Γενική αίµατος

Ν.Κ.Γιαννακούλας
Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας-
Αιµατολογίας
Γενική αίµατος
 Γενική αίµατος

Αιµατοκρίτης-αιµοσφαιρίνη
Λευκά αιµοσφαίρια-τύπος λευκών
Αιµοπετάλια
Αιµατολογικοί αναλυτές
ü1953 Wallace Coulter 1ος αιµατολογικός
αναλυτής. Μέτρηση µεταβολής ηλεκτρικής
αντίστασης ( µέτρηση σωµατιδίων σε
νερό= µέτρηση ερυθρών σε 10 min)

ü1980 Τechnicon instruments

corporation
Διαφοροποίηση 5 πληθυσµών λευκών

üΕπιβλήθηκαν µε την ταχύτητα , την

ακρίβεια και του δυνατότητα ανάλυσης
εκατοντάδων δειγµάτων και τεράστιου
αριθµού κυττάρων
Ανάλυση κυττάρων αίµατος σε αιµατολογικό
αναλυτη

Αριθµός κυττάρων
Ογκος
Πυκνότητα

ΑΡΧΕΣ – ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ

üΜεταβολή ηλεκτρικής αντίστασης
οπής( ηλεκτρονική µέτρηση)

ü Αρχή σκεδασµού ακτίνας φωτός (light

scater) οπτική µέτρηση

üΚυτταροχηµεία ροής

üΚυτταροµετρία φθορισµού
 Γενική αίµατος από αιµατολογικό αναλυτή
υπέρ

Κόστος

Ταχύτητα

Αξιοπιστία

Αναπαραγώγιµα δεδοµένα
 Γενική αίµατος από αιµατολογικό αναλυτή
κατά
Τεχνικές βλάβες

Tεχνικά σφάλµατα ( µικροπήγµατα, αιµόλυση)

10-25% flags

Kλινικές καταστάσεις όπως ΣΔ ( glu>400

υπερωσµοτικότητα ΜCV, παραπρωτειναιµία
Hb ,υπερλευκοκυττάρωση RBC Hct, λιπιδαιµία

Διαταραχές µορφολογίας κυττάρων µε ΚΦ

Γενική αίµατος
 Επίχρισµα περιφερικού αίµατος ΠΟΙΟΣ?

Εργαστηριακός ιατρός
Επιβεβαίωση αποτελεσµάτων

Κλινικός ιατρός
έγκαιρη διάγνωση σε πολλαπλές παθολογικές
καταστάσεις π.χ λοιµώξεις , αποκλεισµός
µείζονων αιµατολογικών διαταραχών
Αιµοποιητικό προγονικό κύτταρο
üΠολυδύναµο
üΣπάνιο 1-20 εκατοµµύρια
üΑυτοανανεώνεται ώστε το
pool των stem cell να
διατηρείται

ü1 κύτταρο παράγει 20

εκατοµµύρια κύτταρα µετά
από 20 κυτταρικές
διαιρέσεις
üΗ δηµιουργία των #
κυττάρων εξαρτάται από το
είδος των αιµοποιητικών
αυξητικών παραγόντων
Eρυθροποίηση
• Η διαδικασία µε την οποία παράγονται περίπου 1010
RBC / min
• H διαδικασία παραγωγής ελέγχεται από ειδικούς
αυξητικούς παράγοντες όπως είναι η
Ερυθροποιητίνη που είναι η βασική ορµόνη που
ελέγχει την ερυθροποίηση
• Η διαδικασία in vitro από την προερυθροβλάστη
έως το ώριµο RBC διαρκεί 7 ηµέρες. Προοδευτικά
το κύτταρο χάνει τον πυρήνα του παράγει
αιµοσφαιρίνη
• Τα ερυθρά ζούν 120 µέρες και καταστρέφονται στο
ΔΕΣ
• Καταστάσεις όπως η αιµορραγία και η αιµόλυση
αυξάνουν το ρυθµό παραγωγής RBC
Φυσιολογική ερυθροποίηση
 Ερυθρό αιµοσφαίριο
• Αµφίκοιλο σχήµα
• Δ=7-8µ
• Περιεχόµενα
– Αιµοσφαιρίνη
– Υδατάνθρακες, λιποειδή,
βιταµίνες, ιόντα, ενεργειακό
σύστηµα
• Μοναδικές µηχανικές
ιδιότητες και µεγάλη
δυνατότητα παραµόρφωσης
• Μοναδικές µηχανικές
ιδιότητες και µεγάλη
δυνατότητα παραµόρφωσης
• Κύτταρο µε υψηλή εξειδίκευση,
την ανταλλαγή των
αναπνευστικών αερίων.
• Φυσιολογική λειτουργία
– Μεταφορά οξυγόνου στους
ιστούς (αιµοσφαιρίνη, Hb)
 Φυσιολογικές τιµές
Άνδρες Γυναίκες
• RBC 5.4±0.8x106/ml 4.8±0.6x106/ml
• Ht 47 ±5 % 42 ±5 %
• Hb 16 ±2 gr/dl 14 ±2 gr/dl

