent RP m.in.:
– ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, o czym zawiadamia Sejm i Senat;
– mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli Rzeczpospolitej Polskiej w in-
nych państwach i przy organizacjach międzynarodowych;
– przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące akredytowanych przy nim przed-
stawicieli dyplomatycznych innych państw i organizacji międzynarodowych.

KOMPETENCJE PREZYDENTA RP

związane z władzą ustawodawczą

▶ zarządza wybory;
▶ zwołuje pierwsze posiedzenia izb;
▶ zarządza skrócenie kadencji Sejmu;
▶ uczestniczy w procesie ustawodawczym:
• prawo inicjatywy ustawodawczej,
• prawo weta zawieszającego,
• możliwość zwrócenia się do TK z wnioskiem o stwierdzenie zgodności
ustawy z Konstytucją RP;
▶ posiada prawo wygłoszenia orędzia.

związane z władzą wykonawczą

▶ uczestniczy w powoływaniu rządu,
▶ dokonuje na wniosek Prezesa RM zmian w składzie rządu,
▶ przyjmuje dymisję Rady Ministrów,
▶ może zwołać Radę Gabinetową, której przewodniczy.

związane z władzą sądowniczą

▶ powołuje sędziów;
▶ powołuje organy kierownicze sądów i TK:
• Pierwszego Prezesa SN,
• Prezesa NSA,
• Prezesa i wiceprezesa TK,
• Prezesów SN,
• wiceprezesów NSA.

50

70729800031276
70
 związane z funkcją głowy państwa
▶ reprezentuje państwo poza jego granicami,
▶ sprawuje zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi oraz posiada inne
kompetencje w dziedzinie obronności (wprowadzanie stanu wojennego i stanu
wyjątkowego),
▶ nadaje obywatelstwo polskie oraz wyraża zgodę na jego zrzeczenie się,
▶ stosuje prawo łaski,
▶ nadaje ordery i odznaczenia,
▶ nadaje tytuły naukowe.

Ważne
Przed ratyfikowaniem umowy międzynarodowej Prezydent RP może zwrócić się do Try-
bunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zbadania jej zgodności z Konstytu-
cją RP.

Prezydent RP w zakresie polityki zagranicznej współdziała z Prezesem Rady Mini-

strów i właściwym ministrem (art. 133 Konstytucji RP).
Prezydent RP jest najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej.
W czasie pokoju Prezydent RP sprawuje zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi za po-
średnictwem Ministra Obrony Narodowej.
Prezydent RP mianuje Szefa Sztabu Generalnego i dowódców rodzajów Sił Zbrojnych
na czas określony. Czas trwania kadencji, tryb i warunki odwołania przed jej upływem
określa ustawa z 11.3.2022 r. o obronie ojczyzny (Dz.U. z 2022 r. poz. 655 ze zm.).
Na czas wojny Prezydent RP, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, mianuje Naczel-
nego Dowódcę Sił Zbrojnych. W tym samym trybie może on Naczelnego Dowódcę
Sił Zbrojnych odwołać. Kompetencje Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasady
jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej określa ustawa
z 29.8.2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbroj-
nych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej.

Ważne
Prezydent RP, na wniosek Ministra Obrony Narodowej, nadaje określone w ustawach
stopnie wojskowe.

51

70729800031276
70
Kompetencje Prezydenta RP, związane ze zwierzchnictwem nad Siłami Zbrojnymi,
szczegółowo określa wyżej powołana ustawa o stanie wojennym oraz o kompetencjach
Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym orga-
nom RP (art. 134 Konstytucji RP).
Organem doradczym Prezydenta RP w zakresie wewnętrznego i zewnętrznego bez-
pieczeństwa państwa jest Rada Bezpieczeństwa Narodowego (art. 135 Konstytucji RP).
W razie bezpośredniego, zewnętrznego zagrożenia państwa Prezydent RP, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, zarządza powszechną lub częściową mobilizację i użycie Sił
Zbrojnych do obrony Rzeczpospolitej Polskiej (art. 136 Konstytucji RP).
Prezydent RP może zwracać się z orędziem do Sejmu, do Senatu lub do Zgromadzenia
Narodowego. Orędzia nie czyni się przedmiotem debaty (art. 140 Konstytucji RP).
W sprawach szczególnej wagi Prezydent RP może zwołać Radę Gabinetową, którą
tworzy Rada Ministrów obradująca pod przewodnictwem Prezydenta RP.
Radzie Gabinetowej nie przysługują kompetencje Rady Ministrów (art. 141 Kon-
stytucji RP).
Korzystając ze swoich kompetencji, Prezydent RP wydaje akty urzędowe.

Ważne
Konstytucja RP przyjmuje generalną zasadę, że akty urzędowe Prezydenta RP wyma-
gają dla swej ważności kontrasygnaty Prezesa Rady Ministrów, który ponosi w tym
zakresie odpowiedzialność przed Sejmem.

Konstytucja RP w art. 144 ust. 3 określa akty niewymagające kontrasygnaty. Są to

tzw. prerogatywy Prezydenta RP.
Zaliczane są do nich:
1) zarządzenie wyborów do Sejmu i Senatu;
2) zwoływanie pierwszego posiedzenia obu izb;
3) skracanie kadencji Sejmu w przypadkach określonych w Konstytucji RP;
4) inicjatywa ustawodawcza Prezydenta RP;
5) zarządzenie referendum ogólnokrajowego;
6) podpisywanie albo odmowa podpisania ustawy;
7) zarządzenie ogłoszenia ustawy albo umowy międzynarodowej w Dzienniku Ustaw;
8) zwracanie się z orędziem do Sejmu, Senatu lub Zgromadzenia Narodowego;
9) wniosek do Trybunału Konstytucyjnego;
10) wniosek o przeprowadzenie kontroli przez Najwyższą Izbę Kontroli;

52

70729800031276
70
11) desygnowanie i powoływanie Prezesa RM;
12) przyjmowanie dymisji Rady Ministrów i powierzanie jej tymczasowego pełnienia
obowiązków;
13) wniosek do Sejmu o pociągnięcie do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu
członka Rady Ministrów;
14) odwołanie ministra, któremu Sejm wyraził wotum nieufności;
15) zwoływanie Rady Gabinetowej;
16) nadawanie orderów i odznaczeń;
17) stosowanie prawa łaski;
18) nadawanie obywatelstwa polskiego i wyrażenie zgody na jego zrzeczenie się;
19) wniosek do Sejmu o powołanie Prezesa NBP oraz powoływanie i odwoływanie
Szefa Kancelarii Prezydenta RP;
20) wydawanie zarządzeń na zasadach określonych w art. 93 Konstytucji RP;
21) nadawanie statutu Kancelarii Prezydenta RP;
22) zrzeczenie się urzędu Prezydenta RP;
23) powoływanie:
▶ sędziów,
▶ Pierwszego Prezesa SN oraz jego prezesów,
▶ Prezesa TK i wiceprezesa,
▶ Prezesa NSA i wiceprezesów,
▶ członków Rady Polityki Pieniężnej,
▶ członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji,
▶ członków Rady Bezpieczeństwa Narodowego oraz ich odwoływanie.
W zakres kompetencji Prezydenta RP wchodzi także wydawanie aktów prawnych
mających, poza rozporządzeniem z mocą ustawy, charakter wykonawczy.
Prezydent RP wydaje następujące akty prawne:
▶ rozporządzenia z mocą ustawy;
▶ rozporządzenia;
▶ zarządzenia;
▶ postanowienia (w celu realizacji kompetencji Prezydenta RP wystarczy, że mają
one podstawy w normie ustanawiającej daną kompetencję, a od charakteru tych
kompetencji zależy czy wymagają one kontrasygnaty).
Organem pomocniczym w wykonywaniu kompetencji Prezydenta RP jest Kancelaria
Prezydenta RP. Prezydent nadaje statut Kancelarii w drodze odpowiedniego zarzą-
dzenia. Ponadto Prezydent RP powołuje i odwołuje:
▶ Szefa Kancelarii, który kieruje jej pracami;
▶ ministrów stanu;
▶ zastępców Szefa Kancelarii;

53

70729800031276
70
 ▶ sekretarzy;
▶ podsekretarzy;
▶ dyrektorów generalnych.
Natomiast dyrektorów biur oraz kierowników zespołów działających w ramach po-
szczególnych biur Kancelarii powołuje i odwołuje Szef Kancelarii.
Wszelkie działania pracowników Kancelarii podejmowane są w imieniu Prezyden-
ta RP, to on ponosi za nie odpowiedzialność.
Przy Prezydencie RP działa gremium konsultacyjno-doradcze – Narodowa Rada
Rozwoju, która przygotowuje dla Prezydenta opinie, ekspertyzy, a także założenia
merytoryczne do prezydenckich projektów ustaw.
Założeniem NRR jest stworzenie płaszczyzny dla debaty programowej nt. rozwoju
Polski i wypracowanie stanowisk wykraczających poza horyzont bieżącej polityki.
Zadaniem Rady jest formułowanie celów strategicznych oraz metod ich osiągnięcia
poprzez analizowanie sytuacji w kluczowych dziedzinach funkcjonowania państwa,
definiowanie wyzwań i wskazywanie zagrożeń w perspektywie przyszłości Polski.
NRR składa się z 9 sekcji, których obszary wyznaczają główne pola prac badawczych
i strategicznych Rady:
1) bezpieczeństwo, obronność, polityka zagraniczna;
2) edukacja, młode pokolenie, sport;
3) gospodarka, praca, przedsiębiorczość;
4) kultura, tożsamość narodowa, polityka historyczna;
5) nauka, innowacje;
6) ochrona zdrowia;
7) polityka społeczna, rodzina.
8) samorząd, polityka spójności;
9) wieś, rolnictwo.
Każda z sekcji liczy od kilku do kilkunastu ekspertów, teoretyków i praktyków, repre-
zentujących różne środowiska i specjalizacje. Gościnnie w pracach NRR uczestniczyć
będą także specjaliści z obszarów będących tematem aktualnych posiedzeń Rady.

54

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 2. PREZES RADY MINISTRÓW

Prezes Rady Ministrów wraz z ministrami tworzy Radę Ministrów. Powołuje go Pre-
zydent RP, desygnując najpierw do sformowania rządu, a następnie odbiera od niego
przysięgę.
Według art. 148 Konstytucji RP Prezes Rady Ministrów:
▶ reprezentuje Radę Ministrów;
▶ kieruje pracami Rady Ministrów;
▶ wydaje rozporządzenia;
▶ zapewnia wykonywanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonywa-
nia;
▶ koordynuje i kontroluje pracę członków Rady Ministrów;
▶ sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określo-
nych w Konstytucji RP i ustawach;
▶ jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej.
W celu wykonania zadań i kompetencji określonych w Konstytucji RP i ustawach może
on w szczególności:
▶ wyznaczyć ministrowi zakres spraw, w których minister ten działa z upoważnie-
nia Prezesa Rady Ministrów;
▶ żądać informacji, dokumentów i sprawozdań okresowych lub dotyczących po-
szczególnej sprawy albo rodzaju spraw od ministra, kierownika urzędu centralne-
go lub wojewody oraz od pracowników urzędów organów administracji rządowej
po zawiadomieniu właściwego ministra, kierownika urzędu centralnego lub wo-
jewody;
▶ zarządzić przeprowadzenie korespondencyjnego uzgodnienia stanowisk człon-
ków Rady Ministrów;
▶ zwoływać, brać udział i przewodniczyć posiedzeniom organów pomocniczych
Rady Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów, bez względu na ich skład i zakres
działania;

55

70729800031276
70
 ▶ zwoływać posiedzenia z udziałem właściwych ministrów, kierowników urzędów
centralnych lub wojewodów i im przewodniczyć;
▶ przekazać, z urzędu lub na wniosek właściwego organu albo na wniosek strony,
sprawę należącą do właściwości więcej niż jednego ministra lub kierownika
centralnego urzędu do załatwienia wskazanemu przez siebie ministrowi, zawia-
damiając o tym wszystkie inne właściwe organy oraz strony;
▶ rozstrzygać o zakresie działania ministrów w razie sporu kompetencyjnego mię-
dzy ministrami (art. 5 RadaMinU).

Ważne
Obowiązujące przepisy ustrojowe nie regulują następstw prawnych śmierci urzędują-
cego Prezesa Rady Ministrów. Przepis art. 6 RadMinU reguluje stan fizycznej nieobec-
ności premiera na posiedzeniu rządu lub też jego czasową niemożność wykonywania
obowiązków np. z powodu choroby. W razie nieobecności Prezesa Rady Ministrów
lub w innym wypadku czasowej niemożności wykonywania przez niego obowiązków
w Radzie Ministrów, pracami Rady Ministrów kieruje wiceprezes Rady Ministrów wy-
znaczony przez Prezesa Rady Ministrów lub jeden z ministrów, jeżeli wiceprezes Rady
Ministrów nie został powołany.

Wiceprezes Rady Ministrów wykonuje, w imieniu Prezesa Rady Ministrów, zadania

i kompetencje w zakresie powierzonym przez Prezesa Rady Ministrów.
Aparatem pomocniczym Prezesa Rady Ministrów jest Kancelaria Prezesa Rady Mini-
strów, która zapewnia mu obsługę prawną, merytoryczną, organizacyjną i techniczną.
Jednak zadania i praktyczna działalność KPRM nie dotyczą wyłącznie premiera i wice-
premierów. Zapewnia ona również obsługę Rady Ministrów, Kolegium do Spraw Służb
Specjalnych, Rady Legislacyjnej i Szefa Służby Cywilnej oraz – jeśli ciała te zostały po-
wołane – pełnomocnika rządu i organów pomocniczych, komisji i komisji wspólnych.
Kancelaria, składająca się z Szefa, sekretarzy i podsekretarzy stanu powoływanych
i odwoływanych przez Prezesa RM (art. 27 i 28 RadMinU), realizuje z upoważnie-
nia Prezesa ważne zadania, w tym m.in. ocenia skutki (koszty i korzyści) społeczno-
-gospodarczych projektowanych regulacji oraz sporządza oceny tych skutków, w tym
projektów powodujących istotne długookresowe następstwa w rozwoju społecznym
i gospodarczym; opracowuje oceny międzynarodowych uwarunkowań sytuacji kraju
oraz długofalowych koncepcji polityki zagranicznej, oceny funkcjonalności struktur
państwa i sprawności ich działania; przygotowuje analizy, prognozy, koncepcje, pro-
gramy; koordynuje realizację polityki kadrowej w administracji rządowej i obsługę
spraw kadrowych osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe w administra-

56

70729800031276
70
cji rządowej; koordynuje współdziałania Rady Ministrów i jej Prezesa z Sejmem, Sena-
tem, Prezydentem RP i innymi organami państwowymi; wykonuje zadania z zakresu
obronności i bezpieczeństwa państwa, a także obsługę informacyjną i prasową rządu
(art. 29 RadMinU) (M. Safjan, L. Bosek (red.), Konstytucja RP. Tom II…, komentarz
do art. 148).

57

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 3. RADA MINISTRÓW

Rada Ministrów składa się z Prezesa Rady Ministrów i ministrów (art. 147 ust. 1
Konstytucji RP).
W przeciwieństwie do większości innych wieloosobowych organów nie posiada sta-
łego określonego pod względem liczbowym składu, co umożliwia jego elastyczne
dostosowanie do zmieniających się potrzeb państwowych, społecznych i politycznych.

Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej

Polskiej oraz kieruje administracją rządową, w zakresie i na zasadach określonych
w Konstytucji RP i ustawach, a w szczególności:

zapewnia wykonanie ustaw

wydaje rozporządzenia

koordynuje i kontroluje pracę organów administracji rządowej

chroni interesy Skarbu Państwa

uchwala projekt budżetu państwa

kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcia rachunków

państwowych i sprawozdania z wykonania budżetu

zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny

58

70729800031276
70
 zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa

sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami

i organizacjami międzynarodowymi

zawiera umowy międzynarodowe, wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza

i wypowiada inne umowy międzynarodowe

sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju

określa organizację i tryb swojej pracy (art. 146 ust. 4 Konstytucji RP)

„Całokształt zadań i kompetencji Rady Ministrów uzasadnia stwierdzenie, iż Kon-

stytucja powierza rządowi odpowiedzialność za losy państwa zarówno na arenie ze-
wnętrznej, jak i w wymiarze wewnętrznym oraz za ład publiczny, obejmujący także
poszanowanie prawa przez jego adresatów. Prowadzenie przez rząd tak pojmowanej
polityki państwa wiąże się z pewną antynomią, gdyż z jednej strony, rzeczywiście
wymaga zapewnienia stabilizacji istnienia i konsekwencji działania rządu, z drugiej
zaś – ustanowienia skutecznych mechanizmów jego kontroli i odpowiedzialności. Za-
pewnienie balansu tych dwóch wartości nie tylko wymaga zapobiegliwości w unormo-
waniu konstytucyjnym, lecz także – jak pokazuje praktyka ustrojowa – zależy w dużym
stopniu od poziomu faktycznego poszanowania reguł kultury prawnej i politycznej
przez piastunów władzy” (M. Safjan, L. Bosek (red.), Konstytucja RP. Tom II…, ko-
mentarz do art. 146).
Rada Ministrów, w przeciwieństwie do większości organów państwowych RP, nie jest
organem kadencyjnym, aczkolwiek działać może jedynie w oznaczonym przez Kon-
stytucję zakresie czasowym. Co do zasady – o ile rząd nie upadnie wcześniej – cezurę
tę stanowi długość kadencji parlamentu.
Rada Ministrów (czyli Rząd) działa kolegialnie. Wykonując ustanowione dla niej
w Konstytucji RP i ustawach zadania oraz kompetencje, rozpatruje sprawy i podejmu-
je rozstrzygnięcia na posiedzeniach. Może również rozstrzygać poszczególne sprawy
w drodze korespondencyjnego uzgodnienia stanowisk (drogą obiegową).
Członkowie Rady Ministrów uczestniczą na zasadach określonych w Konstytucji RP
w ustalaniu polityki państwa, ponosząc za treść i za realizację działań Rządu odpo-
wiedzialność.

59

70729800031276
70
Członek Rady Ministrów jest obowiązany, w zakresie swojego działania, do inicjo-
wania i opracowywania polityki Rządu, a także przedkładania inicjatyw, projektów
założeń projektów ustaw i projektów aktów normatywnych na posiedzenia Rady
Ministrów – na zasadach i w trybie określonych w regulaminie pracy Rady Ministrów.
Realizuje także politykę ustaloną przez Radę Ministrów.

60

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 4. MINISTROWIE

Ministrowie kierują, nadzorują i kontrolują działalność podporządkowanych im

organów, urzędów i jednostek w ramach resortu, którym kierują tzw. ministrowie
resortowi. Natomiast ministrowie, którzy nie stoją na czele żadnego resortu, a tylko
wypełniają zadania powierzone im przez Prezesa Rady Ministrów, zwani są ministra-
mi „bez teki”.

Ważne
Ministrowie kierujący działem administracji rządowej to jednoosobowe organy
administracji rządowej. Mogą oni wydawać akty normatywne – rozporządzenia i za-
rządzenia (art. 149 ust. 2 Konstytucji RP), które mogą być jednak uchylone przez Radę
Ministrów. Natomiast ministrowie tzw. bez teki wykonują zadania powierzone im przez
Prezesa Rady Ministrów. Nie mogą jednak wydawać rozporządzeń.

Działy administracji rządowej wraz ze wskazaniem kompetencji premiera i mini-

strów resortowych reguluje ustawa z 4.9.1997 r. o działach administracji rządowej
(t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1893 ze zm.). Obecnie istnieje 37 działów administracji rzą-
dowej, w tym m.in.: administracja publiczna; budownictwo, planowanie i zagospo-
darowanie przestrzenne oraz mieszkalnictwo; instytucje finansowe; informatyzacja;
członkostwo RP w UE; kultura i ochrona dziedzictwa narodowego; kultura fizyczna;
łączność; nauka; obrona narodowa.

Przykład
Dział administracji publicznej obejmuje m.in. sprawy: administracji (w tym organizacji jej
urzędów) oraz procedur administracyjnych, reform i organizacji struktur administracji publicz-
nej, zespolonej administracji rządowej w województwie i podziału administracyjnego państwa

61

70729800031276
70
 oraz przeciwdziałania i usuwania skutków klęsk żywiołowych oraz podobnych zdarzeń zagra-
żających bezpieczeństwu powszechnemu (art. 6 ust. 1 DziałAdmRzU).

Ustawa o działach administracji rządowej podporządkowuje poszczególnym mini-

strom resortowym organy administracji specjalnej, tworząc w ten sposób rozbu-
dowaną strukturę administracji centralnej i terenowej podporządkowanej Radzie
Ministrów. Przykładowo minister właściwy do spraw administracji publicznej spra-
wuje nadzór nad Krajową Komisją Uwłaszczeniową oraz, na podstawie kryterium
zgodności z prawem, nad działalnością regionalnych izb obrachunkowych. Natomiast
ilekroć właściwy minister lub kierownik urzędu centralnego określa, na podstawie
przepisów odrębnych, terytorialny zakres działania podległych mu lub nadzorowanych
przez niego urzędów albo innych jednostek organizacyjnych, określenie to następuje
w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw administracji publicznej.

Ważne
Członek Rady Ministrów nie może prowadzić działalności sprzecznej z jego obowiązka-
mi publicznymi (art. 150 Konstytucji RP).

Powyższy zakaz ma charakter kategoryczny i bezwyjątkowy oraz zupełny, dotyczy każ-

dej osoby wchodzącej w skład Rady Ministrów, poczynając od jej Prezesa. Wyklucza on
w okresie pełnienia funkcji członka Rady Ministrów prowadzenie jakiejkolwiek dzia-
łalności w sferze zarówno publicznej, jak i prywatnej (w tym zawodowej i gospodarczej)
sprzecznej z jego obowiązkami publicznymi. „Prowadzenie działalności” obejmuje
obszerne spectrum możliwych stanów faktycznych, w których dana osoba przejawia
jakąś aktywność, zarówno w ramach danego stanowiska, choćby w pośrednim związku
z nim, jak i bez takiej zależności (M. Safjan, L. Bosek (red.), Konstytucja RP. Tom II…,
komentarz do art. 150).
Między innymi w związku z powyższym zakazem, członkowie Rady Ministrów obo-
wiązani są do ujawniania w Rejestrze Korzyści (art. 12 ustawy z 21.8.1997 r. o ograni-
czeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne,
t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1110), informacji o: wszystkich stanowiskach i zajęciach wyko-
nywanych zarówno w administracji publicznej, jak i w instytucjach prywatnych, z tytu-
łu których pobiera się wynagrodzenie, oraz pracy zawodowej wykonywanej na własny
rachunek; faktach materialnego wspierania działalności publicznej prowadzonej przez
zgłaszającego; darowiźnie otrzymanej od podmiotów krajowych lub zagranicznych,
jeżeli jej wartość przekracza 50% najniższego wynagrodzenia pracowników za pracę;
wyjazdach krajowych lub zagranicznych niezwiązanych z pełnioną funkcją publiczną,

62

70729800031276
70
jeżeli ich koszt nie został pokryty przez zgłaszającego lub jego małżonka albo instytucje
ich zatrudniające bądź partie polityczne, zrzeszenia lub fundacje, których są członka-
mi, oraz o innych uzyskanych korzyściach o większych wartościach niezwiązanych
z zajmowaniem stanowisk lub wykonywaniem zajęć albo pracy zawodowej.
Rejestr korzyści jest jawny, prowadzi go Państwowa Komisja Wyborcza, która raz
w roku, w odrębnej publikacji, podaje do publicznej wiadomości zawarte w nim dane.
Rada Ministrów może powołać przy ministrze komitet doradczy i określić zakres
jego zadań (A. Kociołek-Pęksa, W. Pęksa, J. Wierzbicki, E. Rucińska-Sech, J. Ablewicz,
Podstawy prawa…, s. 30).

63

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 5. ADMINISTRACJA RZĄDOWA
W WOJEWÓDZTWIE

Zgodnie z art. 2 AdmRządWojU, zadania administracji rządowej w województwie

wykonują:

wojewoda

organy rządowej administracji zespolonej w województwie, w tym kierownicy

zespolonych służb, inspekcji i straży

organy niezespolonej administracji rządowej

jednostki samorządu terytorialnego i ich związki, jeżeli wykonywanie przez

nie zadań administracji rządowej wynika z odrębnych ustaw lub z zawartego
porozumienia

starosta, jeżeli wykonywanie przez niego zadań administracji rządowej wynika

z odrębnych ustaw

inne podmioty, jeżeli wykonywanie przez nie zadań administracji rządowej

wynika z odrębnych ustaw

Zgodnie z art. 152 Konstytucji RP i art. 3 ust. 1 pkt 1 AdmRządWojU, wojewoda jest
przedstawicielem Rady Ministrów w województwie. Natomiast według art. 171 ust. 2
Konstytucji RP, wojewoda jest (obok Prezesa Rady Ministrów) organem nadzoru nad
działalnością jednostek samorządu terytorialnego.

64

70729800031276
70
 Ważne
Wojewoda jest powoływany (a także odwoływany) przez Prezesa Rady Ministrów
na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej.

Na stanowisko wojewody może być powołana osoba, która:

1) posiada obywatelstwo polskie;
2) posiada tytuł zawodowy magistra lub tytuł równorzędny;
3) daje rękojmię należytego wykonywania obowiązków wojewody;
4) nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo ścigane
z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe;
5) korzysta z pełni praw publicznych;
6) cieszy się nieposzlakowaną opinią.

Wojewoda jest:

przedstawicielem Rady Ministrów w województwie

zwierzchnikiem rządowej administracji zespolonej w województwie

organem rządowej administracji zespolonej w województwie

organem nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego i ich

związków pod względem legalności

organem administracji rządowej w województwie, do którego właściwości

należą wszystkie sprawy z zakresu administracji rządowej w województwie
niezastrzeżone w odrębnych ustawach do właściwości innych organów tej
administracji

reprezentantem Skarbu Państwa, w zakresie i na zasadach określonych

w odrębnych ustawach

organem wyższego stopnia według KPA

obowiązany zapewnić gospodarowanie nieruchomościami Skarbu Państwa

w województwie w sposób zgodny z zasadami prawidłowej gospodarki

65

70729800031276
70
Wojewoda kontroluje pod względem legalności, gospodarności i rzetelności wyko-
nywanie przez organy samorządu terytorialnego zadań z zakresu administracji rzą-
dowej, realizowanych przez nie na podstawie ustawy lub porozumienia z organami
administracji rządowej.
Wojewoda nadzoruje wykorzystanie zasobu nieruchomości Skarbu Państwa w wo-
jewództwie w szczególności poprzez:
1) zatwierdzanie sporządzanych przez starostów, wykonujących zadania z zakresu
administracji rządowej, planów realizacji polityki gospodarowania nieruchomoś-
ciami Skarbu Państwa oraz ich zmian;
2) określanie stopnia szczegółowości planu realizacji polityki gospodarowania nieru-
chomościami Skarbu Państwa;
3) inicjowanie zmiany obowiązującego planu realizacji polityki gospodarowania nie-
ruchomościami Skarbu Państwa;
4) występowanie do starosty, wykonującego zadanie z zakresu administracji rządo-
wej, o sporządzenie w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż 2 tygodnie, wy-
kazu nieruchomości wchodzących w skład zasobu nieruchomości Skarbu Państwa
w województwie, będących przedmiotem rozporządzenia;
5) występowanie do starosty, wykonującego zadanie z zakresu administracji rzą-
dowej, o sporządzenie w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż 2 tygodnie,
wykazu postępowań sądowych, sądowoadministracyjnych lub administracyjnych
dotyczących nieruchomości wchodzących w skład zasobu nieruchomości Skarbu
Państwa w województwie.

Obowiązki wojewody w zakresie wykonywania polityki Rady Ministrów

w województwie to:

dostosowywanie do miejscowych warunków celów polityki Rady Ministrów oraz,

w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach, koordynowanie
i kontrolowanie wykonania wynikających stąd zadań

zapewnianie współdziałania wszystkich organów administracji rządowej

i samorządowej działających w województwie i kierowanie ich działalnością
w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia oraz zagrożeniom
środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego,
ochrony praw obywatelskich, a także zapobieganie klęskom żywiołowym
i innym nadzwyczajnym zagrożeniom oraz zwalczanie i usuwanie ich skutków,
na zasadach określonych w odrębnych ustawach

66

70729800031276
70
 dokonywanie oceny stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego województwa,
opracowywanie planu operacyjnego ochrony przed powodzią oraz ogłaszanie
i odwoływanie pogotowia i alarmu przeciwpowodziowego

wykonywanie i koordynacja zadań w zakresie obronności i bezpieczeństwa

państwa oraz zarządzania kryzysowego, wynikających z odrębnych ustaw

przedstawianie Radzie Ministrów, za pośrednictwem ministra właściwego

do spraw administracji publicznej, projektów dokumentów rządowych w sprawach
dotyczących województwa

wykonywanie innych zadań określonych w odrębnych ustawach oraz ustalonych

przez Radę Ministrów i Prezesa Rady Ministrów

Wojewoda kontroluje:

wykonywanie przez organy rządowej wykonywanie przez organy samorządu

administracji zespolonej w województwie
zadań wynikających z ustaw i innych
aktów prawnych wydanych na podstawie
upoważnień w nich zawartych, ustaleń
Rady Ministrów oraz wytycznych
i poleceń Prezesa Rady Ministrów
terytorialnego i inne podmioty zadań
z zakresu administracji rządowej,
realizowanych przez nie na podstawie
ustawy lub porozumienia z organami
administracji rządowej

Wojewoda w szczególnie uzasadnionych przypadkach może kontrolować sposób

wykonywania przez organy niezespolonej administracji rządowej działające w wo-
jewództwie zadań wynikających z ustaw i innych aktów prawnych wydanych na pod-
stawie upoważnień w nich zawartych.
Kontrola, o której mowa powyżej, wykonywana jest pod względem:
1) legalności, gospodarności, celowości i rzetelności – w odniesieniu do działalności
organów administracji rządowej oraz innych podmiotów;
2) legalności, gospodarności i rzetelności – w odniesieniu do działalności organów
samorządu terytorialnego.
Wojewoda jako zwierzchnik rządowej administracji zespolonej w województwie:
1) kieruje nią i koordynuje jej działalność;
2) kontroluje jej działalność;

67

70729800031276
70
 3) zapewnia warunki skutecznego jej działania;
4) ponosi odpowiedzialność za rezultaty jej działania.
Organy rządowej administracji zespolonej w województwie wykonują swoje zadania
i kompetencje przy pomocy urzędu wojewódzkiego, chyba że odrębna ustawa stanowi
inaczej. Szczegółową organizację rządowej administracji zespolonej w województwie
określa statut urzędu wojewódzkiego.
Wojewoda może także wydawać polecenia obowiązujące wszystkie organy admini-
stracji rządowej działające w województwie, a w sytuacjach nadzwyczajnych, o których
mowa w art. 22 pkt 2 AdmRządWojU, obowiązujące również organy samorządu te-
rytorialnego. O wydanych poleceniach wojewoda niezwłocznie informuje właściwego
ministra.
Sytuacjami nadzwyczajnymi są również sytuacje kryzysowe w rozumieniu ustawy
z 26.4.2007 r. o zarządzaniu kryzysowym.

POLECENIA NIE MOGĄ DOTYCZYĆ

rozstrzygnięć co do czynności operacyjno- czynności z zakresu

istoty sprawy załatwianej rozpoznawczych, ścigania wykroczeń
w drodze decyzji dochodzeniowo-
administracyjnej śledczych

Właściwy minister może wstrzymać wykonanie poleceń wydanych organom nieze-

spolonej administracji rządowej i wystąpić z wnioskiem do Prezesa Rady Ministrów
o rozstrzygnięcie sporu, przedstawiając jednocześnie stanowisko w sprawie.
Wojewoda wykonuje zadania przy pomocy wicewojewody albo I i II wicewojewo-
dy. Wicewojewoda jest powoływany i odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów
na wniosek wojewody. Na stanowisko wicewojewody może być powołana osoba speł-
niająca wymogi przewidziane na stanowisko wojewody.
Spory między wojewodami oraz między wojewodą a członkiem Rady Ministrów lub
centralnym organem administracji rządowej rozstrzyga Prezes Rady Ministrów
(art. 10 AdmRządWojU).
Prezes Rady Ministrów może upoważnić ministra właściwego do spraw administracji
publicznej do wykonywania, w jego imieniu, przysługujących mu wobec wojewody
uprawnień, z wyjątkiem:
▶ powoływania i odwoływania wojewody oraz

68

70729800031276
70
 ▶ rozstrzygania sporów między wojewodą a członkiem Rady Ministrów lub central-
nym organem administracji rządowej (art. 11 AdmRządWojU).
W celu usprawnienia działania organów rządowej administracji zespolonej w woje-
wództwie wojewoda może tworzyć delegatury urzędu wojewódzkiego.
Wojewoda nadaje urzędowi wojewódzkiemu statut podlegający zatwierdzeniu przez
Prezesa Rady Ministrów (nie podlega zatwierdzeniu zmiana statutu polegająca na ak-
tualizacji wykazu jednostek podporządkowanych wojewodzie lub przez niego zatwier-
dzonych). Statut jest ogłaszany w wojewódzkim dzienniku urzędowym.
Szczegółową organizację oraz tryb pracy urzędu wojewódzkiego określa regulamin
ustalony przez wojewodę w drodze zarządzenia.

Terenową administrację rządową można podzielić na:

administrację zespoloną (wojewodowie administrację niezespoloną (organy

i podporządkowane im organy) podporządkowane bezpośrednio
ministrom)

Ważne
Ustanowienie organów niezespolonej administracji rządowej może następować wy-
łącznie w drodze ustawy, jeżeli jest to uzasadnione ogólnopaństwowym charakterem
wykonywanych zadań lub terytorialnym zasięgiem działania przekraczającym obszar
jednego województwa.

69

70729800031276
70
 Administracja zespolona Administracja niezespolona

▶ Komendant Wojewódzki Państwowej ▶ szefowie wojskowych centrów rekrutacji

Straży Pożarnej
▶ Komendant Wojewódzki Policji
▶ Kurator Oświaty
▶ Wojewódzki Państwowy Inspektor Sa-
nitarny
▶ Wojewódzki Inspektor Farmaceutycz-
ny
▶ Wojewódzki Inspektor Ochrony Roślin
i Nasiennictwa
▶ Wojewódzki Inspektor Nadzoru Bu-
dowlanego
▶ Wojewódzki Inspektor Nadzoru Geo-
dezyjnego i Kartograficznego
▶ Wojewódzki Inspektor Ochrony Środo-
wiska
▶ Wojewódzki Inspektor Inspekcji Han-
dlowej
▶ Wojewódzki Inspektor Jakości Handlo-
wej Artykułów Rolno-Spożywczych
▶ Wojewódzki Inspektor Transportu
Drogowego
▶ Wojewódzki Lekarz Weterynarii
▶ Wojewódzki Konserwator Zabytków
▶ dyrektorzy izb administracji skarbowej,
naczelnicy urzędów skarbowych i naczel-
nicy urzędów celno-skarbowych
▶ dyrektorzy okręgowych urzędów górni-
czych i dyrektor Specjalistycznego Urzę-
du Górniczego
▶ dyrektorzy okręgowych urzędów miar
▶ dyrektorzy okręgowych urzędów probier-
czych
▶ dyrektorzy urzędów morskich
▶ dyrektorzy urzędów statystycznych
▶ dyrektorzy urzędów żeglugi śródlądowej
▶ graniczni i powiatowi lekarze weterynarii
▶ komendanci oddziałów Straży Granicz-
nej, komendanci placówek i dywizjonów
Straży Granicznej
▶ okręgowi inspektorzy rybołówstwa mor-
skiego
▶ państwowi graniczni inspektorzy sanitarni
▶ regionalni dyrektorzy ochrony środowi-
ska

Wymienione organy dysponują aparatem pomocniczym w postaci wojewódzkich ko-

mend, inspektoratów, oddziałów i kuratoriów.
W doktrynie wyróżnia się zespolenie organizacyjne, osobowe, kompetencyjne i fi-
nansowe.
„Zespolenie organizacyjne może występować w dwóch postaciach, tj.:
1) w postaci pełnej – kiedy administracyjny aparat pomocniczy włączony zostaje
bezpośrednio w strukturę urzędu wojewódzkiego;
2) w postaci niepełnej – gdy aparat pomocniczy pozostaje wprawdzie poza strukturą
urzędu, ale jego ustrój i funkcjonowanie znajdują swoje odzwierciedlenie w statucie
i regulaminie urzędu wojewódzkiego, z tym, że pewne akty prawne formalizujące
ustrój i funkcjonowanie tego aparatu dołączone są do statutu i regulaminu orga-

70

70729800031276
70
 nizacyjnego urzędu” (B. Szmulik, S. Serafin, K. Miaskowska-Daszkiewicz, Zarys…,
s. 154).
Zespolenie osobowe dotyczy powoływania i odwoływania organów administracji
zespolonej.
Zespolenie kompetencyjne polega na tym, że organem zespolonej administracji rządo-
wej w województwie jest, co do zasady, wojewoda, który wykonuje swoje zadania przy
pomocy kierowników zespolonych wojewódzkich służb, inspekcji i straży.
Zespolenie finansowe dotyczy utworzenia jednego budżetu administracji zespolonej,
który jest wspólny dla kierowników służb, inspekcji i straży oraz organu wykonującego
zwierzchnictwo (Leksykon prawa administracyjnego…, s. 567).
Na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawach wojewoda oraz organy
niezespolonej administracji rządowej stanowią akty prawa miejscowego obowiązujące
w województwie lub jego części. Organy niezespolonej administracji rządowej dzia-
łające w województwie są obowiązane do uzgadniania z wojewodą projektów aktów
prawa miejscowego stanowionych przez te organy na podstawie odrębnych przepisów.

Ważne
Prezes Rady Ministrów ma prawo uchylić, w trybie nadzoru, akty prawa miejscowego,
w tym rozporządzenia porządkowe, ustanowione przez wojewodę lub organy niezespo-
lonej administracji rządowej, jeżeli są one niezgodne z ustawami lub aktami wydanymi
w celu ich wykonania, a także z powodu niezgodności z polityką Rady Ministrów lub
naruszenia zasad rzetelności i gospodarności.

Ponadto każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone przepisem aktu
prawa miejscowego wydanym przez wojewodę lub organ niezespolonej administracji
rządowej w sprawie z zakresu administracji publicznej, może, po bezskutecznym we-
zwaniu organu, który wydał przepis, lub organu upoważnionego do uchylenia przepisu
w trybie nadzoru do usunięcia naruszenia, zaskarżyć przepis do sądu administracyj-
nego (chyba że w sprawie orzekał już sąd administracyjny i skargę oddalił).

71

70729800031276
70
TEST DO CZĘŚCI IV. ADMINISTRACJA
RZĄDOWA
1. Orędzie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej do Sejmu, Senatu lub Zgromadze-
nia Narodowego:
a) nie może być przedmiotem debaty,
b) może być przedmiotem debaty,
c) nie powinno być przedmiotem debaty.

2. Rada Gabinetowa jest zwoływana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej:

a) w przypadku gdy Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej uzna to za stosowne,
b) w sprawach dotyczących polityki zagranicznej, sojuszy państwa oraz jego finansów,
c) w sprawach szczególnej wagi.

3. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej wydaje:

a) rozporządzenia i zarządzenia.
b) ustawy i zarządzenia,
c) ustawy i rozporządzenia.

4. Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej jest:

a) jednostką rządowej administracji zespolonej,
b) jednostką administracji niezespolonej,
c) organem pomocniczym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

5. Akty urzędowe Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, z wyjątkiem przypadków

określonych enumeratywnie w art. 144 ust. 3 Konstytucji RP, wymagają dla swojej
ważności:
a) podpisu Prezesa Rady Ministrów,
b) akceptacji Sejmu,
c) akceptacji Rady Ministrów.

72

70729800031276
70
6. Akt zwołania przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej pierwszego posiedzenia
nowo wybranych Sejmu i Senatu:
a) wymaga podpisu Prezesa Rady Ministrów,
b) nie wymaga dla swojej ważności podpisu Prezesa Rady Ministrów,
c) wymaga dla swojej ważności podpisu Prezesa Rady Ministrów.

7. Pociągnąć Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej do odpowiedzialności przed

Trybunałem Stanu można:
a) tylko za naruszenie Konstytucji RP,
b) za naruszenie Konstytucji RP, ustawy lub działanie, które rażąco naruszyło, bądź
mogło naruszyć podstawy bezpieczeństwa państwa polskiego,
c) za naruszenie Konstytucji RP, ustawy lub za popełnienie przestępstwa.

8. Politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej prowadzi:

a) Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej oraz Rada Ministrów,
b) Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej,
c) Rada Ministrów.

9. Rada Ministrów składa się z:

a) Prezesa Rady Ministrów i ministrów,
b) Prezesa Rady Ministrów, ministrów i wiceministrów oraz podsekretarzy stanu,
c) Prezesa Rady Ministrów, ministrów i wiceministrów oraz podsekretarzy stanu
i wojewodów.

10. Administracją rządową kieruje:

a) Prezes Rady Ministrów,
b) Rada Ministrów,
c) Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.

11. Wojewoda jest:

a) przedstawicielem Rady Ministrów w województwie,
b) zwierzchnikiem rządowej administracji zespolonej w województwie,
c) obie powyższe odpowiedzi są prawidłowe.

12. Wojewodę powołuje i odwołuje:

a) Prezes Rady Ministrów,
b) minister właściwy do spraw administracji publicznej,
c) Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administra-
cji publicznej.

73

70729800031276
70
CZĘŚĆ V. ADMINISTRACJA
SAMORZĄDOWA
ROZDZIAŁ 1. SAMORZĄD TERYTORIALNY
– ZAGADNIENIA OGÓLNE
Samorząd terytorialny to forma samorządu o przymusowym charakterze członko­
stwa, obejmująca wszystkie osoby zamieszkałe na terenie określonej jednostki po-
działu terytorialnego państwa, polegająca na niezależnym od administracji rządowej
zarządzaniu własnymi sprawami społeczności lokalnej.
Samorząd terytorialny jest jedną z postaci władzy wykonawczej, ale nie jest podpo-
rządkowany hierarchicznie administracji rządowej.
Artykuł 163 Konstytucji RP stanowi, że „samorząd terytorialny wykonuje zadania
publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz
publicznych”.

Podstawowe cechy samorządu terytorialnego to:

oddzielenie organów samorządu terytorialnego od organów administracji

rządowej. Posiadają one własne kompetencje. Wykonują zadania publiczne
samodzielnie i na własną odpowiedzialność

wyposażenie organów samorządu terytorialnego w kompetencje do stanowienia

prawa miejscowego, które dla podporządkowanych jego władzy ma tak samo
wiążący charakter jak akty stanowione przez naczelne organy państwa. Oczywiście
normy prawa miejscowego muszą być zgodne z normami hierarchicznie od nich
wyższymi

74

70729800031276
70
 przyznanie organom samorządu terytorialnego kompetencji do wydawania
decyzji administracyjnych oraz do egzekwowania ich wykonania

wyposażenie gminy i innych jednostek samorządu terytorialnego

w podmiotowość prawną. Są samodzielnym adresatem norm prawnych
i samoistnym podmiotem praw

przyznanie samorządowi terytorialnemu władzy finansowej włącznie z prawem

pobierania podatków

zapewnienie jednostkom samorządu terytorialnego prawa do zatrudniania

pracowników, przy zastosowaniu ogólnie obowiązujących norm prawa
pracy. Personel urzędniczy i inni pracownicy samorządowi nie są uzależnieni
od państwa, ale są powiązani ze swoim pracodawcą – samorządem terytorialnym

wyposażenie organów samorządu terytorialnego w kompetencję do decydowania

o planach zagospodarowania przestrzennego

umożliwienie samorządom poszczególnych jednostek podziału terytorialnego

łączenia się w związki, w celu współpracy w zakresie realizacji zadań, do których
samorządy są powołane. Związki te mogą mieć charakter stały lub czasowy bądź
też mogą to być tylko umowy celowe

nadzór nad działalnością samorządu terytorialnego z punktu widzenia

legalności. Tak wyraźne określenie ram nadzoru ma zapobiec naruszaniu
samodzielności samorządu przez organy nadzorujące. Jest to zasada
konstytucyjna, którą uzupełniają regulacje SamGminU, SamPowU, SamWojU,
dopuszczając sprawowanie nadzoru w sprawach zleconych na podstawie kryteriów
celowości, rzetelności i gospodarności. Organami nadzoru nad działalnością
jednostek samorządowych są: Prezes Rady Ministrów i wojewodowie,
a w zakresie spraw finansowych – regionalne izby obrachunkowe.
Najpowszechniejszym środkiem nadzoru są tzw. rozstrzygnięcia – akty prawne
typu administracyjnego podejmowane przez organy nadzoru. Podlegają one
zaskarżeniu do sądu administracyjnego z powodu niezgodności z prawem

Od 1.1.1999 r. obowiązuje w Polsce trójszczeblowa struktura samorządu teryto­

rialnego tj.:
1) samorząd gminny;
2) samorząd powiatowy;
3) samorząd województwa.

75

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 2. SAMORZĄD GMINNY

Gmina jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego w Polsce (art. 164 ust. 1
Konstytucji RP). Zgodnie z art. 1 ust. 1 SamGminU, mieszkańcy gminy tworzą z mocy
prawa wspólnotę samorządową. Przez gminę należy rozumieć wspólnotę samorzą­
dową oraz odpowiednie terytorium.
Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzial­
ność. Gmina wyposażona jest w osobowość prawną. Jej samodzielność podlega ochro­
nie sądowej.
Ustrój gminy określa jej statut. Uchwalanie statutu należy do wyłącznej właściwości
rady gminy (art. 18 ust. 2 pkt 1 SamGminU). Statut, jako akt prawa miejscowego usta-
nawiany przez radę gminy, ma formę uchwały (art. 41 ust. 1 SamGminU). Warunkiem
wejścia w życie statutu, tak jak i innych źródeł prawa, jest jego ogłoszenie (art. 88 ust. 1
Konstytucji RP). Statut podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym
wydawanym przez wojewodę (art. 22 ust. 2 SamGminU i art. 13 pkt 2 AktyNormU).

Ważne
Projekt statutu gminy powyżej 300 000 mieszkańców podlega uzgodnieniu z Prezesem
Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej.
W sprawach spornych rozstrzyga Rada Ministrów.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 SamGminU, Rada Ministrów w drodze rozporządzenia:

1) tworzy, łączy, dzieli i znosi gminy oraz ustala ich granice;
2) nadaje gminie lub miejscowości status miasta i ustala jego granice;
3) ustala i zmienia nazwy gmin oraz siedziby ich władz.
Rozporządzenie to może być wydane także na wniosek zainteresowanej rady gminy.
Ustalenie i zmiana granic gmin powinno być dokonywane w sposób zapewniający

76

70729800031276
70
gminie terytorium możliwie jednorodne ze względu na układ osadniczy i przestrzenny,
uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe oraz zapewniający zdolność
wykonywania zadań publicznych. Natomiast nadanie gminie lub miejscowości statusu
miasta, ustalenie jego granic i ich zmiana powinno być dokonywane w sposób uwzględ-
niający infrastrukturę społeczną i techniczną oraz układ urbanistyczny i charakter
zabudowy.
Podstawowym elementem konstruującym pojęcie gminy jest domniemanie jej właś­
ciwości we wszystkich sprawach publicznych o znaczeniu lokalnym, jeśli nie są one
zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.
Gmina wykonuje zadania własne i zlecone.
Mieszkańcy gminy podejmują rozstrzygnięcia:
▶ w głosowaniu powszechnym (poprzez wybory i referendum) lub
▶ za pośrednictwem organów gminy.

ZADANIA GMINY

zadania własne zadania zlecone

Do zadań własnych Do zadań zleconych należą zadania z zakresu
należy zaspokajanie administracji rządowej, a także organizacji, przygotowań
zbiorowych potrzeb i przeprowadzania wyborów powszechnych oraz
wspólnoty gminnej, referendów.
np. sprawy gminnych
Zadania zlecone z zakresu administracji rządowej wynikać
dróg czy mostów.
mogą bądź z ustaw, bądź z porozumień zawartych przez
gminę z organami tej administracji, a do ich wykonania
gmina otrzymuje środki finansowe.

77

70729800031276
70
 ORGANY GMINY
rada gminy
(organ stanowiący i kontrolny)
Jeżeli siedziba rady gminy znajduje się
w mieście położonym na terytorium tej
gminy, rada nosi nazwę rady miejskiej.
Uchwały rady gminy zapadają zwykłą
większością głosów w obecności co
najmniej połowy ustawowego składu
rady, w głosowaniu jawnym, chyba że
ustawa stanowi inaczej.
Kadencja rady gminy trwa 5 lat licząc
od dnia wyboru.
Do właściwości rady gminy należą
wszystkie sprawy pozostające
w zakresie działania gminy, o ile
ustawy nie stanowią inaczej.
Rada gminy kontroluje działalność
wójta, gminnych jednostek
organizacyjnych oraz jednostek
pomocniczych gminy (w tym celu
powołuje komisję rewizyjną).
Rada gminy wybiera ze swego
grona przewodniczącego
i 1–3 wiceprzewodniczących.
Rada gminy obraduje na sesjach
zwoływanych przez przewodniczącego
w miarę potrzeby, nie rzadziej jednak
niż raz na kwartał.
Rada gminy ze swojego grona może
powoływać stałe i doraźne komisje do
określonych zadań, ustalając przedmiot
działania oraz skład osobowy.
78
70729800031276
70
wójt (burmistrz, prezydent miasta)
(organ wykonawczy)
Kadencja wójta rozpoczyna się w dniu
rozpoczęcia kadencji rady gminy lub
wyboru go przez radę gminy i upływa
z dniem upływu kadencji rady gminy.
Wójtem (burmistrzem, prezydentem
miasta) nie może być osoba, która nie
jest obywatelem polskim.
Burmistrz jest organem wykonawczym
w gminie, w której siedziba władz
znajduje się w mieście położonym na
terytorium tej gminy.
W miastach powyżej 100 000
mieszkańców organem wykonawczym
jest prezydent miasta. Dotyczy to
również miast, w których do dnia wejścia
w życie SamGminU prezydent miasta był
organem wykonawczo-zarządzającym.
Wójt, w drodze zarządzenia, powołuje
oraz odwołuje swojego zastępcę lub
zastępców i określa ich liczbę.
Do zadań wójta należy:
▶ wykonywanie uchwał rady gminy,
▶ wykonywanie zadań gminy
określonych przepisami prawa,
▶ kierowanie bieżącymi sprawami
gminy oraz
▶ reprezentowanie gminy na zewnątrz.
Wójt wykonuje zadania przy pomocy
urzędu gminy.
 Ważne
Zgodnie z Kodeksem wyborczym (art. 11) prawo wybieralności w wyborach wójta ma
obywatel polski, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 25 lat, z tym że kandydat
nie musi stale zamieszkiwać na obszarze gminy, w której kandyduje. Nie ma prawa
wybieralności osoba, która została uprzednio dwukrotnie wybrana na wójta w tej gmi-
nie. Kadencyjność wprowadzono w 2018 r. – art. 11 § 4 Kodeksu wyborczego ogranicza
możliwość sprawowania funkcji wójta do dwóch kadencji.

Działalność organów gminy jest jawna. Ograniczenia jawności mogą wynikać wy­
łącznie z ustaw.
Gmina może tworzyć jednostki pomocnicze: sołectwa oraz dzielnice, osiedla i inne.
Jednostką pomocniczą może być również położone na terenie gminy miasto. Jed-
nostkę pomocniczą tworzy rada gminy w drodze uchwały, po przeprowadzeniu
konsultacji z mieszkańcami lub z ich inicjatywy.
Zasady tworzenia, łączenia, podziału oraz znoszenia jednostki pomocniczej określa
statut gminy (art. 5 SamGminU). Jednostka pomocnicza nie posiada osobowości
prawnej.

Przykład
W mieście K. powołano jako jednostki pomocnicze okręgi, a w ich statutach wskazano, że orga-
nami uchwałodawczymi tych podmiotów są rady okręgowe, a organami wykonawczymi – za-
rządy okręgów. Rozwiązanie to jest prawidłowe, ponieważ ustawa określa wyłącznie nazwy
organów jednostek nazwanych: dzielnic, osiedli i sołectw. Okręg jest zaś jednostką pomocniczą
nienazwaną (S. Gajewski, A. Jakubowski, Ustawy samorządowe. Komentarz, Warszawa 2018,
komentarz do art. 5 SamGminU).

Przykład
Rada Miasta Z. powołała na obszarze miasta Z. siedem sołectw, w tym sołectwa „Śródmieście”
i „Stare Miasto”. Rozwiązanie takie jest nieprawidłowe. Sołectwa mogą być powoływane na
obszarach miast, ale obejmować mogą wyłącznie obszary o wiejskim charakterze zabudowy.
Warunku tego nie spełniają wymienione sołectwa, ponieważ znajdują się one na obszarach o ty-
powo miejskim charakterze (S. Gajewski, A. Jakubowski, Ustawy samorządowe…, komentarz
do art. 5 SamGminU).

79

70729800031276
70
Jednym z najbardziej doniosłych atrybutów władzy sprawowanej przez jednostki sa-
morządu terytorialnego jest przysługująca im kompetencja prawodawcza. Na pod-
stawie upoważnień ustawowych gminie przysługuje prawo stanowienia aktów prawa
miejscowego obowiązujących na obszarze gminy. Organy gminy mogą wydawać akty
prawa miejscowego w zakresie:
1) wewnętrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych;
2) organizacji urzędów i instytucji gminnych;
3) zasad zarządu mieniem gminy;
4) zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.
W zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszech-
nie obowiązujących rada gminy może wydawać przepisy porządkowe, jeżeli jest
to niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porządku,
spokoju i bezpieczeństwa publicznego.
Akty prawa miejscowego ustanawia rada gminy w formie uchwały. W przypadku
niecierpiącym zwłoki przepisy porządkowe może wydać wójt w formie zarządzenia.
Zarządzenie to podlega zatwierdzeniu na najbliższej sesji rady gminy. Traci ono moc
w razie odmowy zatwierdzenia bądź nieprzedstawienia do zatwierdzenia na najbliższej
sesji rady. W razie nieprzedstawienia do zatwierdzenia lub odmowy zatwierdzenia
zarządzenia rada gminy określa termin utraty jego mocy obowiązującej.

Przykład
Realne zagrożenie uzasadniające wydanie przepisów porządkowych w formie zarządzenia.
Realne zagrożenie oznacza sytuację nieprzewidzianą, bezpośrednio zagrażającą jakiemuś dobru,
wymagającą natychmiastowej reakcji i na tyle oczywistą, że podjęcie odpowiednich działań jest
konieczne, np. katastrofa ekologiczna, klęska żywiołowa. Za takie nie można uznać dużego pobo-
ru wody na terenie gminy oraz znacznego spadku ciśnienia w sieci wodociągowej (rozstrzygnięcie
nadzorcze Wojewody Lubelskiego z 7.10.2015 r., PN-II.4131.422.2015, Legalis).

Każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządze-
niem podjętymi przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, może
– po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia – zaskarżyć uchwałę lub
zarządzenie do sądu administracyjnego.
W sprawie wezwania do usunięcia naruszenia stosuje się przepisy o terminach zała-
twiania spraw w postępowaniu administracyjnym. Skargę na uchwałę lub zarządzenie
można wnieść do sądu administracyjnego w imieniu własnym lub reprezentując
grupę mieszkańców gminy, którzy na to wyrażą pisemną zgodę.

80

70729800031276
70
Mieniem komunalnym jest:
▶ własność i inne prawa majątkowe należące do poszczególnych gmin i ich związków;
▶ mienie innych gminnych osób prawnych, w tym przedsiębiorstw.

Nabycie mienia komunalnego następuje:

na podstawie ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie

terytorialnym

przez przekazanie gminie mienia w związku z utworzeniem lub zmianą granic

gminy w trybie, o którym mowa w art. 4; przekazanie mienia następuje w drodze
porozumienia zainteresowanych gmin, a w razie braku porozumienia – decyzją
Prezesa Rady Ministrów, podjętą na wniosek ministra właściwego do spraw
administracji publicznej

w wyniku przekazania przez administrację rządową na zasadach określonych

przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia

w wyniku własnej działalności gospodarczej

przez inne czynności prawne

w innych przypadkach określonych odrębnymi przepisami

Ważne
Podejmowanie uchwał w sprawach określenia zasad nabywania, zbywania i obciążania
nieruchomości oraz ich wydzierżawiania lub wynajmowania na okres dłuższy niż 3 lata
należy do wyłącznej właściwości rady gminy (art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. a SamGminU).

Ważne
Oświadczenie woli w imieniu gminy w zakresie zarządu mieniem składa jednoosobowo
wójt albo działający na podstawie jego upoważnienia zastępca wójta samodzielnie albo
wraz z inną upoważnioną przez wójta osobą.

81

70729800031276
70
13.11.2020 r. na szczeblu lokalnym potwierdzono praktykę opracowywania i uchwala-
nia strategii rozwoju gminy, a także strategii rozwoju ponadlokalnego. Dotychcza-
sowa praktyka wielu samorządów terytorialnych znalazła umocowanie w przepisach
prawnych (art. 10e–10g SamGminU).
Utrzymano fakultatywny charakter strategii jako narzędzia zarządzania rozwojem
gminy.
Rada gminy, w drodze uchwały, określa szczegółowy tryb i harmonogram opracowania
projektu strategii rozwoju gminy. Projekt strategii rozwoju gminy opracowuje wójt
oraz przedkłada go zarządowi województwa w celu wydania opinii dotyczącej sposobu
uwzględnienia ustaleń i rekomendacji w zakresie kształtowania i prowadzenia polityki
przestrzennej w województwie określonych w strategii rozwoju województwa. Zarząd
wydaje opinię w terminie 30 dni od dnia otrzymania projektu strategii rozwoju gminy.
W przypadku braku opinii we wskazanym terminie uznaje się, że strategia rozwoju
gminy jest spójna ze strategią rozwoju województwa. Strategia rozwoju gminy jest
przyjmowana przez radę gminy w drodze uchwały. Podlega aktualizacji, jeżeli wy-
maga tego sytuacja społeczna, gospodarcza lub przestrzenna gminy albo gdy jest to
konieczne dla zachowania jej spójności ze strategią rozwoju województwa.

82

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 3. SAMORZĄD POWIATOWY

Powiat jest jednostką samorządu lokalnego. Funkcje powiatu mają charakter uzu-
pełniający i wyrównawczy w stosunku do gminy. Mieszkańcy powiatu tworzą z mocy
prawa lokalną wspólnotę samorządową (art. 1 ust. 1 SamPowU). Przez powiat należy
rozumieć lokalną wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium.
Powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na włas­
ną odpowiedzialność. Powiat wyposażony jest w osobowość prawną. Jego samodziel-
ność podlega ochronie sądowej. O ustroju powiatu stanowi jego statut.
Rada Ministrów w drodze rozporządzenia:
▶ tworzy, łączy, dzieli i znosi powiaty oraz ustala ich granice;
▶ ustala i zmienia nazwy powiatów oraz siedziby ich władz.
Rozporządzenie to może być wydane także na wniosek zainteresowanej rady po­
wiatu, rady miasta na prawach powiatu lub rady gminy. Ustalenie granic powiatu
następuje poprzez wskazanie gmin wchodzących w skład powiatu, a zmiana jego granic
dokonywana jest w sposób zapewniający powiatowi terytorium możliwie jednorodne
ze względu na układ osadniczy i przestrzenny, uwzględniający więzi społeczne, go-
spodarcze i kulturowe oraz zapewniający zdolność wykonywania zadań publicznych.
Przez łączenie powiatów należy również rozumieć połączenie miasta na prawach
powiatu z powiatem mającym siedzibę władz w tym mieście. Z dniem połączenia
wygasają prawa powiatu posiadane dotychczas przez miasto.
Przez dzielenie powiatów należy również rozumieć wyłączenie jednej lub więcej gmin
z terytorium powiatu z jednoczesnym:
1) włączeniem tej gminy lub gmin do innego powiatu;
2) utworzeniem powiatu z tych gmin albo z tych gmin i miasta na prawach powiatu;
z dniem utworzenia powiatu wygasają prawa powiatu posiadane dotychczas przez
miasto;

83

70729800031276
70
 3) przywróceniem statusu miasta na prawach powiatu miastu, które w trybie art. 3
ust. 4 SamPowU zostało połączone z powiatem mającym siedzibę władz w tym
mieście.
Zmiany, o których mowa powyżej następują z dniem 1 stycznia (art. 3 SamPowU).
Powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgmin­
nym, np. w zakresie edukacji publicznej czy pomocy społecznej.
Ustawy mogą nakładać na powiat obowiązek wykonywania zadań z zakresu organizacji
przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów.
Powiat może zawierać z organami administracji rządowej porozumienia w sprawie
wykonywania zadań publicznych z zakresu administracji rządowej (art. 5 ust. 1
SamPowU).

Ważne
W celu wykonywania zadań powiat może tworzyć jednostki organizacyjne i zawierać
umowy z innymi podmiotami.
Powiat nie może prowadzić działalności gospodarczej wykraczającej poza zadania
o charakterze użyteczności publicznej (art. 6 ust. 2 SamPowU).

Z powyższego wynika, że przepisy prawa dopuszczają prowadzenie przez powiat dzia-

łalności gospodarczej wyłącznie za pośrednictwem utworzonych przez niego jednostek
organizacyjnych – przy czym powiatu nie uznaje się za przedsiębiorcę (zob. A. Wojt-
kowiak, Jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne jako przed-
siębiorcy w ustawodawstwie antymonopolowym, Zeszyty Naukowe Instytutu Admi-
nistracji AJD w Częstochowie 2016, Nr 2(14), s. 216–217). Powiat powinien być obecny
na rynku jedynie pomocniczo, tzn. może podejmować działalność gospodarczą tylko
wówczas, gdy zadanie nie może być wykonane przez podmioty prywatne. Powinien
być organizatorem, a nie wykonawcą tych usług (M. Kalisiak, W. Paluch, Działalność
gospodarcza gmin i powiatu, Zielona Góra 2000, s. 61).
Dodatkowo wskazać należy, że jednostki samorządu terytorialnego mogą tworzyć spół-
ki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne, a także mogą przystępować
do takich spółek (art. 9 ust. 1 GospKomU).
Ustawy określają przypadki, w których właściwe organy administracji rządowej mogą
nałożyć na powiat obowiązek wykonania określonych czynności w zakresie nale­
żącym do zadań powiatu, związanych z usuwaniem bezpośrednich zagrożeń dla
bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz z obronnością (art. 7 ust. 1 SamPowU).

84

70729800031276
70
Mieszkańcy powiatu podejmują rozstrzygnięcia:
▶ w głosowaniu powszechnym – poprzez wybory i referendum powiatowe lub
▶ za pośrednictwem organów powiatu.

ORGANY POWIATU

Rada powiatu Zarząd powiatu

Rada powiatu jest organem stanowiącym Zarząd powiatu jest
i kontrolnym powiatu, z zastrzeżeniem przepisów organem wykonawczym
o referendum powiatowym. powiatu. W skład zarządu
powiatu wchodzą starosta
Kadencja rady trwa 5 lat.
jako jego przewodniczący,
W skład rady powiatu wchodzą radni wicestarosta i pozostali
w liczbie 15 w powiatach liczących do 40 000 członkowie. Członkiem
mieszkańców oraz po dwóch na każde kolejne zarządu powiatu nie może
rozpoczęte 20 000 mieszkańców, ale nie więcej być osoba, która nie jest
niż 29 radnych. Wybierani są oni w wyborach obywatelem polskim.
bezpośrednich.
Członkostwa w zarządzie
Uchwały rady i zarządu powiatu zapadają powiatu nie można
zwykłą większością głosów w obecności łączyć z członkostwem
co najmniej połowy ustawowego składu rady w organie innej jednostki
(zarządu), w głosowaniu jawnym, chyba samorządu terytorialnego
że przepisy ustawy stanowią inaczej. Odrzucenie oraz z zatrudnieniem
w głosowaniu uchwały o udzieleniu absolutorium w administracji rządowej,
jest równoznaczne z przyjęciem uchwały a także z mandatem
o nieudzieleniu zarządowi absolutorium. posła i senatora (art. 26
Rada powiatu wybiera ze swego grona przewodni­ SamPowU).
czącego i 1 lub 2 wiceprzewodniczących. Rada Rada powiatu wybiera
powiatu obraduje na sesjach zwoływanych przez zarząd w liczbie
przewodniczącego rady powiatu w miarę potrzeby, od 3 do 5 osób, w tym
nie rzadziej jednak niż raz na kwartał. starostę i wicestarostę,
Rada powiatu kontroluje działalność zarządu oraz w ciągu 3 miesięcy od dnia
powiatowych jednostek organizacyjnych. W tym ogłoszenia wyników
celu powołuje komisję rewizyjną. wyborów przez właściwy
organ wyborczy. Liczbę
Rada powiatu może wyrazić zgodę na utworzenie członków zarządu określa
młodzieżowej rady powiatu, która ma charakter w statucie rada powiatu
konsultacyjny, doradczy i inicjatywny. (art. 27 ust. 1 SamPowU).
Organizację wewnętrzną oraz tryb pracy rady
i komisji powoływanych przez radę, a także zasady
tworzenia klubów radnych określa statut.

85

70729800031276
70
Działalność organów powiatu jest jawna. Jawność działania organów powiatu obej-
muje w szczególności prawo obywateli do uzyskiwania informacji, wstępu na sesje
rady powiatu i posiedzenia jej komisji, a także dostępu do dokumentów wynikających
z wykonywania zadań publicznych, w tym protokołów posiedzeń organów powiatu
i komisji rady powiatu. Ograniczenia jawności mogą wynikać wyłącznie z ustaw
(art. 8a ust. 1 SamPowU).

POWIATOWA ADMINISTRACJA ZESPOLONA

starostwo powiatowe powiatowy urząd pracy, jednostki organizacyjne

będący jednostką stanowiące aparat
organizacyjną powiatu pomocniczy kierowników
powiatowych służb,
inspekcji i straży

Starosta:
1) organizuje pracę zarządu powiatu i starostwa powiatowego;
2) kieruje bieżącymi sprawami powiatu oraz
3) reprezentuje powiat na zewnątrz.
Starosta jest:
1) kierownikiem starostwa powiatowego oraz
2) zwierzchnikiem służbowym pracowników starostwa i kierowników jednostek
organizacyjnych powiatu;
3) zwierzchnikiem powiatowych służb, inspekcji i straży.
Organizację i zasady funkcjonowania starostwa powiatowego określa regulamin or­
ganizacyjny uchwalony przez radę powiatu na wniosek zarządu powiatu.
W indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej należących do właś-
ciwości powiatu decyzje wydaje starosta, chyba że przepisy szczególne przewidują
wydawanie decyzji przez zarząd powiatu.
Na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawach rada powiatu stanowi
akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze powiatu.
Rada powiatu stanowi akty prawa miejscowego powiatu w formie uchwały, jeżeli
ustawa upoważniająca do wydania aktu nie stanowi inaczej.
Akty prawa miejscowego podpisuje niezwłocznie po ich uchwaleniu przewodniczący
rady powiatu i kieruje do publikacji. Zasady i tryb ogłaszania aktów prawa miejscowe-

86

70729800031276
70
go oraz wydawania wojewódzkiego dziennika urzędowego określa ustawa z 20.7.2000 r.
o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych.
Nadzór nad działalnością powiatu sprawuje Prezes Rady Ministrów oraz wojewoda,
a w zakresie spraw finansowych – regionalna izba obrachunkowa. Organy nadzoru
mogą wkraczać w działalność powiatu tylko w przypadkach określonych ustawami.
Nadzór nad związkiem powiatów sprawuje wojewoda właściwy dla siedziby związku.
Na podstawie art. 3 § 2 pkt 7 PrPostAdm akty nadzoru nad działalnością organów
jednostek samorządu terytorialnego podlegają kontroli przez sądy administracyjne.
Służy na nie skarga do sądu administracyjnego.

87

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 4. SAMORZĄD WOJEWÓDZKI

Ustrój województwa ma dualistyczną postać. Województwo jest to:

▶ jednostka samorządu terytorialnego – regionalna wspólnota samorządowa two-
rzona z mocy prawa przez jej mieszkańców;
▶ największa jednostka zasadniczego podziału terytorialnego kraju ustanowiona
w celu wykonywania administracji rządowej.

Ważne
Sąd Najwyższy w postanowieniu z 29.5.2014 r. (V CSK 403/13) wskazuje:
„1. Pojęcie «województwo» ma dwa znaczenia. Oznacza ono zarówno jednostkę zasad-
niczego podziału terytorialnego państwa, jak i jednostkę samorządu terytorialnego,
o statusie z jednej strony podmiotu prawa publicznego, z drugiej – osoby prawnej prawa
prywatnego. W ramach podmiotowości prawnej prawa cywilnego mieści się zdolność
prawna, zdolność do czynności prawnych i odpowiednio zdolność sądowa i procesowa.
Z tych przyczyn wyłącznie województwu rozumianemu jako jednostka samorządu te-
rytorialnego przysługuje osobowość cywilno-prawna typu korporacyjnego, przy czym
jego substratem są członkowie regionalnej wspólnoty samorządowej.
2. Zdolność sądowa przysługuje wyłącznie województwu, jako podmiotowi dysponu-
jącemu osobowością prawną, czyli będącemu podmiotem praw i obowiązków cywil-
nych. Co do zasady wskazać jednak należy, że ze względów pragmatycznych w praktyce
orzeczniczej przyjęto, iż możliwe jest uzupełnianie oznaczenia strony przez wskazanie
jednostek organizacyjnych nie będących statio fisci lub statio municipalis, gdyż usprawnia
to postępowanie rozpoznawcze i ewentualne przyszłe postępowanie egzekucyjne.
3. Samorząd województwa nie ma zdolności sądowej”.

88

70729800031276
70
Poniżej zostanie omówione województwo jako jednostka samorządu terytorialnego.
Mieszkańcy województwa tworzą z mocy prawa regionalną wspólnotę samorządową
(art. 1 ust. 1 SamWojU).
Przez województwo lub samorząd województwa należy rozumieć regionalną wspól­
notę samorządową oraz odpowiednie terytorium.
Województwo ma osobowość prawną. Organy samorządu województwa działają na
podstawie i w granicach określonych przez ustawy.
Do zakresu działania samorządu województwa należy wykonywanie zadań pub-
licznych o charakterze wojewódzkim, niezastrzeżonych ustawami na rzecz organów
administracji rządowej.
Zakres działania samorządu województwa nie narusza samodzielności powiatu
i gminy, a organy tego samorządu nie posiadają kompetencji ani nadzorczych, ani
kontrolnych wobec powiatu i gmin, nie są też organami wyższego stopnia w postępo-
waniu administracyjnym.
Ustrój województwa jako jednostki samorządu terytorialnego określa statut woje­
wództwa uchwalony po uzgodnieniu z Prezesem Rady Ministrów. Statut i jego zmia-
ny podlegają ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym (art. 7 SamWojU).
W celu wykonywania zadań województwo tworzy wojewódzkie samorządowe jednostki
organizacyjne oraz może zawierać umowy z innymi podmiotami. Województwo może
zawierać z innymi województwami oraz jednostkami lokalnego samorządu teryto-
rialnego z obszaru województwa porozumienia w sprawie powierzenia prowadzenia
zadań publicznych. Porozumienia te podlegają ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku
urzędowym.
Województwa mogą sobie wzajemnie bądź innym jednostkom samorządu terytorial-
nego udzielać pomocy, w tym pomocy finansowej.
Ponadto województwa mogą tworzyć stowarzyszenia, w tym również z gminami
i powiatami.
Samorząd województwa (sejmik województwa), na podstawie upoważnień ustawo-
wych, stanowi akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze województwa
(art. 9 i art. 89 ust. 1 SamWojU).
Mieszkańcy województwa podejmują rozstrzygnięcia:
▶ w głosowaniu powszechnym – w drodze wyborów i referendum lub
▶ za pośrednictwem organów samorządu województwa.

89

70729800031276
70
 ORGANY SAMORZĄDU WOJEWÓDZTWA

Sejmik województwa Zarząd województwa

Sejmik województwa jest organem
stanowiącym i kontrolnym
województwa.
Kadencja sejmiku województwa trwa
5 lat.
W skład sejmiku województwa
wchodzą radni wybrani w wyborach
bezpośrednich w liczbie 30
w województwach liczących
do 2 000 000 mieszkańców oraz
po 3 radnych na każde kolejne
rozpoczęte 500 000 mieszkańców.
Uchwały sejmiku województwa zapadają
zwykłą większością głosów, w obecności
co najmniej połowy ustawowego składu
sejmiku, w głosowaniu jawnym lub
jawnym imiennym, chyba że przepisy
ustawy stanowią inaczej.
Sejmik województwa wybiera ze swojego
grona przewodniczącego oraz nie
więcej niż 3 wiceprzewodniczących,
bezwzględną większością głosów
w obecności co najmniej połowy
ustawowego składu sejmiku,
w głosowaniu tajnym. Przewodniczący
i wiceprzewodniczący sejmiku
województwa nie mogą wchodzić
w skład zarządu województwa.
Sejmik województwa kontroluje
działalność zarządu województwa
oraz wojewódzkich samorządowych
jednostek organizacyjnych. W tym celu
powołuje komisję rewizyjną.
Zarząd województwa jest organem
wykonawczym województwa.
W skład zarządu województwa,
liczącego 5 osób, wchodzi marszałek
województwa jako jego przewodniczący,
wicemarszałek lub 2 wicemarszałków
i pozostali członkowie. Członkiem
zarządu województwa nie może być
osoba, która nie jest obywatelem
polskim.
Członkostwa w zarządzie województwa
nie można łączyć z członkostwem
w organie innej jednostki samorządu
terytorialnego oraz z zatrudnieniem
w administracji rządowej, a także
z mandatem posła i senatora.
Uchwały zarządu województwa zapadają
zwykłą większością głosów, w obecności
co najmniej połowy ustawowego
składu zarządu, w głosowaniu jawnym,
chyba że przepisy ustawy stanowią
inaczej. W przypadku równej liczby
głosów rozstrzyga głos marszałka
województwa.
Sejmik województwa wybiera zarząd
województwa, w tym marszałka
województwa i nie więcej niż
2 wicemarszałków, w ciągu 3 miesięcy
od dnia ogłoszenia wyników wyborów
przez właściwy organ wyborczy. Sejmik
województwa wybiera marszałka
województwa bezwzględną większością
głosów ustawowego składu sejmiku,
w głosowaniu tajnym.

Działalność organów województwa jest jawna. Ograniczenia jawności mogą wynikać

wyłącznie z ustaw.

90

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 5. DOCHODY JEDNOSTEK
SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

DOCHODY JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

dochody własne subwencja ogólna dotacje celowe z budżetu

państwa

Dla przykładu, źródłami dochodów własnych:

▶ gminy są np. wpływy z podatków od nieruchomości;
▶ powiatu są np. dochody z jego majątku;
▶ województwa są np. spadki, zapisy i darowizny na rzecz województwa.
Subwencje dla gmin i powiatów składają się z części wyrównawczej i równoważnej,
dla województw z części wyrównawczej i regionalnej oraz z części oświatowej dla tych
trzech podmiotów.
Dotacje celowe mogą być udzielane np. na zadania z zakresu administracji rządowej,
czy realizację zadań wynikających z umów międzynarodowych.
Ponadto dochodami własnymi jednostek samorządu terytorialnego są również udziały
we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych oraz z podatku dochodo­
wego od osób prawnych.
Dochodami jednostek samorządu terytorialnego mogą być:
▶ środki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi;
▶ środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej;
▶ inne środki określone w odrębnych przepisach.

91

70729800031276
70
TEST DO CZĘŚCI V. ADMINISTRACJA
SAMORZĄDOWA
1. Gmina wykonuje zadania publiczne:
a) jako zadanie zalecone, za których wykonanie nie ponosi odpowiedzialności,
b) w imieniu rządu, ale na własną odpowiedzialność,
c) w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.

2. Projekt statutu gminy podlega uzgodnieniu z Prezesem Rady Ministrów na

wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej, o ile w gminie
zamieszkuje powyżej:
a) 200 000 mieszkańców,
b) 300 000 mieszkańców,
c) 500 000 mieszkańców.

3. Organem gminy jest:

a) wójt,
b) zastępca wójta,
c) zarząd gminy.

4. Mieniem komunalnym jest własność i inne prawa majątkowe należące wyłącznie do:
a) poszczególnych gmin,
b) poszczególnych gmin oraz mienie innych gminnych osób prawnych, w tym przed-
siębiorstw,
c) poszczególnych gmin i ich związków oraz mienie innych gminnych osób prawnych,
w tym przedsiębiorstw.

92

70729800031276
70
5. Powiat:
a) nie ma osobowości prawnej,
b) ma osobowość prawną,
c) ma osobowość prawną tylko wtedy, gdy tak określono w jego statucie.

6. Rada powiatu jest organem:

a) stanowiącym i kontrolnym powiatu, z zastrzeżeniem przepisów o referendum po-
wiatowym,
b) wykonawczym powiatu, z zastrzeżeniem przepisów o referendum powiatowym,
c) wykonawczym i kontrolnym powiatu.

7. Radni rady powiatu mogą tworzyć:

a) zgromadzenia radnych,
b) grupy radnych,
c) kluby radnych.

8. Administracja samorządowa w województwie jest zespolona w:

a) jednym urzędzie i pod jednym zwierzchnikiem,
b) jednym urzędzie, pod więcej niż jednym zwierzchnikiem,
c) trzech urzędach, pod trzema różnymi zwierzchnikami.

9. Statut województwa i jego zmiany podlegają ogłoszeniu w:

a) Dzienniku Ustaw,
b) wojewódzkim dzienniku urzędowym,
c) Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

10. Organami samorządu województwa są:

a) marszałek województwa, przewodniczący i wiceprzewodniczący sejmiku woje-
wództwa, sejmik województwa i zarząd województwa,
b) marszałek województwa, sejmik województwa i zarząd województwa,
c) sejmik województwa i zarząd województwa.

93

70729800031276
70
CZĘŚĆ VI. ADMINISTRACJA PUBLICZNA
– FORMY DZIAŁANIA

ROZDZIAŁ 1. PODZIAŁ FORM DZIAŁANIA

ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Wśród form działania administracji publicznej można wyróżnić:

1) akt administracyjny (decyzję administracyjną);
2) akty i czynności egzekucyjne;
3) dwustronne działania administracji, obejmujące:
a) umowy cywilnoprawne,
b) porozumienia administracyjne, umowy administracyjne,
c) ugody administracyjne oraz
d) przyrzeczenie administracyjne;
4) działania faktyczne administracji, w których mieszczą się działania społeczno-
-organizatorskie;
5) działania materialno-techniczne;
6) zaświadczenia;
7) bezczynność i milczenie administracji (J. Zimmermann, Prawo administracyjne,
Kraków 2008, s. 283 i n.).

94

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 2. AKT ADMINISTRACYJNY

Akt administracyjny jest jednostronną, władczą czynnością organu administra-

cyjnego, skierowaną na prawne określenie konsekwencji dla konkretnie wskazanego
adresata w indywidualnie oznaczonej sprawie (B. Szmulik, S. Serafin, K. Miaskowska-
-Daszkiewicz, Zarys…, s. 82).
Według innej definicji akt administracyjny to jedna z prawnych form działania admi-
nistracji publicznej, jednostronne i władcze oświadczenie woli organu administracji
publicznej, oparte na powszechnie obowiązujących przepisach prawa, skierowane
do konkretnego adresata celem ukształtowania jego sytuacji prawnej (R. Kędziora,
Ogólne postępowanie administracyjne, Warszawa 2019, s. 2).

Akt administracyjny powinien zawierać:

oznaczenie organu administracyjnego i stron

treść decyzji

powołanie podstawy prawnej

rozstrzygnięcie

uzasadnienie faktyczne i prawne

datę wydania

pouczenie o prawie wniesienia odwołania bądź złożenia skargi do sądu

administracyjnego

podpis i stanowisko służbowe urzędnika

95

70729800031276
70
W art. 156 KPA zostały określone przesłanki stwierdzenia nieważności aktu admi-
nistracyjnego (decyzji administracyjnej). Następuje to, gdy decyzja:
1) wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości;
2) wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa;
3) dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną albo spra-
wy, którą załatwiono milcząco;
4) została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie;
5) była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały;
6) w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą;
7) zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.

Ważne
Zgodnie z wyrokiem NSA z 20.7.1981 r. (SA 1478/81, ONSA 1981, Nr 2, poz. 72) akt admini-
stracyjny korzysta z domniemania ważności.

śmierci osoby uchylenia przez

zrzeczenia się uprawnionej właściwy organ

Akt administracyjny może utracić moc na skutek:

zmiany charakteru aktu uchylenia aktu lub grupy upływu czasu,

aktów na podstawie na jaki był wydany
ustawy lub przepisu (B. Szmulik, S. Serafin,
wydanego na podstawie K. Miaskowska-
upoważnienia -Daszkiewicz,
ustawowego Zarys…, s. 87)

96

70729800031276
70
 PODZIAŁY AKTÓW ADMINISTRACYJNYCH

sposób kształtowania stosunków

▶ konstytutywne – tworzy, zmienia lub znosi stosunek prawny, skutek prawny
ex nunc,
▶ deklaratoryjne – wiążąco ustala skutki prawne dla danej sytuacji, która
odpowiada hipotezie normy, skutek prawny ex tunc

adresat oraz jego wola

▶ zewnętrzne – skierowane do wszystkich podmiotów,
▶ wewnętrzne – skierowane do podmiotów pozostających w stosunku
podporządkowania wobec organów administracji,
▶ osobiste – związane z osobą,
▶ rzeczowe – związane z rzeczą lub przedsiębiorstwem,
▶ zależny od adresata – wydany na wniosek osoby,
▶ niezależny od adresata – wydany z urzędu, nakładający obowiązek prawny

zakres prawnej regulacji wydawanego aktu

▶ akty związane (formalne) – warunki wydania aktu wyrażone określonymi
normami prawa (np. decyzja o przyznaniu emerytury),
▶ akty swobodne (nieformalne) – warunki wydania aktu nie są określone
normami prawnymi (np. ustny nakaz ewakuacji podczas powodzi)

uwzględnienie żądania adresata

▶ pozytywne – w całości uwzględniają żądanie strony,
▶ negatywne – nie uwzględniają żądania w całości lub w części

treść
▶ nakazujące – zobowiązują do określonego zachowania się,
▶ kształtujące – ustanawiają, zmieniają lub znoszą konkretny stosunek prawny,
▶ ustalające – stwierdzają, co według obowiązującego prawa obowiązuje
w danym przypadku

Pojęcie to należy do kluczowych pojęć prawa administracyjnego. Rozpatrywane jest

w ujęciu materialnym i procesowym.
Decyzja w ujęciu materialnym to akt stosowania normy prawa administracyjnego.
„W tym ujęciu decyzja administracyjna stanowi wynik konkretyzacji normy prawa
administracyjnego pośrednio kształtującej sytuację prawną adresata – jest rozstrzyg-
nięciem sprawy administracyjnej” (Leksykon prawa administracyjnego…, s. 46).

