‫ﻋﻠﻢ و ﭘﮋوﻫﺶ‬

‫اﻫﻤﯿﺖ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺳﻼﻣﺖ ﺑﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﮔﺮدﺷﮕﺮي‬

‫ﭘﺰﺷﮑﯽ‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﻬﺪي اﺑﺮاﻫﯿﻤﯽ*‪ 1،،‬ﺳﯿﺪ اﻣﯿﺮﺣﺴﯿﻦ ﻃﯿﺒﯽ اﺑﻮاﻟﺤﺴﻨﯽ‬

‫ﭼﮑﯿﺪه‬
‫ﮔﺴﺘﺮش ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻧﻘﺶ و ﺗﺄﺛﯿﺮ آن در اﺑﺮاز ﻫﻮﯾﺖ ﻣﻠﯽ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ارﺗﻘﺎي اﺑﻌﺎد وﺳﯿﻊ اﻗﺘﺼﺎدي از ﺟﻤﻠﻪ اﯾﺠﺎد‬
‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺷﻐﻠﯽ‪ ،‬درآﻣﺪزاﯾﯽ‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ﻓﻘﺮ و ﮔﺴﺘﺮش ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و رﻓﺎه در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در ﻣﯿﺎن ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي‪ ،‬ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺳﻼﻣﺖ و زﯾﺮﺷﺎﺧﻪﻫﺎي آن ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ و ﻣﺰﯾﺖﻫﺎي رﻗﺎﺑﺘﯽ از ﺗﻮﺟﻪ زﯾﺎدي ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﻼش ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ ﺷﺎﺧﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﭘﺰﺷﮑﯽ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺳﻼﻣﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪاي‬
‫و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻈﺮات ﺧﺒﺮﮔﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻫﯿﺖ اﯾﻦ ﻧﻮع ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و وﺿﻌﯿﺖ آن در اﯾﺮان ﺑﻪاﺧﺘﺼﺎر ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮔﺮدد‪ .‬در اﯾﻦ‬
‫راﺳﺘﺎ‪ ،‬ﻋﻈﻤﺖ ﭘﺰﺷﮑﯽ اﯾﺮان ﻗﺪﯾﻢ و ﺧﺪﻣﺎت ارزﻧﺪه آن ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻧﯿﺎن ﻣﻄﺮح ﺷﺪه و ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻧﯿﺰ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ اﮔﺮﭼﻪ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻣﻌﺎﺻﺮ اﯾﺮان ﻧﯿﺰ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﺗﻘﺪﯾﺮ ﻫﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ در راﺳﺘﺎي ارﺗﻘﺎي روزاﻓﺰون آن ﻫﻤﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﮔﻤﺎرد‪.‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ وﺟﻮد ﭘﺰﺷﮑﺎن ﻣﺘﺒﺤﺮ و ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻋﻠﻢ ﭘﺰﺷﮑﯽ‪ ،‬وﺟﻮد زﯾﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎي درﻣﺎﻧﯽ و ﻧﻈﺎرﺗﯽ‪ ،‬وﺟﻮد ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎ و‬
‫ﮐﻠﯿﻨﯿﮏﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﺗﺠﻬﯿﺰات ﭘﺰﺷﮑﯽ ﮐﺎﻣﻞ و ﺑﻪروز‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت اﺳﮑﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻫﻤﭽﻮن ﻫﺘﻞ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺮﺳﺘﺎري ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ‬
‫و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ وﺟﻮد ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻧﻈﺎرتﻫﺎي ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺟﺰء زﯾﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎي ﻣﻬﻢ درﻣﺎﻧﯽ ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽروﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ آن ﮐﺸﻮر ﺑﺘﻮاﻧﺪ در‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪي ﺑﺎ ادﻏﺎم ﺧﺪﻣﺎت اﻗﺎﻣﺘﯽ و ﮔﺮدﺷﮕﺮي‪ ،‬اﻗﺪام ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ در زﻣﯿﻨﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫واژﮔﺎن ﮐﻠﯿﺪي‪ :‬ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺳﻼﻣﺖ‪ ،‬ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﭘﺰﺷﮑﯽ‪ ،‬ﻫﺘﻞ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺮﺳﺘﺎري‪ ،‬ﺗﺠﻬﯿﺰات ﭘﺰﺷﮑﯽ‬

‫* ﻋﻬﺪهدار ﻣﮑﺎﺗﺒﺎت‪ ،‬اﺳﺘﺎدﯾﺎر‪ ،‬ﺗﻠﻔﻦ‪ ،09124082050 :‬ﭘﺴﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪M.ebrahimi@atu.ac.ir :‬‬