• MCV 87 ±5 µm3 87 ±5 µm3

• MCH 29 ±2 pgr 29 ±2 pgr
• MCHC 34 ±2 gr/dl 34 ±2 gr/dl

• ΔΕΚ 0.5-1.5 % 1.8-2 %

 Νοσήµατα ερυθρών αιµοσφαιρών
• αναιµίες • Ερυθραιµίες ή
ερυθροκυτταρώσεις
Εργαστηριακή διερεύνηση παθήσεων του
ερυθρού αιµοσφαιρίου
• Αριθµός ερυθρών αιµοσφαιρίων
• Αιµοσφαιρίνη
• Αιµατοκρίτης
• Μέσος όγκος ερυθρών (mean corpuscular
volume, MCV)
• Μέση περιεκτικότητα αιµοσφαιρίνης ανά ερυθρό
(Mean corpuscular hemoglobin, MCH)
• Μέση πυκνότητα αιµοσφαιρίνης (mean
corpuscular hemoglobin concentration, MCHC)
• Δικτυοερυθροκύτταρα
• Μορφολογία ερυθρών
• Διαταραχές λευκκών αιµοπεταλίων
• Βιοχηµικές διαταραχές κλπ
ANAIMIA-Ορισµός

• µείωση της τιµής του αιµατοκρίτη, της

αιµοσφαιρίνης και συνήθως και του αριθµού των
ερυθρών αιµοσφαιρίων στη µονάδα όγκου του
περιφερικού αίµατος, κάτω από τις
φυσιολογικές τιµές για την ηλικία και το φύλο
του ασθενούς.
ANAIMIA - ΓΕΝΙΚΑ

• Η αναιµία δεν αποτελεί νόσηµα, αλλά εκδήλωση

νοσήµατος. Η διαπίστωση αναιµίας επιβάλλει
αναζήτηση του αιτίου. Οι περισσότερες αναιµίες
δεν οφείλονται σε πρωτοπαθές αιµατολογικό
νόσηµα, αλλά είναι δευτεροπαθείς εκδηλώσεις
άλλων νοσηµάτων.
• Πρόκειται για ένα από τα συχνότερα αίτια
προσέλευσης ασθενών στο ιατρείο και
εισαγωγής στο νοσοκοµείο.
Αναιµία =
Hβ < 12gr/dL για τις γυναίκες και
< 13-14 gr/dL για τους άνδρες
Μηχανισµοί πρόκλησης αναιµίας
• Υποπλασία: ο µυελός αδυνατεί να καλύψει τις
ανάγκες σε ερυθρά
• Μη αποδοτική ερυθροποίηση: όταν
παράγονται αρκετά ερυθρά πόυ όµως
καταστρέφονται πριν βγουν στην κυκλοφορία
• Αιµόλυση-απώλεια αίµατος: όταν έχουµε
απώλεια ερυθρών
 Μηχανισµοί αναιµίας
ΑΝΑΙΜΙΑ

Aιµόλυση –µη αποδοτική

↓ πραγωγή RBC Aιµορραγία
ερυθροποίηση
ΔΕΚ<2% ή 100.000/µL
ΔΕΚ>2% ή 100.000/µL

üΈλλειψη Fe, B12, φυλικο üΟξεία αιµορραγία

üΑναιµία χρόνιας νόσου
üΣυγγ. δυσερυθροποιητικές
αναιµίες
üΑιµοσφαιρινοπάθειες
üΧρ. Αιµορραγία
üΑνοσες αιµ. Αναιµίες
üΙατρογενής
üΛοιµώδη αίτια