97

70729800031276
70
Natomiast decyzja w ujęciu procesowym jest to rodzaj aktu administracyjnego, prawna
forma działania administracji. „Decyzja w tym rozumieniu definiowana jest jako akt
administracyjny indywidualno-konkretny, zewnętrzny i władczy, wydany na podsta-
wie norm administracyjnego prawa materialnego. Zalicza się ją do czynności prawnych
organów administracji, dlatego też często określana jest jako «akt woli» organu admi-
nistracji” (Leksykon prawa administracyjnego…, s. 47).

rezerwacja koncesja pozwolenie

Formę decyzji przyjmują także m.in.:

zezwolenie ugoda rozkaz personalny

Koncesja jest przejawem reglamentacji działalności gospodarczej. Wykonywanie

działalności gospodarczej w dziedzinach mających szczególne znaczenie ze względu
na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny ważny interes publiczny wy-
maga uzyskania koncesji wyłącznie, gdy działalność ta nie może być wykonywana
jako wolna albo po uzyskaniu wpisu do rejestru działalności regulowanej albo ze-
zwolenia. Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana, zawieszenie i cofnięcie koncesji
albo ograniczenie jej zakresu w stosunku do wniosku o udzielenie koncesji następuje
w drodze decyzji ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności gospo-
darczej wymagającej uzyskania koncesji, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej.
Szczegółowy zakres i warunki wykonywania działalności gospodarczej podlegającej
koncesjonowaniu, w szczególności zasady oraz tryb udzielania, zmiany, zawieszenia,
cofnięcia albo ograniczenia zakresu koncesji, określają odrębne przepisy (art. 37 ust. 3
PrPrzed). Koncesja uprawnia do wykonywania działalności gospodarczej na terenie
całego kraju i przez czas nieokreślony, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej.

Przykład
Artykuł 164 ust. 1 PrLot przewiduje obowiązek uzyskania koncesji na działalność gospodarczą
w zakresie przewozów lotniczych. Z obowiązku tego, zgodnie z art. 164 ust. 2 PrLot, wyłączono
działalność w zakresie lotów lokalnych oraz przewozu lotniczego wykonywanego wyłącznie przy
użyciu statków powietrznych bezsilnikowych lub o maksymalnej masie startowej (MTOM) do
495 kg. PrLot nie jest jednak aktem normatywnym regulującym wyczerpująco kwestie zwią-
zane z warunkami wykonywania działalności gospodarczej w zakresie przewozów lotniczych
i z procedurą koncesyjną. W tym zakresie ustawodawca odsyła do rozporządzenia Parlamentu

98

70729800031276
70
 Europejskiego i Rady (WE) Nr 1008/2008 z 24.9.2008 r. w sprawie wspólnych zasad wykonywa-
nia przewozów lotniczych na terenie Wspólnoty (Dz.Urz. UE L Nr 293, s. 3) (M. Zdyb, G. Lubeń-
czuk, A. Wołoszyn-Cichocka, Prawo przedsiębiorców. Komentarz, Warszawa 2019, komentarz
do art. 37).

Ważne
Zgodnie z art. 601 § 1 KW wykonywanie działalności gospodarczej bez wymaganej kon-
cesji stanowi wykroczenie zagrożone karą ograniczenia wolności albo grzywny. Przepisy
ustaw odrębnych mogą przy tym przewidywać inne kary.

Zezwolenie, podobnie jak koncesja, jest decyzją administracyjną. Powinno więc

zawierać elementy decyzji wskazane przez ustawodawcę w art. 107 § 1 KPA, a jego wy-
danie następuje w toku postępowania administracyjnego z zastosowaniem przepisów
KPA oraz przepisów odrębnych regulujących wykonywanie poszczególnych rodzajów
działalności gospodarczej. Tak jak koncesja, zezwolenie wydawane jest na wniosek
przedsiębiorcy, a jego wydanie zależy od uprzedniego sprawdzenia przez właściwy
organ, czy przedsiębiorca spełnia przesłanki wykonywania danego rodzaju działal-
ności gospodarczej.

Przykład
Obszarem działalności gospodarczej, dla którego ustawodawca przewidział obowiązek uzy-
skania zezwolenia jest obrót hurtowy w kraju napojami alkoholowymi powyżej 18% alkoholu,
obrót hurtowy w kraju napojami alkoholowymi o zawartości do 18% alkoholu, sprzedaż napo-
jów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu lub poza miejscem sprzedaży (ustawa
z 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi). W języku potocz-
nym często określane mylnie koncesją.

99

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 3. UZNANIE ADMINISTRACYJNE

Uznanie administracyjne to uregulowanie kompetencji organu administracji, które

oznacza, że może on rozstrzygnąć sprawę w różny sposób przy tym samym stanie fak-
tycznym, co nie powoduje utraty legalności przez to rozstrzygnięcie (np. organ „może”,
organ „wyda decyzję”).

Ważne
Uznanie administracyjne wiąże się także ze swobodą w zakresie interpretacji użytych
przez prawodawcę zwrotów nieostrych. Właśnie te nieostre zwroty stały się podstawą
pojęcia tzw. swobodnego uznania (Leksykon prawa administracyjnego…, s. 484).

Należy jednak podkreślić, że swobodne działanie w żadnym razie nie oznacza do-
wolności. „Organ, wykorzystując instytucję uznania, powinien brać pod uwagę cel
ustawy, której przepisy konkretyzuje, interes społeczny oraz słuszny interes obywateli”
(B. Szmulik, S. Serafin, K. Miaskowska-Daszkiewicz, Zarys…, s. 95).
Pojęcie to należy ściśle oddzielić od tzw. pojęć niedookreślonych.
Zakres uznania jest ograniczony ogólnymi zasadami postępowania administracyjnego,
w szczególności tymi określonymi w art. 7 KPA, zgodnie z którymi w toku postępo-
wania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności, z urzędu lub
na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia
stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny
i słuszny interes obywateli.
I tak np. w wyroku z 25.2.2015 r. (II GSK 193/14, MoP 2015, Nr 8, s. 395) NSA podkreślił:
„Organ administracji, podejmując decyzję w oparciu o uznanie administracyjne, ma
obowiązek zgodnie z art. 7 KPA wyważyć słuszny interes strony i interes publiczny,
co prowadzi do wniosku, że zasadniczo, w przypadku gdy nie sprzeciwia się interes

100

70729800031276
70
publiczny, organ powinien podjąć decyzję na korzyść strony postępowania. Podkreślić
przy tym należy, że w sprawach o umorzenie należności z tytułu zaległych składek
ubezpieczeniowych na podstawie art. 28 ust. 1 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubez-
pieczeń społecznych, interes publiczny musi być szczególnie mocno akcentowany, bo-
wiem akceptowanie stanu, w którym dopuszcza się niewywiązywanie się z obowiązku
opłacania składek godzi w prawa innych opłacających składki osób i narusza nakreślo-
ną art. 2a ust. 1 i 2 pkt 2 zasadę równego traktowania ubezpieczonych (zob. wyrok NSA
z 28.1.2011 r., II GSK 99/10, Legalis). Rozważenie zatem obu interesów, tj. słusznego
interesu strony postępowania i interesu publicznego, znaleźć powinno wyraz w uza-
sadnieniu decyzji, tak aby umożliwić kontrolę instancyjną, a następnie ewentualną
kontrolę sądową rozstrzygnięcia opartego na uznaniu administracyjnym”.
„Zakres uznania administracyjnego wyznaczony jest zawsze przepisem prawa, a jego
ramy określają normy kompetencyjne, przepisy o postępowaniu administracyjnym
i przepisy prawa materialnego. Wydając decyzję o charakterze uznaniowym, organ jest
związany nie tylko przepisem prawa, ale i celem ustanowionego przepisu oraz norma-
mi etycznymi. Uznanie administracyjne nie pozwala zatem organowi na dowolność
w załatwieniu sprawy, ale jednocześnie nie nakazuje mu spełnienia każdego żądania
obywatela. Z kolei sądowa kontrola decyzji opartej na uznaniu administracyjnym, jak-
kolwiek ma ograniczony zakres, to jednak wymaga zbadania, czy zaskarżona decyzja
nie nosi cech dowolności, tj. czy organ administracji wybrał prawnie dopuszczalny
sposób rozstrzygnięcia sprawy oraz czy wyboru takiego dokonał po ustaleniu i rozwa-
żeniu istotnych dla sprawy okoliczności. Sąd bada zatem, czy decyzja organu nie jest
arbitralna (dowolna) lub podjęta przy użyciu niedozwolonych kryteriów. Kontrolując
decyzję uznaniową, sąd nie jest natomiast uprawniony do dokonywania oceny tego,
w jaki sposób organy administracji, wypełniając treści pozasystemowych kryteriów
słusznościowych czy celowościowych, realizują określoną politykę stosowania prawa”
(wyr. NSA z 14.7.2020 r., I OSK 2861/19, Legalis).

101

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 4. UMOWA CYWILNOPRAWNA

Organy administracji realizując zadania w dziedzinie zarządzania gospodarką pań-

stwową korzystają z określonych prawnych form działania, do których zaliczają się
m.in. umowy cywilnoprawne.
W prawie administracyjnym forma umowy cywilnoprawnej jest wykorzystywana
głównie w stosunkach majątkowych (nabywanie i zbywanie składników majątko-
wych).
„Działając w sferze prawa cywilnego, organy administracyjne występują najczęściej
jako organy osób prawnych, takich jak: Skarb Państwa, gmina czy powiat. W związ-
ku z dysponowaniem przez organy administracji publicznej majątkiem Skarbu Pań-
stwa lub majątkiem komunalnym, aby pozyskać dobra niezbędne dla prawidłowego
funkcjonowania aparatu administracji, zawiera się umowy cywilnoprawne, takie jak
np. umowa sprzedaży, najmu, dzierżawy, dostawy czy pożyczki” (B. Szmulik, S. Serafin,
K. Miaskowska-Daszkiewicz, Zarys…, s. 101).
W doktrynie nie ustalono jednak, czy w sytuacji, kiedy administracja posługuje
się umową prawa cywilnego, która została istotnie zmodyfikowana przez regulacje
administracyjnoprawne, mamy do czynienia z nową kategorią umowy, zwaną w dok-
trynie prawa polskiego umową administracyjną, czy też nadal z umową cywilnopraw-
ną. W świetle braku prawnej regulacji umów administracyjnych powyższa kwestia
jest przedmiotem ciągłej dyskusji naukowej (P. Sancewicz, Umowa jako prawna forma
działania administracji publicznej w polskiej i niemieckiej doktrynie prawa publicz-
nego, SPP 2019, Nr 1, s. 65).

102

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 5. UGODA ADMINISTRACYJNA

Ugoda administracyjna stanowi jedną z form działania administracji. Organy ad-

ministracji publicznej w sprawach, których charakter na to pozwala, dążą do polu-
bownego rozstrzygania kwestii spornych oraz ustalania praw i obowiązków będących
przedmiotem postępowania w sprawach należących do ich właściwości, w szczególno-
ści przez podejmowanie czynności:
▶ skłaniających strony do zawarcia ugody w sprawach, w których uczestniczą strony
o spornych interesach (np. nie może być zastąpiona ugodą administracyjną decyzja
o ustaleniu warunków zabudowy, gdyż jest decyzją związaną, która musi zapaść,
jeśli występują przesłanki do jej wydania);
▶ niezbędnych do przeprowadzenia mediacji.
Organy administracji publicznej podejmują wszystkie uzasadnione na danym etapie
postępowania czynności umożliwiające przeprowadzenie mediacji lub zawarcie ugody,
a w szczególności udzielają wyjaśnień o możliwościach i korzyściach polubownego
załatwienia sprawy (art. 13 KPA).
W sprawie, w której toczy się postępowanie przed organem administracji publicznej,
strony mogą zawrzeć ugodę, jeżeli przemawia za tym charakter sprawy, przyczyni
się to do uproszczenia lub przyspieszenia postępowania i nie sprzeciwia się temu
przepis prawa. Ugoda może być zawarta pomiędzy stronami, a zatem nie jest dopusz-
czalne zawarcie ugody w sprawie, w której występuje tylko jedna strona. W takich
sprawach strona nie może zawrzeć ugody z organem administracji publicznej, przed
którym toczy się postępowanie. Ugoda administracyjna nie jest bowiem dosłownie
„działaniem dwustronnym”, rozumianym jako działanie wspólne organu administra-
cji i podmiotu zewnętrznego, ale działaniem podejmowanym przez dwa podmioty
zewnętrzne wobec administracji publicznej. Przyjmuje się, że prawa i obowiązki
określone ugodą administracyjną czerpią nie z woli stron, lecz z woli organu admi-
nistracji, który ugodę zatwierdził, co przesądza o jej zakwalifikowaniu do prawnych
form działania administracji (wyr. NSA (N) z 17.4.2019 r., I OSK 3039/18, Legalis).

103

70729800031276
70
Ugoda może być zawarta przed organem administracji publicznej, przed którym toczy
się postępowanie w I instancji lub postępowanie odwoławcze, do czasu wydania przez
organ decyzji w sprawie.
Organ administracji publicznej odroczy wydanie decyzji i wyznaczy stronom termin
do zawarcia ugody, jeżeli złożą one zgodne oświadczenie o zamiarze jej zawarcia.
Ugoda wymaga zatwierdzenia przez organ administracji publicznej, przed którym
została zawarta. Jeżeli ugoda dotyczy kwestii, których rozstrzygnięcie wymaga zajęcia
stanowiska przez inny organ, stosuje się odpowiednio art. 106 KPA, który stanowi,
że jeżeli przepis prawa uzależnia wydanie decyzji od zajęcia stanowiska przez inny
organ (wyrażenia opinii lub zgody albo wyrażenia stanowiska w innej formie), decyzję
wydaje się po zajęciu stanowiska przez ten organ.

Ważne
Organ administracji publicznej odmówi zatwierdzenia ugody zawartej z naruszeniem
prawa, nieuwzględniającej stanowiska organu albo naruszającej interes społeczny
bądź słuszny interes stron. Zatwierdzenie bądź odmowa zatwierdzenia ugody nastę-
puje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie; postanowienie w tej sprawie
powinno być wydane w ciągu 7 dni od dnia zawarcia ugody.

Ugoda staje się wykonalna z dniem, w którym postanowienie o jej zatwierdzeniu stało
się ostateczne. Organ administracji publicznej, przed którym została zawarta ugoda,
potwierdza jej wykonalność na egzemplarzu ugody.

Ważne
Zatwierdzona ugoda wywiera takie same skutki, jak decyzja wydana w toku postępo-
wania administracyjnego.

„Zgodnie z art. 121 KPA zatwierdzona ugoda wywiera takie same skutki, jak decyzja
wydana w toku postępowania administracyjnego. Tym samym zatwierdzona ugoda,
a właściwie postanowienie o jej zatwierdzeniu, może stanowić podstawę do wystawie-
nia tytułu wykonawczego na podstawie art. 26 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym
w administracji” (wyr. WSA w Lublinie z 8.1.2019 r., II SA/Lu 868/18, Legalis).

104

70729800031276
70
TEST DO CZĘŚCI VI. ADMINISTRACJA
PUBLICZNA – FORMY DZIAŁANIA
1. Poprzez tzw. ugodę administracyjną mogą być załatwiane sprawy:
a) wymienione w ustawie,
b) w których uczestniczą co najmniej dwie strony,
c) w których uczestniczą strony o spornych interesach.

2. Ugoda może być zawarta przed organem administracji publicznej, przed którym
toczy się postępowanie w I instancji lub postępowanie odwoławcze:
a) do czasu wydania przez organ decyzji w sprawie,
b) w każdym stadium postępowania,
c) do czasu, w którym wydana w sprawie decyzja stanie się ostateczna.

3. Ugoda wymaga zatwierdzenia przez organ administracji publicznej, przed

którym została zawarta. Jeżeli ugoda dotycząca kwestii, których rozstrzygnięcie
wymaga zajęcia stanowiska przez inny organ zostanie zawarta bez uwzględnienia
stanowiska tego organu, naruszy interes społeczny bądź słuszny interes stron, organ
administracji publicznej:
a) odmówi zatwierdzenia takiej ugody,
b) może odmówić zatwierdzenia takiej ugody,
c) nie może odmówić zatwierdzenia takiej ugody, powinien jednak w aktach sprawy
zawrzeć adnotację o swoim względem niej sprzeciwie.

4. Łącznie z postanowieniem zatwierdzającym ugodę doręcza się stronom:

a) odpis ugody,
b) odpis akt sprawy,
c) odpis akt sprawy zawierający odpis ugody.

105

70729800031276
70
5. Zatwierdzona ugoda wywiera:
a) takie same skutki, jak decyzja wydana w toku postępowania administracyjnego,
chyba że co innego wynika z przepisów szczególnych,
b) takie same skutki, jak decyzja wydana w toku postępowania administracyjnego,
chyba że co innego wynika z samej ugody,
c) takie same skutki, jak decyzja wydana w toku postępowania administracyjnego.

6. Decyzja ostateczna, na mocy której żadna ze stron nie nabyła prawa, może być
w każdym czasie uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej,
który ją wydał, jeżeli:
a) przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony,
b) przemawia za tym wyłącznie interes społeczny,
c) przemawia za tym interes społeczny oraz słuszny interes strony, a zmiana decyzji
nie podważy zaufania stron do systemu prawnego.

7. Decyzja ostateczna, na mocy której żadna ze stron nie nabyła prawa, może być w każ-
dym czasie uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wy-
dał. Właściwy organ wydaje w sprawie uchylenia lub zmiany dotychczasowej decyzji:
a) postanowienie,
b) decyzję,
c) postanowienie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

8. Jeżeli decyzja została wydana bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem
prawa organ administracji publicznej:
a) stwierdza nieważność decyzji, chyba że od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upły-
nęło 10 lat albo wywołała ona nieodwracalne skutki prawne,
b) stwierdza nieważność decyzji,
c) może stwierdzić nieważność decyzji, o ile nie wywołała ona nieodwracalnych skut-
ków prawnych.

9. Właściwy do stwierdzenia nieważności decyzji jest:

a) organ wyższego stopnia, a gdy decyzja wydana została przez ministra lub samo-
rządowe kolegium odwoławcze – ten organ,
b) organ wyższego stopnia,
c) samorządowe kolegium odwoławcze.

10. Rozstrzygnięcie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji następuje w drodze:

a) decyzji,
b) postanowienia,
c) pisemnego zawiadomienia.

106

70729800031276
70
CZĘŚĆ VII. STOSUNEK
ADMINISTRACYJNOPRAWNY

ROZDZIAŁ 1. UWAGI OGÓLNE

Stosunek administracyjnoprawny to pojęcie służące określeniu stosunku prawnego,

rozumianego jako każdy rodzaj relacji powstały między dwoma podmiotami, wy-
znaczany przez normę prawną w sferze prawa administracyjnego (Leksykon prawa
administracyjnego…, s. 404).
Stosunek administracyjnoprawny powstaje, gdy w sytuacjach przewidzianych prawem
administracyjnym różne podmioty wchodzą w określone stosunki prawne z admini-
stracją publiczną.

Stosunek administracyjnoprawny może powstać:

z mocy prawa na podstawie przez zgłoszenie przez określone

indywidualnego się strony prawem
aktu z roszczeniem zachowanie
skierowanego o określone się obywatela
do konkretnego zachowanie lub organu
podmiotu się organu administracji
administracyjnego

„(…) w doktrynie prawa administracyjnego wielokrotnie zajmowano się problematyką

nawiązania stosunku administracyjnoprawnego, wskazując, że może on być nawiązany

107

70729800031276
70
z mocy samej ustawy (tak powstają m.in. prawa i obowiązki w sferze podatkowej, obo-
wiązku szkolnego, uczestników ruchu drogowego, użytkowników urządzeń publicz-
nych), w drodze aktu administracyjnego, czy też w wyniku innych działań faktycznych
(zob. E. Ochendowski, Prawo administracyjne. Część ogólna, Toruń 1998, s. 42)” (wyr.
WSA w Gdańsku z 17.5.2006 r., III SA/Gd 168/06, Legalis).

Elementy stosunku administracyjnoprawnego

Podmiot stosunku Przedmiot stosunku Relacje pomiędzy

administracyjnoprawnego administracyjnoprawnego
– obligatoryjnym – musi dotyczyć
uczestnikiem stosunku sfery publicznej i być
administracyjnoprawnego normowany przez
jest organ administracji kompetentne organy
publicznej lub podmiot administracji publicznej,
wykonujący jego funkcje w drodze wydawanych na
podstawie prawa aktów
administracyjnych
uczestnikami stosunku
administracyjnoprawnego
– w przeciwieństwie
do stosunku
cywilnoprawnego,
w którym istnieje
domniemanie równości
stron, stosunek
administracyjnoprawny
charakteryzuje się
nierównorzędnością jego
podmiotów. Oznacza to,
że organ administracji
publicznej jednostronnie
rozstrzyga o prawach lub
obowiązkach podmiotów
stosunku

Podmiot stosunku administracyjnoprawnego to organ administracji upoważnio-

ny do nawiązania stosunku oraz podmiot administrowany (czyli osoba fizyczna lub
prawna, jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej), do którego jest
skierowany nakaz lub zakaz, bądź który żąda określonego zachowania się od organów
administracji.
Zdarzają się również sytuacje, zwane interną administracyjną, gdy obie strony stosun-
ku administracyjnoprawnego stanowią organy administracyjne (B. Szmulik, S. Serafin,
K. Miaskowska-Daszkiewicz, Zarys…, s. 64).

Ważne
Przedmiot stosunku administracyjnoprawnego stanowi sprawa z zakresu administracji,
mieszcząca się w sferze kompetencji administracji.

108

70729800031276
70
Na treść stosunku administracyjnoprawnego składają się uprawnienia oraz obo-
wiązki adresata normy prawa administracyjnego niezwiązanego organizacyj-
nie z aparatem administracji publicznej. Uprawnienie będące treścią stosunku
administracyjnoprawnego nie zawsze powoduje, że: „po drugiej stronie powstaje obo-
wiązek jako «refleks» tego uprawnienia, tak samo obowiązek nałożony na adresata
normy spoza systemu administracji publicznej nie rodzi (co do zasady) uprawnienia
dla organu administracji – podmiotu stosunku administracyjnoprawnego” (Leksykon
prawa administracyjnego…, s. 407).

109

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 2. RODZAJE STOSUNKÓW
ADMINISTRACYJNOPRAWNYCH

Główne rodzaje stosunku administracyjnoprawnego:

materialny procesowy egzekucyjny nadzoru

(proceduralny)

Stosunek materialny oparty jest na przepisach prawa administracyjnego materialne-

go. Reguluje prawa i obowiązki podmiotów administrowanych. Powstaje na skutek
zaistnienia określonego stanu faktycznego lub faktu prawnego.

Ważne
Stosunek procesowy powstaje w wyniku zaistnienia stosunku materialnego, w momen-
cie wszczęcia postępowania administracyjnego. Z mocy stosunku procesowego stronom
przysługują, na podstawie prawa administracyjnego procesowego, prawa i obowiązki
formalne.

Stosunek egzekucyjny stanowi następstwo zastosowania środków przymusu zmusza-

jących do podporządkowania się aktom organów administracji. Nawiązuje się między
organem egzekucyjnym a zobowiązanym i wierzycielem.
Stosunek nadzoru powstaje w związku ze sprawowaniem nadzoru nad organami
i nawiązuje się między organem sprawującym władzę a organem nadzorowanym.

110

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 3. CECHY STOSUNKU
ADMINISTRACYJNOPRAWNEGO

Cechy stosunku administracyjnoprawnego to przede wszystkim:

obowiązkowy charakter – strony nie mają możliwości modyfikacji ani rezygnacji

z ustalonych konkretnymi przepisami obowiązków

obligatoryjność występowania podmiotu administracyjnego

nierównorzędność podmiotów – w odróżnieniu od stosunku cywilnoprawnego,

gdzie podmioty mają równorzędną pozycję, stosunek administracyjnoprawny
zakłada, że podmiot administrujący ma możliwość jednostronnego kształtowania
treści stosunku prawnego

podwójna konkretyzacja – stosunek ten łączy konkretnie oznaczony organ

z konkretnie oznaczonym podmiotem administracyjnym i dotyczy konkretnej
zindywidualizowanej sytuacji

władczy charakter – jedna ze stron uprawniona jest do zastosowania w razie

konieczności środków przymusu; obywatel uprawniony jest jednak do
skorzystania z przysługujących mu środków ochrony prawnej

111

70729800031276
70
TEST DO CZĘŚCI VII. STOSUNEK
ADMINISTRACYJNOPRAWNY
1. Stosunek administracyjnoprawny powstaje:
a) w każdej sytuacji, gdy podmioty publiczne wchodzą w określone stosunki prawne
z administracją publiczną,
b) w sytuacjach przewidzianych prawem administracyjnym, gdy różne podmioty
wchodzą w określone stosunki prawne z administracją publiczną,
c) w sytuacjach przewidzianych prawem administracyjnym, gdy tylko podmioty
publiczne wchodzą w określone stosunki prawne z administracją publiczną.

2. Na treść stosunku administracyjnoprawnego składają się:

a) uprawnienia oraz obowiązki wydawcy normy prawa administracyjnego niezwią-
zanego organizacyjnie z aparatem administracji publicznej,
b) uprawnienia oraz obowiązki adresata normy prawa administracyjnego związanego
organizacyjnie z aparatem administracji publicznej,
c) uprawnienia oraz obowiązki adresata normy prawa administracyjnego niezwiąza-
nego organizacyjnie z aparatem administracji publicznej.

3. Stosunek administracyjnoprawny może powstać:

a) wyłącznie z mocy prawa,
b) wyłącznie na podstawie indywidualnego aktu skierowanego do konkretnego pod-
miotu,
c) z mocy prawa lub na podstawie indywidualnego aktu skierowanego do konkretne-
go podmiotu.

112

70729800031276
70
4. Stosunek procesowy powstaje w wyniku:
a) zaistnienia stosunku procesowomaterialnego, w momencie wszczęcia postępo-
wania administracyjnego. Z mocy stosunku procesowego stronom przysługują,
na podstawie prawa administracyjnego procesowego, prawa i obowiązki formalne,
b) zaistnienia stosunku materialnego, w momencie wszczęcia postępowania admi-
nistracyjnego. Z mocy stosunku materialnego stronom przysługują, na podstawie
prawa administracyjnego procesowego, prawa i obowiązki formalne,
c) zaistnienia stosunku materialnego, w momencie wszczęcia postępowania admi-
nistracyjnego. Z mocy stosunku procesowego stronom przysługują, na podstawie
prawa administracyjnego procesowego, prawa i obowiązki formalne.

5. Stosunek administracyjnoprawny to:

a) pojęcie służące określeniu stosunku prawnego, rozumianego jako każdy rodzaj
relacji powstały między dwoma podmiotami, wyznaczany przez normę prawną
w sferze prawa administracyjnego,
b) pojęcie służące określeniu stosunku prawnego, rozumianego jako każdy rodzaj
relacji powstały między co najmniej trzema podmiotami, wyznaczany przez normę
prawną w sferze prawa administracyjnego,
c) pojęcie służące określeniu stosunku prawnego, rozumianego jako dwa rodzaje
relacji powstały między dwoma podmiotami, wyznaczany przez normę prawną
w sferze prawa cywilnego i administracyjnego.

6. Obowiązkowy charakter stosunku administracyjnego polega na tym, że:

a) strony mają możliwości modyfikacji, ale nie rezygnacji z ustalonych konkretnymi
przepisami obowiązków,
b) strony nie mają możliwości modyfikacji ani rezygnacji z ustalonych konkretnymi
przepisami obowiązków,
c) strony nie mają możliwości modyfikacji, ale mają możność rezygnacji z ustalonych
konkretnymi przepisami obowiązków.

113

70729800031276
70
CZĘŚĆ VIII. PLAN
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

ROZDZIAŁ 1. UWAGI OGÓLNE

Do zadań własnych gminy należy kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej

na jej terenie, w tym uchwalanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowa-
nia przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzenne-
go, z wyjątkiem morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy
ekonomicznej oraz terenów zamkniętych.
Do zadań własnych samorządu powiatu należy prowadzenie, w granicach swojej właś-
ciwości rzeczowej, analiz i studiów z zakresu zagospodarowania przestrzennego,
odnoszących się do obszaru powiatu i zagadnień jego rozwoju.
Do zadań własnych samorządu województwa należy kształtowanie i prowadzenie po-
lityki przestrzennej w województwie, w tym uchwalanie planu zagospodarowania
przestrzennego województwa.
Do zadań własnych Rady Ministrów należy kształtowanie i prowadzenie polityki
przestrzennej państwa, wyrażonej w koncepcji przestrzennego zagospodarowania
kraju.
Ład przestrzenny to takie ukształtowanie przestrzeni, które tworzy harmonijną
całość oraz uwzględnia w uporządkowanych relacjach wszelkie uwarunkowania
i wymagania funkcjonalne, społeczno-gospodarcze, środowiskowe, kulturowe oraz
kompozycyjno-estetyczne (art. 2 pkt 1 ZagospPrzestrzU).

114

70729800031276
70
Inwestycja celu publicznego to działania o znaczeniu lokalnym (gminnym) i ponad-
lokalnym (powiatowym, wojewódzkim i krajowym), a także krajowym (obejmują-
cym również inwestycje międzynarodowe i ponadregionalne) oraz metropolitalnym
(obejmującym obszar metropolitalny), bez względu na status podmiotu podejmujące-
go te działania oraz źródła ich finansowania, stanowiące realizację celów, o których
mowa w art. 6 GospNierU (art. 2 pkt 5 ZagospPrzestrzU).
Obszar przestrzeni publicznej to obszar o szczególnym znaczeniu dla zaspokoje-
nia potrzeb mieszkańców, poprawy jakości ich życia i sprzyjający nawiązywaniu
kontaktów społecznych ze względu na jego położenie oraz cechy funkcjonalno-
-przestrzenne, określony w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy (art. 2 pkt 6 ZagospPrzestrzU).
Dobra kultury współczesnej nie są zabytkami; są to dobra kultury, takie jak pomniki,
miejsca pamięci, budynki, ich wnętrza i detale, zespoły budynków, założenia urbani-
styczne i krajobrazowe, będące uznanym dorobkiem współcześnie żyjących pokoleń,
jeżeli cechuje je wysoka wartość artystyczna lub historyczna. Fakt, że dobro kultury
współczesnej w postaci budynków i założeń urbanistycznych jest dorobkiem poko-
leń współcześnie żyjących nie oznacza, że jego ochrona nie może być porównywalna
z ochroną zabytków, które tym się zasadniczo różnią, że są dorobkiem minionej epoki
(wyr. NSA (N) z 26.6.2012 r., II OSK 944/12, Legalis).
Działka budowlana to nieruchomość gruntowa lub działka gruntu, której wielkość,
cechy geometryczne, dostęp do drogi publicznej oraz wyposażenie w urządzenia infra-
struktury technicznej spełniają wymogi realizacji obiektów budowlanych wynikające
z odrębnych przepisów i aktów prawa miejscowego (art. 2 pkt 12 ZagospPrzestrzU).
Dostęp do drogi publicznej to bezpośredni dostęp do tej drogi albo dostęp do niej
przez drogę wewnętrzną lub przez ustanowienie odpowiedniej służebności drogowej
(art. 2 pkt 14 ZagospPrzestrzU).
Przez reklamę należy rozumieć upowszechnianie w jakiejkolwiek wizualnej formie in-
formacji promującej osoby, przedsiębiorstwa, towary, usługi, przedsięwzięcia lub ruchy
społeczne. Natomiast tablica reklamowa to przedmiot materialny przeznaczony lub
służący ekspozycji reklamy wraz z jego elementami konstrukcyjnymi i zamocowania-
mi, o płaskiej powierzchni służącej ekspozycji reklamy, w szczególności baner rekla-
mowy, reklama naklejana na okna budynków i reklamy umieszczane na rusztowaniu,
ogrodzeniu lub wyposażeniu placu budowy, z wyłączeniem drobnych przedmiotów
codziennego użytku wykorzystywanych zgodnie z ich przeznaczeniem (art. 2 pkt 16a
i 16b ZagospPrzestrzU).

115

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 2. MIEJSCOWY PLAN
ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego zawiera normy powszechnie obo-

wiązujące. Normy te dotyczą każdego, kto stanie się użytkownikiem terenu, chociaż
plan zawiera też normy indywidualne, konkretyzujące sytuację prawną jakiegoś terenu.

Ważne
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jest aktem regionalnej polityki
przestrzennej. Jest to akt prawa miejscowego (art. 14 ust. 8 ZagospPrzestrzU).

W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego ustala się przeznaczenie

terenu, rozmieszczenie inwestycji celu publicznego oraz określa się sposoby zagospo-
darowania i warunki zabudowy terenu (art. 4 ust. 1 ZagospPrzestrzU).

ZAKRES PLANU

obowiązkowy w zależności od potrzeb

W planie miejscowym określa się
obowiązkowo:
▶ przeznaczenie terenów oraz linie
rozgraniczające tereny o różnym
przeznaczeniu lub różnych zasadach
zagospodarowania;
▶ zasady ochrony i kształtowania ładu
przestrzennego;
W planie miejscowym określa się
w zależności od potrzeb:
▶ granice obszarów wymagających
przeprowadzenia scaleń i podziałów
nieruchomości;
▶ granice obszarów rehabilitacji
istniejącej zabudowy i infrastruktury
technicznej;

116

70729800031276
70
▶ zasady ochrony środowiska, przyrody
i krajobrazu;
▶ zasady kształtowania krajobrazu;
▶ zasady ochrony dziedzictwa
kulturowego i zabytków, w tym
krajobrazów kulturowych oraz dóbr
kultury współczesnej;
▶ wymagania wynikające z potrzeb
kształtowania przestrzeni publicznej;
▶ zasady kształtowania zabudowy
oraz wskaźniki zagospodarowania
terenu, maksymalną i minimalną
intensywność zabudowy jako wskaźnik
powierzchni całkowitej zabudowy
w odniesieniu do powierzchni działki
budowlanej, minimalny udział
procentowy powierzchni biologicznie
czynnej w odniesieniu do powierzchni
działki budowlanej, maksymalną
wysokość zabudowy, minimalną liczbę
miejsc do parkowania, w tym miejsca
przeznaczone na parkowanie pojazdów
zaopatrzonych w kartę parkingową
i sposób ich realizacji oraz linię
zabudowy i gabaryty obiektu;
▶ granice i sposoby zagospodarowania
terenów lub obiektów podlegających
ochronie na podstawie odrębnych
przepisów, terenów górniczych, a także
obszarów szczególnego zagrożenia
powodzią, obszarów osuwania się mas
ziemnych, krajobrazów priorytetowych
określonych w audycie krajobrazowym
oraz w planach zagospodarowania
przestrzennego województwa;
▶ szczegółowe zasady i warunki scalania
i podziału nieruchomości objętych
planem miejscowym;
▶ szczególne warunki zagospodarowania
terenów oraz ograniczenia w ich
użytkowaniu, w tym zakaz zabudowy;
▶ zasady modernizacji, rozbudowy
i budowy systemów komunikacji
i infrastruktury technicznej;
70729800031276
70
▶ granice obszarów wymagających
przekształceń lub rekultywacji;
▶ granice terenów pod budowę
urządzeń, o których mowa w art. 10
ust. 2a ZagospPrzestrzU oraz granice
ich stref ochronnych związanych
z ograniczeniami w zabudowie,
zagospodarowaniu i użytkowaniu
terenu oraz występowaniem
znaczącego oddziaływania tych
urządzeń na środowisko;
▶ granice terenów pod budowę obiektów
handlowych, o których mowa w art. 10
ust. 13a ZagospPrzestrzU;
▶ granice terenów rozmieszczenia
inwestycji celu publicznego
o znaczeniu lokalnym;
▶ granice terenów inwestycji
celu publicznego o znaczeniu
ponadlokalnym, umieszczonych
w planie zagospodarowania
przestrzennego województwa lub
w ostatecznych decyzjach o lokalizacji
drogi publicznej, linii kolejowej,
linii tramwajowej, lotniska użytku
publicznego, sieci przesyłowej,
budowli przeciwpowodziowej,
sieci szerokopasmowej, inwestycji
w zakresie terminalu, inwestycji
w zakresie Centralnego Portu
Komunikacyjnego, przedsięwzięcia
Euro 2012 lub decyzji lokalizacyjnych
wydanych przez Komisję Planowania
przy Radzie Ministrów w związku
z realizacją inwestycji w zakresie
obronności i bezpieczeństwa państwa;
▶ granice terenów rekreacyjno-
wypoczynkowych oraz terenów
służących organizacji imprez
masowych;
117
 ▶ sposób i termin tymczasowego ▶ granice pomników zagłady oraz ich
zagospodarowania, urządzania stref ochronnych, a także ograniczenia
i użytkowania terenów; dotyczące prowadzenia na ich terenie
▶ stawki procentowe, na podstawie działalności gospodarczej, określone
których ustala się opłatę, w ustawie z 7.5.1999 r. o ochronie
o której mowa w art. 36 ust. 4 terenów byłych hitlerowskich obozów
ZagospPrzestrzU zagłady;
▶ granice terenów zamkniętych i granice
stref ochronnych terenów zamkniętych;
▶ sposób usytuowania obiektów
budowlanych w stosunku do dróg
i innych terenów publicznie
dostępnych oraz do granic przyległych
nieruchomości, kolorystykę obiektów
budowlanych oraz pokrycie dachów;
▶ minimalną powierzchnię nowo
wydzielonych działek budowlanych

Stosownie do postanowień art. 6 ust. 1 ZagospPrzestrzU, ustalenia miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego kształtują, wraz z innymi przepisami prawa, sposób
wykonywania prawa własności nieruchomości. Plan ten jest zatem formą publiczno-
prawnej ingerencji w prawa rzeczowe.
Planowanie miejscowe jest fakultatywne, gdyż ustawodawca nie statuuje czynności
uchwalenia planu miejscowego jako obowiązkowego zadania własnego samorządu, tak
jak uchwalenie studium czy planu zagospodarowania przestrzennego województwa;
plany miejscowe gmina sporządza w zależności od potrzeb (zob. Z. Niewiadomski,
Nowe prawo o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Podstawowe roz-
wiązania, tekst ustawy, teksty aktów wykonawczych, Warszawa 2003, s. 29). Istnieje
alternatywna forma gospodarowania przestrzenią i ustalanie warunków zabudowy
oraz lokalizacji inwestycji celu publicznego w decyzji administracyjnej: w decyzji o wa-
runkach zabudowy oraz w decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego.

Przystąpienie do sporządzania miejscowego planu następuje:

z inicjatywy rady gminy na wniosek wójta, burmistrza, prezydenta

miasta (art. 14 ust. 4 ZagospPrzestrzU)

Uchwalenie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego

gminy jest wstępnym etapem przygotowania planu miejscowego. Przygotowywane

118

70729800031276
70
jest ono przez wójta czy burmistrza (prezydenta miasta), a uchwalane przez radę.
Studium nie jest aktem prawnym wiążącym „na zewnątrz”, jedynie określa politykę
przestrzenną gminy (art. 9 ZagospPrzestrzU). Jest to obligatoryjny element planowa-
nia przestrzennego. Studium nie jest aktem prawa miejscowego.
Plan zagospodarowania przestrzennego zawiera część tekstową i graficzną (art. 15
ust. 1 ZagospPrzestrzU). Niezbędną częścią planu jest rysunek, a ponadto zawiera on
linie rozgraniczające tereny, zasady gospodarowania terenami itp. Są więc w nim za-
warte również normy techniczne i ustalenia dotyczące konkretnego obszaru.
Każdy, kto kwestionuje ustalenia przyjęte w projekcie planu, może składać uwagi
do projektu planu miejscowego (art. 17 i art. 18 ust. 1 ZagospPrzestrzU), wyłożonego
do publicznego wglądu. W wyniku rozpatrzenia uwag rada gminy może stwierdzić ko-
nieczność dokonania zmian w projekcie planu (art. 19 ZagospPrzestrzU). Naruszenie
zasad sporządzania studium lub planu oraz istotne naruszenie trybu sporządzania tych
aktów (w tym naruszenie właściwości organów) powoduje nieważność uchwały rady
w części lub całości. Stwierdza to w trybie nadzoru wojewoda. Na ogólnych zasadach
przewidzianych w art. 101 SamGminU, plan miejscowy, po jego uchwaleniu, można
zaskarżyć do wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Uchwalenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i dokonywanie
w nim zmian należy do kompetencji rady gminy (art. 20 i 27 ZagospPrzestrzU).
Uchwała rady gminy w sprawie uchwalenia planu miejscowego obowiązuje od dnia
wejścia w życie w niej określonego, jednak nie wcześniej niż po upływie 14 dni
od dnia ogłoszenia w dzienniku urzędowym województwa.
Uchwała ta podlega również publikacji na stronie internetowej gminy.
Plan jest dostępny dla każdego. Każdy ma prawo wglądu oraz otrzymywania wypi-
sów i wyrysów z tego planu. Do obowiązków wójta, burmistrza lub prezydenta miasta
należy prowadzenie zaktualizowanego rejestru miejscowych planów zagospodaro-
wania przestrzennego, gromadzenie materiałów związanych z planami itp. (art. 31
ZagospPrzestrzU).
Obowiązująca ustawa tylko w niektórych sytuacjach przewiduje obligatoryjne sporzą-
dzanie miejscowych planów (art. 14 ust. 7 ZagospPrzestrzU). Dotyczy to sytuacji, gdy
przepisy odrębne tak stanowią.

Przykład
Niedopuszczalność zmiany zagospodarowania terenu polegającej na budowie cmentarza w dro-
dze decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego:

119

70729800031276
70
 „I. W sytuacji braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego nie jest możliwe
ustalenie lokalizacji nowego cmentarza lub poszerzenie granic cmentarza już istniejącego w dro-
dze decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, o której mowa w art. 50 ust. 1
ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz.U.
z 2012 r. poz. 647 ze zm.). II. Skoro ustawodawca w art. 3 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmen-
tarzach i chowaniu zmarłych (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 23, poz. 295 ze zm.) stanowi, że cmentarze
zakłada się i rozszerza na terenach określonych w miejscowym planie zagospodarowania prze-
strzennego, a w art. 14 ust. 7 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 647 ze zm.) mówi się, że plan miejscowy sporządza się
obowiązkowo, jeżeli wymagają tego przepisy odrębne, to przepisy te tworzą zintegrowaną re-
gulację prawną w kwestii lokalizowania cmentarzy. W konsekwencji z zestawienia powyższych
przepisów wynika, że ustalenie lokalizacji nowego cmentarza lub poszerzenie granic cmentarza
już istniejącego nie jest możliwe w drodze decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicz-
nego” (wyr. WSA w Bydgoszczy z 3.4.2013 r., II SA/Bd 1119/12, Legalis).

W przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, określe-

nie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w drodze
decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, przy czym:
▶ lokalizację inwestycji celu publicznego ustala się w drodze decyzji o lokalizacji
inwestycji celu publicznego;
▶ sposób zagospodarowania terenu i warunki zabudowy dla innych inwestycji ustala
się w drodze decyzji o warunkach zabudowy.
Charakter miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego posiada zarządzenie
zastępcze wojewody (sporządza on sam miejscowy plan zagospodarowania przestrzen-
nego) wydane w trybie art. 12 ust. 3–4 ZagospPrzestrzU, gdy gmina pomimo wezwania
tego organu i wyznaczenia odpowiedniego terminu nie uchwala studium uwarunko-
wań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy.
Artykuł 14 ust. 6 ZagospPrzestrzU zabrania sporządzania planów dla terenów za-
mkniętych, z wyłączeniem terenów zamkniętych ustalanych przez ministra właści-
wego do spraw transportu.
Ustawa przewiduje procedurę planistyczną, w której stara się zabezpieczyć interesy
różnych podmiotów.
W przypadku interesów ogólnych istotne są wartości określone w art. 1 ust. 2 Zagosp­
PrzestrzU, które należy realizować w trakcie planowania. Chodzi tu o ład przestrzenny,

120

70729800031276
70
walory architektoniczne i krajobrazowe, wymagania ochrony środowiska, ochrony
dziedzictwa kulturowego, ochrony prawa własności itp.
Natomiast z perspektywy interesów jednostki istotne są dwie zasady wyrażone w art. 6
ust. 2 ZagospPrzestrzU:
▶ każdy ma prawo, w granicach ustalonych ustawą, do zagospodarowania terenu,
do którego ma tytuł prawny, jeśli nie narusza to chronionego prawem interesu
publicznego oraz interesu osób trzecich;
▶ każdy ma prawo do ochrony własnego interesu prawnego przy zagospodarowaniu
terenów należących do innych podmiotów.

Przykład
Niedopuszczalność zaskarżenia przez dzierżawcę nieruchomości uchwały rady gminy wydanej
w przedmiocie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego: „Interes dzierżawcy,
w przeciwieństwie do interesu właściciela, nie jest w postępowaniu planistycznym prawnie
chroniony. Jest to bowiem interes faktyczny, a ten nie daje legitymacji do skarżenia planu na pod-
stawie art. 101 § 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2015 r.
poz. 1515 ze zm.). Przejawem interesu faktycznego właśnie jest bowiem wola, by w dotychczaso-
wy sposób wykorzystywać dzierżawione grunty” (wyr. NSA z 23.9.2016 r., II OSK 914/15, Legalis).

W aspekcie wyważania interesów prywatnych w ramach planowania przestrzennego

oraz zakresu sądowej kontroli uchwał planistycznych wypowiedział się NSA w wyro-
ku z 25.2.2020 r. (II OSK 1053/18, Legalis) w następujący sposób: „1. W aktach pra-
wa miejscowego stanowiących miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego,
którego bezpośrednim adresatem jest podmiot podlegający zindywidualizowaniu,
organy je stanowiące powinny dołożyć należytej staranności w zakresie wyjaśnienia
przesłanek, w oparciu o które zostały wprowadzone dane regulacje. W przypadku gdy
interesy prywatne w zakresie zamierzonych rozwiązań planistycznych pozostają ze
sobą w konflikcie, organy planistyczne powinny dążyć do w miarę równomiernego
ich traktowania. Nawet jeżeli zamierzenia prywatnego właściciela nieruchomości są
zbieżne z oczekiwaniami organów planistycznych co do sposobu zagospodarowania
danego terenu, to nie uzasadnia to tworzenia znacząco gorszych (dyskryminujących)
warunków zagospodarowania dla innych właścicieli. Ograniczenie prawa własności
w planie miejscowym nie może nosić znamion preferencji prawa własności jednego
podmiotu prywatnego nad prawem własności innych prywatnych podmiotów bez
dostatecznego wyważenia obu interesów.
2. Sądy administracyjne kontrolując plany miejscowe nie mają kompetencji do roz-
ważania alternatywnych możliwości zagospodarowania danego terenu i tym samym

121

70729800031276
70
wskazywania, jaka inna jeszcze możliwość innego (alternatywnego) przeprojektowania
np. układu komunikacyjnego w pełni chroniłaby prawa właścicieli danych nierucho-
mości lub prawidłowo wyważałaby interesy kilku stron. Sąd administracyjny jedynie
ocenia, czy konkretna treść planu wraz z załącznikiem graficznym narusza w sposób
nieuzasadniony prawa przysługujące skarżącym nie oceniając innych możliwości pla-
nistycznego ukształtowania danej przestrzeni”.

122

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 3. WOJEWÓDZKI PLAN
ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym nie przewiduje tworze-

nia powiatowych planów zagospodarowania przestrzennego. Jednak art. 3 ust. 2
ZagospPrzestrzU przewiduje prowadzenie analiz i studiów w zakresie planowania
przestrzennego odnoszących się do powiatu. Natomiast art. 38 i n. ZagospPrzestrzU
przewidują sporządzenie i uchwalenie planu zagospodarowania przestrzennego wo-
jewództwa. Uchwalenie takiego planu poprzedzają analizy i studia odnoszące się
do problemów zagospodarowania przestrzennego województwa. Opracowuje się
też koncepcje i programy odnoszące się do poszczególnych terenów województwa lub
problemów zagospodarowania przestrzennego. Są to swoiste „specjalistyczne” akty
planowania (art. 38 ZagospPrzestrzU).
W wojewódzkich planach zagospodarowania przestrzennego uwzględnia się ustalenia
strategii rozwoju województwa, uchwalonej na podstawie SamWojU, jako pewnego
rodzaju planu regionalnego. Plan ten uchwala sejmik województwa.

Ważne
Wojewódzki plan zagospodarowania przestrzennego nie jest aktem prawa powszech-
nie obowiązującego.

Ustalenia wojewódzkiego planu zagospodarowania przestrzennego wprowadza się

do planu miejscowego po uprzednim uzgodnieniu terminu realizacji inwestycji celu
publicznego o znaczeniu ponadlokalnym i warunków wprowadzenia ich do planu miej-
scowego (art. 44 ZagospPrzestrzU).

123

70729800031276
70
Plan wojewódzki podlega okresowej ocenie (art. 45 ZagospPrzestrzU), w wyniku której
może dojść do zmiany planu zagospodarowania przestrzennego województwa (art. 42
ust. 3 ZagospPrzestrzU).
Jako część planu zagospodarowania przestrzennego województwa uchwala się plany
dla miasta będącego siedzibą władz samorządu województwa lub wojewody i powią-
zanego z nim funkcjonalnie obszaru (art. 39 ust. 6 ZagospPrzestrzU).
Artykuł 39 ust. 3 ZagospPrzestrzU określa elementy planu zagospodarowania prze-
strzennego województwa. Chodzi tu m.in. o podstawowe elementy sieci osadniczej,
powiązania komunikacyjne, obszary ochronne (zwłaszcza środowiska), rozmieszczenie
inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, granice terenów zamknię-
tych, obszary udokumentowanych złóż kopalin, obszary występowania szczególnego
zagrożenia powodzią itp.
Podobnie jak w zakresie planów miejscowych, również w zakresie przygotowania pla-
nów wojewódzkich ustala się określoną – choć mniej skomplikowaną – procedurę ich
przygotowania.
Ustawa przewiduje w tym zakresie możliwość składania wniosków po ogłoszeniu pub-
licznym o przystąpieniu do sporządzania planu. Plan uchwala sejmik województwa.
On też dokonuje w nim zmian w trybie właściwym dla uchwalenia planu.
Z art. 3 ust. 4 ZagospPrzestrzU wynika, że kształtowanie i prowadzenie polityki prze-
strzennej państwa należy do zadań Rady Ministrów; funkcje planistyczne są tu po-
dzielone między różne organy centralne.
Instytucją wprowadzoną ZagospPrzestrzU, występującą w praktyce raczej sporadycz-
nie, jest lokalizacja inwestycji celu publicznego. Inwestycje celu publicznego to te, które
służą realizacji celów publicznych, określonych w art. 6 GospNierU. Chodzi tu o takie
inwestycje, jak drogi publiczne i wodne, linie kolejowe, pomieszczenia dla urzędów
publicznych, obiekty na potrzeby obronności itp.
Rozmieszczenie (lokalizacja) inwestycji celu publicznego następuje na podstawie
planu miejscowego. Dopiero w przypadku braku takiego planu wydaje się decyzję
o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego (art. 50 ust. 1 i art. 4 ust. 2 pkt 1
ZagospPrzestrzU).

124

70729800031276
70
 W sprawach ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego decyzje wydają
w odniesieniu do:

inwestycji celu publicznego o znaczeniu wójt, burmistrz albo prezydent miasta

krajowym i wojewódzkim w uzgodnieniu z marszałkiem wojewódz-
twa

inwestycji celu publicznego o znaczeniu po- wójt, burmistrz albo prezydent miasta
wiatowym i gminnym

inwestycji celu publicznego na terenach wojewoda

zamkniętych

W przypadku niewydania przez właściwy organ decyzji w sprawie ustalenia lokalizacji

inwestycji celu publicznego w terminie 65 dni od dnia złożenia wniosku o wydanie
takiej decyzji, organ wyższego stopnia wymierza temu organowi, w drodze postano-
wienia, na które przysługuje zażalenie, karę pieniężną w wysokości 500 zł za każdy
dzień zwłoki. Wpływy z kar pieniężnych stanowią dochód budżetu państwa.

Przykład
Decyzja ustalająca lokalizację jednej stacji bazowej telefonii komórkowej: „Decyzja usta-
lająca lokalizację jednej stacji bazowej telefonii komórkowej z uwagi na zasięg i moc nadawczą
anten zaliczana jest do inwestycji celu publicznego, o których mowa w art. 51 ust. 1 pkt 2 ustawy
z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz. 717
ze zm.) [inwestycji celu publicznego o znaczeniu powiatowym i gminnym], chociaż zasięg emi-
towanych fal z tych nadajników nie musi pokrywać się z obszarem danej gminy czy powiatu, na
terenie których została zlokalizowana stacja bazowa. Z faktu, że zasięg telefonii komórkowej
przekracza już terytorium RP nie można wyciągnąć wniosku, że stacja bazowa telefonii komór-
kowej stanowi inwestycję celu publicznego o zasięgu krajowym lub wojewódzkim (art. 51 ust. 1
pkt 1 tej ustawy)” (wyr. NSA z 7.9.2012 r., II OSK 906/11, Legalis).

125

70729800031276
70
TEST DO CZĘŚCI VIII. PLAN
ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
1. Ład przestrzenny to:
a) takie ukształtowanie budynków, które tworzy harmonijną całość oraz uwzględnia
w uporządkowanych relacjach wybrane uwarunkowania i wymagania funkcjonalne,
społeczno-gospodarcze, środowiskowe, kulturowe oraz kompozycyjno-estetyczne,
b) takie ukształtowanie przestrzeni, które tworzy harmonijną całość oraz uwzględnia
w uporządkowanych relacjach wszelkie uwarunkowania i wymagania wyłącznie
funkcjonalne, ale nie społeczno-gospodarcze, środowiskowe, kulturowe oraz kom-
pozycyjno-estetyczne,
c) takie ukształtowanie przestrzeni, które tworzy harmonijną całość oraz uwzględnia
w uporządkowanych relacjach wszelkie uwarunkowania i wymagania funkcjonalne,
społeczno-gospodarcze, środowiskowe, kulturowe oraz kompozycyjno-estetyczne.

2. Inwestycja celu publicznego to:

a) działania o znaczeniu lokalnym (gminnym) i ponadlokalnym (powiatowym,
wojewódzkim i krajowym), a także krajowym (obejmującym również inwestycje
międzynarodowe i ponadregionalne) oraz metropolitalnym (obejmującym obszar
metropolitalny) bez względu na status podmiotu podejmującego te działania oraz
źródła ich finansowania, stanowiące realizację celów, o których mowa w art. 6
GospNierU),
b) działania o znaczeniu lokalnym (gminnym) i ponadlokalnym (powiatowym,
wojewódzkim i krajowym), a także krajowym (obejmującym również inwestycje
międzynarodowe i ponadregionalne) oraz metropolitalnym (obejmującym obszar
metropolitalny) podejmowane przez organ publiczny oraz finansowane ze środków
publicznych,
c) działania o znaczeniu lokalnym (gminnym) i ponadlokalnym (powiatowym, woje-
wódzkim i krajowym), bez względu na status podmiotu podejmującego te działania
oraz źródła ich finansowania, stanowiące realizację celów, o których mowa w art. 6
GospNierU).

126

70729800031276
70
3. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jest aktem:
a) regionalnej polityki przestrzennej i jest to akt prawa miejscowego,
b) państwowej polityki przestrzennej i jest to akt prawa miejscowego,
c) regionalnej polityki przestrzennej i nie jest to akt prawa miejscowego.

4. Przystąpienie do sporządzania miejscowego planu następuje:

a) wyłącznie z inicjatywy rady gminy,
b) na wniosek burmistrza,
c) wyłącznie na wniosek wójta.

5. Plan zagospodarowania przestrzennego zawiera:

a) wyłącznie część graficzną,
b) wyłącznie część tekstową,
c) część tekstową i graficzną.

6. Dla terenów zamkniętych:

a) sporządza się miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego za zgodą Preze-
sa RM,
b) nie sporządza się miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,
c) sporządza się miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego za zgodą woje-
wody.

7. Inwestycja celu publicznego jest lokalizowana:

a) wyłącznie na podstawie planu miejscowego,
b) wyłącznie w drodze decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego,
c) na podstawie planu miejscowego, a w przypadku jego braku – w drodze decyzji
o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego.

8. W sprawach ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego decyzje wydają

w odniesieniu do inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym i wojewódzkim:
a) wójt, burmistrz albo prezydent miasta w uzgodnieniu z marszałkiem województwa,
b) wójt, burmistrz albo prezydent miasta,
c) wojewoda.

127

70729800031276
70
CZĘŚĆ IX. PRAWO BUDOWLANE

ROZDZIAŁ 1. PODSTAWOWE ZAGADNIENIA

PRAWA BUDOWLANEGO

Prawo budowlane jest gałęzią materialnego prawa administracyjnego, która reguluje

procesy budowlane. Obecnie obowiązuje ustawa z 7.7.1994 r. – Prawo budowlane, która
reguluje instytucje prawa administracyjnego wkraczające w sferę praw jednostki, za-
mierzającej wykorzystać nieruchomości dla celów budowlanych.
Zgodnie z art. 1 PrBud, ustawa ta normuje działalność obejmującą sprawy projekto-
wania, budowy, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych oraz określa zasady
działania organów administracji publicznej w tych dziedzinach.
Prawa budowlanego nie stosuje się do szczególnego rodzaju budownictwa, a miano-
wicie nie będzie miało ono zastosowania w sprawach unormowanych przez:
1) prawo geologiczne i górnicze – w odniesieniu do obiektów budowlanych zakładów
górniczych;
2) prawo wodne – w odniesieniu do urządzeń wodnych;
3) przepisy dotyczące ochrony zabytków i opieki nad zabytkami – w odniesieniu do
obiektów i obszarów wpisanych do rejestru zabytków oraz obiektów i obszarów
objętych ochroną konserwatorską na podstawie miejscowego planu zagospodaro-
wania przestrzennego (art. 2 PrBud).

128

70729800031276
70
 Pojęcie Znaczenie

obiekt budowlany Budynek, budowla bądź obiekt małej architektury, wraz z in-
stalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania obiektu
zgodnie z jego przeznaczeniem, wzniesiony z użyciem wyrobów
budowlanych.

budynek Budynek to taki obiekt budowlany, który jest trwale związany

z gruntem, jest wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród
budowlanych oraz posiada fundamenty i dach.

budynek mieszkalny Należy przez to rozumieć budynek wolnostojący albo budynek

jednorodzinny w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący za-
spokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiący konstrukcyj-
nie samodzielną całość, w którym dopuszcza się wydzielenie nie
więcej niż dwóch lokali mieszkalnych albo jednego lokalu miesz-
kalnego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej nieprze-
kraczającej 30% powierzchni całkowitej budynku.

budowla Należy przez to rozumieć każdy obiekt budowlany niebędący

budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: obiekty linio-
we, lotniska, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci
techniczne, wolnostojące maszty antenowe, wolnostojące trwale
związane z gruntem tablice reklamowe i urządzenia reklamo-
we, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydro-
techniczne, zbiorniki, wolnostojące instalacje przemysłowe lub
urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska od-
padów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziem-
ne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu,
budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budow-
lane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych,
elektrowni jądrowych, elektrowni wiatrowych, morskich turbin
wiatrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny
i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części
przedmiotów składających się na całość użytkową.

129

70729800031276
70
 Pojęcie Znaczenie

obiekt liniowy Należy przez to rozumieć obiekt budowlany, którego charaktery-

stycznym parametrem jest długość, w szczególności droga wraz
ze zjazdami, linia kolejowa, wodociąg, kanał, gazociąg, ciepło-
ciąg, rurociąg, linia i trakcja elektroenergetyczna, linia kablowa
nadziemna i, umieszczona bezpośrednio w ziemi, podziemna,
wał przeciwpowodziowy oraz kanalizacja kablowa, przy czym
kable zainstalowane w kanalizacji kablowej, kable zainstalo-
wane w kanale technologicznym oraz kable telekomunikacyj-
ne dowieszone do już istniejącej linii kablowej nadziemnej nie
stanowią obiektu budowlanego lub jego części ani urządzenia
budowlanego.

obiekt małej Należy przez to rozumieć niewielkie obiekty, a w szczególności:

architektury ▶ kultu religijnego, jak: kapliczki, krzyże przydrożne, figury;
▶ posągi, wodotryski i inne obiekty architektury ogrodowej;
▶ użytkowe służące rekreacji codziennej i utrzymaniu porząd-
ku, jak: piaskownice, huśtawki, drabinki, śmietniki.

tymczasowy obiekt Należy przez to rozumieć obiekt budowlany przeznaczony do

budowlany czasowego użytkowania w okresie krótszym od jego trwałości
technicznej, przewidziany do przeniesienia w inne miejsce lub
rozbiórki, a także obiekt budowlany niepołączony trwale z grun-
tem, jak: strzelnice, kioski uliczne, pawilony sprzedaży ulicznej
i wystawowe, przekrycia namiotowe i powłoki pneumatyczne,
urządzenia rozrywkowe, barakowozy, obiekty kontenerowe,
przenośne wolnostojące maszty antenowe.

budowa Należy przez to rozumieć wykonywanie obiektu budowlanego

w określonym miejscu, a także odbudowę, rozbudowę, nadbu-
dowę obiektu budowlanego.

roboty budowlane Należy przez to rozumieć budowę, a także prace polegające na

przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budow-
lanego.

130

70729800031276
70
 Pojęcie Znaczenie

przebudowa Należy przez to rozumieć wykonywanie robót budowlanych,

w wyniku których następuje zmiana parametrów użytkowych
lub technicznych istniejącego obiektu budowlanego, z wyjątkiem
charakterystycznych parametrów, jak: kubatura, powierzchnia
zabudowy, wysokość, długość, szerokość bądź liczba kondygna-
cji; w przypadku dróg są dopuszczalne zmiany charakterystycz-
nych parametrów w zakresie niewymagającym zmiany granic
pasa drogowego.

remont Należy przez to rozumieć wykonywanie w istniejącym obiekcie

budowlanym robót budowlanych polegających na odtworzeniu
stanu pierwotnego, a niestanowiących bieżącej konserwacji, przy
czym dopuszcza się stosowanie wyrobów budowlanych innych
niż użyto w stanie pierwotnym.

urządzenia Należy przez to rozumieć urządzenia techniczne związane

budowlane z obiektem budowlanym, zapewniające możliwość użytkowania
obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, jak przyłącza i urządze-
nia instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu
ścieków, a także przejazdy, ogrodzenia, place postojowe i place
pod śmietniki.

teren budowy Należy przez to rozumieć przestrzeń, w której prowadzone są

roboty budowlane wraz z przestrzenią zajmowaną przez urzą-
dzenia zaplecza budowy.

prawo do Należy przez to rozumieć tytuł prawny wynikający z prawa włas-

dysponowania ności, użytkowania wieczystego, zarządu, ograniczonego prawa
nieruchomością rzeczowego albo stosunku zobowiązaniowego, przewidującego
na cele budowlane uprawnienia do wykonywania robót budowlanych.

pozwolenie Należy przez to rozumieć decyzję administracyjną zezwalającą

na budowę na rozpoczęcie i prowadzenie budowy lub wykonywanie robót
budowlanych innych niż budowa obiektu budowlanego.

dokumentacja Należy przez to rozumieć pozwolenie na budowę lub zgłoszenie

budowy wraz z załączonym projektem budowlanym, dziennik budowy,
protokoły odbiorów częściowych i końcowych, rysunki i opisy
służące realizacji obiektu, dokumenty geodezyjne i książkę ob-
miarów.

131

70729800031276
70
 Pojęcie Znaczenie

dokumentacja Należy przez to rozumieć dokumentację budowy z naniesionymi

powykonawcza zmianami dokonanymi w toku wykonywania robót oraz geode-
zyjnymi pomiarami powykonawczymi.

teren zamknięty Należy przez to rozumieć teren zamknięty, o którym mowa

w przepisach Prawa geodezyjnego i kartograficznego.

organ samorządu Należy przez to rozumieć organy określone w ustawie

zawodowego z 15.12.2000 r. o samorządach zawodowych architektów oraz
inżynierów budownictwa.

obszar Należy przez to rozumieć teren wyznaczony w otoczeniu obiektu

oddziaływania budowlanego na podstawie przepisów odrębnych, wprowadzają-
obiektu cych związane z tym obiektem ograniczenia w zabudowie tego
terenu.

Artykuł 5 i n. PrBud wskazują na przedmiot ochrony prawa budowlanego. Chodzi

tu m.in. o bezpieczeństwo ludzi i mienia, ochronę środowiska, ochronę dóbr kul-
tury itp. Dotyczy to także zharmonizowania obiektu budowlanego z otoczeniem,
tj. dostosowania obiektu do krajobrazu i otaczającej zabudowy, a przede wszystkim
o przestrzeganie norm technicznych odnoszących się zarówno do obiektów budowla-
nych, jak i do wyrobów stosowanych w budownictwie. Obiekty budowlane powinny
odpowiadać zasadom wiedzy technicznej. Ustawa nakazuje wreszcie chronić uzasad-
nione interesy osób trzecich.
Zasada wolności budowlanej jest naczelną zasadą Prawa budowlanego. Wynika ona
z konstytucyjnie chronionego prawa własności. Właściciel może swobodnie dyspo-
nować rzeczą, chyba że ustawy ograniczają tę swobodę. Zatem ingerencja władcza
w sposób korzystania z nieruchomości w procesach budowlanych musi być wyraźnie
przewidziana przez Prawo budowlane.
Obecnie zasadę tę wprowadza art. 4 PrBud, zgodnie z którym „każdy ma prawo za-
budowy nieruchomości gruntowej, jeżeli wykaże prawo do dysponowania nieru-
chomością na cele budowlane, pod warunkiem zgodności zamierzenia budowlanego
z przepisami”.
Przepis ten zawiera jednocześnie wskazania warunkujące korzystanie z zasady wol-
ności budowlanej. Są to:
▶ prawo do „dysponowania nieruchomością” (a nie tylko prawo własności) oraz
▶ spełnienie warunku zgodności zamierzenia budowlanego z przepisami.

132

70729800031276
70
Chodzi tu nie tylko o przepisy PrBud, ale również różne przepisy szczególne (np. ustawę
z 23.7.2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami lub ZagospPrzestrzU).

Artykuł 17 PrBud wylicza następujących uczestników procesu budowlanego:

inwestora inspektora projektanta kierownika

nadzoru budowy lub
inwestorskiego kierownika robót

Katalog ten nie jest jednak zamknięty. Uczestnikami procesu budowlanego – choć
w innym znaczeniu – są organy administracji architektoniczno-budowlanej oraz
organy nadzoru budowlanego. Ci ostatni „uczestnicy” występują jednak w innej roli
niż podmioty wymienione w art. 17 PrBud, a mianowicie sprawują funkcje władcze
państwa.
Inne przepisy PrBud wskazują ponadto, że oprócz podmiotów wymienionych w art. 17
uczestnikami procesu budowlanego są inwestor, właściciel, użytkownik wieczysty
i zarządca nieruchomości znajdujących się w obszarze oddziaływania obiektu (art. 28
ust. 2 PrBud).
Łączenie funkcji kierownika budowy i inspektora nadzoru inwestorskiego nie jest
dopuszczalne (art. 24 ust. 1 PrBud).
Rozróżnia się organy administracji architektoniczno-budowlanej oraz organy nadzoru
budowlanego. Rozróżnienie to nie zawsze jest ostre. Pewne bowiem zadania i kompe-
tencje obu typów organów są wspólne.

133

70729800031276
70
 główny inspektor
starosta wojewoda nadzoru budowlanego

organy administracji architektoniczno-budowlanej

ORGANY NADZORU BUDOWLANEGO (SENSU LARGO)

organy nadzoru budowlanego (sensu stricto)

powiatowy inspektor wojewoda przy pomocy główny inspektor

nadzoru budowlanego wojewódzkiego nadzoru budowlanego
inspektora nadzoru
budowlanego

Prawo budowlane w art. 28 ust. 1 przyjmuje zasadę, że na roboty budowlane potrzebne

jest, co do zasady, pozwolenie na budowę.

Ważne
Decyzję o pozwoleniu na budowę wydaje organ administracji architektoniczno-bu-
dowlanej.

Nie wymagają jednak decyzji o pozwoleniu określone budowy (np. wolnostojących,

nie więcej niż dwukondygnacyjnych budynków mieszkalnych jednorodzinnych o po-
wierzchni zabudowy do 70 m2, których obszar oddziaływania mieści się w całości na
działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane, a budowa jest prowadzona
w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych inwestora; wolnostojących
parterowych budynków stacji transformatorowych i kontenerowych stacji transfor-
matorowych o powierzchni zabudowy do 35 m2; przydomowych tarasów naziemnych
o powierzchni zabudowy powyżej 35 m2; wolnostojących: parterowych budynków go-
spodarczych, garaży, wiat – o powierzchni zabudowy do 35 m2, przy czym łączna liczba
tych obiektów na działce nie może przekraczać dwóch na każde 500 m2 powierzchni
działki). W takich sytuacjach wystarczy z reguły samo zgłoszenie organowi admi-
nistracji architektoniczno-budowlanej, który może jednak w drodze decyzji nałożyć
obowiązek uzyskania pozwolenia.

134

70729800031276
70
Co do zasady, na rozbiórkę obiektów, na których budowę nie była potrzebna decyzja
o pozwoleniu, nie jest potrzebna odrębna decyzja. Organ administracji architekto-
niczno-budowlanej może jednak w określonej sytuacji wprowadzić wymóg uzyskania
decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę (art. 31 ust. 2 PrBud).
Pozwolenie na budowę może dotyczyć całego zamierzenia inwestycyjnego lub
– na wniosek inwestora – tylko wydzielonej części (art. 33 ust. 1 PrBud).
Inwestor, składając wniosek o pozwolenie na budowę, powinien dopełnić określonych
czynności. Do wniosku o pozwolenie na budowę należy dołączyć m.in.:
1) projekt zagospodarowania działki lub terenu oraz projekt architektoniczno-bu-
dowlany w postaci:
a) papierowej – w 3 egzemplarzach albo
b) elektronicznej – wraz z opiniami, uzgodnieniami, pozwoleniami i innymi doku-
mentami, których obowiązek dołączenia wynika z przepisów odrębnych ustaw,
lub kopiami tych opinii, uzgodnień, pozwoleń i innych dokumentów;
2) oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele bu-
dowlane;
3) decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, jeżeli jest ona wyma-
gana zgodnie z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Ustawa szczegółowo określa wymagania, jakim powinien odpowiadać projekt bu-
dowlany (art. 34 PrBud).
Projekt zagospodarowania działki lub terenu oraz projekt architektoniczno-budowlany
ulegają zatwierdzeniu:
▶ w drodze decyzji o pozwoleniu na budowę lub
▶ na żądanie inwestora – w drodze odrębnej decyzji, poprzedzającej wydanie decyzji
o pozwoleniu na budowę. Taka decyzja jest ważna nie dłużej niż rok (art. 34 ust. 4
i 5 PrBud).
Zatwierdzeniu podlegają trzy egzemplarze projektu zagospodarowania działki lub te-
renu oraz projektu architektoniczno-budowlanego, z których jeden egzemplarz prze-
znaczony jest dla inwestora, jeden egzemplarz dla organu zatwierdzającego projekt
oraz jeden egzemplarz dla właściwego organu nadzoru budowlanego. W przypadku
sporządzenia projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architek-
toniczno-budowlanego w postaci elektronicznej zatwierdzenie polega na opatrzeniu
projektów kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym, podpisem
osobistym lub kwalifikowaną pieczęcią elektroniczną organu zatwierdzającego projekt.
Zatwierdzony projekt przekazuje się inwestorowi.
Wniosek o pozwolenie na budowę powinien być złożony w terminie ważności de-
cyzji o warunkach zabudowy, gdy brak jest planu miejscowego zagospodarowania

135

70729800031276
70
przestrzennego, a w przypadku inwestycji celu publicznego – po uzyskaniu decy-
zji o ustaleniu lokalizacji. Samo zaś wydanie tych decyzji następuje na podstawie
ZagospPrzestrzU.

Decyzja o pozwoleniu na budowę wygasa, jeżeli:

budowa nie została rozpoczęta przed budowa została przerwana na czas

upływem 3 lat od dnia, w którym decyzja dłuższy niż 3 lata
ta stała się ostateczna lub

Oznacza to konieczność wydania przez właściwy organ decyzji o stwierdzeniu wygaś-

nięcia pozwolenia na budowę.
Kwestia precyzyjnego określenia rozpoczęcia budowy jest szczególnie istotna dla oceny
prawidłowości i legalności przebiegu procesu budowlanego. Prawo budowlane w art. 41
ust. 1 stwierdza, że za rozpoczęcie budowy uważa się podjęcie prac przygotowawczych
na budowie. Jednocześnie w art. 41 ust. 2 PrBud ustawodawca zawarł zamkniętą listę
prac uznanych za prace przygotowawcze.

PRACE PRZYGOTOWAWCZE

wytyczenie wykonanie zagospodaro- wykonanie

geodezyjne niwelacji terenu wanie terenu przyłączy do sieci
obiektów budowy wraz infrastruktury
w terenie z budową tymcza- technicznej na
sowych obiektów potrzeby budowy

Jeszcze przed rozpoczęciem robót budowlanych na inwestorze ciążą określone

obowiązki, m.in. jest on, w sytuacjach wskazanych w PrBud, obowiązany:

zapewnić ustanowić ustanowić przekazać

sporządzenie kierownika inspektora kierownikowi
projektu budowy nadzoru budowy projekt
technicznego inwestorskiego budowlany,
w tym projekt
techniczny, o ile
jest wymagany

136

70729800031276
70
Organ administracji architektoniczno-budowlanej może wyłączyć, w drodze decyzji,
obowiązek ustanawiania kierownika budowy, jeżeli jest to uzasadnione nieznacznym
stopniem skomplikowania robót budowlanych lub innymi ważnymi względami.
Przy prowadzeniu robót budowlanych, do kierowania którymi jest wymagane przygo-
towanie zawodowe w specjalności techniczno-budowlanej innej niż posiada kierownik
budowy, inwestor jest obowiązany zapewnić ustanowienie kierownika robót w danej
specjalności.
Z kolei kierownik budowy jest obowiązany przed rozpoczęciem budowy / rozbiórki:
1) zabezpieczyć teren budowy lub rozbiórki;
2) potwierdzić wpisem w dzienniku budowy otrzymanie od inwestora zatwierdzone-
go projektu budowlanego oraz, o ile jest wymagany – projektu technicznego albo
projektu rozbiórki;
3) umieścić na terenie budowy, w widocznym miejscu:
a) tablicę informacyjną oraz
b) ogłoszenie zawierające dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdro-
wia – w przypadku budowy, na której przewiduje się prowadzenie robót bu-
dowlanych trwających dłużej niż 30 dni roboczych i jednoczesne zatrudnienie
co najmniej 20 pracowników lub przewidywany zakres robót budowlanych
przekracza 500 osobodni.
W przypadku braku obowiązku ustanowienia kierownika budowy spełnienie powyż-
szych obowiązków należy do inwestora.

W przypadku robót budowlanych wymagających ustanowienia kierownika budowy

prowadzi się:

dziennik budowy dziennik rozbiórki dziennik montażu

– w przypadku – w przypadku
robót budowlanych robót budowlanych
polegających wyłącznie polegających wyłącznie
na rozbiórce na montażu

Szczególne znaczenie ma dziennik budowy, który stanowi urzędowy dokument prze-

biegu robót budowlanych oraz zdarzeń i okoliczności zachodzących w toku wykonywa-
nia tych robót. Dziennik budowy prowadzi się w postaci papierowej lub elektronicznej.
Za jego prowadzenie odpowiada kierownik budowy.

137

70729800031276
70
Przed rozpoczęciem robót budowlanych inwestor występuje do właściwego organu
w celu:
1) ostemplowania przedłożonego dziennika budowy albo
2) wydania i ostemplowania dziennika budowy.
Organem właściwym do wydania dziennika budowy jest:
1) organ administracji architektoniczno-budowlanej;
2) organ nadzoru budowlanego – w przypadku robót budowlanych objętych decyzją o:
a) legalizacji budowy, o której mowa w art. 49 ust. 4 PrBud,
b) pozwoleniu na wznowienie robót budowlanych, o której mowa w art. 51 ust. 4
PrBud.
Wydanie dziennika budowy następuje za opłatą stanowiącą równowartość kosztów
jego zakupu przez właściwy organ.

Ważne
Przed rozpoczęciem robót budowlanych należy dokonać w dzienniku budowy wpisu
osób, które pełnią funkcję kierownika budowy i inspektora nadzoru inwestorskiego.
Osoby te są obowiązane potwierdzić podpisem przyjęcie powierzonych im funkcji.

Uprawnionymi do dokonania wpisu w dzienniku budowy są:

1) uczestnicy procesu budowlanego;
2) geodeta uprawniony wykonujący na terenie budowy czynności geodezyjne na po-
trzeby budownictwa;
3) upoważnieni pracownicy organów nadzoru budowlanego i innych organów upraw-
nionych do kontroli przestrzegania przepisów na terenie budowy, w ramach doko-
nywanych czynności kontrolnych.

Ważne
Dokonywanie w dzienniku budowy wpisów niezgodnych z prawdą stanowi przestęp-
stwo przeciwko wiarygodności dokumentów (zob. art. 271 KK).

W trakcie wykonywania prac przygotowawczych lub robót budowlanych zachodzi

niekiedy konieczność wejścia na teren sąsiedniej nieruchomości. Powinno to nastąpić
w drodze negocjacji z ewentualną rekompensatą za poniesione szkody. Negocjacje
te nie zawsze prowadzą do osiągnięcia celu. Dlatego art. 47 PrBud przewiduje inge-
rencję administracyjnoprawną w sferę praw własności lub innych praw rzeczowych
czy zobowiązaniowych. Na wniosek inwestora organ administracji architektoniczno-

138

70729800031276
70
-budowlanej, w drodze decyzji administracyjnej, może nałożyć obowiązek udostęp-
nienia sąsiedniego budynku, lokalu lub innej nieruchomości.

Przykład
Historia stosunków sąsiedzkich a przesłanki wydania decyzji o wejściu na teren nieruchomości
sąsiedniej: „Wskazywanie na istnienie wieloletniego konfliktu między stronami w żaden sposób
nie może prowadzić do zakwestionowania wydanych w sprawie decyzji o niezbędności wejścia
na teren sąsiedniej nieruchomości [art. 47 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane
(t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 ze zm.)]” (wyr. NSA z 9.2.2017 r., II OSK 1358/15, Legalis).

Niezależnie od sposobu korzystania z sąsiedniej nieruchomości na inwestorze ciąży

obowiązek naprawienia szkody powstałej w wyniku wejścia na obcą nieruchomość.
Roszczenia z tego tytułu posiadają charakter cywilnoprawny i mogą być dochodzone
na drodze procesu cywilnego.

Ważne
Zajęcie na potrzeby budowy pasa drogowego lub jego części następuje w trybie od-
rębnym i regulowane jest przepisami DrogPublU. Zajęcie pasa drogowego wymaga
zezwolenia zarządcy drogi.

Prawo budowlane zawiera rygorystyczne przepisy dotyczące samowoli budowlanej.

W przypadku obiektu budowlanego lub jego części będącego w budowie albo wybu-
dowanego:
1) bez wymaganej decyzji o pozwoleniu na budowę albo
2) bez wymaganego zgłoszenia albo pomimo wniesienia sprzeciwu do tego zgłoszenia
– organ nadzoru budowlanego wydaje postanowienie o wstrzymaniu budowy.
Jeżeli w wyniku budowy występuje stan zagrożenia życia lub zdrowia ludzi, w posta-
nowieniu o wstrzymaniu budowy organ nadzoru budowlanego nakazuje bezzwłoczne:
1) zabezpieczenie obiektu budowlanego lub terenu, na którym prowadzona jest bu-
dowa oraz
2) usunięcie stanu zagrożenia.
W postanowieniu o wstrzymaniu budowy informuje się o: możliwości złożenia wnio-
sku o legalizację obiektu budowlanego lub jego części; konieczności wniesienia opła-
ty legalizacyjnej w celu uzyskania decyzji o legalizacji obiektu budowlanego lub jego
części; zasadach obliczania opłaty legalizacyjnej.
Na postanowienie o wstrzymaniu budowy przysługuje zażalenie.

139

70729800031276
70
 Ważne
Postanowienie o wstrzymaniu budowy wydaje się również w przypadku zakończenia
budowy.

W terminie 30 dni od dnia doręczenia postanowienia o wstrzymaniu budowy inwe-

stor, właściciel lub zarządca obiektu budowlanego może złożyć wniosek o legalizację.
Wówczas organ nadzoru budowlanego nakłada, w drodze postanowienia, obowiązek
przedłożenia dokumentów legalizacyjnych w terminie nie krótszym niż 60 dni od
dnia doręczenia tego postanowienia.
W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w dokumentach legalizacyjnych, organ
nadzoru budowlanego wydaje postanowienie o obowiązku usunięcia tych nieprawid-
łowości w wyznaczonym terminie. Na postanowienie przysługuje zażalenie.
W przypadku stwierdzenia braku nieprawidłowości lub wykonania postanowienia,
o którym mowa powyżej, organ nadzoru budowlanego wydaje postanowienie o usta-
leniu opłaty legalizacyjnej. Na postanowienie o ustaleniu opłaty legalizacyjnej przy-
sługuje zażalenie.
Po uiszczeniu opłaty legalizacyjnej organ nadzoru budowlanego wydaje decyzję o le-
galizacji, która:
1) zatwierdza projekt budowlany albo projekt zagospodarowania działki lub terenu
oraz
2) zezwala na wznowienie budowy, jeżeli budowa nie została zakończona.

Ważne
W decyzji o legalizacji nakłada się obowiązek uzyskania decyzji o pozwoleniu na użyt-
kowanie.

Ustawodawca przewidział również uproszczone postępowanie legalizacyjne, które

organ nadzoru budowlanego wszczyna w przypadku stwierdzenia budowy obiektu
budowlanego lub jego części:
1) bez wymaganej decyzji o pozwoleniu na budowę albo
2) bez wymaganego zgłoszenia albo pomimo wniesienia sprzeciwu do tego zgłoszenia
– jeżeli od zakończenia budowy upłynęło co najmniej 20 lat.
W ramach uproszczonego postępowania legalizacyjnego organ nadzoru budowlanego
nakłada, w drodze postanowienia, obowiązek przedłożenia dokumentów legalizacyj-
nych w terminie nie krótszym niż 60 dni od dnia jego doręczenia.

140

70729800031276
70
Organ nadzoru budowlanego, w uproszczonym postępowaniu legalizacyjnym, wydaje:
1) decyzję o legalizacji, w przypadku gdy:
a) dokumenty legalizacyjne są kompletne lub ich niekompletność została usunięta
zgodnie z postanowieniem, o którym mowa w art. 49h ust. 2 oraz
b) z ekspertyzy technicznej, o której mowa w art. 49g ust. 2 pkt 3, wynika, że stan
techniczny obiektu budowlanego nie stwarza zagrożenia dla życia lub zdrowia
ludzi oraz pozwala na bezpieczne użytkowanie obiektu budowlanego zgodne
z dotychczasowym lub zamierzonym sposobem użytkowania;
2) decyzję o nakazie rozbiórki, w przypadku:
a) nieprzedłożenia dokumentów legalizacyjnych w wyznaczonym terminie wska-
zanym w postanowieniu, o którym mowa w art. 49g ust. 1,
b) niewykonania, w wyznaczonym terminie, postanowienia, o którym mowa
w art. 49h ust. 2,
c) gdy z ekspertyzy technicznej, o której mowa w art. 49g ust. 2 pkt 3, wynika, że
stan techniczny obiektu budowlanego stwarza zagrożenie dla życia lub zdrowia
ludzi lub nie pozwala na bezpieczne użytkowanie obiektu budowlanego zgodne
z dotychczasowym lub zamierzonym sposobem użytkowania.