üΦάρµακα ή τοξικά üΔιατ. Μεµβράνης RBC

üΕνδοκρινοπάθειες üEνζυµοπάθειες

üΜυελόφθισις üΜηχανικά αίτια

üΔιήθηση µυελού οστών

Προσέγγιση ενήλικα µε αναιµία

ü Ιστορικό και φυσική εξέταση

üΓενική αίµατος
üερυθροκυτταρικοί δείκτες (ΜCV, MCH,
RDW)

üΔΕΚ

üΕπίχρισµα περιφερικού αίµατος

Ιστορικό
Αιµατoλογικό νόσηµα ή δευτεροπαθής
üΥπάρχει αιµορραγία ?
üΕίναι οξεία ή χρόνια?
üΙστορικό ΣΔ- χρόνιας νόσου
üΕθνικότητα
üΦαρµακευτική αγωγή
üΚοινωνικό ιστορικό
üΔιαιτητικές συνήθειες
üΟικογενειακό ιστορικό
 Κλινική προσέγγιση αναιµίας
Συµπτώµατα: Σηµεία
εξαρτώνται από τον χρόνο • ΩΩχρότητα
εγκατάστασης (ταχεία ή χρόνια), • Ίκτερος
από την υποκείµενη νόσο και από • Ηπατοµεγαλία
την ηλικία και την ικανότητα του • Σπληνοµεγαλία
καρδιαγγειακού συστήµατος να • Πορφυρικό εξάνθηµα
προσαρµοστεί στην αναιµία

• Γενικά συµπτώµατα
• Αδυναµία
• Εύκολη κόπωση
• Δύσπνοια
• ζάλη
• Αίσθηµα παλµών
• Συµπτώµατα ιστικής υποξίας(ΚΝΣ,
καρδιαγγειακό κλπ)
• Ειδικά συµπτώµατα (κοιλονυχία,
ατροφική γλωσσίτδα, ανώδυνη
δυσφαγία, ικτερος, νευρικές
διαταραχές)
Ερυθροκυτταρικοί δείκτες
Δείκτες που περιγράφουν µορφολογικά χαρακτηριστικά
των ερυθρών

άνδρες γυναίκες
• MCV 87 ±5 µm3 87 ±5 µm3
• MCH 29 ±2 pgr 29 ±2 pgr
• MCHC 34 ±2 gr/dl 34 ±2 gr/dl
 Eργαστηριακή προσέγγιση αναιµίας(1)
Γ. Αίµατος (WBC, RLT, PLT) και ερυθροκυτταρικοί δείκτες
(MCV, MCHC, RDW)
ü MCV=µέσος όγκος των ερυθροκυττάρων Μέτρηση σε fL
Φ.Τ.= 85-95 fL (ΜCV> 115 ανεπάρκεια Β12, φυλικού,)
Αιµατοκρίτης
ΜCV= χ 10
RBC εκατ/µL

ü MCH = µέση περιεκτικότητα Hb. Εκφράζει τη σχέση του

βάρους της ανά ερυθροκύτταρο περιεχόµενης Hb που
περιέχεται ανά ερυθροκύτταρο Φ.Τ= 28-32 pg
( νορµοχρωµία. Καλύτερος προσδιορισµός σε ↓ MCV )
Aιµοσφαιρίνη gr/dL
MCH= RBC εκατ/µL
x10
Eργαστηριακή προσέγγιση αναιµίας(2)
ü MCHC= µέση πυκνότητα Hb. Συγκέντρωση Hb ανά
ερυθρό. Φ.Τ= 32-36% Eκφράζει την υποχρωµία σε
↑MCV)
Αιµoσφαιρίνη(g/dL)
MCHC= Αιµατοκρίτης (%)
x 10