Ważne
Decyzja o legalizacji stanowi podstawę użytkowania obiektu budowlanego.

Artykuł 50 PrBud wprowadza instytucję wstrzymania prowadzenia robót budow-

lanych, gdy zaistnieją okoliczności w nim przewidziane. Wstrzymanie robót budow-
lanych następuje w drodze zaskarżalnego postanowienia, które podlega egzekucji
administracyjnej. Postanowienie o wstrzymaniu robót traci ważność po upływie
2 miesięcy od dnia doręczenia. Przed upływem tego terminu organ nadzoru budow-
lanego powinien wydać decyzję, w której – w zależności od zaistniałych okoliczności:
1) nakazuje zaniechanie dalszych robót bądź
2) nakazuje rozbiórkę obiektu lub jego części albo
3) określa czynności, jakich należy dokonać w określonym terminie.
W przypadku niewykonania czynności, o których mowa powyżej, organ nadzoru
nakazuje zaniechanie dalszych czynności lub rozbiórkę obiektu. Może też nakazać
doprowadzenie obiektu do stanu poprzedniego lub stanu zgodnego z prawem (art. 51
PrBud).
Prawo budowlane nakłada określone obowiązki na właściciela lub zarządcę obiektu
budowlanego po zakończeniu budowy. Chodzi przede wszystkim o:
1) użytkowanie obiektu zgodnie z przeznaczeniem;
2) użytkowanie zgodnie z wymogami ochrony środowiska;

141

70729800031276
70
 3) utrzymanie obiektu w należytym stanie technicznym i estetycznym;
4) poddawanie obiektu okresowym kontrolom;
5) przechowywanie dokumentacji dotyczącej budowy itp.
Zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego określona w art. 71 PrBud wy-
maga zgłoszenia organowi administracji architektoniczno-budowlanej.

Przykład
Zmiana sposobu użytkowania obiektu na cele rozrywkowe: „Użytkowanie obiektu na cele
rozrywkowe, a takim jest niewątpliwie klub nocny, w sposób oczywisty wpływa na warunki
w zakresie emisji hałasu i drgań oraz układu obciążeń, a więc kształtuje warunki higieniczno-
-sanitarne i ochrony środowiska, może również naruszać prawnie chronione interesy właścicieli
nieruchomości sąsiednich [art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (t.j. Dz.U.
z 2013 r. poz. 1409 ze zm.)]. Powyższe oznacza, że zmiana powyższych warunków, jest trakto-
wana jako zmiana sposobu użytkowania” (wyr. WSA w Lublinie z 5.6.2018 r., II SA/Lu 303/18,
Legalis).

Odrębne postanowienia wprowadza ustawa, gdy chodzi o katastrofę budowlaną.

Artykuł 73 PrBud definiuje to pojęcie następująco: „Katastrofą budowlaną jest nie-
zamierzone, gwałtowne zniszczenie obiektu budowlanego lub jego części, a także
konstrukcyjnych elementów rusztowań, elementów urządzeń formujących, ścianek
szczelnych i obudowy wykopów”.
Prowadzi się wówczas postępowanie wyjaśniające, przede wszystkim jednak orga-
nizuje się doraźną pomoc, podejmuje czynności przeciwdziałające rozszerzaniu się
skutków katastrofy, zabezpiecza miejsce katastrofy oraz powiadamia właściwe organy
(nadzoru budowlanego, Policję, prokuratora itp.). Ponadto zawiadamia się organy
nadzoru wyższego stopnia i Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego, które mogą
przejąć postępowanie wyjaśniające (art. 74–79 PrBud).

142

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 2. DROGI PUBLICZNE

Droga publiczna jest drogą zaliczoną na podstawie ustawy z 21.3.1985 r. o drogach

publicznych do jednej z kategorii dróg, z których może korzystać każdy, zgodnie z ich
przeznaczeniem, z ograniczeniami i wyjątkami określonymi w przepisach prawa.
Ze względu na funkcje w sieci drogowej drogi publiczne dzielą się na cztery kategorie:

DROGI PUBLICZNE (ze względu na funkcje w sieci drogowej)

drogi drogi drogi drogi

krajowe wojewódzkie powiatowe gminne

Ulice leżące w ciągu wymienionych powyżej dróg należą do tej samej kategorii
co te drogi.
Drogi, parkingi oraz place przeznaczone do ruchu pojazdów, niezaliczone do żadnej
z kategorii dróg publicznych i niezlokalizowane w pasie drogowym takiej drogi są dro-
gami wewnętrznymi.
Ze względu na dostępność drogi publiczne dzielą się na dwie kategorie.

DROGI PUBLICZNE (ze względu na ich dostępność)

drogi ogólnodostępne drogi o ograniczonej dostępności,

w tym autostrady i drogi ekspresowe

Drogi krajowe stanowią własność Skarbu Państwa. Drogi należące do pozostałych ka-
tegorii stanowią własność właściwego samorządu województwa, powiatu lub gminy.

143

70729800031276
70
 Do dróg krajowych zalicza się:

autostrady i drogi ekspresowe oraz drogi leżące w ich ciągach do czasu

wybudowania autostrad i dróg ekspresowych

drogi międzynarodowe

drogi stanowiące połączenia zapewniające spójność sieci dróg krajowych

drogi dojazdowe do ogólnodostępnych drogowych przejść granicznych

drogi alternatywne dla płatnych autostrad

ciągi obwodnicowe dużych aglomeracji miejskich

Zaliczenie do kategorii dróg krajowych następuje w drodze rozporządzenia ministra

właściwego do spraw transportu w porozumieniu z organami wskazanymi w ustawie.
Centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach dróg krajowych
jest Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad, powoływany i odwoływany
przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw transportu
i działający pod jego nadzorem i przy pomocy Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych
i Autostrad wraz z jej oddziałami wojewódzkimi.
Do dróg wojewódzkich zalicza się drogi inne niż określone w art. 5 ust. 1 DrogPublU,
stanowiące połączenia między miastami, mające znaczenie dla województwa. Za-
liczenie do kategorii dróg wojewódzkich następuje w drodze uchwały sejmiku woje-
wództwa w porozumieniu z ministrami właściwymi do spraw transportu oraz obrony
narodowej.
Ustalenie przebiegu istniejących dróg wojewódzkich następuje w drodze uchwały
sejmiku województwa, po zasięgnięciu opinii zarządów powiatów i zarządów związ-
ków metropolitalnych, na obszarze których przebiega droga, a w miastach na prawach
powiatu – opinii prezydentów miast.
Do dróg powiatowych zalicza się drogi inne niż określone w art. 5 ust. 1 i art. 6 ust. 1
DrogPublU, stanowiące połączenia miast będących siedzibami powiatów z siedziba-
mi gmin i siedzib gmin między sobą.

144

70729800031276
70
Zaliczenie drogi do kategorii dróg powiatowych następuje w drodze uchwały rady
powiatu w porozumieniu z zarządem województwa, po zasięgnięciu opinii wójtów
(burmistrzów, prezydentów miast) gmin, na obszarze których przebiega droga, oraz
zarządów sąsiednich powiatów, a w miastach na prawach powiatu – opinii prezydentów
miast.
Ustalenie przebiegu istniejących dróg powiatowych następuje w drodze uchwały rady
powiatu, po zasięgnięciu opinii wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) gmin, na
obszarze których przebiega droga.
Do dróg gminnych zalicza się drogi o znaczeniu lokalnym niezaliczone do innych
kategorii, stanowiące uzupełniającą sieć dróg służących miejscowym potrzebom,
z wyłączeniem dróg wewnętrznych. Zaliczenie do kategorii dróg gminnych następuje
w drodze uchwały rady gminy po zasięgnięciu opinii właściwego zarządu powiatu.
Ustalenie przebiegu istniejących dróg gminnych następuje w drodze uchwały rady
gminy.

ZARZĄDCĄ DROGI JEST

organ administracji rządowej jednostka samorządu terytorialnego,

właściwego w sprawach planowania,
budowy, modernizacji, utrzymania
i ochrony dróg

ZARZĄDCĄ DRÓG

krajowych wojewódzkich powiatowych gminnych

jest Generalny jest zarząd jest zarząd jest wójt
Dyrektor Dróg województwa powiatu (burmistrz,
Krajowych prezydent miasta)
i Autostrad

145

70729800031276
70
Przykład
Status zarządcy drogi gminnej: „1. Stosownie do art. 19 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach
publicznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 460 ze zm.), zarządcami dróg gminnych są wójt, burmistrz
lub prezydent miasta, gdyż do właściwości tych organów należą sprawy z zakresu planowania,
budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony dróg, co wynika z art. 7 ust. 1 pkt 1 i 2
ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 446).
Status zarządcy drogi gminnej jest funkcją organu wykonawczego gminy, jako inwestora w ro-
zumieniu przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 290),
niezależnie od tego na jakim etapie znajduje się realizacja inwestycji drogowej i czy dana droga
została już zaliczona do kategorii dróg gminnych w drodze uchwały rady gminy” (wyr. NSA
z 2.9.2016 r., II OSK 1244/16, Legalis).

146

70729800031276
70
TEST DO CZĘŚCI IX. PRAWO BUDOWLANE
1. Obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrze-
ni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach, to:
a) tymczasowy obiekt budowlany,
b) budynek,
c) budowla.

2. Obiekt małej architektury jest:

a) budowlą,
b) budynkiem,
c) innym niż budynek i budowla obiektem budowlanym.

3. W przypadku budowy obiektu liniowego, którego przebieg został ustalony w miej-

scowym planie zagospodarowania przestrzennego, a także wykonywania innych
robót budowlanych dotyczących obiektu liniowego stosuje się przepis art. 49 KPA,
gdy liczba stron w postępowaniu przekracza:
a) 20,
b) 30,
c) 50.

4. Budowa obiektów przeznaczonych do czasowego użytkowania w trakcie realizacji

robót budowlanych, położonych na terenie budowy:
a) wymaga pozwolenia na budowę,
b) nie wymaga pozwolenia na budowę,
c) wymaga pozwolenia na budowę tylko w przypadkach określonych w ustawie.

147

70729800031276
70
5. Rozbiórka obiektów i urządzeń budowlanych, na budowę których nie jest wyma-
gane pozwolenie na budowę:
a) wymaga pozwolenia na budowę,
b) nie wymaga pozwolenia na budowę, jeżeli nie podlegają ochronie jako zabytki,
c) nie wymaga pozwolenia na budowę.

6. W przypadku gdy organ administracji architektoniczno-budowlanej nie wyda

decyzji w sprawie pozwolenia na budowę w terminie 65 dni od dnia złożenia wnio-
sku o wydanie takiej decyzji, organ wyższego stopnia wymierza temu organowi,
w drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie, karę w wysokości:
a) 100 zł za każdy dzień zwłoki,
b) 300 zł za każdy dzień zwłoki,
c) 500 zł za każdy dzień zwłoki.

7. Decyzja o pozwoleniu na budowę wygasa, jeżeli budowa nie została rozpoczęta

przed upływem 3 lat od dnia, w którym decyzja ta stała się ostateczna lub budowa
została przerwana na czas dłuższy niż:
a) rok,
b) 2 lata,
c) 3 lata.

8. Dziennik budowy:
a) stanowi urzędowy dokument przebiegu robót budowlanych oraz zdarzeń i okolicz-
ności zachodzących w toku wykonywania robót,
b) stanowi dokument prywatny przebiegu robót budowlanych,
c) nie stanowi dokumentu.

9. Na postanowienie o wstrzymaniu robót budowlanych:

a) służy skarga,
b) nie służy zażalenie,
c) służy zażalenie.

10. Katastrofą budowlaną jest:

a) uszkodzenie elementu wbudowanego w obiekt budowlany, nadającego się do na-
prawy lub wymiany,
b) niezamierzone, gwałtowne zniszczenie obiektu budowlanego lub jego części, a tak-
że konstrukcyjnych elementów rusztowań, elementów urządzeń formujących, ścia-
nek szczelnych i obudowy wykopów,
c) uszkodzenie lub zniszczenie urządzeń budowlanych związanych z budynkami.

148

70729800031276
70
CZĘŚĆ X. PRAWO GEODEZYJNE
I KARTOGRAFICZNE

ROZDZIAŁ 1. ZAGADNIENIA OGÓLNE

Prawo geodezyjne i kartograficzne stanowi zbiór norm regulujących zagadnienia

dotyczące:
1) krajowego systemu informacji o terenie;
2) organizacji i zadań Służby Geodezyjnej i Kartograficznej;
3) wykonywania prac geodezyjnych i kartograficznych;
4) ewidencji gruntów i budynków;
5) zintegrowanego systemu informacji o nieruchomościach;
6) gleboznawczej klasyfikacji gruntów;
7) rozgraniczania nieruchomości;
8) geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu oraz koordynowania sytuowania tych
sieci;
9) państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego;
10) uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii;
11) ewidencji miejscowości, ulic i adresów.

149

70729800031276
70
 Prace geodezyjne to:

projektowanie i wykonywanie pomiarów: geodezyjnych, grawimetrycznych,

magnetycznych oraz astronomicznych, w związku z:
▶ realizacją zadań określonych w ustawie,
▶ opracowaniem dokumentacji geodezyjnej dotyczącej nieruchomości
na potrzeby postępowań administracyjnych lub sądowych oraz czynności
cywilnoprawnych,
▶ wykonywaniem opracowań geodezyjno-kartograficznych oraz czynności
geodezyjnych na potrzeby budownictwa

projektowanie i wykonywanie zobrazowań lotniczych oraz zobrazowań

satelitarnych w związku z realizacją zadań określonych w ustawie lub na potrzeby
pomiarów i opracowań, o których mowa powyżej

obliczanie lub przetwarzanie wyników pomiarów, opracowań i zobrazowań,

o których mowa powyżej

tworzenie określonych w ustawie zbiorów danych, ortofotomapy oraz dokumentacji

geodezyjnej na potrzeby postępowań administracyjnych, postępowań sądowych
oraz czynności cywilnoprawnych związanych z nieruchomościami, a także
wykonywanie opracowań geodezyjno-kartograficznych na potrzeby budownictwa

Prace kartograficzne to wykonywanie map topograficznych, ogólnogeograficznych

oraz kartograficznych opracowań tematycznych i specjalnych.
Znaki geodezyjne to znaki z trwałego materiału, określające położenie punktów osno-
wy geodezyjnej.
Mapa topograficzna to opracowanie kartograficzne o treści przedstawiającej elementy
środowiska geograficznego powierzchni ziemi i ich przestrzenne związki.
Mapa zasadnicza to wielkoskalowe opracowanie kartograficzne, zawierające infor-
macje o przestrzennym usytuowaniu: punktów osnowy geodezyjnej, działek ewiden-
cyjnych, budynków, konturów użytków gruntowych, konturów klasyfikacyjnych, sieci
uzbrojenia terenu, budowli i urządzeń budowlanych oraz innych obiektów topograficz-
nych, a także wybrane informacje opisowe dotyczące tych obiektów.
Ewidencja gruntów i budynków (kataster nieruchomości) to system informacyjny
zapewniający gromadzenie, aktualizację oraz udostępnianie, w sposób jednolity dla

150

70729800031276
70
kraju, informacji o gruntach, budynkach i lokalach, ich właścicielach oraz o innych
podmiotach władających lub gospodarujących tymi gruntami, budynkami lub lokalami.

Ważne
„Ewidencja gruntów pełniąc funkcje informacyjno-techniczne nie rozstrzyga sporów
o prawa do gruntów ani nie nadaje tych praw. Rejestruje jedynie stany prawne ustalone
w innym trybie lub przez inne organy orzekające. Dlatego zmiany w ewidencji gruntów
i budynków nie mogą prowadzić do przekształceń własnościowych, wbrew istniejącym
tytułom prawnym. Kwestie własnościowe rozstrzygają sądy powszechne, a zatem w po-
stępowaniu administracyjnym nie jest dopuszczalne rozstrzyganie w zakresie prawa
własności” (wyr. WSA w Szczecinie z 1.3.2018 r., II SA/Sz 1304/17, Legalis).

Państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny to zbiory danych prowadzone na pod-

stawie ustawy przez organy Służby Geodezyjnej i Kartograficznej, utworzone na pod-
stawie tych zbiorów danych opracowania kartograficzne, rejestry, wykazy i zestawienia,
dokumentacja zawierająca wyniki prac geodezyjnych lub prac kartograficznych lub
dokumenty utworzone w wyniku tych prac, a także zobrazowania lotnicze i satelitarne.
Sieć uzbrojenia terenu to wszelkiego rodzaju nadziemne, naziemne i podziemne prze-
wody i urządzenia: wodociągowe, kanalizacyjne, gazowe, cieplne, telekomunikacyjne,
elektroenergetyczne i inne, z wyłączeniem urządzeń melioracji szczegółowych, a także
podziemne budowle, które w rozumieniu przepisów o statystyce publicznej nie są bu-
dynkami.

Przykład
Zgoda na budowę przydomowej oczyszczani ścieków: „Przydomowa oczyszczalnia stanowi
element sieci uzbrojenia terenu w rozumieniu art. 2 pkt 11 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo
geodezyjne i kartograficzne (Dz.U. z 2005 r. Nr 240, poz. 2027 ze zm.). Mieć należy na uwadze,
iż między innymi, elementem składowym przedmiotowej oczyszczalni są: podziemny zbiornik,
rury kanalizacyjne doprowadzające ścieki z budynku do osadnika oraz z osadnika do studzienki
i ze studzienki do drenażu rozsączającego, jak i przyłącze kanalizacyjne. Jeżeli bowiem stosownie
do regulacji art. 2 pkt 11 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne sieć uzbrojenia terenu to
wszelkiego rodzaju naziemne i podziemne przewody i urządzenia, w tym kanalizacyjne, to indy-
widualna przydomowa oczyszczalnia ścieków, składająca się również z przewodów i zbiorników
podziemnych wraz z przyłączem do budynku odpowiada definicji podanej we wskazanym wyżej
przepisie. W konsekwencji, wykonanie zgłoszonych robót budowlanych polegających na realiza-
cji indywidualnej przydomowej oczyszczalni ścieków o wskazanej wydajności, zwolnione jest

151

70729800031276
70
 z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę na mocy art. 29 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 7 lipca
1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 ze zm.) i stosownie do treści art. 30
ust. 1 pkt 1 powołanej ustawy budowa przydomowej oczyszczalni ścieków podlega zgłoszeniu
właściwemu organowi architektoniczno-budowlanemu” (wyr. WSA w Opolu z 22.9.2009 r.,
II SA/Op 206/09, Legalis).

Powszechna taksacja nieruchomości to wycena nieruchomości, realizowana według

odrębnych przepisów.
Geodezyjna ewidencja sieci uzbrojenia terenu to system informacyjny zapewniający
gromadzenie, aktualizację i udostępnianie informacji o sieciach w celu uzbrojenia te-
renu, w sposób jednolity dla obszaru całego kraju.
Harmonizacja zbiorów danych to działania o charakterze prawnym, technicznym
i organizacyjnym, mające na celu doprowadzenie do wzajemnej spójności tych zbiorów
oraz ich przystosowanie do wspólnego i łącznego wykorzystywania.
Centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach geodezji i kar-
tografii jest Główny Geodeta Kraju, nad którym nadzór sprawuje minister właści-
wy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz
mieszkalnictwa.
Główny Geodeta Kraju wykonuje zadania przy pomocy Głównego Urzędu Geodezji
i Kartografii (art. 6 ust. 1–3 PrGeod).

SŁUŻBĘ GEODEZYJNĄ I KARTOGRAFICZNĄ STANOWIĄ:

organy nadzoru geodezyjnego organy administracji geodezyjnej

i kartograficznego: i kartograficznej:
▶ Główny Geodeta Kraju, ▶ marszałek województwa wykonujący
▶ wojewoda wykonujący zadania zadania przy pomocy geodety
przy pomocy wojewódzkiego województwa wchodzącego w skład
inspektora nadzoru geodezyjnego urzędu marszałkowskiego,
i kartograficznego jako ▶ starosta wykonujący zadania przy
kierownika inspekcji geodezyjnej pomocy geodety powiatowego
i kartograficznej, wchodzącej w skład wchodzącego w skład starostwa
zespolonej administracji rządowej powiatowego
w województwie

152

70729800031276
70
Ewidencja gruntów i budynków obejmuje informacje dotyczące:
▶ gruntów – ich położenia, granic, powierzchni, rodzajów użytków gruntowych oraz
ich klas bonitacyjnych, oznaczenia ksiąg wieczystych lub zbiorów dokumentów,
jeżeli zostały założone dla nieruchomości, w skład której wchodzą grunty;
▶ budynków – ich położenia, przeznaczenia, funkcji użytkowych i ogólnych danych
technicznych;
▶ lokali – ich położenia, funkcji użytkowych oraz powierzchni użytkowej.
W ewidencji gruntów i budynków wykazuje się także:
1) właścicieli nieruchomości, a w przypadku:
a) nieruchomości Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego
– oprócz właścicieli inne podmioty, w których władaniu lub gospodarowaniu,
w rozumieniu przepisów o gospodarowaniu nieruchomościami Skarbu Pań-
stwa, znajdują się te nieruchomości,
b) gruntów, dla których ze względu na brak księgi wieczystej, zbioru dokumentów
albo innych dokumentów nie można ustalić ich właścicieli – osoby lub inne
podmioty, które władają tymi gruntami na zasadach samoistnego posiadania;
2) miejsce pobytu stałego lub adres siedziby podmiotów, o których mowa powyżej.
Informacje o gruntach, budynkach i lokalach zawiera operat ewidencyjny, który składa
się z map, rejestrów i dokumentów uzasadniających wpisy do tych rejestrów.
Informacje o gruntach, budynkach i lokalach zawarte w operacie ewidencyjnym są jaw-
ne i powszechnie dostępne.
Starosta udostępnia dane ewidencji oraz wydaje wypis z operatu ewidencyjnego
na żądanie:
1) właścicieli oraz osób i jednostek organizacyjnych władających gruntami, budyn-
kami lub lokalami, których dotyczy udostępniany zbiór danych lub wypis;
2) organów administracji publicznej albo podmiotów niebędących organami admi-
nistracji publicznej, realizujących, na skutek powierzenia lub zlecenia przez organ
administracji publicznej, zadania publicznie związane z gruntami, budynkami lub
lokalami, których dotyczy udostępniany zbiór danych lub wypis;
3) operatorów sieci w rozumieniu ustawy z 7.5.2010 r. o wspieraniu rozwoju usługi
sieci telekomunikacyjnych oraz operatorów systemu przesyłowego, systemu dystry-
bucyjnego oraz systemu połączonego, w rozumieniu ustawy z 10.4.1997 r. – Prawo
energetyczne;
4) innych podmiotów niż wymienione powyżej, które mają interes prawny w tym
zakresie.

153

70729800031276
70
Wypisy i wyrysy z operatu ewidencyjnego wydaje się nieodpłatnie na żądanie:
1) prokuratury;
2) sądów działających w sprawach publicznych;
3) organów kontroli państwa w związku z wykonywaniem przez te organy ich usta-
wowych zadań;
4) organów administracji rządowej oraz jednostek samorządu terytorialnego,
w związku z ich działaniami dotyczącymi praw do nieruchomości Skarbu Państwa
i jednostek samorządu terytorialnego;
5) Krajowego Zasobu Nieruchomości w związku z jego działaniami mającymi na celu
regulację stanu prawnego nieruchomości wchodzących w skład Zasobu oraz zbycie
lub udostępnienie nieruchomości wchodzących w skład tego Zasobu.
Starosta może zarządzić przeprowadzenie modernizacji ewidencji gruntów i budynków
na obszarze poszczególnych obrębów ewidencyjnych (art. 24a ust. 1 PrGeod).
Na podstawie danych z ewidencji gruntów i budynków sporządza się terenowe i krajo-
we zestawienia zbiorcze danych objętych tą ewidencją (art. 25 ust. 1 PrGeod).
Gminne i powiatowe zestawienia zbiorcze danych objętych ewidencją gruntów i bu-
dynków sporządzają starostowie.
Wojewódzkie zestawienia zbiorcze danych objętych ewidencją gruntów i budynków
sporządzają marszałkowie województw.
Krajowe zestawienia zbiorcze danych objętych ewidencją gruntów i budynków sporzą-
dza Główny Geodeta Kraju, na podstawie zestawień wojewódzkich.

154

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 2. ROZGRANICZENIE
NIERUCHOMOŚCI

W myśl art. 29 ust. 1 PrGeod rozgraniczenie nieruchomości ma na celu ustalenie

przebiegu granic przez:
1) określenie położenia punktów i linii granicznych;
2) utrwalenie tych punktów znakami graficznymi na gruncie oraz
3) sporządzenie odpowiednich dokumentów.
Ustalenie granic służy określonemu celowi, jakim jest określenie terytorialnego za-
sięgu uprawnień właściciela.
Rozgraniczeniu podlegają, w miarę potrzeby, wszystkie albo niektóre granice okreś-
lonej nieruchomości z przyległymi nieruchomościami lub innymi gruntami (art. 29
ust. 2 PrGeod). Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego rozgraniczenie nierucho-
mości jest dopuszczalne jedynie między sąsiadującymi gruntami stanowiącymi od-
rębny przedmiot własności. Rozgraniczenie zatem nie może być dokonane pomiędzy
częściami nieruchomości wydzielonymi tylko do korzystania np. przez współwłaścicie-
li, a niestanowiącymi odrębnych działek w sensie geodezyjnym (post. SN z 21.7.1966 r.,
III CR 146/66, OSPiKA 1967, Nr 7–8, poz. 185).

Ważne
Przedmiotem rozgraniczenia są nieruchomości (a nie działki ewidencyjne).

Rozgraniczenia nieruchomości dokonują:

▶ wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast) oraz
▶ sądy – w wypadkach określonych w ustawie (art. 29 ust. 3 PrGeod).

155

70729800031276
70
Wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast) przeprowadzają rozgraniczenie nieru-
chomości:
▶ z urzędu (np. przy scalaniu gruntów) lub
▶ na wniosek strony.
Czynności ustalenia przebiegu granic wykonuje geodeta upoważniony przez wójta
(burmistrza lub prezydenta miasta) oraz mający odpowiednie uprawnienia zawodowe
do wykonywania samodzielnych funkcji w dziedzinie geodezji i kartografii.
Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby to strona składająca wniosek wskazała
mającego odpowiednie uprawnienia geodetę, który będzie przeprowadzać postępo-
wanie rozgraniczające.
Przy ustaleniu przebiegu granic bierze się pod uwagę znaki i ślady graniczne, mapy
i inne dokumenty oraz punkty osnowy geodezyjnej. Jeśli brak jest wystarczających
danych lub jeśli są one niewystarczające albo sprzeczne, ustala się przebieg granicy
na podstawie zgodnego oświadczenia stron.
W razie powstania sporu co do przebiegu linii granicznych geodeta nakłania strony
do zawarcia ugody. Ugoda zawarta przed geodetą ma moc ugody sądowej (art. 31
PrGeod).

Ważne
„W przypadku zawarcia przed geodetą ugody, o której mowa w art. 31 ust. 4 ustawy
z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2101
ze zm.) postępowanie rozgraniczeniowe jako bezprzedmiotowe podlega umorzeniu
na podstawie art. 105 § 1 KPA. Natomiast umorzenie administracyjnego postępowania
rozgraniczeniowego w sytuacji, kiedy nie doszło do zawarcia ugody lub nie ma pod-
staw do wydania decyzji o rozgraniczeniu następuje na podstawie art. 34 ust. 2 ustawy
Prawo geodezyjne i kartograficzne, a nie z powodu jego bezprzedmiotowości. Decyzja
taka kończy etap administracyjnego postępowania rozgraniczeniowego, czego skut-
kiem jest przekazanie sprawy z urzędu do rozpatrzenia sądowi” (wyr. WSA w Krakowie
z 19.4.2018 r., III SA/Kr 1541/17, Legalis).

Rozgraniczenie nieruchomości jest w zasadzie sprawą cywilną, choć pierwszy, wstępny,

a czasami i ostateczny etap jest postępowaniem administracyjnym toczącym się przed
organem gminy (wójt, burmistrz, prezydent miasta). Artykuł 152 KC zobowiązuje na-
wet właścicieli nieruchomości sąsiednich do współdziałania przy rozgraniczeniu, czyli
do dokonania rozgraniczenia w postępowaniu administracyjnym (polubownie).

156

70729800031276
70
Jeśli zainteresowani właściciele nie zawarli ugody, a ustalenie przebiegu granic mogło
nastąpić na podstawie zebranych dowodów lub zgodnego oświadczenia stron, wówczas
wójt (burmistrz, prezydent miasta) wydaje decyzję o rozgraniczeniu nieruchomości.
Sąd staje się właściwy w sprawie o rozgraniczenie nieruchomości sąsiednich dopiero
wtedy, gdy:
▶ jedna ze stron postępowania administracyjnego, niezadowolona z rozstrzygnię-
cia, zażąda skierowania sprawy na drogę sądową albo
▶ prowadzący sprawę organ administracji samorządowej stwierdzi, że nie ma pod-
staw do wydania decyzji, umorzy postępowanie w sprawie rozgraniczenia i prze-
każe z urzędu sprawę do rozpatrzenia sądowi powszechnemu.
W niektórych wypadkach rozgraniczenia nieruchomości dokonuje od razu sąd po-
wszechny, bez przeprowadzania wstępnego postępowania administracyjnego.
Dzieje się tak wówczas, gdy ze względu na przedmiot sprawy rozpatrywanej przez sąd
niezbędną przesłanką do wydania orzeczenia w sprawie jest wcześniejsze dokonanie
rozgraniczenia nieruchomości (np. w sprawach o własność). Wtedy sąd w orzeczeniu
kończącym postępowanie oprócz rozstrzygnięcia głównego rozstrzyga również o roz-
graniczeniu.
Zatem, aby postępowanie rozgraniczające zakończyło się na etapie administracyjnym,
musi być wydana decyzja administracyjna o rozgraniczeniu i decyzja ta nie może
zostać zaskarżona do sądu albo między stronami musi dojść do ugody przed geodetą.
Natomiast z chwilą skierowania sprawy na drogę sądową prowadzone postępowanie
administracyjne nie wywołuje skutków prawnych, a zgromadzona dokumentacja
stanowi jedynie materiał dowodowy w sprawie sądowej.
W toku postępowania przed sądem zastosowanie mają przepisy KPC oraz art. 153 KC.

Do zadań gminy należy

umieszczanie i utrzymywanie ustalanie numerów porządkowych oraz

w należytym stanie tabliczek z nazwami zakładanie i prowadzenie ewidencji
ulic i placów w miastach oraz innych miejscowości, ulic i adresów
miejscowościach na obszarze gminy

157

70729800031276
70
Ważne
Właściciele nieruchomości zabudowanych lub inne podmioty uwidocznione w ewi-
dencji, które takimi nieruchomościami władają są obowiązani umieścić (w terminie
30 dni od daty otrzymania zawiadomienia o ustaleniu tego numeru) na nieruchomości,
w widocznym miejscu (na ścianie frontowej budynku, a w niektórych przypadkach i na
ogrodzeniu), tabliczkę z numerem porządkowym nieruchomości oraz utrzymywać
ją w należytym stanie.

158

70729800031276
70
TEST DO CZĘŚCI X. PRAWO GEODEZYJNE
I KARTOGRAFICZNE
1. Projektowanie i wykonywanie pomiarów: geodezyjnych, grawimetrycznych, mag-
netycznych oraz astronomicznych to:
a) prace kartograficzne,
b) prace geodezyjne,
c) powszechna taksacja nieruchomości.

2. Usystematyzowane zbiory jednoznacznie identyfikowalnych punktów, które zosta-

ły oznaczone w terenie znakami geodezyjnymi oraz których położenie wyznaczone
zostało w państwowym systemie odniesień przestrzennych w sposób właściwy dla
danego rodzaju osnowy i umożliwiający określenie dokładności tego wyznaczenia to:
a) osnowy geodezyjne,
b) znaki geodezyjne,
c) mapa topograficzna.

3. System informacyjny zapewniający gromadzenie, aktualizację oraz udostępnia-

nie, w sposób jednolity dla kraju, informacji o gruntach, budynkach i lokalach, ich
właścicielach oraz o innych podmiotach władających lub gospodarujących tymi
gruntami, budynkami lub lokalami to:
a) geodezyjna ewidencja sieci uzbrojenia terenu,
b) państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny,
c) ewidencja gruntów i budynków (kataster nieruchomości).

159

70729800031276
70
4. Podstawę do wykonywania prac geodezyjnych i kartograficznych stanowią osno-
wy geodezyjne opracowane w państwowym systemie odniesień przestrzennych.
Osnowy geodezyjne zakłada się i aktualizuje dla obszaru:
a) powiatu,
b) województwa,
c) całego kraju.

5. Dla terenów zamkniętych, zamiast mapy zasadniczej, sporządza się odrębne mapy
zawierające w swojej treści również sieć podziemnego uzbrojenia terenu. Sporządza-
nie i aktualizowanie tych map oraz ustalanie granic terenów zamkniętych należy
do właściwych ministrów i kierowników urzędów centralnych. Tereny zamknięte są
ustalane przez właściwych ministrów i kierowników urzędów centralnych w drodze:
a) postanowienia,
b) decyzji,
c) obwieszczenia.

6. Centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach geodezji

i kartografii jest:
a) Główny Geodeta Kraju,
b) minister właściwy do spraw administracji publicznej,
c) Główny Urząd Geodezji i Kartografii.

7. Wojewódzkiego inspektora nadzoru geodezyjnego i kartograficznego powołuje

i odwołuje:
a) marszałek województwa, na wniosek Głównego Geodety Kraju,
b) Główny Geodeta Kraju, za zgodą wojewody,
c) wojewoda, za zgodą Głównego Geodety Kraju.

8. Ewidencję gruntów i budynków oraz gleboznawczą klasyfikację gruntów pro-

wadzą:
a) wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast),
b) marszałkowie województwa,
c) starostowie.

160

70729800031276
70
9. Starosta podaje do publicznej wiadomości informację o rozpoczęciu prac geode-
zyjnych oraz informuje o trybie postępowania związanego z modernizacją ewiden-
cji gruntów i budynków. Informacje te podlegają wywieszeniu na tablicy ogłoszeń
w siedzibie starostwa powiatowego na okres:
a) 7 dni,
b) 14 dni,
c) 30 dni.

10. Wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast) przeprowadzają rozgraniczenie

nieruchomości:
a) wyłącznie z urzędu,
b) wyłącznie na wniosek strony,
c) wyłącznie z urzędu lub na wniosek strony.

161

70729800031276
70
CZĘŚĆ XI. GOSPODARKA
NIERUCHOMOŚCIAMI

ROZDZIAŁ 1. ZAGADNIENIA OGÓLNE

Ustawa z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami określa zasady:

gospodarowania nieruchomościami stanowiącymi własność Skarbu Państwa oraz

własność jednostek samorządu terytorialnego

podziału nieruchomości

scalania i podziału nieruchomości

pierwokupu nieruchomości

wywłaszczania nieruchomości i zwrotu wywłaszczonych nieruchomości

udziału w kosztach budowy urządzeń infrastruktury technicznej

wyceny nieruchomości

działalności zawodowej, której przedmiotem jest gospodarowanie

nieruchomościami

162

70729800031276
70
 Ważne
Przepisów GospNierU nie stosuje się do nieruchomości służących wykonywaniu zadań
placówek zagranicznych Rzeczpospolitej Polskiej w rozumieniu przepisów o służbie
zagranicznej, z zastrzeżeniem art. 61 ust. 3a GospNierU.

Właściwym organem w sprawach gospodarki nieruchomościami, regulowanych prze-

pisami ustawy, jest minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospo-
darowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa.
W rozumieniu ustawy celami publicznymi są:
1) wydzielanie gruntów pod drogi publiczne, drogi rowerowe i drogi wodne, budowa,
utrzymywanie oraz wykonywanie robót budowlanych tych dróg, obiektów i urzą-
dzeń transportu publicznego, a także łączności publicznej i sygnalizacji;
2) wydzielanie gruntów pod linie kolejowe oraz ich budowa i utrzymanie;
3) wydzielanie gruntów pod lotniska, urządzenia i obiekty do obsługi ruchu lotnicze-
go, w tym rejonów podejść, oraz budowa i eksploatacja tych lotnisk i urządzeń;
4) wydzielanie gruntów pod porty i przystanie morskie oraz ich budowa, moderni-
zacja i utrzymanie;
5) wydzielanie gruntów pod infrastrukturę zapewniającą dostęp do portów lub przy-
stani morskich oraz jej budowa, modernizacja i utrzymanie;
6) budowa i utrzymywanie ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących
do przesyłania płynów, pary, gazów i energii elektrycznej, a także innych obiektów
i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń;
7) budowa i utrzymanie sieci transportowej dwutlenku węgla;
8) budowa i utrzymywanie publicznych urządzeń służących do zaopatrzenia ludności
w wodę, gromadzenia, przesyłania, oczyszczania i odprowadzania ścieków oraz
odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w tym ich składowania;
9) budowa oraz utrzymywanie obiektów i urządzeń służących ochronie środowiska,
zbiorników i innych urządzeń wodnych służących zaopatrzeniu w wodę, regulacji
przepływów i ochronie przed powodzią, a także regulacja i utrzymywanie wód oraz
urządzeń melioracji wodnych, będących własnością Skarbu Państwa lub jednostek
samorządu terytorialnego;
10) budowa oraz utrzymywanie morskiej farmy wiatrowej w rozumieniu ustawy
z 17.12.2020 r. o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich far-
mach wiatrowych wraz z zespołem urządzeń służących do wyprowadzenia mocy
w rozumieniu tej ustawy;
11) opieka nad nieruchomościami stanowiącymi zabytki w rozumieniu przepisów
o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami;

163

70729800031276
70
12) ochrona Pomników Zagłady w rozumieniu przepisów o ochronie terenów byłych
hitlerowskich obozów zagłady oraz miejsc i pomników upamiętniających ofiary
terroru komunistycznego;
13) budowa i utrzymywanie pomieszczeń dla urzędów organów władzy, administracji,
sądów i prokuratur, państwowych szkół wyższych, szkół publicznych, państwo-
wych lub samorządowych instytucji kultury w rozumieniu przepisów o organi-
zowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, a także publicznych: obiektów
ochrony zdrowia, przedszkoli, domów opieki społecznej, placówek opiekuńczo-
-wychowawczych i obiektów sportowych;
14) budowa i utrzymywanie obiektów oraz pomieszczeń niezbędnych do realizacji
obowiązków w zakresie świadczenia przez operatora wyznaczonego w rozumieniu
ustawy z 13.11.2012 r. – Prawo pocztowe, a także innych obiektów i pomieszczeń
związanych ze świadczeniem tych usług;
15) budowa oraz utrzymywanie morskiej farmy wiatrowej wraz z zespołem urządzeń
służących do wyprowadzenia mocy w rozumieniu tej ustawy;
16) poszukiwanie, rozpoznawanie, wydobywanie złóż kopalin objętych własnością
górniczą;
17) poszukiwanie lub rozpoznawanie kompleksu podziemnego składania dwutlenku
węgla oraz podziemne składowanie dwutlenku węgla;
18) zakładanie i utrzymywanie cmentarzy;
19) ustanawianie i ochrona miejsc pamięci narodowej;
20) ochrona zagrożonych wyginięciem gatunków roślin i zwierząt lub siedlisk przyrody;
21) wydzielanie gruntów pod publicznie dostępne samorządowe: ciągi piesze, place,
parki, promenady lub bulwary, a także ich urządzanie, w tym budowa lub przebu-
dowa;
22) wykonywanie urządzeń lub budowli służących zapobieganiu lub zwalczaniu cho-
rób zakaźnych zwierząt;
23) inne cele publiczne określone w odrębnych ustawach.

Przykład
„Realizowanie sieci gazowej jest działaniem o znaczeniu lokalnym (gminnym). Okoliczność, że
dostarczanie gazu należy do zadań własnych gminy, ma wpływ na ocenę znaczenia określonej
we wniosku inwestycji jako inwestycji celu publicznego, ponieważ pozwala na uświadomienie
sobie, jakie są priorytety w zaspokajaniu potrzeb społeczności lokalnej. Planowana inwestycja
niezależnie od tego, ilu nieruchomościom umożliwi podłączenie do sieci gazowej, należy do spraw
najpowszechniej spotykanych, służących zaspakajaniu bieżących potrzeb ludności i niezbędnych
dla funkcjonowania wspólnoty samorządowej. Jeżeli zatem planowana inwestycja ma na celu
dostarczenie odbiorcom na terytorium gminy gazu, co mieści się w zadaniach własnych gminy,

164

70729800031276
70
to okoliczność, że inwestycja ta w swym przebiegu obejmie wycinek terytorium gminy, a nie
wszystkie lub większość położonych na jej terytorium nieruchomości, nie może stać na prze-
szkodzie uznania tej inwestycji za inwestycję celu publicznego w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w zw. z art. 6 pkt 2 ustawy o gospodarce nieru-
chomościami. Inaczej sytuacja kształtowałaby się jeżeli przedmiotem wniosku byłaby wyłącznie
realizacja przyłącza” (wyr. NSA (N) z 15.3.2022 r., II OSK 838/21, Legalis).

165

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 2. SPRZEDAŻ I ODDAWANIE
W UŻYTKOWANIE WIECZYSTE

Sprzedaż nieruchomości albo oddanie w użytkowanie wieczyste nieruchomości grun-

towej wymaga zawarcia umowy w formie aktu notarialnego (art. 27 zd. 1 GospNierU).
Forma aktu notarialnego jest formą zastrzeżoną pod sankcją nieważności czynności
prawnej. Przepis art. 27 GospNierU powiela w tym zakresie uregulowanie art. 158
i 234 KC.
Oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste i przeniesienie tego prawa
w drodze umowy wymaga wpisu w księdze wieczystej. Wpis taki ma zatem charakter
konstytutywny (art. 27 zd. 2 GospNierU).

Ważne
Konstytutywny charakter wpisu prawa użytkowania wieczystego w księdze wieczy-
stej: „Stosownie do art. 27 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomoś-
ciami (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543 ze zm.) wpis prawa wieczystego użytkowania
ma charakter konstytutywny. Znaczenie konstytutywne orzeczenia wyraża się w tym,
że jego przedmiotem nie jest deklaratywne potwierdzenie stanu prawnego, ale usta-
nowienie, zmiana, zniesienie stosunku prawnego. Orzeczenie takie wywołuje skutek
prawotwórczy w postaci zmiany stosunku materialnoprawnego, wypełnia je zawsze
treść kształtująca. Skoro wymieniony przepis uzależnia przeniesienie prawa od wpisu
w księdze wieczystej, czyni wpis przesłanką powstania prawa, to nabycie prawa nastę-
puje dopiero z chwilą wpisu” (post. SN – Izba Cywilna z 15.4.2004 r., IV CK 272/03, Legalis).

Sprzedaż nieruchomości albo oddanie w użytkowanie wieczyste nieruchomości grun-

towej następuje w drodze przetargu lub w drodze bezprzetargowej.

166

70729800031276
70
Warunki zbycia nieruchomości w drodze przetargu obwieszcza się w ogłoszeniu
o przetargu. Warunki zbycia nieruchomości w drodze bezprzetargowej ustala się
w rokowaniach przeprowadzanych z nabywcą.
Protokół z przeprowadzonego przetargu oraz protokół z rokowań przy zbyciu w drodze
bezprzetargowej stanowią podstawę do zawarcia umowy.
W umowie o oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste:
▶ ustala się okres użytkowania wieczystego zależnie od celu, na który nieruchomość
gruntowa zostaje oddana w użytkowanie wieczyste, oraz
▶ określa się sposób korzystania z nieruchomości, stosownie do art. 236 i 239 KC.
Postanowienia umowy o oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste
dotyczące sposobu korzystania z tej nieruchomości podlegają ujawnieniu w księdze
wieczystej poprzez wpis w dziale III księgi (art. 30 GospNierU).

Ważne
W przeciwieństwie do wpisu samego prawa, ujawnienie sposobu korzystania z nieru-
chomości nie ma charakteru konstytutywnego.

Oddanie w użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowej zabudowanej następu-

je z równoczesną sprzedażą położonych na tej nieruchomości budynków i innych
urządzeń (art. 31 GospNierU).

Ważne
„Umowa przeniesienia prawa wieczystego użytkowania gruntu zabudowanego, nieza-
wierająca postanowień o przeniesieniu także prawa własności budynków, jest nieważna
(art. 58 § 1 KC)” (wyr. SN – Izba Cywilna z 23.1.2003 r., II CKN 1155/00, Legalis).

Nieruchomość gruntowa oddana w użytkowanie wieczyste może być sprzedana wy-

łącznie użytkownikowi wieczystemu.
Jednak nieruchomość gruntowa stanowiąca własność Skarbu Państwa może być
sprzedana użytkownikowi wieczystemu za zgodą wojewody.
Z dniem zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości wygasa, z mocy prawa, uprzed-
nio ustanowione prawo użytkowania wieczystego. W tym przypadku nie stosuje się
art. 241 KC.

167

70729800031276
70
W odniesieniu do nieruchomości gruntowej oddanej w użytkowanie wieczyste przenie-
sienie własności tej nieruchomości, w drodze umowy między Skarbem Państwa a jed-
nostką samorządu terytorialnego oraz między jednostkami samorządu terytorialnego
może nastąpić za powiadomieniem jej użytkownika wieczystego.
Zgodnie z art. 33 ust. 1 GospNierU użytkowanie wieczyste wygasa:
▶ z upływem okresu ustalonego w umowie albo
▶ przez rozwiązanie umowy przed upływem tego okresu.
W razie wygaśnięcia użytkowania wieczystego na skutek upływu okresu ustalonego
w umowie albo na skutek rozwiązania umowy przed upływem tego okresu użytkow-
nikowi wieczystemu przysługuje wynagrodzenie za wzniesione przez niego lub nabyte
na własność budynki i inne urządzenia. Wynagrodzenie powinno być równe wartości
tych budynków i urządzeń określonej na dzień wygaśnięcia użytkowania wieczystego.
Za budynki i inne urządzenia wzniesione wbrew postanowieniom umowy wynagro-
dzenie nie przysługuje (art. 33 ust. 2 GospNierU).
Właściwy organ może żądać rozwiązania umowy użytkowania wieczystego przed
upływem ustalonego okresu, stosownie do art. 240 KC, jeżeli użytkownik wieczysty
korzysta z tej nieruchomości w sposób oczywiście sprzeczny z jego przeznaczeniem
określonym w umowie, a w szczególności jeżeli nie zabudował jej w ustalonym ter-
minie.
W przypadku zbywania nieruchomości osobom fizycznym i prawnym pierwszeń-
stwo w ich nabyciu przysługuje osobie, która spełnia jeden z następujących warunków:
1) przysługuje jej roszczenie o nabycie nieruchomości z mocy GospNierU lub od-
rębnych przepisów, jeżeli złoży wniosek o nabycie przed upływem terminu okreś-
lonego w wykazie, o którym mowa w art. 35 ust. 1 GospNierU; termin złożenia
wniosku nie może być krótszy niż 6 tygodni, licząc od dnia wywieszenia wykazu;
2) jest poprzednim właścicielem zbywanej nieruchomości pozbawionym prawa
własności tej nieruchomości przed 5.12.1990 r. albo jego spadkobiercą, jeżeli złoży
wniosek o nabycie przed upływem terminu określonego w wykazie, o którym mowa
w art. 35 ust. 1 GospNierU; termin do złożenia wniosku nie może być krótszy niż
6 tygodni, licząc od dnia wywieszenia wykazu;
3) jest najemcą lokalu mieszkalnego, a najem został nawiązany na czas nieoznaczony.
Zbycie nieruchomości nie może nastąpić, jeżeli toczy się postępowanie administracyj-
ne dotyczące prawidłowości nabycia nieruchomości przez Skarb Państwa lub jednostkę
samorządu terytorialnego.
Właściwy organ sporządza i podaje do publicznej wiadomości wykaz nieruchomości
przeznaczonych do sprzedaży, do oddania w użytkowanie, najem, dzierżawę lub uży-
czenie. Wykaz ten wywiesza się na okres 21 dni w siedzibie właściwego urzędu, a także

168

70729800031276
70
zamieszcza się na stronach internetowych właściwego urzędu. Starosta, wykonujący
zadanie z zakresu administracji rządowej, przekazuje wykaz wojewodzie, w celu jego
zamieszczenia na stronie podmiotowej wojewody w Biuletynie Informacji Publicz-
nej przez okres 21 dni. Informację o zamieszczeniu wykazu właściwy organ podaje
do publicznej wiadomości przez ogłoszenie w prasie lokalnej o zasięgu obejmującym
co najmniej powiat, na terenie którego położona jest nieruchomość (art. 35 ust. 1
GospNierU).

169

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 3. TRWAŁY ZARZĄD

Trwały zarząd jest to tytuł prawny do nieruchomości i przysługuje tylko jednostkom

organizacyjnym państwowym lub samorządowym nieposiadającym osobowości praw-
nej. Zgodnie z art. 43 ust. 1 GospNierU, trwały zarząd jest formą prawną władania
nieruchomością przez jednostkę organizacyjną.
Jednostka organizacyjna ma prawo korzystania z nieruchomości oddanej w trwały
zarząd, a w szczególności do:
1) korzystania z nieruchomości w celu prowadzenia działalności należącej do zakresu
jej działania;
2) wykonywania robót budowlanych, zgodnie z przepisami prawa budowlanego,
za zgodą organu nadzorującego;
3) oddania nieruchomości lub jej części w najem, dzierżawę albo użyczenie na czas
nie dłuższy niż czas, na który został ustanowiony trwały zarząd, z równoczesnym
zawiadomieniem właściwego organu i organu nadzorującego, jeżeli umowa jest
zawierana na czas oznaczony do 3 lat, albo za zgodą tych organów, jeżeli umowa
jest zawierana na czas oznaczony dłuższy niż 3 lata lub czas nieoznaczony, jednak
na okres nie dłuższy niż czas, na który został ustanowiony trwały zarząd; zgoda
jest wymagana również w przypadku, gdy po umowie zawartej na czas oznaczony
strony zawierają kolejne umowy, których przedmiotem jest ta sama nieruchomość
(art. 43 ust. 2 GospNierU).
Prawo trwałego zarządu ustanawiane jest decyzją administracyjną właściwego or-
ganu i jest to prawo niezbywalne. Z wnioskiem o ustanowienie trwałego zarządu
występuje jednostka organizacyjna.
Prawo trwałego zarządu przyznaje się dla konkretnych jednostek w celu wykonywania
nałożonych zadań ustawowych lub statutowych. Objęcie w posiadanie danej nierucho-
mości następuje na podstawie protokołu zdawczo-odbiorczego.

170

70729800031276
70
W przypadku gdy państwowa jednostka organizacyjna nabywa nieruchomość od pry-
watnego właściciela gruntu, to zawsze nabywa własność na rzecz Skarbu Państwa,
a sama uzyskuje z mocy ustawy trwały zarząd do tej nieruchomości. Jeżeli nabywa
użytkowanie wieczyste, to w wyżej opisanym przypadku będzie je posiadał Skarb
Państwa, a ta jednostka organizacyjna uzyska z mocy ustawy prawo trwałego zarządu.
Dotyczy to nabywania przez państwową jednostkę użytkowania wieczystego na grun-
tach gminy, powiatu lub województwa. Gdyby jednak państwowa jednostka organi-
zacyjna nabyła użytkowanie wieczyste na gruntach Skarbu Państwa, to użytkowanie
wieczyste wygaśnie.
Trwały zarząd może być ustanowiony:
▶ na czas oznaczony lub
▶ na czas nieoznaczony.

Trwały zarząd wygasa:

z upływem okresu, na na skutek wydania jeśli np. nieruchomość nie

który został ustanowiony
decyzji o wygaśnięciu została zagospodarowana
tego prawa zgodnie z decyzją, czy
gdy nieruchomość
jest wykorzystywana
niezgodnie
z przeznaczeniem

Wygaśnięcie prawa trwałego zarządu może nastąpić także na wniosek jednostki orga-
nizacyjnej, gdy nieruchomość stała się dla niej zbędna. Właściciel nieruchomości jest
jednak zobowiązany do jej przejęcia najpóźniej w ciągu 18 miesięcy od daty złożenia
wniosku.

Ważne
Po upływie 3 miesięcy od dnia wygaśnięcia trwałego zarządu, umowa najmu, dzierża-
wy lub użyczenia nieruchomości oddanej w trwały zarząd ulega rozwiązaniu, chyba że
w okresie 3 miesięcy od dnia wygaśnięcia trwałego zarządu właściwy organ albo mini-
ster właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego
oraz mieszkalnictwa, albo jednostka organizacyjna, na rzecz której ustanowiono trwały
zarząd – w przypadku gdy nieruchomość została ponownie oddana w trwały zarząd,
wstąpi w stosunek najmu, dzierżawy lub użyczenia tej nieruchomości.

171

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 4. PODZIAŁ NIERUCHOMOŚCI

Podziału nieruchomości można dokonać, jeżeli jest on zgodny z ustaleniami planu

miejscowego (art. 93 ust. 1 GospNierU). Zgodność ta powinna dotyczyć zarówno prze-
znaczenia terenu, jak i możliwości zagospodarowania wydzielonych działek gruntu.
W przypadku braku planu miejscowego – jeżeli nieruchomość jest położona na ob-
szarze nieobjętym obowiązkiem sporządzenia tego planu – podziału nieruchomości
można dokonać, jeżeli:
▶ nie jest sprzeczny z przepisami odrębnymi albo
▶ jest zgodny z warunkami określonymi w decyzji o warunkach zabudowy i zago-
spodarowania terenu (art. 94 ust. 1 GospNierU).
Niezależnie od ustaleń planu miejscowego, a w przypadku braku planu niezależnie
od decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, podział nieruchomości
może nastąpić w celu:
1) zniesienia współwłasności nieruchomości zabudowanej co najmniej dwoma bu-
dynkami, wzniesionymi na podstawie pozwolenia na budowę, jeżeli podział ma po-
legać na wydzieleniu dla poszczególnych współwłaścicieli, wskazanych we wspól-
nym wniosku, budynków wraz z działkami gruntu niezbędnymi do prawidłowego
korzystania z tych budynków;
2) wydzielenia działki budowlanej, jeżeli budynek został wzniesiony na tej działce
przez samoistnego posiadacza w dobrej wierze;
3) wydzielenia części nieruchomości, której własność lub użytkowanie wieczyste
zostały nabyte z mocy prawa;
4) realizacji roszczeń do części nieruchomości, wynikających z przepisów GospNierU
lub z odrębnych ustaw;
5) realizacji przepisów dotyczących przekształcenia prawa użytkowania wieczystego
gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów;
6) realizacji przepisów dotyczących przekształceń własnościowych albo likwidacji
przedsiębiorstw państwowych lub samorządowych;

172

70729800031276
70
 7) wydzielenia części nieruchomości objętej decyzją o ustaleniu lokalizacji drogi pub-
licznej;
8) wydzielenia części nieruchomości objętej decyzją o ustaleniu lokalizacji linii kole-
jowej;
9) wydzielenia części nieruchomości objętej decyzją o zezwoleniu na realizację in-
westycji w zakresie lotniska użytku publicznego w rozumieniu przepisów ustawy
z 12.2.2009 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w za-
kresie lotnisk użytku publicznego;
10) wydzielenia części nieruchomości objętej decyzją o pozwoleniu na realizację inwe-
stycji w rozumieniu ustawy z 8.7.2010 r. o szczególnych zasadach przygotowania
do realizacji inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych;
11) wydzielenia części nieruchomości objętej decyzją o ustaleniu lokalizacji inwestycji
w rozumieniu przepisów ustawy z 11.8.2021 r. o przygotowaniu i realizacji inwesty-
cji w zakresie odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ulicy
Królewskiej w Warszawie;
12) wydzielenia działki budowlanej niezbędnej do korzystania z budynku mieszkal-
nego;
13) wydzielenia działek gruntu na terenach zamkniętych.
Zgodnie z art. 96 ust. 1 GospNierU, podziału nieruchomości dokonuje się na podstawie
decyzji wójta, burmistrza albo prezydenta miasta zatwierdzającej podział.
Podział nieruchomości dokonywany jest na wniosek lub z urzędu.
Jeżeli w wyniku podziału nieruchomości dokonanego na wniosek właściciela lub
użytkownika wieczystego, który wniósł opłaty roczne za cały okres użytkowania tego
prawa, wzrośnie jej wartość, wójt, burmistrz albo prezydent miasta może ustalić,
w drodze decyzji, opłatę adiacencką z tego tytułu.
Wysokość stawki procentowej opłaty adiacenckiej ustala rada gminy, w drodze uchwa-
ły, w wysokości nie większej niż 30% różnicy wartości nieruchomości.
Wszczęcie postępowania w sprawie opłaty adiacenckiej może nastąpić w terminie 3 lat
od dnia, w którym decyzja zatwierdzająca podział nieruchomości stała się ostateczna
albo orzeczenie o podziale stało się prawomocne. Wartość nieruchomości przed po-
działem i po podziale określa się według cen na dzień, w którym decyzja zatwierdzająca
podział nieruchomości stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale stało się prawo-
mocne. Stan nieruchomości przed podziałem przyjmuje się na dzień wydania decyzji
zatwierdzającej podział nieruchomości, a stan nieruchomości po podziale przyjmuje się
na dzień, w którym decyzja zatwierdzająca podział nieruchomości stała się ostateczna
albo orzeczenie o podziale stało się prawomocne, przy czym nie uwzględnia się części
składowych nieruchomości. Wartość nieruchomości przyjmuje się jako sumę wartości

173

70729800031276
70
działek możliwych do samodzielnego zagospodarowania wchodzących w skład nieru-
chomości podlegającej podziałowi.
Powyższego trybu nie stosuje się przy podziale nieruchomości dokonywanym nieza-
leżnie od ustaleń planu miejscowego.
Ustalenie opłaty adiacenckiej może nastąpić, jeżeli w dniu, w którym decyzja za-
twierdzająca podział nieruchomości stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale
nieruchomości stało się prawomocne, obowiązywała uchwała rady gminy, o której
mowa powyżej. Do ustalenia opłaty adiacenckiej przyjmuje się stawkę procentową
obowiązującą w dniu, w którym decyzja zatwierdzająca podział nieruchomości stała
się ostateczna albo orzeczenie o podziale nieruchomości stało się prawomocne.
Jeżeli w wyniku podziału nieruchomości wydzielono działki gruntu pod drogi pub-
liczne lub pod poszerzenie istniejących dróg publicznych, do określenia wartości nie-
ruchomości, zarówno według stanu przed podziałem, jak i po podziale, powierzchnię
nieruchomości pomniejsza się o powierzchnię działek gruntu wydzielonych pod te
drogi lub pod ich poszerzenie.

PODZIAŁ NIERUCHOMOŚCI

na wniosek z urzędu
Podziału nieruchomości dokonuje się Podziału nieruchomości można dokonać
na wniosek i koszt osoby, która ma z urzędu, jeżeli (art. 97 ust. 3 GospNierU):
w tym interes prawny (art. 97 ust. 1 ▶ jest on niezbędny do realizacji celów
GospNierU). publicznych,
▶ nieruchomość stanowi własność gminy
Jeżeli nieruchomość jest przedmiotem
i nie została oddana w użytkowanie
współwłasności lub współużytkowania
wieczyste.
wieczystego, podziału można dokonać
na wniosek wszystkich współwłaścicieli
albo współużytkowników wieczystych
(art. 97 ust. 2 GospNierU).

Ważne
Podział nieruchomości – interes prawny w postępowaniu:
„Przepis art. 97 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami
(…) stanowi, że podziału nieruchomości dokonuje się na wniosek i koszt osoby, która ma
w tym interes prawny. Przepisu tego nie należy interpretować rozszerzająco. Interes

174

70729800031276
70
prawny w postępowaniu o zatwierdzenie podziału nieruchomości ma zatem podmiot,
który wykaże prawa rzeczowe do gruntu, a więc właściciel, współwłaściciel czy użyt-
kownik wieczysty. Nie są stronami o podział nieruchomości osoby, które nie mają żad-
nego tytułu prawnego do gruntu” (wyrok NSA (N) z 15.10.2020 r., I OSK 1061/20, Legalis).

175

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 5. PRAWO PIERWOKUPU

Gminie przysługuje prawo pierwokupu w przypadku sprzedaży:

niezabudowanej nieruchomości nabytej uprzednio przez sprzedawcę od Skarbu

Państwa albo jednostek samorządu terytorialnego

prawa użytkowania wieczystego niezabudowanej nieruchomości gruntowej,

niezależnie od formy nabycia tego prawa przez zbywcę

nieruchomości oraz prawa użytkowania wieczystego nieruchomości położonej

na obszarze przeznaczonym w planie miejscowym na cele publiczne albo
nieruchomości, dla której została wydana decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji
celu publicznego

nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków lub prawa użytkowania wieczystego

takiej nieruchomości

nieruchomości położonych na obszarze rewitalizacji, jeżeli przewiduje to uchwała,

o której mowa w art. 8 ustawy z 9.10.2015 r. o rewitalizacji

nieruchomości położonych na obszarze Specjalnej Strefy Rewitalizacji, o której

mowa w art. 5 ustawy o rewitalizacji

176

70729800031276
70
 Prawo pierwokupu nie przysługuje, jeżeli m.in.:

sprzedaż nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego następuje na rzecz

osób bliskich dla sprzedawcy

sprzedaż nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego następuje między

osobami prawnymi tego samego kościoła lub związku wyznaniowego

prawo własności lub prawo użytkowania wieczystego zostało ustanowione jako

odszkodowanie lub rekompensata za utratę własności nieruchomości

prawo własności lub prawo użytkowania wieczystego zostało ustanowione

w wyniku zamiany własności nieruchomości

w przypadku nieruchomości oraz prawa użytkowania wieczystego nieruchomości

położonej na obszarze przeznaczonym w planie miejscowym na cele publiczne,
nieruchomości, dla której została wydana decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji
celu publicznego oraz nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków lub prawa
użytkowania wieczystego takiej nieruchomości, jeżeli prawo pierwokupu nie
zostało ujawnione w księdze wieczystej

sprzedaż nieruchomości następuje na cele budowy dróg krajowych

sprzedaż nieruchomości następuje na cele realizacji inwestycji w zakresie

lotniska użytku publicznego w rozumieniu przepisów ustawy z 12.2.2009 r.
o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie
lotnisk użytku publicznego albo Inwestycji w rozumieniu art. 2 pkt 3 ustawy
z 10.5.2018 r. o Centralnym Porcie Komunikacyjnym, albo na szczególnych
zasadach, określonych w art. 29b ust. 1 ustawy z 10.5.2018 r. o Centralnym Porcie
Komunikacyjnym

sprzedaż nieruchomości następuje na cele realizacji inwestycji w rozumieniu

przepisów ustawy z 8.7.2010 r. o szczególnych zasadach przygotowania do
realizacji inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych oraz stacji radarów
meteorologicznych

prawo pierwokupu przysługuje Krajowemu Zasobowi Nieruchomości

177

70729800031276
70
 Ważne
Prawo pierwokupu wykonuje wójt, burmistrz albo prezydent miasta.

Sprzedaż nieruchomości oraz prawa użytkowania wieczystego tych nieruchomości

może nastąpić, jeżeli wójt, burmistrz albo prezydent miasta nie wykona prawa pier-
wokupu.
Prawo pierwokupu może być wykonane w terminie miesiąca od dnia otrzymania przez
wójta, burmistrza albo prezydenta miasta zawiadomienia o treści umowy sprzedaży.
Notariusz sporządzający umowę sprzedaży jest zobowiązany do zawiadomienia wój-
ta, burmistrza albo prezydenta miasta o treści umowy.
Wójt, burmistrz albo prezydent miasta wykonuje prawo pierwokupu przez złożenie
oświadczenia w formie aktu notarialnego u notariusza. W przypadku gdyby złożenie
oświadczenia u tego notariusza było niemożliwe lub napotykało poważne trudności,
może być ono złożone u innego notariusza. Z chwilą złożenia oświadczenia:
1) nieruchomość staje się własnością gminy, jeżeli wykonanie prawa pierwokupu
dotyczyło sprzedaży nieruchomości;
2) prawo użytkowania wieczystego wygasa, jeżeli wykonanie prawa pierwokupu
dotyczyło sprzedaży prawa użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej
stanowiącej własność gminy;
3) gmina uzyskuje prawo użytkowania wieczystego, jeżeli wykonanie prawa pierwo-
kupu dotyczyło sprzedaży prawa użytkowania wieczystego nieruchomości grun-
towej stanowiącej własność Skarbu Państwa, powiatu lub województwa.
Oświadczenie, o którym mowa powyżej, notariusz doręcza sprzedawcy.
Prawo pierwokupu wykonuje się po cenie ustalonej między stronami w umowie
sprzedaży.

178

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 6. WYWŁASZCZENIE

Wywłaszczenie to uregulowany przepisami prawa administracyjnego szczególny

tryb pozbawiania lub ograniczania prawa własności albo innego prawa rzeczowego
na nieruchomości.
Postępowanie wywłaszczeniowe prowadzi starosta.
Zgodnie z GospNierU nieruchomość może być wywłaszczona jedynie na rzecz Skarbu
Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, gdy nie może być nabyta przez
te podmioty w drodze umowy, a jest niezbędna na realizację celów publicznych (zob.
Rozdział 1, Części XI).
Wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego należy poprzedzić rokowaniami o na-
bycie w drodze umowy praw określonych w art. 112 ust. 3 GospNierU, przeprowa-
dzonymi między starostą, wykonującym zadanie z zakresu administracji rządowej
a właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości, a także osobą, której
przysługuje do nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe. Po zakończeniu postępo-
wania starosta wydaje decyzję o wywłaszczeniu nieruchomości.
Wywłaszczenie nieruchomości następuje za odszkodowaniem wypłacanym jednora-
zowo, którego wysokość ustala się według stanu i wartości wywłaszczonej nierucho-
mości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu. Ustalenie wysokości odszkodowania
następuje po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego, określającej wartość nie-
ruchomości.
Nieruchomość wywłaszczona nie może być użyta na cel inny niż określony w decyzji
o wywłaszczeniu, chyba że poprzedni właściciel lub jego spadkobierca nie złożą wnio-
sku o zwrot tej nieruchomości.
W razie powzięcia zamiaru użycia wywłaszczonej nieruchomości lub jej części na inny
cel niż określony w decyzji o wywłaszczeniu właściwy organ zawiadamia poprzed-

179

70729800031276
70
niego właściciela lub jego spadkobiercę o tym zamiarze, informując równocześnie
o możliwości zwrotu wywłaszczonej nieruchomości.
Poprzedni właściciel lub jego spadkobierca mogą żądać zwrotu wywłaszczonej
nieruchomości lub jej części, jeżeli stała się ona zbędna na cel określony w decyzji
o wywłaszczeniu. Z wnioskiem o zwrot nieruchomości lub jej części występuje się
do starosty, wykonującego zadanie z zakresu administracji rządowej, który zawiadamia
o tym właściwy organ. Warunkiem zwrotu nieruchomości jest zwrot przez poprzed-
niego właściciela lub jego spadkobiercę odszkodowania lub nieruchomości zamiennej,
stosownie do art. 140 GospNierU.

Ważne
Przysługiwanie spadkobiercy roszczenia o wypłatę odszkodowania za wywłaszczenie
nieruchomości stanowiącego ekwiwalent za wywłaszczoną nieruchomość: „Stanowi-
sko odmawiające spadkobiercom prawa dochodzenia odszkodowania za wywłaszcze-
nie nieruchomości wyłącznie z powodu ujęcia w art. 128 ust. 1 ustawy o gospodarce
nieruchomościami jedynie właściciela wywłaszczonej nieruchomości jako osoby
uprawnionej do złożenia wniosku o odszkodowanie oraz braku przepisu wyraźnie do-
puszczającego sukcesję tego roszczenia nie jest uprawnione, a oparcie się wyłącznie
na literalnym brzmieniu przepisów prowadzi do nieuprawnionych wniosków. Skoro
bowiem przytoczone powyżej przepisy przewidują, że pomiędzy wywłaszczeniem
a wystąpieniem z wnioskiem o odszkodowanie może upłynąć znaczny czas, to założyć
należy, że na skutek upływu czasu właściciel wywłaszczonej nieruchomości może już nie
żyć, przy czym nie sposób jest uznać, że uprawnienie do uzyskania odszkodowania miało
charakter roszczenia wygasającego wraz ze śmiercią właściciela, tj. roszczenia osobi-
stego. Zaznaczyć należy, że w myśl art. 136 ust. 3 ww. ustawy poprzedni właściciel lub
jego spadkobierca mogą żądać zwrotu wywłaszczonej nieruchomości lub udziału w tej
nieruchomości albo części wywłaszczonej nieruchomości lub udziału w tej części, jeżeli
nieruchomość lub jej część stała się zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu.
Skoro zatem roszczenie o zwrot nieruchomości przechodzi na spadkobiercę właściciela
tej nieruchomości, to brak jest przesłanek do uznania, że roszczenie o wypłatę odszko-
dowania za wywłaszczenie nieruchomości stanowiące ekwiwalent za wywłaszczoną
nieruchomość, nie przysługuje temu spadkobiercy” (wyr. NSA (N) z 12.4.2022 r., I OSK
1230/21, Legalis).

180

70729800031276
70
TEST DO CZĘŚCI XI. GOSPODARKA
NIERUCHOMOŚCIAMI
1. Do nieruchomości służących wykonywaniu zadań placówek zagranicznych Rze-
czypospolitej Polskiej w rozumieniu przepisów o służbie zagranicznej przepisy
ustawy o gospodarce nieruchomościami:
a) nie są stosowane,
b) nie są stosowane, z wyjątkiem regulacji dotyczących scalania i podziału nierucho-
mości,
c) są stosowane.

2. Ustanawianie i ochrona miejsc pamięci narodowej, a także ochrona zagrożonych

wyginięciem gatunków roślin i zwierząt lub siedlisk przyrody, w rozumieniu ustawy
o gospodarce nieruchomościami:
a) są celami publicznymi,
b) nie są celami publicznymi,
c) są celami publicznymi, o ile obejmują swoim zasięgiem obszar powyżej 5 ha.

3. Nieruchomości stanowiące własność Skarbu Państwa:

a) nie mogą być oddawane jednostkom organizacyjnym w trwały zarząd, najem czy
dzierżawę; mogą jednak być im użyczane,
b) nie mogą być oddawane jednostkom organizacyjnym w trwały zarząd, najem czy
dzierżawę; nie mogą też być im użyczane,
c) mogą być oddawane jednostkom organizacyjnym w trwały zarząd, najem i dzier-
żawę oraz użyczane na cele związane z ich działalnością.

181

70729800031276
70
4. Do gminnego zasobu nieruchomości należą nieruchomości, które:
a) stanowią przedmiot własności gminy i te, które zostały oddane w użytkowanie wie-
czyste oraz nieruchomości będące przedmiotem użytkowania wieczystego gminy,
b) stanowią przedmiot własności gminy i te, które zostały oddane w użytkowanie
wieczyste; nie należą do gminnego zasobu nieruchomości będące przedmiotem
użytkowania wieczystego gminy,
c) stanowią przedmiot własności gminy i nie zostały oddane w użytkowanie wieczyste
oraz nieruchomości będące przedmiotem użytkowania wieczystego gminy.

5. Sprzedaż nieruchomości albo oddanie w użytkowanie wieczyste nieruchomości

gruntowej wymaga zawarcia umowy w formie:
a) pisemnej pod rygorem nieważności,
b) pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi,
c) aktu notarialnego.

6. Nieruchomość gruntowa stanowiąca własność Skarbu Państwa może być sprze-

dana użytkownikowi wieczystemu, co do zasady, za zgodą:
a) starosty,
b) wojewody,
c) marszałka województwa.

7. Właściwy organ sporządza i podaje do publicznej wiadomości wykaz nierucho-

mości przeznaczonych do sprzedaży, oddania w użytkowanie wieczyste, użytkowa-
nie, najem lub dzierżawę. Wykaz ten wywiesza się w siedzibie właściwego urzędu
na okres:
a) 14 dni,
b) 21 dni,
c) 30 dni.

8. Cenę nieruchomości ustala się na podstawie jej:

a) wartości,
b) wartości oraz położenia,
c) wartości, położenia oraz potencjalnej przydatności do realizacji celów publicznych.

9. Cena nieruchomości sprzedawanej w drodze bezprzetargowej może zostać roz-

łożona na raty, na czas nie dłuższy niż:
a) 5 lat,
b) 10 lat,
c) 20 lat.

182

70729800031276
70
10. Naczelny organ administracji państwowej, właściwy w sprawach katastru nie-
ruchomości, przeprowadza na wybranych obszarach kontrolę powszechnej taksacji
nieruchomości:
a) raz na kwartał,
b) co roku,
c) raz na 3 lata.

183

70729800031276
70
CZĘŚĆ XII. SCALANIE I WYMIANA
GRUNTÓW ORAZ NABYWANIE
NIERUCHOMOŚCI PRZEZ
CUDZOZIEMCÓW

ROZDZIAŁ 1. SCALANIE I WYMIANA

GRUNTÓW

Scalania gruntów dokonuje się w celu tworzenia korzystniejszych warunków gospo-

darowania w rolnictwie i leśnictwie poprzez poprawę struktury obszarowej gospo-
darstw rolnych, lasów i gruntów leśnych, racjonalne ukształtowanie rozłogów gruntów
(rozmieszczenie gruntów gospodarstwa rolnego w stosunku do gruntów zabudowa-
nych), dostosowanie granic nieruchomości do systemu urządzeń melioracji wodnych,
dróg oraz rzeźby terenu.
Scaleniem obejmuje się grunty położone w jednej lub kilku wsiach bądź w ich częś-
ciach; grunty te tworzą obszar scalenia.
Wydzielenie gruntów zabudowanych w wyniku scalenia gruntów innemu uczestni-
kowi scalenia jest dopuszczalne tylko za zgodą tego uczestnika scalenia oraz za zgodą
dotychczasowego właściciela i pod warunkiem:
▶ rozbiórki lub przeniesienia przez dotychczasowego właściciela zabudowań w ozna-
czonym terminie, albo
▶ wyrażenia zgody przez dotychczasowego właściciela na dokonanie rozliczenia
wartości zabudowań w gotówce lub innej formie.

184

70729800031276
70
Za grunty stanowiące współwłasność można, za zgodą współwłaścicieli, wydzielić
odrębne dla każdego z nich grunty odpowiadające wartości udziałów we współ-
własności.
Postępowanie scaleniowe oraz zagospodarowanie poscaleniowe przeprowadza i wyko-
nuje starosta jako zadanie z zakresu administracji rządowej finansowane ze środków
budżetu państwa, z zastrzeżeniem art. 3 ust. 5–7 oraz art. 4 ust. 2 i 3 ScalWymGrU.
Organem wyższego stopnia jest wojewoda.
Postępowanie scaleniowe może być wszczęte na wniosek większości właścicieli go-
spodarstw rolnych, położonych na projektowanym obszarze scalenia, lub na wniosek
właścicieli gruntów, których łączny obszar przekracza połowę powierzchni projekto-
wanego obszaru scalenia.
Odmowa wszczęcia postępowania scaleniowego następuje w drodze decyzji starosty.
Postępowanie scaleniowe może być wszczęte z urzędu po uprzednim uzyskaniu opi-
nii rady sołeckiej, a także działających na terenie danej wsi społeczno-zawodowych
organizacji rolników, pod warunkami określonymi w art. 4 ust. 1 ScalWymGrU.
Na postanowienie o wszczęciu postępowania scaleniowego służy zażalenie.
Grunty niezbędne na cele miejscowej użyteczności publicznej, pod ulice i drogi pub-
liczne oraz na wykonanie i utrzymanie albo przewidziane do takiego wykonania
i utrzymania urządzeń melioracji wodnych podstawowych, wydziela się z gruntów
Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa lub gminy.
Jeżeli na terenie objętym scaleniem nie ma gruntów Zasobu Własności Rolnej Skar-
bu Państwa i gruntów gminy, grunty pod drogi dojazdowe do gruntów rolnych lub
leśnych wydziela się z gruntów uczestników scalenia, a każdemu z nich zmniejsza
się przysługujący mu obszar gruntów o część, której wartość szacunkowa odpowia-
da stosunkowi wartości szacunkowej gruntów przeznaczonych na wymienione cele
do wartości wszystkich scalanych gruntów.
Grunty wydzielone na cele miejscowej użyteczności publicznej oraz pod ulice i drogi
przechodzą na własność gminy.

185

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 2. NABYWANIE NIERUCHOMOŚCI
PRZEZ CUDZOZIEMCA

Cudzoziemcem jest:

osoba fizyczna nieposiadająca obywatelstwa polskiego

osoba prawna mająca siedzibę za granicą

nieposiadająca osobowości prawnej spółka osób wymienionych powyżej mająca

siedzibę za granicą, utworzona zgodnie z ustawodawstwem państw obcych

osoba prawna i spółka handlowa nieposiadająca osobowości prawnej mająca

siedzibę na terytorium RP, kontrolowana bezpośrednio lub pośrednio przez osoby
lub spółki wymienione powyżej

Ważne
Państwo obce jako cudzoziemiec zobowiązany do ubiegania się o zezwolenie na nabycie
nieruchomości: „Państwo obce jest cudzoziemcem w rozumieniu art. 1 ust. 2 pkt 2 usta-
wy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (t.j. Dz.U.
z 2004 r. Nr 167, poz. 1758 ze zm.)” (wyr. NSA z 7.3.2013 r., II OSK 201/12, Legalis).

Nabycie nieruchomości przez cudzoziemca wymaga zezwolenia. Zezwolenie jest

wydawane w drodze decyzji administracyjnej przez ministra właściwego do spraw

186

70729800031276
70
wewnętrznych, jeżeli sprzeciwu nie wniesie Minister Obrony Narodowej, a w przypad-
ku nieruchomości rolnych, jeżeli sprzeciwu również nie wniesie minister właściwy
do spraw rozwoju wsi.
Sprzeciw ten jest wyrażany w drodze postanowienia, w terminie 14 dni od dnia do-
ręczenia wystąpienia ministra właściwego do spraw wewnętrznych. W szczególnie
uzasadnionych przypadkach minister właściwy do spraw wewnętrznych, na wniosek
organu, któremu przysługuje prawo sprzeciwu, przedłuża termin na jego wniesienie
do 2 miesięcy od dnia doręczenia wystąpienia ministra właściwego do spraw we-
wnętrznych.
Nabyciem nieruchomości jest nabycie prawa własności nieruchomości lub prawa użyt-
kowania wieczystego, na podstawie każdego zdarzenia prawnego.
Zezwolenie jest wydawane na wniosek cudzoziemca, jeżeli:
▶ nabycie nieruchomości przez cudzoziemca nie spowoduje zagrożenia obronności,
bezpieczeństwa państwa lub porządku publicznego, a także nie sprzeciwiają się
temu względy polityki społecznej i zdrowia społeczeństwa;
▶ wykaże on, że zachodzą okoliczności potwierdzające jego więzi z Rzecząpospolitą
Polską.
Cudzoziemiec zamierzający nabyć nieruchomość może ubiegać się o przyrzeczenie
wydania zezwolenia, zwane „promesą”. Jest ona ważna rok od dnia wydania.

Przykład
Z wnioskami o uzyskanie promesy mamy najczęściej do czynienia w sytuacji, gdy cudzoziemiec
chce nabyć nieruchomość w drodze licytacji. Dość częste są również przypadki ubiegania się o pro-
mesę zamiast o zezwolenie, gdy nieruchomość, którą cudzoziemiec chce nabyć, nie ma jeszcze
uregulowanego stanu prawnego (np. toczy się postępowanie spadkowe) lub też cudzoziemiec
chce nabyć wydzieloną część nieruchomości, a nie zostały jeszcze zakończone postępowania
związane z jej podziałem geodezyjnym (I. Wereśniak-Masri, Nabywanie nieruchomości przez
cudzoziemców w Polsce. Komentarz, Warszawa 2017, komentarz do art. 3d).

Nabycie nieruchomości przez cudzoziemca wbrew przepisom ustawy o nabywaniu

nieruchomości przez cudzoziemców jest nieważne. W razie nabycia nieruchomości
wbrew przepisom ustawy o nieważności nabycia orzeka sąd także na żądanie, właści-
wego ze względu na miejsce położenia nieruchomości, wójta (burmistrza, prezydenta
miasta), starosty, marszałka województwa lub wojewody albo na żądanie ministra
właściwego do spraw wewnętrznych.

187

70729800031276
70
TEST DO CZĘŚCI XII. SCALANIE I WYMIANA
GRUNTÓW ORAZ NABYWANIE
NIERUCHOMOŚCI PRZEZ CUDZOZIEMCÓW
1. Nabycie nieruchomości przez cudzoziemca:
a) wymaga zezwolenia,
b) nie wymaga zezwolenia,
c) nie wymaga zezwolenia, z wyjątkiem sytuacji określonych w ustawie.

2. Zezwolenie na zakup nieruchomości przez cudzoziemca jest wydawane na wnio-

sek cudzoziemca, jeżeli nabycie nieruchomości przez cudzoziemca nie spowoduje
zagrożenia obronności, bezpieczeństwa państwa lub porządku publicznego, a tak-
że nie sprzeciwiają się temu względy polityki społecznej i zdrowia społeczeństwa,
a także gdy wykaże on, iż zachodzą okoliczności potwierdzające jego:
a) więzi z Rzecząpospolitą Polską,
b) trwałe więzi z Rzecząpospolitą Polską,
c) trwałe i nieprzerwane – od co najmniej 5 lat – więzi z Rzecząpospolitą Polską.

3. Cudzoziemiec zamierzający nabyć nieruchomość, może ubiegać się o przyrzecze-

nie wydania zezwolenia, zwane „promesą”. Promesa jest ważna:
a) rok od dnia wydania,
b) 3 lata od dnia wydania,
c) 5 lat od dnia wydania.

4. Nabycie nieruchomości przez cudzoziemca wbrew przepisom ustawy jest nieważ-

ne. W takiej sytuacji o nieważności nabycia:
a) decyduje wójt (burmistrz, prezydent miasta),
b) decyduje minister właściwy do spraw wewnętrznych, na żądanie starosty,
c) orzeka sąd.

188

70729800031276
70
5. Nie jest wymagane uzyskanie zezwolenia przez cudzoziemców, będących obywa-
telami lub przedsiębiorcami państw-stron umowy o Europejskim Obszarze Gospo-
darczym albo Konfederacji Szwajcarskiej, z wyjątkiem nabycia m.in. nieruchomości
rolnych i leśnych, przez okres:
a) 5 lat od dnia przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej,
b) 10 lat od dnia przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej,
c) 12 lat od dnia przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej.

189

70729800031276
70
CZĘŚĆ XIII. GOSPODAROWANIE
NIERUCHOMOŚCIAMI ROLNYMI
SKARBU PAŃSTWA ORAZ
KSZTAŁTOWANIE USTROJU ROLNEGO

ROZDZIAŁ 1. GOSPODAROWANIE
NIERUCHOMOŚCIAMI ROLNYMI SKARBU
PAŃSTWA

Zasady gospodarowania nieruchomościami rolnymi określa ustawa z 19.10.1991 r.

o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa.

Ustawa reguluje zasady gospodarowania mieniem Skarbu Państwa w odniesieniu do:

nieruchomości rolnych w rozumieniu KC, z wyłączeniem gruntów znajdujących

się w zarządzie Lasów Państwowych i parków narodowych

innych nieruchomości i składników mienia pozostałych po likwidacji

państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej oraz ich zjednoczeń i zrzeszeń

lasów niewydzielonych geodezyjnie z nieruchomości określonych powyżej

190

70729800031276
70
 Zasady gospodarowania obejmują mienie Skarbu Państwa znajdujące się:

w zarządzie w użytkowaniu w użytkowaniu w Państwowym

państwowych wieczystym lub faktycznym Funduszu Ziemi
jednostek osób fizycznych władaniu osób
organizacyjnych i prawnych fizycznych, osób
prawnych oraz
innych jednostek
organizacyjnych

Zasady gospodarowania obejmują także nieruchomości rolne przejmowane na włas-

ność Skarbu Państwa na podstawie decyzji administracyjnych lub z innych tytułów.
Państwowe przedsiębiorstwa gospodarki rolnej to przedsiębiorstwa państwowe:
▶ których podstawowym przedmiotem działalności – zgodnie z aktem o utworzeniu
– jest produkcja roślinna i zwierzęca, w tym również produkcja materiału siewne-
go, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcja warzywnicza
gruntowa, szklarniowa i pod folią, produkcja roślin ozdobnych, grzybów upraw-
nych i sadownicza, hodowla i produkcja materiału zarodowego zwierząt, ptactwa
i owadów użytkowych, produkcja zwierzęca typu przemysłowego, fermowego oraz
chów i hodowla ryb, a także świadczenie usług w zakresie rozrodu koni;
▶ utworzone po 31.12.1989 r. w wyniku podziału przedsiębiorstw państwowych,
określonych powyżej, jeżeli na podstawie wydanej przez Główny Urząd Staty-
styczny klasyfikacji rodzaju działalności zaliczone zostały do przedsiębiorstw
prowadzących działalność w dziale rolnictwo.
Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa jest państwową osobą prawną, nad którą nad-
zór sprawuje minister właściwy do spraw rozwoju wsi.
Wykonuje prawa własności i inne prawa rzeczowe na rzecz Skarbu Państwa w stosunku
do nieruchomości rolnych Skarbu Państwa. Krajowy Ośrodek, obejmując we władanie
powierzone składniki mienia Skarbu Państwa, wykonuje we własnym imieniu prawa
i obowiązki z nimi związane w stosunku do osób trzecich, jak również we własnym
imieniu wykonuje związane z tymi składnikami obowiązki publicznoprawne.
Krajowy Ośrodek działa na podstawie ustawy oraz statutu.

191

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 2. KSZTAŁTOWANIE USTROJU
ROLNEGO

Zasady kształtowania ustroju rolnego państwa określa ustawa z 11.4.2003 r. o kształ-

towaniu ustroju rolnego, którą uchwala się:
▶ w celu wzmocnienia ochrony i rozwoju gospodarstw rodzinnych, które w myśl
Konstytucji RP stanowią podstawę ustroju rolnego Rzeczypospolitej Polskiej,
▶ dla zapewnienia właściwego zagospodarowania ziemi rolnej w Rzeczypospolitej
Polskiej,
▶ w trosce o zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego obywateli i
▶ dla wspierania zrównoważonego rolnictwa prowadzonego w zgodzie z wymogami
ochrony środowiska i sprzyjającego rozwojowi obszarów wiejskich.

Ważne
Przepisów ustawy nie stosuje się do:
1) nieruchomości rolnych:
a) wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa,
b) o powierzchni mniejszej niż 0,3 ha,
c) będących drogami wewnętrznymi,
d) sprzedanych na podstawie art. 42 ust. 1 lub 6 GospNierU,
e) w których grunty, oznaczone w ewidencji gruntów i budynków jako grunty pod
stawami, stanowią co najmniej 70% powierzchni nieruchomości;
2) udziałów we współwłasności nieruchomości, o których mowa w pkt 1.

Nabywcą nieruchomości rolnej może być wyłącznie rolnik indywidualny, chyba

że ustawa stanowi inaczej.

192

70729800031276
70
 Ważne
Powierzchnia nabywanej nieruchomości rolnej wraz z powierzchnią nieruchomości rol-
nych wchodzących w skład gospodarstwa rodzinnego nabywcy nie może przekraczać
powierzchni 300 ha użytków rolnych.

Przepisy powyższe nie dotyczą nabycia nieruchomości rolnej:

1) przez:
a) osobę bliską zbywcy,
b) jednostkę samorządu terytorialnego,
c) Skarb Państwa lub działający na jego rzecz Krajowy Ośrodek,
ca) spółkę prawa handlowego:
– której wyłącznym udziałowcem albo akcjonariuszem jest Skarb Państwa,
będącą operatorem systemu przesyłowego albo posiadającą koncesję na
przesyłanie paliw ciekłych, w rozumieniu ustawy z 10.4.1997 r. – Prawo
energetyczne,
– która jest operatorem systemu dystrybucyjnego gazowego w rozumieniu
ustawy – Prawo energetyczne, w przypadku nabycia nieruchomości rolnej
na cele związane z budową, modernizacją lub rozbudową systemu dystrybu-
cyjnego gazowego,
cb) spółkę kapitałową lub grupę kapitałową, o których mowa w art. 1 ust. 1 usta-
wy z 18.3.2010 r. o szczególnych uprawnieniach ministra właściwego do spraw
aktywów państwowych oraz ich wykonywaniu w niektórych spółkach kapi-
tałowych lub grupach kapitałowych prowadzących działalność w sektorach
energii elektrycznej, ropy naftowej oraz paliw gazowych, w przypadku nabycia
nieruchomości rolnej na cele związane z budową, modernizacją lub rozbudową
mienia określonego w art. 1 ust. 2 tej ustawy,
d) osoby prawne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Koś-
cioła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych
kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia
i wyznania,
e) parki narodowe, w przypadku nabycia nieruchomości rolnej na cele związane
z ochroną przyrody,
f) podmiot, który zbył nieruchomość rolną na cele związane z realizacją Inwe-
stycji lub Inwestycji Towarzyszącej w rozumieniu ustawy z 10.5.2018 r. o Cen-
tralnym Porcie Komunikacyjnym lub został wywłaszczony na cele określone
w tej ustawie, jeżeli nabywa nieruchomość rolną o powierzchni nie większej
niż 150% powierzchni zbytej nieruchomości, w okresie 3 lat od dnia zawarcia
umowy zbycia lub w okresie 3 lat od dnia, w którym decyzja dokonująca wy-
właszczenia nieruchomości stała się ostateczna,

193

70729800031276
70
 g) przez Spółkę Celową, o której mowa w ustawie o Centralnym Porcie Komuni-
kacyjnym,
h) spółdzielnię produkcji rolnej w wyniku:
– wykonania prawa pierwokupu, o którym mowa w art. 147 § 2 ustawy
z 16.9.1982 r. – Prawo spółdzielcze lub
– zbycia wkładu gruntowego przez członka tej spółdzielni,
i) członka spółdzielni produkcji rolnej, mającego wkład gruntowy w tej spółdziel-
ni, w przypadku zbycia na jego rzecz wkładu gruntowego przez innego członka
tej samej spółdzielni,
j) osobę, która zbyła nieruchomość rolną na cele związane z budową morskiej far-
my wiatrowej w rozumieniu ustawy z 17.12.2020 r. o promowaniu wytwarzania
energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych wraz z zespołem urządzeń
służących do wyprowadzenia mocy w rozumieniu tej ustawy, w okresie 3 lat od
dnia zawarcia umowy – albo została z niej wywłaszczona na te same cele;
1a) o powierzchni mniejszej niż 1 ha;
2) w wyniku dziedziczenia oraz zapisu windykacyjnego;
3) na podstawie art. 151 lub 231 KC;
4) w toku postępowania restrukturyzacyjnego w ramach postępowania sanacyjnego;
5) na podstawie art. 118 ustawy z 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników;
6) na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z 3.2.1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych;
7) na podstawie art. 125 ust. 3 ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami;
8) na podstawie ustawy z 9.6.2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze;
9) w toku postępowania egzekucyjnego i upadłościowego;
10) w wyniku zniesienia współwłasności, podziału majątku wspólnego po ustaniu
małżeństwa oraz działu spadku;
11) w wyniku podziału, przekształcenia bądź łączenia spółek prawa handlowego;
12) położonej na obszarze górniczym lub terenie górniczym w rozumieniu ustawy –
Prawo geologiczne i górnicze;
13) na potrzeby budowy morskiej farmy wiatrowej w rozumieniu ustawy o promowaniu
wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych wraz z zespołem
urządzeń służących do wyprowadzenia mocy w rozumieniu tej ustawy.
Nabycie nieruchomości rolnej przez inne podmioty może nastąpić za zgodą Dyrekto-
ra Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, wyrażoną w drodze decyzji
administracyjnej, wydanej na wniosek:
1) zbywcy nieruchomości rolnej, jeżeli:
a) wykaże, że nie było możliwości sprzedaży nieruchomości rolnej podmiotom,
o których mowa powyżej, chyba że nabycie tej nieruchomości ma nastąpić na
podstawie innej niż sprzedaż czynności prawnej,
b) nabywca nieruchomości rolnej zobowiąże się do prowadzenia działalności
rolniczej na nabywanej nieruchomości rolnej,

194

70729800031276
70
 c) w wyniku nabycia nieruchomości rolnej nie dojdzie do nadmiernej koncentra-
cji gruntów rolnych;
2) osoby fizycznej zamierzającej utworzyć gospodarstwo rodzinne, która:
a) posiada kwalifikacje rolnicze,
b) spełnia warunek określony w pkt 1 lit. b,
c) zobowiąże się do zamieszkiwania w okresie 5 lat od dnia nabycia nieruchomości
rolnej na terenie gminy, na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości
rolnych, która wejdzie w skład tworzonego gospodarstwa rodzinnego;
3) osoby fizycznej zamierzającej powiększyć gospodarstwo rolne, jeżeli:
a) przyznano jej pomoc, o której mowa w art. 3 ust. 1 pkt 6 lit. a ustawy z 20.2.2015 r.
o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego
Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu
Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020,
b) nabycie nieruchomości rolnej będzie zgodne z warunkami przyznanej pomocy,
o której mowa w art. 3 ust. 1 pkt 6 lit. a ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów
wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Roz-
woju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich
na lata 2014–2020,
c) spełnia warunek określony w pkt 1 lit. b,
d) zobowiąże się do zamieszkiwania w okresie 5 lat od dnia nabycia nierucho-
mości rolnej na terenie gminy, na obszarze której położona jest jedna z nieru-
chomości rolnych, wchodzących w skład posiadanego gospodarstwa rolnego,
e) w wyniku nabycia nieruchomości rolnej nie dojdzie do nadmiernej koncentra-
cji gruntów rolnych;
4) uczelni, jeżeli nieruchomość rolna:
a) jest niezbędna dla realizacji przez nią celów dydaktycznych lub prowadzenia
badań naukowych lub prac rozwojowych,
b) będzie wykorzystywana na cele rolnicze;
5) nabywcy nieruchomości rolnej, jeżeli:
a) nieruchomość rolna położona jest w obszarze rozmieszczenia inwestycji celu
publicznego, stanowiącej realizację celów, o których mowa w art. 6 ustawy
z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami lub w granicach linii rozgrani-
czających teren lokalizacji takiej inwestycji ustalonych w ostatecznej decyzji
administracyjnej,
b) zobowiąże się do rozpoczęcia realizacji inwestycji, o której mowa w lit. a, w ter-
minie 12 miesięcy od dnia nabycia nieruchomości rolnej,
c) określi termin zrealizowania inwestycji, o której mowa w lit. a.
W przypadku niewyrażenia zgody na nabycie nieruchomości rolnej przez Dyrek-
tora Generalnego Krajowego Ośrodka, Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, na
pisemne żądanie zbywcy nieruchomości rolnej złożone w terminie miesiąca od dnia,

195

70729800031276
70
w którym decyzja o niewyrażeniu zgody stała się ostateczna, jest obowiązany do za-
kupu nieruchomości rolnej za zapłatą ceny odpowiadającej jej wartości rynkowej
określonej przez Krajowy Ośrodek przy zastosowaniu sposobów określenia wartości
nieruchomości przewidzianych w przepisach o gospodarce nieruchomościami.
Nabywca nieruchomości rolnej jest obowiązany prowadzić gospodarstwo rolne,
w skład którego weszła nabyta nieruchomość rolna, przez okres co najmniej 5 lat
od dnia nabycia przez niego tej nieruchomości, a w przypadku osoby fizycznej pro-
wadzić to gospodarstwo osobiście. W okresie tym nabyta nieruchomość nie może być
zbyta ani oddana w posiadanie innym podmiotom.
Jednak Dyrektor Generalny KOWR, na wniosek nabywcy nieruchomości rolnej, wy-
raża zgodę, w drodze decyzji administracyjnej, na dokonanie czynności, o których
mowa powyżej, przed upływem 5 lat od dnia przeniesienia własności tej nierucho-
mości, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem nabywcy nieruchomości
rolnej lub interesem publicznym.
Przepisy ustawy dotyczące nabycia nieruchomości rolnej stosuje się odpowiednio
do nabycia:
– użytkowania wieczystego nieruchomości rolnej albo udziału lub części udziału
w użytkowaniu wieczystym nieruchomości rolnej;
– udziału we współwłasności nieruchomości rolnej.
W przypadku sprzedaży nieruchomości rolnej, prawo pierwokupu przysługuje
z mocy ustawy jej dzierżawcy, jeżeli:
– umowa dzierżawy została zawarta w formie pisemnej i ma datę pewną oraz była
wykonywana co najmniej przez 3 lata, licząc od tej daty oraz
– nabywana nieruchomość rolna wchodzi w skład gospodarstwa rodzinnego dzierżawcy.
O treści umowy sprzedaży nieruchomości rolnej zawiadamia się dzierżawcę tej nie-
ruchomości, jeżeli umowa dzierżawy trwała co najmniej 3 lata od dnia jej zawarcia.
Jeżeli dzierżawcy przysługuje prawo pierwokupu, zawiadomienie to wywołuje skutki
określone w przepisach KC dotyczących prawa pierwokupu.
W przypadku braku uprawnionego do pierwokupu albo niewykonania przez niego
tego prawa, prawo pierwokupu przysługuje z mocy ustawy Krajowemu Ośrodkowi
działającemu na rzecz Skarbu Państwa.
Przepisów o prawie pierwokupu dzierżawcy nie stosuje się, jeżeli:
1) nabywcą nieruchomości rolnej jest:
a) jednostka samorządu terytorialnego,
b) Skarb Państwa,
ba) spółka, o której mowa w art. 2a ust. 3 pkt 1 lit. ca,

196

70729800031276
70
 bb) spółka kapitałowa lub grupa kapitałowa, o których mowa w art. 2a ust. 3 pkt 1
lit. cb,
c) osoba bliska zbywcy,
d) Spółka Celowa, o której mowa w ustawie z 10.5.2018 r. o Centralnym Porcie
Komunikacyjnym,
e) spółdzielnia produkcji rolnej, o której mowa w art. 2a ust. 3 pkt 1 lit. h,
f) członek spółdzielni produkcji rolnej, o którym mowa w art. 2a ust. 3 pkt 1 lit. i;
2) nabycie nieruchomości rolnej następuje za zgodą, o której mowa w art. 2a ust. 4,
albo za zgodą, o której mowa w art. 29a ust. 3 pkt 1 lit. b ustawy z 19.10.1991 r.
o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa;
3) sprzedaż następuje między osobami prawnymi, o których mowa w art. 2a ust. 3
pkt 1 lit. d, tego samego kościoła lub związku wyznaniowego.
Krajowy Ośrodek zawiadamia zobowiązanego z prawa pierwokupu o wykonaniu prawa
pierwokupu przesyłką poleconą nadaną za potwierdzeniem odbioru w placówce pocz-
towej operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z 23.11.2012 r. – Prawo pocztowe,
przekazując mu imię i nazwisko notariusza, który sporządził oświadczenie o skorzy-
staniu z prawa pierwokupu, siedzibę jego kancelarii notarialnej, datę sporządzenia
oświadczenia o skorzystaniu z prawa pierwokupu, numer repertorium, pod którym
zarejestrowano oświadczenie o skorzystaniu z prawa pierwokupu, oraz numer elektro-
nicznego wypisu aktu notarialnego tego oświadczenia, pod którym został on zareje-
strowany w Centralnym Repozytorium Elektronicznych Wypisów Aktów Notarialnych
prowadzonym przez Krajową Radę Notarialną, a następnie publikuje to zawiadomienie
na stronie podmiotowej w Biuletynie Informacji Publicznej Krajowego Ośrodka. Wy-
pis aktu notarialnego zawierającego oświadczenie o skorzystaniu z prawa pierwokupu
wydawany jest także zobowiązanemu z prawa pierwokupu.
Uważa się, że zobowiązany z prawa pierwokupu zapoznał się z treścią oświadcze-
nia Krajowego Ośrodka o wykonaniu prawa pierwokupu z chwilą jego publikacji
na ww. stronie.

197

70729800031276
70
 Jeżeli nabycie nieruchomości rolnej następuje w wyniku:

zawarcia umowy innej niż umowa sprzedaży lub

jednostronnej czynności prawnej, lub

orzeczenia sądu, organu administracji publicznej albo orzeczenia sądu lub organu
egzekucyjnego wydanego na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym,
lub

innej czynności prawnej lub innego zdarzenia prawnego, w szczególności:

▶ zasiedzenia nieruchomości rolnej, dziedziczenia oraz zapisu windykacyjnego,
którego przedmiotem jest nieruchomość rolna lub gospodarstwo rolne,
▶ podziału, przekształcenia bądź łączenia spółek prawa handlowego

wówczas Krajowy Ośrodek działający na rzecz Skarbu Państwa może złożyć

oświadczenie o nabyciu tej nieruchomości za zapłatą ceny tej nieruchomości

Jeżeli cena nie wynika z treści czynności prawnej, orzeczenia sądu, organu administra-
cji publicznej albo orzeczenia sądu lub organu egzekucyjnego wydanego na podstawie
przepisów o postępowaniu egzekucyjnym, wartość rynkową nieruchomości rolnej
Krajowy Ośrodek określa przy zastosowaniu sposobów określenia wartości nieru-
chomości przewidzianych w przepisach o gospodarce nieruchomościami. W takim
przypadku właściciel nieruchomości rolnej w terminie miesiąca od dnia otrzymania
oświadczenia Krajowego Ośrodka o nabyciu tej nieruchomości może wystąpić do sądu
o ustalenie ceny odpowiadającej wartości rynkowej nieruchomości rolnej nabywanej
przez Krajowy Ośrodek. Sąd ustala cenę odpowiadającą wartości rynkowej nabywanej
nieruchomości rolnej przy zastosowaniu sposobów określenia wartości nieruchomości
przewidzianych w przepisach o gospodarce nieruchomościami.

Uprawnienia Krajowego Ośrodka, o których mowa powyżej, nie przysługują jeżeli:

1) jeżeli w wyniku przeniesienia własności nieruchomości rolnej następuje powięk-
szenie gospodarstwa rodzinnego, jednak do powierzchni nie większej niż 300 ha,
a nabywana nieruchomość rolna jest położona w gminie, w której ma miejsce za-
mieszkania nabywca, lub w gminie graniczącej z tą gminą;

198

70729800031276
70
 2) jeżeli nabycie nieruchomości rolnej następuje:
a) za zgodą, o której mowa w art. 2a ust. 4, albo za zgodą, o której mowa w art. 29a
ust. 3 pkt 1 lit. b ustawy z 19.10.1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami
rolnymi Skarbu Państwa lub
b) przez osobę bliską zbywcy,
c) w wyniku dziedziczenia ustawowego albo dziedziczenia przez rolnika indywi-
dualnego,
d) przez rolnika indywidualnego w wyniku zapisu windykacyjnego,
e) przez spółkę, o której mowa w art. 2a ust. 3 pkt 1 lit. ca,
f) przez spółkę kapitałową lub grupę kapitałową, o których mowa w art. 2a ust. 3
pkt 1 lit. cb,
g) przez Spółkę Celową, o której mowa w ustawie z 10.5.2018 r. o Centralnym
Porcie Komunikacyjnym,
h) przez spółdzielnię produkcji rolnej, o której mowa w art. 2a ust. 3 pkt 1 lit. h,
i) przez członka spółdzielni produkcji rolnej, o którym mowa w art. 2a ust. 3 pkt 1
lit. i;
3) jeżeli przeniesienie własności nieruchomości rolnej następuje w wyniku wykonania
umowy z następcą, o której mowa w art. 84 ustawy z 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu
społecznym rolników;
4) jeżeli przeniesienie własności nieruchomości rolnej następuje między osobami
prawnymi, o których mowa w art. 2a ust. 3 pkt 1 lit. d, tego samego kościoła lub
związku wyznaniowego.

Za gospodarstwo rodzinne uważa się gospodarstwo rolne:

prowadzone przez rolnika w którym łączna powierzchnia użytków

indywidualnego rolnych jest nie większa niż 300 ha

Za rolnika indywidualnego uważa się osobę fizyczną będącą właścicielem, użytkow-

nikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych,
których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha, posiadającą kwa-
lifikacje rolnicze oraz co najmniej od 5 lat zamieszkałą w gminie, na obszarze której jest
położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego
i prowadzącą przez ten okres osobiście to gospodarstwo.
Do okresu, o którym mowa wyżej, zalicza się okres zamieszkiwania w innej gminie
bezpośrednio poprzedzający zmianę miejsca zamieszkania, jeżeli w gminie tej jest albo
była położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rol-
nego.

199

70729800031276
70
Osoba fizyczna osobiście prowadzi gospodarstwo rolne, jeżeli pracuje w tym gospo-
darstwie i podejmuje wszelkie decyzje dotyczące prowadzenia działalności rolniczej
w tym gospodarstwie.
Uważa się, że osoba fizyczna posiada kwalifikacje rolnicze, jeżeli uzyskała:
1) wykształcenie rolnicze zasadnicze zawodowe, zasadnicze branżowe, średnie, śred-
nie branżowe lub wyższe lub
2) tytuł kwalifikacyjny lub tytuł zawodowy, lub tytuł zawodowy mistrza w zawodzie
przydatnym do prowadzenia działalności rolniczej i posiada co najmniej 3-letni
staż pracy w rolnictwie, lub
3) wykształcenie wyższe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 3-letni staż pracy
w rolnictwie albo wykształcenie wyższe inne niż rolnicze i ukończone studia po-
dyplomowe w zakresie związanym z rolnictwem, albo wykształcenie średnie inne
niż rolnicze i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie, lub
4) wykształcenie podstawowe, gimnazjalne, zasadnicze zawodowe lub zasadnicze
branżowe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 5-letni staż pracy w rolnictwie.
Konsekwencją nabycia własności nieruchomości rolnej, udziału we współwłasności
nieruchomości rolnej, użytkowania wieczystego oraz nabycie akcji i udziałów w spół-
ce prawa handlowego będącej właścicielem nieruchomości rolnej o powierzchni co
najmniej 5 ha albo nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni co najmniej 5 ha
dokonanego niezgodnie z przepisami ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego jest
„nieważność nabycia”. Z kolei konsekwencją naruszenia obowiązków związanych
z nabyciem nieruchomości rolnej jest uzyskanie przez Krajowy Ośrodek uprawnienia
wystąpienia do sądu o nabycie własności nieruchomości rolnej.

200

70729800031276
70
TEST DO CZĘŚCI XIII. GOSPODAROWANIE
NIERUCHOMOŚCIAMI ROLNYMI SKARBU
PAŃSTWA ORAZ KSZTAŁTOWANIE
USTROJU ROLNEGO
1. Siedzibą Krajowego Ośrodka jest:
a) miasto stołeczne Warszawa, a nadzór nad nim sprawuje minister właściwy do
spraw rozwoju wsi,
b) miasto stołeczne Warszawa i Kraków, a nadzór nad nim sprawuje minister właści-
wy do spraw rozwoju gospodarki,
c) miasto stołeczne Warszawa i Kraków, a nadzór nad nim sprawuje minister właści-
wy do spraw rozwoju wsi.

2. W celu realizacji zadań ustawowych Krajowy Ośrodek jest uprawniony do wyko-

rzystywania danych z ewidencji gruntów i budynków. Dane te udostępnia:
a) wojewoda nieodpłatnie,
b) wojewoda odpłatnie,
c) starosta nieodpłatnie.

3. Krajowy Ośrodek sporządza wykaz nieruchomości Zasobu przeznaczonych do

sprzedaży i ogłasza go na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej
Krajowego Ośrodka, w siedzibie właściwej miejscowo izby rolniczej oraz właściwym
miejscowo urzędzie gminy przez okres:
a) 7 dni przed dniem ogłoszenia przetargu lub planowanym terminem sprzedaży
w innym trybie niż przetarg,
b) 14 dni przed dniem ogłoszenia przetargu lub planowanym terminem sprzedaży
w innym trybie niż przetarg,
c) 21 dni przed dniem ogłoszenia przetargu lub planowanym terminem sprzedaży
w innym trybie niż przetarg.

201

70729800031276
70
4. Sprzedaż nieruchomości rolnej przez Krajowy Ośrodek może nastąpić, jeżeli
w wyniku tej sprzedaży łączna powierzchnia użytków rolnych:
a) będących własnością nabywcy nie przekroczy 100 ha,
b) będących własnością nabywcy nie przekroczy 200 ha,
c) będących własnością nabywcy nie przekroczy 300 ha.

5. Co do zasady, pierwszeństwo w nabyciu nieruchomości Zasobu po cenie ustalonej

w sposób określony w ustawie, z zastrzeżeniem art. 17a ust. 1, art. 17b ust. 4 i art. 42
GospNierRolSPU, przysługuje dzierżawcy zbywanej nieruchomości, jeżeli dzierża-
wa trwała faktycznie przez okres co najmniej:
a) roku,
b) 2 lat,
c) 3 lat.

6. O przeznaczeniu do sprzedaży nieruchomości, do której nabycia przysługuje

pierwszeństwo w nabyciu zawiadamia na piśmie uprawnioną osobę, podając cenę
nieruchomości oraz termin złożenia wniosku o nabycie na warunkach podanych
w zawiadomieniu, z tym że termin nie może być krótszy niż:
a) 7 dni od dnia otrzymania zawiadomienia,
b) 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia,
c) 21 dni od dnia otrzymania zawiadomienia.

202

70729800031276
70
CZĘŚĆ XIV. PRAWO ZAMÓWIEŃ
PUBLICZNYCH

ROZDZIAŁ 1. UWAGI OGÓLNE

Prawo zamówień publicznych reguluje zamówienia publiczne oraz konkursy, w tym

określa m.in.: podmioty obowiązane do stosowania przepisów ustawy; zasady udzie-
lania zamówień; etapy przygotowania i prowadzenia postępowania o udzielenie zamó-
wienia; tryby udzielania zamówień oraz szczególne instrumenty i procedury w zakre-
sie zamówień; wymagania dotyczące umów w sprawie zamówienia publicznego oraz
umów ramowych; kontrolę udzielania zamówień oraz kary pieniężne.

Przepisy PrZamPubl stosuje się do:

zamówień klasycznych oraz organizowania konkursów, których wartość jest

równa lub przekracza kwotę 130 000 zł, przez zamawiających publicznych

zamówień sektorowych oraz organizowania konkursów, których wartość jest

równa lub przekracza progi unijne, przez zamawiających sektorowych

zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa, których wartość jest

równa lub przekracza progi unijne, przez zamawiających publicznych oraz
zamawiających sektorowych

zamówień klasycznych oraz organizowania konkursów, których wartość jest

równa lub przekracza progi unijne, przez zamawiających subsydiowanych
w okolicznościach, o których mowa w art. 6 PrZamPubl

203

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 2. ZAKRES PODMIOTOWY

PrZamPubl stosuje się do zamawiających publicznych, którymi są:

1) jednostki sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów ustawy

z 27.8.2009 r. o finansach publicznych

2) inne, niż określone w pkt 1, państwowe jednostki organizacyjne

nieposiadające osobowości prawnej

3) inne, niż określone w pkt 1, osoby prawne, utworzone w szczególnym celu

zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym, niemających charakteru
przemysłowego ani handlowego, jeżeli podmioty, o których mowa w tym przepisie
oraz w pkt 1 i 2, pojedynczo lub wspólnie, bezpośrednio lub pośrednio przez inny
podmiot:
▶ finansują je w ponad 50% lub
▶ posiadają ponad połowę udziałów albo akcji, lub
▶ sprawują nadzór nad organem zarządzającym, lub
▶ mają prawo do powoływania ponad połowy składu organu nadzorczego lub
zarządzającego

4) związki podmiotów, o których mowa w pkt 1 lub 2, lub podmiotów, o których

mowa w pkt 3

204

70729800031276
70
 PrZamPubl stosuje się do zamawiających sektorowych, którymi są:

1) zamawiający publiczni w zakresie, w jakim wykonują jeden z rodzajów

działalności sektorowej, o której mowa w art. 5 ust. 4 PrZamPubl (np.
gospodarki wodnej, gazu i energii cieplnej, usług pocztowych)

2) inne, niż określone w pkt 1, podmioty, które wykonują jeden z rodzajów

działalności sektorowej, o której mowa w art. 5 ust. 4 PrZamPubl, oraz na
których zamawiający publiczni, pojedynczo lub wspólnie, bezpośrednio lub
pośrednio przez inny podmiot wywierają dominujący wpływ, w szczególności:
▶ posiadają ponad połowę udziałów albo akcji lub
▶ posiadają ponad połowę głosów wynikających z udziałów albo akcji, lub
▶ mają prawo do powoływania ponad połowy składu organu nadzorczego lub
zarządzającego

3) inne, niż określone w pkt 1 i 2, podmioty, które wykonują jeden z rodzajów

działalności sektorowej, o której mowa w art. 5 ust. 4 PrZamPubl, jeżeli
działalność ta jest wykonywana na podstawie praw szczególnych lub wyłącznych

205

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 3. DEFINICJE

dokumenty dokumenty sporządzone przez zamawiającego lub dokumen-

zamówienia ty, do których zamawiający odwołuje się, inne niż ogłoszenie,
służące do określenia lub opisania warunków zamówienia,
w tym specyfikacja warunków zamówienia oraz opis potrzeb
i wymagań

dostawy nabywanie produktów, którymi są rzeczy ruchome, energia,

woda oraz prawa majątkowe, jeżeli mogą być przedmiotem
obrotu, w szczególności na podstawie umowy sprzedaży, do-
stawy, najmu, dzierżawy oraz leasingu z opcją lub bez opcji
zakupu, które może obejmować dodatkowo rozmieszczenie
lub instalację

dynamiczny system ograniczony w czasie elektroniczny proces udzielania zamó-

zakupów wień, których przedmiotem są ogólnie dostępne usługi, dosta-
wy lub roboty budowlane

konkurs przyrzeczenie publiczne, w którym zamawiający, przez pub-

liczne ogłoszenie, przyrzeka nagrodę za wykonanie i prze-
niesienie prawa do pracy konkursowej wybranej przez sąd
konkursowy

kryteria selekcji obiektywne i niedyskryminacyjne kryteria stosowane przez

zamawiającego w postępowaniu o udzielenie zamówienia albo
w konkursie, w celu ograniczenia liczby wykonawców albo
uczestników konkursu, niepodlegających wykluczeniu i speł-
niających warunki udziału w postępowaniu albo w konkursie,
których zamawiający zaprosi do złożenia ofert wstępnych lub
ofert, do negocjacji lub dialogu albo do złożenia prac kon-
kursowych

206

70729800031276
70
łańcuch dostaw wszystkie zasoby i działania niezbędne do wykonania dostaw,
usług i robót budowlanych, które są przedmiotem zamówienia

newralgiczne roboty roboty budowlane przeznaczone do celów bezpieczeństwa,

budowlane które wiążą się z korzystaniem z informacji niejawnych lub
informacji podlegających ochronie ze względów bezpieczeń-
stwa, wymagają ich wykorzystania lub je zawierają

newralgiczny sprzęt sprzęt przeznaczony do celów bezpieczeństwa, który wiąże się

z korzystaniem z informacji niejawnych lub informacji podle-
gających ochronie ze względów bezpieczeństwa, wymaga ich
wykorzystania lub je zawiera

newralgiczne usługi usługi przeznaczone do celów bezpieczeństwa, które wiążą się

z korzystaniem z informacji niejawnych lub informacji pod-
legających ochronie ze względów bezpieczeństwa, wymagają
ich wykorzystania lub je zawierają

oferta częściowa oferta przewidująca, zgodnie z dokumentami zamówienia,

wykonanie części zamówienia

podmiotowe środki środki służące potwierdzeniu braku podstaw wykluczenia,

dowodowe spełniania warunków udziału w postępowaniu lub kryteriów
selekcji, z wyjątkiem oświadczenia, o którym mowa w art. 125
ust. 1 PrZamPubl

postępowanie postępowanie wszczynane przez przekazanie albo zamiesz-

o udzielenie czenie ogłoszenia, przekazanie zaproszenia do negocjacji
zamówienia albo zaproszenia do składania ofert, prowadzone jako upo-
rządkowany ciąg czynności, których podstawą są warunki
zamówienia ustalone przez zamawiającego, prowadzące do
wyboru najkorzystniejszej oferty lub wynegocjowania posta-
nowień umowy w sprawie zamówienia publicznego, kończące
się zawarciem umowy w sprawie zamówienia publicznego albo
jego unieważnieniem, z tym że zawarcie umowy w sprawie
zamówienia publicznego nie stanowi czynności w tym postę-
powaniu

protokół postępowania dokument sporządzany przez zamawiającego, który potwier-

dza przebieg postępowania o udzielenie zamówienia

207

70729800031276
70
przedmiotowe środki środki służące potwierdzeniu zgodności oferowanych dostaw,
dowodowe usług lub robót budowlanych z wymaganiami, cechami lub
kryteriami określonymi w opisie przedmiotu zamówienia lub
opisie kryteriów oceny ofert, lub wymaganiami związanymi
z realizacją zamówienia

udzielenie zamówienia zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego

umowa ramowa umowa zawarta między zamawiającym a jednym lub większą

liczbą wykonawców, której celem jest ustalenie warunków do-
tyczących zamówień, jakie mogą zostać udzielone w danym
okresie, w szczególności cen i, jeżeli zachodzi taka potrzeba,
przewidywanych ilości

umowa umowa w formie pisemnej o charakterze odpłatnym, zawarta

o podwykonawstwo między wykonawcą a podwykonawcą, a w przypadku zamó-
wienia na roboty budowlane innego niż zamówienie w dzie-
dzinach obronności i bezpieczeństwa, także między pod-
wykonawcą a dalszym podwykonawcą lub między dalszymi
podwykonawcami, na mocy której odpowiednio podwyko-
nawca lub dalszy podwykonawca, zobowiązuje się wykonać
część zamówienia

warunki zamówienia warunki, które dotyczą zamówienia lub postępowania

o udzielenie zamówienia, wynikające w szczególności z opisu
przedmiotu zamówienia, wymagań związanych z realizacją
zamówienia, kryteriów oceny ofert, wymagań proceduralnych
lub projektowanych postanowień umowy w sprawie zamówie-
nia publicznego

wykonawca osoba fizyczna, osoba prawna albo jednostka organizacyjna

nieposiadająca osobowości prawnej, która oferuje na rynku
wykonanie robót budowlanych lub obiektu budowlanego, do-
stawę produktów lub świadczenie usług lub ubiega się o udzie-
lenie zamówienia, złożyła ofertę lub zawarła umowę w sprawie
zamówienia publicznego

zamawiający osoba fizyczna, osoba prawna albo jednostka organizacyjna

nieposiadająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie
ustawy do jej stosowania

208

70729800031276
70
zamówienie umowa odpłatna zawierana między zamawiającym a wyko-
nawcą, której przedmiotem jest nabycie przez zamawiającego
od wybranego wykonawcy robót budowlanych, dostaw lub
usług

zamówienie klasyczne zamówienie udzielane przez zamawiającego publicznego oraz

zamawiającego subsydiowanego inne niż zamówienie sektoro-
we i zamówienie w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa

zamówienie na usługi zamówienie klasyczne lub zamówienie sektorowe, na usługi

społeczne i inne wymienione odpowiednio w załączniku XIV do dyrektywy
szczególne usługi 2014/24/UE oraz załączniku XVII do dyrektywy 2014/25/UE

zamówienie sektorowe zamówienie udzielane przez zamawiającego sektorowego

w celu prowadzenia jednego z rodzajów działalności sektoro-
wej, o której mowa w art. 5 ust. 4 PrZamPubl

zamówienie zamówienie udzielane przez zamawiającego publicznego lub

w dziedzinie zamawiającego sektorowego, którego przedmiotem są:
obronności ▶ dostawy sprzętu wojskowego, w tym wszelkich jego części,
i bezpieczeństwa komponentów, podzespołów lub jego oprogramowania,
▶ dostawy newralgicznego sprzętu, w tym wszelkich jego czę-
ści, komponentów, podzespołów lub jego oprogramowania,
▶ roboty budowlane, dostawy i usługi związane z zabezpiecze-
niem obiektów będących w dyspozycji podmiotów realizu-
jących zamówienia w dziedzinach obronności i bezpieczeń-
stwa lub związane ze sprzętem, o którym mowa w lit. a i b,
i wszystkich jego części, komponentów i podzespołów zwią-
zanych z cyklem życia tego produktu lub usługi,
▶ roboty budowlane i usługi przeznaczone wyłącznie do ce-
lów wojskowych, newralgiczne roboty budowlane lub ne-
wralgiczne usługi

209

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 4. WYŁĄCZENIA STOSOWANIA
PRZEPISÓW USTAWY

Przepisów ustawy nie stosuje się do zamówień klasycznych oraz zamówień sektoro-
wych lub konkursów:
1) których zamawiający jest obowiązany udzielić lub które ma obowiązek przepro-
wadzić na podstawie innej, niż określona ustawą, procedury:
a) organizacji międzynarodowej,
b) wynikającej z porozumienia tworzącego zobowiązanie prawnomiędzynaro-
dowe, jak umowa międzynarodowa zawarta między Rzecząpospolitą Polską
a jednym lub wieloma państwami niebędącymi członkami Unii Europejskiej,
w celu pozyskania dostaw, usług lub robót budowlanych na potrzeby zrealizo-
wania lub prowadzenia wspólnego przedsięwzięcia;
2) w całości finansowanych przez organizację międzynarodową lub międzynarodową
instytucję finansującą, jeżeli zamawiający stosuje do tych zamówień lub konkursów
inną, niż określona ustawą, procedurę organizacji międzynarodowej lub między-
narodowej instytucji finansującej;
3) finansowanych w ponad 50% przez organizację międzynarodową lub międzyna-
rodową instytucję finansującą, jeżeli uzgodniono z nimi zastosowanie do tych
zamówień lub konkursów innej, niż określona ustawą, procedury organizacji
międzynarodowej lub międzynarodowej instytucji finansującej.
W art. 10 PrZamPublU zawarto z kolei katalog wyłączeń podmiotowych stosowania
PrZamPubl – ze względu na osobę zamawiającego. Przepisów ustawy nie stosuje się
do zamówień lub konkursów udzielanych przez:
1) Narodowy Bank Polski związanych z:
a) wykonywaniem zadań dotyczących realizacji polityki pieniężnej, a w szczegól-
ności zamówień na usługi finansowe związane z emisją, sprzedażą, kupnem
i transferem papierów wartościowych lub innych instrumentów finansowych,

210

70729800031276
70
 b) obrotem papierami wartościowymi emitowanymi przez Skarb Państwa,
c) obsługą zarządzania długiem krajowym i zadłużeniem zagranicznym,
d) emisją znaków pieniężnych i gospodarką tymi znakami,
e) gromadzeniem rezerw dewizowych i zarządzaniem tymi rezerwami,
f) gromadzeniem złota i metali szlachetnych,
g) prowadzeniem rachunków bankowych i przeprowadzaniem bankowych roz-
liczeń pieniężnych;
2) Bank Gospodarstwa Krajowego:
a) związanych z realizacją zadań dotyczących obsługi funduszy utworzonych,
powierzonych lub przekazanych Bankowi Gospodarstwa Krajowego oraz rea-
lizacją programów rządowych, w części dotyczącej:
– prowadzenia rachunków bankowych, przeprowadzania bankowych rozli-
czeń pieniężnych i działalności na rynku międzybankowym,
– pozyskiwania środków finansowych dla zapewnienia płynności finansowej,
finansowania działalności obsługiwanych funduszy i programów oraz refi-
nansowania akcji kredytowej,
b) związanych z operacjami na rynku międzybankowym dotyczących zarządza-
nia długiem Skarbu Państwa oraz płynnością budżetu państwa,
c) związanych z wykonywaniem działalności bankowej przez Bank Gospodar-
stwa Krajowego, w części dotyczącej:
– otwierania i prowadzenia rachunków bankowych, przeprowadzania banko-
wych rozliczeń pieniężnych i działalności na rynku międzybankowym,
– pozyskiwania środków finansowych dla zapewnienia płynności finansowej
oraz refinansowania akcji kredytowej,
d) o wartości mniejszej niż progi unijne;
3) zamawiających publicznych oraz zamawiających subsydiowanych, w celu prowa-
dzenia działalności w zakresie:
a) udostępniania publicznej sieci telekomunikacyjnej lub
b) obsługi publicznej sieci telekomunikacyjnej, lub
c) świadczenia publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych za pomocą
publicznej sieci telekomunikacyjnej;
4) zamawiających sektorowych, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 PrZamPubl,
wykonujących działalność sektorową w zakresie usług pocztowych, o której mowa
w art. 5 ust. 4 pkt 6 PrZamPubl, w celu świadczenia usług:
a) o wartości dodanej związanych z systemami teleinformatycznymi w rozumie-
niu ustawy z 18.7.2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną, wyłącznie
za pomocą takich systemów, w tym bezpiecznego przesyłania kodowanych
dokumentów za pomocą systemów teleinformatycznych, usług zarządzania
adresami i przesyłania poleconej poczty elektronicznej,

211

70729800031276
70
 b) finansowych, objętych kodami CPV od 66100000-1 do 66720000-3, określo-
nymi we Wspólnym Słowniku Zamówień, w szczególności przekazów poczto-
wych i pocztowych przelewów na konto,
c) filatelistycznych lub logistycznych.
Przepisów ustawy nie stosuje się również do zamówień:
1) na usługi Narodowego Banku Polskiego;
2) na usługi Banku Gospodarstwa Krajowego, w zakresie bankowej obsługi jednostek,
o których mowa w art. 4 pkt 1 i 2 PrZamPubl, z wyłączeniem jednostek samorządu
terytorialnego;
3) udzielanych instytucji gospodarki budżetowej przez organ władzy publicznej wy-
konujący funkcje organu założycielskiego tej instytucji, jeżeli łącznie są spełnione
następujące warunki:
a) ponad 80% działalności instytucji gospodarki budżetowej dotyczy wykonywa-
nia zadań publicznych na rzecz tego organu władzy publicznej,
b) organ władzy publicznej sprawuje nad instytucją gospodarki budżetowej
kontrolę odpowiadającą kontroli sprawowanej nad własnymi jednostkami
organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej, polegającą na wpły-
wie na cele strategiczne oraz istotne decyzje dotyczące zarządzania sprawami
instytucji,
c) przedmiot zamówienia należy do zakresu działalności podstawowej instytu-
cji gospodarki budżetowej określonego zgodnie z art. 26 ust. 2 pkt 2 ustawy
z 27.8.2009 r. o finansach publicznych;
4) na usługi udzielane przez zamawiającego publicznego i zamawiającego sektoro-
wego zamawiającemu publicznemu, któremu wyłączne prawo do świadczenia tych
usług przyznano na podstawie ustawy lub innego aktu normatywnego podlegają-
cego publikacji.
Przepisów ustawy nie stosuje się do zamówień lub konkursów, których przedmiotem:
1) są usługi arbitrażowe lub pojednawcze;
2) są usługi prawne:
a) zastępstwa procesowego wykonywanego przez adwokata, radcę prawnego lub
prawnika zagranicznego w rozumieniu ustawy z 5.7.2002 r. o świadczeniu przez
prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej, w po-
stępowaniu arbitrażowym lub pojednawczym, lub przed sądami, trybunałami
lub innymi organami publicznymi państwa członkowskiego Unii Europejskiej,
państw trzecich lub przed międzynarodowymi sądami, trybunałami, instan-
cjami arbitrażowymi lub pojednawczymi,
b) doradztwa prawnego wykonywanego przez adwokata, radcę prawnego lub
prawnika zagranicznego w rozumieniu ustawy z 5.7.2002 r. o świadczeniu przez
prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej, w za-

212

70729800031276
70
 kresie przygotowania postępowań, o których mowa w lit. a, lub gdy zachodzi
wysokie prawdopodobieństwo, że sprawa, której dotyczy to doradztwo, stanie
się przedmiotem tych postępowań,
c) notarialnego poświadczania i uwierzytelniania dokumentów,
d) do świadczenia których wykonawcy są wyznaczani przez sąd lub trybunał da-
nego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, lub wyznaczani z mocy prawa
w celu wykonania konkretnych zadań pod nadzorem takich trybunałów lub
sądów,
e) związane z wykonywaniem władzy publicznej;
3) są usługi badawcze lub rozwojowe, chyba że są one objęte kodami CPV od
73000000-2 do 73120000-9, 73300000-5, 73420000-2 i 73430000-5, określonymi
we Wspólnym Słowniku Zamówień, oraz spełnione są łącznie następujące warunki:
a) korzyści z tych usług przypadają wyłącznie zamawiającemu na potrzeby jego
własnej działalności,
b) całość wynagrodzenia za świadczoną usługę wypłaca zamawiający;
4) jest nabycie audycji i materiałów do audycji lub ich opracowanie, produkcja lub
koprodukcja, jeżeli są przeznaczone na potrzeby świadczenia audiowizualnych
usług medialnych lub radiowych usług medialnych – udzielanych przez dostawców
audiowizualnych lub radiowych usług medialnych;
5) jest zakup czasu antenowego lub audycji od dostawców audiowizualnych lub ra-
diowych usług medialnych;
6) jest nabycie własności lub innych praw do istniejących budynków lub nierucho-
mości;
7) są usługi finansowe związane z emisją, sprzedażą, kupnem lub zbyciem papierów
wartościowych lub innych instrumentów finansowych, w rozumieniu ustawy
z 29.7.2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, oraz operacje przeprowa-
dzane z Europejskim Instrumentem Stabilności Finansowej i Europejskim Me-
chanizmem Stabilności;
8) są pożyczki lub kredyty, bez względu na to, czy wiążą się one z emisją, sprzedażą,
kupnem lub zbyciem papierów wartościowych lub innych instrumentów finanso-
wych w rozumieniu ustawy z 29.7.2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
z wyjątkiem kredytów zaciąganych przez jednostki samorządu terytorialnego
w ramach limitów zobowiązań określonych w uchwale budżetowej;
9) są usługi w dziedzinie obrony cywilnej, ochrony ludności i zapobiegania niebezpie-
czeństwom, świadczone przez organizacje lub stowarzyszenia o charakterze nieko-
mercyjnym i objęte kodami CPV 75250000-3, 75251000-0, 75251100-1, 75251110-4,
75251120-7, 75252000-7, 75222000-8, 98113100-9 oraz 85143000-3, określonymi
we Wspólnym Słowniku Zamówień, z wyjątkiem usług transportu sanitarnego
pacjentów;
10) są usługi publiczne w zakresie transportu pasażerskiego koleją lub metrem;

213

70729800031276
70
11) są dostawy uprawnień do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych sub-
stancji, jednostek poświadczonej redukcji emisji oraz jednostek redukcji emisji,
w rozumieniu przepisów o handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów
cieplarnianych i innych substancji.
Przepisów ustawy nie stosuje się do umów:
1) z zakresu prawa pracy;
2) koncesji na roboty budowlane oraz koncesji na usługi w rozumieniu ustawy
z 21.10.2016 r. o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi, chyba że ustawa
stanowi inaczej;
3) o których mowa w art. 149 ust. 2 ustawy z 20.7.2018 r. – Prawo o szkolnictwie
wyższym i nauce.
Przepisów ustawy nie stosuje się do zamówień związanych z przygotowaniem i prze-
prowadzeniem:
1) procesu wypłat środków gwarantowanych, o których mowa w art. 2 pkt 65 ustawy
z 10.6.2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania de-
pozytów oraz przymusowej restrukturyzacji, w szczególności usług świadczonych
przez podmiot, z którym zostanie zawarta umowa o dokonanie wypłat środków
gwarantowanych;
2) przymusowej restrukturyzacji albo umorzeniem lub konwersją instrumentów ka-
pitałowych, których przedmiotem jest:
a) przeprowadzenie oszacowania,
b) świadczenie usług doradztwa, w tym doradztwa strategicznego, ekonomiczno-
-finansowego, podatkowego, prawnego i informatycznego,
c) powierzenie przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy zagranicznemu wykonywa-
nia pośrednictwa w zakresie czynności wymienionych w art. 5 i 6 ustawy
z 29.8.1997 r. – Prawo bankowe w imieniu i na rzecz banku w restrukturyzacji,
oraz czynności związanych z działalnością prowadzoną przez firmę inwestycyj-
ną w restrukturyzacji, w tym z prowadzoną przez nią działalnością maklerską.
Przepisów ustawy nie stosuje się do zamówień dotyczących wytwarzania:
1) blankietów dokumentów publicznych, o których mowa w art. 5 ust. 2 ustawy
z 22.11.2018 r. o dokumentach publicznych, oraz ich personalizacji lub indywidu-
alizacji;
2) znaków akcyzy;
3) znaków legalizacyjnych i nalepek kontrolnych, o których mowa w ustawie
z 20.6.1997 r. – Prawo o ruchu drogowym;
4) kart do głosowania i nakładek na karty do głosowania, o których mowa odpowied-
nio w art. 40 § 1 i art. 40a § 1 ustawy z 5.1.2011 r. – Kodeks wyborczy oraz w art. 20
ustawy z 14.3.2003 r. o referendum ogólnokrajowym;

214

70729800031276
70
 5) znaków holograficznych umieszczanych na zaświadczeniach o prawie do głosowa-
nia, o których mowa w art. 32 § 1 ustawy z 5.1.2011 r. – Kodeks wyborczy;
6) układu mikroprocesorowego z oprogramowaniem służącym do zarządzania
dokumentami publicznymi, systemów i baz informatycznych niezbędnych do
zastosowania dokumentów publicznych, o których mowa w art. 5 ust. 2 ustawy
z 22.11.2018 r. o dokumentach publicznych, zawierających warstwę elektroniczną,
zgodnie z ich przeznaczeniem.
Przepisów ustawy nie stosuje się do zamówień o wartości mniejszej niż progi unijne,
m.in.:
1) których przedmiotem są dostawy lub usługi służące wyłącznie do celów prac
badawczych, eksperymentalnych, naukowych lub rozwojowych, które nie służą
prowadzeniu przez zamawiającego produkcji masowej służącej osiągnięciu ren-
towności rynkowej lub pokryciu kosztów badań lub rozwoju;
2) których przedmiotem są dostawy lub usługi z zakresu działalności kulturalnej
związanej z organizacją wystaw, koncertów, konkursów, festiwali, widowisk, spek-
takli teatralnych, przedsięwzięć z zakresu edukacji kulturalnej lub z gromadzeniem
materiałów bibliotecznych przez biblioteki lub muzealiów, a także z zakresu dzia-
łalności archiwalnej związanej z gromadzeniem materiałów archiwalnych, jeżeli
zamówienia te nie służą wyposażaniu zamawiającego w środki trwałe przeznaczo-
ne do bieżącej obsługi jego działalności;
3) udzielanych przez Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego albo
jednostki organizacyjne mu podległe lub przez niego nadzorowane przywię-
ziennym zakładom pracy, prowadzonym jako przedsiębiorstwa państwowe albo
instytucje gospodarki budżetowej, związanych z zatrudnieniem osób pozbawio-
nych wolności, jeżeli zasadnicza część działalności przywięziennego zakładu pracy
dotyczy wykonywania zadań powierzonych mu przez Ministra Sprawiedliwości –
Prokuratora Generalnego lub jednostki organizacyjne mu podległe lub przez niego
nadzorowane, realizowanych samodzielnie lub przy udziale podwykonawców, pod
warunkiem że co najmniej część zamówienia jest realizowana przez osoby pozba-
wione wolności.
Przepis art. 12 PrZamPubl zawiera katalog wyłączeń stosowania ustawy ze względu na
ochronę informacji niejawnych lub ochronę istotnego interesu bezpieczeństwa pań-
stwa; w art. 13 PrZamPubl skatalogowano wyłączenia stosowania ustawy do zamówień
w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa; natomiast w art. 14 PrZamPubl znalazły
się wyłączenia stosowania ustawy do zamówień lub konkursów zawierających aspekty
obronności i bezpieczeństwa.

215

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 5. ZASADY UDZIELANIA
ZAMÓWIEŃ I POLITYKA ZAKUPOWA
PAŃSTWA

Zamawiający przygotowuje i przeprowadza postępowanie o udzielenie zamówienia

w sposób zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji oraz równe traktowanie
wykonawców, przejrzysty oraz proporcjonalny (art. 16 PrZamPubl).
Zamawiający udziela zamówienia w sposób zapewniający:
1) najlepszą jakość dostaw, usług, oraz robót budowlanych, uzasadnioną charakterem
zamówienia, w ramach środków, które zamawiający może przeznaczyć na jego
realizację oraz
2) uzyskanie najlepszych efektów zamówienia, w tym efektów społecznych, środo-
wiskowych oraz gospodarczych, o ile którykolwiek z tych efektów jest możliwy do
uzyskania w danym zamówieniu, w stosunku do poniesionych nakładów.
Czynności związane z przygotowaniem oraz przeprowadzeniem postępowania o udzie-
lenie zamówienia wykonują osoby zapewniające bezstronność i obiektywizm.
Postępowanie o udzielenie zamówienia jest jawne (art. 18 PrZamPubl). Zamawiający
może ograniczyć dostęp do informacji związanych z postępowaniem o udzielenie za-
mówienia tylko w przypadkach określonych w ustawie.
Postępowanie o udzielenie zamówienia, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych
w PrZamPubl, prowadzi się pisemnie, w języku polskim.
Priorytetowe działania Rzeczypospolitej Polskiej w obszarze zamówień publicznych,
a także pożądany kierunek działań zamawiających w zakresie udzielanych zamówień,
który obejmuje w szczególności zakup innowacyjnych lub zrównoważonych produk-
tów oraz usług określa polityka zakupowa państwa. W polityce zakupowej państwa,
określając planowane działania administracji rządowej, uwzględnia się cele i kierunki

216

70729800031276
70
określone w średniookresowej strategii rozwoju kraju. Opracowuje się ją raz na 4 lata.
Politykę zakupową państwa przyjmuje Rada Ministrów, w drodze uchwały, na wniosek
ministra właściwego do spraw gospodarki.

217

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 6. SZACOWANIE WARTOŚCI
ZAMÓWIENIA I KONKURSU

Podstawą ustalenia wartości zamówienia jest całkowite szacunkowe wynagrodzenie

wykonawcy bez podatku od towarów i usług, ustalone z należytą starannością.

Ważne
Zamawiający nie może dzielić zamówienia na odrębne zamówienia, jeżeli prowadzi
to do niestosowania przepisów ustawy, chyba że jest to uzasadnione obiektywnymi
przyczynami.

Wartością dynamicznego systemu zakupów jest łączna wartość zamówień objętych

tym systemem, których zamawiający przewiduje udzielić w okresie obowiązywania
dynamicznego systemu zakupów.
Wartością umowy ramowej jest łączna wartość zamówień, których zamawiający za-
mierza udzielić w okresie obowiązywania umowy ramowej.
Wartością konkursu jest wartość nagród oraz wartość zwrotu kosztów przewidzianych
dla uczestników konkursu.
Wartością konkursu, w którym nagrodą jest zaproszenie do udziału w postępowa-
niu o udzielenie zamówienia, jest wartość tego zamówienia, wartość nagród dodat-
kowych, jeżeli zamawiający przewidział takie nagrody, oraz wartość zwrotu kosztów
przewidzianych dla uczestników konkursu.
W przypadku gdy zamawiający składa się z kilku jednostek organizacyjnych, cał-
kowita wartość zamówienia jest ustalana dla wszystkich jednostek organizacyjnych
łącznie. Jeżeli wyodrębniona jednostka organizacyjna zamawiającego, posiadająca
samodzielność finansową udziela zamówienia związanego z jej własną działalnością,

218

70729800031276
70
wartość udzielanego zamówienia ustala się odrębnie od wartości zamówień udziela-
nych przez inne jednostki organizacyjne tego zamawiającego posiadające samodziel-
ność finansową.
Podstawą ustalenia wartości zamówienia na usługi lub dostawy powtarzające się lub
podlegające wznowieniu w określonym czasie jest:
1) rzeczywista łączna wartość kolejnych zamówień tego samego rodzaju, udzielonych
w ciągu poprzednich 12 miesięcy lub w poprzednim roku budżetowym lub roku
obrotowym, z uwzględnieniem zmian ilości lub wartości zamawianych usług lub
dostaw, które mogły wystąpić w ciągu 12 miesięcy następujących od udzielenia
pierwszego zamówienia, albo
2) łączna wartość zamówień, których zamawiający zamierza udzielić w terminie
12 miesięcy następujących po pierwszej usłudze lub dostawie.
Jeżeli zamówienia na dostawy na podstawie umowy dzierżawy, najmu lub leasingu
udziela się na czas:
1) nieoznaczony lub których okres obowiązywania nie może być oznaczony, wartością
zamówienia jest wartość miesięczna pomnożona przez 48;
2) oznaczony:
a) nie dłuższy niż 12 miesięcy, wartością zamówienia jest wartość ustalona
z uwzględnieniem okresu wykonywania zamówienia,
b) dłuższy niż 12 miesięcy, wartością zamówienia jest wartość ustalona z uwzględ-
nieniem okresu wykonywania zamówienia, z uwzględnieniem również warto-
ści końcowej przedmiotu umowy w sprawie zamówienia publicznego.

Ważne
Ustalenia wartości zamówienia dokonuje się nie wcześniej niż 3 miesiące przed dniem
wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia, jeżeli przedmiotem zamówienia są
dostawy lub usługi, oraz nie wcześniej niż 6 miesięcy przed dniem wszczęcia postępo-
wania o udzielenie zamówienia, jeżeli przedmiotem zamówienia są roboty budowlane,
z tym że w przypadku zamówień udzielanych w częściach powyższe terminy odnoszą
się do wszczęcia pierwszego z postępowań. Jeżeli po ustaleniu wartości zamówienia
nastąpiła zmiana okoliczności mających wpływ na dokonane ustalenie, zamawiający
przed wszczęciem postępowania dokonuje zmiany wartości zamówienia.

219

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 7. ZAMAWIAJĄCY I WYKONAWCY

Zamawiający przygotowuje i przeprowadza postępowanie o udzielenie zamówie-

nia oraz organizuje konkurs. Może powierzyć te działania, w ramach pomocniczych
działań zakupowych, własnej jednostce organizacyjnej lub osobie trzeciej.
Centralnym zamawiającym jest zamawiający, który prowadzi stałą działalność w za-
kresie:
1) nabywania produktów lub usług z przeznaczeniem ich odsprzedaży zamawiającym
lub
2) udzielania zamówień lub zawierania umów ramowych na roboty budowlane, do-
stawy lub usługi, na rzecz zamawiających.
Jeżeli wartość zamówienia jest równa lub przekracza progi unijne, kierownik zamawia-
jącego powołuje komisję do przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówie-
nia, tzw. komisję przetargową. Natomiast gdy ta wartość jest mniejsza niż progi unijne,
kierownik zamawiającego może powołać komisję przetargową. Komisja przetargowa
może mieć charakter stały lub być powoływana do przygotowania i przeprowadzenia
określonych postępowań. Członków komisji przetargowej, co najmniej 3, powołuje
i odwołuje kierownik zamawiającego.
O udzielenie zamówienia mogą ubiegać się wykonawcy, którzy nie podlegają wyklu-
czeniu i spełniają warunki udziału w postępowaniu, o ile zostały one określone przez
zamawiającego.

220

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 8. KOMUNIKACJA
ZAMAWIAJĄCEGO Z WYKONAWCAMI

Komunikacja w postępowaniu o udzielenie zamówienia i w konkursie, w tym składanie

ofert, wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu lub konkursie, wymiana
informacji oraz przekazywanie dokumentów lub oświadczeń między zamawiającym
a wykonawcą, z uwzględnieniem wyjątków określonych w ustawie, odbywa się przy
użyciu środków komunikacji elektronicznej.
Komunikacja ustna dopuszczalna jest w toku negocjacji lub dialogu oraz w odniesie-
niu do informacji, które nie są istotne, w szczególności nie dotyczą ogłoszenia o zamó-
wieniu lub dokumentów zamówienia, wniosków o dopuszczenie do udziału w postę-
powaniu lub konkursie, potwierdzenia zainteresowania, ofert lub prac konkursowych,
o ile jej treść jest udokumentowana.
Zamawiający może odstąpić od wymagania użycia środków komunikacji elektro-
nicznej, jeżeli np.:
1) z uwagi na wyspecjalizowany charakter zamówienia użycie środków komunikacji
elektronicznej wymagałoby narzędzi, urządzeń lub formatów plików, które nie są
ogólnie dostępne lub nie są obsługiwane za pomocą ogólnie dostępnych aplikacji;
2) aplikacje do obsługi formatów plików, które nadają się do przygotowania ofert lub
prac konkursowych, korzystają z formatów plików, których nie można obsługiwać
za pomocą żadnych innych aplikacji otwartoźródłowych lub ogólnie dostępnych,
lub są one objęte licencją i nie mogą zostać udostępnione do pobierania lub zdal-
nego wykorzystania przez zamawiającego;
3) użycie środków komunikacji elektronicznej wymagałoby pozyskania przez zama-
wiającego specjalistycznego sprzętu biurowego;
4) zamawiający wymaga przedstawienia modelu fizycznego, modelu w skali lub prób-
ki, których nie można przekazać przy użyciu środków komunikacji elektronicznej;

221

70729800031276
70
 5) jest to niezbędne z powodu naruszenia bezpieczeństwa środków komunikacji elek-
tronicznej;
6) jest to niezbędne z uwagi na potrzebę ochrony informacji szczególnie wrażliwych,
której nie można zagwarantować w sposób dostateczny przy użyciu środków komu-
nikacji elektronicznej lub innych narzędzi, lub urządzeń, które są ogólnie dostępne
dla wykonawców lub które mogłyby być udostępnione przez zamawiającego.
Zamawiający opisuje w protokole postępowania powody odstąpienia od wymogu uży-
cia środków komunikacji elektronicznej.

Ważne
Odrzucenie oferty jako nieważnej na podstawie przepisów dotyczących formy elektronicznej:
„Uchybienie wymogowi opatrzenia w postępowaniach o wartości równej lub przekra-
czającej progi unijne oferty kwalifikowanym podpisem elektronicznym powoduje, że
oferta jest nieważna, nie jest to bowiem oświadczenie złożone w formie elektronicznej
zastrzeżonej pod rygorem nieważności. Tym samym oferta taka musi zostać odrzucona
na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 11 września 2019 roku – Prawo zamówień
publicznych jako niezgodna z przepisami prawa. Brak podpisania oferty za pomocą
kwalifikowanego podpisu nie może być konwalidowany. Uzupełnienie takiego braku
nie może być dokonane w oparciu o zasady słuszności. Postanowienia ustawy dotyczące
postępowania o udzielanie zamówienia publicznego nie odwołują się do zasad słuszno-
ści czy dobrych obyczajów handlowych. Konstrukcja ustawowa procedury udzielenia
zamówienia stanowi ciąg uporządkowanych czynności sukcesywnie dokonywanych
przez zamawiającego. Ścisłe przestrzegane przepisów ustawy nie jest wyrazem biuro-
kratyzmu, ale ma na celu zapewnienie zachowania uczciwej konkurencji oraz równego
traktowania wykonawców” (wyr. KIO z 13.1.2022 r., KIO 3794/21, Legalis).

222

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 9. DOKUMENTOWANIE
PRZEBIEGU POSTĘPOWANIA
O UDZIELENIE ZAMÓWIENIA

Zamawiający dokumentuje przebieg postępowania o udzielenie zamówienia, spo-

rządzając w jego toku protokół postępowania. Protokół postępowania jest jawny
i udostępniany na wniosek (art. 74 ust. 1 PrZamPubl). Jest on przechowywany wraz
z załącznikami przez okres 4 lat od dnia zakończenia postępowania o udzielenie za-
mówienia, w sposób gwarantujący jego nienaruszalność.
Protokołu postępowania nie sporządza się w przypadku, gdy zamówienia udziela się na
warunkach określonych w umowie ramowej zawartej z jednym wykonawcą lub z kil-
koma wykonawcami, bez przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia.
Oferty, opinie biegłych, oświadczenia, informacja z zebrania z wykonawcami, zawia-
domienia, wnioski, dowód przekazania ogłoszenia Urzędowi Publikacji Unii Euro-
pejskiej, inne dokumenty i informacje składane przez zamawiającego i wykonawców
oraz umowa w sprawie zamówienia publicznego stanowią załączniki do protokołu
postępowania.

223

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 10. POSTĘPOWANIE
O UDZIELENIE ZAMÓWIENIA
KLASYCZNEGO O WARTOŚCI RÓWNEJ
LUB PRZEKRACZAJĄCEJ PROGI UNIJNE

Zamawiający publiczny, przed wszczęciem postępowania o udzielenie zamówienia,

dokonuje analizy potrzeb i wymagań, uwzględniając rodzaj i wartość zamówienia.
Może przeprowadzić również wstępne konsultacje rynkowe w celu przygotowania
postępowania i poinformowania wykonawców o swoich planach i wymaganiach do-
tyczących zamówienia.
Zamawiający przygotowuje ogłoszenia zgodnie z wzorami standardowych formularzy,
określonymi w rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) 2015/1986 z 11.11.2015 r.
ustanawiającym standardowe formularze do publikacji ogłoszeń w dziedzinie za-
mówień publicznych i uchylającym rozporządzenie wykonawcze (UE) Nr 842/2011
(Dz.Urz. UE L Nr 296 z 12.11.2015 r., s. 1 ze zm.), a następnie przekazuje je zgodnie
z formatem i procedurami elektronicznego przesyłania ogłoszeń.
Zamawiający udostępnia ogłoszenie również na stronie internetowej prowadzonego
postępowania, od dnia jego publikacji w Dz.Urz. UE.
Zamawiający może zastrzec w ogłoszeniu o zamówieniu, że o udzielenie zamówienia
mogą ubiegać się wyłącznie wykonawcy mający status zakładu pracy chronionej, spół-
dzielnie socjalne oraz inni wykonawcy, których głównym celem lub głównym celem
działalności ich wyodrębnionych organizacyjnie jednostek, które będą realizowały
zamówienie, jest społeczna i zawodowa integracja osób społecznie marginalizowanych.
Zamawiający może żądać od wykonawców wniesienia wadium, określając jego kwo-
tę w wysokości nie większej niż 3% wartości zamówienia. Wadium wnosi się przed

224

70729800031276
70
upływem terminu składania ofert i utrzymuje nieprzerwanie do dnia upływu terminu
związania ofertą, z wyjątkiem przypadków, o których mowa w art. 98 ust. 1 pkt 2 i 3
oraz ust. 2 PrZamPubl.
Zamawiający zwraca wadium niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni
od dnia wystąpienia jednej z okoliczności:
1) upływu terminu związania ofertą;
2) zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego;
3) unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia, z wyjątkiem sytuacji gdy
nie zostało rozstrzygnięte odwołanie na czynność unieważnienia albo nie upłynął
termin do jego wniesienia.
Zamawiający niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia złożenia
wniosku zwraca wadium wykonawcy:
1) który wycofał ofertę przed upływem terminu składania ofert;
2) którego oferta została odrzucona;
3) po wyborze najkorzystniejszej oferty, z wyjątkiem wykonawcy, którego oferta zo-
stała wybrana jako najkorzystniejsza;
4) po unieważnieniu postępowania, w przypadku gdy nie zostało rozstrzygnięte od-
wołanie na czynność unieważnienia albo nie upłynął termin do jego wniesienia.

Ważne
Zamawiający zwraca wadium wniesione w pieniądzu wraz z odsetkami wynikającymi
z umowy rachunku bankowego, na którym było ono przechowywane, pomniejszone
o koszty prowadzenia rachunku bankowego oraz prowizji bankowej za przelew pienię-
dzy na rachunek bankowy wskazany przez wykonawcę.

Przedmiot zamówienia opisuje się w sposób jednoznaczny i wyczerpujący, za pomocą

dostatecznie dokładnych i zrozumiałych określeń, uwzględniając wymagania i okolicz-
ności mogące mieć wpływ na sporządzenie oferty. Do opisu stosuje się nazwy i kody
określone we Wspólnym Słowniku Zamówień.
Zamawiający określa warunki udziału w postępowaniu w sposób proporcjonalny do
przedmiotu zamówienia oraz umożliwiający ocenę zdolności wykonawcy do należy-
tego wykonania zamówienia, w szczególności wyrażając je jako minimalne poziomy
zdolności.

225

70729800031276
70
 Zamawiający publiczni oraz zamawiający subsydiowani udzielają zamówienia
w jednym z następujących trybów:

przetargu nieograniczonego

przetargu ograniczonego

negocjacji z ogłoszeniem

dialogu konkurencyjnego

partnerstwa innowacyjnego

negocjacji bez ogłoszenia

zamówienia z wolnej ręki

Zamawiający wszczyna postępowanie o udzielenie zamówienia przez przekazanie:

1) ogłoszenia o zamówieniu Urzędowi Publikacji UE, w przypadku trybu przetargu
nieograniczonego, przetargu ograniczonego, negocjacji z ogłoszeniem, dialogu
konkurencyjnego albo partnerstwa innowacyjnego;
2) zaproszenia do negocjacji, w przypadku trybu negocjacji bez ogłoszenia albo za-
mówienia z wolnej ręki.
Zamawiający wyznacza terminy składania wniosków o dopuszczenie do udziału
w postępowaniu, ofert wstępnych oraz ofert, z uwzględnieniem złożoności i specyfi-
ki przedmiotu zamówienia oraz czasu niezbędnego do ich przygotowania i złożenia,
z tym że terminy te nie mogą być krótsze niż ustawowe terminy minimalne, o ile są
one określone.

226

70729800031276
70
przetarg tryb udzielenia zamówienia, w którym w odpowiedzi na ogłoszenie
nieograniczony o zamówieniu oferty mogą składać wszyscy zainteresowani wyko-
nawcy

przetarg tryb udzielenia zamówienia, w którym w odpowiedzi na ogłoszenie

ograniczony o zamówieniu wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu
mogą składać wszyscy zainteresowani wykonawcy, a oferty mogą
składać wyłącznie wykonawcy zaproszeni do składania ofert

negocjacje tryb udzielenia zamówienia, w którym w odpowiedzi na ogłoszenie

z ogłoszeniem o zamówieniu wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu
mogą składać wszyscy zainteresowani wykonawcy, zamawiający za-
prasza wykonawców dopuszczonych do udziału w postępowaniu do
składania ofert wstępnych, prowadzi z nimi negocjacje w celu ulep-
szenia treści ofert wstępnych, ofert składanych na etapie negocjacji,
po zakończeniu których zaprasza wykonawców do składania ofert
ostatecznych

dialog tryb udzielenia zamówienia, w którym w odpowiedzi na ogłoszenie

konkurencyjny o zamówieniu wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu
mogą składać wszyscy zainteresowani wykonawcy. Zamawiający
prowadzi dialog z zaproszonymi do udziału w dialogu wykonawcami
w zakresie zaproponowanych przez nich rozwiązań, po zakończeniu
którego zaprasza ich do składania ofert

partnerstwo tryb udzielenia zamówienia, w którym w odpowiedzi na ogłoszenie

innowacyjne o zamówieniu wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu
mogą składać wszyscy zainteresowani wykonawcy. Zamawiający za-
prasza wykonawców dopuszczonych do udziału w postępowaniu do
składania ofert wstępnych, prowadzi z nimi negocjacje w celu ulep-
szenia treści ofert wstępnych, ofert składanych na etapie negocjacji,
po zakończeniu których zaprasza do składania ofert obejmujących
prace badawczo-rozwojowe, których celem jest opracowanie inno-
wacyjnego produktu, usługi lub robót budowlanych, a po ich opra-
cowaniu dokonuje zakupu dostaw, usług lub robót budowlanych, pod
warunkiem że odpowiadają one poziomom wydajności i maksymal-
nym kosztom, uzgodnionym między zamawiającym a wykonawcą
lub wykonawcami;
zamawiający może udzielić zamówienia w trybie partnerstwa inno-
wacyjnego w przypadku zapotrzebowania na innowacyjny produkt,
usługę lub roboty budowlane, jeżeli nie są one dostępne na rynku

227

70729800031276
70
negocjacje bez tryb udzielenia zamówienia, w którym zamawiający negocjuje wa-
ogłoszenia runki umowy w sprawie zamówienia publicznego z wybranymi
przez siebie wykonawcami, a następnie zaprasza ich do składania
ofert

zamówienie tryb udzielenia zamówienia, w którym zamawiający udziela zamó-

z wolnej ręki wienia po negocjacjach tylko z jednym wykonawcą;
zamawiający może udzielić zamówienia z wolnej ręki, jeżeli zacho-
dzi co najmniej jedna z następujących przykładowych okoliczności:
1) dostawy, usługi lub roboty budowlane mogą być świadczone tylko
przez jednego wykonawcę z przyczyn:
a) technicznych o obiektywnym charakterze,
b) związanych z ochroną praw wyłącznych wynikających z od-
rębnych przepisów – jeżeli nie istnieje rozsądne rozwiązanie
alternatywne lub rozwiązanie zastępcze, a brak konkurencji
nie jest wynikiem celowego zawężenia parametrów zamówie-
nia;
2) dostawy, usługi lub roboty budowlane mogą być świadczone tylko
przez jednego wykonawcę, w przypadku udzielenia zamówienia
w zakresie działalności twórczej lub artystycznej;
3) przedmiotem zamówienia na dostawy są rzeczy wytwarzane wy-
łącznie w celach badawczych, doświadczalnych, naukowych lub
rozwojowych, które nie służą prowadzeniu przez zamawiającego
produkcji masowej, służącej osiągnięciu rentowności rynkowej
lub pokryciu kosztów badań lub rozwoju, oraz które mogą być
wytwarzane tylko przez jednego wykonawcę;
4) ze względu na wyjątkową sytuację niewynikającą z przyczyn
leżących po stronie zamawiającego, której nie mógł on przewi-
dzieć, wymagane jest natychmiastowe wykonanie zamówienia,
a nie można zachować terminów określonych dla innych trybów
udzielenia zamówienia

Ważne
Wykonawca może złożyć tylko jedną ofertę, z wyjątkiem przypadków określonych
w ustawie. Treść oferty musi być zgodna z wymaganiami zamawiającego określonymi
w dokumentach zamówienia.

228

70729800031276
70
Oferta może być złożona tylko do upływu terminu składania ofert i tylko do upływu
terminu składania ofert wykonawca może wycofać ofertę.
Wykonawca jest związany ofertą nie dłużej niż:
1) 90 dni,
2) 120 dni – jeżeli wartość zamówienia dla robót budowlanych jest równa lub prze-
kracza wyrażoną w złotych równowartość kwoty 20 000 000 euro, a dla dostaw lub
usług – 10 000 000 euro
– od dnia upływu terminu składania ofert, przy czym pierwszym dniem terminu zwią-
zania ofertą jest dzień, w którym upływa termin składania ofert.
W przypadku gdy wybór najkorzystniejszej oferty nie nastąpi przed upływem termi-
nu związania ofertą, zamawiający przed upływem terminu związania ofertą, zwraca
się jednokrotnie do wykonawców o wyrażenie zgody na przedłużenie tego terminu
o wskazywany przez niego okres, nie dłuższy niż 60 dni.
Otwarcie ofert następuje niezwłocznie po upływie terminu składania ofert, nie później
niż następnego dnia po dniu, w którym upłynął termin składania ofert.
Zamawiający, najpóźniej przed otwarciem ofert, udostępnia na stronie internetowej
prowadzonego postępowania informację o kwocie, jaką zamierza przeznaczyć na sfi-
nansowanie zamówienia.
Zamawiający, niezwłocznie po otwarciu ofert, udostępnia na stronie internetowej
prowadzonego postępowania informacje o:
1) nazwach albo imionach i nazwiskach oraz siedzibach lub miejscach prowadzonej
działalności gospodarczej albo miejscach zamieszkania wykonawców, których
oferty zostały otwarte;
2) cenach lub kosztach zawartych w ofertach.
W toku badania i oceny ofert zamawiający może żądać od wykonawców wyjaśnień
dotyczących treści złożonych ofert oraz przedmiotowych środków dowodowych lub
innych składanych dokumentów lub oświadczeń.
Jeżeli zaoferowana cena lub koszt, lub ich istotne części składowe, wydają się rażąco
niskie w stosunku do przedmiotu zamówienia lub budzą wątpliwości zamawiającego
co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami okre-
ślonymi w dokumentach zamówienia lub wynikającymi z odrębnych przepisów, zama-
wiający żąda od wykonawcy wyjaśnień, w tym złożenia dowodów w zakresie wyliczenia
ceny lub kosztu, lub ich istotnych części składowych.

229

70729800031276
70
Zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli:
1) została złożona po terminie składania ofert;
2) została złożona przez wykonawcę:
a) podlegającego wykluczeniu z postępowania lub
b) niespełniającego warunków udziału w postępowaniu, lub
c) który nie złożył w przewidzianym terminie oświadczenia, o którym mowa
w art. 125 ust. 1, lub podmiotowego środka dowodowego, potwierdzających
brak podstaw wykluczenia lub spełnianie warunków udziału w postępowaniu,
przedmiotowego środka dowodowego, lub innych dokumentów lub oświad-
czeń;
3) jest niezgodna z przepisami ustawy;
4) jest nieważna na podstawie odrębnych przepisów;
5) jej treść jest niezgodna z warunkami zamówienia;
6) nie została sporządzona lub przekazana w sposób zgodny z wymaganiami tech-
nicznymi oraz organizacyjnymi sporządzania lub przekazywania ofert przy użyciu
środków komunikacji elektronicznej określonymi przez zamawiającego;
7) została złożona w warunkach czynu nieuczciwej konkurencji w rozumieniu ustawy
z 16.4.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji;
8) zawiera rażąco niską cenę lub koszt w stosunku do przedmiotu zamówienia;
9) została złożona przez wykonawcę niezaproszonego do składania ofert;
10) zawiera błędy w obliczeniu ceny lub kosztu;
11) wykonawca w wyznaczonym terminie zakwestionował poprawienie omyłki, o któ-
rej mowa w art. 223 ust. 2 pkt 3 PrZamPubl;
12) wykonawca nie wyraził pisemnej zgody na przedłużenie terminu związania ofertą;
13) wykonawca nie wyraził pisemnej zgody na wybór jego oferty po upływie terminu
związania ofertą;
14) wykonawca nie wniósł wadium, lub wniósł w sposób nieprawidłowy lub nie utrzy-
mywał wadium nieprzerwanie do upływu terminu związania ofertą lub złożył
wniosek o zwrot wadium w przypadku, o którym mowa w art. 98 ust. 2 pkt 3
PrZamPubl;
15) oferta wariantowa nie została złożona lub nie spełnia minimalnych wymagań
określonych przez zamawiającego, w przypadku gdy zamawiający wymagał jej zło-
żenia;
16) jej przyjęcie naruszałoby bezpieczeństwo publiczne lub istotny interes bezpieczeń-
stwa państwa, a tego bezpieczeństwa lub interesu nie można zagwarantować w inny
sposób;
17) obejmuje ona urządzenia informatyczne lub oprogramowanie wskazane w reko-
mendacji, o której mowa w art. 33 ust. 4 ustawy z 5.7.2018 r. o krajowym systemie
cyberbezpieczeństwa, stwierdzającej ich negatywny wpływ na bezpieczeństwo
publiczne lub bezpieczeństwo narodowe;

230

70729800031276
70
18) została złożona bez odbycia wizji lokalnej lub bez sprawdzenia dokumentów
niezbędnych do realizacji zamówienia dostępnych na miejscu u zamawiającego,
w przypadku gdy zamawiający tego wymagał w dokumentach zamówienia.
W przypadku postępowań o udzielenie zamówienia prowadzonych w trybie przetargu
nieograniczonego, przetargu ograniczonego lub negocjacji z ogłoszeniem, zamawiają-
cy może przewidzieć w ogłoszeniu o zamówieniu, że wybór najkorzystniejszej oferty
zostanie poprzedzony aukcją elektroniczną, jeżeli warunki zamówienia, w szczegól-
ności opis przedmiotu zamówienia, są określone w dokumentach zamówienia w sposób
precyzyjny i świadczenia mogą być sklasyfikowane za pomocą metod automatycznej
oceny oraz złożono co najmniej 2 oferty niepodlegające odrzuceniu.
Aukcja elektroniczna jest przeprowadzana przy użyciu systemu teleinformatycznego
w formie powtarzalnego procesu elektronicznego, umożliwiającego klasyfikację ofert
za pomocą metod automatycznej oceny, po wstępnym badaniu i ocenie ofert zgodnie
z kryteriami udzielania zamówienia i przypisaną im wagą.
Aukcja elektroniczna nie ma zastosowania do zamówień na usługi lub roboty budow-
lane, których przedmiotem są świadczenia o charakterze intelektualnym, których nie
można sklasyfikować za pomocą metod automatycznej oceny.
W toku aukcji elektronicznej wykonawcy za pomocą formularza umieszczonego na
stronie internetowej, umożliwiającego wprowadzenie niezbędnych danych w trybie
bezpośredniego połączenia z tą stroną, składają kolejne korzystniejsze postąpienia,
podlegające automatycznej ocenie i klasyfikacji. Oferta wykonawcy przestaje wiązać
w zakresie, w jakim złoży on korzystniejszą ofertę w toku aukcji elektronicznej.
Zamawiający zamyka aukcję elektroniczną:
1) w terminie określonym w zaproszeniu do udziału w aukcji elektronicznej;
2) jeżeli w ustalonym terminie nie zostaną zgłoszone nowe postąpienia;
3) po zakończeniu ostatniego, ustalonego etapu.
Zamawiający po zamknięciu aukcji elektronicznej dokonuje oceny ofert w oparciu
o kryteria oceny ofert wskazane w ogłoszeniu o zamówieniu i w dokumentach zamó-
wienia, z uwzględnieniem wyników aukcji elektronicznej.
Zamawiający wybiera najkorzystniejszą ofertę na podstawie kryteriów oceny ofert
określonych w dokumentach zamówienia. Najkorzystniejsza oferta to oferta przed-
stawiająca najkorzystniejszy stosunek jakości do ceny lub kosztu lub oferta z najniższą
ceną lub kosztem.
Zamawiający wybiera najkorzystniejszą ofertę w terminie związania ofertą określonym
w dokumentach zamówienia.

231

70729800031276
70
Jeżeli termin związania ofertą upłynął przed wyborem najkorzystniejszej oferty, zama-
wiający wzywa wykonawcę, którego oferta otrzymała najwyższą ocenę, do wyrażenia,
w wyznaczonym przez zamawiającego terminie, pisemnej zgody na wybór jego oferty.
Niezwłocznie po wyborze najkorzystniejszej oferty zamawiający informuje równo-
cześnie wykonawców, którzy złożyli oferty, o:
1) wyborze najkorzystniejszej oferty, podając nazwę albo imię i nazwisko, siedzibę
albo miejsce zamieszkania, jeżeli jest miejscem wykonywania działalności wyko-
nawcy, którego ofertę wybrano, oraz nazwy albo imiona i nazwiska, siedziby albo
miejsca zamieszkania, jeżeli są miejscami wykonywania działalności wykonawców,
którzy złożyli oferty, a także punktację przyznaną ofertom w każdym kryterium
oceny ofert i łączną punktację,
2) wykonawcach, których oferty zostały odrzucone
– podając uzasadnienie faktyczne i prawne.