ü RDW= εύρος κατανοµής ερυθρών. Εκφράζει την

ανισοκυττάρωση .Φ.Τ.= 11.8-14.8 αυθαίρετες µονάδες . Η
τιµή διαφέρει στους διάφορους αναλυτές
ΔΕΚ
• νεαρά κυκλοφορούντα ερυθρά που διακρίνονται στο
µικροσκόπιο από το βασεόφιλο RNA που περιέχουν στο
κυτταρόπλασµά τους
• ΔΕΚ 0.5-1.5 % (Α) 1.8-2 % (Γ)
• Αύξηση: έντονος ρυθµός µυελικής παραγωγής ερυθρών
• Μείωση: καταστολή ερυθροποίησης
• Δικτυοερυθροκυτταρικός δείκτης=(% ΔΕΚx Ht ασθενή)/
45
Αξιολόγηση της αναιµίας µε βάση:
• Ερυθροκυτταρικούς δείκτες
• ΔΕΚ
• Εξέταση επιχρίσµατος περιφερικού αίµατος
(πλακάκι)
• Συνύπαρξη βιοχηµικών διαταραχών
• Συνύπαρξη δχών λευκών, αιµοπεταλίων
• Λοιπές εξετάσεις
Με βάση τους ερυθροκυτταρικούς
δείκτες
• Υπόχρωµη µικροκυτταρική (σιδηροπενική,
µεσογειακά σύνδροµα)
• Ορθόχρωµη ορθοκυτταρική (χρόνια νόσος)
• Μακροκυτταρική (µεγαλοβλαστική)
MCV κφ
ορθοκυτταρικά ερυθρά

MCV
µικροκυτταρικά ερυθρά

MCV
µακροκυτταρικά ερυθρά
Με βάση τα ΔΕΚ
Μειωµένα:
• Υποπλαστική: (ελαττωµένη ερυθροποιητίνη π.χ ΧΝΑ,
βλάβη του µυελού από κυτταροστατικά, ιοντίζουσα
ακτινοβολία, διήθηση από κακοήθη κύταρα, έλλειψη
σιδήρου, αναιµία χρόνιας νόσου, απλαστική αναιµία κα)
• Δυσερυθροποιητική (MDS, Μεγαλοβλαστική,
Μεσογειακή αναιµία)
Αυξηµένα
• αιµόλυση
• µετά αιµορραγία/απώλεια αίµατος)
 Αίτια αναιµίας
ü Σιδηροπενική αναιµία
ü Ετερόζυγος α ή β µεσογειακή αναιµία
ü Αναιµία χρόνιας νόσου
ü Μυελοδυσπλαστικά σύνδροµα ( ηλικία > 65 ετών)
ü XNA
ü Aυτοάνοοση αιµολυτική αναιµία
ü Ελλειψη Β12, φυλικού
ü Παθήσεις ήπατος’ αλκοολισµός
ü Ενδοκρινοπάθειες
ü Κακοήθη νοσήµατα του αίµατος
ü Έλλειψη G6PD
ü Aπλαστική αναιµία
Κατάταξη αναιµίας

Αριθµός Δικτυοερυθροκυττάρων (ΔΕΚ)

+
MCV
 Καταταξη αναιµίας ΜCV + ΔΕΚ + RDW

ΔΕΚ<2% ΔΕΚ>2%

↓MCV, RDW κ.φ. •Χρόνια νόσος

MCVκ.φ, RDW κ.φ •Χρόνια νόσος

↑MCV, RDW κ.φ. •ΧΜΘ, αντιικά, αλκοόλ •Αναιµία χρ. Ηπατικής νόσου
•Απλαστική αναιµία

↓MCV, ↑ RDW •Σιδηροπενία •Μικροδρ/κή αναιµία

MCV κ.φ, ↑ RDW •Early ↓ Fe, B12, φυλικού •Δρεπανοκυτταρική αναιµία

•ΜΔΣ

↑MCV, ↑ RDW •↓ Fe, B12, φυλικού •ΑΑΑ

•ΜΔΣ •Αναιµία χρ. Ηπατικής νόσου
 Δ/δ υπόχρωµης
µικροκυτταρικής αναιµίας
σιδηροπενικη χρόνια νόσος θαλασσαιµία σιδηροβλαστική