Postępowanie o udzielenie zamówienia kończy się:

zawarciem umowy w sprawie zamówienia unieważnieniem postępowania, jeżeli np.:

publicznego albo 1) nie złożono żadnego wniosku
o dopuszczenie do udziału
w postępowaniu albo żadnej oferty;
2) wszystkie złożone wnioski
o dopuszczenie do udziału
w postępowaniu albo oferty podlegały
odrzuceniu;
3) cena lub koszt najkorzystniejszej oferty
lub oferta z najniższą ceną przewyższa
kwotę, którą zamawiający zamierza
przeznaczyć na sfinansowanie
zamówienia, chyba że zamawiający
może zwiększyć tę kwotę do ceny lub
kosztu najkorzystniejszej oferty

W przypadku unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia zamawiający

niezwłocznie zawiadamia wykonawców, którzy ubiegali się o udzielenie zamówienia
w tym postępowaniu, o wszczęciu kolejnego postępowania, które dotyczy tego samego
przedmiotu zamówienia lub obejmuje ten sam przedmiot zamówienia.
Jeżeli wykonawca, którego oferta została wybrana jako najkorzystniejsza, uchyla się
od zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego lub nie wnosi wymaganego

232

70729800031276
70
zabezpieczenia należytego wykonania umowy, zamawiający może dokonać ponowne-
go badania i oceny ofert spośród ofert pozostałych w postępowaniu wykonawców oraz
wybrać najkorzystniejszą ofertę albo unieważnić postępowanie.

Ważne
Zamawiający zawiera umowę w sprawie zamówienia publicznego, z uwzględnieniem
art. 577 PrZamPubl, w terminie nie krótszym niż 10 dni od dnia przesłania zawiadomie-
nia o wyborze najkorzystniejszej oferty, jeżeli zawiadomienie to zostało przesłane przy
użyciu środków komunikacji elektronicznej, albo 15 dni – jeżeli zostało przesłane w inny
sposób.

Zamawiający może zawrzeć umowę w sprawie zamówienia publicznego przed upły-

wem terminu, o którym mowa powyżej, jeżeli:
1) w postępowaniu o udzielenie zamówienia prowadzonym w trybie:
a) przetargu nieograniczonego złożono tylko jedną ofertę,
b) przetargu ograniczonego, negocjacji z ogłoszeniem, dialogu konkurencyjnego
oraz partnerstwa innowacyjnego złożono tylko jeden wniosek albo złożono
tylko jedną ofertę i upłynął termin do wniesienia odwołania na czynność
odrzucenia wniosku albo w następstwie wniesienia odwołania Krajowa Izba
Odwoławcza ogłosiła wyrok lub postanowienie kończące postępowanie odwo-
ławcze;
2) umowa w sprawie zamówienia publicznego dotyczy zamówienia udzielanego w try-
bie negocjacji bez ogłoszenia, w ramach dynamicznego systemu zakupów albo na
podstawie umowy ramowej.
Zamawiający nie później niż w terminie 30 dni od dnia zakończenia postępowania
o udzielenie zamówienia przekazuje do publikacji Urzędowi Publikacji UE ogłosze-
nie o udzieleniu zamówienia zawierające informację o wynikach tego postępowania.

233

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 11. UMOWA W SPRAWIE
ZAMÓWIENIA PUBLICZNEGO I JEJ
WYKONANIE

Zamawiający i wykonawca wybrany w postępowaniu o udzielenie zamówienia obo-

wiązani są współdziałać przy wykonaniu umowy w sprawie zamówienia publicznego,
w celu należytej realizacji zamówienia (art. 431 PrZamPubl).

Ważne
Umowa wymaga, pod rygorem nieważności, zachowania formy pisemnej, chyba że
przepisy odrębne wymagają formy szczególnej.

Artykuł 433 PrZamPubl zawiera katalog klauzul abuzywnych, zgodnie z którymi

projektowane postanowienia umowy nie mogą przewidywać:
1) odpowiedzialności wykonawcy za opóźnienie, chyba że jest to uzasadnione oko-
licznościami lub zakresem zamówienia;
2) naliczania kar umownych za zachowanie wykonawcy niezwiązane bezpośrednio
lub pośrednio z przedmiotem umowy lub jej prawidłowym wykonaniem;
3) odpowiedzialności wykonawcy za okoliczności, za które wyłączną odpowiedzial-
ność ponosi zamawiający;
4) możliwości ograniczenia zakresu zamówienia przez zamawiającego bez wskazania
minimalnej wartości lub wielkości świadczenia stron.
Zawarcie umowy następuje na czas oznaczony lub nieoznaczony (art. 434 i 435
PrZamPubl).

234

70729800031276
70
 Umowę zawiera się na czas oznaczony. Na czas nieoznaczony może być zawierana
umowa, której przedmiotem są dostawy:
1) wody za pomocą sieci wodno-kanaliza-
cyjnej lub odprowadzanie ścieków do ta-
kiej sieci;
2) gazu z sieci gazowej;
3) ciepła z sieci ciepłowniczej;
4) licencji na oprogramowanie kompute-
rowe.

Zamawiający może zawrzeć umowę, której Na czas nieoznaczony może być również
przedmiotem są świadczenia powtarzające zawierana umowa, której przedmiotem są
się lub ciągłe, na okres dłuższy niż 4 lata, usługi przesyłowe lub dystrybucyjne ener-
jeżeli wykonanie zamówienia w dłuższym gii elektrycznej lub gazu ziemnego.
okresie spowoduje oszczędności kosztów
realizacji zamówienia w stosunku do okre-
su czteroletniego lub jest to uzasadnione
zdolnościami płatniczymi zamawiającego
lub zakresem planowanych nakładów oraz
okresem niezbędnym do ich spłaty.

Artykuł 436 PrZamPublU zawiera minimalne postanowienia, które powinny znaleźć

się w umowie w sprawie zamówienia publicznego.

Umowa zawiera postanowienia określające w szczególności:

planowany termin zakończenia usługi, dostawy lub robót budowlanych oraz,

w razie potrzeby, planowane terminy wykonania poszczególnych części usługi,
dostawy lub roboty budowlanej, określone w dniach, tygodniach, miesiącach lub
latach, chyba że wskazanie daty wykonania umowy jest uzasadnione obiektywną
przyczyną

warunki zapłaty wynagrodzenia

łączną maksymalną wysokość kar umownych, których mogą dochodzić strony

235

70729800031276
70
 w przypadku umów zawieranych na okres dłuższy niż 12 miesięcy:
a) wysokości kar umownych naliczanych wykonawcy z tytułu braku zapłaty lub
nieterminowej zapłaty wynagrodzenia należnego podwykonawcom z tytułu
zmiany wysokości wynagrodzenia, o której mowa w art. 439 ust. 5 PrZamPubl,
b) zasady wprowadzania zmian wysokości wynagrodzenia w przypadku zmiany:
– stawki podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego,
– wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę albo wysokości minimalnej
stawki godzinowej, ustalonych na podstawie ustawy z 10.10.2002 r.
o minimalnym wynagrodzeniu za pracę,
– zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu
zdrowotnemu lub wysokości stawki składki na ubezpieczenia społeczne lub
ubezpieczenie zdrowotne,
– zasad gromadzenia i wysokości wpłat do pracowniczych planów
kapitałowych, o których mowa w ustawie z 4.10.2018 r. o pracowniczych
planach kapitałowych
– jeżeli zmiany te będą miały wpływ na koszty wykonania zamówienia przez
wykonawcę

Artykuł 437 PrZamPubl określa z kolei minimalne postanowienia umowy o roboty

budowlane, niezbędne do zapewnienia ochrony zapłaty wymagalnego wynagrodzenia
podwykonawcy lub dalszego podwykonawcy.

Umowa, której przedmiotem są roboty budowlane, zawiera również

postanowienia dotyczące:

obowiązku przedkładania przez wykonawcę zamawiającemu projektu umowy

o podwykonawstwo, której przedmiotem są roboty budowlane, a także projektu
jej zmiany, oraz poświadczonej za zgodność z oryginałem kopii zawartej umowy
o podwykonawstwo, której przedmiotem są roboty budowlane, i jej zmian

wskazania terminu na zgłoszenie przez zamawiającego zastrzeżeń do projektu

umowy o podwykonawstwo, której przedmiotem są roboty budowlane, i do
projektu jej zmiany lub sprzeciwu do umowy o podwykonawstwo, której
przedmiotem są roboty budowlane, i do jej zmian

obowiązku przedkładania przez wykonawcę zamawiającemu poświadczonej

za zgodność z oryginałem kopii zawartych umów o podwykonawstwo, których
przedmiotem są dostawy lub usługi, oraz ich zmian

236

70729800031276
70
 zasad zapłaty wynagrodzenia wykonawcy, uwarunkowanej przedstawieniem
przez niego dowodów potwierdzających zapłatę wymagalnego wynagrodzenia
podwykonawcom lub dalszym podwykonawcom

terminu zapłaty wynagrodzenia podwykonawcom lub dalszym podwykonawcom

zasad zawierania umów o podwykonawstwo z dalszymi podwykonawcami

wysokości kar umownych, z tytułu:

▶ braku zapłaty lub nieterminowej zapłaty wynagrodzenia należnego
podwykonawcom lub dalszym podwykonawcom,
▶ nieprzedłożenia do zaakceptowania projektu umowy o podwykonawstwo,
której przedmiotem są roboty budowlane, lub projektu jej zmiany,
▶ nieprzedłożenia poświadczonej za zgodność z oryginałem kopii umowy
o podwykonawstwo lub jej zmiany,
▶ braku zmiany umowy o podwykonawstwo w zakresie terminu zapłaty, zgodnie
z art. 464 ust. 10 PrZamPublU

Umowa, której przedmiotem są roboty budowlane lub usługi, zawarta na okres dłuższy
niż 12 miesięcy, zawiera postanowienia dotyczące zasad wprowadzania zmian wyso-
kości wynagrodzenia (klauzule waloryzacyjne) należnego wykonawcy, w przypadku
zmiany ceny materiałów lub kosztów związanych z realizacją zamówienia.
Zamawiający może żądać od wykonawcy wniesienia zabezpieczenia należytego wy-
konania umowy niezależnie od wartości przedmiotu zamówienia. Zabezpieczenie
należytego wykonania umowy wnosi się w wysokości ustalonej zgodnie z art. 452 PZP,
w jednej lub kilku z form określonych w art. 450 ust. 1 PrZamPubl. Za zgodą zama-
wiającego dopuszczalne jest jego wniesienie również w formach określonych w art. 450
ust. 2 PrZamPubl lub jego tworzenie na etapie realizacji umowy, w sposób określony
w art. 452 ust. 4–7 PrZamPubl. Wymagania dotyczące zabezpieczenia należytego wy-
konania umowy, w tym samo żądanie jego wniesienia, zamawiający zobowiązany jest
zamieścić w dokumentach zamówienia.

237

70729800031276
70
 Formy zabezpieczenia (art. 450 PrZamPubl)

Zabezpieczenie może być wnoszone, we- Za zgodą zamawiającego zabezpieczenie

dług wyboru wykonawcy, w jednej lub
w kilku następujących formach:
1) pieniądzu;
2) poręczeniach bankowych lub poręcze-
niach spółdzielczej kasy oszczędnoś-
ciowo-kredytowej, z tym że zobowią-
zanie kasy jest zawsze zobowiązaniem
pieniężnym;
3) gwarancjach bankowych;
4) gwarancjach ubezpieczeniowych;
5) poręczeniach udzielanych przez pod-
mioty, o których mowa w art. 6b ust. 5
pkt 2 ustawy z 9.11.2000 r. o utworzeniu
Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębior-
czości.
może być wnoszone również:
1) w wekslach z poręczeniem wekslowym
banku lub spółdzielczej kasy oszczęd-
nościowo-kredytowej;
2) przez ustanowienie zastawu na papie-
rach wartościowych emitowanych przez
Skarb Państwa lub jednostkę samorządu
terytorialnego;
3) przez ustanowienie zastawu rejestrowe-
go na zasadach określonych w ustawie
z 6.12.1996 r. o zastawie rejestrowym
i rejestrze zastawów.

Zasadą jest, że zabezpieczenie ustala się w wysokości nieprzekraczającej 5% ceny

całkowitej podanej w ofercie albo maksymalnej wartości nominalnej zobowiązania
zamawiającego wynikającego z umowy.
Zamawiający może ustalić zabezpieczenie w wysokości wyższej niż 5%, jednak nie-
przekraczającej 10% ceny całkowitej oferty albo maksymalnej wartości nominalnej
zobowiązania zamawiającego wynikającego z umowy. Możliwość taka istnieje jedynie
w przypadku, kiedy jest to uzasadnione przedmiotem zamówienia lub wystąpieniem
ryzyka związanego z jego realizacją. Warunkiem skuteczności wymagania zabezpie-
czenia w podwyższonej wysokości jest opisanie tego ponadstandardowego wymogu
w dokumentach zamówienia (M. Jaworska, D. Grześkowiak-Stojek, J. Jarnicka, A. Ma-
tusiak (red.), Prawo zamówień publicznych. Komentarz, Legalis 2021, komentarz do
art. 452).
Zamawiający zwraca zabezpieczenie w terminie 30 dni od dnia wykonania zamówie-
nia i uznania przez zamawiającego za należycie wykonane. Może jednak pozostawić
na zabezpieczenie roszczeń z tytułu rękojmi za wady lub gwarancji kwotę nieprzekra-
czającą 30% zabezpieczenia.

238

70729800031276
70
 Ważne
Istotna zmiana zawartej umowy wymaga przeprowadzenia nowego postępowania
o udzielenie zamówienia.

Zamawiający może odstąpić od umowy:

1) w terminie 30 dni od dnia powzięcia wiadomości o zaistnieniu istotnej zmiany
okoliczności powodującej, że wykonanie umowy nie leży w interesie publicznym,
czego nie można było przewidzieć w chwili zawarcia umowy, lub dalsze wykony-
wanie umowy może zagrozić podstawowemu interesowi bezpieczeństwa państwa
lub bezpieczeństwu publicznemu;
2) jeżeli zachodzi co najmniej jedna z następujących okoliczności:
a) dokonano zmiany umowy z naruszeniem art. 454 i 455 PrZamPubl,
b) wykonawca w chwili zawarcia umowy podlegał wykluczeniu na podstawie
art. 108 PrZamPubl,
c) Trybunał Sprawiedliwości UE stwierdził, w ramach procedury przewidzianej
w art. 258 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, że Rzeczpospolita
Polska uchybiła zobowiązaniom, które ciążą na niej na mocy Traktatów, dyrek-
tywy 2014/24/UE, dyrektywy 2014/25/UE i dyrektywy 2009/81/WE, z uwagi
na to, że zamawiający udzielił zamówienia z naruszeniem prawa Unii Europej-
skiej.
Natomiast w art. 457 ust. 1 PrZamPubl wskazano przypadki rażącego naruszenia
przepisów PrZamPubl w związku z prowadzonym postępowaniem o udzielenie za-
mówienia. W sytuacji ich wystąpienia, jeśli nie są spełnione okoliczności, określone
w ust. 2, umowa podlega unieważnieniu.
Generalną zasadą w PrZamPubl jest dopuszczalność powierzenia wykonania części
zamówienia podwykonawcy. Zamawiający może żądać wskazania przez wykonawcę,
w ofercie, części zamówienia, których wykonanie zamierza powierzyć podwykonaw-
com, oraz podania nazw ewentualnych podwykonawców, jeżeli są już znani. Powierze-
nie jednak wykonania części zamówienia podwykonawcom nie zwalnia wykonawcy
z odpowiedzialności za należyte wykonanie tego zamówienia.

239

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 12. ORGANY WŁAŚCIWE
W SPRAWACH ZAMÓWIEŃ

1. Centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach zamówień

jest Prezes Urzędu Zamówień Publicznych (Prezes UZP). Nadzór nad Prezesem UZP
sprawuje minister właściwy do spraw gospodarki.
Obsługę Prezesa Urzędu zapewnia Urząd Zamówień Publicznych. Minister właściwy
do spraw gospodarki, w drodze zarządzenia, nadaje statut Urzędu, w którym określa
jego organizację, mając na względzie zapewnienie prawidłowej obsługi Prezesa UZP
oraz Krajowej Izby Odwoławczej.
Prezes UZP m.in.:
1) czuwa nad systemem zamówień, w szczególności czuwa nad przestrzeganiem zasad
udzielania zamówień i dokonuje kontroli procesu udzielania zamówień w zakresie
przewidzianym ustawą oraz upowszechnia zasady etyki zawodowej osób wykonu-
jących zadania w systemie zamówień;
2) podejmuje rozstrzygnięcia w indywidualnych sprawach przewidzianych ustawą;
3) prowadzi współpracę międzynarodową w sprawach związanych z zamówieniami;
4) dokonuje analiz funkcjonowania systemu zamówień;
5) opracowuje i opiniuje projekty aktów normatywnych dotyczących zamówień;
6) dąży do zapewnienia jednolitego stosowania przepisów o zamówieniach, przy
uwzględnieniu orzecznictwa sądów oraz trybunałów, w szczególności upowszech-
nia orzeczenia Krajowej Izby Odwoławczej, sądów powszechnych, Sądu Najwyż-
szego, Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz Trybunału Konstytucyj-
nego, dotyczące zamówień;
7) przygotowuje i upowszechnia przykładowe wzory umów w sprawach zamówień
publicznych, regulaminów oraz innych dokumentów stosowanych przy udzielaniu
zamówień.

240

70729800031276
70
2. Autonomicznym i niezależnym organem jest Krajowa Izba Odwoławcza (KIO),
właściwa do:
1) rozpoznawania odwołań w przypadkach, o których mowa w art. 513 PrZamPubl;
2) rozpoznawania wniosków o uchylenie zakazu zawarcia umowy, o których mowa
w art. 578 ust. 1 PrZamPubl;
3) podejmowania uchwał zawierających opinię do zastrzeżeń zamawiającego do wyniku
kontroli uprzedniej oraz kontroli doraźnej prowadzonej przez Prezesa Urzędu.
W skład KIO wchodzi nie więcej niż 100 członków, powoływanych przez ministra
właściwego do spraw gospodarki.

Organami KIO są:

Prezes KIO: zgromadzenie ogólne KIO, do zadań

▶ reprezentuje Izbę na zewnątrz;
▶ przewodniczy zgromadzeniu ogólnemu
Izby;
▶ ustala terminy posiedzeń składów
orzekających, a także zarządza łączne
rozpoznanie odwołań;
▶ wyznacza skład orzekający do
rozpoznania odwołania, w tym jego
przewodniczącego, oraz skład do
podjęcia uchwały, o której mowa
w art. 473 ust. 1 pkt 3 PrZamPubl,
w tym jego przewodniczącego;
▶ czuwa nad sprawnością pracy Izby;
▶ dokonuje analizy orzecznictwa Izby,
sądów powszechnych, SN, TSUE
oraz TK, dotyczącego zamówień,
i przygotowuje wnioski z tych analiz;
▶ składa Prezesowi UZP, po przyjęciu
przez zgromadzenie ogólne KIO,
roczną informację o działaniu Izby,
uwzględniającą problemy wynikające
z orzecznictwa
którego należy:
▶ przygotowywanie i przyjmowanie
rocznej informacji o działalności
KIO, uwzględniającej problemy
wynikające z orzecznictwa;
▶ wyznaczanie składu sądu
dyscyplinarnego;
▶ rozpoznawanie odwołań od orzeczeń
sądu dyscyplinarnego;
▶ rozpatrywanie albo opiniowanie
innych spraw przedłożonych przez
Prezesa KIO lub zgłoszonych przez
członków zgromadzenia ogólnego
Izby

KIO rozpoznaje odwołanie w składzie:

1) trzyosobowym, w przypadku zamówień o wartości równej lub przekraczającej
progi unijne,
2) jednoosobowym, w przypadku zamówień o wartości mniejszej niż progi unijne.

241

70729800031276
70
Prezes KIO może zarządzić rozpoznanie odwołania w składzie jednoosobowym,
w przypadku zamówień o wartości równej lub przekraczającej progi unijne, albo trzy-
osobowym, w przypadku zamówień o wartości mniejszej niż progi unijne, jeżeli uzna
to za wskazane ze względu na stopień zawiłości sprawy.
3. Doradczym natomiast organem ministra właściwego do spraw gospodarki Komitet
do spraw Kontroli w Zamówieniach Publicznych.
Do zadań Komitetu należy:
1) monitorowanie i analiza działalności organów kontroli, o których mowa w art. 596
ust. 2 PrZamPubl, w zakresie kontroli legalności udzielania zamówień, w tym do-
konywanie analizy przypadków, w których działania tych organów ujawniły nie-
prawidłowości w przestrzeganiu przepisów o zamówieniach, a także rozbieżności
w stosowaniu lub rozumieniu tych przepisów, oraz przygotowywanie wniosków
z tej analizy;
2) proponowanie działań, w tym działań zapobiegawczych, odpowiadających wnio-
skom z analizy, o której mowa w pkt 1;
3) zapewnianie możliwości współpracy organów kontroli, o których mowa w art. 596
ust. 2 PrZamPubl, w zakresie prowadzonych kontroli, o których mowa w pkt 1;
4) występowanie do Prezesa Urzędu o przeprowadzenie szkolenia dla instytucji kon-
trolnych, wydanie opinii lub podjęcie innych działań zmierzających do zapewnie-
nia prawidłowego i jednolitego rozumienia przepisów o zamówieniach;
5) proponowanie rozwiązań w zakresie zmiany w systemie kontroli zamówień, w tym
w polityce zakupowej państwa;
6) proponowanie, na wniosek organu, o którym mowa w art. 495 ust. 1 pkt 2 i ust. 2
PrZamPubl, treści stanowiska w zakresie zastrzeżeń zgłaszanych przez Komisję
Europejską w odniesieniu do stosowania przepisów o zamówieniach;
7) propagowanie dobrych praktyk w zakresie standardów kontroli zamówień;
8) współpraca w sprawach związanych z rozwojem systemu kontroli zamówień z in-
nymi państwami, organizacjami oraz instytucjami międzynarodowymi i zagra-
nicznymi.
Komitet podejmuje rozstrzygnięcia w drodze uchwał, na posiedzeniach.
Minister właściwy do spraw gospodarki określi, w drodze zarządzenia, regulamin
pracy Komitetu.
4. Przy Prezesie UZP działa Rada Zamówień Publicznych, która jest jego organem
opiniodawczo-doradczym.
Do zadań Rady należy:
1) wyrażanie opinii w szczególnie istotnych sprawach systemu zamówień, przedsta-
wionych jej przez Prezesa UZP;

242

70729800031276
70
 2) opiniowanie projektów aktów normatywnych dotyczących zamówień, przedsta-
wionych jej przez Prezesa UZP;
3) opiniowanie sprawozdania z funkcjonowania systemu zamówień, o którym mowa
w art. 469 pkt 20 PrZamPubl;
4) ustalanie zasad etyki zawodowej osób wykonujących określone w ustawie zadania
w systemie zamówień;
5) wykonywanie innych zadań zleconych przez Prezesa Urzędu.
W skład Rady wchodzi od 10 do 15 członków, powoływanych przez ministra właści-
wego do spraw gospodarki.
Prezes UZP określi, w drodze zarządzenia, regulamin pracy Rady.

243

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 13. ŚRODKI OCHRONY PRAWNEJ

Środki ochrony prawnej przysługują wykonawcy, uczestnikowi konkursu oraz innemu

podmiotowi, jeżeli ma lub miał interes w uzyskaniu zamówienia lub nagrody w kon-
kursie oraz poniósł lub może ponieść szkodę w wyniku naruszenia przez zamawiają-
cego przepisów ustawy.
Odwołanie przysługuje na:
1) niezgodną z przepisami ustawy czynność zamawiającego, podjętą w postępowa-
niu o udzielenie zamówienia, o zawarcie umowy ramowej, dynamicznym systemie
zakupów, systemie kwalifikowania wykonawców lub konkursie, w tym na projek-
towane postanowienie umowy;
2) zaniechanie czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia, o zawarcie umo-
wy ramowej, dynamicznym systemie zakupów, systemie kwalifikowania wykonaw-
ców lub konkursie, do której zamawiający był obowiązany na podstawie ustawy;
3) zaniechanie przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia lub zor-
ganizowania konkursu na podstawie ustawy, mimo że zamawiający był do tego
obowiązany.
Odwołanie wnosi się do Prezesa KIO, w następującym terminie:
1) w przypadku zamówień, których wartość jest równa albo przekracza progi unijne,
w terminie:
a) 10 dni od dnia przekazania informacji o czynności zamawiającego stanowiącej
podstawę jego wniesienia, jeżeli informacja została przekazana przy użyciu
środków komunikacji elektronicznej,
b) 15 dni od dnia przekazania informacji o czynności zamawiającego stanowiącej
podstawę jego wniesienia, jeżeli informacja została przekazana w sposób inny
niż określony w lit. a;

244

70729800031276
70
 2) w przypadku zamówień, których wartość jest mniejsza niż progi unijne, w ter-
minie:
a) 5 dni od dnia przekazania informacji o czynności zamawiającego stanowiącej
podstawę jego wniesienia, jeżeli informacja została przekazana przy użyciu
środków komunikacji elektronicznej,
b) 10 dni od dnia przekazania informacji o czynności zamawiającego stanowiącej
podstawę jego wniesienia, jeżeli informacja została przekazana w sposób inny
niż określony w lit. a.
Odwołanie wobec treści ogłoszenia wszczynającego postępowanie o udzielenie zamó-
wienia lub konkurs lub wobec treści dokumentów zamówienia wnosi się w terminie:
1) 10 dni od dnia publikacji ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej
lub zamieszczenia dokumentów zamówienia na stronie internetowej, w przypadku
zamówień, których wartość jest równa albo przekracza progi unijne;
2) 5 dni od dnia zamieszczenia ogłoszenia w Biuletynie Zamówień Publicznych lub
dokumentów zamówienia na stronie internetowej, w przypadku zamówień, któ-
rych wartość jest mniejsza niż progi unijne.
Odwołanie w przypadkach innych niż określone powyżej wnosi się w terminie:
1) 10 dni od dnia, w którym powzięto lub przy zachowaniu należytej staranności
można było powziąć wiadomość o okolicznościach stanowiących podstawę jego
wniesienia, w przypadku zamówień, których wartość jest równa albo przekracza
progi unijne;
2) 5 dni od dnia, w którym powzięto lub przy zachowaniu należytej staranności
można było powziąć wiadomość o okolicznościach stanowiących podstawę jego
wniesienia, w przypadku zamówień, których wartość jest mniejsza niż progi unijne.
Odwołanie podlega rozpoznaniu, jeżeli:
1) nie zawiera braków formalnych;
2) uiszczono wpis w wymaganej wysokości.
Odwołujący może cofnąć odwołanie do czasu zamknięcia rozprawy, a cofnięte odwo-
łanie nie wywołuje skutków prawnych, jakie ustawa wiąże z wniesieniem odwołania
do Prezesa KIO (art. 520 PrZamPubl).
Zamawiający do czasu otwarcia rozprawy może wnieść odpowiedź na odwołanie.

Ważne
KIO rozpoznaje odwołanie w terminie 15 dni od dnia jego doręczenia Prezesowi KIO.

245

70729800031276
70
Wydając wyrok, KIO bierze za podstawę stan rzeczy ustalony w toku postępowania
odwoławczego. Wyrok może być wydany jedynie przez skład orzekający, przed którym
toczyło się postępowanie odwoławcze.
O oddaleniu odwołania lub jego uwzględnieniu Izba orzeka w wyroku. W pozostałych
przypadkach Izba wydaje postanowienie.
KIO uwzględnia odwołanie w całości lub w części, jeżeli stwierdzi:
1) naruszenie przepisów ustawy, które miało wpływ lub może mieć istotny wpływ na
wynik postępowania o udzielenie zamówienia, konkursu lub systemu kwalifiko-
wania wykonawców;
2) niezgodność projektowanego postanowienia umowy z wymaganiami wynikający-
mi z przepisów ustawy.
Uwzględniając odwołanie, KIO może:
1) jeżeli umowa nie została zawarta:
a) nakazać wykonanie lub powtórzenie czynności zamawiającego albo
b) nakazać unieważnienie czynności zamawiającego albo
c) nakazać zmianę projektowanego postanowienia umowy albo jego usunięcie,
jeżeli jest niezgodne z przepisami ustawy albo
2) jeżeli umowa została zawarta oraz zachodzi jedna z przesłanek, o których mowa
w art. 457 ust. 1 PrZamPubl:
a) unieważnić umowę albo
b) unieważnić umowę w zakresie zobowiązań niewykonanych i nałożyć karę fi-
nansową w uzasadnionych przypadkach, w szczególności gdy nie jest możliwy
zwrot świadczeń spełnionych na podstawie umowy podlegającej unieważnie-
niu albo
c) nałożyć karę finansową albo orzec o skróceniu okresu obowiązywania umowy
w przypadku stwierdzenia, że utrzymanie umowy w mocy leży w ważnym inte-
resie publicznym, w szczególności w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa
albo
3) jeżeli umowa została zawarta w okolicznościach dopuszczonych w ustawie, stwier-
dzić naruszenie przepisów ustawy.

Ważne
Izba nie może unieważnić umowy, jeżeli mogłoby to stanowić istotne zagrożenie dla
szerszego programu obrony i bezpieczeństwa niezbędnego ze względu na interesy
związane z bezpieczeństwem RP.

246

70729800031276
70
Na orzeczenie KIO oraz postanowienie Prezesa KIO, o którym mowa w art. 519 ust. 1
PrZamPubl, stronom oraz uczestnikom postępowania odwoławczego przysługuje
skarga do sądu. W postępowaniu toczącym się wskutek wniesienia skargi stosuje się
odpowiednio przepisy KPC o apelacji, jeżeli przepisy PrZamPubl nie stanowią inaczej.
Skargę wnosi się do Sądu Okręgowego w Warszawie – sądu zamówień publicznych.
Skargę wnosi się za pośrednictwem Prezesa KIO, w terminie 14 dni od dnia doręcze-
nia orzeczenia KIO lub postanowienia Prezesa KIO, o którym mowa w art. 519 ust. 1,
przesyłając jednocześnie jej odpis przeciwnikowi skargi.
Prezes KIO przekazuje skargę wraz z aktami postępowania odwoławczego do sądu
zamówień publicznych w terminie 7 dni od dnia jej otrzymania.
Skargę może wnieść również Prezes UZP, w terminie 30 dni od dnia wydania orze-
czenia Izby lub postanowienia Prezesa Izby, o którym mowa w art. 519 ust. 1. Prezes
Urzędu może także przystąpić do toczącego się postępowania.
Sąd rozpoznaje sprawę niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie miesiąca od
dnia wpływu skargi do sądu.
Sąd oddala skargę wyrokiem, jeżeli jest ona bezzasadna.
W przypadku uwzględnienia skargi sąd zmienia zaskarżone orzeczenie i orzeka wy-
rokiem co do istoty sprawy, a w pozostałych sprawach wydaje postanowienie.
Od wyroku sądu lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje
skarga kasacyjna do SN.
Skargę kasacyjną może wnieść strona oraz Prezes UZP.
W sprawie majątkowej, w której zawarcie ugody jest dopuszczalne, każda ze stron
umowy, w przypadku sporu wynikającego z zamówienia, może złożyć wniosek o prze-
prowadzenie mediacji lub inne polubowne rozwiązanie sporu do Sądu Polubownego
przy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, wybranego mediatora albo
osoby prowadzącej inne polubowne rozwiązanie sporu.

247

70729800031276
70
TEST DO CZĘŚCI XIV. PRAWO ZAMÓWIEŃ
PUBLICZNYCH
1. Zamawiający przygotowuje i przeprowadza postępowanie o udzielenie zamówie-
nia w sposób:
a) zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji oraz równe traktowanie wykonaw-
ców, przejrzysty, proporcjonalny,
b) uwzględniający zasady swobody działalności gospodarczej,
c) zapewniający najlepszą jakość dostaw, usług, oraz robót budowlanych.

2. Ustalenia wartości zamówienia dokonuje się nie wcześniej niż:

a) 2 miesiące przed dniem wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia, jeżeli
przedmiotem zamówienia są dostawy lub usługi, oraz nie wcześniej niż 3 miesiące
przed dniem wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia, jeżeli przedmiotem
zamówienia są roboty budowlane, z tym że w przypadku zamówień udzielanych
w częściach powyższe terminy odnoszą się do wszczęcia pierwszego z postępowań,
b) 3 miesiące przed dniem wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia, jeżeli
przedmiotem zamówienia są dostawy lub usługi, oraz nie wcześniej niż 6 miesięcy
przed dniem wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia, jeżeli przedmiotem
zamówienia są roboty budowlane, z tym że w przypadku zamówień udzielanych
w częściach powyższe terminy odnoszą się do wszczęcia pierwszego z postępowań,
c) 4 miesiące przed dniem wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia, jeżeli
przedmiotem zamówienia są dostawy lub usługi, oraz nie wcześniej niż 6 miesięcy
przed dniem wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia, jeżeli przedmiotem
zamówienia są roboty budowlane, z tym że w przypadku zamówień udzielanych
w częściach powyższe terminy odnoszą się do wszczęcia pierwszego z postępowań.

248

70729800031276
70
3. Jeżeli wartość zamówienia jest równa lub przekracza progi unijne kierownik
zamawiającego:
a) powołuje komisję do przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia,
b) powołuje komisję do przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia
w przypadku zamówień na roboty budowlane,
c) może powołać komisję przetargową do przeprowadzenia postępowania o udziele-
nie zamówienia.

4. Zamawiający może żądać od wykonawców wniesienia wadium. Zamawiający

określa kwotę wadium w wysokości nie większej niż:
a) 3% wartości zamówienia,
b) 5% wartości zamówienia,
c) 7% wartości zamówienia.

5. Dialog konkurencyjny to tryb udzielenia zamówienia, w którym:

a) w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu wnioski o dopuszczenie do udziału
w postępowaniu mogą składać wszyscy zainteresowani wykonawcy. Zamawiający
prowadzi dialog z zaproszonymi do udziału w dialogu wykonawcami w zakresie
zaproponowanych przez nich rozwiązań, po zakończeniu którego zaprasza ich do
składania ofert,
b) w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu, wnioski o dopuszczenie do udziału
w postępowaniu mogą składać wszyscy zainteresowani wykonawcy, zamawiający
zaprasza wykonawców dopuszczonych do udziału w postępowaniu do składania
ofert wstępnych, prowadzi z nimi negocjacje w celu ulepszenia treści ofert wstęp-
nych, ofert składanych na etapie negocjacji, po zakończeniu których zaprasza wy-
konawców do składania ofert ostatecznych,
c) w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu, wnioski o dopuszczenie do udziału
w postępowaniu mogą składać wszyscy zainteresowani wykonawcy, a oferty mogą
składać wyłącznie wykonawcy zaproszeni do składania ofert.

6. Zamówienie z wolnej ręki to tryb udzielenia zamówienia, w którym zamawiający:

a) udziela zamówienia po negocjacjach tylko z wybranymi wykonawcami,
b) udziela zamówienia po negocjacjach tylko z trzema wykonawcami,
c) udziela zamówienia po negocjacjach tylko z jednym wykonawcą.

7. Wykonawca może złożyć:

a) tylko jedną ofertę, z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie,
b) dowolną liczbę ofert,
c) tyle ofert, na ile pozwala zamawiający.

249

70729800031276
70
8. Wykonawca jest związany ofertą nie dłużej niż:
a) 90 dni,
b) 120 dni – jeżeli wartość zamówienia dla robót budowlanych jest równa lub prze-
kracza wyrażoną w złotych równowartość kwoty 20 000 000 euro, a dla dostaw lub
usług – 10 000 000 euro,
c) obie powyższe odpowiedzi są prawidłowe.

9. Centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach zamówień

jest:
a) Krajowa Izba Odwoławcza,
b) Urząd Zamówień Publicznych,
c) Prezes Urzędu Zamówień Publicznych.

10. Komitet do spraw Kontroli w Zamówieniach Publicznych jest organem dorad-

czym:
a) ministra właściwego do spraw gospodarki,
b) Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych,
c) Krajowej Izby Odwoławczej.

250

70729800031276
70
CZĘŚĆ XV. PRAWO
O ZGROMADZENIACH

ROZDZIAŁ 1. ZAGADNIENIA OGÓLNE

USTAWA – PRAWO O ZGROMADZENIACH

reguluje zasady i tryb organizowania, nie stosuje się jej do zgromadzeń:

odbywania oraz rozwiązywania ▶ organizowanych przez organy władzy
zgromadzeń publicznej;
▶ odbywanych w ramach działalności
kościołów i innych związków
wyznaniowych

Przykład
Największy kościół w Polsce – Kościół katolicki – posiada gwarancję wynikającą z art. 8 ust. 4
Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską, że sprawowanie kultu publicz-
nego w miejscach innych niż przeznaczone do tego celu lub grzebania zmarłych nie wymaga ze-
zwolenia władz państwowych, chyba że odpowiednie przepisy prawa polskiego stanowią inaczej,
w szczególności ze względu na bezpieczeństwo i porządek publiczny (S. Gajewski, A. Jakubowski,
Prawo o zgromadzeniach. Komentarz, Warszawa 2017, komentarz do art. 2).

251

70729800031276
70
 Zgromadzenie a zgromadzenie spontaniczne

Zgromadzenie Zgromadzenie spontaniczne

▶ zgrupowanie osób na otwartej prze- ▶ zgromadzenie, które odbywa się w związ-

strzeni dostępnej dla nieokreślonych ku z zaistniałym nagłym i niemożliwym
imiennie osób w określonym miejscu; do wcześniejszego przewidzenia wydarze-
▶ w celu odbycia wspólnych obrad lub niem;
▶ w celu wspólnego wyrażenia stanowi- ▶ związanym ze sferą publiczną;
ska w sprawach publicznych ▶ którego odbycie w innym terminie byłoby
niecelowe lub mało istotne z punktu wi-
dzenia debaty publicznej

Prawo organizowania zgromadzeń nie przysługuje osobom nieposiadającym pełnej

zdolności do czynności prawnych.

Ważne
W zgromadzeniach nie mogą uczestniczyć osoby posiadające przy sobie broń, materiały
wybuchowe, wyroby pirotechniczne lub inne niebezpieczne materiały lub narzędzia.

Zadania w zakresie postępowania w sprawach dotyczących zgromadzeń należą do za-

dań zleconych gminy, na obszarze której jest organizowane zgromadzenie.
Rada gminy może określić miejsca, w których organizowanie zgromadzenia nie wy-
maga zawiadomienia.

Ważne
Udział w zgromadzeniu o charakterze spontanicznym a kwestia konstytucyjnych
uprawnień jednostki w kontekście odpowiedzialności karnej za znieważenie funkcjo-
nariusza:
„1. Zachowanie polegające na wzięciu udziału w zgromadzeniu o charakterze spon-
tanicznym stanowi realizację konstytucyjnych uprawnień jednostki polegających na
korzystaniu z wolności wyrażania opinii, w tym także obejmujących krytyczne oceny
organów państwa w przestrzeni publicznej, co stanowi ważny element demokracji
bezpośredniej.
2. Niesłuszny jest wywód, że rozpropagowanie terminu zgromadzenia w przestrzeni
internetowej nadało temu zgromadzeniu charakter akcji zorganizowanej, rodzącej

252

70729800031276
70
określone konsekwencje prawne przewidziane w ustawie z dnia 24 lipca 2015 r. – Prawo
o zgromadzeniach (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 631 ze zm.) dla zgromadzeń zwykłych. Fakt
rozgłoszenia tej informacji na forum internetowym nie odbierał temu zgromadzeniu
charakteru spontaniczności, gdyż nie był ustalony ośrodek decyzyjny odpowiadający
za logistyczne przygotowania tego zgromadzenia, jak też nie ustalono, aby istniały de-
klaracje pewnego udziału określonych osób w tym zgromadzeniu.
3. W sytuacji pokojowego charakteru zgromadzenia spontanicznego, władze publiczne
powinny wykazać pewien poziom tolerancji, aby wolność zgromadzeń – gwarantowa-
na zarówno w Konstytucji RP, jak i Europejskiej Konwencji Praw Człowieka nie została
pozbawiona swojego charakteru i nie zatraciła swojej istoty.
4. Ochrona konstytucyjna rozciąga się również na zgromadzenia organizowane na dro-
gach publicznych. Także historycznie rzecz ujmując, zgromadzenia z reguły odbywały
się na ulicach czy placach, chodnikach, ale i jezdniach, a więc – w miejscach publicznych.
Obecne na miejscu służby państwowe powinny zadbać o odpowiednie zorganizowanie
ruchu drogowego, tak aby umożliwić odbycie spontanicznego zgromadzenia.
5. Podjęcie – w czasie realizacji przez obywatela przynależnych jej konstytucyjnych
uprawnień – policyjnej interwencji zmierzającej do ograniczenia tych praw, nieznaj-
dującej uzasadnienia prawnego, mającej charakter restryktywny i naruszający jej god-
ność osobistą, nakazywało przyjęcie, że określona, silna reakcja emocjonalna, której
określone skutki zewnętrzne – niemieszczące się jednak w ustawowych znamionach
umyślnego znieważenia funkcjonariusza, czy umyślnego naruszenia jego nietykalno-
ści cielesnej – mają w demokratycznym państwie prawa charakter usprawiedliwiony,
co nie może pozostać bez znaczenia z punktu widzenia odpowiedzialności karnej sta-
nowiącej ultima ratio odpowiedzialności obywatela” (post. SN – Izba Karna z 7.12.2021 r.,
II KK 461/21, Legalis).

253

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 2. ORGANIZOWANIE,
ODBYWANIE I ROZWIĄZYWANIE
ZGROMADZEŃ

Organizator zgromadzenia zawiadamia organ gminy o zamiarze zorganizowania

zgromadzenia w taki sposób, aby wiadomość dotarła do organu nie wcześniej niż
na 30 dni i nie później niż na 6 dni przed planowaną datą zgromadzenia.
Jeżeli zgromadzenie jest organizowane na terenie więcej niż jednej gminy, w każdej
z gmin prowadzi się odrębne postępowanie.
Organ gminy, po otrzymaniu zawiadomienia o zamiarze zorganizowania zgromadze-
nia, udostępnia niezwłocznie na stronie podmiotowej w Biuletynie Informacji Publicz-
nej informację o miejscu i terminie organizowanego zgromadzenia.
Organ gminy informuje niezwłocznie właściwego komendanta powiatowego (miej-
skiego) Policji, a na obszarze m.st. Warszawy – komendanta rejonowego Policji,
o organizowanym zgromadzeniu, przekazując zawiadomienie o zamiarze zorganizo-
wania zgromadzenia.
Jeżeli zgromadzenie ma zostać zorganizowane w pobliżu:
1) siedzib przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych, misji specjal-
nych i organizacji międzynarodowych korzystających z immunitetów i przywile-
jów dyplomatycznych – organ gminy informuje niezwłocznie ministra właściwego
do spraw zagranicznych o miejscu, terminie oraz o przewidywanej liczbie uczest-
ników zgromadzenia;
2) obiektów podlegających ochronie Służby Ochrony Państwa – organ gminy in-
formuje niezwłocznie Szefa Służby Ochrony Państwa o miejscu, terminie oraz
o przewidywanej liczbie uczestników zgromadzenia;

254

70729800031276
70
 3) obiektów podlegających ochronie Straży Marszałkowskiej – organ gminy informu-
je niezwłocznie Komendanta Straży Marszałkowskiej o miejscu, terminie oraz
o przewidywanej liczbie uczestników zgromadzenia;
4) jednostki wojskowej w rozumieniu art. 2 pkt 12 ustawy z 11.3.2022 r. o obronie
Ojczyzny – organ gminy informuje niezwłocznie właściwego komendanta tere-
nowej jednostki organizacyjnej Żandarmerii Wojskowej o miejscu, terminie oraz
o przewidywanej liczbie uczestników zgromadzenia.
Organ gminy informuje niezwłocznie podmioty, o których mowa powyżej, o zmianie
miejsca lub terminu organizowanego zgromadzenia albo o wydaniu decyzji o zakazie
zgromadzenia.

Organizator zgromadzenia zawiadamia organ gminy o zamiarze zorganizowania

zgromadzenia:

pisemnie

za pomocą faksu

ustnie do protokołu

za pomocą środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy

z 18.7.2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną

W zawiadomieniu organizator zgromadzenia podaje:

imię i nazwisko organizatora zgromadzenia, jego numer PESEL albo rodzaj

i numer dokumentu tożsamości w przypadku osoby nieposiadającej numeru
PESEL, adres do korespondencji, adres poczty elektronicznej i numer telefonu
umożliwiające kontakt z nim, a w przypadku gdy organizatorem zgromadzenia
jest osoba prawna lub inna organizacja – jej nazwę i adres siedziby oraz
imię i nazwisko osoby wnoszącej zawiadomienie w imieniu organizatora
zgromadzenia, jej numer PESEL albo rodzaj i numer dokumentu tożsamości
w przypadku osoby nieposiadającej numeru PESEL, adres do korespondencji,
adres poczty elektronicznej i numer telefonu umożliwiające kontakt z tą osobą

255

70729800031276
70
 imię i nazwisko przewodniczącego zgromadzenia, jego numer PESEL albo rodzaj
i numer dokumentu tożsamości w przypadku osoby nieposiadającej numeru
PESEL, adres do korespondencji, adres poczty elektronicznej i numer telefonu
umożliwiające kontakt z nim

cel zgromadzenia, w tym wskazanie spraw publicznych, których ma dotyczyć

zgromadzenie

datę, godzinę i miejsce rozpoczęcia zgromadzenia, przewidywany czas trwania,

przewidywaną liczbę uczestników oraz ewentualną trasę przejścia ze wskazaniem
miejsca zakończenia zgromadzenia

informację o środkach służących zapewnieniu pokojowego przebiegu

zgromadzenia, o ile organizator zgromadzenia je zaplanował

Do zawiadomienia o zamiarze zorganizowania zgromadzenia dołącza się:

pisemną zgodę na przyjęcie obowiązków przewodniczącego zgromadzenia

w przypadku jego wyznaczenia

zdjęcie organizatora zgromadzenia albo przewodniczącego zgromadzenia

w przypadku jego wyznaczenia

Jeżeli wniesiono zawiadomienia o zamiarze zorganizowania dwóch lub większej liczby

zgromadzeń, które mają zostać zorganizowane chociażby częściowo w tym samym
miejscu i czasie, w szczególności w odległości mniejszej niż 100 m pomiędzy zgro-
madzeniami, i nie jest możliwe ich odbycie w taki sposób, aby ich przebieg nie zagra-
żał życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach, o pierwszeństwie
wyboru miejsca i czasu zgromadzenia decyduje kolejność wniesienia zawiadomień.
Zgromadzeniom organizowanym cyklicznie, o których mowa w art. 26a PrZgrom,
przysługuje pierwszeństwo wyboru miejsca i czasu zorganizowania zgromadzenia.
Organ gminy wydaje decyzję o zakazie zgromadzenia nie później niż na 96 godzin
przed planowaną datą zgromadzenia, jeżeli:
1) jego cel narusza wolność pokojowego zgromadzania się, jego odbycie narusza art. 4
lub zasady organizowania zgromadzeń albo cel zgromadzenia lub jego odbycie
naruszają przepisy karne;

256

70729800031276
70
 2) jego odbycie może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych roz-
miarach, w tym gdy zagrożenia tego nie udało się usunąć w przypadkach, o których
mowa w art. 12 lub 13;
3) zgromadzenie ma się odbyć w miejscu i czasie, w których odbywają się zgromadze-
nia organizowane cyklicznie, o których mowa w art. 26a PrZgrom.

Ważne
Organ gminy, po wydaniu decyzji o zakazie zgromadzenia, udostępnia niezwłocznie
tę decyzję na stronie podmiotowej w BIP i przekazuje ją organizatorowi zgromadzenia
za pomocą środków komunikacji elektronicznej wraz z informacją o jej udostępnieniu.
Jednocześnie organ gminy przekazuje decyzję o zakazie zgromadzenia wraz z aktami
sprawy właściwemu sądowi okręgowemu.

Odwołanie od decyzji o zakazie zgromadzenia wnosi się bezpośrednio do sądu okrę-

gowego właściwego ze względu na siedzibę organu gminy.
Odwołanie wnosi się w terminie 24 godzin od jej udostępnienia w BIP. Wniesienie
odwołania nie wstrzymuje wykonania decyzji o zakazie zgromadzenia.
Sąd okręgowy zawiadamia niezwłocznie organ gminy o wniesieniu odwołania od de-
cyzji o zakazie zgromadzenia przez udostępnienie informacji o wniesieniu odwołania
na stronie podmiotowej sądu w BIP i informuje organizatora zgromadzenia i organ
gminy o terminie rozprawy za pomocą środków komunikacji elektronicznej.
Sąd okręgowy rozpatruje odwołanie od decyzji o zakazie zgromadzenia w postępo-
waniu nieprocesowym niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 24 godzin
od wniesienia odwołania.
Uczestnikami postępowania są wnoszący odwołanie od decyzji o zakazie zgromadze-
nia i organ gminy. Niestawiennictwo uczestników nie tamuje rozpoznania sprawy.
Sąd okręgowy doręcza niezwłocznie postanowienie kończące postępowanie w sprawie
wraz z uzasadnieniem uczestnikom postępowania.
Postanowienie uwzględniające odwołanie podlega natychmiastowemu wykonaniu.
Na postanowienie sądu okręgowego przysługuje w terminie 24 godzin od jego wydania
zażalenie do sądu apelacyjnego, który rozpoznaje je w terminie 24 godzin.

257

70729800031276
70
 ORGANIZACJA ZGROMADZEŃ

▶ organizator zawiadamia organ gminy o zamiarze zorganizowania zgromadzenia w taki

sposób, aby wiadomość dotarła do organu nie wcześniej niż na 30 dni i nie później niż
na 6 dni przed planowaną datą zgromadzenia;
▶ jeżeli zgromadzenie jest organizowane na terenie więcej niż jednej gminy, w każdej
z gmin prowadzi się odrębne postępowanie;
▶ zawiadomienie następuje za pomocą faksu, ustnie do protokołu lub za pomocą środków
komunikacji elektronicznej

▶ organ gminy, po otrzymaniu zawiadomienia o zamiarze zorganizowania zgromadzenia,

udostępnia niezwłocznie na stronie podmiotowej w BIP informację o miejscu
i terminie organizowanego zgromadzenia

▶ jeżeli wniesiono zawiadomienia o zamiarze zorganizowania dwóch lub większej

liczby zgromadzeń, które mają zostać zorganizowane chociażby częściowo
w tym samym miejscu i czasie, w szczególności w odległości mniejszej niż 100 m
pomiędzy zgromadzeniami, i nie jest możliwe ich odbycie w taki sposób, aby ich
przebieg nie zagrażał życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach,
o pierwszeństwie wyboru miejsca i czasu zgromadzenia decyduje kolejność
wniesienia zawiadomień

▶ organ gminy wydaje decyzję o zakazie zgromadzenia nie później niż na 96 godzin
przed planowaną datą zgromadzenia;
▶ po wydaniu decyzji o zakazie zgromadzenia, udostępnia niezwłocznie tę decyzję na
stronie podmiotowej w BIP i przekazuje ją organizatorowi;
▶ odwołanie od decyzji wnosi się bezpośrednio do sądu okręgowego właściwego ze
względu na siedzibę organu gminy w terminie 24 godzin od jej udostępnienia w BIP;
▶ sąd rozpatruje odwołanie w postępowaniu nieprocesowym niezwłocznie, nie później
jednak niż w terminie 24 godzin od wniesienia odwołania

Ważne
Od postanowienia sądu apelacyjnego nie przysługuje skarga kasacyjna i podlega ono
natychmiastowemu wykonaniu.

258

70729800031276
70
 Zgromadzeniem kieruje przewodniczący, którym jest:

organizator zgromadzenia będący osobą fizyczną, chyba że inna osoba fizyczna

wyrazi pisemną zgodę na przyjęcie obowiązków przewodniczącego zgromadzenia

osoba działająca w imieniu organizatora zgromadzenia, która wyrazi pisemną

zgodę na przyjęcie obowiązków przewodniczącego zgromadzenia, w przypadku
gdy organizatorem zgromadzenia jest osoba prawna lub inna organizacja

Ważne
Organizator zgromadzenia oraz przewodniczący zgromadzenia są obowiązani do za-
pewnienia przebiegu zgromadzenia zgodnie z przepisami prawa oraz do przeprowa-
dzenia zgromadzenia w taki sposób, aby zapobiec powstaniu szkód z winy uczestników
zgromadzenia.

W trakcie trwania zgromadzenia jego przewodniczący jest obowiązany pozostawać

w kontakcie z przedstawicielem organu gminy lub funkcjonariuszami Policji w przy-
padku ich przybycia na miejsce zgromadzenia.
Przewodniczący zgromadzenia żąda opuszczenia zgromadzenia przez osobę, która
swoim zachowaniem narusza przepisy ustawy albo uniemożliwia lub usiłuje uda-
remnić zgromadzenie. W przypadku niepodporządkowania się żądaniu przewodni-
czący zgromadzenia zwraca się o pomoc do Policji lub straży gminnej (miejskiej).
Przewodniczący zgromadzenia rozwiązuje zgromadzenie, jeżeli uczestnicy zgro-
madzenia nie podporządkują się jego poleceniom lub gdy przebieg zgromadzenia
narusza przepisy niniejszej ustawy albo przepisy karne.

Ważne
Uczestnicy zgromadzenia z chwilą jego rozwiązania są obowiązani niezwłocznie opuścić
miejsce, w którym odbywało się zgromadzenie.

Zgromadzenie może być rozwiązane przez przedstawiciela organu gminy, jeżeli jego
przebieg zagraża życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach lub
narusza przepisy niniejszej ustawy albo przepisy karne, a przewodniczący zgroma-
dzenia, uprzedzony przez przedstawiciela organu gminy o konieczności rozwiązania
zgromadzenia, nie rozwiązuje go.

259

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 3. POSTĘPOWANIE
UPROSZCZONE W SPRAWACH
ZGROMADZEŃ

Postępowanie uproszczone w sprawach zgromadzeń:

KROK 1
dotyczy zgromadzeń, które nie będą powodować utrudnień w ruchu drogowym,
a w szczególności powodować zmiany w jego organizacji

organizator zgromadzenia zawiadamia o zamiarze zorganizowania zgromadzenia

właściwe gminne (miejskie) centrum zarządzania kryzysowego, a w przypadku
gdy w danej gminie nie zostało ono utworzone – wojewódzkie centrum
zarządzania kryzysowego nie wcześniej niż na 30 dni i nie później niż na 2 dni,
przed planowaną datą zgromadzenia

KROK 2
organ gminy i wojewoda udostępniają niezwłocznie na stronach podmiotowych w BIP
informację o miejscu i terminie zgromadzenia

organizator zgromadzenia w trakcie trwania zgromadzenia jest obowiązany do

nieprzerwanego posiadania w widocznym miejscu elementów wyróżniających,
wskazujących na pełnienie przez niego funkcji organizatora zgromadzenia

260

70729800031276
70
 KROK 3
organizator zgromadzenia rozwiązuje zgromadzenie, jeżeli uczestnicy zgromadzenia
nie podporządkują się jego poleceniom lub gdy przebieg zgromadzenia narusza przepisy
niniejszej ustawy albo przepisy karne

organizatorowi zgromadzenia przysługuje prawo wniesienia odwołania od decyzji

o rozwiązaniu zgromadzenia do sądu okręgowego właściwego ze względu na
siedzibę organu gminy w terminie 7 dni od dnia rozwiązania zgromadzenia;
sąd rozpatruje odwołanie nie później niż w terminie 30 dni od dnia otrzymania
odwołania; na postanowienie sądu przysługuje w terminie 5 dni od dnia doręczenia
postanowienia zażalenie do sądu apelacyjnego; od postanowienia sądu apelacyjnego
nie przysługuje skarga kasacyjna

261

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 4. POSTĘPOWANIE
W SPRAWACH ZGROMADZEŃ
ORGANIZOWANYCH CYKLICZNIE

Jeżeli zgromadzenia są organizowane przez tego samego organizatora, w tym samym

miejscu lub na tej samej trasie co najmniej cztery razy w roku, według opracowanego
terminarza lub co najmniej raz w roku w dniach świąt państwowych i narodowych,
a tego rodzaju wydarzenia odbywały się w ciągu ostatnich 3 lat, chociażby nie w for-
mie zgromadzeń i miały na celu w szczególności uczczenie doniosłych i istotnych dla
historii Rzeczypospolitej Polskiej wydarzeń, organizator może zwrócić się z wnio-
skiem do wojewody o wyrażenie zgody na cykliczne organizowanie tych zgromadzeń.
Wojewoda wydaje decyzję w przedmiocie zgody na cykliczne organizowanie zgroma-
dzeń nie później niż na 5 dni przed planowanym terminem pierwszego z cyklu zgro-
madzeń, biorąc w szczególności pod uwagę okoliczność wcześniejszego organizowania
zgromadzeń przez wnioskodawcę oraz cel cyklicznego organizowania zgromadzeń.
Wojewoda, jednocześnie z wydaniem decyzji w przedmiocie zgody na cykliczne orga-
nizowanie zgromadzeń, udostępnia na stronie podmiotowej w Biuletynie Informacji
Publicznej informację o miejscu i terminach zgromadzeń organizowanych cyklicznie
oraz informuje o wydaniu decyzji organ gminy, na terenie której ma się odbyć zgro-
madzenie cykliczne.

262

70729800031276
70
 Wojewoda wydaje decyzję o cofnięciu zgody
na cykliczne organizowanie zgromadzeń:

na wniosek organizatora jeżeli co najmniej dwukrotnie,

w terminach określonych w terminarzu,
o którym mowa w art. 26a ust. 1
PrZgrom, nie zostały one zorganizowane
(nie stosuje się, jeżeli zgromadzenie nie
mogło zostać zorganizowane z przyczyn
niezależnych od organizatora)

Na podstawie jednej decyzji o wyrażeniu zgody na cykliczne organizowanie zgroma-

dzeń, zgromadzenia te mogą odbywać się w okresie nie dłuższym niż 3 lata od prze-
prowadzenia pierwszego z cyklu zgromadzeń.

Postępowanie w sprawach zgromadzeń organizowanych cyklicznie:

▶ zgromadzenia organizowane przez tego samego organizatora w tym samym miejscu

na tej samej trasie co najmniej 4 razy w roku według opracowanego terminarza lub
co najmniej raz w roku w dniach świąt państwowych i narodowych, a tego rodzaju
wydarzenia odbywały się w ciągu ostatnich 3 lat, chociażby nie w formie zgromadzeń
i miały na celu w szczególności uczczenie doniosłych i istotnych dla historii RP
wydarzeń

▶ wniosek do wojewody o wyrażenie zgody na cykliczne organizowanie tych zgromadzeń,

nie później niż na 7 dni przed planowaną datą pierwszego z cyklu zgromadzeń

▶ wojewoda wydaje decyzję w przedmiocie zgody na cykliczne organizowanie

zgromadzeń nie później niż na 5 dni przed planowanym terminem pierwszego z cyklu
zgromadzeń;
▶ jednocześnie udostępnia na stronie podmiotowej w BIP informację o miejscu
i terminach zgromadzeń organizowanych cyklicznie oraz informuje o wydaniu decyzji
organ gminy

▶ na podstawie jednej decyzji o wyrażeniu zgody na cykliczne organizowanie

zgromadzeń, zgromadzenia te mogą się odbywać w okresie nie dłuższym niż 3 lata
od przeprowadzenia pierwszego z cyklu zgromadzeń

263

70729800031276
70
▶ na wniosek organizatora – jeżeli co najmniej dwukrotnie, w terminach określonych
w terminarzu nie zostały one zorganizowane (chyba że nie mogło zostać
zorganizowane z przyczyn niezależnych od organizatora) – wojewoda wydaje decyzję
o cofnięciu zgody na cykliczne organizowanie zgromadzeń

Ważne
Dopuszczalność odwołania od decyzji wojewody udzielającej zgody na organizowanie
zgromadzeń cyklicznych; tożsamość organizatora cyklicznych zgromadzeń:
„1. W sytuacji gdy wydania przez wojewodę decyzji udzielającej zgody na organizowa-
nie zgromadzeń cyklicznych nakłada na organ właściwej gminy konkretne obowiązki
określone ustawą, po stronie organu, w szczególny sposób zainteresowanego zgodnoś-
cią tej decyzji z przepisami ustawy, należy też dostrzec uprawnienie do jej zaskarżenia
odwołaniem do sądu.
2. W zakresie podmiotu wnioskującego o zgodę na organizowanie cyklicznych zgro-
madzeń, art. 26a ustawy Prawo o zgromadzeniach nie budzi wątpliwości. Stwierdzenie
„jeżeli zgromadzenia są organizowane przez tego samego organizatora” oznacza, że
tożsamość podmiotu – wnioskującego i organizatora w poprzednich latach zgromadzeń
ma wynikać z przedłożonych dokumentów” (post. SA Warszawa z 27.7.2022 r., VI ACz
333/22, Legalis).

264

70729800031276
70
TEST DO CZĘŚCI XV. PRAWO
O ZGROMADZENIACH
1. Zgromadzeniem jest:
a) zgrupowanie osób na otwartej przestrzeni dostępnej dla określonych imiennie osób
w określonym miejscu w celu odbycia wspólnych obrad lub w celu wspólnego wy-
rażenia stanowiska w sprawach publicznych,
b) zgrupowanie osób na zamkniętej lub otwartej przestrzeni dostępnej dla nieokre-
ślonych imiennie osób w określonym miejscu w celu odbycia wspólnych obrad lub
w celu wspólnego wyrażenia stanowiska w sprawach publicznych,
c) zgrupowanie osób na otwartej przestrzeni dostępnej dla nieokreślonych imiennie
osób w określonym miejscu w celu odbycia wspólnych obrad lub w celu wspólnego
wyrażenia stanowiska w sprawach publicznych.

2. Organizator zgromadzenia zawiadamia organ gminy o zamiarze zorganizowania

zgromadzenia w taki sposób, aby wiadomość dotarła do organu nie wcześniej niż na:
a) 14 dni i nie później niż na 4 dni przed planowaną datą zgromadzenia,
b) 21 dni i nie później niż na 5 dni przed planowaną datą zgromadzenia,
c) 30 dni i nie później niż na 6 dni przed planowaną datą zgromadzenia.

3. Odwołanie od decyzji o zakazie zgromadzenia wnosi się bezpośrednio do sądu

okręgowego właściwego ze względu na siedzibę organu gminy w terminie:
a) 12 godzin od jej udostępnienia w Biuletynie Informacji Publicznej. Wniesienie
odwołania nie wstrzymuje wykonania decyzji o zakazie zgromadzenia,
b) 24 godzin od jej udostępnienia w Biuletynie Informacji Publicznej. Wniesienie
odwołania nie wstrzymuje wykonania decyzji o zakazie zgromadzenia,
c) 48 godzin od jej udostępnienia w Biuletynie Informacji Publicznej. Wniesienie
odwołania nie wstrzymuje wykonania decyzji o zakazie zgromadzenia.

265

70729800031276
70
4. Organizatorowi zgromadzenia przysługuje prawo wniesienia odwołania od de-
cyzji o rozwiązaniu zgromadzenia do sądu okręgowego właściwego ze względu na
siedzibę organu gminy w terminie:
a) 7 dni od dnia rozwiązania zgromadzenia,
b) 14 dni od dnia rozwiązania zgromadzenia,
c) 21 dni od dnia rozwiązania zgromadzenia.

5. Jeżeli zgromadzenia są organizowane przez tego samego organizatora w tym

samym miejscu lub na tej samej trasie co najmniej:
a) 2 razy w roku według opracowanego terminarza lub co najmniej raz w roku
w dniach świąt państwowych i narodowych, a tego rodzaju wydarzenia odbywały
się w ciągu ostatnich 2 lat, chociażby nie w formie zgromadzeń i miały na celu
w szczególności uczczenie doniosłych i istotnych dla historii Rzeczypospolitej
Polskiej wydarzeń, organizator może zwrócić się z wnioskiem do wojewody o wy-
rażenie zgody na cykliczne organizowanie tych zgromadzeń,
b) 4 razy w roku według opracowanego terminarza lub co najmniej raz w roku
w dniach świąt państwowych i narodowych, a tego rodzaju wydarzenia odbywały
się w ciągu ostatnich 3 lat, chociażby nie w formie zgromadzeń i miały na celu
w szczególności uczczenie doniosłych i istotnych dla historii Rzeczypospolitej
Polskiej wydarzeń, organizator może zwrócić się z wnioskiem do wojewody o wy-
rażenie zgody na cykliczne organizowanie tych zgromadzeń,
c) 5 razy w roku według opracowanego terminarza lub co najmniej raz w roku
w dniach świąt państwowych i narodowych, a tego rodzaju wydarzenia odbywały
się w ciągu ostatnich 3 lat, chociażby nie w formie zgromadzeń i miały na celu
w szczególności uczczenie doniosłych i istotnych dla historii Rzeczypospolitej
Polskiej wydarzeń, organizator może zwrócić się z wnioskiem do wojewody o wy-
rażenie zgody na cykliczne organizowanie tych zgromadzeń.

6. Wojewoda wydaje decyzję w przedmiocie zgody na cykliczne organizowanie zgro-

madzeń nie później niż na:
a) 5 dni przed planowanym terminem pierwszego z cyklu zgromadzeń, biorąc
w szczególności pod uwagę okoliczność wcześniejszego organizowania zgroma-
dzeń przez wnioskodawcę oraz cel cyklicznego organizowania zgromadzeń,
b) 7 dni przed planowanym terminem pierwszego z cyklu zgromadzeń, biorąc
w szczególności pod uwagę okoliczność wcześniejszego organizowania zgroma-
dzeń przez wnioskodawcę oraz cel cyklicznego organizowania zgromadzeń,
c) 14 dni przed planowanym terminem pierwszego z cyklu zgromadzeń, biorąc
w szczególności pod uwagę okoliczność wcześniejszego organizowania zgroma-
dzeń przez wnioskodawcę oraz cel cyklicznego organizowania zgromadzeń.

266

70729800031276
70
CZĘŚĆ XVI. INFORMACJA PUBLICZNA

ROZDZIAŁ 1. UWAGI WPROWADZAJĄCE

Informację publiczną stanowi każda informacja o sprawach publicznych. Informa­

cja publiczna podlega udostępnieniu na zasadach i w trybie określonych w ustawie
z 6.9.2001 r. o dostępie do informacji publicznej.
Prawo dostępu do informacji publicznej przysługuje każdemu, z zastrzeżeniem ogra-
niczeń przewidzianych w ustawie o dostępie do informacji publicznej oraz przepi-
sach o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych.
Od osoby wykonującej prawo do informacji publicznej nie wolno żądać wykazania
interesu prawnego lub faktycznego.

Ważne
Znaczenie motywów wnioskodawcy przy zgłoszeniu wniosku o udostępnienie informa-
cji publicznej: „Z punktu widzenia przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej
motywy jakie towarzyszą wnioskodawcy przy zgłoszeniu żądania nie mają żadnego
znaczenia. Ustawa nie wymaga ich podawania, a co więcej zabrania nawet podmio-
towi do którego został skierowany wniosek domagania się ich ujawnienia” (wyr. NSA
z 2.3.2018 r., I OSK 2160/17, Legalis).

267

70729800031276
70
 Prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienia do:

uzyskania informacji wglądu do dokumentów dostępu do posiedzeń

publicznej, w tym
uzyskania informacji
przetworzonej w takim
zakresie, w jakim jest
to szczególnie istotne dla
interesu publicznego
urzędowych kolegialnych organów
władzy publicznej
pochodzących
z powszechnych wyborów

Prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienie do niezwłocznego uzyskania

informacji publicznej zawierającej aktualną wiedzę o sprawach publicznych (art. 3
ust. 2 InforPublU).
Zobowiązane do udostępniania informacji publicznej są władze publiczne oraz inne
podmioty wykonujące zadania publiczne, w szczególności:
1) organy władzy publicznej;
2) organy samorządów gospodarczych i zawodowych;
3) podmioty reprezentujące zgodnie z odrębnymi przepisami Skarb Państwa;
4) podmioty reprezentujące państwowe osoby prawne albo osoby prawne samorządu
terytorialnego oraz podmioty reprezentujące inne państwowe jednostki organiza­
cyjne albo jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego;
5) podmioty reprezentujące inne osoby lub jednostki organizacyjne, które wykonu­
ją zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym, oraz osoby prawne,
w których Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub samorządu go­
spodarczego albo zawodowego mają pozycję dominującą w rozumieniu przepisów
o ochronie konkurencji i konsumentów (art. 4 InforPublU).
Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu ze względu na prywatność
osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy, w zakresie i na zasadach określonych
w przepisach o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie innych tajemnic
ustawowo chronionych. Ograniczenie to nie dotyczy informacji o osobach pełniących
funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach
powierzenia i wykonywania funkcji, oraz przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsię­
biorca rezygnują z przysługującego im prawa.
Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu w zakresie i na zasadach okreś­
lonych w przepisach o przymusowej restrukturyzacji oraz w ustawie z 12.2.2010 r.
o rekapitalizacji niektórych instytucji oraz o rządowych instrumentach stabilizacji
finansowej.

268

70729800031276
70
Nie można natomiast ograniczać dostępu do informacji w sprawach rozstrzyganych
w postępowaniu przed organami państwa, w szczególności w postępowaniu admini­
stracyjnym, karnym lub cywilnym, ze względu na ochronę interesu strony, jeżeli po­
stępowanie dotyczy władz publicznych lub innych podmiotów wykonujących zadania
publiczne albo osób pełniących funkcje publiczne – w zakresie tych zadań lub funkcji.

Przykład
Jawność informacji odnośnie do kandydata na stanowisko publiczne: „Jeśli, począwszy od mo-
mentu kandydowania na określone stanowisko publiczne do chwili zakończenia wykonywa-
nia funkcji publicznej, dana osoba godzi się na udział w życiu publicznym, to nie może budzić
wątpliwości, że informacje związane z wymaganiami określonymi dla danego stanowiska są
informacjami publicznymi. Taką zaś informacją jest oświadczenie kandydata, że nie toczy się
wobec niego postępowanie karne lub karnoskarbowe, zarówno przygotowawcze jak i sądowe
oraz jakiekolwiek postępowanie w przedmiocie ograniczenia lub zakazu zajmowania stanowisk
w organach spółek prawa handlowego. Jawność informacji w tym zakresie ma szczególne zna-
czenie w odniesieniu do procesu rekrutacji w spółce, w której ponad połowa akacji lub udziałów
należy do Skarbu Państwa, bowiem z punktu widzenia interesu społecznego i bezpieczeństwa
porządku publicznego pożądane jest, aby osoby piastujące stanowiska zarządcze w spółkach
gospodarujących mieniem Skarbu Państwa i wykonujących zadania publiczne, pozostawały
poza kręgiem zainteresowań prawa karnego i karnego skarbowego” (wyr. WSA w Gdańsku
z 14.8.2018 r., II SAB/Gd 62/18, Legalis).

269

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 2. RODZAJE I SPOSÓB
UDOSTĘPNIANIA INFORMACJI PUBLICZNEJ

Udostępnieniu podlega informacja publiczna, w szczególności o:

▶ polityce wewnętrznej i zagranicznej, w tym o:

• zamierzeniach działań władzy ustawodawczej oraz wykonawczej,
• projektowaniu aktów normatywnych,
• programach w zakresie realizacji zadań publicznych, sposobie ich realizacji,
wykonywaniu i skutkach realizacji tych zadań

▶ władzach publicznych oraz innych podmiotach wykonujących zadania

publiczne, w tym o:
• statusie prawnym lub formie prawnej,
• organizacji,
• przedmiocie działalności i kompetencjach,
• organach i osobach sprawujących w nich funkcje i ich kompetencjach,
• strukturze własnościowej podmiotów, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 3–5
InforPublU,
• majątku, którym dysponują

270

70729800031276
70
▶ zasadach funkcjonowania podmiotów, o których mowa wyżej, w tym o:
• trybie działania władz publicznych i ich jednostek organizacyjnych,
• trybie działania państwowych osób prawnych i osób prawnych samorządu
terytorialnego w zakresie wykonywania zadań publicznych i ich działalności
w ramach gospodarki budżetowej i pozabudżetowej,
• sposobach stanowienia aktów publicznoprawnych,
• sposobach przyjmowania i załatwiania spraw,
• stanie przyjmowanych spraw, kolejności ich załatwiania lub rozstrzygania,
• prowadzonych rejestrach, ewidencjach i archiwach oraz o sposobach
i zasadach udostępniania danych w nich zawartych,
• naborze kandydatów do zatrudnienia na wolne stanowiska, w zakresie
określonym w przepisach odrębnych

▶ danych publicznych, w tym:

• treść i postać dokumentów urzędowych w szczególności:
– treść aktów administracyjnych i innych rozstrzygnięć,
– dokumentacja przebiegu i efektów kontroli oraz wystąpienia, stanowiska,
wnioski i opinie podmiotów ją przeprowadzających,
– treść orzeczeń sądów powszechnych, Sądu Najwyższego, sądów
administracyjnych, sądów wojskowych, Trybunału Konstytucyjnego
i Trybunału Stanu,
• stanowiska w sprawach publicznych zajęte przez organy władzy publicznej
i przez funkcjonariuszy publicznych w rozumieniu przepisów Kodeksu
karnego,
• treść innych wystąpień i ocen dokonywanych przez organy władzy
publicznej,
• informacja o stanie państwa, samorządów i ich jednostek organizacyjnych

▶ majątku publicznym, w tym o:

• majątku Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych,
• innych prawach majątkowych przysługujących państwu i jego długach,
• majątku jednostek samorządu terytorialnego oraz samorządów zawodowych
i gospodarczych oraz majątku osób prawnych samorządu terytorialnego,
a także kas chorych (obecnie nie ma kas chorych),
• majątku podmiotów, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 5 InforPublU,
pochodzącym z zadysponowania majątkiem, o którym mowa w lit. a–c, oraz
pożytkach z tego majątku i jego obciążeniach,
• dochodach i stratach spółek handlowych, w których podmioty, o których
mowa w lit. a–c, mają pozycję dominującą w rozumieniu przepisów Kodeksu
spółek handlowych, oraz dysponowaniu tymi dochodami i sposobie
pokrywania strat,
• długu publicznym,
• pomocy publicznej,
• ciężarach publicznych

271

70729800031276
70
 SPOSÓB UDOSTĘPNIANIA INFORMACJI PUBLICZNYCH

w drodze udostępnienie: wstęp na udostępnianie

ogłaszania w formie ustnej posiedzenia w portalu
informacji lub pisemnej; kolegialnych danych, o którym
publicznych, w drodze organów władzy mowa w ustawie
w tym wyłożenia lub publicznej z 11.8.2021 r.
dokumentów wywieszenia pochodzących o otwartych
urzędowych, w miejscach z powszechnych danych
w Biuletynie ogólnie wyborów i ponownym
Informacji dostępnych; przez i udostępnianie wykorzystaniu
Publicznej zainstalowane materiałów, informacji sektora
w miejscach w tym publicznego
ogólnie audiowizualnych
dostępnych i teleinforma­
urządzenia tycznych,
umożliwiającego dokumentujących
zapoznanie się z tą te posiedzenia
informacją

Informacja publiczna może także być udostępniana:

▶ w drodze wyłożenia lub wywieszenia w miejscach ogólnie dostępnych;
▶ przez zainstalowane w miejscach ogólnie dostępnych urządzenia umożliwiającego
zapoznanie się z tą informacją.

Ważne
Dostęp do informacji publicznej jest, co do zasady, bezpłatny.

Jeżeli jednak w wyniku udostępnienia informacji publicznej na wniosek, podmiot

obowiązany do udostępnienia ma ponieść dodatkowe koszty związane ze wskazanym
we wniosku sposobem udostępnienia lub koniecznością przekształcenia informacji
w formę wskazaną we wniosku, podmiot ten może pobrać od wnioskodawcy opłatę
w wysokości odpowiadającej tym kosztom.
Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie
później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku.
Jeżeli jednak informacja publiczna nie może być udostępniona w terminie określo­
nym powyżej, podmiot obowiązany do jej udostępnienia powiadamia w tym terminie

272

70729800031276
70
o powodach opóźnienia oraz o terminie, w jakim udostępni informację, nie dłuższym
jednak niż 2 miesiące od dnia złożenia wniosku.
Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje w sposób i w formie zgod-
nych z wnioskiem, chyba że środki techniczne, którymi dysponuje podmiot obowią­
zany do udostępnienia, nie umożliwiają udostępnienia informacji w sposób i w formie
określonych we wniosku.
Jeżeli informacja publiczna nie może być udostępniona w sposób lub w formie okreś­
lonych we wniosku, podmiot obowiązany do udostępnienia powiadamia pisemnie
wnioskodawcę o przyczynach braku możliwości udostępnienia informacji zgodnie
z wnioskiem i wskazuje, w jaki sposób lub w jakiej formie informacja może być
udostępniona niezwłocznie. W takim przypadku, jeżeli w terminie 14 dni od powia­
domienia wnioskodawca nie złoży wniosku o udostępnienie informacji w sposób lub
w formie wskazanych w powiadomieniu, postępowanie o udostępnienie informacji
umarza się (art. 14 InforPublU).

UDOSTĘPNIANIE INFORMACJI PUBLICZNEJ

informacja publiczna, która nie została udostępniona w Biuletynie Informacji Publicznej

lub portalu danych, jest udostępniana na wniosek

udostępnianie następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od
dnia złożenia wniosku; jeżeli informacja nie może być udostępniona w terminie, podmiot
obowiązany do jej udostępnienia powiadamia w tym terminie o powodach opóźnienia oraz
o terminie, w jakim udostępni informację, nie dłuższym jednak niż 2 miesiące od dnia
złożenia wniosku

jeżeli informacja publiczna nie może być udostępniona w sposób lub w formie
określonych we wniosku, podmiot obowiązany do udostępnienia powiadamia
pisemnie wnioskodawcę o przyczynach braku możliwości udostępnienia informacji
zgodnie z wnioskiem i wskazuje, w jaki sposób lub w jakiej formie informacja może być
udostępniona niezwłocznie; jeżeli w terminie 14 dni od powiadomienia wnioskodawca
nie złoży wniosku o udostępnienie informacji w sposób lub w formie wskazanych
w powiadomieniu, postępowanie o udostępnienie informacji umarza się

kto, wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi, nie udostępnia informacji publicznej,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności, albo pozbawienia wolności do roku

273

70729800031276
70
Organ władzy publicznej może odmówić udostępnienia informacji publicznej. Od­
mowa udostępnienia informacji publicznej oraz umorzenie postępowania o udostęp­
nienie informacji następują w drodze decyzji.
Do decyzji takiej stosuje się przepisy KPA, z tym że:
▶ odwołanie od decyzji rozpoznaje się w terminie 14 dni;
▶ uzasadnienie decyzji o odmowie udostępnienia informacji zawiera także imiona,
nazwiska i funkcje osób, które zajęły stanowisko w toku postępowania o udostęp­
nienie informacji, oraz oznaczenie podmiotów, ze względu na których dobra, o któ­
rych mowa w art. 5 ust. 2 InforPublU, wydano decyzję o odmowie udostępnienia
informacji.

Ważne
W sytuacji gdy organ odmawia udzielenia informacji z tego powodu, że jej nie ma, to
– jak wskazano w wyroku WSA w Warszawie z 17.3.2009 r. (II SAB/Wa 176/08, Legalis):
„nie jest wymagana forma decyzji administracyjnej, przewidziana dla odmowy udziele-
nia informacji”. Takie samo stanowisko zajął WSA w Białymstoku w wyroku z 15.3.2007 r.
(II SAB/Bk 69/06, ONSAiWSA 2008, Nr 6, poz. 102). Jeśli podmiot zobowiązany nie dys-
ponuje informacją, o której udzielenie wnosi osoba zainteresowana, powinien ją o tym
powiadomić, ale takie powiadomienie nie przyjmuje formy decyzji administracyjnej.
(M. Bidziński, M. Chmaj, P. Szustakiewicz, Ustawa o dostępie do informacji publicznej.
Komentarz, Warszawa 2018, komentarz do art. 16).

Kto, wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi, nie udostępnia informacji publicznej,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku
(art. 23 InforPublU).

274

70729800031276
70
 BIULETYN INFORMACJI PUBLICZNEJ

urzędowy publikator teleinformatyczny stworzony w celu powszechnego

udostępniania informacji publicznej, w postaci ujednoliconego systemu stron
w sieci teleinformatycznej

▶ minister właściwy do spraw informatyzacji tworzy stronę główną BIP:

• zawierającą wykaz podmiotów zobowiązanych do udostępniania informacji
publicznej wraz z odnośnikami umożliwiającymi połączenie z ich stronami,
• zapewniającą dostęp do informacji publicznej oraz możliwość jej
przeszukiwania w systemie,
• zapewniającą dostęp do portalu danych;
▶ podmioty zobowiązane do udostępniania informacji publicznej tworzą własne
strony BIP, na których udostępniają informacje podlegające udostępnieniu
w tej drodze

▶ podmioty udostępniające informacje publiczne w BIP są obowiązane do:

• oznaczenia informacji danymi określającymi podmiot udostępniający
informację,
• podania w informacji danych określających tożsamość osoby, która
wytworzyła informację lub odpowiada za treść informacji,
• dołączenia do informacji danych określających tożsamość osoby, która
wprowadziła informację do BIP,
• oznaczenia czasu wytworzenia informacji i czasu jej udostępnienia,
• zabezpieczenia możliwości identyfikacji czasu rzeczywistego udostępnienia
informacji

dostęp do informacji publicznej jest bezpłatny, z zastrzeżeniem art. 15

DostInfPublU (dodatkowe koszty udostępnienia informacji związane
ze wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia lub koniecznością
przekształcenia informacji w formę wskazaną we wniosku)

275

70729800031276
70
TEST DO CZĘŚCI XVI. INFORMACJA
PUBLICZNA
1. W rozumieniu InforPublU:
a) każda informacja o sprawach publicznych stanowi informację publiczną i podlega
udostępnieniu na zasadach i w trybie określonych w niniejszej ustawie,
b) wskazana w ustawie informacja o sprawach publicznych stanowi informację pub­
liczną i podlega udostępnieniu na zasadach i w trybie określonych w niniejszej
ustawie,
c) każda informacja o sprawach publicznych stanowi informację publiczną i podlega
udostępnieniu na zasadach i w trybie określonych w KC.

2. Prawo do informacji publicznej przysługuje:

a) każdemu,
b) każdemu z wyjątkami wskazanymi w ustawie,
c) wyłącznie podmiotom wskazanym w ustawie.

3. Od osoby wykonującej prawo do informacji publicznej:

a) należy żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego,
b) wymaga się wykazania interesu prawnego lub faktycznego,
c) nie wolno żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego.

4. Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu:

a) w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie informacji niejaw­
nych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych i przepisach KC,
b) w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie informacji niejaw­
nych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych,
c) w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie informacji niejaw­
nych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych oraz innych przepi­
sach.

276

70729800031276
70
5. Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki,
nie później jednak niż w terminie (co do zasady):
a) 3 dni od dnia złożenia wniosku,
b) 7 dni od dnia złożenia wniosku,
c) 14 dni od dnia złożenia wniosku.

277

70729800031276
70
70729800031276
70
DZIAŁ II. P
 OSTĘPOWANIE
ADMINISTRACYJNE

70729800031276
70
70729800031276
70
 Czy wiesz, że…
Druga połowa XVIII w. w Polsce to okres reform państwa polskiego i początek prawa
administracyjnego. Pierwsze reformy doprowadziły do poprawy organizacji i działania
Sejmu. Przebudowa aparatu władzy miała na celu gruntowną reformę administracji
państwowej. Zasadnicze zmiany w jej funkcjonowaniu nastąpiły w latach 1764–1775,
kiedy to Sejm uchwalił akty prawne mające istotne znaczenie dla jej działania. W 1764 r.
zostały powołane dwa centralne organy: Komisja Skarbowa i Komisja Wojskowa. Mia-
ły one charakter kolegialny. Komisje te działały osobno w Rzeczypospolitej i na Litwie,
zgodnie z postanowieniami Unii Lubelskiej. W skład komisji jako członkowie wchodzili
ministrowie, wybierani przez Sejm na okres dwóch lat z poczwórnej liczby kandydatów
przedstawionych przez króla. Natomiast z urzędu przewodniczyli tym komisjom pod-
skarbiowie i hetmani1.

1
P. Kacprzak, Geneza, rozwój i nauka prawa administracyjnego w Polsce, PWSZ IPiA 2009,
t. V, s. 201 i n.

281

70729800031276
70
CZĘŚĆ I. UWAGI OGÓLNE

ROZDZIAŁ 1. ZAKRES OBOWIĄZYWANIA

KPA

Kodeks postępowania administracyjnego normuje:

postępowanie przed organami administracji publicznej w należących

do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze
decyzji administracyjnych albo załatwianych milcząco (art. 1 pkt 1 KPA)

postępowanie przed innymi organami państwowymi oraz przed innymi

podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień
do załatwiania spraw określonych powyżej (art. 1 pkt 2 KPA)

postępowanie w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między organami

jednostek samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej oraz między
organami i podmiotami, o których mowa w punkcie powyżej (art. 1 pkt 3 KPA)

postępowanie w sprawach wydawania zaświadczeń (art. 1 pkt 4 KPA)

nakładanie lub wymierzanie administracyjnych kar pieniężnych lub udzielanie

ulg w ich wykonaniu (art. 1 pkt 5 KPA)

tryb europejskiej współpracy administracyjnej (art. 1 pkt 6 KPA)

282

70729800031276
70
 postępowanie w sprawie skarg i wniosków (Dział VIII) przed organami
państwowymi, organami jednostek samorządu terytorialnego oraz przed
organami organizacji społecznych (art. 2 KPA)

sposób wykonywania obowiązku, o którym mowa w art. 13 ust. 1 i 2

rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27.4.2016 r.
w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych
osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia
dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz.Urz. UE L
Nr 119 z 4.5.2016 r., s. 1 ze zm.), w postępowaniach wymienionych w art. 1 i 2 KPA
(art. 2a § 1 KPA)

Przepisów KPA nie stosuje się:

do postępowania w sprawach karnych skarbowych

do spraw uregulowanych w ustawie z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa,

z wyjątkiem przepisów Działów IV i VIII

w sprawach należących do właściwości polskich przedstawicielstw

dyplomatycznych i urzędów konsularnych, o ile przepisy szczególne
nie stanowią inaczej

do postępowania w sprawach wynikających z:

▶ nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami
państwowymi i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi,
▶ podległości służbowej pracowników organów i jednostek organizacyjnych
wymienionych powyżej, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej

Kodeks postępowania administracyjnego nie narusza szczególnych uprawnień wy-

nikających z immunitetu dyplomatycznego i konsularnego oraz umów i zwyczajów
międzynarodowych.

283

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 2. ZASADY POSTĘPOWANIA
ADMINISTRACYJNEGO

Zasady ogólne KPA stanowią uporządkowany normatywny katalog zasad będących

wytycznymi dla organów administracji publicznej. Można je podzielić na kilka grup.

ZASADY POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO

zasady podstawowe

zasada praworządności (art. 6 KPA)

zasada prawdy obiektywnej (art. 7 KPA)

zasady nakładające obowiązki na organy administracji publicznej i przyznające

obywatelom uprawnienia procesowe

zasada rozstrzygania wątpliwości interpretacyjnych na korzyść strony

(art. 7a KPA)

zasada współdziałania organów administracji

(art. 7b KPA)

zasada pogłębiania zaufania (art. 8 KPA)

zasada udzielania informacji (art. 9 KPA)

284

70729800031276
70
 zasady dotyczące postępowania administracyjnego

zasada wysłuchania stron (art. 10 KPA)

zasada przekonywania (art. 11 KPA)

zasada szybkości postępowania (art. 12 KPA)

zasada nakłaniania do ugody (art. 13 KPA)

zasada ogólnej pisemności postępowania (art. 14 KPA)

(art. 14 § 1 KPA uchylono 1.7.2021 r.; nadano nową treść tej zasadzie)

zasada oceny działania urzędów (art. 14a KPA)

zasada dwuinstancyjności (art. 15 KPA)

zasada trwałości decyzji ostatecznych i zaskarżalności decyzji do sądu

administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem (art. 16 KPA)

ISTOTA POSZCZEGÓLNYCH ZASAD

praworządności Zgodnie z tą zasadą organy administracji publicznej działają

na podstawie przepisów prawa (art. 6 KPA).

prawdy obiektywnej Zgodnie z art. 7 KPA w toku postępowania organy admini-

stracji publicznej stoją na straży praworządności, z urzędu
lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności nie-
zbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego
oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes
społeczny i słuszny interes obywateli.

rozstrzygania Jeżeli przedmiotem postępowania administracyjnego jest

wątpliwości
interpretacyjnych
na korzyść strony
nałożenie na stronę obowiązku bądź ograniczenie lub ode-
branie stronie uprawnienia, a w sprawie pozostają wątpli-
wości co do treści normy prawnej, wątpliwości te są roz-
strzygane na korzyść strony, chyba że sprzeciwiają się temu
sporne interesy stron albo interesy osób trzecich, na które
bezpośredni wpływ ma wynik postępowania.

285

70729800031276
70
 Zasady tej nie stosuje się:
▶ jeżeli wymaga tego ważny interes publiczny, w tym istotne
interesy państwa, a w szczególności jego bezpieczeństwa,
obronności lub porządku publicznego;
▶ w sprawach osobowych funkcjonariuszy oraz żołnierzy
zawodowych (art. 7a KPA).

współdziałania organów W toku postępowania organy administracji publicznej

administracji współdziałają ze sobą w zakresie niezbędnym do dokładne-
go wyjaśnienia stanu faktycznego i prawnego sprawy, mając
na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli
oraz sprawność postępowania, przy pomocy środków ade-
kwatnych do charakteru, okoliczności i stopnia złożoności
sprawy (art. 7b KPA).

pogłębiania zaufania Organy administracji publicznej prowadzą postępowanie

w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy
publicznej, kierując się zasadami proporcjonalności, bez-
stronności i równego traktowania.
Organy administracji publicznej bez uzasadnionej przyczy-
ny nie odstępują od utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw
w takim samym stanie faktycznym i prawnym (art. 8 KPA).

udzielania informacji Organy administracji publicznej są obowiązane do należyte-

go i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach
faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie
ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowa-
nia administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby stro-
ny i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły
szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają
im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek (art. 9 KPA).

wysłuchania stron Organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić

stronom czynny udział w każdym stadium postępowania,
a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie
się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszo-
nych żądań. Organy te mogą odstąpić od tej zasady tylko
w przypadkach, gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki
ze względu na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia
ludzkiego albo ze względu na grożącą niepowetowaną
szkodę materialną (art. 10 KPA).

286

70729800031276
70
przekonywania Z zasady tej wynika obowiązek organów administracji
publicznej wyjaśniania stronom w sposób jasny, zrozu-
miały i logiczny przyczyn podejmowania określonych
działań przez te organy. Istotne jest, że rzeczona zasada
obowiązuje w trakcie całego postępowania administracyj-
nego, tj. od momentu jego wszczęcia, aż do wydania osta-
tecznej decyzji. Organy administracji publicznej powinny
szczególnie skrupulatnie przestrzegać zasady przekonywa-
nia w przypadku postępowań zmierzających do nałożenia
na stronę sankcji lub uciążliwych obowiązków. To samo
należy odnieść do decyzji wydawanych w ramach uznania
administracyjnego. Zasada ta nie wymaga jednak od or-
ganu osiągnięcia rezultatu, tzn. przekonania strony o tym,
że adresowana do niej decyzja jest słuszna i zgodna z pra-
wem. Strona ma bowiem prawo do własnego subiektywne-
go przekonania o zasadności jej zarzutów, zaś przekonanie
to nie musi mieć odzwierciedlenia w obowiązujących prze-
pisach prawnych i ich wykładni (art. 11 KPA).

szybkości i prostoty Organy administracji publicznej powinny działać w spra-

postępowania wie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprost-
szymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia. Sprawy,
które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wy-
jaśnień, powinny być załatwione niezwłocznie (art. 12 KPA).

ugodowego załatwiania Organy administracji publicznej w sprawach, których cha-

spraw rakter na to pozwala, dążą do polubownego rozstrzygania
kwestii spornych oraz ustalania praw i obowiązków będą-
cych przedmiotem postępowania w należących do ich właś-
ciwości sprawach, w szczególności przez podejmowanie
czynności:
▶ nakłaniających strony do zawarcia ugody, w sprawach,
w których uczestniczą strony o spornych interesach;
▶ niezbędnych do przeprowadzenia mediacji.
Organy administracji publicznej podejmują wszystkie uza-
sadnione na danym etapie postępowania czynności umoż-
liwiające przeprowadzenie mediacji lub zawarcie ugody,
a w szczególności udzielają wyjaśnień o możliwościach i ko-
rzyściach polubownego załatwienia sprawy (art. 13 KPA).

287

70729800031276
70
ogólnej pisemności Sprawy należy prowadzić i załatwiać na piśmie utrwalonym
w postaci papierowej lub elektronicznej.
Pisma utrwalone w postaci papierowej opatruje się podpisem
własnoręcznym.
Pisma utrwalone w postaci elektronicznej opatruje się kwali-
fikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym
lub podpisem osobistym albo kwalifikowaną pieczęcią elek-
troniczną organu administracji publicznej, ze wskazaniem
w treści pisma osoby opatrującej pismo pieczęcią.
Sprawy mogą być załatwiane z wykorzystaniem pism ge-
nerowanych automatycznie i opatrzonych kwalifikowaną
pieczęcią elektroniczną organu administracji publicznej.
W przypadku pism generowanych automatycznie przepisów
o konieczności opatrzenia pisma podpisem pracownika or-
ganu administracji publicznej nie stosuje się.
Sprawy mogą być załatwiane z wykorzystaniem usług on-
line udostępnianych przez organy administracji publicz-
nej, po uwierzytelnieniu strony albo uczestnika postępo-
wania w sposób określony w art. 20a ust. 1 albo 2 ustawy
z 17.2.2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów rea-
lizujących zadania publiczne.
Pisma kierowane do organów administracji publicznej mogą
być sporządzane na piśmie utrwalonym w postaci papiero-
wej lub elektronicznej. Do opatrywania ich podpisami i pie-
częciami stosuje się przepisy art. 14 § 1a i 1b KPA.

oceny działania urzędów Organy administracji publicznej umożliwiają stronom oce-

nę działania urzędów kierowanych przez te organy, w tym
pracowników tych urzędów (art. 14a KPA).

dwuinstancyjności Postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne, chyba

że przepis szczególny stanowi inaczej (art. 15 KPA).

288

70729800031276
70
trwałości decyzji Decyzje, od których nie służy odwołanie w administracyj-
nym toku instancji lub wniosek o ponowne rozpatrzenie
sprawy, są ostateczne. Uchylenie lub zmiana takich decy-
zji, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępo-
wania może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych
w KPA lub ustawach szczególnych.
Decyzje mogą być zaskarżane do sądu administracyjnego
z powodu ich niezgodności z prawem, na zasadach i w trybie
określonych w odrębnych ustawach.
Decyzje ostateczne, których nie można zaskarżyć do sądu,
są prawomocne.

Ważne
Zasada trwałości decyzji administracyjnej; rola organu odwoławczego; istota zasady
dwuinstancyjności postępowania administracyjnego: „1. Z zasady trwałości decyzji ad-
ministracyjnej wynika niedopuszczalność stosowania domniemania wyeliminowania
decyzji z obrotu prawnego.
2. Rolą organu odwoławczego nie jest wyłącznie kontrola rozstrzygnięcia organu pierw-
szej instancji w konfrontacji ze stanem faktycznym i prawnym stanowiącym podstawę
jego rozstrzygnięcia, ale ponowne i całościowe rozpatrzenie sprawy, czego konsekwen-
cją jest obowiązek uwzględnienia stanu faktycznego i prawnego jaki istnieje w dniu
wydawania decyzji w drugiej instancji.
3. W zasadzie dwuinstancyjności nie chodzi o dwukrotne dokonanie oceny materiału
dowodowego sprawy w takim samym zakresie, ale o dwukrotne jej rozpatrzenie w sta-
nie prawnym i faktycznym aktualnym dla danego etapu postępowania” (wyr. NSA (N)
z 12.5.2022 r., II OSK 402/22, Legalis).

289

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 3. ORGANY WYŻSZEGO STOPNIA
I NACZELNE

Organami wyższego stopnia, zwanymi potocznie organami II instancji,

są w stosunku do:

organów jednostek wojewodów innych niż organów

samorządu wymienione organizacji
terytorialnego w pkt 1 i 2 społecznych
wszystkich szczebli organów
(gmin, powiatów administracji
i województw) publicznej
stanowią inaczej

– samorządowe – właściwi – odpowiednie – odpowiednie

kolegia w sprawie organy organy wyższego
odwoławcze, ministrowie nadrzędne stopnia tych
chyba że ustawy lub właściwi organizacji,
szczególne ministrowie, a w razie ich
stanowią inaczej a w razie ich braku braku

– organy – organ
państwowe państwowy,
sprawujące sprawujący
nadzór nad ich nadzór nad ich
działalnością działalnością

290

70729800031276
70
Ważne
Zasada dwuinstancyjności postępowania administracyjnego nie ma zastosowania je-
dynie do organów i administracji rządowej szczebla centralnego, nie występują tam bo-
wiem organy wyższego stopnia w rozumieniu przepisów regulujących to postępowanie.

Organami naczelnymi w rozumieniu KPA są:

w stosunku do w stosunku do organów w stosunku do organów

organów administracji państwowych innych niż organizacji społecznych
rządowej, organów określone w pkt 1
jednostek samorządu
terytorialnego,
z wyjątkiem – naczelne organy tych
samorządowych kolegiów organizacji, a w razie
odwoławczych oraz braku takiego organu
organów państwowych
i samorządowych
jednostek
organizacyjnych
– Prezes Rady Ministrów
– odpowiednie organy lub właściwi ministrowie
– Prezes Rady Ministrów o ogólnokrajowym sprawujący nadzór nad
lub właściwi ministrowie zasięgu działania ich działalnością

291

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 4. WŁAŚCIWOŚĆ ORGANÓW

Właściwość organu administracji publicznej jest elementem zdolności prawnej or-

ganu do rozpoznania i rozstrzygania określonego rodzaju spraw w postępowaniu
administracyjnym.
Jeśli chodzi o źródło nabycia przez organ administracji publicznej zdolności do za-
łatwienia konkretnej sprawy administracyjnej, wyróżnia się właściwość ustawową
i delegacyjną.

RODZAJE WŁAŚCIWOŚCI

ustawowa
▶ wynika wprost z przepisu prawa;
▶ przepis regulujący właściwość
ma charakter bezwzględnie
obowiązujący – strony postępowania
administracyjnego nie mają wpływu
na sposób ustalania właściwości
delegacyjna
▶ ustawa przewiduje, że kompetencje
danego organu mogą zostać
przeniesione na inny organ
– konieczne jest upoważnienie ustawy
(art. 26 § 2 zd. 2 KPA);
▶ występuje rzadko, zasadą jest
nieprzenoszalność kompetencji

Organy administracji publicznej przestrzegają z urzędu swojej właściwości rzeczowej

i miejscowej (art. 19 KPA).
Właściwość rzeczową organu administracji publicznej ustala się według przepisów
o zakresie jego działania (art. 20 KPA).

292

70729800031276
70
 Właściwość miejscową organu administracji publicznej ustala się:

w sprawach dotyczących w sprawach dotyczących w innych sprawach

nieruchomości – według prowadzenia zakładu – według miejsca
miejsca jej położenia; pracy – według miejsca, zamieszkania (siedziby)
jeżeli nieruchomość w którym zakład pracy w kraju, a w braku
położona jest na obszarze jest, był lub ma być zamieszkania w kraju –
właściwości dwóch prowadzony według miejsca pobytu
lub więcej organów, strony lub jednej ze
orzekanie należy do stron; jeżeli żadna ze
organu, na którego stron nie ma w kraju
obszarze znajduje zamieszkania (siedziby)
się większa część lub pobytu – według
nieruchomości miejsca ostatniego ich
zamieszkania (siedziby)
lub pobytu w kraju

Ważne
Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej w sposób wskazany powyżej, sprawa
należy do organu właściwego dla miejsca, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące
wszczęcie postępowania albo w razie braku ustalenia takiego miejsca – do organu właś-
ciwego dla obszaru dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy (art. 21 § 2 KPA).

Zgodnie z art. 22 § 1 KPA spory o właściwość rozstrzygają:

1) między organami jednostek samorządu terytorialnego, z wyjątkiem

przypadków określonych w pkt 2–4 – wspólny dla nich organ wyższego stopnia,
a w razie braku takiego organu – sąd administracyjny

2) między kierownikami służb, inspekcji i straży administracji zespolonej

tego samego powiatu, działających w imieniu własnym lub w imieniu starosty
– starosta

3) między organami administracji zespolonej w jednym województwie

niewymienionymi w pkt 2 – wojewoda

293

70729800031276
70
 4) między organami jednostek samorządu terytorialnego w różnych
województwach w sprawach należących do zadań z zakresu administracji
rządowej – minister właściwy do spraw administracji publicznej

5) między wojewodami oraz organami administracji zespolonej w różnych

województwach – minister właściwy do spraw administracji publicznej

6) między wojewodą a organami administracji niezespolonej – minister właściwy

do spraw administracji publicznej po porozumieniu z organem sprawującym
nadzór nad organem pozostającym w sporze z wojewodą

7) między organami administracji publicznej innymi niż wymienione w pkt 1–6,

– wspólny dla nich organ wyższego stopnia, a w razie braku takiego organu
– minister właściwy do spraw administracji publicznej

8) między organami administracji publicznej, gdy jednym z nich jest minister

– Prezes Rady Ministrów.

Spory kompetencyjne między organami jednostek samorządu terytorialnego a orga-

nami administracji rządowej rozstrzyga sąd administracyjny (art. 22 § 2 KPA).

Z wnioskiem o rozpatrzenie sporu przez sąd administracyjny może wystąpić:

strona

organ jednostki samorządu terytorialnego lub inny organ administracji

publicznej, pozostające w sporze

minister właściwy do spraw administracji publicznej

minister właściwy do spraw sprawiedliwości, Prokurator Generalny

Rzecznik Praw Obywatelskich

Do czasu rozstrzygnięcia sporu o właściwość organ administracji publicznej, na którego

obszarze wynikła sprawa, podejmuje tylko czynności niecierpiące zwłoki ze względu
na interes społeczny lub słuszny interes obywateli i zawiadamia o tym organ właściwy
do rozstrzygnięcia sporu (art. 23 KPA).

294

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 5. WYŁĄCZENIE PRACOWNIKA
ORAZ ORGANU

Pracownik organu administracji publicznej podlega wyłączeniu od udziału

w postępowaniu w sprawie (art. 24 § 1 KPA):

1) w której jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym,
że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki

2) swego małżonka oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia

3) osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli

4) w której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej
ze stron, albo w której przedstawicielem strony jest jedna z osób wymienionych
w pkt 2 i 3

5) w której brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji

6) z powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe, postępowanie

dyscyplinarne lub karne

7) w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku

nadrzędności służbowej

295

70729800031276
70
 Ważne
Powody wyłączenia pracownika od udziału w postępowaniu trwają także po ustaniu
małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli.

Ważne
Wyłączony pracownik powinien podejmować tylko czynności niecierpiące zwłoki
ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron.

Organ administracji publicznej podlega wyłączeniu

od załatwienia sprawy dotyczącej interesów majątkowych:

jego kierownika lub osób pozostających osoby zajmującej stanowisko kierownicze

z tym kierownikiem w stosunkach w organie bezpośrednio wyższego
określonych w art. 24 § 1 pkt 2 i 3 KPA stopnia lub osób pozostających z nim
w stosunkach określonych w art. 24 § 1
pkt 2 i 3 KPA

Członek organu kolegialnego podlega wyłączeniu z tych samych powodów co pracow-

nik organu administracyjnego. O wyłączeniu tego członka postanawia przewodniczący
organu kolegialnego lub organu wyższego stopnia na wniosek strony, członka organu
kolegialnego albo z urzędu.

Ważne
Członek samorządowego kolegium odwoławczego podlega wyłączeniu od udziału
w postępowaniu w sprawie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, jeżeli brał udział
w wydaniu decyzji objętej wnioskiem.

296

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 6. STRONY I ICH PEŁNOMOCNICY

Pojęcie strony zdefiniowane zostało w art. 28 KPA. W myśl tego przepisu stroną jest
każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda
czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.

Stronami mogą być:

osoby fizyczne osoby prawne jednostki nieposiadające

osobowości prawnej – gdy
chodzi o państwowe
i samorządowe
jednostki organizacyjne
i organizacje społeczne

Zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych stron ocenia się według przepisów
prawa cywilnego, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej (art. 30 § 1 KPA).
Osoby fizyczne nieposiadające zdolności do czynności prawnych działają przez swych
ustawowych przedstawicieli. Natomiast strony niebędące osobami fizycznymi dzia-
łają przez swych ustawowych lub statutowych przedstawicieli (art. 30 § 2 i 3 KPA).
W sprawach dotyczących praw zbywalnych lub dziedzicznych w razie zbycia prawa
lub śmierci strony w toku postępowania na miejsce dotychczasowej strony wstępują
jej następcy prawni (art. 30 § 4 KPA).
W sprawach dotyczących praw zbywalnych lub dziedzicznych, wynikających z pro-
wadzenia przedsiębiorstwa strony, w razie jej śmierci w toku postępowania, jeżeli zo-
stał ustanowiony zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwem strony, na jej miejsce wstępuje
zarządca sukcesyjny. W przypadku wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego do postępowa-

297

70729800031276
70
nia toczącego się z udziałem zarządcy sukcesyjnego na jego miejsce wstępują następcy
prawni zmarłego (art. 30 § 4a KPA).
W sprawach dotyczących spadków nieobjętych jako strony działają osoby sprawujące
zarząd majątkiem masy spadkowej, a w ich braku – kurator wyznaczony przez sąd
na wniosek organu administracji publicznej (art. 30 § 5 KPA).
Strona może działać przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej
osobistego działania (art. 32 KPA).
Zgodnie z art. 33 § 1 KPA pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna posiada-
jąca zdolność do czynności prawnych.

Pełnomocnictwo powinno być:

udzielone na piśmie zgłoszone do protokołu

Pełnomocnik dołącza do akt:

▶ oryginał lub
▶ urzędowo poświadczony odpis pełnomocnictwa.

Ważne
Adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy, a także doradca podatkowy mogą sami
uwierzytelnić odpis udzielonego im pełnomocnictwa oraz odpisy innych dokumentów
wskazujących ich umocowanie. Organ administracji publicznej może w razie wątpliwo-
ści zażądać urzędowego poświadczenia podpisu strony (art. 33 § 3 KPA).

Ważne
W sprawach mniejszej wagi organ administracji publicznej może nie żądać pełnomoc-
nictwa, jeśli pełnomocnikiem jest członek najbliższej rodziny lub domownik strony,
a nie ma wątpliwości co do istnienia i zakresu upoważnienia do występowania w imieniu
strony (art. 33 § 4 KPA).

Dla osoby nieobecnej lub niezdolnej do czynności prawnych organ administracji pub-
licznej wystąpi do sądu z wnioskiem o wyznaczenie przedstawiciela. W przypadku
konieczności podjęcia czynności niecierpiącej zwłoki organ administracji publicznej
wyznacza dla osoby nieobecnej przedstawiciela uprawnionego do działania w postę-
powaniu do czasu wyznaczenia dla niej przedstawiciela przez sąd.

298

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 7. ZAŁATWIANIE SPRAW

Zgodnie z art. 35 § 1 KPA organy administracji publicznej obowiązane są załatwiać

sprawy bez zbędnej zwłoki.

Niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone

na podstawie:

dowodów przedstawionych przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia

postępowania

faktów i dowodów powszechnie znanych

faktów i dowodów znanych z urzędu organowi, przed którym toczy się

postępowanie

faktów i dowodów możliwych do ustalenia na podstawie danych, którymi

rozporządza ten organ

Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie

później niż w ciągu miesiąca; sprawy szczególnie skomplikowanej powinno nastąpić
nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania; natomiast sprawy
w postępowaniu odwoławczym – w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania.
Załatwienie sprawy w postępowaniu uproszczonym powinno nastąpić niezwłocznie,
nie później niż w terminie miesiąca od dnia wszczęcia postępowania.
Przepisy szczególne mogą określać inne terminy niż określone powyżej.

299

70729800031276
70
 Do terminów określonych w przepisach poprzedzających nie wlicza się:

terminów przewidzianych w przepisach prawa dla dokonania określonych

czynności

okresów doręczania z wykorzystaniem publicznej usługi hybrydowej, o której

mowa w art. 2 pkt 7 ustawy z 18.11.2020 r. o doręczeniach elektronicznych

okresów zawieszenia postępowania

okresu trwania mediacji

okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo z przyczyn niezależnych

od organu

Organ administracji publicznej ma obowiązek zawiadomić strony o każdym przy-

padku niezałatwienia sprawy w terminie określonym w art. 35 KPA oraz w przepisach
szczególnych, podając przyczyny zwłoki, wskazując nowy termin załatwienia sprawy
oraz pouczając o prawie do wniesienia ponaglenia. Obowiązek ten ciąży na organie
administracji publicznej bez względu na to, czy zwłoka nastąpiła z jego winy, czy też
z przyczyn niezależnych od organu (art. 36 KPA).

Stronie służy prawo do wniesienia ponaglenia, jeżeli:

nie załatwiono sprawy w terminie postępowanie jest prowadzone dłużej niż

określonym w art. 35 KPA lub przepisach jest to niezbędne do załatwienia sprawy
szczególnych ani w terminie wskazanym (przewlekłość)
zgodnie z art. 36 § 1 KPA (bezczynność)

Ponaglenie zawiera uzasadnienie.

Ponaglenie wnosi się:
1) do organu wyższego stopnia za pośrednictwem organu prowadzącego postępowa-
nie;
2) do organu prowadzącego postępowanie – jeżeli nie ma organu wyższego stopnia.

300

70729800031276
70
Organ prowadzący postępowanie jest obowiązany przekazać ponaglenie organowi
wyższego stopnia bez zbędnej zwłoki, nie później niż w terminie 7 dni od dnia jego
otrzymania. Organ przekazuje ponaglenie wraz z niezbędnymi odpisami akt sprawy.
Przekazując ponaglenie, organ jest obowiązany ustosunkować się do niego.

Ważne
Organ rozpoznaje ponaglenie w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania.

Organ rozpatrujący ponaglenie wydaje postanowienie, w którym:

1) wskazuje, czy organ rozpatrujący sprawę dopuścił się bezczynności lub przewlekłe-
go prowadzenia postępowania, stwierdzając jednocześnie, czy miało ono miejsce
z rażącym naruszeniem prawa;
2) w przypadku stwierdzenia bezczynności lub przewlekłości:
a) zobowiązuje organ rozpatrujący sprawę do załatwienia sprawy, wyznaczając
termin do jej załatwienia, jeżeli postępowanie jest niezakończone,
b) zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych bezczynności lub
przewlekłości, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających
bezczynności lub przewlekłości w przyszłości.
Organ rozpatrujący ponaglenie może z urzędu zmienić postanowienie, wyznacza-
jąc dłuższy termin zakończenia postępowania, jeżeli wyjdą na jaw istotne dla sprawy
nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody, wymagające dłuższego postępowania,
nieznane w momencie wyznaczania terminu.
Pracownik organu administracji publicznej podlega odpowiedzialności porządkowej
lub dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności przewidzianej w przepisach prawa,
jeżeli z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie lub prowadził po-
stępowanie dłużej niż było to niezbędne do załatwienia sprawy (art. 38 KPA).

301

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 8. DORĘCZENIA

Z dniem 1.7.2021 r. weszła w życie nowelizacja, która zmieniła m.in. art. 39–394 KPA,
celem zapewnienia dominującego udziału elektronicznego obiegu dokumentów w ad-
ministracji.
Sposoby doręczenia przez organ administracji publicznej przedstawiają się według
poniższych reguł (art. 39 KPA).

Sposoby doręczania dokumentów

1. Organ administracji publicznej doręcza pisma na adres do doręczeń

elektronicznych (adres elektroniczny podmiotu korzystającego z publicznej
usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego lub publicznej usługi
hybrydowej albo z kwalifikowanej usługi rejestrowanego doręczenia
elektronicznego, umożliwiający jednoznaczną identyfikację nadawcy lub
adresata danych przesyłanych w ramach tych usług), chyba że doręczenie
następuje w siedzibie organu.

2. W przypadku braku możliwości doręczenia w sposób, o którym mowa powyżej,

organ administracji publicznej doręcza pisma za pokwitowaniem:
a) przez operatora wyznaczonego z wykorzystaniem publicznej usługi
hybrydowej (usługa pocztowa polegająca na przesyłaniu przesyłek pocztowych
przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej, jeżeli na etapie
przyjmowania, przemieszczania lub doręczania przekazu informacyjnego
przyjmują one fizyczną formę przesyłki listowej, świadczoną przez operatora
wyznaczonego), jeżeli nadawcą przesyłki listowej jest podmiot publiczny, albo
b) przez swoich pracowników lub przez inne upoważnione osoby lub organy.

302

70729800031276
70
 3. W przypadku braku możliwości doręczenia w sposób, o którym mowa w pkt 1
i pkt 2 lit. a), organ administracji publicznej doręcza pisma:
a) przesyłką rejestrowaną, tj. przesyłkę pocztową przyjętą za pokwitowaniem
przyjęcia i doręczaną za pokwitowaniem odbioru, albo
b) przez swoich pracowników lub przez inne upoważnione osoby lub organy.

Ważne
W przypadku doręczenia decyzji, której organ administracji publicznej nadał rygor
natychmiastowej wykonalności, albo decyzji, która podlega natychmiastowemu
wykonaniu z mocy ustawy, w sprawach osobowych funkcjonariuszy oraz żołnierzy
zawodowych albo jeżeli wymaga tego ważny interes publiczny, w szczególności bez-
pieczeństwo państwa, obronność lub porządek publiczny, organ administracji publicz-
nej może doręczyć decyzję w sposób określony powyżej w pkt 3, a regulacji wskazanej
powyżej w pkt 1 i pkt 2 lit. a) nie stosuje się.

W przypadku doręczenia na adres do doręczeń elektronicznych, pisma doręcza się

stronie lub innemu uczestnikowi postępowania na:
1) adres do doręczeń elektronicznych wpisany do bazy adresów elektronicznych,
o której mowa w art. 25 ustawy z 18.11.2020 r. o doręczeniach elektronicznych,
a w przypadku pełnomocnika – na adres do doręczeń elektronicznych wskazany
w podaniu albo
2) adres do doręczeń elektronicznych powiązany z kwalifikowaną usługą rejestro-
wanego doręczenia elektronicznego, za pomocą której wniesiono podanie, jeżeli
adres do doręczeń elektronicznych strony lub innego uczestnika postępowania nie
został wpisany do bazy adresów elektronicznych.

Ważne
Baza adresów elektronicznych to rejestr publiczny, w którym gromadzone są adresy
do doręczeń elektronicznych; prowadzi ją minister właściwy do spraw informatyzacji
oraz zapewnia jej utrzymanie i rozwój.

Uzupełnieniem podstawowej usługi doręczenia elektronicznego jest publiczna usługa

hybrydowa, zapewniająca podmiotom publicznym wysyłkę korespondencji w postaci
elektronicznej również w kontaktach z osobami wykluczonymi cyfrowo lub osobami,
które na wymianę korespondencji w postaci elektronicznej nie są jeszcze gotowe. Osoby

303

70729800031276
70
te otrzymują możliwość odbierania korespondencji w postaci papierowej. Korespon-
dencja nadawana w ten sposób jest przesyłana w formie elektronicznej, a następnie
przekształcana w formę papierową za pomocą zautomatyzowanej linii wydruków,
pakowania i kopertowania. Usługę tę świadczy operator wyznaczony.
Wydruk pisma, o którym mowa powyżej, zawiera:
1) informację, że pismo zostało wydane w postaci elektronicznej i podpisane kwa-
lifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem oso-
bistym, ze wskazaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby,
która je podpisała, albo opatrzone zaawansowaną pieczęcią elektroniczną albo
kwalifikowaną pieczęcią elektroniczną;
2) identyfikator tego pisma, nadawany przez system teleinformatyczny, za pomocą
którego pismo zostało wydane.
Może zawierać również mechanicznie odtwarzany podpis osoby, która podpisała pismo.
Wydruk pisma stanowi dowód tego, co zostało stwierdzone w piśmie wydanym w po-
staci elektronicznej.

Ważne
W przypadku doręczenia pisma na adres do doręczeń elektronicznych, do ustalenia
dnia doręczenia korespondencji stosuje się art. 42 ustawy z 18.11.2020 r. o doręczeniach
elektronicznych.

Pisma doręcza się stronie, a gdy strona działa przez przedstawiciela – temu przedsta-
wicielowi.

Ważne
Jeżeli strona ustanowiła pełnomocnika, pisma doręcza się pełnomocnikowi. Jeżeli
ustanowiono kilku pełnomocników, doręcza się pisma tylko jednemu pełnomocnikowi.
Strona może wskazać takiego pełnomocnika.

W sprawie wszczętej na skutek podania złożonego przez dwie lub więcej stron pisma
doręcza się wszystkim stronom, chyba że w podaniu wskazały jedną jako upoważ-
nioną do odbioru pism.
Strona, która nie ma miejsca zamieszkania lub zwykłego pobytu albo siedziby w RP,
innym państwie członkowskim UE, Konfederacji Szwajcarskiej albo państwie człon-
kowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy

304

70729800031276
70
o Europejskim Obszarze Gospodarczym, jeżeli nie ustanowiła pełnomocnika do pro-
wadzenia sprawy zamieszkałego w RP i nie działa za pośrednictwem konsula RP, jest
obowiązana wskazać w RP pełnomocnika do doręczeń, chyba że doręczenie następuje
usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego. W razie niewskazania pełnomoc-
nika do doręczeń przeznaczone dla tej strony pisma pozostawia się w aktach sprawy
ze skutkiem doręczenia. Stronę należy o tym pouczyć przy pierwszym doręczeniu.
Strona powinna być również pouczona o możliwości złożenia odpowiedzi na pismo
wszczynające postępowanie i wyjaśnień na piśmie oraz o tym, kto może być ustano-
wiony pełnomocnikiem.
W toku postępowania strony oraz ich przedstawiciele i pełnomocnicy mają obowią-
zek zawiadomić organ administracji publicznej o każdej zmianie swojego adresu.
W razie zaniedbania tego obowiązku doręczenie pisma pod dotychczasowym adresem
ma skutek prawny.

Przykład
Niewykonanie przez spółkę obowiązku poinformowania o zmianie siedziby – brak staranności
– zawinione uchybienie uniemożliwiające przywrócenie terminu: „Brak doręczenia postano-
wienia bezpośrednio skarżącej spółce na jej adres po zmianie jej siedziby będący następstwem
nieprawidłowego wykonania obowiązków informacyjnych sprawia, że wskazana przez skar-
żącą przyczyna uchybienia terminowi do złożenia zażalenia jest przez nią wyłącznie zawiniona
i nie może skutkować uwzględnieniem wniosku strony o przywrócenie terminu” (wyr. NSA
z 11.7.2018 r., II OSK 2029/16, Legalis).

Pisma doręcza się osobom fizycznym w ich mieszkaniu lub miejscu pracy albo na
adres do korespondencji wskazany w bazie adresów elektronicznych. Mogą być do-
ręczane również w lokalu organu administracji publicznej, jeżeli przepisy szczególne
nie stanowią inaczej.
W razie niemożności doręczenia pisma w określony powyżej sposób, a także w razie
koniecznej potrzeby, pisma doręcza się w każdym miejscu, gdzie się adresata za-
stanie.
W przypadku nieobecności adresata pismo doręcza się, za pokwitowaniem, dorosłemu
domownikowi, sąsiadowi lub dozorcy domu, jeżeli osoby te podjęły się oddania pisma
adresatowi. O doręczeniu pisma sąsiadowi lub dozorcy zawiadamia się adresata,
umieszczając zawiadomienie w oddawczej skrzynce pocztowej lub, gdy to nie jest
możliwe, w drzwiach mieszkania.
Jednostkom organizacyjnym i organizacjom społecznym doręcza się pisma w lokalu
ich siedziby do rąk osób uprawnionych do odbioru pism.

305

70729800031276
70
 W razie niemożności doręczenia pisma w sposób wskazany powyżej
(doręczenie zastępcze):

operator pocztowy przechowuje pismo pismo składa się na okres 14 dni

przez okres 14 dni w swojej placówce w urzędzie właściwej gminy (miasta)
pocztowej – w przypadku doręczania – w przypadku doręczania pisma przez
pisma przez operatora pocztowego pracownika urzędu gminy (miasta) lub
upoważnioną osobę lub organ

Zawiadomienie o pozostawieniu pisma wraz z informacją o możliwości jego od-

bioru w terminie 7 dni, licząc od dnia pozostawienia zawiadomienia, umieszcza się
w oddawczej skrzynce pocztowej lub, gdy nie jest to możliwe, na drzwiach mieszka-
nia adresata, jego biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje swoje
czynności zawodowe, bądź w widocznym miejscu przy wejściu na posesję adresata.
W przypadku niepodjęcia przesyłki w terminie 7 dni, pozostawia się powtórne zawia-
domienie o możliwości odbioru przesyłki w terminie nie dłuższym niż 14 dni od daty
pierwszego zawiadomienia.
Odbierający pismo potwierdza doręczenie mu pisma swoim podpisem ze wskaza-
niem daty doręczenia. Jeżeli odbierający pismo uchyla się od potwierdzenia doręczenia
lub nie może tego uczynić, doręczający sam stwierdza datę doręczenia oraz wskazuje
osobę, która odebrała pismo i przyczynę braku jej podpisu.
Jeżeli przepis szczególny tak stanowi, zawiadomienie stron o decyzjach i innych czyn-
nościach organu administracji publicznej może nastąpić w formie publicznego ob-
wieszczenia, w innej formie publicznego ogłoszenia zwyczajowo przyjętej w danej
miejscowości lub przez udostępnienie pisma w Biuletynie Informacji Publicznej
na stronie podmiotowej właściwego organu administracji publicznej.
Dzień, w którym nastąpiło publiczne obwieszczenie, inne publiczne ogłoszenie lub
udostępnienie pisma w BIP wskazuje się w treści tego obwieszczenia, ogłoszenia lub
w BIP. Zawiadomienie uważa się za dokonane po upływie 14 dni od dnia, w którym
nastąpiło publiczne obwieszczenie, inne publiczne ogłoszenie lub udostępnienie pis-
ma w BIP (art. 49 KPA).
Poza przypadkami, o których mowa w art. 49 KPA, organ może dokonywać zawia-
domienia o decyzjach i innych czynnościach organu administracji publicznej w for-
mie, o której mowa w art. 49 § 1 KPA, jeżeli w postępowaniu bierze udział więcej niż
20 stron. Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, zawiadomienie jest w takim
przypadku skuteczne wobec stron, które zostały na piśmie uprzedzone o zamiarze

306

70729800031276
70
zawiadamiania ich w określony sposób. Do zawiadomienia stosuje się art. 49 § 2 KPA
(art. 49a KPA).
W przypadku zawiadomienia strony zgodnie z art. 49 § 1 lub art. 49a KPA o decyzji
lub postanowieniu, które podlega zaskarżeniu, na wniosek strony organ, który wydał
decyzję lub postanowienie, niezwłocznie, nie później niż w terminie 3 dni od dnia
otrzymania wniosku, udostępnia stronie odpis decyzji lub postanowienia w sposób
i formie określonych we wniosku, chyba że środki techniczne, którymi dysponuje or-
gan, nie umożliwiają udostępnienia w taki sposób lub takiej formie.
Jeżeli decyzja lub postanowienie, o których mowa powyżej, nie mogą być udostępnio-
ne stronie w sposób lub formie określonych we wniosku, organ powiadamia o tym
stronę i wskazuje, w jaki sposób lub jakiej formie odpis decyzji lub postanowienia może
być niezwłocznie udostępniony (art. 49b KPA).

307

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 9. WEZWANIA

Organ administracji publicznej może wzywać osoby do udziału w podejmowanych

czynnościach i do złożenia wyjaśnień lub zeznań osobiście, przez pełnomocnika,
na piśmie, jeżeli jest to niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy lub dla wykonywania
czynności.
Do osobistego stawienia się wezwany jest obowiązany tylko w obrębie gminy lub
miasta, w którym zamieszkuje albo przebywa. Obowiązek osobistego stawiennictwa
dotyczy również wezwanego zamieszkałego lub przebywającego w sąsiedniej gminie
albo mieście.

W wezwaniu należy wskazać:

nazwę i adres organu wzywającego

imię i nazwisko wzywanego

w jakiej sprawie oraz w jakim charakterze i w jakim celu zostaje wezwany

czy wezwany powinien się stawić osobiście lub przez pełnomocnika, czy też
może złożyć wyjaśnienie lub zeznanie na piśmie

termin, do którego żądanie powinno być spełnione, albo dzień, godzinę i miejsce
stawienia się wezwanego lub jego pełnomocnika

308

70729800031276
70
 skutki prawne niezastosowania się do wezwania

informacje, o których mowa w art. 13 ust. 1 i 2 rozporządzenia 2016/679, chyba że

wezwany posiada te informacje, a ich zakres lub treść nie uległy zmianie

Wezwanie powinno być opatrzone podpisem pracownika organu wzywającego, z po-

daniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego podpisującego.

Przykład
Obowiązek szczegółowego określenia przez organ braków wniosku; wymóg dwukrotnego we-
zwania przez Agencję Restrukturyzacji Rolnictwa do usunięcia tych samych braków: „1. W we-
zwaniu organ administracyjny powinien dokładnie i szczegółowo określić do jakich pozycji wnio-
sku lub jakich załączonych (lub niezałączonych) do wniosku dokumentów odnosi się wezwanie
i czego konkretnie dotyczy. Z wezwania ponadto powinno wyraźnie wynikać, czy organ wzywa
do usunięcia braków, czy też żąda od wnioskodawcy złożenia wyjaśnień.
2. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ma obowiązek dwukrotnego wezwania
do usunięcia tych samych braków. Ponowne wezwanie do usunięcia braków dokonywane jest po
przeprowadzeniu oceny otrzymanej odpowiedzi. Jeżeli zatem pewne braki zostaną przez Agencję
stwierdzone w późniejszym okresie, już po uprzednim wezwaniu do usunięcia braków lub zło-
żenia wyjaśnień, wówczas organ ten ma obowiązek dwukrotnego wezwania do ich usunięcia”
(wyr. NSA (N) z 28.3.2013 r., II GSK 652/12, Legalis).

309

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 10. TERMINY

Jeżeli początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zdarzenie, przy obliczaniu
tego terminu nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie nastąpiło. Upływ ostat-
niego z wyznaczonej liczby dni uważa się za koniec terminu (art. 57 § 1 KPA).
Terminy określone w tygodniach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim tygo-
dniu, który nazwą odpowiada początkowemu dniowi terminu (art. 57 § 2 KPA).
Terminy określone w miesiącach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim miesiącu,
który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim
miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca (art. 57 § 3 KPA).
Terminy określone w latach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim roku, który
odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim roku nie
było – w dniu poprzedzającym bezpośrednio ten dzień.

Ważne
Jeżeli koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny od pracy lub na sobotę, ter-
min upływa następnego dnia, który nie jest dniem wolnym od pracy ani sobotą (art. 57
§ 4 KPA).

310

70729800031276
70
 Rodzaj terminu Przykład

Jeżeli początkiem terminu określonego Decyzję doręczono stronie 15 lipca. Kiedy

w dniach jest pewne zdarzenie (np. dorę-
czenie decyzji stronie), przy obliczaniu tego
terminu nie uwzględnia się dnia, w którym
zdarzenie nastąpiło. Upływ ostatniego
z wyznaczonej liczby dni uważa się za ko-
niec terminu.
upływa 14-dniowy termin do wniesienia
odwołania? Przy obliczaniu tego terminu
nie liczymy dnia, w którym została dorę-
czona decyzja, czyli termin upływa 29 lipca
o godz. 24.00.

Terminy określone w tygodniach kończą Do dokonania jakiejś czynności ustanowio-

się z upływem tego dnia w ostatnim tygo- no tygodniowy termin w piątek 23 kwiet-
dniu, który nazwą odpowiada początkowe- nia. Termin ten mija w piątek 30 kwietnia
mu dniowi terminu. o godz. 24.00.

Terminy określone w miesiącach kończą Organ II instancji otrzymał odwołanie

się z upływem tego dnia w ostatnim miesią-
cu, który odpowiada początkowemu dnio-
wi terminu, a gdyby takiego dnia w ostat-
nim miesiącu nie było – w ostatnim dniu
tego miesiąca.
30 stycznia. Ma miesiąc na załatwienie
sprawy w postępowaniu odwoławczym,
czyli termin ten upływa 28 lutego (lub
29 lutego – w przypadku roku przestęp-
nego).

Jeżeli koniec terminu przypada na dzień Koniec terminu przypada na niedzielę lub
ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień święto. Za ostatni dzień terminu uważa się
terminu uważa się najbliższy następny poniedziałek, albo następny po dniu świą-
dzień powszedni. tecznym dzień powszedni.

Termin uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem pismo zostało:

wysłane na adres do doręczeń elektronicznych organu administracji publicznej,

a nadawca otrzymał dowód otrzymania, o którym mowa w art. 41 ustawy
z 18.11.2020 r. o doręczeniach elektronicznych

nadane w polskiej placówce pocztowej operatora wyznaczonego w rozumieniu

ustawy z 23.11.2012 r. – Prawo pocztowe albo placówce pocztowej operatora
świadczącego pocztowe usługi powszechne w innym państwie członkowskim
Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej albo państwie członkowskim
Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy
o Europejskim Obszarze Gospodarczym

311

70729800031276
70
 złożone w polskim urzędzie konsularnym

złożone przez żołnierza w dowództwie jednostki wojskowej

złożone przez członka załogi statku morskiego kapitanowi statku

złożone przez osobę pozbawioną wolności w administracji zakładu karnego

W razie uchybienia terminowi należy przywrócić termin na prośbę zainteresowane-

go, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy (art. 58 § 1 KPA).
Prośba o przywrócenie terminu powinna być wniesiona w ciągu 7 dni od dnia ustania
przyczyny uchybienia terminu. Jednocześnie z wniesieniem prośby należy dopełnić
czynności, dla której określony był termin (art. 58 § 2 KPA).

Ważne
Przywrócenie terminu do złożenia prośby o przywrócenie terminu jest niedopuszczalne.

O przywróceniu terminu postanawia właściwy w sprawie organ administracji pub-

licznej. Od postanowienia o odmowie przywrócenia terminu służy zażalenie (art. 59
§ 1 KPA).
O przywróceniu terminu do wniesienia odwołania lub zażalenia postanawia osta-
tecznie organ właściwy do rozpatrzenia odwołania lub zażalenia (art. 59 § 2 KPA).
Przed rozpatrzeniem prośby o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania lub
zażalenia właściwy organ administracji publicznej na żądanie strony może wstrzymać
wykonanie decyzji lub postanowienia (art. 60 KPA).

312

70729800031276
70
TEST DO CZĘŚCI I. UWAGI OGÓLNE
1. Postępowanie przed organami administracji publicznej:
a) zawsze jest normowane przez Kodeks postępowania administracyjnego,
b) jest normowane przez Kodeks postępowania administracyjnego, o ile jest ono pro-
wadzone w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych
rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych albo załatwianych milcząco,
c) jest normowane przez Kodeks postępowania administracyjnego, o ile jest ono
prowadzone w należących do właściwości tych organów sprawach rozstrzyganych
w drodze decyzji administracyjnych.

2. W sprawach wydawania zaświadczeń właściwym aktem normującym postępo-

wanie jest:
a) ustawa – Kodeks postępowania administracyjnego, o ile zaświadczenia te są wy-
dawane w sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administra-
cyjnych,
b) ustawa – Kodeks postępowania administracyjnego,
c) ustawa – Kodeks postępowania administracyjnego, o ile przepisy szczególne nie
stanowią inaczej.

3. W toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworząd-

ności i z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do
dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na
względzie:
a) wymóg pogłębienia zaufania obywateli do organów państwa oraz świadomości
i kultury prawnej obywateli,
b) interes społeczny i słuszny interes obywateli,
c) konieczność zapewnienia stronom i uczestnikom postępowania niezbędnych wy-
jaśnień i wskazówek.

313

70729800031276
70
4. Organy administracji publicznej obowiązane są przed wydaniem decyzji umoż-
liwić stronom wypowiedzenie się co do:
a) zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań,
b) zebranych dowodów i ich stanowisk w sprawie,
c) zebranych dowodów i materiałów oraz ich stanowisk w sprawie, a także zgłoszo-
nych żądań.

5. Organy administracji publicznej powinny wyjaśniać stronom zasadność prze-

słanek, którymi kierują się przy załatwieniu sprawy, aby w ten sposób w miarę
możności doprowadzić do:
a) szybkiego wykonania przez strony decyzji,
b) niezwłocznego wykonania przez strony decyzji,
c) wykonania przez strony decyzji bez potrzeby stosowania środków przymusu.

6. Organami wyższego stopnia w stosunku do organów jednostek samorządu tery-

torialnego są:
a) organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością,
b) zawsze samorządowe kolegia odwoławcze,
c) samorządowe kolegia odwoławcze, chyba że ustawy szczególne stanowią inaczej.

7. Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej sprawa należy do organu:

a) właściwego dla miejsca, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące wszczęcie po-
stępowania,
b) właściwego dla miejsca wskazanego wspólnie przez wszystkie strony postępowania,
c) właściwego dla miejsca, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące wszczęcie po-
stępowania, albo w razie braku ustalenia takiego miejsca – do organu właściwego
dla obszaru dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy.

8. Powody wyłączenia pracownika od udziału w postępowaniu po ustaniu małżeń-

stwa, przysposobienia, opieki lub kurateli:
a) ustają,
b) trwają nadal,
c) trwają nadal, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

314

70729800031276
70
9. Organ administracji publicznej może wzywać osoby do udziału w podejmowa-
nych czynnościach i do złożenia wyjaśnień lub zeznań osobiście, przez pełnomoc-
nika, na piśmie, jeżeli:
a) uzna to za stosowne,
b) pozwoli to na skrócenie czasu potrzebnego do zakończenia postępowania,
c) jest to niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy lub dla wykonywania czynności urzę-
dowych.

10. Jeżeli początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zdarzenie, przy
obliczaniu tego terminu:
a) uwzględnia się dzień, w którym zdarzenie nastąpiło,
b) nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie nastąpiło,
c) nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie nastąpiło, chyba że przepis szczególny
stanowi inaczej.

315

70729800031276
70
CZĘŚĆ II. POSTĘPOWANIE

ROZDZIAŁ 1. WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA

Postępowanie administracyjne wszczyna się:

na żądanie strony z urzędu

Datą wszczęcia postępowania na żądanie Przepisy KPA nie określają

strony jest dzień doręczenia żądania jednoznacznie zdarzenia, z którym
organowi administracji publicznej (art. 61 należałoby wiązać datę wszczęcia
§ 3 KPA). Datą wszczęcia postępowania postępowania z urzędu.
na żądanie strony wniesione drogą
Zgodnie z orzecznictwem natomiast,
elektroniczną jest dzień wystawienia
datą wszczęcia postępowania z urzędu
dowodu otrzymania, o którym
jest dzień podjęcia pierwszej czynności
mowa w art. 41 ustawy z 18.11.2020 r.
w stosunku do strony, najczęściej
o doręczeniach elektronicznych.
zawiadomienie jej o wszczęciu
postępowania (wyr. NSA (N)
z 2.12.2021 r., II OSK 543/21, Legalis).

Ważne
Procedura składania pism podczas pandemii za pośrednictwem skrzynki wystawionej
w siedzibie organu a brak potwierdzenia daty ich złożenia: „Organ wprowadzając proce-
durę składania pism za pośrednictwem skrzynki korespondencyjnej wystawionej w sie-
dzibie organu, bez możliwości uzyskania potwierdzenia ich złożenia przez pracownika

316

70729800031276
70
 organu, nie powinien w takiej sytuacji obciążać strony negatywnymi skutkami przyję-
tego sposobu doręczania pism i wniosków. W sytuacji gdy organ umożliwia składanie
pism do skrzynki bez możliwości uzyskania stosownego potwierdzenia daty ich złoże-
nia, np. poprzez wprowadzenie stosownych, transparentnych procedur weryfikacyj-
nych, to przerzuca w ten sposób całą odpowiedzialność na podmiot składający pismo.
Realizując zasadę prawdy obiektywnej i zasadę zaufania do organów, organ powinien
wyjaśnić, w jaki sposób rejestrowano i ewidencjowano korespondencję składaną do
urn, czy rejestracja korespondencji dokonywana była codziennie, czy istnieje dokumen-
tacja potwierdzająca wpływ wniosków, pism lub innych dokumentów i wreszcie, czy
praktyka ewidencjonowania złożonych wniosków różniła się w zależności od oddziału
organu, czy może była ustandaryzowana” (wyr. WSA siedziba Bydgoszcz z 24.5.2022 r.,
I SA/Bd 186/22, Legalis).

Gdy żądanie wszczęcia postępowania zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną
lub z innych uzasadnionych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, organ
administracji publicznej wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania,
na które służy zażalenie (art. 61a KPA).
Artykuł 61 § 2 KPA przyznaje organom administracji prawo wszczęcia postępowania
z urzędu w sprawie, w której wymagany jest wniosek strony. Wszczynając postępowa-
nie w ten sposób, organ musi uzyskać na to zgodę strony w toku postępowania, a nie
uzyskawszy jej – postępowanie umorzyć.

Ważne
O wszczęciu postępowania z urzędu lub na żądanie jednej ze stron należy zawiadomić
wszystkie osoby będące stronami w sprawie (art. 61 § 4 KPA).

Postępowanie administracyjne różni się znacznie od postępowania cywilnego czy kar-

nego. Przede wszystkim występują dwie strony, a nie trzy (np. oskarżyciel, oskarżony,
sąd w postępowaniu karnym, czy powód, pozwany i sąd w postępowaniu cywilnym);
postępowanie jest rozciągnięte w czasie i obejmuje wiele czynności dokonywanych
niepublicznie – rozprawa nie występuje lub występuje jako skoncentrowany moment
rozstrzygnięcia sprawy. Co ciekawe, organ prowadzący postępowanie często sam decy-
duje o jego wszczęciu, zakresie, zbiera materiał dowodowy, a następnie sam rozstrzyga
sprawę.

317

70729800031276
70
 Wyróżniamy trzy stadia, w których toczy się postępowanie administracyjne:

stadium wstępne stadium postępowania stadium podjęcia decyzji

– obejmuje czynności
procesowe mające na celu
zbadanie dopuszczalności
wszczęcia postępowania
w określonej sprawie,
np. dokonywana jest
kontrola formalna
podania (wniosku
uruchamiającego
podanie)
wyjaśniającego rozstrzygającej sprawę
(rozpoznawcze) będącą przedmiotem
– obejmuje ciąg postępowania
czynności procesowych,
których celem jest
ustalenie stanu
faktycznego sprawy,
dającego podstawę do
zastosowania normy
prawa materialnego

W postępowaniu administracyjnym wyróżniamy dwa tryby postępowania:

Postępowanie zwyczajne Postępowanie nadzwyczajne

Jego przedmiotem jest rozpoznanie i roz- Służy weryfikacji ostatecznej decyzji admi-
strzygnięcie sprawy administracyjnej nistracyjnej jest nim natomiast rozstrzyg-
w trybie i w formie przewidzianych przez nięcie merytoryczne sprawy administra-
przepisy prawa procesowego, zgodnie cyjnej. Postępowaniom nadzwyczajnym
z przepisami prawa materialnego. W ra- można przypisać rolę służebną, ponieważ
mach postępowania głównego możemy byt tych postępowań warunkowany jest
wyróżnić dwa jego stadia (etapy): wcześniejszym przeprowadzeniem postę-
▶ postępowanie toczące się przed organem powania zwyczajnego, zakończonego wyda-
I instancji; niem ostatecznej decyzji administracyjnej.
▶ postępowanie toczące się przed organem
Rodzaje postępowań nadzwyczajnych:
II instancji w razie wniesienia odwoła-
▶ postępowanie w sprawie wznowienia po-
nia.
stępowania;
Oba te stadia zaliczamy do jednego po- ▶ postępowanie w sprawie stwierdzenia
stępowania zwyczajnego z uwagi na toż- nieważności decyzji;
samość celów i przedmiotu postępowania ▶ postępowanie mające na celu uchylenie
zarówno przed organem I, jak i II instancji. lub zmianę decyzji prawidłowej lub ta-
kiej decyzji, która dotknięta jest niekwa-
lifikowanymi wadami.

318

70729800031276
70
Organ administracji publicznej przekazuje informacje, o których mowa w art. 13 ust. 1
i 2 rozporządzenia 2016/679 (m.in.: swoją tożsamość i dane kontaktowe, dane kontak-
towe inspektora ochrony danych, cele przetwarzania danych osobowych oraz podstawę
prawną przetwarzania), przy pierwszej czynności skierowanej do strony, chyba że stro-
na posiada te informacje, a ich zakres lub treść nie uległy zmianie.
Zgodnie z art. 62 KPA można wszcząć i prowadzić jedno postępowanie dotyczące
więcej niż jednej strony, jeżeli w sprawie jest właściwy ten sam organ, a prawa lub
obowiązki stron wynikają z tego samego stanu faktycznego oraz tej samej podstawy
prawnej.
Podania (żądania, wyjaśnienia, odwołania, zażalenia) wnosi się na piśmie, za pomocą
telefaksu lub ustnie do protokołu. Podania utrwalone w postaci elektronicznej wnosi
się na adres do doręczeń elektronicznych. Jeżeli przepisy odrębne nie stanowią ina-
czej, podania wniesione na adres poczty elektronicznej organu administracji publicznej
pozostawia się bez rozpoznania.
Podanie powinno zawierać co najmniej:
1) wskazanie osoby, od której pochodzi,
2) jej adres, również w przypadku złożenia podania w postaci elektronicznej,
3) żądanie oraz
4) czynić zadość innym wymaganiom ustalonym w przepisach szczególnych.
Podanie wniesione na piśmie albo ustnie do protokołu powinno być podpisane
przez wnoszącego, a protokół ponadto przez pracownika, który go sporządził. Gdy
podanie wnosi osoba, która nie może lub nie umie złożyć podpisu, podanie lub pro-
tokół podpisuje za nią inna osoba przez nią upoważniona, czyniąc o tym wzmiankę
obok podpisu.
Podanie wniesione na adres do doręczeń elektronicznych zawiera dane w ustalonym
formacie, zawartym we wzorze podania określonym w odrębnych przepisach, jeżeli te
przepisy nakazują wnoszenie podań według określonego wzoru.
Organ administracji publicznej jest obowiązany potwierdzić wniesienie podania, jeżeli
wnoszący tego zażąda.
Zgodnie z art. 64 § 1 KPA, jeżeli w podaniu nie wskazano adresu wnoszącego i nie
ma możliwości ustalenia tego adresu na podstawie posiadanych danych, podanie po-
zostawia się bez rozpoznania.
Jeżeli podanie nie spełnia innych wymagań ustalonych w przepisach prawa, należy
wezwać wnoszącego do usunięcia braków w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż
7 dni, z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków spowoduje pozostawienie podania
bez rozpoznania (art. 64 § 2 KPA).

319

70729800031276
70
Stosownie do art. 65 § 1 KPA organ, do którego podanie wniesiono, a który jest niewłaś-
ciwy do jego rozpatrzenia, powinien niezwłocznie przekazać je organowi właściwemu,
zawiadamiając jednocześnie o tym wnoszącego podanie. Zawiadomienie o przekazaniu
powinno zawierać uzasadnienie. Artykuł 65 § 2 KPA tworzy fikcję prawną polegającą
na tym, że podanie wniesione do organu niewłaściwego przed upływem przepisanego
terminu uważa się za wniesione z zachowaniem terminu.
Jeżeli podanie dotyczy kilku spraw podlegających załatwieniu przez różne organy,
organ administracji publicznej, do którego podanie wniesiono, uczyni przedmiotem
rozpoznania sprawy należące do jego właściwości. Równocześnie zawiadomi wnoszą-
cego podanie, że w sprawach innych powinien wnieść odrębne podanie do właściwe-
go organu, i poinformuje go, iż odrębne podanie złożone zgodnie z zawiadomieniem
w terminie 14 dni od daty doręczenia zawiadomienia uważa się za złożone w dniu
wniesienia pierwszego podania (art. 66 § 1 i 2 KPA).
Jeżeli podanie wniesiono do organu niewłaściwego, a organu właściwego nie można
ustalić na podstawie danych podania, albo gdy z podania wynika, że właściwy w spra-
wie jest sąd powszechny, organ, do którego podanie wniesiono, zwraca je wnoszącemu.
Zwrot podania następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie (art. 66
§ 3 KPA).
Organ nie może jednak zwrócić podania z tej przyczyny, że właściwy w sprawie jest
sąd powszechny, jeżeli w tej sprawie sąd uznał się już za niewłaściwy (art. 66 § 4 KPA).

320

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 2. METRYKI, PROTOKOŁY
I ADNOTACJE

Stosownie do art. 66a KPA w aktach sprawy zakłada się metrykę sprawy. W treści
metryki sprawy wskazuje się wszystkie osoby, które uczestniczyły w podejmowaniu
czynności w postępowaniu administracyjnym oraz określa się wszystkie podejmowane
przez te osoby czynności wraz z odpowiednim odesłaniem do dokumentów określają-
cych te czynności. Metryka sprawy, wraz z dokumentami, do których odsyła, stanowi
obowiązkową część akt sprawy i jest na bieżąco aktualizowana.
Organ administracji publicznej sporządza zwięzły protokół z każdej czynności po-
stępowania, mającej istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że czynność
została w inny sposób utrwalona na piśmie.

W szczególności sporządza się protokół:

przyjęcia wniesionego ustnie podania

przesłuchania strony, świadka i biegłego

oględzin i ekspertyz dokonywanych przy udziale przedstawiciela organu

administracji publicznej

rozprawy

ustnego ogłoszenia decyzji i postanowienia

321

70729800031276
70
Protokół powinien być sporządzony tak, aby z niego wynikało: kto, kiedy, gdzie i jakich
czynności dokonał, kto i w jakim charakterze był przy tym obecny, co i w jaki sposób
w wyniku tych czynności ustalono i jakie uwagi zgłosiły obecne osoby.
Protokół odczytuje się wszystkim osobom obecnym, biorącym udział w czynności
urzędowej, które powinny następnie protokół podpisać. Odmowę lub brak podpisu
którejkolwiek osoby należy omówić w protokole.
Protokół przesłuchania powinien być odczytany i przedstawiony do podpisu osobie
zeznającej niezwłocznie po złożeniu zeznania (art. 69 § 1 KPA).
W protokołach przesłuchania osoby, która złożyła zeznanie w języku obcym, należy
podać w przekładzie na język polski treść złożonego zeznania oraz wskazać osobę
i adres tłumacza, który dokonał przekładu. Tłumacz ten powinien podpisać protokół
przesłuchania.
Organ administracji publicznej może zezwolić na dołączenie do protokołu zeznania
na piśmie, podpisanego przez zeznającego, oraz innych dokumentów mających zna-
czenie dla sprawy (art. 70 KPA).
Skreśleń i poprawek w protokole należy tak dokonywać, aby wyrazy skreślone i po-
prawione były czytelne. Skreślenia i poprawki powinny być stwierdzone w protokole
przed jego podpisaniem (art. 71 KPA).
Czynności organu administracji publicznej, z których nie sporządza się protokołu,
a które mają znaczenie dla sprawy lub toku postępowania, utrwala się w aktach w for-
mie adnotacji podpisanej przez pracownika, który dokonał tych czynności (art. 72
KPA).

322

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 3. DOWODY

Jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy,
a nie jest sprzeczne z prawem.

W szczególności dowodem mogą być:

dokumenty zeznania opinie biegłych oględziny

świadków

Ważne
Jeżeli przepis prawa nie wymaga urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub
stanu prawnego w drodze zaświadczenia właściwego organu administracji, organ
administracji publicznej odbiera od strony, na jej wniosek, oświadczenie złożone pod
rygorem odpowiedzialności za fałszywe zeznania.

Ważne
Dokumenty urzędowe sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego
organy państwowe w ich zakresie działania stanowią dowód tego, co zostało w nich
urzędowo stwierdzone.
Dotyczy to również dokumentów urzędowych sporządzanych przez organy jednostek
organizacyjnych lub podmioty, w zakresie poruczonych im z mocy prawa lub porozu-
mienia spraw wymienionych w art. 1 pkt 1 i 4 KPA.

323

70729800031276
70
Jeżeli dokument znajduje się w aktach organu lub podmiotu, o którym mowa w art. 76
§ 1 lub 2 KPA, wystarczy przedstawić urzędowo poświadczony przez ten organ lub
podmiot odpis lub wyciąg z dokumentu. Organ administracji publicznej zażąda udzie-
lenia odpisu lub wyciągu, jeżeli strona sama uzyskać ich nie może. Gdy organ uzna
za konieczne przejrzenie oryginału dokumentu, może wystąpić o jego dostarczenie.
Zamiast oryginału dokumentu strona może złożyć odpis dokumentu, jeżeli jego zgod-
ność z oryginałem została poświadczona przez notariusza albo przez występującego
w sprawie pełnomocnika strony będącego adwokatem, radcą prawnym, rzecznikiem
patentowym lub doradcą podatkowym.
Jeżeli odpis dokumentu został sporządzony na piśmie utrwalonym w postaci elektro-
nicznej, poświadczenia jego zgodności z oryginałem dokonuje się przy użyciu kwa-
lifikowanego podpisu elektronicznego, podpisu zaufanego lub podpisu osobistego.
Odpisy dokumentów poświadczane elektronicznie sporządzane są w formatach danych
określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 18 pkt 1 ustawy z 17.2.2005 r.
o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne.
Upoważniony pracownik organu prowadzącego postępowanie, któremu został oka-
zany oryginał dokumentu wraz z odpisem, na żądanie strony poświadcza zgodność
odpisu dokumentu z oryginałem. Poświadczenie obejmuje podpis pracownika, datę
i oznaczenie miejsca sporządzenia poświadczenia, a na żądanie strony również godzi-
nę sporządzenia poświadczenia. Jeżeli dokument zawiera cechy szczególne (dopiski,
poprawki lub uszkodzenia), należy stwierdzić to w poświadczeniu.
Zawarte w odpisie dokumentu poświadczenie zgodności z oryginałem przez występu-
jącego w sprawie pełnomocnika strony będącego adwokatem, radcą prawnym, rzecz-
nikiem patentowym lub doradcą podatkowym albo przez upoważnionego pracownika
organu prowadzącego postępowanie ma charakter dokumentu urzędowego.
Organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i roz-
patrzyć cały materiał dowodowy.

Ważne
Organ może w każdym stadium postępowania zmienić, uzupełnić lub uchylić swoje
postanowienie dotyczące przeprowadzenia dowodu.

Organ przeprowadzający postępowanie na wezwanie organu właściwego do załatwie-

nia sprawy może z urzędu lub na wniosek strony przesłuchać również nowych świad-
ków i biegłych na okoliczności będące przedmiotem tego postępowania.

324

70729800031276
70
 Ważne
Fakty powszechnie znane oraz fakty znane organowi z urzędu nie wymagają dowodu.
Fakty znane organowi z urzędu należy zakomunikować stronie.

Żądanie strony dotyczące przeprowadzenia dowodu należy uwzględnić, jeżeli przed-

miotem dowodu jest okoliczność mająca znaczenie dla sprawy.
Organ administracji publicznej może nie uwzględnić żądania, które nie zostało
zgłoszone w toku przeprowadzania dowodów lub w czasie rozprawy, jeżeli żądanie
to dotyczy okoliczności już stwierdzonych innymi dowodami, chyba że mają one
znaczenie dla sprawy.
Strona powinna być zawiadomiona o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu
ze świadków, biegłych lub oględzin przynajmniej na 7 dni przed terminem.

Ważne
Strona ma prawo brać udział w przeprowadzeniu dowodu, może zadawać pytania
świadkom, biegłym i stronom oraz składać wyjaśnienia.

Swobodna ocena dowodów (art. 80 KPA) – organ administracji publicznej ocenia

na podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy dana okoliczność została
udowodniona.
Zgodnie z domniemaniem faktycznym okoliczność faktyczna może być uznana
za udowodnioną, jeżeli strona miała możność wypowiedzenia się co do przeprowa-
dzonych dowodów, chyba że zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 10 § 2 KPA.
Jeżeli przedmiotem postępowania administracyjnego jest nałożenie na stronę obowiąz-
ku bądź ograniczenie lub odebranie stronie uprawnienia, a w tym zakresie pozostają
niedające się usunąć wątpliwości co do stanu faktycznego, wątpliwości te są rozstrzy-
gane na korzyść strony.
Przepisu tego nie stosuje się:
1) jeżeli w sprawie uczestniczą strony o spornych interesach lub wynik postępowania
ma bezpośredni wpływ na interesy osób trzecich;
2) jeżeli przepisy odrębne wymagają od strony wykazania określonych faktów;
3) jeżeli wymaga tego ważny interes publiczny, w tym istotne interesy państwa,
a w szczególności jego bezpieczeństwa, obronności lub porządku publicznego;
4) w sprawach osobowych funkcjonariuszy oraz żołnierzy zawodowych (art. 81a
KPA).

325

70729800031276
70
 Świadkami nie mogą być:

osoby niezdolne osoby obowiązane duchowni co do faktów

do spostrzegania lub
komunikowania swych
spostrzeżeń
zachowania tej tajemnicy
do zachowania objętych tajemnicą
w tajemnicy spowiedzi
informacji niejawnych
na okoliczności
objęte tajemnicą,
jeżeli nie zostały
w trybie określonym
obowiązującymi
przepisami zwolnione
od obowiązku

Nikt nie ma prawa odmówić zeznań w charakterze świadka, z wyjątkiem:

małżonka strony

wstępnych strony

zstępnych strony

rodzeństwa strony oraz

jej powinowatych pierwszego stopnia

osób pozostających ze stroną w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli

Prawo odmowy zeznań trwa także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki

lub kurateli.
Świadek może odmówić odpowiedzi na pytania, gdy odpowiedź mogłaby narazić
jego lub jego bliskich wymienionych powyżej na odpowiedzialność karną, hańbę lub
bezpośrednią szkodę majątkową albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania
prawnie chronionej tajemnicy zawodowej.

326

70729800031276
70
Przed odebraniem zeznania organ administracji publicznej uprzedza świadka o pra-
wie odmowy zeznań i odpowiedzi na pytania oraz o odpowiedzialności za fałszywe
zeznania.
Mediator nie może być przesłuchany w charakterze świadka co do faktów, o których
dowiedział się w związku z prowadzeniem mediacji, chyba że uczestnicy mediacji zwol-
nią go od obowiązku zachowania tajemnicy mediacji.

Ważne
Oświadczenie a dowód z zeznań świadków: „Przepisy KPA nie przewidują, aby świadek
mógł swoją wiedzę o stanie faktycznym sprawy przekazywać organowi administracji
w formie oświadczenia. Zgodnie z art. 75 § 2 KPA oświadczenie za zgodą organu admi-
nistracji może złożyć jedynie strona pouczona o odpowiedzialności karnej za fałszywe
zeznania i to wtedy, gdy przepisy nie wymagają zaświadczenia. W odniesieniu do świad-
ków kodeks zna jedynie dowód z zeznań świadka, złożonych właśnie po pouczeniu o od-
powiedzialności karnej za fałszywe zeznania – art. 83 § 3 KPA” (wyr. NSA z 2.4.2009 r.,
II OSK 477/08, Legalis).

Gdy w sprawie wymagane są wiadomości specjalne, organ administracji publicznej

może zwrócić się do biegłego lub biegłych o wydanie opinii.

Przykład
Powołanie biegłego – wiadomości specjalne: „Rozstrzygnięcie sprawy wymaga wiadomości
specjalnych wtedy, gdy przy jej rozpoznaniu wyłoni się zagadnienie mające znaczenie, którego
wyjaśnienie przekracza zakres wiadomości i doświadczenia życiowego osób mających wykształ-
cenie ogólne i nie jest możliwe bez posiadania wiadomości specjalnych w określonej dziedzinie
nauki, sztuki, rzemiosła, techniki, stosunków gospodarczych itp., z którą wiąże się rozpatrywane
zagadnienie” (wyr. NSA z 9.1.2019 r., I GSK 3363/18, Legalis).

Organ administracji publicznej może w razie potrzeby przeprowadzić oględziny. Oglę-

dziny polegają na bezpośrednim zbadaniu jakiegoś przedmiotu przez organ orzekający
w celu dokonania spostrzeżeń za pomocą określonego zmysłu (wzroku, słuchu, dotyku,
węchu, smaku), co do właściwości tego przedmiotu.
Jeżeli po wyczerpaniu środków dowodowych lub z powodu ich braku pozostały niewy-
jaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, organ administracji publicznej dla
ich wyjaśnienia może przesłuchać stronę. Do przesłuchania stron stosuje się przepisy
dotyczące świadków, z wyłączeniem przepisów o środkach przymusu.

327

70729800031276
70
 Ważne
Moc dowodowa zeznań strony: „Nie ma żadnych podstaw by przyznawać dokumen-
towi prywatnemu większą moc dowodową niż zeznaniom strony, złożonym pod ry-
gorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. W szczególności
podstawy do takiego wnioskowania nie daje art. 86 KPA. Skoro organ prowadzący
postępowanie uznał za zasadne przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron, to
tym samym przyjął, że w sprawie istnieją niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzyg-
nięcia sprawy mimo przeprowadzenia innych dowodów, a zatem zeznania strony nie
mogą być traktowane jako dowód «drugiej kategorii». Organ administracji oczywiście
może odmówić im wiarygodności, jednak podstawą do tego nie może być sama treść
art. 86 KPA i «uzupełniający charakter» omawianego dowodu” (wyr. WSA w Krakowie
z 28.11.2017 r., II SA/Kr 1218/17, Legalis).

Kto, będąc obowiązany do osobistego stawienia się, pomimo prawidłowego wezwania:

1) nie stawił się bez uzasadnionej przyczyny jako świadek lub biegły albo
2) bezzasadnie odmówił:
a) złożenia zeznania,
b) wydania opinii,
c) okazania przedmiotu oględzin albo
d) udziału w innej czynności urzędowej,
– może być ukarany przez organ przeprowadzający dowód grzywną do 50 zł, a w razie
ponownego niezastosowania się do wezwania – grzywną do 200 zł.
Na postanowienie o ukaraniu grzywną służy zażalenie.

328

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 4. ROZPRAWA

Organ administracji publicznej przeprowadzi, z urzędu lub na wniosek, w toku postę-

powania rozprawę w każdym przypadku, gdy:
▶ zapewni to przyspieszenie lub uproszczenie postępowania albo
▶ wymaga tego przepis prawa.
Organ powinien przeprowadzić rozprawę, gdy:
▶ zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron i
▶ jest to potrzebne do wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków lub biegłych albo
w drodze oględzin.
Organ administracji publicznej podejmuje przed rozprawą czynności niezbędne do jej
przeprowadzenia.
W szczególności organ wzywa:
1) strony do złożenia przed rozprawą wyjaśnień, dokumentów i innych dowodów
oraz do stawienia się na rozprawę osobiście lub przez przedstawicieli albo pełno-
mocników;
2) świadków i biegłych do stawienia się na rozprawę.
Ponadto organ zawiadamia o rozprawie:
1) państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne;
2) organizacje społeczne;
3) inne osoby,
jeżeli ich udział w rozprawie jest uzasadniony ze względu na jej przedmiot.
W tym przypadku organ wzywa je do wzięcia udziału w rozprawie albo do złożenia
przed rozprawą oświadczenia i dowodów dla jego poparcia.
W wezwaniu na rozprawę określa się termin, miejsce i przedmiot rozprawy.

329

70729800031276
70
Stronom, świadkom, biegłym oraz państwowym i samorządowym jednostkom or-
ganizacyjnym, organizacjom i innym osobom, wezwanym do udziału w rozprawie,
doręcza się wezwanie na piśmie.
Jeżeli zachodzi prawdopodobieństwo, że oprócz wezwanych stron uczestniczących
w postępowaniu mogą być jeszcze w sprawie inne strony, nieznane organowi admini-
stracji publicznej, należy ponadto o terminie, miejscu i przedmiocie rozprawy ogłosić
w drodze obwieszczeń albo w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości, lub
przez udostępnienie zawiadomienia w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie
podmiotowej właściwego organu administracji publicznej.
Termin rozprawy powinien być tak wyznaczony, aby doręczenie wezwań oraz ogłosze-
nie o rozprawie nastąpiły przynajmniej na 7 dni przed rozprawą.
Osoba pozbawiona wolności, która przebywa w zakładzie karnym lub areszcie śled-
czym, może brać udział w rozprawie przy użyciu urządzeń technicznych umożliwia-
jących jej przeprowadzenie na odległość i tam dokonywać czynności. W czynnościach
bierze udział przedstawiciel administracji zakładu karnego lub aresztu śledczego oraz
może wziąć udział pełnomocnik, jeżeli został ustanowiony, i tłumacz, jeżeli osoba
pozbawiona wolności włada niedostatecznie językiem polskim.
Nieobecność na rozprawie stron należycie na nią wezwanych nie stanowi przeszkody
do jej przeprowadzenia.

Kierujący rozprawą odroczy ją:

jeżeli stwierdzi poważne jeżeli niestawienie z innej ważnej przyczyny

nieprawidłowości się strony zostało
w wezwaniu stron spowodowane
na rozprawę przeszkodą trudną
do przezwyciężenia

Na rozprawie strony mogą składać wyjaśnienia, zgłaszać żądania, propozycje i zarzu-

ty oraz przedstawiać dowody na ich poparcie. Ponadto strony mogą wypowiadać się
co do wyników postępowania dowodowego.

330

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 5. MEDIACJA

W toku postępowania może być przeprowadzona mediacja, jeżeli pozwala na to cha-

rakter sprawy.

Ważne
Mediacja jest dobrowolna.

Celem mediacji jest wyjaśnienie i rozważenie okoliczności faktycznych i prawnych

sprawy oraz dokonanie ustaleń dotyczących jej załatwienia w granicach obowiązują-
cego prawa, w tym przez wydanie decyzji lub zawarcie ugody.

Uczestnikami mediacji mogą być:

organ prowadzący postępowanie oraz strony postępowania

strona lub strony tego postępowania

Organ administracji publicznej, z urzędu lub na wniosek strony, zawiadamia strony

oraz organ, o którym mowa w art. 106 § 1 KPA, w przypadku gdy ten organ nie zajął
stanowiska, o możliwości przeprowadzenia mediacji. We wniosku strona może wska-
zać mediatora.
W zawiadomieniu o możliwości przeprowadzenia mediacji organ administracji pub-
licznej zwraca się do stron o:
1) wyrażenie zgody na przeprowadzenie mediacji;
2) wybranie mediatora
– w terminie 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia.

331

70729800031276
70
Zawiadomienie o możliwości przeprowadzenia mediacji zawiera pouczenie o zasadach
prowadzenia mediacji oraz ponoszenia jej kosztów.
Mediacji nie przeprowadza się w przypadku niewyrażenia zgody na przeprowadzenie
mediacji w terminie 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia.
Jeżeli uczestnicy mediacji wyrazili zgodę na przeprowadzenie mediacji, organ admini-
stracji publicznej wydaje postanowienie o skierowaniu sprawy do mediacji. W posta-
nowieniu o skierowaniu sprawy do mediacji wskazuje się mediatora wybranego przez
uczestników mediacji, a jeżeli uczestnicy mediacji nie wybrali mediatora, wskazuje się
mediatora wybranego przez organ administracji publicznej, posiadającego odpowied-
nią wiedzę i umiejętności w zakresie prowadzenia mediacji w sprawach danego rodzaju.
Organ administracji publicznej, kierując sprawę do mediacji, odracza rozpatrzenie
sprawy na okres do 2 miesięcy. Na zgodny wniosek uczestników mediacji lub z in-
nych ważnych powodów termin ten może zostać przedłużony, nie dłużej jednak niż
o miesiąc.
W przypadku nieosiągnięcia celów mediacji organ administracji publicznej wydaje
postanowienie o zakończeniu mediacji i załatwia sprawę.
Mediatorem może być osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności
prawnych i korzysta z pełni praw publicznych, w szczególności mediator wpisany na li-
stę stałych mediatorów lub do wykazu instytucji i osób uprawnionych do prowadzenia
postępowania mediacyjnego, prowadzonych przez prezesa sądu okręgowego lub na listę
prowadzoną przez organizację pozarządową lub uczelnię, o której informację przeka-
zano prezesowi sądu okręgowego.
W przypadku gdy organ prowadzący postępowanie jest uczestnikiem mediacji, media-
torem może być wyłącznie osoba wpisana na listę stałych mediatorów lub do wykazu
instytucji i osób uprawnionych do prowadzenia postępowania mediacyjnego, prowa-
dzonych przez prezesa sądu okręgowego lub mediator wpisany na listę prowadzoną
przez organizację pozarządową lub uczelnię, o której informację przekazano prezesowi
sądu okręgowego.

Ważne
Mediatorem nie może być pracownik organu administracji publicznej, przed którym
toczy się postępowanie w sprawie.

Mediator powinien zachować bezstronność przy prowadzeniu mediacji i niezwłocznie

ujawnić okoliczności, które mogłyby wzbudzić wątpliwość co do jego bezstronności.