• MCV/MCH ελατ ελατ ή Ν ελατ ελατ(συγ), αυξ

• Fe ορού ελατ ελατ Ν αυξ
• TIBC αυξ ελατ , Ν Ν Ν
• Κορεσµός τρανσφερίνης ελατ ελατ Ν αυξ
• Φερριτίνη ελατ Ν , αυξ Ν αυξ
• TfR ορού αυξ Ν Ν Ν , αυξ
• ΒΜ iron stores ελατ Ν, αυξ Ν Ν, αυξ
• Erythroblast iron ελατ ελατ Ν σιδηροβλαστες
Ηλεκτροφόρηση Hb
Aνίχνευση παθολογικών Hb
 ΟΡΙΣΜΟΣ
• Πολυκυτταραιµία ή ερυθροκυττάρωση
είναι η αύξηση του αριθµού των
ερυθρών αιµοσφαιρίων, της
αιµοσφαιρίνης και του αιµατοκρίτη,
πάνω από τα αποδεκτά φυσιολογικά
όρια.
 ΠΟΛΥΚΥΤΤΑΡΑΙΜΙΑ Ή
ΕΡΥΘΡΟΚΥΤΤΑΡΩΣΗ
• Μπορεί να είναι απόλυτη (µε αύξηση
της µάζας ερυθρών) ή φαινοµενική
(σχετική, relative) (µε φυσιολογική
µάζα ερυθρών).
• Η απόλυτη µπορεί να είναι
πρωτοπαθής (αληθής ή γνήσια
πολυκυτταραιµία ή ερυθροκυττάρωση
ή polycythemia rubra vera, PRV) ή
δευτεροπαθής
 ΑΙΤΙΕΣ ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΟΥΣ
ΕΡΥΘΡΟΚΥΤΤΑΡΩΣΗΣ
• Υποξία
• Μεγάλο υψόµετρο
• Υποξαιµική πνευµονοπάθεια
• Κυανωτική συγγενής καρδιοπάθεια
• Κάπνισµα
• Παθολογική αιµοσφαιρίνη µε υψηλή συγγένεια µε το Ο2
• Απρόσφορη έκκριση ερυθροποιητίνης
• Νοσήµατα νεφρού (όγκοι, κύστεις, υδρονέφρωση, στένωση
νεφρικών αρτηριών, µεταµόσχευση νεφρού)
• Ηπατικά νοσήµατα (ηπάτωµα, κίρρωση, ηπατίτιδα)
• Όγκοι (όγκος Wilms, όγκοι παρωτίδας, αιµαγγειοβλάστωµα
παρεγκεφαλίδας, λέµφωµα, βρογχογενές καρκίνωµα, καρκίνος
ωοθηκών, αδρενεργικοί όγκοι, φαιοχρωµοκύττωµα, ινώµατα της
µήτρας)
• Άλλες
• Φάρµακα και χηµικά (Ανδρογόνα, νικέλιο, κοβάλτιο)
• Νεογνική πολυκυτταραιµία
• Πολλές µεταγγίσεις
Αληθής πολυκυτταραιµία
 JAk2 V617F mutation

• 2005
• 95% PV, ET(50-70%), MF(40-50%)
• Συµβαίνει στο stem cell και προσβάλλει τη
µυελική, την ερυθρά και τη
µεγακαρυοκυτταρική σειρά
• Συνεχή ενεργοποίηση της STAT5 οδού
• JAK 2 exon 12 mutations
Διαταραχές λευκών
αιµοσφαιρίων
Κοκκιοποίηση
 Λευκά αιµοσφαίρια
• Κοκκιοκύτταρα
• Μονοκύτταρα
• Λεµφοκύτταρα
 Διάκριση κοκκιοκυττάρων
• Ουδετερόφιλα (ή πολυµορφοπύρηνα)
• Βασεόφιλα
• ηωσινόφιλα
 Δεξαµενή κοκκιοκυττάρων
• Κυκλοφορούντα (κυκλοφορούσα
δεξαµενή)
• Εφεδρικά
– Μυελός των οστών
– Περιθωριακή δεξαµενή
 Ρύθµιση κοκκιοποίησης
• Αυξητικοί παράγοντες (G-CSF, GM-CSF)
 Λειτουργίες κοκκιοκυττάρων
• Χηµειοταξία
• Φαγοκυττάρωση (οψονίνες)
• Μικροβιοκτόνος δράση
– Απελευθέρωση συστατικών κοκκίων
(υδρολάσες, πρωτεάσες, λυσοζύµη κλπ)
– Μέσω οξειδωτικού µηχανισµού (ελεύθιερες
ρίζες υπεροξειδίων, υπεροξείδιο υδρογόνου )
 Φυσιολογικές τιµές λευκών
αιµοσφαιρίων