332

70729800031276
70
Mediator odmawia przeprowadzenia mediacji w przypadku wątpliwości co do jego
bezstronności i niezwłocznie zawiadamia o tym uczestników mediacji oraz organ ad-
ministracji publicznej, jeżeli nie jest on uczestnikiem mediacji. Organ administracji
publicznej niezwłocznie przekazuje mediatorowi dane kontaktowe uczestników me-
diacji oraz ich pełnomocników, w szczególności numery telefonów i adresy poczty
elektronicznej, jeżeli je posiada.
Mediator zapoznaje się z aktami sprawy i ma prawo sporządzania z nich notatek, kopii
lub odpisów, chyba że uczestnik mediacji w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia lub
doręczenia postanowienia o skierowaniu sprawy do mediacji nie wyrazi zgody na za-
poznanie się mediatora z aktami.
Mediacja nie jest jawna. Mediator, uczestnicy mediacji i inne osoby biorące udział
w mediacji są obowiązani zachować w tajemnicy wszelkie fakty, o których dowiedzieli
się w związku z prowadzeniem mediacji, chyba że uczestnicy mediacji postanowią ina-
czej. Propozycje ugodowe, ujawnione fakty lub oświadczenia złożone w toku mediacji
nie mogą być wykorzystywane po jej zakończeniu, z wyjątkiem ustaleń zawartych
w protokole z przebiegu mediacji.
Mediator prowadzi mediację, dążąc do polubownego rozwiązania sporu, w tym przez
wspieranie uczestników mediacji w formułowaniu przez nich propozycji ugodowych.
Mediator ma prawo do wynagrodzenia i zwrotu wydatków związanych z przepro-
wadzeniem mediacji, chyba że wyraził zgodę na prowadzenie mediacji bez wynagro-
dzenia. Koszty wynagrodzenia i zwrotu wydatków związanych z przeprowadzeniem
mediacji pokrywa organ administracji publicznej, a w sprawach, w których może być
zawarta ugoda – strony w równych częściach, chyba że postanowią one inaczej.
Koszty mediacji są pokrywane niezwłocznie po jej zakończeniu.
Mediator sporządza protokół z przebiegu mediacji.

333

70729800031276
70
 Protokół z przebiegu mediacji zawiera:

czas i miejsce przeprowadzenia mediacji

imiona i nazwiska (nazwy) oraz adresy (siedziby) uczestników mediacji

imię i nazwisko oraz adres mediatora

dokonane ustalenia co do sposobu załatwienia sprawy

podpis mediatora oraz uczestników mediacji, a jeżeli którykolwiek z uczestników

mediacji nie może podpisać protokołu, wzmiankę o przyczynie braku podpisu

Mediator niezwłocznie przedkłada protokół z przebiegu mediacji organowi admini-

stracji publicznej w celu włączenia go do akt sprawy i doręcza odpis tego protokołu
uczestnikom mediacji.

Ważne
Jeżeli w wyniku mediacji zostaną dokonane ustalenia dotyczące załatwienia sprawy
w granicach obowiązującego prawa, organ administracji publicznej załatwia sprawę
zgodnie z tymi ustaleniami, zawartymi w protokole z przebiegu mediacji.

334

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 6. ZAWIESZENIE
POSTĘPOWANIA

Obligatoryjne zawieszenie postępowania

Organ administracji publicznej zawiesza postępowanie:

w razie śmierci strony lub jednej ze stron, jeżeli wezwanie spadkobierców zmarłej
strony albo zarządcy sukcesyjnego do udziału w postępowaniu nie jest możliwe
i nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 30 § 5 KPA, a postępowanie
nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe (art. 105 KPA)

w razie śmierci przedstawiciela ustawowego strony

w razie utraty przez stronę lub przez jej ustawowego przedstawiciela zdolności do
czynności prawnych

w razie wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego, gdy postępowanie toczyło się

z udziałem zarządcy sukcesyjnego, jeżeli wezwanie spadkobierców zmarłego
do udziału w postępowaniu nie jest możliwe i nie zachodzą okoliczności,
o których mowa w art. 30 § 5 KPA, a postępowanie nie podlega umorzeniu jako
bezprzedmiotowe (art. 105 KPA)

gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia

zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd

na wniosek Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, w przypadku gdy stroną

postępowania jest podmiot w restrukturyzacji, o którym mowa w art. 2
pkt 44 ustawy z 10.6.2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie
gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji

335

70729800031276
70
 Ważne
Gdy ustąpią przyczyny uzasadniające zawieszenie postępowania (oprócz ostatniego
z punktów powyżej), organ administracji publicznej podejmie postępowanie z urzędu
lub na żądanie strony. W przypadku ostatniego punktu powyżej organ podejmuje po-
stępowanie na wniosek Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.

Fakultatywne zawieszenie postępowania

Organ administracji publicznej może zawiesić postępowanie, jeżeli spełnione zostaną

łącznie następujące przesłanki:

wystąpi o to strona, nie sprzeciwiają się temu nie zagraża to interesowi

na której żądanie inne strony społecznemu
postępowanie zostało
wszczęte

Jeżeli w okresie 3 lat od daty zawieszenia postępowania żadna ze stron nie zwróci się
o podjęcie postępowania, żądanie wszczęcia postępowania uważa się za wycofane.
Organ administracji publicznej, który z przyczyny określonej w art. 97 § 1 pkt 1–3a
KPA zawiesił postępowanie wszczęte z urzędu, poczyni równocześnie niezbędne kroki
w celu usunięcia przeszkody do dalszego prowadzenia postępowania. Tak samo postą-
pi organ w razie zawieszenia z tej samej przyczyny postępowania wszczętego na żądanie
strony, jeżeli interes społeczny przemawia za załatwieniem sprawy.
Organ administracji publicznej, który zawiesił postępowanie z przyczyny określonej
w art. 97 § 1 pkt 4 KPA (gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzed-
niego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd), wystąpi rów-
nocześnie do właściwego organu lub sądu o rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego
albo wezwie stronę do wystąpienia o to w oznaczonym terminie, chyba że strona
wykaże, iż już zwróciła się w tej sprawie do właściwego organu lub sądu.
Jeżeli zawieszenie postępowania z przyczyny określonej w art. 97 § 1 pkt 4 KPA mo-
głoby spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważną
szkodę dla interesu społecznego, organ administracji publicznej załatwi sprawę, roz-
strzygając zagadnienie wstępne we własnym zakresie.
Dotyczy to również sytuacji, gdy strona pomimo wezwania nie wystąpiła o rozstrzyg-
nięcie zagadnienia wstępnego albo gdy zawieszenie postępowania mogłoby spowo-
dować niepowetowaną szkodę dla strony. W tym ostatnim przypadku organ może
uzależnić załatwienie sprawy od złożenia przez stronę stosownego zabezpieczenia.

336

70729800031276
70
O postanowieniu w sprawie zawieszenia albo podjęcia postępowania organ admini-
stracji publicznej zawiadamia strony.
Na postanowienie w sprawie zawieszenia albo odmowy podjęcia postępowania służy
stronie zażalenie.
W czasie zawieszenia postępowania organ administracji publicznej może podejmować
czynności niezbędne w celu zapobieżenia:
▶ niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia ludzkiego albo
▶ poważnym szkodom dla interesu społecznego.
Zawieszenie postępowania wstrzymuje bieg terminów przewidzianych w KPA.

Przykład
Wpływ zawieszenia postępowania administracyjnego na termin do przekazania gospodarstwa
rolnego w ramach procedury ubiegania się o rentę strukturalną: „Stosownie do art. 103 KPA za-
wieszenie postępowania wstrzymuje bieg terminów przewidzianych w Kodeksie postępowa-
nia administracyjnego. Oznacza to, że zawieszenie postępowania wstrzymuje wyłącznie bieg
terminów przewidzianych w Kodeksie postępowania administracyjnego i wyłącznie terminów
procesowych. Zatem niewątpliwie w wyniku zawieszenia postępowania nie ulega wstrzyma-
niu bieg terminu określonego w § 20 pkt 7 rozporządzenia Rady Ministrów z 30 kwietnia 2004
w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na uzyskiwanie rent
strukturalnych objętej planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz.U. Nr 114, poz. 1191 ze zm.), który
jest terminem prawa materialnego. Podsumowując, zawieszenie postępowania nie ma wpły-
wu na bieg terminu do przekazania gospodarstwa rolnego. Nie ma zatem żadnych podstaw do
przyjęcia za zasadne twierdzenia, iż termin do przekazania gospodarstwa rolnego powinien być
liczony od dnia podjęcia zwieszonego postępowania” (wyr. WSA siedziba Białystok z 3.9.2008 r.,
I SA/Bk 170/08, Legalis).

337

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 7. DECYZJA ADMINISTRACYJNA

Decyzja administracyjna jest aktem administracyjnym zewnętrznym rozstrzygają-

cym konkretną sprawę indywidualnie określonej osoby w postępowaniu unormo-
wanym przez przepisy zawarte w KPA.
Decyzja administracyjna jest konstrukcją procesową. Jest to taki akt administracyjny,
który rozstrzyga sprawę co do jej istoty w całości lub w części albo w inny sposób
kończy postępowanie w danej instancji.

Przykład
Dowód rejestracyjny: „Rejestracja pojazdu następuje w drodze rozstrzygnięcia sprawy
administracyjnej w formie decyzji administracyjnej, po przeprowadzeniu postępowania w celu
ustalenia okoliczności faktycznych i prawnych, od których ustawa i przepisy wykonawcze
uzależniają dokonanie rejestracji. Postępowanie to kończy się wydaniem decyzji i decyzja ta
poprzedza czynność materialno-techniczną wydania dowodu rejestracyjnego i tablic” (uchw.
NSA z 24.9.2001 r., OPS 6/01, Legalis).
„Sam dowód rejestracyjny nie jest decyzją administracyjną w rozumieniu art. 104 KPA, lecz nie-
wątpliwie stanowi dokument urzędowy odzwierciedlający decyzję w rozumieniu powołanego
przepisu, zawierającą dane identyfikujące pojazd i właściciela, której wydanie poprzedza czyn-
ność wydania dowodu rejestracyjnego i tablic” (wyr. NSA z 28.11.2014 r., I FSK 1807/13, Legalis).

338

70729800031276
70
 Rodzaje decyzji administracyjnych

rozstrzygająca sprawę co do istoty kończąca postępowanie w danej

np. decyzja o zmianie nazwisk instancji, lecz nierozstrzygająca
istoty sprawy np. decyzja o umorzeniu
postępowania administracyjnego.
Zgodnie z art. 105 § 1 KPA, gdy
postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny
stało się bezprzedmiotowe, organ
administracji publicznej wydaje decyzję
o umorzeniu postępowania

339

70729800031276
70
 Możliwość Nieostateczna – może być zmieniona lub uchy-
wzruszenia lona na skutek zastosowania zwykłego środka
w postępowaniu zaskarżenia, służy od niej odwołanie w instan-
odwoławczym cyjnym toku postępowania administracyjnego

Ostateczna – nie może być zmieniona lub uchy-

lona na skutek zastosowania zwykłego środka za-
skarżenia, nie służy od niej odwołanie w instan-
cyjnym toku postępowania administracyjnego

Wynik roz- Pozytywna – na jej podstawie strony nabywają

strzygnięcia prawo lub zaspokaja ona żądania stron
organu admini-
Negatywna – na jej podstawie strony nie naby-
stracyjnego
wają prawa lub nie zaspokaja ona żądania stron

Skutek prawny Deklaratoryjna – potwierdza jedynie dany stan

prawny, np. o spełnieniu wymagań do uzyska-
nia zasiłku

Decyzja Konstytutywna – tworzy nowy stan prawny,

administracyjna np. o nadaniu obywatelstwa
– kryterium
Wola adresata Dochodzi do skutku niezależnie od woli adresa-
podziału
ta – np. powołanie do czynnej służby wojskowej

Dochodzi do skutku zależnie od woli adresata

– np. zmiana nazwiska

Tok instancji Organu I instancji

Organu II instancji

Treść rozstrzyg- Nakazująca – zawierają nakazy lub zakazy, zo-

nięcia sprawy bowiązują do określonego w nich zachowania się
(czynienia, znoszenia lub zaniechania)

Kształtująca – ustanawia, zmienia lub znosi

konkretny stosunek prawny, określony status
prawny

Ustalająca – stwierdza co według obowiązujące-

go prawa dotyczy konkretnego przypadku. Usta-
la sytuację prawną w sposób wiążący i przez to
ma charakter regulujący

340

70729800031276
70
Jeżeli przepis prawa uzależnia wydanie decyzji od zajęcia stanowiska przez inny organ
(wyrażenia opinii lub zgody albo wyrażenia stanowiska w innej formie), decyzję wydaje
się po zajęciu stanowiska przez ten organ.
Organ załatwiający sprawę, zwracając się do innego organu o zajęcie stanowiska, za-
wiadamia o tym stronę.
Organ, do którego zwrócono się o zajęcie stanowiska, obowiązany jest przedstawić
je niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie 2 tygodni od dnia doręczenia mu
żądania, chyba że przepis prawa przewiduje inny termin.
W razie potrzeby organ obowiązany do zajęcia stanowiska może przeprowadzić po-
stępowanie wyjaśniające.
Zajęcie stanowiska przez organ następuje w drodze postanowienia, na które służy
stronie zażalenie.

Składniki decyzji administracyjnej:

oznaczenie organu administracji publicznej

datę wydania

oznaczenie strony lub stron

powołanie podstawy prawnej

rozstrzygnięcie

uzasadnienie faktyczne i prawne

pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie oraz o prawie

do zrzeczenia się odwołania i skutkach zrzeczenia się odwołania

podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego pracownika

organu upoważnionego do wydania decyzji

341

70729800031276
70
 w przypadku decyzji, w stosunku do której może być wniesione powództwo
do sądu powszechnego, sprzeciw od decyzji lub skarga do sądu administracyjnego
– pouczenie o dopuszczalności wniesienia powództwa, sprzeciwu od decyzji lub
skargi oraz wysokości opłaty od powództwa lub wpisu od skargi lub sprzeciwu
od decyzji, jeżeli mają one charakter stały albo podstawie do wyliczenia opłaty lub
wpisu o charakterze stosunkowym, a także możliwości ubiegania się przez stronę
o zwolnienie od kosztów albo przyznanie prawa pomocy

Każdy z tych składników jest brany pod uwagę przy ocenie prawidłowości prawnej
decyzji.
Dla strony doniosłe znaczenie ma uzasadnienie faktyczne i prawne ukazujące prze-
słanki podjętego rozstrzygnięcia, dają one podstawę do obrony słusznych interesów
i do argumentacji w ewentualnym postępowaniu odwoławczym. Istotą rzetelnie spo-
rządzonego uzasadnienia jest umotywowana ocena stanu faktycznego w świetle obo-
wiązującego prawa. Treść rozstrzygnięcia powinna być logiczną konsekwencją tej oceny.

W przypadkach wskazanych w KPA uzasadnienie można pominąć:

gdy decyzja wydana w I instancji z uwagi na bezpieczeństwo państwa

uwzględnia w całości żądanie strony lub porządek publiczny w przypadkach
(a nie rozstrzyga zarazem sprzecznych określonych w ustawach
interesów stron oraz nie została wydana
na skutek odwołania)

Decyzję doręcza się stronom na piśmie.

Decyzja administracyjna od chwili doręczenia lub ogłoszenia wiąże strony oraz organ,
który ją wydał.
Organ administracji publicznej, w przypadku milczącego załatwienia sprawy, jest
związany wydanym w tym trybie rozstrzygnięciem od dnia następującego po dniu,
w którym upływa termin przewidziany na wydanie decyzji lub postanowienia koń-
czącego postępowanie albo wniesienie sprzeciwu, o ile Kodeks nie stanowi inaczej.
W szczególnych przypadkach decyzji, od której służy odwołanie, może być nadany
rygor natychmiastowej wykonalności. Jest to dopuszczalne wówczas, gdy jest to nie-
zbędne ze względu na:
1) ochronę zdrowia lub życia ludzkiego;

342

70729800031276
70
 2) uchronienie gospodarki narodowej przed ciężkimi stratami;
3) inny interes społeczny;
4) wyjątkowo ważny interes strony.
Jest to wyjątek od zasady wykonalności decyzji ostatecznych.
Nadanie decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności powoduje, że obowiązek
w niej ustanowiony jest wymagalny i wierzyciel może wystawić tytuł wykonawczy,
dający podstawę do wszczęcia postępowania egzekucyjnego (por. R. Hauser, Z. Leoński,
A. Skoczylas, Postępowanie egzekucyjne w administracji. Komentarz, Warszawa 2005,
s. 28–30).

Ważne
Rygor natychmiastowej wykonalności a przymiot ostateczności decyzji: „Rygor natych-
miastowej wykonalności nadaje się decyzji nieostatecznej, co do której może toczyć
się postępowanie odwoławcze. Nadanie rygoru na podstawie przepisu art. 108 § 1 KPA
wywołuje skutki wyłącznie w sferze tymczasowej wykonalności decyzji a nie w zakresie
jej ostateczności i nie powoduje żadnych skutków dla trybu i sposobu przeprowadzenia
postępowania przez organ odwoławczy na skutek wniesionego przez stronę odwołania”
(wyr. NSA z 12.3.2014 r., I OSK 348/13, Legalis).

Decyzja a postanowienie:

Kryterium
Decyzja Postanowienie
porównania

przedmiot Kończy sprawę rozstrzygając Rozstrzyga kwestie proceduralne

rozstrzygnięcia co do istoty albo kończy spra- pojawiające się w toku postępo-
wę w danej instancji. wania.

podstawa prawna Powszechnie obowiązujące Przepisy proceduralne zamiesz-

przepisy prawa materialnego. czone w KPA.

krąg adresatów Strona. Strona i inni uczestnicy postępo-

wania.

tryb zaskarżenia Odwołanie lub wniosek o po- Zażalenie na postanowienie wy-

nowne rozpatrzenie sprawy mienione w KPA wnosi się w ter-
w terminie 14 dni od doręcze- minie 7 dni od doręczenia lub ust-
nia lub ustnego ogłoszenia. nego ogłoszenia.

343

70729800031276
70
 Kryterium
Decyzja Postanowienie
porównania

skutek wniesienia Wniesienie odwołania powo- Wniesienie zażalenia nie powo-

środka zaskarżenia duje wstrzymanie wykonania duje wstrzymania wykonania po-
dla wykonalności decyzji. stanowienia, chyba że organ uzna
to za uzasadnione.

344

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 8. UGODA

W sprawie, w której toczy się postępowanie

administracyjne, strony mogą zawrzeć ugodę, jeżeli:

pozwala na to charakter sprawy nie sprzeciwia się temu przepis prawa

Ugoda może być zawarta przed organem administracji publicznej, przed którym toczy
się postępowanie w I instancji lub postępowanie odwoławcze, do czasu wydania przez
organ decyzji w sprawie (art. 115 KPA).
Organ administracji publicznej odroczy wydanie decyzji i wyznaczy stronom termin
do zawarcia ugody, jeżeli istnieją przesłanki do jej zawarcia, pouczając strony o try-
bie i skutkach zawarcia ugody.
W przypadku zawiadomienia przez jedną ze stron o odstąpieniu od zamiaru zawarcia
ugody lub niedotrzymania przez strony wyznaczonego terminu, organ administracji
publicznej załatwia sprawę w drodze decyzji.
Ugodę sporządza upoważniony pracownik organu administracji publicznej na piśmie,
na podstawie zgodnych oświadczeń stron.
Jeżeli ugoda jest sporządzana w formie pisemnej, oświadczenia składa się przed upo-
ważnionym pracownikiem organu.

345

70729800031276
70
 ZAWARTOŚĆ UGODY

oznaczenie organu data sporządzenia ugody podpisy stron oraz

administracji publicznej, podpis upoważnionego
przed którym została pracownika organu
zawarta i stron administracji publicznej
postępowania z podaniem imienia,
nazwiska i stanowiska
służbowego

Przed podpisaniem ugody upoważniony pracownik organu administracji publicznej

odczytuje stronom jej treść, chyba że ugoda została zawarta z wykorzystaniem środ-
ków komunikacji elektronicznej. Ugodę włącza się do akt sprawy.
Ugoda powinna być zatwierdzona przez organ administracji publicznej, przed którym
została zawarta.
Jeżeli ugoda dotyczy kwestii, których rozstrzygnięcie wymaga zajęcia stanowiska przez
inny organ, stosuje się odpowiednio art. 106 KPA.

Organ administracji publicznej odmówi zatwierdzenia ugody:

zawartej z naruszeniem prawa

nieuwzględniającej stanowiska innego organu, w przypadku kiedy ugoda dotyczy

kwestii wymagających zajęcia stanowiska przez ten organ

naruszającej interes społeczny bądź słuszny interes stron

Zatwierdzenie bądź odmowa zatwierdzenia ugody następuje w drodze postanowienia,

na które służy zażalenie. Postanowienie w tej sprawie powinno być wydane w ciągu
7 dni od dnia zawarcia ugody.
Jeżeli ugoda zawarta została w toku postępowania odwoławczego, z dniem, w którym
stało się ostateczne postanowienie zatwierdzające ugodę traci moc decyzja organu
I instancji, o czym zamieszcza się wzmiankę w tym postanowieniu.
Łącznie z postanowieniem zatwierdzającym ugodę doręcza się stronom ugodę albo
jej odpis.

346

70729800031276
70
Ugoda staje się wykonalna z dniem, w którym postanowienie o jej zatwierdzeniu
stało się ostateczne (art. 120 § 1 KPA).

Ważne
Zatwierdzona ugoda wywiera takie same skutki, jak decyzja wydana w toku postępo-
wania administracyjnego (art. 121 KPA).

Przykład
Zatwierdzona ugoda jako podstawa do wystawienia tytułu wykonawczego: „Zgodnie z art. 121
KPA zatwierdzona ugoda wywiera takie same skutki, jak decyzja wydana w toku postępowania
administracyjnego. Tym samym zatwierdzona ugoda, a właściwie postanowienie o jej zatwier-
dzeniu, może stanowić podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego na podstawie art. 26
ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji” (wyr. WSA siedziba Lublin z 8.1.2019 r.,
II SA/Lu 868/18, Legalis).

347

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 9. MILCZĄCE ZAŁATWIENIE
SPRAWY

Sprawa może być załatwiona milcząco, jeżeli przepis szczególny tak stanowi.
Sprawę uznaje się za załatwioną milcząco w sposób w całości uwzględniający żądanie
strony, jeżeli w terminie miesiąca od dnia doręczenia żądania strony właściwemu or-
ganowi administracji publicznej albo innym terminie określonym w przepisie szcze-
gólnym organ ten:
– nie wyda decyzji lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie (milczące
zakończenie postępowania) albo
– nie wniesie sprzeciwu w drodze decyzji (milcząca zgoda).

Ważne
Przepisy o milczącym załatwieniu sprawy są ograniczone tylko do postępowania zwy-
kłego przed organem I instancji. Nie jest dopuszczalne przyjęcie milczącego załatwienia
sprawy w postępowaniu odwoławczym.

348

70729800031276
70
 Za dzień wydania decyzji lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie
(milczące zakończenie postępowania) albo wniesienia sprzeciwu przy milczącej zgodzie
uznaje się dzień:

nadania sprzeciwu, doręczenia za wprowadzenia sprzeciwu,

decyzji lub postanowienia pokwitowaniem decyzji lub postanowienia
kończącego postępowanie sprzeciwu, decyzji kończącego postępowanie
w sprawie za lub postanowienia w sprawie do systemu
pokwitowaniem przez kończącego teleinformatycznego
operatora pocztowego postępowanie w sprawie w przypadku, o którym
w rozumieniu ustawy przez pracowników mowa w art. 391 KPA
z 23.11.2012 r. – Prawo organu administracji
pocztowe publicznej lub inne
upoważnione osoby

Milczące załatwienie sprawy następuje w dniu następującym po dniu, w którym

upływa termin przewidziany do wydania decyzji lub postanowienia kończącego po-
stępowanie w sprawie albo wniesienia sprzeciwu. W przypadku gdy organ przed upły-
wem terminu do załatwienia sprawy zawiadomi stronę o braku sprzeciwu, milczące
załatwienie sprawy następuje w dniu doręczenia tego zawiadomienia.
Jeżeli podanie nie spełnia wymagań wskazanych w przepisach lub jest konieczne dopre-
cyzowanie treści żądania, stosuje się przepis art. 64 KPA o brakach formalnych. Termin
miesiąca biegnie od dnia uzupełnienia braków lub doprecyzowania treści żądania.
Na wniosek strony organ administracji publicznej, w drodze postanowienia, wydaje
zaświadczenie o milczącym załatwieniu sprawy albo odmawia wydania takiego za-
świadczenia.
Na postanowienie przysługuje zażalenie.

349

70729800031276
70
 Zaświadczenie o milczącym załatwieniu sprawy zawiera:

oznaczenie organu administracji publicznej i strony lub stron postępowania

datę wydania zaświadczenia o milczącym załatwieniu sprawy

powołanie podstawy prawnej

treść rozstrzygnięcia sprawy załatwionej milcząco

datę milczącego załatwienia sprawy

pouczenie o możliwości wniesienia zażalenia

podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego pracownika

organu upoważnionego do wydania zaświadczenia

Ważne
Zaświadczenie o milczącym załatwieniu sprawy doręcza się wszystkim stronom w spra-
wie załatwionej milcząco.

350

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 10. ODWOŁANIA

Odwołanie od decyzji administracyjnej jest konstrukcją prawną, która umożliwia

uprawnionym podmiotom zaskarżanie decyzji administracyjnej. Właściwe organy
II instancji mają obowiązek ponownego rozpatrzenia i merytorycznego rozstrzyg-
nięcia sprawy.
Od decyzji wydanej w I instancji służy odwołanie tylko do jednej instancji. Organem
właściwym do rozpatrzenia jest organ wyższego stopnia, np. samorządowe kolegium
odwoławcze do odwołań od decyzji wydanych przez organy samorządu terytorialne-
go; jeśli zaś decyzje w I instancji wydał wojewoda, to organem odwoławczym będzie
właściwy minister. Odwołania od decyzji innych organów administracji publicznej
rozpatrują odpowiednie organy nadrzędne lub właściwi ministrowie, w razie ich braku
– organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością.
Od decyzji wydanej w I instancji przez ministra, a także przez samorządowe kole-
gium odwoławcze (w sprawach należących do zadań własnych jednostek samorządu
terytorialnego) odwołanie nie służy. Strona niezadowolona z decyzji może zwrócić
się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy (art. 127 § 3 KPA).
W trakcie biegu terminu do wniesienia odwołania strona może zrzec się prawa
do wniesienia odwołania wobec organu administracji publicznej, który wydał decyzję.
Z dniem doręczenia organowi administracji publicznej oświadczenia o zrzeczeniu się
prawa do wniesienia odwołania przez ostatnią ze stron postępowania, decyzja staje się
ostateczna i prawomocna (art. 127a KPA).
Odwołanie wnosi się do organu odwoławczego za pośrednictwem organu, który wy-
dał decyzję, w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia, a gdy decyzja została ogłoszona
ustnie – od dnia jej ogłoszenia stronie (art. 129 § 1 i 2 KPA).
Odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia. Wystarczy, jeżeli z jego treści
wynika, że strona nie jest zadowolona z wydanej decyzji (art. 128 zd. 1 i 2 KPA).

351

70729800031276
70
 Ważne
Decyzja nie ulega wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia odwołania.

Wniesienie odwołania w terminie wstrzymuje

wykonanie decyzji (art. 130 § 2 KPA), chyba że:

został jej nadany rygor natychmiastowej podlega ona natychmiastowemu

wykonalności wykonaniu z mocy ustawy

Organ I instancji, który wydał zaskarżoną decyzję i uznał, że odwołanie wniesio-

ne przez wszystkie strony zasługuje w całości na uwzględnienie, może wydać nową
decyzję, w której uchyli lub zmieni decyzję zaskarżoną. Może to nastąpić również
wtedy, kiedy po wniesieniu odwołania przez jedną ze stron pozostałe wyraziły zgodę
na uchylenie lub zmianę decyzji stosownie do złożonego odwołania.

Ważne
Jeśli jednak organ I instancji uznaje słuszność wydanej przez siebie decyzji, wówczas
w terminie 7 dni od otrzymania odwołania przesyła je wraz z aktami sprawy do organu
odwoławczego.

Organ odwoławczy stwierdza w drodze postanowienia niedopuszczalność odwołania

oraz uchybienie terminowi do wniesienia odwołania. Postanowienie w tej sprawie jest
ostateczne (art. 134 KPA).
W uzasadnionych przypadkach organ odwoławczy może wstrzymać natychmiastowe
wykonanie decyzji.
Organ odwoławczy może przeprowadzić na żądanie strony lub z urzędu dodatkowe
postępowanie w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie albo zlecić prze-
prowadzenie tego postępowania organowi, który wydał decyzję.
Jeżeli decyzja została wydana z naruszeniem przepisów postępowania, a konieczny
do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie, na zgodny
wniosek wszystkich stron zawarty w odwołaniu, organ odwoławczy przeprowadza
postępowanie wyjaśniające w zakresie niezbędnym do rozstrzygnięcia sprawy. Jeżeli
przyczyni się to do przyspieszenia postępowania organ odwoławczy może zlecić prze-
prowadzenie określonych czynności postępowania wyjaśniającego organowi, który
wydał decyzję.

352

70729800031276
70
Przepis powyższy stosuje się także w przypadku gdy jedna ze stron zawarła w odwo-
łaniu wniosek o przeprowadzenie przez organ odwoławczy postępowania wyjaśniają-
cego w zakresie niezbędnym do rozstrzygnięcia sprawy, a pozostałe strony wyraziły
na to zgodę w terminie 14 dni od dnia doręczenia im zawiadomienia o wniesieniu odwo-
łania, zawierającego wniosek o przeprowadzenie przez organ odwoławczy postępowania
wyjaśniającego w zakresie niezbędnym do rozstrzygnięcia sprawy (art. 136 KPA).
Strona może cofnąć odwołanie przed wydaniem decyzji przez organ odwoławczy. Organ
odwoławczy nie uwzględni jednak cofnięcia odwołania, jeżeli prowadziłoby to do utrzy-
mania w mocy decyzji naruszającej prawo lub interes społeczny (art. 137 KPA).

Organ odwoławczy po rozpatrzeniu sprawy i ewentualnym uzupełnieniu dowodów

podejmuje decyzję, w której może:

utrzymać w mocy zaskarżoną decyzję

uchylić ją w całości lub w części i wydać w tym zakresie nową decyzję

rozstrzygającą sprawę albo też, po uchyleniu zaskarżonej decyzji, umorzyć
postępowanie I instancji w całości albo w części

umorzyć postępowanie odwoławcze

uchylić zaskarżoną decyzję i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia.

Organ odwoławczy powinien wskazać okoliczności, które należy uwzględnić przy
ponownym rozpatrzeniu sprawy

Jeżeli organ I instancji dokonał w zaskarżonej decyzji błędnej wykładni przepisów pra-
wa, które mogą znaleźć zastosowanie w sprawie, w decyzji organ odwoławczy określa
także wytyczne w zakresie wykładni tych przepisów.
Jeżeli przepisy przewidują wydanie decyzji na blankiecie urzędowym, a istnieją pod-
stawy do zmiany zaskarżonej decyzji, organ odwoławczy uchyla decyzję i zobowiązuje
organ I instancji do wydania decyzji o określonej treści.
Organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść odwołującej się strony,
chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub interes społeczny. W nauce
reguła ta jest określana jako zakaz reformationis in peius.

353

70729800031276
70
Ważne
Organ odwoławczy, odstępując od zasady zakazu reformationis in peius, obowiązany jest
w uzasadnieniu szczegółowo wykazać wystąpienie w decyzji organu I instancji rażącego
naruszenia prawa lub rażącego naruszenia interesu społecznego. Podkreśla to NSA w wy-
roku z 24.4.1986 r. (II SA 1500/85, Legalis): „Organ odwoławczy może orzec na niekorzyść
odwołującego się, jeżeli szczegółowo wykaże, że zaskarżona decyzja rażąco narusza
prawo lub rażąco narusza interes społeczny. Te bowiem przesłanki – w myśl art. 139 KPA
– tworzą wyjątek od zasady zakazu orzekania na niekorzyść odwołującego się”.

354

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 11. ZAŻALENIA

Na wydane w toku postępowania postanowienie służy stronie zażalenie, jeżeli KPA

tak stanowi.
Zażalenie wnosi się w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia stronie, a gdy
postanowienie zostało ogłoszone ustnie – od dnia jego ogłoszenia stronie.
Postanowienie, na które nie służy zażalenie, strona może zaskarżyć tylko w odwołaniu
od decyzji.
Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia, jednak organ
administracji publicznej, który wydał postanowienie, może wstrzymać jego wykona-
nie, gdy uzna to za uzasadnione.
W sprawach nieuregulowanych w przepisach dotyczących zażaleń mają odpowiednie
zastosowanie przepisy dotyczące odwołań.

355

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 12. WZNOWIENIE
POSTĘPOWANIA

Wznowienie postępowania to przewidziany w KPA jeden ze szczególnych środków

weryfikacji ostatecznych decyzji administracyjnych.
Wznowienie postępowania otwiera prawną możliwość ponownego rozpoznania
i rozstrzygnięcia sprawy zakończonej decyzją ostateczną (tzn. decyzją, od której nie
przysługuje odwołanie w normalnym toku instancji).

Ważne
Wznowienie postępowania jest dopuszczalne w sprawie zakończonej milcząco. Zgodnie
z art. 122g KPA: „Do spraw załatwianych milcząco przepisy rozdziału 12 i 13 w dziale II
stosuje się odpowiednio. Przyjmuje się, że skutek wydania decyzji ostatecznej powstał
w terminie czternastu dni od dnia upływu terminu, o którym mowa w art. 122c § 1”.

W sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie

(wznowienie obligatoryjne), jeżeli:

dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne,

okazały się fałszywe

decyzja została wydana w wyniku przestępstwa (np. płatnej protekcji)

decyzja została wydana przez pracownika lub organ administracji publicznej

podlegający wyłączeniu

356

70729800031276
70
 strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu

wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody
istniejące w dniu wydania decyzji, ale nieznane organowi, który wydał decyzję

decyzja została wydana bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego

organu

zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ (inny niż

prowadzący postępowanie) lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu
decyzji (art. 100 § 2 KPA)

decyzja została wydana na podstawie innej decyzji lub orzeczenia sądu, które
zostało następnie uchylone lub zmienione

Postępowanie może być wznowione również przed stwierdzeniem sfałszowania

dowodu lub popełnienia przestępstwa orzeczeniem sądu lub innego organu, jeżeli
sfałszowanie dowodu lub popełnienie przestępstwa jest oczywiste, a wznowienie po-
stępowania jest niezbędne dla uniknięcia niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia
ludzkiego albo poważnej szkody dla interesu społecznego (art. 145 § 2 KPA) – jeżeli
dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne oka-
zały się fałszywe bądź decyzja została wydana w wyniku przestępstwa. Ze wskazanych
przyczyn można wznowić postępowanie także w przypadku, gdy postępowanie przed
sądem lub innym organem nie może być wszczęte na skutek upływu czasu lub z in-
nych przyczyn określonych w przepisach prawa (art. 145 § 3 KPA).
Wznowienia postępowania można żądać również w przypadku gdy:
▶ Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konsty-
tucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana
decyzja; skargę o wznowienie wnosi się w terminie miesiąca od dnia wejścia w życie
orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego (art. 145a KPA);
▶ zostało wydane orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, które
ma wpływ na treść wydanej decyzji (art. 145aa § 1 KPA); skargę o wznowienie wnosi
się w terminie miesiąca od dnia publikacji sentencji orzeczenia TSUE w Dzienniku
Urzędowym Unii Europejskiej;
▶ zostało wydane orzeczenie stwierdzające naruszenie zasady równego traktowa-
nia, zgodnie z ustawą z 3.12.2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Euro-
pejskiej w zakresie równego traktowania, jeżeli naruszenie tej zasady miało wpływ

357

70729800031276
70
 na rozstrzygnięcie sprawy zakończonej decyzją ostateczną (art. 145b § 1 KPA);
skargę o wznowienie wnosi się w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się
orzeczenia sądu.
Wznowienie postępowania następuje z urzędu lub na żądanie strony, z tym że jeśli
jego podstawą jest przyczyna określona w art. 145 § 1 pkt 4 oraz art. 145a–145b KPA
– tylko na żądanie strony. Również w przypadku, gdy TK orzekł o niezgodności aktu
normatywnego z Konstytucją RP, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie
którego została wydana decyzja, wznowienie postępowania następuje tylko na żądanie
strony.
Podanie o wznowienie postępowania wnosi się do organu administracji publicznej,
który wydał w sprawie decyzję w I instancji, w terminie miesiąca od dnia, w którym
strona dowiedziała się o okolicznościach uzasadniających wznowienie postępowania,
a w przypadku gdy przyczyną jest brak udziału strony w postępowaniu bez jej winy
– w terminie miesiąca od dnia, w którym strona dowiedziała się o decyzji.
Organem właściwym w sprawie wznowienia postępowania jest organ, który wydał
w sprawie decyzję w ostatniej instancji, a gdy przyczyną wznowienia postępowania jest
działalność tego właśnie organu – organ wyznaczony przez organ wyższego stopnia.
Wznowienie postępowania oraz odmowa wznowienia postępowania następuje w dro-
dze postanowienia. Na postanowienie o odmowie wznowienia postępowania służy
zażalenie.
Organ administracji publicznej właściwy w sprawie wznowienia postępowania wstrzy-
ma z urzędu lub na żądanie strony wykonanie decyzji, jeżeli okoliczności sprawy
wskazują na prawdopodobieństwo uchylenia decyzji w wyniku wznowienia postępo-
wania.

358

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 13. UCHYLENIE, ZMIANA
I STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI DECYZJI

Uchylenie i zmiana decyzji administracyjnej to, zgodnie z KPA, nadzwyczajny środek

weryfikacji ostatecznych decyzji administracyjnych zarówno prawidłowych, jak i ma-
jących wady niedające jednak podstawy do wznowienia postępowania lub stwierdzenia
nieważności.
Możliwe są cztery sytuacje:
1) decyzja ostateczna, na mocy której żadna ze stron nie nabyła prawa, może być
w każdym czasie uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej,
który ją wydał, jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes
strony;
2) decyzja ostateczna, na mocy której strona nabyła prawo, może być w każdym cza-
sie za zgodą strony uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej,
który ją wydał, jeżeli przepisy szczególne nie sprzeciwiają się temu i przemawia
za tym interes społeczny lub słuszny interes strony. W obu sytuacjach właściwy
organ wydaje decyzję w sprawie uchylenia lub zmiany dotychczasowej decyzji;
3) minister może uchylić lub zmienić w niezbędnym zakresie każdą decyzję osta-
teczną, jeżeli w inny sposób nie można usunąć stanu zagrażającego życiu lub
zdrowiu ludzkiemu albo zapobiec poważnym szkodom dla gospodarki narodowej
lub ważnych interesów państwa. Uprawnienie to w stosunku do decyzji wydanych
przez organy samorządu terytorialnego w sprawach należących do zadań z zakresu
administracji rządowej przysługuje również wojewodzie;
4) organ administracji publicznej może uchylić lub zmienić decyzję, na mocy której
strona nabyła prawo także w innych przypadkach oraz na innych zasadach niż
wskazane powyżej, o ile przewidują to przepisy szczególne.

359

70729800031276
70
W sprawach, o których mowa w art. 154 i 155 KPA, przepisów o milczącym załatwieniu
sprawy nie stosuje się.

Organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która:

1) wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości

2) wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa

3) dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną albo

sprawy, którą załatwiono milcząco

4) została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie

5) była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały

6) w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą

7) zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa

Ważne
Nie stwierdza się nieważności decyzji z przyczyn wymienionych powyżej w pkt 1, 3, 4
i 7, jeżeli:
– od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło 10 lat;
– decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne (art. 156 § 2 KPA).

Na mocy wyroku TK z 12.5.2015 r. (P 46/13, Dz.U. z 2015 r. poz. 702) art. 156 § 2 KPA
w zakresie, w jakim nie wyłącza dopuszczalności stwierdzenia nieważności decyzji wy-
danej z rażącym naruszeniem prawa, gdy od wydania decyzji nastąpił znaczny upływ
czasu, a decyzja była podstawą nabycia prawa lub ekspektatywy, jest niezgodny z art. 2
Konstytucji RP i utracił moc w tym zakresie 21.5.2015 r.
Właściwy do stwierdzenia nieważności decyzji jest organ wyższego stopnia, a gdy
decyzja wydana została przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze – ten
organ.

360

70729800031276
70
 Ważne
Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji wszczyna się na żądanie
strony lub z urzędu.

Rozstrzygnięcie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji następuje w drodze de-

cyzji. Przepisów o milczącym załatwieniu sprawy nie stosuje się.
Jeżeli nie można stwierdzić nieważności decyzji na skutek okoliczności, o których
mowa w art. 156 § 2 KPA, organ administracji publicznej ograniczy się do stwierdze-
nia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności,
z powodu których nie stwierdził nieważności decyzji.

Przykład
Decyzja stwierdzająca nieważność a decyzja o stwierdzeniu wydania decyzji z naruszeniem
prawa; decyzja stwierdzająca nieważność jako podstawa roszczenia z bezpodstawnego wzbo-
gacenia:
„1. Decyzja stwierdzająca nieważność eliminuje z obrotu prawnego wadliwą decyzję oraz znosi
jej skutki prawne, natomiast decyzja o stwierdzeniu wydania decyzji z naruszeniem prawa pozo-
stawia ją w obrocie prawnym (niezgodność decyzji z prawem ma tylko znaczenie dla wystąpienia
z roszczeniem odszkodowawczym).
2. Ze względu na obowiązywanie decyzji administracyjnej i związanie sądu w postępowaniu
cywilnym stanem prawnym wynikającym z osnowy decyzji, nie można przyjąć, że odpadła
podstawa prawna dokonanego przysporzenia. Dopiero odpadnięcie tej podstawy pozwala na-
tomiast uznać korzyść za uzyskaną bez podstawy prawnej, co stanowi konieczną przesłankę
zobowiązania z bezpodstawnego wzbogacenia” (wyr. SN – Izba Cywilna z 14.2.2019 r., IV CSK
575/17, Legalis).

Organ administracji publicznej właściwy w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji

wstrzyma z urzędu lub na żądanie strony wykonanie decyzji, jeżeli zachodzi praw-
dopodobieństwo, że jest ona dotknięta jedną z wad wymienionych w art. 156 § 1 KPA.
Na postanowienie o wstrzymaniu wykonania decyzji służy stronie zażalenie.

361

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 14. POSTĘPOWANIE
UPROSZCZONE

Organ administracji publicznej załatwia sprawę w postępowaniu uproszczonym,

jeżeli przepis szczególny tak stanowi.
Postępowanie uproszczone może dotyczyć interesu prawnego lub obowiązku tylko
jednej strony, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej.
W sprawie rozpoznawanej w postępowaniu uproszczonym stosuje się przepisy o mil-
czącym załatwieniu sprawy, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
W postępowaniu uproszczonym strona może wnieść podanie z wykorzystaniem urzę-
dowego formularza, w którym wskazuje okoliczności mające znaczenie dla sprawy
oraz przedstawia dowody wraz z żądaniem wszczęcia postępowania.
Jeżeli uwzględnienie nowych okoliczności powołanych przez stronę w toku postę-
powania jest istotne dla wyniku tego postępowania, a ich uwzględnienie doprowa-
dzi do jego przedłużenia, organ administracji publicznej w dalszym ciągu prowadzi
postępowanie z pominięciem przepisów niniejszego rozdziału, o czym niezwłocznie
informuje stronę.
Postępowanie dowodowe jest ograniczone do dowodów zgłoszonych przez stronę,
łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania, oraz dowodów możliwych do ustalenia
na podstawie danych, którymi dysponuje organ prowadzący postępowanie.
W sprawach rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym nie stosuje się przepisu
art. 81 KPA (zgodnie z którym okoliczność faktyczna może być uznana za udowod-
nioną, jeżeli strona miała możliwość wypowiedzenia się co do przeprowadzonych
dowodów, chyba że zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 10 § 2 KPA).

362

70729800031276
70
Uzasadnienie decyzji wydanej w postępowaniu uproszczonym może ograniczać się
do wskazania faktów, które organ administracji publicznej uznał za udowodnione oraz
przytoczenia przepisów prawa stanowiących podstawę prawną decyzji.
Postanowienia wydane w postępowaniu uproszczonym można zaskarżyć tylko
w odwołaniu od decyzji, z wyjątkiem postanowień wydanych po wydaniu decyzji,
postanowień o zawieszeniu lub odmowie podjęcia zawieszonego postępowania oraz
postanowień, w odniesieniu do których możliwość ich zaskarżenia przewidują przepisy
szczególne.

363

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 15. UDZIAŁ PROKURATORA

Prokuratorowi służy prawo zwrócenia się do właściwego organu administracji pub-

licznej o wszczęcie postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem
(art. 182 KPA).
Prokuratorowi służy prawo udziału w każdym stadium postępowania w celu zapew-
nienia, aby postępowanie i rozstrzygnięcie sprawy było zgodne z prawem.
Organ administracji publicznej ma obowiązek zawiadomić prokuratora o wszczęciu
postępowania oraz o toczącym się postępowaniu w każdym przypadku, gdy uzna
udział prokuratora w postępowaniu za potrzebny.

Prokuratorowi służy prawo wniesienia sprzeciwu od decyzji ostatecznej, jeżeli przepisy

KPA lub przepisy szczególne przewidują:

wznowienie stwierdzenie nieważności uchylenie lub zmianę

postępowania decyzji decyzji

Prokurator wnosi sprzeciw do organu właściwego do wznowienia postępowania,

stwierdzenia nieważności decyzji albo jej uchylenia lub zmiany. W postępowaniu tym
służą mu prawa strony.

Ważne
Sprzeciw od decyzji wydanej przez ministra wnosi Prokurator Generalny.

Jeżeli podstawą sprzeciwu jest naruszenie art. 145 § 1 pkt 4 KPA, wniesienie sprzeciwu
wymaga zgody strony.

364

70729800031276
70
Sprzeciw prokuratora powinien być rozpatrzony i załatwiony w terminie 30 dni
od daty jego wniesienia.
W przypadku wniesienia sprzeciwu przez prokuratora właściwy organ administracji
publicznej wszczyna w sprawie postępowanie z urzędu, zawiadamiając o tym strony
(art. 186 KPA).
W przypadku wniesienia przez prokuratora sprzeciwu, organ administracji publicz-
nej, do którego sprzeciw wniesiono, obowiązany jest niezwłocznie rozpatrzyć, czy
zachodzi potrzeba wstrzymania wykonania decyzji do chwili załatwienia sprzeciwu
(art. 187 KPA).
Prokurator, który wniósł skargę na decyzję organu administracji publicznej do sądu
administracyjnego, nie może z tych samych przyczyn wnieść sprzeciwu (art. 189 KPA).

365

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 16. WYDAWANIE ZAŚWIADCZEŃ

Organ administracji publicznej wydaje zaświadczenie na żądanie osoby ubiegającej

się o zaświadczenie.

Zaświadczenie wydaje się, jeżeli:

przepis prawa wymaga urzędowego osoba ubiega się o zaświadczenie

potwierdzenia określonych faktów lub ze względu na swój interes prawny
stanu prawnego w urzędowym potwierdzeniu określonych
faktów lub stanu prawnego

Zaświadczenie powinno być wydane bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w ter-
minie 7 dni.
Organ administracji publicznej przed wydaniem zaświadczenia może przeprowadzić
w koniecznym zakresie postępowanie wyjaśniające.
Odmowa wydania zaświadczenia bądź zaświadczenia o treści żądanej przez osobę
ubiegającą się o nie następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.
Organ administracji publicznej nie może żądać zaświadczenia ani oświadczenia na po-
twierdzenie faktów lub stanu prawnego, jeżeli:
1) znane są one organowi z urzędu;
2) możliwe są do ustalenia przez organ na podstawie:
a) posiadanych przez niego ewidencji, rejestrów lub innych danych,
b) rejestrów publicznych posiadanych przez inne podmioty publiczne, do których
organ ma dostęp w drodze elektronicznej na zasadach określonych w przepi-
sach ustawy z 17.2.2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizują-
cych zadania publiczne,

366

70729800031276
70
 c) wymiany informacji z innym podmiotem publicznym na zasadach określonych
w przepisach o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania
publiczne,
d) przedstawionych przez zainteresowanego do wglądu dokumentów urzędowych
(dowodu osobistego, dowodów rejestracyjnych i innych).
Organ administracji publicznej żądający od strony lub innego uczestnika postępowania
zaświadczenia albo oświadczenia na potwierdzenie faktów lub stanu prawnego jest
obowiązany wskazać przepis prawa wymagający urzędowego potwierdzenia tych
faktów lub stanu prawnego w drodze zaświadczenia lub oświadczenia.
Jeżeli strona lub inny uczestnik postępowania nie może uzyskać utrwalonego w postaci
elektronicznej zaświadczenia wymaganego do potwierdzenia faktów lub stanu praw-
nego lub innego dokumentu wydanego przez podmiot publiczny w rozumieniu ustawy
z 17.2.2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publicz-
ne, jak również potwierdzenia uiszczenia opłat i kosztów postępowania, strona lub inny
uczestnik postępowania może złożyć elektroniczną kopię takiego dokumentu, po uwie-
rzytelnieniu jej przez wnoszącego, przy użyciu kwalifikowanego podpisu elektronicz-
nego, podpisu zaufanego albo podpisu osobistego. Organ administracji publicznej
może żądać przedłożenia oryginału takiego zaświadczenia, innego dokumentu lub
potwierdzenia uiszczenia opłat i kosztów postępowania, o ile złożona kopia nie pozwala
na weryfikację autentyczności oraz integralności lub jeżeli jest to uzasadnione innymi
okolicznościami sprawy.

367

70729800031276
70
TEST DO CZĘŚCI II. POSTĘPOWANIE
1. Postępowanie administracyjne wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu.
Wszczęcie przez organ administracji publicznej z urzędu postępowania w sprawie,
w której przepis prawa wymaga wniosku strony jest:
a) niedopuszczalne,
b) dopuszczalne, ze względu na szczególnie ważny interes strony. Organ obowiązany
jest uzyskać na to zgodę strony w toku postępowania, a w razie nieuzyskania zgody
– postępowanie umorzyć,
c) dopuszczalne, ze względu na szczególnie ważny interes społeczny. W takim wy-
padku organ nie jest zobowiązany do uzyskania zgody strony w toku dalszego
postępowania.

2. Datą wszczęcia postępowania administracyjnego na żądanie strony jest dzień:

a) doręczenia żądania organowi administracji publicznej,
b) wysłania żądania organowi administracji publicznej,
c) w którym strona otrzyma zawiadomienie o wszczęciu postępowania przez organ
administracji publicznej.

3. Podania (żądania, wyjaśnienia, odwołania, zażalenia) mogą być wnoszone tylko:

a) pisemnie, telegraficznie lub za pomocą dalekopisu, lub telefaksu,
b) pisemnie, telegraficznie lub za pomocą dalekopisu, telefaksu, a także ustnie do
protokołu,
c) na piśmie, za pomocą telefaksu lub ustnie do protokołu.

368

70729800031276
70
4. Jeżeli w podaniu nie wskazano adresu wnoszącego i nie ma możności ustalenia
tego adresu na podstawie posiadanych danych:
a) po upływie 14 dni, w trakcie których wnoszący uprawniony jest do uzupełnienia
podania o wyżej wymienione dane, podanie jest pozostawiane bez rozpoznania,
b) podanie jest rozpatrywane pod względem ewentualności wszczęcia postępowania
z urzędu. Jeśli takiej możliwości nie ma, podanie załatwiane jest odmownie,
c) podanie pozostawia się bez rozpoznania.

5. Jeżeli organ administracji publicznej, do którego wniesiono podanie, jest nie-

właściwy w sprawie:
a) rozpatruje podanie pod względem możliwości jego załatwienia, po czym powinien
przekazać je do organu właściwego, zawiadamiając o tym wnoszącego podanie,
b) przekazuje podanie do organu właściwego w terminie 7 dni od wniesienia,
c) niezwłocznie przekazuje podanie do organu właściwego, zawiadamiając o tym
wnoszącego podanie; zawiadomienie powinno zawierać uzasadnienie.

6. Organ administracji publicznej sporządza zwięzły protokół z każdej czynności

postępowania, mającej istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że:
a) czynność została w inny sposób utrwalona na piśmie,
b) z okoliczności sprawy wynika, iż nie jest to konieczne,
c) dokonanie czynności wynikało bezpośrednio z przepisów prawa.

7. Dołączenie do protokołu zeznania na piśmie, podpisanego przez zeznającego,

oraz innych dokumentów mających znaczenie dla sprawy jest:
a) obligatoryjne,
b) nieobligatoryjne – organ administracji publicznej może, ale nie musi na to zezwolić,
c) obligatoryjne w przypadku, gdy strona złożyła w tej sprawie pisemny wniosek.

8. Organ administracji publicznej obowiązany jest umożliwić stronie przeglądanie

akt sprawy oraz sporządzanie z nich notatek, kopii lub odpisów:
a) w każdym stadium postępowania,
b) do chwili wydania decyzji w sprawie,
c) także po zakończeniu postępowania.

9. Jako dowód należy dopuścić:

a) wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z pra-
wem,
b) wszystko, co jest związane ze sprawą, a nie jest sprzeczne z prawem,
c) wszystko, co jest związane ze sprawą i jest zgodne z prawem.

369

70729800031276
70
10. Organ administracji publicznej przeprowadzi z urzędu lub na wniosek strony
w toku postępowania rozprawę w każdym przypadku, gdy zapewni to:
a) przyspieszenie lub uproszczenie postępowania albo gdy wymaga tego przepis prawa,
b) lepsze i szybsze osiągnięcie celów postępowania,
c) prawidłową realizację celów postępowania.

370

70729800031276
70
CZĘŚĆ III. USTRÓJ SĄDÓW
ADMINISTRACYJNYCH

ROZDZIAŁ 1. ZAGADNIENIA OGÓLNE

Sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez:

kontrolę działalności rozstrzyganie sporów orzekanie o zgodności

administracji publicznej kompetencyjnych z ustawami aktów
pod względem zgodności i o właściwość między: normatywnych:
z prawem ▶ organami samorządu ▶ organów samorządu
terytorialnego; terytorialnego;
▶ samorządowymi ▶ terenowych organów
kolegiami administracji
odwoławczymi; rządowej (art. 184
▶ tymi organami Konstytucji RP)
a organami
administracji rządowej

Sądownictwo administracyjne jest dwuinstancyjne.

Sądami administracyjnymi są wojewódzkie sądy administracyjne oraz Naczelny Sąd
Administracyjny.
Zwierzchni nadzór nad działalnością administracyjną sądów administracyjnych
sprawuje Prezes NSA.

371

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 2. SĘDZIOWIE

Sędziowie sądów administracyjnych i asesorzy sądowi są niezawiśli w sprawowaniu

swojego urzędu i podlegają tylko Konstytucji RP i ustawom.

Ważne
Sędziów sądów administracyjnych powołuje Prezydent RP. Asesorów sądowych powo-
łuje na 5 lat Prezydent RP, na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa.

W ramach działalności sądu administracyjnego lub jego organów niedopuszczalne

jest kwestionowanie umocowania sądów i trybunałów, konstytucyjnych organów
państwowych oraz organów kontroli i ochrony prawa.
Niedopuszczalne jest ustalanie lub ocena przez sąd administracyjny lub inny organ
władzy zgodności z prawem powołania sędziego lub wynikającego z tego powołania
uprawnienia do wykonywania zadań z zakresu wymiaru sprawiedliwości.

Do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego

może być powołany ten, kto:

ma obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich

jest nieskazitelnego charakteru

ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub studia
zagraniczne uznane w Polsce

jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego

372

70729800031276
70
 ukończył 35 lat

wyróżnia się wysokim poziomem wiedzy w dziedzinie administracji publicznej

oraz prawa administracyjnego i innych dziedzin prawa związanych z działaniem
organów administracji publicznej

pozostawał co najmniej 8 lat na stanowisku sędziego, prokuratora, prezesa,

wiceprezesa, starszego radcy lub radcy w Prokuratorii Generalnej RP albo
przynajmniej przez 8 lat wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego
lub notariusza, albo przez 10 lat pozostawał w instytucjach publicznych
na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa
administracyjnego lub pracował w charakterze asesora sądowego w wojewódzkim
sądzie administracyjnym co najmniej 2 lata (nie dotyczy osób z tytułem
naukowym profesora lub stopniem naukowym doktora habilitowanego nauk
prawnych)

Do pełnienia urzędu na stanowisku asesora sądowego może być powołany ten, kto:

ukończył 30 lat

ma obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich

jest nieskazitelnego charakteru

ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub studia
zagraniczne uznane w Polsce

jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego

wyróżnia się wysokim poziomem wiedzy w dziedzinie administracji publicznej

oraz prawa administracyjnego i innych dziedzin prawa związanych z działaniem
organów administracji publicznej

373

70729800031276
70
 przez co najmniej 4 lata pozostawał na stanowisku sędziego, prokuratora lub
prezesa, wiceprezesa, starszego radcy lub radcy Prokuratorii Generalnej RP
albo co najmniej przez 4 lata wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego
lub notariusza albo przez 6 lat pozostawał w instytucjach publicznych
na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa
administracyjnego (nie dotyczy osób z tytułem naukowym profesora lub
ze stopniem naukowym doktora habilitowanego nauk prawnych)

Do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Naczelnego Sądu Administracyjnego

może być powołany ten, kto:

ukończył 40 lat (nie dotyczy sędziego, który co najmniej przez 3 lata pozostawał na
stanowisku sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego)

ma obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich

jest nieskazitelnego charakteru

ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub

zagraniczne uznane w Polsce

jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego

wyróżnia się wysokim poziomem wiedzy w dziedzinie administracji publicznej

oraz prawa administracyjnego i innych dziedzin prawa związanych z działaniem
organów administracji publicznej

pozostawał co najmniej 10 lat na stanowisku sędziego, prokuratora, prezesa,

wiceprezesa, starszego radcy lub radcy Prokuratorii Generalnej RP albo
przynajmniej przez 10 lat wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego lub
notariusza

Sądy administracyjne są administratorami danych osobowych przetwarzanych w po-

stępowaniach sądowych (art. 12a § 1 PrUSA).
W związku z przetwarzaniem danych osobowych w postępowaniach sądowych wyko-
nanie obowiązków, o których mowa w art. 13 rozporządzenia 2016/679, następuje przez

374

70729800031276
70
umieszczenie informacji określonych w art. 13 ust. 2 rozporządzenia 2016/679 w BIP
na stronie podmiotowej oraz w widocznym miejscu w budynku sądu.
Nadzór nad przetwarzaniem danych osobowych przez wojewódzkie sądy admini-
stracyjne w postępowaniach sądowych sprawuje Prezes NSA, natomiast nad przetwa-
rzaniem danych osobowych przez Naczelny Sąd Administracyjny w postępowaniach
sądowych nadzór sprawuje Krajowa Rada Sądownictwa.

375

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 3. WOJEWÓDZKIE SĄDY
ADMINISTRACYJNE

Wojewódzki sąd administracyjny tworzy się dla jednego województwa lub dla większej
liczby województw. Prezydent RP, na wniosek Prezesa NSA, w drodze rozporządzenia
tworzy i znosi wojewódzkie sądy administracyjne oraz ustala ich siedziby i obszar
właściwości, a także może tworzyć, poza siedzibą sądu, i znosić wydziały zamiejscowe
tych sądów.
Wojewódzki sąd administracyjny dzieli się na wydziały, które tworzy i znosi Prezes
NSA. Wydziałem w wojewódzkim sądzie administracyjnym kieruje prezes lub wice-
prezes sądu albo wyznaczony sędzia.
W skład wojewódzkiego sądu administracyjnego wchodzą: prezes sądu, wiceprezes
sądu lub wiceprezesi sądu, sędziowie i asesorzy sądowi. Liczbę sędziów, wiceprezesów
sądu i asesorów sądowych w wojewódzkim sądzie administracyjnym określa Prezes
NSA.

Organami wojewódzkiego sądu administracyjnego są:

prezes sądu zgromadzenie ogólne kolegium wojewódzkiego

sędziów wojewódzkiego sądu administracyjnego
sądu administracyjnego

Prezes wojewódzkiego sądu administracyjnego kieruje sądem i reprezentuje go

na zewnątrz, pełni czynności administracji sądowej i inne czynności przewidzia-
ne w ustawie. W zakresie administracji sądowej jest organem podległym Prezesowi
NSA. Prezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego zastępuje wiceprezes sądu lub
wyznaczony sędzia.

376

70729800031276
70
Zgromadzenie ogólne składa się z sędziów wojewódzkiego sądu administracyjnego.
W Zgromadzeniu mogą uczestniczyć asesorzy sądowi bez prawa udziału w głosowaniu.
Przewodniczącym zgromadzenia ogólnego jest prezes wojewódzkiego sądu admini-
stracyjnego, który zwołuje zgromadzenie ogólne co najmniej raz w roku. Do podjęcia
uchwał zgromadzenia ogólnego wymagana jest obecność przynajmniej połowy liczby
jego członków. Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów.

Zgromadzenie ogólne:

rozpatruje informację prezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego o rocznej

działalności sądu

wyraża opinię w sprawie powołania lub odwołania prezesa wojewódzkiego sądu

administracyjnego oraz opinię w sprawie powołania lub odwołania wiceprezesa
wojewódzkiego sądu administracyjnego

ustala skład liczbowy kolegium sądu oraz wybiera jego członków i dokonuje zmian
w jego składzie

rozpatruje i opiniuje inne sprawy przedłożone przez prezesa wojewódzkiego sądu

administracyjnego lub zgłoszone przez członków zgromadzenia ogólnego

Kolegium sądu:

ustala podział czynności w sądzie i określa szczegółowe zasady przydziału spraw

poszczególnym sędziom i asesorom sądowym oraz referendarzom sądowym
i starszym referendarzom sądowym

rozpatruje sprawy przedstawiane zgromadzeniu ogólnemu

rozpatruje inne sprawy przedstawione przez prezesa sądu lub z własnej inicjatywy

Kadencja kolegium sądu trwa 3 lata. Przewodniczącym kolegium sądu jest prezes sądu.
Do podjęcia uchwał wymagana jest obecność przynajmniej połowy liczby jego człon-
ków. Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów.

377

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 4. NACZELNY SĄD
ADMINISTRACYJNY

W skład Naczelnego Sądu Administracyjnego wchodzą: Prezes NSA, wiceprezesi

oraz sędziowie.

Organami Naczelnego Sądu Administracyjnego są:

Prezes NSA Zgromadzenie Ogólne Kolegium Naczelnego

Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego
Sądu Administracyjnego

Na czele Naczelnego Sądu Administracyjnego stoi Prezes, który kieruje jego pracami
i reprezentuje na zewnątrz, pełni czynności przewidziane w ustawie – Prawo o ustro-
ju sądów administracyjnych i w odrębnych przepisach, a także wykonuje czynności
administracji sądowej w stosunku do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Prezesa NSA powołuje Prezydent RP na sześcioletnią kadencję spośród dwóch kan-
dydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA.

Ważne
Prezes ma prawo wglądu w czynności Naczelnego Sądu Administracyjnego, może być
obecny na rozprawie toczącej się z wyłączeniem jawności, może żądać wyjaśnień i usu-
nięcia uchybień. W przypadku stwierdzenia uchybienia w zakresie sprawności postę-
powania sądowego Prezes NSA może zwrócić na nie uwagę i żądać usunięcia skutków
uchybienia, jednak czynności te nie mogą wkraczać w dziedzinę, w której sędziowie
są niezawiśli (art. 35 PrUSA).

378

70729800031276
70
 Naczelny Sąd Administracyjny dzieli się na:

Izbę Finansową Izbę Gospodarczą Izbę

sprawuje, w granicach
i trybie określonym przez
właściwe przepisy, nadzór
nad orzecznictwem
wojewódzkich sądów
administracyjnych
w sprawach zobowiązań
podatkowych i innych
świadczeń pieniężnych,
do których mają
zastosowanie przepisy
podatkowe oraz
o egzekucji świadczeń
pieniężnych
sprawuje, w granicach
i trybie określonym
przez właściwe
przepisy, nadzór
nad orzecznictwem
wojewódzkich sądów
administracyjnych
w sprawach działalności
gospodarczej, ochrony
własności przemysłowej,
budżetu, dewizowych,
papierów wartościowych,
bankowości,
ubezpieczeniowych,
ceł, cen, stawek
taryfowych oraz opłat,
z wyjątkiem opłat
w sprawach, w których
właściwa jest Izba
Ogólnoadministracyjna
Ogólnoadministracyjną
sprawuje, w granicach
i trybie określonym przez
właściwe przepisy, nadzór
nad orzecznictwem
wojewódzkich sądów
administracyjnych
w sprawach
niewymienionych
powyżej,
a w szczególności
w sprawach z zakresu
budownictwa i nadzoru
budowlanego,
zagospodarowania
przestrzennego,
gospodarki wodnej,
ochrony środowiska,
rolnictwa, leśnictwa,
zatrudnienia, ustroju
samorządu terytorialnego,
gospodarki
nieruchomościami,
prywatyzacji mienia,
powszechnego
obowiązku wojskowego,
spraw wewnętrznych,
a także cen, opłat
i stawek taryfowych,
jeżeli są związane ze
sprawami należącymi do
właściwości tej Izby

Pracami każdej z Izb kieruje wiceprezes wyznaczony do pełnienia tej funkcji przez
Prezesa NSA.
W NSA działa Kancelaria Prezesa NSA oraz Biuro Orzecznictwa.
Do zakresu działania Kancelarii Prezesa NSA należy wykonywanie zadań związa-
nych z pełnieniem przez Prezesa NSA czynności w zakresie tworzenia warunków do

379

70729800031276
70
sprawnego funkcjonowania sądów administracyjnych, w szczególności w sprawach
finansowych, kadrowych i administracyjno-gospodarczych. Kancelarią Prezesa NSA
kieruje Szef Kancelarii Prezesa NSA.
Do zakresu działania Biura Orzecznictwa należy wykonywanie zadań związanych
z pełnieniem przez Prezesa NSA czynności w zakresie sprawności postępowania są-
dowego oraz orzecznictwa sądów administracyjnych. Biurem Orzecznictwa kieruje
dyrektor, którym jest wiceprezes lub sędzia.
Zgromadzenie Ogólne tworzą sędziowie Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Przewodniczącym Zgromadzenia Ogólnego jest Prezes NSA.

Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego:

rozpatruje informację Prezesa NSA o rocznej działalności Naczelnego Sądu

Administracyjnego

wybiera kandydatów na stanowisko Prezesa NSA

wyraża zgodę w sprawie powołania i odwołania wiceprezesów NSA

ustala skład liczbowy Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz

wybiera jego członków i dokonuje zmian w jego składzie

rozpatruje i opiniuje inne sprawy przedłożone przez Prezesa NSA lub

zgłoszone przez członków Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Naczelnego Sądu
Administracyjnego

Zgromadzenie zwołuje Prezes NSA co najmniej raz w roku.

380

70729800031276
70
 Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego:

ustala podział czynności w Naczelnym Sądzie Administracyjnym i określa

szczegółowe zasady przydziału spraw poszczególnym sędziom

wyraża zgodę w sprawie tworzenia i znoszenia wydziałów oraz powołania

i odwołania przewodniczących wydziałów, Szefa Kancelarii Prezesa NSA
i dyrektora Biura Orzecznictwa

rozpatruje sprawy przedstawiane Zgromadzeniu Ogólnemu Sędziów NSA

rozpatruje i opiniuje inne sprawy przedłożone przez Prezesa NSA lub z własnej
inicjatywy

Kadencja Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego trwa 3 lata.

Przewodniczącym Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego jest Prezes NSA.
Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawy dyscyplinarne sędziów sądów
administracyjnych i asesorów sądowych:
▶ I instancji – w składzie 3 sędziów;
▶ II instancji – w składzie 7 sędziów.
Do orzekania w sprawach dyscyplinarnych uprawnieni są wszyscy sędziowie Naczel-
nego Sądu Administracyjnego z wyjątkiem Prezesa, wiceprezesów oraz Rzecznika
Dyscyplinarnego i jego zastępcy.
Skład sądu dyscyplinarnego wyznacza Kolegium Naczelnego Sądu Administra-
cyjnego w drodze losowania, z listy sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Składowi orzekającemu przewodniczy sędzia najstarszy służbą na stanowisku sędziego
Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Rzecznika Dyscyplinarnego i jego zastępcę wybiera Kolegium Naczelnego Sądu
Administracyjnego na okres 4 lat.
Prezydent RP może wyznaczyć z grona sędziów sądów administracyjnych Nadzwyczaj-
nego Rzecznika Dyscyplinarnego do prowadzenia określonej sprawy dyscyplinarnej
sędziego sądu administracyjnego lub asesora sądowego. Wyznaczenie Nadzwyczaj-
nego Rzecznika Dyscyplinarnego jest równoznaczne z żądaniem podjęcia czynności
wyjaśniających. Nadzwyczajny Rzecznik Dyscyplinarny może wszcząć postępowanie

381

70729800031276
70
dyscyplinarne albo wstąpić do toczącego się postępowania. Wyznaczenie Nadzwy-
czajnego Rzecznika Dyscyplinarnego wyłącza Rzecznika Dyscyplinarnego NSA lub
jego zastępcę od podejmowania czynności w sprawie. W uzasadnionych przypadkach,
w szczególności śmierci lub przedłużającej się przeszkody w pełnieniu funkcji Nad-
zwyczajnego Rzecznika Dyscyplinarnego, Prezydent RP wyznacza w miejsce tej osoby
innego sędziego sądu administracyjnego. Do czynności podejmowanych przez Nad-
zwyczajnego Rzecznika Dyscyplinarnego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące
czynności podejmowanych przez Rzecznika Dyscyplinarnego NSA lub jego zastępcę.
Funkcja Nadzwyczajnego Rzecznika Dyscyplinarnego wygasa z chwilą uprawomoc-
nienia się orzeczenia o odmowie wszczęcia postępowania dyscyplinarnego, umorze-
niu postępowania dyscyplinarnego albo uprawomocnienia się orzeczenia kończącego
postępowanie dyscyplinarne.

382

70729800031276
70
TEST DO CZĘŚCI III. USTRÓJ SĄDÓW
ADMINISTRACYJNYCH
1. Organami Naczelnego Sądu Administracyjnego są wyłącznie:
a) Prezes NSA i Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego,
b) Prezes NSA i Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego,
c) Prezes NSA, Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego
i Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego.

2. Naczelny Sąd Administracyjny dzieli się na:

a) Izbę Samorządową, Izbę Finansową i Izbę Ogólnoadministracyjną,
b) Izbę Samorządową, Izbę Gospodarczą i Izbę Ogólnoadministracyjną,
c) Izbę Finansową, Izbę Gospodarczą i Izbę Ogólnoadministracyjną.

3. Nadzór nad orzecznictwem wojewódzkich sądów administracyjnych w sprawach

egzekucji świadczeń pieniężnych sprawuje, w granicach i trybie określonym przez
właściwe przepisy:
a) Izba Finansowa,
b) Izba Gospodarcza,
c) Izba Ogólnoadministracyjna.

4. Sądami administracyjnymi są w Polsce:

a) Naczelny Sąd Administracyjny oraz okręgowe sądy administracyjne,
b) Naczelny Sąd Administracyjny oraz rejonowe i okręgowe sądy administracyjne,
c) Naczelny Sąd Administracyjny oraz wojewódzkie sądy administracyjne.

383

70729800031276
70
5. Zwierzchni nadzór nad działalnością administracyjną sądów administracyjnych
sprawuje:
a) Prezes NSA,
b) Naczelny Sąd Administracyjny,
c) Pierwszy Prezes SN.

6. Wojewódzkie sądy administracyjne tworzy i znosi oraz ustala ich siedziby i obszar
właściwości, a także może tworzyć, poza siedzibą sądu, i znosić wydziały zamiej-
scowe tych sądów:
a) Minister Sprawiedliwości, na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, w drodze roz-
porządzenia,
b) Minister Sprawiedliwości, na wniosek Prezesa NSA, w drodze rozporządzenia,
c) Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Prezesa NSA, w drodze rozporzą-
dzenia.

7. Organami wojewódzkiego sądu administracyjnego są wyłącznie:

a) prezes sądu oraz zgromadzenie ogólne sędziów wojewódzkiego sądu administra-
cyjnego,
b) prezes sądu oraz kolegium wojewódzkiego sądu administracyjnego,
c) prezes sądu, zgromadzenie ogólne sędziów wojewódzkiego sądu administracyjnego
oraz kolegium wojewódzkiego sądu administracyjnego.

8. Szczegółowy (w stosunku do ustawy) tryb wykonywania nadzoru nad działalnoś-

cią administracyjną wojewódzkich sądów administracyjnych przez organy i osoby
do tego wyznaczone określa:
a) Prezes Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia,
b) Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, w drodze rozporządzenia,
c) Minister Sprawiedliwości, w drodze zarządzenia.

9. Zgodnie z ustawą – Prawo o ustroju sądów administracyjnych, sędziego sądu ape-

lacyjnego lub sędziego sądu okręgowego, za jego zgodą, do pełnienia obowiązków
sędziego w sądzie administracyjnym na czas określony, może delegować:
a) Minister Sprawiedliwości, na wniosek właściwego prezesa wojewódzkiego sądu
administracyjnego,
b) Minister Sprawiedliwości, na wniosek Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego,
c) Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, na wniosek właściwego prezesa wo-
jewódzkiego sądu administracyjnego.

384

70729800031276
70
10. Z grona sędziów sądów administracyjnych może wyznaczyć Nadzwyczajnego
Rzecznika Dyscyplinarnego do prowadzenia określonej sprawy dyscyplinarnej sę-
dziego sądu administracyjnego lub asesora sądowego:
a) Prezydent RP,
b) Prezes NSA,
c) Przewodniczący Kolegium NSA.

385

70729800031276
70
CZĘŚĆ IV. POSTĘPOWANIE PRZED
SĄDAMI ADMINISTRACYJNYMI

ROZDZIAŁ 1. ZAGADNIENIA OGÓLNE

Zgodnie z art. 1 PrPostSądAdm prawo o postępowaniu przed sądami administra-

cyjnymi normuje postępowanie sądowe w sprawach z zakresu kontroli działalności
administracji publicznej oraz w innych sprawach, do których jego przepisy stosuje się
z mocy ustaw szczególnych (sprawy sądowoadministracyjne).
Sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują
przewidziane ustawowo środki.

Kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje

orzekanie w sprawach skarg na:

1) decyzje administracyjne

2) postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy

zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające
sprawę co do istoty

3) postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym,

na które przysługuje zażalenie

386

70729800031276
70
 4) inne niż określone w pkt 1–3 akty lub czynności z zakresu administracji
publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów
prawa, z wyłączeniem aktów lub czynności podjętych w ramach postępowania
administracyjnego określonego w KPA oraz postępowań określonych w Działach IV,
V, VI ustawy z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa, postępowań, o których mowa
w Dziale V Rozdziale 1 ustawy z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej,
oraz postępowań, do których mają zastosowanie przepisy powołanych ustaw*

4a) pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane

w indywidualnych sprawach, opinie zabezpieczające i odmowy wydania opinii
zabezpieczających

5) akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego

i terenowych organów administracji rządowej

6) akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż

określone w pkt 6, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej

7) akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego

8) bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania w przypadkach

określonych w pkt 1–4 lub przewlekłe prowadzenie postępowania w przypadku
określonym w pkt 4a

9) bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania w sprawach dotyczących

innych niż określone w pkt 1–3 aktów lub czynności z zakresu administracji
publicznej dotyczących uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów
prawa podjętych w ramach postępowania administracyjnego określonego w KPA
oraz postępowań określonych w Działach IV, V, VI Ordynacji podatkowej oraz
postępowań, do których mają zastosowanie przepisy powołanych ustaw
1

* Zgodnie z wyrokiem TK z 15.12.2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 2299) art. 3 § 2 pkt 4 PrPostSądAdm,
rozumiany w ten sposób, że nie obejmuje rozstrzygnięcia organu władzy publicznej w przedmio-
cie otwartego konkursu ofert na realizację zadania publicznego, rozpisanego w trybie przepi-
sów ustawy z 24.4.2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. z 2020 r.
poz. 1057), został uznany za niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP. Utrata mocy, w tym za-
kresie, nastąpiła 21.12.2020 r.

387

70729800031276
70
Sądy administracyjne orzekają także w sprawach sprzeciwów od decyzji wydanych
na podstawie art. 138 § 2 KPA.
Sądy administracyjne orzekają także w sprawach, w których przepisy ustaw szcze-
gólnych przewidują sądową kontrolę i stosują środki określone w tych przepisach.
Właściwości wojewódzkich sądów administracyjnych
Wojewódzkie sądy administracyjne rozpoznają wszystkie sprawy sądowo-
administracyjne z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość Naczel-
nego Sądu Administracyjnego. Do rozpoznania sprawy właściwy jest wojewódzki sąd
administracyjny, na którego obszarze właściwości ma siedzibę organ administracji
publicznej, którego działalność została zaskarżona.
Wojewódzki sąd administracyjny, na którego obszarze właściwości ma siedzibę urząd
obsługujący ministra właściwego do spraw zagranicznych, jest właściwy do rozpozna-
nia skargi na działalność konsula.
Prezydent RP może w drodze rozporządzenia przekazać wojewódzkiemu sądowi admi-
nistracyjnemu rozpoznawanie spraw określonego rodzaju należących do właściwości
innego wojewódzkiego sądu administracyjnego, jeżeli wymagają tego względy celo-
wości (art. 13 PrPostSądAdm).

Przykład
Rozporządzenie Prezydenta RP z 18.4.2011 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wo-
jewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania Głównego Inspektora
Transportu Drogowego (Dz.U. Nr 89, poz. 506 ze zm.).

388

70729800031276
70
Właściwość Naczelnego Sądu Administracyjnego

Naczelny Sąd Administracyjny:

rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń wojewódzkich sądów

administracyjnych, stosownie do przepisów ustawy

podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których

stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych

podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących

poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej

rozstrzyga spory o właściwość między organami jednostek samorządu

terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi

rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości Naczelnego Sądu

Administracyjnego na mocy odrębnych ustaw

Sądy administracyjne rozstrzygają spory o właściwość między:

organami jednostek samorządu terytorialnego

samorządowymi kolegiami odwoławczymi – o ile odrębna ustawa nie stanowi

inaczej

spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji

rządowej (art. 4 PrPostSądAdm)

389

70729800031276
70
 Sądy administracyjne nie są właściwe w sprawach:

wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między

organami administracji publicznej

wynikających z podległości służbowej między przełożonymi a podwładnymi

odmowy mianowania na stanowiska lub powołania do pełnienia funkcji

w organach administracji publicznej, chyba że obowiązek mianowania
lub powołania wynika z przepisów prawa

wiz wydawanych przez ministra właściwego do spraw zagranicznych, konsulów,

z wyjątkiem wiz wydanych cudzoziemcowi będącemu członkiem rodziny
obywatela państwa członkowskiego Unii Europejskiej, państwa członkowskiego
Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy
o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej,
w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z 14.7.2006 r. o wjeździe na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli
państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin

zezwoleń na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego

wydawanych przez konsulów (art. 5 PrPostSądAdm)

Sąd administracyjny powinien podejmować czynności zmierzające do szybkiego za-

łatwienia sprawy i dążyć do jej rozstrzygnięcia na pierwszym posiedzeniu (art. 7
PrPostSądAdm), a rozpoznawanie spraw odbywa się jawnie, chyba że przepis szcze-
gólny stanowi inaczej (art. 10 PrPostSądAdm).

390

70729800031276
70
 Udział prokuratora, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka
oraz organizacji społecznej:

Prokurator oraz Rzecznik Rzecznik Praw Dziecka Organizacja społeczna,

Praw Obywatelskich mogą:
▶ wziąć udział w każdym to-
czącym się postępowaniu;
▶ wnieść skargę, skargę ka-
sacyjną, zażalenie oraz
skargę o wznowienie po-
stępowania,
– jeżeli według ich oceny
wymagają tego ochrona pra-
worządności lub praw czło-
wieka i obywatela. W takim
przypadku przysługują im
prawa strony.
może wziąć udział w każdym w zakresie swojej działal-
toczącym się postępowaniu, ności statutowej, może brać
a także wnieść skargę, skar- udział w postępowaniu.
gę kasacyjną, zażalenie oraz
skargę o wznowienie postę-
powania, jeżeli według jego
oceny wymaga tego ochro-
na praw dziecka. W takim
przypadku przysługują mu
prawa strony.

Ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego

co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd administracyjny (instytucja rozszerzonej
prejudycjalności wyroku karnego).

Przykład
Związanie sądu administracyjnego ustaleniami wyroku skazującego: „Przepis art. 11 ustawy
z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przez sądami administracyjnymi (Dz.U.
z 2002 r. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) rozumieć należy w ten sposób, że zakazuje on podważania
ustaleń organu administracji publicznej zgodnych z ustaleniami prawomocnego wyroku skazu-
jącego oraz nakazuje akceptację ustaleń zgodnych z ustaleniami wyroku skazującego” (wyr. NSA
z 12.2.2009 r., II GSK 727/08, Legalis).

Dla każdej sprawy sądowoadministracyjnej tworzy się akta. Akta są tworzone w po-
staci elektronicznej lub papierowej (art. 12a § 1 PrPostSądAdm).
Zgodnie z art. 12b § 1 PrPostSądAdm, określony w ustawie warunek formy pisemnej
uważa się za zachowany, jeżeli dokument elektroniczny został podpisany w sposób,
o którym mowa w art. 46 § 2a PrPostSądAdm. Regulacja ta zakłada więc możliwość
składania pism procesowych w formie dokumentu elektronicznego w postępowaniu
przed sądami administracyjnymi. Wymogi dotyczące podpisu zawarte są w art. 46

391

70729800031276
70
§ 2a PrPostSądAdm. Wnoszenie ich następuje przez elektroniczną skrzynkę podaw-
czą (ESP), do stosowania której zostały zobowiązane sądy. Dokumenty elektroniczne
(e-pisma) mają być następnie doręczone przez sąd stronom za pomocą środków komu-
nikacji elektronicznej na warunkach określonych w art. 74a PrPostSądAdm.

Ważne
Zarówno art. 12b, jak i 46 PrPostSądAdm, na podstawie ustawy z 18.11.2020 r. o dorę-
czeniach elektronicznych, ulegną zmianie. Sądy administracyjne będą obowiązane
stosować przepisy ustawy w zakresie doręczania korespondencji z wykorzystaniem
publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego lub publicznej usługi
hybrydowej od 1.10.2029 r.

392

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 2. STRONY

Osoba fizyczna, osoba prawna lub organ administracji publicznej ma zdolność wy-
stępowania przed sądem administracyjnym jako strona. Zdolność sądową mają także
państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości
prawnej oraz organizacje społeczne nieposiadające osobowości prawnej.
Zdolność sądową mają także organizacje społeczne, choćby nie posiadały osobowo-
ści prawnej, w zakresie ich statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów
prawnych innych osób.
Zdolność sądową mają także inne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowo-
ści prawnej, jeżeli przepisy prawa dopuszczają możliwość nałożenia na te jednostki
obowiązków lub przyznania uprawnień lub skierowania do nich nakazów i zakazów,
a także stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z prze-
pisów prawa.
Zdolność do czynności w postępowaniu w sprawach sądowoadministracyjnych mają
osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych, osoby prawne
oraz organizacje społeczne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości
prawnej.

Ważne
Osoba fizyczna ograniczona w zdolności do czynności prawnych ma zdolność do czyn-
ności w postępowaniu w sprawach wynikających z czynności prawnych, których może
dokonywać samodzielnie (art. 26 § 2 PrPostSądAdm).