• Φ.Τ. 4-10x109/dl
• Λευκοκυτταρικός τύπος
• Απόλυτες τιµές
 Λευκοπενία
• Λευκά < 4000
• Πολυµορφοπύρηνα 30% (1200/dl)
• Λεµφοκύτταρα 70% (2800/dl)
 Παθήσεις κοκκιοκυττάρων
• Ποσοτικές διαταραχές
– Αύξηση
– Μείωση
• Ποιοτικές διαταραχές
– Χηµειοταξίας και οψονινοποίησης
– Μικροβιοκτόνου δράσης
 Ουδετεροφιλική λευκοκυττάρωση
• Λοιµώξεις
• Ιστική βλάβη (τραύµα, έµφραγµα κλπ)
• Αγγειίτιδες
• Νεοπλάσµατα
• Φάρµακα
• stress
 Διαφοροδιάγνωση λευκοκυττάρωσης

οξεία λευχαιµία χρόνια µυελογενής λευχαιµία φυσιολογικό ή λοιµωξη

"Μονοτονη εικονα" "πολυχρωµη εικονα"

myeloblast promyelocyte myelocyte metamyelocyte band neutrophil

 ουδετεροπενία
• <1500/dl
• Ακκοκιοκυτταραιµία (<500/dl)
 Αίτια ουδετεροπενίας
• Μείωση παραγωγής
– µυελική απλασία,
– δυσερυθροποίηση
– φάρµακα
– ιώσεις
• Αύξηση καταστροφής
– Υπερσπληνισµός
– Αυτοαντισώµατα
– φάρµακα
 Διαταραχές λεµφοκυττάρων
• Ποσοτικές
– Λεµφοκυττάρωση
– Λεµφοπενία
• Ποιοτικές
– Λεµφώµατα
– λευχαιµίες

Τ, Β, ΝΚ
 λεµφοκυττάρωση
• Ιώσεις
• Λευχαιµίες (οξείες-χρόνιες λεµφοκυτταρικές)
• Λεµφώµατα (Β-Τ, επιθετικά-ήπια,
λεµφαδενικά-εξωλεµφαδενικά)
 αιµοπετάλια
• 150-400x109/dl
• 7-10 µέρες
• µεγακαρυοκύτταρα
 Παθήσεις αιµοπεταλίων
• Ποσοτικές
– Θροµβοπενία
– Θροµβοκυττάρωση
• Ποιοτικές (θροµβοπάθειες-ασθένειες)
 Θροµβοπενία
• <100x109/dl
ψευδοθροµβοπενία
 Μηχανισµοί θροµβοπενίας
• Ελάττωση
– Απλασία (φάρµακα, διήθηση µυελού, κλπ)
• Αύξηση καταστροφής
– Αντισώµατα
• Αυτοαντισώµατα
• αλλοαντισώµατα
– Αυξηµένη κατανάλωση (ΔΕΠ, µικροαγγειοπαθητικές
αιµολυτικές αναιµίες κλπ)
– Υπερσπληνισµός
– Θροµβοπενία µετά χορήγηση ηπαρίνης (HIT)
 θροµβοκυττάρωση
• >400x109/dl
 Αίτια θροµβοκυττάρωσης
• Ιδιοπαθής θροµβοκυτταραιµία
• Δευτεροπαθής θροµβοκυττάρωση
ü Λοιµώξεις
ü Φλεγµονώδεις καταστάσεις
ü Κακοήθειες
ü Σιδηροπενία
ü Χειρουργική επέµβαση
ü Τραύµα-ιστική βλάβη
ü Μετά σπληνεκτοµή
• Άλλα µυελοϋπερπλαστικά νοσήµατα
• Μυελοδυσπλαστικό σύνδροµο (5q-)