Dla strony niemającej zdolności procesowej, która nie ma przedstawiciela ustawowe-

go, jak również dla strony niemającej organu powołanego do jej reprezentowania, sąd
na wniosek strony przeciwnej ustanowi kuratora, jeżeli strona ta podejmuje przeciw-

393

70729800031276
70
ko drugiej stronie czynność niecierpiącą zwłoki. Postanowienie sądu może zapaść
na posiedzeniu niejawnym. Może je wydać także referendarz sądowy.

W postępowaniu w sprawie sądowoadministracyjnej stronami są:

skarżący organ, którego działanie, bezczynność lub

przewlekłe prowadzenie postępowania
jest przedmiotem skargi

Osoba, która brała udział w postępowaniu administracyjnym, a nie wniosła skargi,

jeżeli wynik postępowania sądowego dotyczy jej interesu prawnego jest uczestnikiem
tego postępowania na prawach strony.
Jeżeli przepis szczególny przewiduje, że strony postępowania przed organem admini-
stracji publicznej są zawiadamiane o aktach lub innych czynnościach tego organu przez
obwieszczenie lub w inny sposób publicznego ogłoszenia, osoba która brała udział
w postępowaniu i nie wniosła skargi, a wynik postępowania sądowego dotyczy jej in-
teresu prawnego, jest uczestnikiem tego postępowania na prawach strony, jeżeli przed
rozpoczęciem rozprawy złoży wniosek o przystąpienie do postępowania.
Jeżeli wynik postępowania sądowego nie dotyczy interesu prawnego osób, o których
mowa powyżej, a żądają one dopuszczenia do udziału w postępowaniu, sąd wydaje
na posiedzeniu niejawnym postanowienie o odmowie dopuszczenia do udziału w spra-
wie. Na postanowienie przysługuje zażalenie.
Udział w charakterze uczestnika może zgłosić również osoba, która nie brała udziału
w postępowaniu administracyjnym, jeżeli wynik tego postępowania dotyczy jej in-
teresu prawnego, a także organizacja społeczna w sprawach innych osób, jeżeli sprawa
dotyczy zakresu jej statutowej działalności. Na postanowienie o odmowie dopuszczenia
do udziału w sprawie przysługuje zażalenie.

394

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 3. PEŁNOMOCNICY

Pełnomocnikiem strony może być adwokat lub radca prawny, a ponadto inny skarżący
lub uczestnik postępowania, jak również rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni
strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia, a także inne
osoby, jeżeli przewidują to przepisy szczególne.

Ważne
Pełnomocnikiem osoby prawnej lub przedsiębiorcy, w tym nieposiadającego osobowo-
ści prawnej, może być również pracownik tej jednostki albo jej organu nadrzędnego.
Dotyczy to również państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych niepo-
siadających osobowości prawnej (art. 35 § 2 PrPostSądAdm).

Osoba prawna lub zarząd spółki partnerskiej świadczący na podstawie odrębnych

przepisów pomoc prawną przedsiębiorcy, osobie prawnej lub innej jednostce organi-
zacyjnej, mogą udzielić pełnomocnictwa procesowego – w imieniu podmiotu, któremu
świadczą pomoc prawną – adwokatowi lub radcy prawnemu, jeżeli zostały do tego
upoważnione przez ten podmiot.
Pełnomocnikiem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie
postępowania są przedmiotem skargi, może być także funkcjonariusz lub pracownik
kierowanej przez ten organ jednostki organizacyjnej.
W sprawach:
1) w których sąd przedstawił zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości
do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów;
2) w których sąd przedstawił pytanie prawne Trybunałowi Sprawiedliwości UE;
3) skarg na pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane w indy-
widualnych sprawach

395

70729800031276
70
– pełnomocnikiem organu może być także funkcjonariusz lub pracownik jednostki
organizacyjnej kierowanej przez organ nadrzędny.
Pełnomocnik obowiązany jest przy pierwszej czynności procesowej dołączyć do akt
sprawy pełnomocnictwo z podpisem mocodawcy lub wierzytelny odpis pełnomoc-
nictwa. Adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy, a także doradca podatkowy
mogą sami uwierzytelnić odpis udzielonego im pełnomocnictwa oraz odpisy innych
dokumentów wykazujących ich umocowanie. Sąd może w razie wątpliwości zażądać
urzędowego poświadczenia podpisu strony.
W toku sprawy pełnomocnictwo może być udzielone ustnie na posiedzeniu sądu przez
oświadczenie złożone przez stronę i wciągnięte do protokołu.

Pełnomocnictwo może być:

ogólne – do prowadzenia do prowadzenia do niektórych

spraw przed sądami poszczególnych spraw tylko czynności
administracyjnymi w postępowaniu

Pełnomocnictwo ogólne lub do prowadzenia poszczególnych spraw obejmuje z sa-

mego prawa umocowanie do:
1) wszystkich łączących się ze sprawą czynności w postępowaniu, nie wyłączając
skargi o wznowienie postępowania i postępowania wywołanego jej wniesieniem;
2) udzielenia dalszego pełnomocnictwa na zasadach określonych w odrębnych prze-
pisach;
3) cofnięcia skargi w całości lub w części, jeżeli czynności te nie zostały wyłączone
w danym pełnomocnictwie;
4) odbioru kosztów postępowania.
Wypowiedzenie pełnomocnictwa przez mocodawcę odnosi skutek prawny w stosunku
do sądu od dnia zawiadomienia go o tym, w stosunku zaś do strony przeciwnej i innych
uczestników – od dnia doręczenia im tego zawiadomienia przez sąd.

396

70729800031276
70
 Ważne
Adwokat, radca prawny, doradca podatkowy lub rzecznik patentowy, który wypowie-
dział pełnomocnictwo, obowiązany jest działać za stronę jeszcze przez 2 tygodnie,
chyba że mocodawca zwolni go od tego obowiązku. Każdy inny pełnomocnik po-
winien, mimo wypowiedzenia, działać za mocodawcę przez ten sam czas, jeżeli jest
to konieczne do uchronienia mocodawcy od niekorzystnych skutków prawnych (art. 42
§ 2 PrPostSądAdm).

W razie śmierci strony albo utraty przez nią zdolności sądowej pełnomocnictwo
wygasa. Jednak pełnomocnik procesowy działa aż do czasu zawieszenia postępowania.

397

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 4. PISMA PROCESOWE
– ZAGADNIENIA OGÓLNE

Pismo w postępowaniu sądowym obejmuje wnioski i oświadczenia stron składane

poza rozprawą.

Każde pismo strony powinno zawierać:

oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich
przedstawicieli ustawowych i pełnomocników

oznaczenie rodzaju pisma

osnowę wniosku lub oświadczenia

podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika

wymienienie załączników

Pismo strony powinno ponadto zawierać w przypadku:

1) gdy jest pierwszym pismem w sprawie:
a) oznaczenie miejsca zamieszkania, a w razie jego braku – adresu do doręczeń,
lub siedziby i adresów stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników,
b) numer PESEL strony wnoszącej pismo, będącej osobą fizyczną oraz numer
PESEL jej przedstawiciela ustawowego, jeżeli są obowiązani do jego posiadania
albo posiadają go, nie mając takiego obowiązku, lub

398

70729800031276
70
 c) numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku jego braku – numer
identyfikacyjny REGON albo numer w innym właściwym rejestrze lub ewiden-
cji, albo numer identyfikacji podatkowej strony wnoszącej pismo, niebędącej
osobą fizyczną, która nie ma obowiązku wpisu we właściwym rejestrze lub
ewidencji, jeżeli jest ona obowiązana do jego posiadania,
d) oznaczenie przedmiotu sprawy;
2) dalszych pism procesowych – sygnaturę akt.
W przypadku gdy pismo strony jest wnoszone w formie dokumentu elektronicznego
(od 1.10.2029 r. – w postaci elektronicznej), powinno ponadto zawierać adres elektro-
niczny (od 1.10.2029 r. – adres do doręczeń elektronicznych) oraz zostać podpisane
przez stronę albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika kwalifikowanym
podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.
Pismo wnoszone w innej formie niż forma dokumentu elektronicznego (w innej postaci
niż postać elektroniczna), zawierające żądanie doręczania pism sądu za pomocą środ-
ków komunikacji elektronicznej, powinno zawierać oznaczenie adresu elektronicz-
nego (adresu do doręczeń elektronicznych). Jeżeli nie zawiera adresu elektronicznego,
sąd przyjmuje, że właściwy jest adres elektroniczny, z którego nadano pismo wniesione
w formie dokumentu elektronicznego. Od 1.10.2029 r., jeżeli pismo nie zawiera adresu
do doręczeń elektronicznych, sąd przyjmuje, że właściwy jest adres do doręczeń elek-
tronicznych wpisany do bazy adresów elektronicznych, o której mowa w art. 25 ustawy
z 18.11.2020 r. o doręczeniach elektronicznych, albo adres do doręczeń elektronicznych,
z którego nadano pismo.
Do pisma należy dołączyć pełnomocnictwo lub jego wierzytelny odpis, jeżeli pismo
wnosi pełnomocnik, który w danej sprawie nie złożył jeszcze tych dokumentów przed
sądem.
Za stronę, która nie może się podpisać, podpisuje pismo osoba przez nią upoważniona,
z wymienieniem przyczyny, dla której strona sama się nie podpisała.
Do pisma strony należy dołączyć jego odpisy i odpisy załączników dla doręczenia ich
stronom, a ponadto, jeżeli w sądzie nie złożono załączników w oryginale, po jednym
odpisie każdego załącznika do akt sądowych.
Jeżeli pismo strony nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowa-
nia warunków formalnych, przewodniczący wzywa stronę do jego uzupełnienia lub
poprawienia w terminie 7 dni pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania,
chyba że ustawa stanowi inaczej.
Jeżeli strona nie uzupełniła lub nie poprawiła pisma w terminie, przewodniczący za-
rządza pozostawienie pisma bez rozpoznania. Na zarządzenie przysługuje zażalenie.

399

70729800031276
70
 Ważne
Pismo poprawione lub uzupełnione w terminie wywołuje skutki od dnia jego wniesienia
(art. 49 § 3 PrPostSądAdm).

Czynności, o których mowa powyżej, może wykonywać referendarz sądowy.

400

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 5. SKARGA

Skarga do sądu administracyjnego jest szczególnym środkiem prawnym

uruchamiającym procedurę sądowej kontroli legalności:

decyzji administracyjnych

postanowień

bezczynności organów

rozstrzygnięć nadzorczych

uchwał organów samorządu terytorialnego

przepisów prawa miejscowego stanowionych przez wojewódzkie organy

administracji rządowej zespolonej i niezespolonej

uchwał, postanowień i milczenia dotyczących referendum gminnego

wskazanych w ustawach innych aktów i czynności, oraz orzeczeń wojewódzkich

sądów administracyjnych

401

70729800031276
70
 Skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego może złożyć:

każdy, kto ma w tym interes prawny

prokurator

Rzecznik Praw Obywatelskich

Rzecznik Praw Dziecka

organizacja społeczna w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach

dotyczących interesów prawnych innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu
administracyjnym

inny podmiot, któremu ustawy przyznają prawo do wniesienia skargi

Termin do wniesienia skargi wynosi 30 dni od dnia doręczenia skarżącemu roz-

strzygnięcia w sprawie albo aktu w postaci: pisemnej interpretacji przepisów prawa
podatkowego wydawanej w indywidualnych sprawach, opinii zabezpieczającej i odmo-
wy wydania opinii zabezpieczającej. Jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia
w sprawie będącej przedmiotem skargi, skargę na akty lub czynności wnosi się w ter-
minie 30 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się o wydaniu aktu lub podjęciu
innej czynności (art. 53 § 1 i 2 PrPostSądAdm).

Ważne
Terminy powyższe uważa się za zachowane także wtedy, gdy przed ich upływem strona
wniosła skargę wprost do sądu administracyjnego.

Prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich lub Rzecznik Praw Dziecka mogą wnieść
skargę w terminie 6 miesięcy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie
indywidualnej, a w pozostałych przypadkach w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia
w życie aktu lub podjęcia innej czynności uzasadniającej wniesienie skargi.
Skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania można wnieść
w każdym czasie po wniesieniu ponaglenia do właściwego organu. Norma ta dotyczy
także prokuratora, Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka (art. 53
§ 3 PrPostSądAdm).

402

70729800031276
70
Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego
działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem
skargi, po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jakie służyły skarżącemu w postępowa-
niu przed organem właściwym w sprawie (art. 54 § 1 w zw. z art. 53 § 1 PrPostSądAdm).
Skargę w formie dokumentu elektronicznego wnosi się do elektronicznej skrzynki
podawczej tego organu (od 1.10.2029 r. – w postaci elektronicznej na adres doręczeń
elektronicznych).
Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie
nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub ponaglenie,
przewidziany w ustawie (art. 52 § 2 PrPostSądAdm).
Jeżeli stronie przysługuje prawo do zwrócenia się do organu, który wydał decyzję
z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy, strona może wnieść skargę na tę decyzję
bez skorzystania z tego prawa (art. 52 § 2 PrPostSądAdm).
Organ, do którego wniesiono skargę, przekazuje skargę sądowi wraz z kompletnymi
i uporządkowanymi aktami sprawy i odpowiedzią na skargę, w terminie 30 dni od dnia
jej otrzymania.
Organ, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania za-
skarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości w terminie
30 dni od dnia jej otrzymania. W przypadku skargi na decyzję, uwzględniając skargę
w całości, organ uchyla zaskarżoną decyzję i wydaje nową decyzję. Uwzględniając skar-
gę, organ stwierdza jednocześnie, czy działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadze-
nie postępowania miały miejsce bez podstawy prawnej albo z rażącym naruszeniem
prawa (art. 54 § 2–3 PrPostSądAdm).
W razie wniesienia skargi do sądu po wszczęciu postępowania administracyjnego
w celu zmiany, uchylenia, stwierdzenia nieważności aktu lub wznowienia postępowa-
nia, postępowanie sądowe podlega zawieszeniu.
Skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym,
a ponadto zawierać:
1) wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności;
2) oznaczenie organu, którego działania, bezczynności lub przewlekłego prowadzenia
postępowania skarga dotyczy;
3) określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego.
Skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidual-
nej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę opinii zabezpieczającej może być oparta
wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczenia się błędu
wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego.
Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

403

70729800031276
70
 Zgodnie z art. 58 § 1 PrPostSądAdm sąd odrzuca skargę:

jeżeli sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego

wniesioną po upływie terminu do jej wniesienia

gdy nie uzupełniono w wyznaczonym terminie braków formalnych skargi

jeżeli sprawa objęta skargą pomiędzy tymi samymi stronami jest w toku lub
została już prawomocnie osądzona

jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo jeżeli skarżący nie
ma zdolności procesowej, a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy albo jeżeli
w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną skarżącą zachodzą
braki uniemożliwiające jej działanie

jeżeli interes prawny lub uprawnienie wnoszącego skargę na uchwałę lub akt,
o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 5 i 6 PrPostSądAdm nie zostały naruszone
stosownie do wymagań przepisu szczególnego

jeżeli z innych przyczyn wniesienie skargi jest niedopuszczalne

Ważne
Skarżący może cofnąć skargę. Cofnięcie skargi wiąże sąd. Jednak sąd uzna cofnięcie
skargi za niedopuszczalne, jeżeli zmierza ono do obejścia prawa lub spowodowa-
łoby utrzymanie w mocy aktu lub czynności dotkniętych wadą nieważności (art. 60
PrPost­SądAdm).

Zgodnie z art. 61 § 1 PrPostSądAdm wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania

aktu lub czynności.

404

70729800031276
70
 W razie wniesienia skargi (art. 61 § 2 PrPostSądAdm):

na decyzję lub na inne akty lub na uchwały organów

postanowienie czynności z zakresu jednostek samorządu
administracji publicznej terytorialnego i ich
dotyczące uprawnień związków oraz na akty
lub obowiązków terenowych organów
▶ organ, który wynikających administracji rządowej
wydał decyzję lub z przepisów prawa
postanowienie,
może wstrzymać, ▶ właściwy organ
z urzędu lub na ▶ właściwy organ może, z urzędu lub na
wniosek skarżącego, może, z urzędu lub na wniosek skarżącego,
ich wykonanie wniosek skarżącego, wstrzymać wykonanie
w całości lub w części, wstrzymać wykonanie uchwały lub aktu
chyba że zachodzą aktu lub czynności w całości lub w części,
przesłanki, od których w całości lub w części z wyjątkiem przepisów
w postępowaniu prawa miejscowego,
administracyjnym które weszły w życie
uzależnione jest
nadanie decyzji lub
postanowieniu rygoru
natychmiastowej
wykonalności albo
gdy ustawa szczególna
wyłącza wstrzymanie
ich wykonania

Po przekazaniu sądowi skargi sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie

o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, jeżeli zachodzi
niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do od-
wrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie,
chyba że ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania. Odmowa wstrzyma-
nia wykonania aktu lub czynności przez organ nie pozbawia skarżącego prawa złożenia
wniosku do sądu. Dotyczy to także aktów wydanych lub podjętych we wszystkich po-
stępowaniach prowadzonych w granicach tej samej sprawy (art. 61 § 3 PrPostSądAdm).

405

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 6. WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA

Jeżeli ustawy tak stanowią, postępowanie sądowe wszczyna się na wniosek. Wniosek
składa się bezpośrednio do sądu.
Wniosek powinien czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, a po-
nadto zawierać określenie żądania, jego podstawy i uzasadnienie oraz oznaczenie
stron i organów, a także spełniać inne wymagania określone w przepisach szczegól-
nych.
Do wniosku stosuje się odpowiednio przepisy o skardze, jeżeli ustawa nie stanowi
inaczej.

406

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 7. SPRZECIW OD DECYZJI

Od decyzji, o której mowa w art. 138 § 2 KPA, tzw. decyzji kasacyjnej, skarga nie przy-
sługuje, jednak strona niezadowolona z treści decyzji może wnieść od niej sprzeciw.
Decyzje kasacyjne, wydawane na podstawie art. 138 § 2 KPA, polegają na tym, iż or-
gan odwoławczy może uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do
ponownego rozpatrzenia organowi I instancji, gdy decyzja ta została wydana z na-
ruszeniem przepisów postępowania, a konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma
istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie.
Do sprzeciwu od decyzji stosuje się odpowiednio przepisy o skardze, jeżeli ustawa nie
stanowi inaczej.

SPRZECIW OD DECYZJI

powinien czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym

zawierać wskazanie zaskarżonej decyzji

żądanie jej uchylenia

oznaczenie organu, który wydał zaskarżoną decyzję

Sprzeciw od decyzji wnosi się w terminie 14 dni od dnia doręczenia skarżącemu de-
cyzji. Sprzeciw od decyzji wnosi się za pośrednictwem organu, którego decyzja jest
przedmiotem sprzeciwu od decyzji.

407

70729800031276
70
Termin uważa się za zachowany także wtedy, gdy przed jego upływem strona wnio-
sła sprzeciw od decyzji wprost do sądu administracyjnego. W takim przypadku sąd
niezwłocznie wzywa organ, który wydał zaskarżoną decyzję, do przekazania sądowi
kompletnych i uporządkowanych akt sprawy.
Organ przekazuje sprzeciw od decyzji sądowi wraz z kompletnymi i uporządkowanymi
aktami sprawy w terminie 14 dni od dnia jego otrzymania. Organ, który wydał zaskar-
żoną decyzję, przekazuje sądowi kompletne i uporządkowane akta sprawy w terminie
14 dni od dnia otrzymania wezwania.
Organ może w zakresie swojej właściwości uwzględnić sprzeciw od decyzji w całości
w terminie 14 dni od dnia jego otrzymania, uchylając zaskarżoną decyzję i wydając
nową decyzję na podstawie art. 138 § 1 albo 4 KPA.
Sąd rozpoznaje sprzeciw od decyzji na posiedzeniu niejawnym w terminie 30 dni
od dnia wpływu sprzeciwu od decyzji.
Sąd, rozpoznając sprzeciw od decyzji, może przekazać sprawę do rozpoznania na roz-
prawie.
Rozpoznając sprzeciw od decyzji, sąd ocenia jedynie istnienie przesłanek do wydania
decyzji, o której mowa w art. 138 § 2 KPA.

408

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 8. DORĘCZENIA

Sąd dokonuje doręczeń przez operatora pocztowego w rozumieniu ustawy

z 23.11.2012 r. – Prawo pocztowe, przez swoich pracowników lub przez inne upo-
ważnione przez sąd osoby lub organy albo za pomocą środków komunikacji elek-
tronicznej.
Od 1.10.2029 r. sąd będzie doręczał pisma na adres do doręczeń elektronicznych
na zasadach określonych w art. 65a PrPostSądAdm, dodanym ustawą z 18.11.2020 r.
o doręczeniach elektronicznych. Dopiero w przypadku braku możliwości doręczenia
w powyżej wskazany sposób, sąd będzie doręczał pisma przez operatora pocztowego,
przez swoich pracowników lub przez inne upoważnione przez sąd osoby lub organy.

Ważne
W toku sprawy adwokaci, radcy prawni, doradcy podatkowi, rzecznicy patentowi
i Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej doręczają sobie nawzajem pisma
bezpośrednio za potwierdzeniem odbioru i oznaczeniem daty lub przesyłką poleco-
ną (od 1.10.2029 r. – na wskazane adresy do doręczeń elektronicznych). W treści pisma
procesowego wniesionego do sądu zamieszcza się oświadczenie o doręczeniu odpisu
pisma drugiej stronie albo o jego nadaniu przesyłką poleconą (odpowiednio – na adres
do doręczeń elektronicznych). Pisma niezawierające powyższego oświadczenia podle-
gają zwrotowi bez wzywania do usunięcia tego braku.

Jeżeli stroną jest osoba fizyczna, doręczenia dokonuje się jej osobiście, a gdy nie ma ona
zdolności procesowej jej przedstawicielowi ustawowemu.
Pisma w postępowaniu sądowym lub orzeczenia dla osoby prawnej, jak również dla
jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, doręcza się organowi
uprawnionemu do reprezentowania ich przed sądem lub do rąk pracownika upoważ-
nionego do odbioru pism.

409

70729800031276
70
Pisma w postępowaniu sądowym dla przedsiębiorców i wspólników spółek handlo-
wych, wpisanych do rejestru sądowego na podstawie odrębnych przepisów, doręcza
się na adres podany w rejestrze (od 1.10.2029 r. – adres do doręczeń elektronicznych),
chyba że strona wskazała inny adres dla doręczeń.

Ważne
W dni ustawowo wolne od pracy oraz w porze nocnej doręczeń można dokonywać tylko
w wyjątkowych przypadkach, za uprzednim zarządzeniem prezesa sądu. Za porę nocną
uważa się czas od godziny 21.00 do godziny 7.00.

Doręczenia dokonuje się w mieszkaniu, w miejscu pracy lub tam, gdzie się adresata
zastanie. Na wniosek adresata doręczenie może być dokonane na wskazany przez nie-
go adres skrytki pocztowej. W takim przypadku pismo przesłane za pośrednictwem
operatora pocztowego w składa się w placówce pocztowej tego operatora, umieszczając
zawiadomienie o tym w skrytce pocztowej adresata. W zawiadomieniu wskazuje się
placówkę pocztową operatora, w której złożono pismo oraz zamieszcza się informację,
że należy je odebrać w terminie 7 dni od dnia pozostawienia zawiadomienia.
Jeżeli doręczający nie zastanie adresata w mieszkaniu, może doręczyć pismo dorosłemu
domownikowi, a gdyby go nie było – administracji domu lub dozorcy, jeżeli osoby te nie
mają sprzecznych interesów w sprawie i podjęły się oddania mu pisma.
Jeżeli doręczenia dokonuje się w miejscu pracy, można doręczyć pismo osobie upoważ-
nionej do odbioru pism.
Strony i ich przedstawiciele mają obowiązek zawiadamiać sąd o każdej zmianie miejsca
zamieszkania, adresu do doręczeń, w tym adresu elektronicznego (od 1.10.2029 r. –
adresu do doręczeń elektronicznych) lub siedziby.

Ważne
W razie zaniedbania tego obowiązku pismo pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem
doręczenia, chyba że nowy adres jest sądowi znany. O powyższym obowiązku i skutkach
jego niedopełnienia sąd powinien pouczyć stronę przy pierwszym doręczeniu.

Doręczenie zastępcze – w razie niemożności doręczenia pisma w sposób opisany po-

wyżej, pismo składa się na okres 14 dni w placówce pocztowej albo w urzędzie gminy,
dokonując jednocześnie zawiadomienia o złożeniu pisma wraz z informacją o możliwo-
ści jego odbioru w placówce pocztowej albo w urzędzie gminy w terminie 7 dni od dnia
pozostawienia zawiadomienia, umieszcza się w oddawczej skrzynce pocztowej, a gdy

410

70729800031276
70
to nie jest możliwe, na drzwiach mieszkania adresata lub w miejscu wskazanym jako
adres do doręczeń, na drzwiach biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat
wykonuje swoje czynności zawodowe.
W przypadku niepodjęcia pisma w terminie 7 dni pozostawia się powtórne zawiado-
mienie o możliwości odbioru pisma w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia pierw-
szego zawiadomienia o złożeniu pisma w placówce pocztowej albo w urzędzie gminy.
Doręczenie pism przez sąd za pomocą środków komunikacji elektronicznej nastę-
puje, jeżeli strona spełniła jeden z następujących warunków:
1) wniosła pismo w formie dokumentu elektronicznego przez elektroniczną skrzynkę
podawczą sądu lub organu, za pośrednictwem którego składane jest pismo;
2) wystąpiła do sądu o takie doręczenie i wskazała sądowi adres elektroniczny;
3) wyraziła zgodę na doręczanie pism za pomocą tych środków i wskazała sądowi
adres elektroniczny.
Regulacja dotycząca doręczania pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej
zostanie 1.10.2029 r. uchylona.
Jeżeli adresat odmawia przyjęcia pisma, zwraca się je sądowi z adnotacją o odmowie
jego przyjęcia i datą odmowy. Pismo wraz z adnotacją dołącza się do akt sprawy
(art. 74 § 1 PrPostSądAdm).

Ważne
Odbierający pismo potwierdza odbiór i jego datę własnoręcznym podpisem. Jeżeli tego
nie może lub nie chce uczynić, doręczający sam oznacza datę doręczenia oraz przyczyny
braku podpisu.

Doręczający stwierdza na potwierdzeniu odbioru sposób doręczenia, a na doręczonym

piśmie zaznacza dzień doręczenia i opatruje to stwierdzenie swoim podpisem.

411

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 9. TERMINY

Bieg terminu wyznaczonego przez sąd lub przewodniczącego rozpoczyna się

od ogłoszenia w tym przedmiocie postanowienia lub zarządzenia, a gdy ustawa
przewiduje doręczenie z urzędu – od jego doręczenia.
Datą wniesienia pisma w formie dokumentu elektronicznego jest określona w urzędo-
wym poświadczeniu odbioru data wprowadzenia pisma do systemu teleinformatycz-
nego sądu lub właściwego organu.
Od 1.10.2029 r. data wniesienia pisma w postaci elektronicznej będzie określona w do-
wodzie otrzymania, o którym mowa w art. 41 ustawy z 18.11.2020 r. o doręczeniach
elektronicznych, data wprowadzenia pisma do systemu teleinformatycznego sądu lub
właściwego organu.
Przewodniczący może z ważnej przyczyny przedłużyć termin sądowy z urzędu lub
na wniosek strony zgłoszony przed upływem terminu, a także skrócić termin sądowy
na wniosek strony.

Ważne
Czynność w postępowaniu sądowym podjęta przez stronę po upływie terminu jest
bezskuteczna.

Jeżeli strona nie dokonała w terminie czynności w postępowaniu sądowym bez swojej
winy, sąd na jej wniosek postanowi o przywróceniu terminu. Postanowienie o przy-
wróceniu terminu albo odmowie jego przywrócenia może być wydane na posiedzeniu
niejawnym.

412

70729800031276
70
 Ważne
Przywrócenie terminu nie jest dopuszczalne, jeżeli uchybienie terminowi nie powoduje
dla strony ujemnych skutków w zakresie postępowania sądowego.

Na postanowienie o przywróceniu terminu albo o odmowie jego przywrócenia przy-

sługuje zażalenie.
Pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu wnosi się do sądu, w którym czynność
miała być dokonana, w ciągu 7 dni od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu.
W piśmie tym należy uprawdopodobnić okoliczności wskazujące na brak winy
w uchybieniu terminu.
Wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi wnosi się za pośrednictwem
organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania
są przedmiotem skargi.

Ważne
Równocześnie z wnioskiem strona powinna dokonać czynności, której nie dokonała
w terminie.

Po upływie roku od uchybionego terminu, jego przywrócenie jest dopuszczalne tylko

w przypadkach wyjątkowych.
Spóźniony lub z mocy ustawy niedopuszczalny wniosek o przywrócenie terminu sąd
odrzuci na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie przysługuje zażalenie.
Zgłoszenie wniosku o przywrócenie terminu nie wstrzymuje postępowania w sprawie
ani wykonania orzeczenia. Sąd może jednak, stosownie do okoliczności, wstrzymać
postępowanie lub wykonanie orzeczenia. Postanowienie może być wydane na posie-
dzeniu niejawnym. W razie uwzględnienia wniosku sąd może natychmiast przystąpić
do rozpoznania sprawy.

413

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 10. POSIEDZENIE SĄDOWE

Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, posiedzenia sądowe są jawne, a sąd orze-
kający rozpoznaje sprawy na rozprawie.
Posiedzenia sądowe odbywają się w budynku sądowym, a poza tym budynkiem tyl-
ko wówczas, z zachowaniem wymagań dotyczących bezpieczeństwa, gdy czynności
sądowe muszą być wykonane w innym miejscu albo gdy odbycie posiedzenia poza
budynkiem sądowym ułatwia przeprowadzenie sprawy lub przyczynia się znacznie
do zaoszczędzenia kosztów.
Przewodniczący może zarządzić przeprowadzenie posiedzenia jawnego przy użyciu
urządzeń technicznych umożliwiających jego przeprowadzenie na odległość. W ta-
kim przypadku uczestnicy mogą brać udział w posiedzeniu sądowym, gdy przebywają
w budynku innego sądu, i tam dokonywać czynności procesowych, a przebieg czyn-
ności procesowych transmituje się z sali sądowej sądu prowadzącego postępowanie
do miejsca pobytu uczestników postępowania oraz z miejsca pobytu uczestników
postępowania do sali sądowej sądu prowadzącego postępowanie.

W zawiadomieniu o posiedzeniu oznacza się:

imię, nazwisko albo nazwę i siedzibę zawiadamianego oraz adres zawiadamianego

sąd oraz miejsce i czas posiedzenia

skarżącego oraz przedmiot sprawy

414

70729800031276
70
 cel posiedzenia

skutki niestawiennictwa

Na posiedzenia jawne wstęp na salę sądową mają – poza stronami i osobami we-
zwanymi – tylko osoby pełnoletnie. Przewodniczący może zezwolić na obecność na
posiedzeniu małoletnim. Na posiedzenia niejawne mają wstęp tylko osoby wezwane.

Ważne
Sąd z urzędu zarządza odbycie całego posiedzenia lub części przy drzwiach zamknię-
tych, jeżeli publiczne rozpoznanie sprawy zagraża moralności, bezpieczeństwu państwa
lub porządkowi publicznemu, a także gdy mogą być ujawnione okoliczności stanowiące
informacje niejawne.

Sąd na wniosek strony zarządza odbycie posiedzenia przy drzwiach zamkniętych,

jeżeli wymaga tego ochrona życia prywatnego strony lub inny ważny interes pry-
watny. Postępowanie dotyczące tego wniosku odbywa się przy drzwiach zamkniętych.
Postanowienie w tym przedmiocie sąd ogłasza publicznie.
Z przebiegu posiedzenia jawnego protokolant pod kierunkiem przewodniczącego
spisuje protokół.
Z posiedzenia niejawnego sporządza się notatkę urzędową, jeżeli nie wydano orze-
czenia. Notatka urzędowa może być utrwalona w systemie teleinformatycznym sądu
i opatrzona kwalifikowanym podpisem elektronicznym.

415

70729800031276
70
 ZAWARTOŚĆ PROTOKOŁU:

oznaczenie sądu, miejsca i daty posiedzenia, imiona i nazwiska sędziów,

protokolanta, prokuratora, stron, jak również obecnych na posiedzeniu
przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz oznaczenie sprawy i wzmiankę
co do jawności

przebieg posiedzenia, w szczególności wnioski i twierdzenia stron, wymienienie

zarządzeń i orzeczeń wydanych na posiedzeniu oraz stwierdzenie, czy zostały
ogłoszone; jeżeli sporządzenie odrębnej sentencji orzeczenia nie jest wymagane,
wystarcza zamieszczenie w protokole treści samego rozstrzygnięcia; zamiast
podania wniosków i twierdzeń można w protokole powołać się na pisma
przygotowawcze

czynności stron mające znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy

Protokół podpisują przewodniczący i protokolant.

Protokół może być utrwalony w systemie teleinformatycznym sądu i opatrzony kwa-
lifikowanym podpisem elektronicznym.
Po wywołaniu sprawy rozprawa rozpoczyna się od sprawozdania sędziego, który
zwięźle przedstawia na podstawie akt stan sprawy ze szczególnym uwzględnieniem
zarzutów skargi.
Po złożeniu sprawozdania strony – najpierw skarżący, a potem organ – zgłaszają ustnie
swoje żądania i wnioski oraz składają wyjaśnienia. Strony mogą ponadto wskazywać
podstawy prawne i faktyczne swych żądań i wniosków. Przewodniczący udziela głosu
pozostałym stronom według ustalonej przez siebie kolejności.
Sąd może z urzędu lub na wniosek stron przeprowadzić dowody uzupełniające
z dokumentów, jeżeli jest to niezbędne do wyjaśnienia istotnych wątpliwości i nie spo-
woduje nadmiernego przedłużenia postępowania w sprawie.

Ważne
Fakty powszechnie znane sąd bierze pod uwagę nawet bez powołania się na nie przez
strony.

416

70729800031276
70
Przewodniczący zamyka rozprawę, gdy sąd uzna sprawę za dostatecznie wyjaśnioną.
Można zamknąć rozprawę również w przypadku, gdy ma być przeprowadzony jeszcze
uzupełniający dowód z dokumentów znanych stronom, a przeprowadzenie rozprawy
co do tego dowodu sąd uzna za zbyteczne.

417

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 11. POSTĘPOWANIE MEDIACYJNE
I UPROSZCZONE

Postępowanie mediacyjne może być przeprowadzone na wniosek:

▶ skarżącego lub
▶ organu,
złożony przed wyznaczeniem rozprawy.
Celem postępowania jest wyjaśnienie i rozważenie okoliczności faktycznych i praw-
nych sprawy oraz przyjęcie przez strony ustaleń co do sposobu załatwienia w granicach
obowiązującego prawa. Służy ono rozważeniu okoliczności sprawy i przyjęciu przez
strony ustaleń co do sposobu jej załatwienia (art. 115 PrPostSądAdm).
Mediator powinien zachować bezstronność przy prowadzeniu mediacji i niezwłocznie
ujawnić okoliczności, które mogłyby wzbudzić wątpliwość co do jego bezstronności.
Mediator ma prawo do przeglądania akt sprawy i otrzymywania odpisów, kopii lub
wyciągów z tych akt, chyba że strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub dorę-
czenia postanowienia kierującego strony do mediacji nie wyrazi zgody na przeglądanie
przez mediatora akt sprawy.

Ważne
Postępowanie mediacyjne nie jest jawne.

Mediator, strony i inne osoby biorące udział w postępowaniu mediacyjnym są obowią-

zani zachować w tajemnicy fakty, o których dowiedzieli się w związku z prowadzeniem
mediacji, chyba że strony postanowią inaczej.

418

70729800031276
70
 Ważne
Propozycje ugodowe, ujawnione fakty lub oświadczenia złożone w toku postępowania
mediacyjnego nie mogą być wykorzystywane po jego zakończeniu, z wyjątkiem ustaleń
zawartych w protokole z przebiegu postępowania mediacyjnego.

Zgodnie z art. 119 PrPostSądAdm sprawa może być rozpoznana w trybie uproszczo-
nym, jeżeli:
1) decyzja lub postanowienie są dotknięte wadą nieważności, o której mowa w art. 156
§ 1 KPA lub w innych przepisach albo wydane zostały z naruszeniem prawa dają-
cym podstawę do wznowienia postępowania;
2) strona zgłosi wniosek o skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie uproszczo-
nym, a żadna z pozostałych stron w terminie 14 dni od zawiadomienia o złożeniu
wniosku nie zażąda przeprowadzenia rozprawy;
3) przedmiotem skargi jest postanowienie wydane w postępowaniu administracyj-
nym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także postanowienie
rozstrzygające sprawę co do istoty oraz postanowienia wydane w postępowaniu
egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie;
4) przedmiotem skargi jest bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania;
5) decyzja została wydana w postępowaniu uproszczonym, o którym mowa w Dzia-
le II Rozdziale 14 KPA.
W trybie uproszczonym sąd rozpoznaje sprawy na posiedzeniu niejawnym w składzie
3 sędziów (art. 120 PrPostSądAdm).

419

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 12. ZAWIESZENIE
POSTĘPOWANIA

Ważne
Postępowanie ulega zawieszeniu z mocy prawa w razie zaprzestania czynności przez
sąd wskutek siły wyższej.

Zawieszenie z urzędu – obligatoryjne i nieobligatoryjne:

Sąd zawiesza postępowanie z urzędu: Sąd może zawiesić postępowanie z urzędu:

▶ w razie śmierci strony lub jej przed- ▶ jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wy-
stawiciela ustawowego, utraty przez niku innego toczącego się postępowania
nich zdolności procesowej, utraty administracyjnego, sądowoadministra-
przez stronę zdolności sądowej lub cyjnego, sądowego, przed Trybunałem Kon-
utraty przez przedstawiciela usta- stytucyjnym lub Trybunałem Sprawiedli-
wowego charakteru takiego przed- wości Unii Europejskiej;
stawiciela (jednak nie zawiesza się ▶ jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wy-
postępowania w razie śmierci strony, niku toczącej się procedury rozstrzygania
jeżeli przedmiot postępowania odno- sporów dotyczących podwójnego opodat-
si się wyłącznie do praw i obowiązków kowania w rozumieniu art. 2 pkt 6 usta-
ściśle związanych z osobą zmarłego); wy z 16.10.2019 r. o rozstrzyganiu sporów
▶ jeżeli w składzie organów jednostki dotyczących podwójnego opodatkowania
organizacyjnej będącej stroną zacho- oraz zawieraniu uprzednich porozumień
dzą braki uniemożliwiające jej dzia- cenowych;
łanie;

420

70729800031276
70
 Sąd zawiesza postępowanie z urzędu: Sąd może zawiesić postępowanie z urzędu:

▶ jeżeli strona lub jej przedstawiciel ▶ jeżeli ujawni się czyn, którego ustalenie
ustawowy znajduje się w miejsco- w drodze karnej lub dyscyplinarnej mogło-
wości pozbawionej wskutek nad- by wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie spra-
zwyczajnych wydarzeń komunikacji wy sądowoadministracyjnej;
z siedzibą sądu; ▶ jeżeli na skutek braku lub wskazania złego
▶ jeżeli w stosunku do strony zostało adresu skarżącego lub niewykonania przez
wszczęte postępowanie upadłościo- skarżącego innych zarządzeń nie można
we, a sprawa dotyczy przedmiotu nadać sprawie dalszego biegu;
wchodzącego w skład masy upadło- ▶ w razie śmierci pełnomocnika, chyba
ści; że strona działa przed sądem osobiście
▶ w razie przedstawienia przez sąd
w tym postępowaniu pytania praw-
nego Trybunałowi Konstytucyjnemu
albo Trybunałowi Sprawiedliwości
Unii Europejskiej;
▶ w razie wniesienia skargi do sądu
po wszczęciu postępowania admi-
nistracyjnego w celu zmiany, uchy-
lenia, stwierdzenia nieważności aktu
lub wznowienia postępowania;
▶ jeżeli zarządca sukcesyjny przestał
pełnić tę funkcję albo zarząd sukce-
syjny wygasł, w przypadku gdy po-
stępowanie toczyło się z udziałem
zarządcy sukcesyjnego

Sąd może również zawiesić postępowanie na zgodny wniosek stron.

Przykład
Złożenie wniosku przez stronę o zawieszenie postępowania: „Ewentualne złożenie wniosku przez
stronę o zawieszenie postępowania na podstawie art. 125 § 1 pkt 1 ustawy Postępowanie przed są-
dami administracyjnymi może być traktowane wyłącznie jako sugestia dla sądu. Strona nie może
mieć w takiej sytuacji «roszczenia» o pozytywne rozpoznanie takiego wniosku. Żądanie takie
przysługuje stronie wyłącznie w przypadku, o jakim mowa w art. 126 ustawy, tj. gdy wszystkie
strony wystąpią z wnioskiem o zawieszenie postępowania, bądź wniosek taki będzie popierany
przez każdą ze stron” (wyr. NSA (N) z 2.12.2021 r., II GSK 2294/21, Legalis).

421

70729800031276
70
 Sąd postanowi podjąć postępowanie z urzędu, gdy ustanie przyczyna zawieszenia,
w szczególności:

w razie śmierci strony – od dnia zgłoszenia się lub wskazania następców

prawnych zmarłego albo zarządcy sukcesyjnego w sprawach wynikających
z prowadzenia jego przedsiębiorstwa, albo ustanowienia we właściwej drodze
kuratora spadku

w razie utraty zdolności sądowej – od dnia ustalenia ogólnego następcy prawnego

w razie braku przedstawiciela ustawowego – od dnia jego ustanowienia

gdy rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego postępowania – od dnia

uprawomocnienia się orzeczenia kończącego to postępowanie; sąd może jednak
wcześniej, stosownie do okoliczności, podjąć dalsze postępowanie

jeżeli zarządca sukcesyjny, z którego udziałem toczyło się postępowanie, przestał

pełnić tę funkcję – od dnia zgłoszenia się lub wskazania kolejnego zarządcy
sukcesyjnego

w razie wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego – od dnia zgłoszenia się lub wskazania

następców prawnych zmarłego

Ważne
Jeżeli w ciągu roku od dnia wydania postanowienia o zawieszeniu postępowania nie
zgłoszą się lub nie zostaną wskazani następcy prawni zmarłego, a postępowanie nie
zostanie podjęte z udziałem zarządcy sukcesyjnego, sąd może z urzędu zwrócić się do
sądu spadku o ustanowienie kuratora spadku, chyba że kurator taki już wcześniej został
ustanowiony. Czynność tę może wykonać referendarz sądowy.

422

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 13. ORZECZENIA SĄDOWE

Sąd rozstrzyga sprawę wyrokiem w granicach danej sprawy, nie będąc związany zarzu-
tami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 PrPostSąd­Adm).
Sąd nie może wydać orzeczenia na niekorzyść skarżącego, chyba że stwierdzi naru-
szenie prawa powodujące nieważność zaskarżonego aktu lub czynności (art. 134 § 2
PrPostSądAdm).

Ważne
Wyrok może być wydany jedynie przez sędziów, przed którymi odbyła się rozprawa
poprzedzająca bezpośrednio wydanie wyroku (art. 136 PrPostSądAdm).

Uzasadnienie wyroku sporządza się z urzędu w terminie 14 dni od dnia:

▶ ogłoszenia wyroku albo
▶ podpisania sentencji wyroku wydanego na posiedzeniu niejawnym (art. 141 § 1
PrPostSądAdm).
W sprawach, w których skargę oddalono, uzasadnienie wyroku sporządza się na wnio-
sek strony zgłoszony w terminie 7 dni od dnia:
▶ ogłoszenia wyroku albo
▶ doręczenia odpisu sentencji wyroku.
Uzasadnienie wyroku sporządza się w terminie 14 dni od dnia zgłoszenia wniosku
(art. 141 § 2 PrPostSądAdm).
Sąd jest związany wydanym wyrokiem od chwili jego ogłoszenia, a jeżeli wyrok zo-
stał wydany na posiedzeniu niejawnym – od podpisania sentencji wyroku (art. 144
PrPostSądAdm).

423

70729800031276
70
 Sąd uwzględniając skargę na decyzję lub Sąd w razie nieuwzględnienia
postanowienie (art. 145 § 1): skargi (art. 151):

▶ uchyla decyzję lub postanowienie w całości lub ▶ skargę oddala, odpowiednio w ca-
w części, jeżeli stwierdzi naruszenie prawa; łości lub w części
▶ stwierdza nieważność decyzji lub postanowie-
nia w całości lub w części, jeżeli zachodzą przy-
czyny określone w art. 156 KPA lub w innych
przepisach, a także
▶ stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia
z naruszeniem prawa

Sąd, uwzględniając sprzeciw od decyzji, uchyla decyzję w całości, jeżeli stwierdzi naru-
szenie art. 138 § 2 KPA. Sąd może ponadto orzec z urzędu albo na wniosek strony o wy-
mierzeniu organowi grzywny w wysokości określonej w art. 154 § 6 PrPostSądAdm.
W przypadku nieuwzględnienia sprzeciwu od decyzji sąd oddala sprzeciw. Od wyro-
ku, o którym mowa powyżej, nie przysługuje środek odwoławczy, z tym że na zawarte
w wyroku postanowienie w przedmiocie grzywny przysługuje zażalenie.
W razie uwzględnienia skargi na akt lub czynność, nie wywołują one skutków praw-
nych do chwili uprawomocnienia się wyroku, chyba że sąd postanowi inaczej. Regulacji
tej nie stosuje się do aktów prawa miejscowego (art. 152 PrPostSądAdm).
Orzeczenie sądu staje się prawomocne, jeżeli nie przysługuje co do niego środek od-
woławczy (art. 168 § 1 PrPostSądAdm).
Orzeczenie prawomocne wiąże:
1) strony;
2) sąd, który je wydał;
3) inne sądy;
4) inne organy państwowe;
5) inne osoby – w przypadkach w ustawie przewidzianych.

Ważne
Wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku
ze skargą stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia (art. 171 PrPostSądAdm).

424

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 14. ŚRODKI ODWOŁAWCZE
Środkami odwoławczymi od orzeczeń wydanych przez wojewódzki sąd administra-
cyjny są: skarga kasacyjna i zażalenie.

ŚRODKI ODWOŁAWCZE

skarga kasacyjna zażalenie

Od wydanego przez wojewódzki Zgodnie z art. 194 § 1 PrPostSądAdm
sąd administracyjny wyroku zażalenie do Naczelnego Sądu
lub postanowienia kończącego Administracyjnego przysługuje
postępowanie w sprawie, na postanowienia wojewódzkiego sądu
z wyłączeniem przypadków, administracyjnego w przypadkach
o których mowa w art. 58 § 1 przewidzianych w ustawie, a ponadto
pkt 2–4, art. 161 § 1 oraz art. 220 § 3 na postanowienia, których przedmiotem jest:
PrPostSądAdm, przysługuje skarga ▶ przekazanie sprawy innemu sądowi
kasacyjna do Naczelnego Sądu administracyjnemu,
Administracyjnego (art. 173 § 1 ▶ odrzucenie skargi w przypadkach,
PrPostSądAdm). o których mowa w art. 58 § 1 pkt 2–4
oraz art. 220 § 3,
Skargę kasacyjną mogą wnieść: ▶ umorzenie postępowania,
strona, prokurator, Rzecznik ▶ wstrzymanie lub odmowa wstrzymania
Praw Obywatelskich, Rzecznik wykonania decyzji, postanowienia, innego
Małych i Średnich Przedsiębiorców aktu lub czynności,
lub Rzecznik Praw Dziecka ▶ odmowa sporządzenia uzasadnienia
po doręczeniu im odpisu orzeczenia wyroku,
z uzasadnieniem ▶ sprostowanie lub wykładnia orzeczenia
(art. 173 § 2 PrPostSądAdm). albo ich odmowa,
Skargę kasacyjną można oprzeć ▶ odrzucenie wniosku o uzupełnienie
na następujących podstawach: wyroku albo odmowa jego uwzględnienia,
▶ naruszeniu prawa materialnego ▶ oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego,
przez błędną jego wykładnię lub ▶ odrzucenie skargi kasacyjnej,
niewłaściwe zastosowanie, ▶ odrzucenie zażalenia,
▶ naruszeniu przepisów ▶ zwrot kosztów postępowania, jeżeli strona
postępowania, jeżeli uchybienie nie wnosi skargi kasacyjnej,
to mogło mieć istotny wpływ ▶ ukaranie grzywną.
na wynik sprawy (art. 174
PrPostSądAdm).

425

70729800031276
70
TEST DO CZĘŚCI IV. POSTĘPOWANIE PRZED
SĄDAMI ADMINISTRACYJNYMI
1. Spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i mię-
dzy samorządowymi kolegiami odwoławczymi rozstrzyga (rozstrzygają):
a) Sąd Najwyższy,
b) zawsze sądy administracyjne,
c) sądy administracyjne, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej.

2. Organizacja społeczna:
a) może brać udział w postępowaniu przed sądami administracyjnymi, bez żadnych
ograniczeń,
b) nie może brać udziału w postępowaniu przed sądami administracyjnymi,
c) może brać udział w postępowaniu przed sądami administracyjnymi, w zakresie
swojej działalności statutowej, w przypadkach określonych w ustawie.

3. Rozpoznanie spraw przed sądami administracyjnymi odbywa się:

a) jawnie,
b) jawnie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej,
c) z wyłączeniem jawności.

4. Wojewódzki sąd administracyjny właściwy w chwili wniesienia skargi pozostaje

właściwy aż do ukończenia postępowania:
a) choćby podstawy właściwości zmieniły się w toku sprawy, chyba że przepis szcze-
gólny stanowi inaczej,
b) choćby podstawy właściwości zmieniły się w toku sprawy,
c) chyba że podstawy właściwości zmieniły się w toku sprawy.

426

70729800031276
70
5. W sprawach, w których sędzia brał udział w rozstrzyganiu sprawy w organach
administracji publicznej:
a) jest on wyłączony z mocy samej ustawy,
b) sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony,
c) sędzia nie jest wyłączony.

6. Jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wąt-

pliwość co do bezstronności sędziego w danej sprawie:
a) sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony,
b) sąd wyłącza sędziego, ale wyłącznie na wniosek strony,
c) sąd może wyłączyć sędziego, ale wyłącznie na jego wniosek.

7. Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego

działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania są przedmiotem
skargi. Organ ten przekazuje skargę sądowi wraz z kompletnymi i uporządkowany-
mi aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie:
a) 7 dni od dnia jej otrzymania,
b) 14 dni od dnia jej otrzymania,
c) 30 dni od dnia jej otrzymania.

8. Za porę nocną uważa się czas od godziny:

a) 22 do godziny 6,
b) 21 do godziny 7,
c) 20 do godziny 8.

9. Strony mogą żądać sprostowania lub uzupełnienia protokołu na następnym po-

siedzeniu, nie później jednak niż w terminie 30 dni od dnia posiedzenia, z którego
sporządzono protokół. Od zarządzenia przewodniczącego strony mogą odwołać
się do sądu w terminie:
a) 3 dni od doręczenia im zarządzenia,
b) 7 dni od doręczenia im zarządzenia,
c) 14 dni od doręczenia im zarządzenia.

10. Sąd administracyjny jest związany wydanym wyrokiem od chwili:

a) jego ogłoszenia,
b) jego ogłoszenia, a jeżeli wyrok został wydany na posiedzeniu niejawnym – od pod-
pisania sentencji wyroku,
c) doręczenia stronom odpisu sentencji wyroku.

427

70729800031276
70
CZĘŚĆ V. POSTĘPOWANIE
EGZEKUCYJNE W ADMINISTRACJI

ROZDZIAŁ 1. EGZEKUCJA
ADMINISTRACYJNA – ZAGADNIENIA
OGÓLNE

Ustawa z 17.6.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji reguluje

następujące bloki zagadnień (art. 1 EgzAdmU):

sposób postępowania wierzycieli w przypadkach uchylania się zobowiązanych

od wykonania ciążących na nich obowiązków podlegających egzekucji

prowadzone przez organy egzekucyjne postępowanie i stosowane przez nie środki

przymusu służące doprowadzeniu do wykonania lub zabezpieczenia wykonania
obowiązków podlegających egzekucji

zasady i sposób prowadzenia Rejestru Należności Publicznoprawnych oraz

udostępniania danych z tego rejestru

428

70729800031276
70
 Obowiązki podlegające egzekucji:

obowiązki pieniężne obowiązki niepieniężne

Treścią obowiązków o charakterze
pieniężnym jest uiszczenie należności
pieniężnej, jak podatki, opłaty, grzywny,
kary pieniężne, wpłaty na rzecz funduszy
celowych i inne należności.
samorządu terytorialnego lub przekazane
Obowiązki o charakterze niepieniężnym
są bardzo zróżnicowane i polegają
na spełnieniu nakazanych czynności,
świadczeniach rzeczowych,
osobowych, wydaniu rzeczy ruchomej,
nieruchomości, opróżnieniu
pomieszczenia lub lokalu, zaniechaniu
czynności. Pozostają one we właściwości
organów administracji rządowej lub
są do egzekucji administracyjnej
na podstawie przepisu szczególnego.

Źródłem powstania obowiązków podlegających przymusowemu wykonaniu w drodze

egzekucji administracyjnej muszą być decyzje lub postanowienia właściwych organów.
Jeżeli przepisy EgzAdmU nie stanowią inaczej, w postępowaniu egzekucyjnym mają
odpowiednie zastosowanie przepisy KPA (art. 18 EgzAdmU).

429

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 2. ORGANY EGZEKUCYJNE

Organ egzekucyjny to, stosownie do art. 1a pkt 7 EgzAdmU, organ uprawniony

do stosowania w całości lub w części określonych w ustawie środków służących do-
prowadzeniu do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków pieniężnych lub
niepieniężnych oraz zabezpieczania wykonania tych obowiązków.
Do organu tego należy:
1) prowadzenie egzekucji administracyjnej;
2) wydawanie w jej toku określonych rozstrzygnięć oraz
3) kontrolowanie czynności egzekucyjnych podejmowanych przez osoby bezpośred-
nio wykonujące czynności egzekucyjne.
Organy egzekucyjne można podzielić na organy egzekucyjne obowiązków pieniężnych
i organy egzekucyjne obowiązków niepieniężnych.

430

70729800031276
70
 ORGANY EGZEKUCYJNE

organy egzekucyjne obowiązków organy egzekucyjne obowiązków

pieniężnych (art. 19 EgzAdmU) niepieniężnych (art. 20 EgzAdmU)

naczelnik urzędu skarbowego wojewoda

(organ ten posiada pełną
właściwość w zakresie właściwy organ jednostki
stosowania wszystkich środków samorządu terytorialnego
egzekucyjnych)

kierownik powiatowej
▶ właściwy organ gminy i wojewódzkiej służby, inspekcji
o statusie miasta, wymienionej lub straży
w odrębnych przepisach oraz
miasta stołecznego Warszawy,
▶ dyrektor oddziału ZUS każdy organ Policji, Agencji
wyznaczony przez ministra Bezpieczeństwa Wewnętrznego,
właściwego do spraw finansów Agencji Wywiadu lub Straży
publicznych, Granicznej, Prezes Urzędu
▶ dyrektor oddziału regionalnego Ochrony Danych Osobowych,
Agencji Mienia Wojskowego, organ Państwowej Inspekcji Pracy
▶ inny organ w zakresie wydający decyzję w pierwszej
określonym w przepisach instancji, organ straży pożarnej
szczególnych, kierujący akcją ratowniczą,
▶ organy te posiadają właściwość a także inne organy powołane do
ograniczoną do stosowania ochrony spokoju, bezpieczeństwa,
wyłącznie niektórych środków porządku, zdrowia publicznego lub
egzekucyjnych mienia społecznego

431

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 3. TYTUŁ EGZEKUCYJNY

Postępowanie egzekucyjne wszczyna się na wniosek wierzyciela o wszczęcie egzekucji

administracyjnej i na podstawie wystawionego przez niego tytułu wykonawczego,
sporządzonego według ustalonego wzoru. Wierzyciel będący jednocześnie organem
egzekucyjnym wszczyna postępowanie egzekucyjne z urzędu poprzez nadanie tytułowi
wykonawczemu przez siebie wystawionemu klauzuli o skierowaniu tego tytułu do
egzekucji administracyjnej.

Tytuł wykonawczy powinien zawierać:

oznaczenie wierzyciela

oznaczenie organu albo organów, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 1 lit. d
ustawy z 10.6.2016 r. o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług

wskazanie imienia i nazwiska lub nazwy zobowiązanego i jego adresu, a także

PESEL, NIP lub REGON, jeżeli zobowiązany posiada taki numer

treść podlegającego egzekucji obowiązku, podstawę prawną tego obowiązku oraz

stwierdzenie, że obowiązek jest wymagalny, a w przypadku egzekucji należności
pieniężnej – także określenie jej wysokości i rodzaju, terminu, od którego nalicza
się odsetki z tytułu niezapłacenia należności w terminie oraz rodzaju i stawki tych
odsetek

wskazanie zabezpieczenia należności pieniężnej hipoteką przymusową albo przez

ustanowienie zastawu skarbowego lub rejestrowego, lub zastawu nieujawnionego
w żadnym rejestrze, ze wskazaniem terminów powstania tych zabezpieczeń

432

70729800031276
70
wskazanie podstawy prawnej pierwszeństwa zaspokojenia należności pieniężnej,
jeżeli należność korzysta z tego prawa i prawo to nie wynika z zabezpieczenia
należności pieniężnej

wskazanie podstawy prawnej prowadzenia egzekucji administracyjnej

datę wystawienia tytułu, podpis, imię i nazwisko oraz stanowisko służbowe osoby
upoważnionej do działania w imieniu wierzyciela

pouczenie zobowiązanego o skutkach niezawiadomienia organu egzekucyjnego

o zmianie adresu miejsca zamieszkania lub siedziby

pouczenie zobowiązanego o przysługującym mu prawie wniesienia do wierzyciela,

za pośrednictwem organu egzekucyjnego, zarzutu w sprawie egzekucji
administracyjnej oraz o skutkach wniesienia tego zarzutu nie później niż
w terminie 7 dni od dnia doręczenia odpisu tytułu wykonawczego i po upływie
tego terminu

pouczenie zobowiązanego o przysługującym jego małżonkowi prawie do

wniesienia sprzeciwu w sprawie odpowiedzialności majątkiem wspólnym

klauzulę organu egzekucyjnego o skierowaniu tytułu do egzekucji

administracyjnej

wskazanie środków egzekucyjnych stosowanych w egzekucji należności

pieniężnych

datę doręczenia upomnienia, a jeżeli doręczenie upomnienia nie było wymagane,

podstawę prawną braku tego obowiązku

datę doręczenia zobowiązanemu powiadomienia o wniosku o egzekucję

administracyjnej kary pieniężnej lub grzywny administracyjnej, o którym mowa
w art. 18 ust. 1 ustawy z 10.6.2016 r. o delegowaniu pracowników w ramach
świadczenia usług

datę, do której można prowadzić egzekucję należności pieniężnej, o której mowa

w art. 2 § 1 pkt 8 lit. g EgzAdmU

433

70729800031276
70
Jeżeli tytuł wykonawczy dotyczy należności spółki nieposiadającej osobowości
prawnej, w tytule wykonawczym podaje się również imiona i nazwiska oraz adresy
wspólników (art. 27 § 2 EgzAdmU).
W przypadku gdy zobowiązany będący przedsiębiorcą zmarł przed wszczęciem po-
stępowania egzekucyjnego, w tytule wykonawczym wskazuje się imię i nazwisko zo-
bowiązanego oraz firmę zobowiązanego z dodaniem oznaczenia „w spadku” (art. 27d
EgzAdmU).
We wniosku o wszczęcie egzekucji administracyjnej wierzyciel może wskazać środek
egzekucyjny. Wierzyciel powinien wskazać środek egzekucyjny, gdy wniosek dotyczy
egzekucji obowiązku o charakterze niepieniężnym (art. 28 EgzAdmU).
Organ egzekucyjny bada z urzędu dopuszczalność egzekucji administracyjnej; organ
ten nie jest natomiast uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku
objętego tytułem wykonawczym (art. 29 § 1 EgzAdmU).

Organ egzekucyjny niebędący jednocześnie wierzycielem nie przystępuje do egzekucji

i zawiadamia wierzyciela o przyczynach nieprzystąpienia do egzekucji, jeżeli:

obowiązek, którego organ egzekucyjny tytuł wykonawczy

dotyczy tytuł uprawdopodobni, nie spełnia wymogów
wykonawczy, nie że egzekucja określonych w art. 27 § 1
podlega egzekucji administracyjna będzie i 2 EgzAdmU (art. 29 § 2
administracyjnej bezskuteczna z powodu EgzAdmU)
braku majątku lub źródła
dochodu zobowiązanego,
z których jest możliwe
wyegzekwowanie
środków pieniężnych
przewyższających koszty
egzekucyjne

Na wniosek wierzyciela niebędącego jednocześnie organem egzekucyjnym, złożony

w terminie 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o przyczynach nieprzystąpienia
do egzekucji, organ egzekucyjny wydaje postanowienie o nieprzystąpieniu do egze-
kucji lub przystępuje do egzekucji. Na postanowienie o nieprzystąpieniu do egzekucji
wierzycielowi przysługuje zażalenie.
Zobowiązanemu przysługuje skarga na czynność egzekucyjną organu egzekucyjne-
go. Podstawą skargi jest:
1) dokonanie czynności egzekucyjnej z naruszeniem ustawy;

434

70729800031276
70
 2) zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego, w ramach którego doko-
nano czynności egzekucyjnej.
Skarga na czynność egzekucyjną określa zaskarżoną czynność egzekucyjną, zakres
żądania i jego uzasadnienie. Wnosi się ją do organu egzekucyjnego, który dokonał tej
czynności, nie później niż w terminie 7 dni od dnia doręczenia zobowiązanemu odpisu
dokumentu stanowiącego podstawę dokonania zaskarżonej czynności egzekucyjnej.

Organ egzekucyjny wydaje postanowienie,

w którym:

oddala skargę na czynność egzekucyjną uwzględnia skargę na czynność

egzekucyjną:
▶ w całości;
▶ w części i w pozostałym zakresie
oddala skargę

w przypadku uwzględnienia skargi

na czynność egzekucyjną organ
egzekucyjny:
▶ uchyla zaskarżoną czynność
egzekucyjną w całości albo w części;
▶ usuwa stwierdzoną wadę czynności
egzekucyjnej

Na postanowienie w sprawie skargi na czynność egzekucyjną przysługuje zażalenie.

Ważne
Wniesienie skargi na czynność egzekucyjną nie wstrzymuje dalszej realizacji środka
egzekucyjnego, w ramach którego dokonano zaskarżonej czynności egzekucyjnej.
W uzasadnionych przypadkach organ egzekucyjny może wstrzymać dalszą realizację
tego środka egzekucyjnego do dnia, w którym postanowienie w sprawie skargi na czyn-
ność egzekucyjną stanie się ostateczne.

Natomiast skarga na przewlekłość postępowania egzekucyjnego przysługuje:

1) zobowiązanemu,
2) wierzycielowi niebędącemu jednocześnie organem egzekucyjnym,

435

70729800031276
70
 3) podmiotowi, którego interes prawny lub faktyczny został naruszony w wyniku
niewykonania obowiązku oraz
4) organowi zainteresowanemu w wykonaniu obowiązku.
Do skargi na przewlekłość postępowania egzekucyjnego art. 54 § 4 i 5 EgzAdmU sto-
suje się odpowiednio.

436

70729800031276
70
ROZDZIAŁ 4. ZBIEG EGZEKUCJI

W przypadku zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej do tej samej rzeczy albo

prawa majątkowego egzekucje do tej rzeczy albo prawa majątkowego prowadzi łącz-
nie sądowy organ egzekucyjny albo organ egzekucyjny, który jako pierwszy dokonał
zajęcia, a w razie niemożności ustalenia tego pierwszeństwa – organ, który dokonał
zajęcia na poczet należności w wyższej kwocie.
W przypadku zbiegu egzekucji administracyjnej prowadzonej na podstawie jednolite-
go tytułu wykonawczego państwa członkowskiego Unii Europejskiej albo zagranicz-
nego tytułu wykonawczego określonych w ustawie o wzajemnej pomocy i egzekucji
sądowej do tej samej rzeczy albo prawa majątkowego – egzekucje do tej rzeczy albo
prawa majątkowego prowadzi łącznie administracyjny organ egzekucyjny.

Ważne
Zbieg egzekucji administracyjnej i sądowej nie wstrzymuje czynności egzekucyjnych
(art. 62a EgzAdmU).

437

70729800031276
70
 Jeżeli zgodnie z art. 62 EgzAdmU prowadzenie łącznie egzekucji należy do sądowego
organu egzekucyjnego, organ egzekucyjny:

niezwłocznie sporządza adnotację w sprawie przekazania egzekucji do rzeczy

albo prawa majątkowego, zawierającą informacje niezbędne do prowadzenia
łącznie egzekucji i przekazuje ją sądowemu organowi egzekucyjnemu w sposób
określony przepisami wydanymi na podstawie art. 63a § 2 EgzAdmU;

zwraca wierzycielowi niewykorzystaną zaliczkę;

przekazuje sądowemu organowi egzekucyjnemu środki pieniężne uzyskane

wskutek zajęcia rzeczy albo prawa majątkowego, do których nastąpił
zbieg egzekucji administracyjnej i sądowej, w przypadku gdy środki te nie
zostały wypłacone wierzycielowi przed przekazaniem sądowemu organowi
egzekucyjnemu adnotacji w sprawie zbiegu

Adnotacja w sprawie zbiegu zawiera:

1) wskazanie rodzaju i wysokości należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapła-
cenia jej w terminie, kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych należnych na
dzień sporządzenia tej adnotacji;
2) inne dane niezbędne do prowadzenia łącznie egzekucji do rzeczy albo prawa ma-
jątkowego;
3) kwalifikowany podpis elektroniczny.
Adnotacja w sprawie zbiegu jest przekazywana w postaci elektronicznej odpowiadają-
cej strukturze logicznej dostępnej w BIP na stronie podmiotowej ministra właściwego
do spraw finansów publicznych.

Ważne
Organ egzekucyjny zawiadamia wierzyciela, zobowiązanego i dłużnika zajętej
wierzytelności, z wyjątkiem dłużnika zajętej wierzytelności z tytułu nadpłaty lub
zwrotu podatku, o przekazaniu egzekucji sądowemu organowi egzekucyjnemu (art. 62c
EgzAdmU).

438

70729800031276
70
TEST DO CZĘŚCI V. POSTĘPOWANIE
EGZEKUCYJNE W ADMINISTRACJI
1. Poddanie obowiązku egzekucji administracyjnej:
a) przesądza o wyłączeniu sporu co do jego istnienia,
b) przesądza o wyłączeniu sporu co do jego istnienia oraz co do jego wysokości,
c) nie przesądza o wyłączeniu sporu co do jego istnienia lub wysokości przed sądem
powszechnym, jeżeli z charakteru obowiązku wynika, że do rozpoznania takiego
sporu właściwy jest ten sąd.

2. Gdy egzekwowany obowiązek został wykonany albo stał się bezprzedmiotowy,

stosowanie środka egzekucyjnego:
a) jest niedopuszczalne,
b) jest dopuszczalne,
c) jest dopuszczalne w odniesieniu do obowiązku o charakterze pieniężnym.

3. Nie podlegają egzekucji administracyjnej pieniądze w kwocie:

a) 700 zł,
b) 750 zł,
c) 760 zł.

4. Rozstrzygnięcie i zajmowane przez organ egzekucyjny lub wierzyciela stanowi-

sko w sprawach dotyczących postępowania egzekucyjnego następuje, co do zasady,
w formie:
a) decyzji,
b) postanowienia,
c) wyroku.

439

70729800031276
70
5. Organem egzekucyjnym w zakresie egzekucji administracyjnej obowiązków
o charakterze niepieniężnym, wynikających z decyzji z zakresu administracji rzą-
dowej wydanych przez przedsiębiorstwa państwowe i inne państwowe jednostki
organizacyjne, spółdzielnie, a także przez stowarzyszenia, organizacje zawodowe
i samorządowe oraz inne organizacje społeczne jest:
a) Prezes Rady Ministrów,
b) minister spraw wewnętrznych i administracji,
c) wojewoda.

6. Na wniosek zobowiązanego, a także, gdy egzekutor uzna to za konieczne, może

być przywołany świadek do obecności przy czynnościach egzekucyjnych. Świad-
kowie:
a) mogą otrzymywać wynagrodzenie,
b) otrzymują wynagrodzenie,
c) nie otrzymują wynagrodzenia.

7. Skargę na czynność egzekucyjną organu egzekucyjnego wnosi się w terminie:

a) 14 dni od dnia zawiadomienia zobowiązanego o czynności egzekucyjnej, o ile prze-
pisy niniejszej ustawy nie stanowią inaczej,
b) 14 dni od dnia zawiadomienia zobowiązanego o czynności egzekucyjnej,
c) 7 dni od dnia doręczenia zobowiązanemu odpisu dokumentu stanowiącego pod-
stawę dokonania zaskarżonej czynności egzekucyjnej.

8. Zobowiązanemu przysługuje skarga na czynność egzekucyjną organu egzekucyj-

nego. Podstawą skargi jest:
a) dokonanie czynności egzekucyjnej z naruszeniem ustawy,
b) zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego, w ramach którego dokonano
czynności egzekucyjnej,
c) obie powyższe odpowiedzi są prawdziwe.

9. Skarga na przewlekłość postępowania egzekucyjnego przysługuje:

a) zobowiązanemu,
b) zobowiązanemu lub wierzycielowi niebędącemu jednocześnie organem egzekucyj-
nym,
c) zobowiązanemu, wierzycielowi niebędącemu jednocześnie organem egzekucyj-
nym, podmiotowi, którego interes prawny lub faktyczny został naruszony w wy-
niku niewykonania obowiązku oraz organowi zainteresowanemu w wykonaniu
obowiązku przysługuje.

440

70729800031276
70
10. W przypadku zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej do tej samej rzeczy
albo prawa majątkowego egzekucje do tej rzeczy albo prawa majątkowego prowadzi
łącznie:
a) sądowy organ egzekucyjny albo organ egzekucyjny, który jako pierwszy dokonał
zajęcia, a w razie niemożności ustalenia tego pierwszeństwa – organ, który dokonał
zajęcia na poczet należności w wyższej kwocie,
b) sądowy organ egzekucyjny i organ egzekucyjny, który jako pierwszy dokonał za-
jęcia,
c) wyłącznie organ, który dokonał zajęcia na poczet należności w wyższej kwocie.

441

70729800031276
70
ODPOWIEDZI DO TESTÓW
DZIAŁ I. PRAWO ADMINISTRACYJNE
Odpowiedzi do Części I. Uwagi ogólne o prawie administracyjnym
1. a)
2. c)
3. a)
4. b)
5. b)
6. c)
7. a), art. 14 ust. 1 NIKU
8. c), art. 25 ust. 1 NIKU
9. b), art. 32 NIKU
10. a), art. 202 Konstytucji RP

Odpowiedzi do Części II. Źródła prawa administracyjnego

1. a), art. 87 ust. 1 Konstytucji RP
2. c), art. 87 ust. 2 Konstytucji RP
3. c), art. 88 ust. 1 Konstytucji RP
4. b), art. 88 ust. 2 Konstytucji RP
5. a), art. 88 ust. 3 Konstytucji RP
6. a), art. 88 ust. 3 Konstytucji RP
7. a), art. 89 ust. 1 Konstytucji RP
8. c), art. 89 ust. 1 pkt 5 Konstytucji RP
9. c), art. 89 ust. 2 Konstytucji RP
10. a), art. 92 ust. 1 Konstytucji RP

442

70729800031276
70
Odpowiedzi do Części III. Administracja publiczna – uwagi ogólne
1. a)
2. b)
3. b)
4. c)
5. b), art. 6 ust. 1 WojAdmRządU
6. a), art. 4 ust. 2 SamWojU
7. a)
8. c)

Odpowiedzi do Części IV. Administracja rządowa

1. a), art. 140 Konstytucji RP
2. c), art. 141 ust. 1 Konstytucji RP
3. a), art. 142 ust. 1 Konstytucji RP
4. c), art. 143 Konstytucji RP
5. a), art. 144 ust. 2 Konstytucji RP
6. b), art. 144 ust. 2; art. 144 ust. 3 pkt 2 Konstytucji RP
7. c), art. 145 ust. 1 Konstytucji RP
8. c), art. 146 ust. 1 Konstytucji RP
9. a), art. 147 ust. 1 Konstytucji RP
10. b), art. 146 ust. 3 Konstytucji RP
11. c), art. 3 ust. 1 pkt 1 i 2 AdmRządWojU
12. c), art. 6 ust. 1 AdmRządWojU

Odpowiedzi do Części V. Administracja samorządowa

1. c), art. 2 ust. 1 SamGminU
2. b), art. 3 ust. 2 SamGminU
3. a), art. 11a ust. 1 pkt 2 SamGminU
4. c), art. 43 SamGminU
5. b), art. 2 ust. 2 SamPowiatU
6. a), art. 9 ust. 1 SamPowiatU
7. c), art. 18 SamPowiatU
8. a), art. 3 SamWojU
9. b), art. 7 ust. 2 SamWojU
10. c), art. 15 SamWojU

443

70729800031276
70
Odpowiedzi do Części VI. Administracja publiczna – formy działania
1. c), art. 13 § 1 KPA
2. a), art. 115 KPA
3. a), art. 118 § 1–3 KPA
4. a), art. 119 § 3 KPA
5. c), art. 121 KPA
6. a), art. 154 § 1 KPA
7. b), art. 154 § 2 KPA
8. b), art. 156 § 1 pkt 2; art. 156 § 2 KPA
9. a), art. 157 § 1 KPA
10. a), art. 158 § 1 KPA

Odpowiedzi do Części VII. Stosunek administracyjnoprawny

1. b)
2. c)
3. c)
4. c)
5. a)
6. b)

Odpowiedzi do Części VIII. Plan zagospodarowania przestrzennego

1. c), art. 2 pkt 1 ZagospPrzestrzU
2. a), art. 2 pkt 5 ZagospPrzestrzU
3. a), art. 14 ust. 8 ZagospPrzestrzU
4. b), art. 14 ust. 4 ZagospPrzestrzU
5. c), art. 15 ust. 1 ZagospPrzestrzU
6. b), art. 14 ust. 6 ZagospPrzestrzU
7. c), art. 50 ust. 1 ZagospPrzestrzU
8. a), art. 51 ust. 1 pkt 1 ZagospPrzestrzU

Odpowiedzi do Części IX. Prawo budowlane

1. b), art. 3 pkt 2 PrBud
2. c), art. 3 pkt 1; art. 3 pkt 4 PrBud
3. a), art. 5a ust. 1 PrBud
4. b), art. 29 ust. 2 pkt 21 PrBud
5. b), art. 31 ust. 1a i 1b PrBud
6. c), art. 35 ust. 6 PrBud
7. c), art. 37 ust. 1 PrBud
8. a), art. 45 PrBud
9. c), art. 50 ust. 5 PrBud
10. b), art. 73 ust. 1 PrBud

444

70729800031276
70
Odpowiedzi do Części X. Prawo geodezyjne i kartograficzne
1. b), art. 2 pkt 1 PrGeod
2. a), art. 2 pkt 4 PrGeod
3. c), art. 2 pkt 8 PrGeod
4. c), art. 3 ust. 1; art. 3 ust. 2 PrGeod
5. b), art. 4 ust. 2; art. 4 ust. 2a PrGeod
6. a), art. 6 ust. 1 PrGeod
7. c), art. 6a ust. 2a PrGeod
8. c), art. 22 ust. 1 PrGeod
9. b), art. 24a ust. 2; art. 24a ust. 3 PrGeod
10. c), art. 30 ust. 1 PrGeod

Odpowiedzi do Części XI. Gospodarka nieruchomościami

1. a), art. 1 ust. 2 GospNierU
2. a), art. 6 pkt 9a; art. 6 pkt 9b GospNierU
3. c), art. 18 GospNierU
4. c), art. 24 ust. 1 GospNierU
5. c), art. 27 GospNierU
6. b), art. 32 ust. 1a GospNierU
7. b), art. 35 ust. 1 GospNierU
8. a), art. 67 ust. 1 GospNierU
9. b), art. 70 ust. 2 GospNierU
10. b), art. 172 ust. 1 GospNierU

Odpowiedzi do Części XII. Scalanie i wymiana gruntów oraz nabywanie nierucho-

mości przez cudzoziemców
1. a), art. 1 ust. 1 NierCudzU
2. a), art. 1a ust. 1 NierCudzU
3. a), art. 3d ust. 1 i 2 NierCudzU
4. c), art. 6 ust. 1 i 2 NierCudzU
5. c), art. 8 ust. 2 pkt 1 NierCudzU

Odpowiedzi do Części XIII. Gospodarowanie nieruchomościami rolnymi Skarbu

Państwa oraz kształtowanie ustroju rolnego
1. a), art. 2 ust. 1 i 2 KOWRU
2. b), art. 16a KOWRU
3. b), art. 28 ust. 1 GospNierRolSPU
4. c), art. 28a ust. 1 pkt 1 GospNierRolSPU
5. c), art. 29 ust. 1 pkt 3 GospNierRolSPU
6. c), art. 29 ust. 1c GospNierRolSPU

445

70729800031276
70
Odpowiedzi do Części XIV. Prawo zamówień publicznych
1. a), art. 16 PrZamPubl
2. b), art. 36 ust. 1 PrZamPubl
3. a), art. 53 ust. 1 PrZamPubl
4. a), art. 97 ust. 1 i 2 PrZamPubl
5. a), art. 169 PrZamPubl
6. c), art. 213 ust. 1 PrZamPubl
7. a), art. 218 ust. 1 PrZamPubl
8. c), art. 220 ust. 1 PrZamPubl
9. c), art. 466 ust. 1 PrZamPubl
10. a), art. 493 PrZamPubl

Odpowiedzi do Części XV. Prawo o zgromadzeniach

1. c), art. 3 ust. 1 PrZgrom
2. c), art. 7 ust. 1 PrZgrom
3. b), art. 16 ust. 1 PrZgrom
4. b), art. 20 ust. 4 PrZgrom
5. b), art. 26a ust. 1 PrZgrom
6. a), art. 26b ust. 1 PrZgrom

Odpowiedzi do Części XVI. Informacja publiczna

1. a), art. 1 ust. 1 InforPublU
2. a), art. 2 ust. 1 InforPublU
3. c), art. 2 ust. 2 InforPublU
4. b), art. 5 ust. 1 InforPublU
5. c), art. 13 ust. 1 InforPublU

DZIAŁ II. POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNE

Odpowiedzi do Części I. Uwagi ogólne
1. b), art. 1 pkt 1 KPA
2. b), art. 1 pkt 4 KPA
3. b), art. 7 KPA
4. a), art. 10 § 1 KPA
5. c), art. 11 KPA
6. c), art. 17 pkt 1 KPA
7. c), art. 21 § 2 KPA
8. b), art. 24 § 2 KPA
9. c), art. 50 § 1 KPA
10. b), art. 57 § 1 KPA

446

70729800031276
70
Odpowiedzi do Części II. Postępowanie
1. b), art. 61 § 2 KPA
2. a), art. 61 § 3 KPA
3. c), art. 63 § 1 KPA
4. c), art. 64 § 1 KPA
5. c), art. 65 § 1 KPA
6. a), art. 67 § 1 KPA
7. b), art. 70 KPA
8. c), art. 73 § 1 KPA
9. a), art. 75 § 1 KPA
10. a), art. 89 § 1 KPA

Odpowiedzi do Części III. Ustrój sądów administracyjnych

1. c), art. 31 PrUSA
2. c), art. 39 § 1 PrUSA
3. a), art. 39 § 2 PrUSA
4. c), art. 2 PrUSA
5. a), art. 12 PrUSA
6. c), art. 16 § 2 PrUSA
7. c), art. 19 PrUSA
8. b), art. 22 § 5 PrUSA
9. b), art. 13 § 2 PrUSA
10. a), art. 48 § 5 PrUSA

Odpowiedzi do Części IV. Postępowanie przed sądami administracyjnymi

1. c), art. 4 PrPostSądAdm
2. c), art. 9 PrPostSądAdm
3. b), art. 10 PrPostSądAdm
4. a), art. 14 PrPostSądAdm
5. a), art. 18 § 1 pkt 7 PrPostSądAdm
6. a), art. 19 PrPostSądAdm
7. c), art. 54 § 1, art. 54 § 2 PrPostSądAdm
8. b), art. 68 § 2 PrPostSądAdm
9. b), art. 103 PrPostSądAdm
10. b), art. 144 PrPostSądAdm

447

70729800031276
70
Odpowiedzi do Części V. Postępowanie egzekucyjne w administracji
1. c), art. 2 § 3 EgzAdmU
2. a), art. 7 § 3 EgzAdmU
3. c), art. 8 § 1 pkt 6 EgzAdmU
4. b), art. 17 § 1 EgzAdmU
5. c), art. 20 § 3 EgzAdmU
6. c), art. 51 § 1 i 4 EgzAdmU
7. c), art. 54 § 3 EgzAdmU
8. c), art. 54 § 1 EgzAdmU
9. c), art. 54a § 1 EgzAdmU
10. a), art. 62 § 1 EgzAdmU

448

70729800031276
70
ɴBõ°Ēè
Ñ
òèøýÌòèĒ°äÑÄɴ
ɴ°ÀãÑäÑøýõ°¼ĔÛäÄɴ



X
B# N2

Bÿ»ÞÑÝ°¼Û°
øý°äèĒÑ
ÝèãòÞÄÝøèĒÄ
èòõ°¼èĒ°äÑÄ
Àè
ä°ÿÝÑ
Ñ
òèĒýéõÝÑ

òõėÄÀ
ÄÎė°ãÑäÄãȫ
X
ÝøÑ·Ě¼Ä
ėèøý°âĔ
ė°Ē°õýÄ
ä°ÛĒ°ĚäÑÄÛøėÄ
ė°Î°ÀäÑÄäÑ°

ė
ė°ÝõÄøÿ
òõ°Ē°
Ñ
òèøýÌòèĒ°äÑ°
°ÀãÑäÑøýõ°¼ĔÛäÄÎèȦ
ÝýéõĔ¼Ð
ėä°Ûèãèù½

òèãèĚÄ
Ñ
Ē
ėÀ°äÑÿ
ÄÎė°ãÑäÿ
Ē
ýõ°Ý¼ÑÄ
øýÿÀÑéĒȫ

BõėÄÛõėĔøý°
øýõÿÝýÿõ°
˅
2°ýĒ°
ä°ĒÑΰ¼Û°

ĒĔõéĚäÑÄäÑ° òõėĔÝâ°ÀĔ ø¼ÐÄã°ýĔȫ
ý°»ÄÞÄ ýÄøýĔ

ä°ÛĒ°ĚäÑÄÛøėĔ¼Ð
ÿâ°ýĒÑ°Û·¼Ä

pomocne øòõ°ĒÀė°Û·¼Ä

informacji zrozumienie Ē
ė°ò°ãÑÌýĔĒ°äÑÿ
poziom wiedzy
ã°ýÄõÑ°âÿ

-°õý°
ėÀõ°òÝ°
Ē
ùõèÀÝÿ
ƹɐãÑÄøÑ̼ėäĔ
ÀèøýÌò
Àè
øÄõĒÑøÿ

Ää°
ƹƿȦƶƶ
ėâ
ISBN: 978-83-8291-636-2
Wydawnictwo C.H.Beck
ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa
tel.: 22 311 22 22
e-mail: dz.handlowy@beck.pl
ksiegarnia.beck.pl

70729800031276
70