‫‪١‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﺋﯽ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‬
‫ﻧﺸﺮﯾﻪ ﻧﺸﺎء ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺳﺎل ﻫﺸﺘﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬دي ﻣﺎه ‪96‬‬
‫‪56‬‬
 ‫اﻫﻤﯿﺖ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺳﻼﻣﺖ ﺑﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﭘﺰﺷﮑﯽ‬

‫ﺷــﺎﺧﻪﻫﺎي ﺗﺨﺼــﺼــﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﮔﺮدﺷــﮕﺮي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ ،‬ﮔﺮدﺷــﮕﺮي‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ورز ﺷﯽ‪ ،‬ﮔﺮد ﺷﮕﺮي ﻣﺬﻫﺒﯽ‪ ،‬ﮔﺮد ﺷﮕﺮي ﺳﻼﻣﺖ و ‪ ...‬ﺗﻘ ﺴﯿﻢ‬
‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﭘﺲ از ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ و ﺧﻮدروﺳﺎزي‪ ،‬ﺳﻮﻣﯿﻦ ﺻﻨﻌﺖ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﻣﺒﻨﺎي اﯾﻦ ﺗﻘﺴﯿﻢﺑﻨﺪي ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد »ﻧﯿﺖ ﯾﺎ‬
‫ﺑﺰرگ ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﺷـــﻤﺎر ﻣﯽرود‪ .‬اﯾﻦ ﺻـــﻨﻌﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﺴـــﺰاﯾﯽ در‬
‫ﻗ ﺼﺪ ا ﺻﻠﯽ« ﮔﺮد ﺷﮕﺮ از ﮔﺮد ﺷﮕﺮي ا ﺳﺖ‪ .‬در ﺟﺪول ‪ ،1‬اﻧﻮاع‬
‫درآﻣﺪﻫﺎي ارزي ﮐﺸﻮرﻫﺎ دارد و ﺑﻪﻃﻮر ﺣﺘﻢ در آﯾﻨﺪهاي ﻧﺰدﯾﮏ‬
‫ﮔﺮدﺷــﮕﺮي و ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻫﺮ ﯾﮏ ﺑﻪ ﺻــﻮرت ﻣﺨﺘﺼــﺮ اراﺋﻪ ﺷــﺪه‬
‫ﺑﻪ ﺻـــﻨﻌﺖ اول ﺟﻬﺎن ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷـــﺪ ]‪ .[1‬ﺑﺎ ﮔﺬر زﻣﺎن و‬
‫اﺳﺖ ]‪.[2‬‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﯾﻦ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﮔﺮدﺷﮕﺮي از ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎم ﺧﺎرج ﺷﺪه و ﺑﻪ‬

‫ﺟﺪول‪ :1‬اﻧﻮاع ﮔﺮدﺷﮕﺮي‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ‬ ‫اﻧﻮاع ﮔﺮدﺷﮕﺮي‬ ‫ردﯾﻒ‬

‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﻫﻨﺮي در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻋﻼﻗﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮان ﺑﻪ ﻫﻨﺮﻫﺎي ﻧﻤﺎﯾ ﺸﯽ و دﯾﺪاري ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ و ﺟ ﺸﻨﻮارهﻫﺎي‬ ‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﻫﻨﺮي‬ ‫‪1‬‬
‫ﻫﻨﺮي ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻮﻟﻪ ﺑﻪ دوﺷﯽ‪ ،‬ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﺮدي ﯾﺎ در ﮔﺮوهﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺳﻔﺮ‬ ‫ﮐﻮﻟﻪ ﺑﻪ دوﺷﯽ‬ ‫‪2‬‬
‫اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﻢ و ﺑﺎر ﺳﺒﮏ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﮔﺮد ﺷﮕﺮي ﺗﺠﺎري‪ ،‬ﻣ ﺴﺎﻓﺮت ﯾﺎ اﻗﺎﻣﺖ اﻓﺮادي ا ﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻻﯾﻞ ﺷﻐﻠﯽ و ﺣﺮﻓﻪاي ﺳﻔﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع‬ ‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺗﺠﺎري‬ ‫‪3‬‬
‫ﮔﺮد ﺷﮕﺮي ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻼﻗﺎتﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻤﯿﻨﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻤﺎﯾﺶﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾ ﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﺶﻫﺎي ﺗﺠﺎري و ﺿﯿﺎﻓﺖﻫﺎي ﺷﺮﮐﺘﯽ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮔﺮد ﺷﮕﺮي‪ 1،‬ﮔﺮد ﺷﮕﺮي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ را ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪» :‬ﺣﺮﮐﺖ اﻧ ﺴﺎنﻫﺎ ﺑﺎ اﻧﮕﯿﺰه ﺻﺮﻓﻪ‬ ‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‬ ‫‪4‬‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮرﻫﺎي ﺗﺤﺼــﯿﻠﯽ‪ ،‬ﯾﺎدﮔﯿﺮي ﻫﻨﺮ‪ ،‬ﻣﺴــﺎﻓﺮت ﺑﺮاي ﺟﺸــﻨﻮارهﻫﺎ و ﺳــﺎﯾﺮ روﯾﺪادﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪،‬‬
‫ﺑﺎزدﯾﺪ از ﺑﻨﺎﻫﺎ‪ ،‬ﺳـــﻔﺮ ﺑﺎ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺗﺤﺼـــﯿﻠﯽ‪ ،‬ﻓﻮﻟﮑﻠﻮر ﯾﺎ ﻫﻨﺮ و زﯾﺎرت«‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﮔﺮدﺷـــﮕﺮي ﺷـــﺎﻣﻞ زﯾﺮ‬
‫ﺑﺨﺶﻫﺎﯾﯽ ﻣﺜﻞ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﻣﯿﺮاث‪ ،‬ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﻫﻨﺮي و ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺑﻮﻣﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎزدﯾﺪ ﮔﺮد ﺷﮕﺮان از ﺟﺎﯾﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺮگ‪ ،‬ﻓﺎﺟﻌﻪ‪ ،‬ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻧ ﺴﻞﮐ ﺸﯽ و رﻧﺞ و ﻣﺤﻨﺖ ﺑ ﺸﺮي ا ﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺳﯿﺎه‬ ‫‪5‬‬
‫ﯾﺎدﻣﺎن از دﻧﯿﺎرﻓﺘﻪﮔﺎن‪ ،‬ﻣﮑﺎنﻫﺎي دﻓﻦ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﮑﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻫﺪف آن ﺣﻔﻆ ﻣﺤﯿﻂزﯾ ﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد زﻧﺪﮔﯽ ﺟﻮاﻣﻊ‬ ‫اﮐﻮ ﺗﻮرﯾﺴﻢ‬ ‫‪6‬‬
‫ﻣﺤﻠﯽ و آﻣﻮزش ﺑﺎزدﯾﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﺮدﺷــﮕﺮي اﺧﻼﻗﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻫﺪف ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺻــﻨﻌﺖ ﮔﺮدﺷــﮕﺮي و ﮔﺮدﺷــﮕﺮان‪ ،‬ﺗﺄﺛﯿﺮات اﺧﻼﻗﯽ‬ ‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي اﺧﻼﻗﯽ‬ ‫‪7‬‬
‫اﻋﻤﺎﻟﺸــﺎن را ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ و از ﺷــﺮﮐﺖ در ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﻣﻐﺎﯾﺮ ﺑﺎ اﺧﻼق در ﻣﻘﺼــﺪﻫﺎي ﮔﺮدﺷــﮕﺮي‬
‫اﺟﺘﻨﺎب ورزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎرﺑﺮد ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻧﻮﯾﻦ در ﮔﺮدﺷــﮕﺮي اﺷــﺎره دارد از ﻗﺒﯿﻞ رزرو ﮐﺮدن ﺑﺴــﺘﻪﻫﺎي ﺗﻌﻄﯿﻼﺗﯽ‪ ،‬ﭘﺮوازﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي‬ ‫‪8‬‬
‫ﻫﺘﻞﻫﺎ و ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدن اﻃﻼﻋﺎت ﮔﺮدﺷﮕﺮي‪.‬‬ ‫اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ‬
‫ﺟﺸﻨﻮارهﻫﺎ و ﮔﺮدﺷﮕﺮي روﯾﺪادﻫﺎ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ در ﺟﺸﻦﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﮐﻬﻦ و ﻣﻌﺎﺻﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻀﻤﻮن ﺑﺮﺧﯽ از‬ ‫ﺟﺸﻨﻮارهﻫﺎ و‬ ‫‪9‬‬
‫اﯾﻦ ﺟﺸــﻦﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻣﻮﺳــﯿﻘﯽ‪ ،‬آﺷــﭙﺰي‪ ،‬ﻫﻨﺮ و ورزش‪ .‬ﻣﯽﺗﻮان اﯾﻦ روﯾﺪادﻫﺎ را ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﯾﮑﺒﺎر ﺑﺮﮔﺰار‬ ‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي روﯾﺪادﻫﺎ‬
‫ﮐﺮد و ﯾﺎ ﻫﺮ ﺳــﺎل در زﻣﺎن ﻣﺸــﺨﺼــﯽ ﺗﮑﺮار ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺪت زﻣﺎن ﺑﺮﮔﺰاري آن ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ از ﯾﮏ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ روز‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﮔﺮدﺷـــﮕﺮي ﻓﯿﻠﻢ و ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن‪ ،‬اﻓﺮاد از ﻣﮑﺎنﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎزدﯾﺪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ در ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن ﯾﺎ ﺳـــﯿﻨﻤﺎ ﻣﺸـــﺎﻫﺪه‬ ‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﻓﯿﻠﻢ و‬ ‫‪10‬‬
‫ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه اﯾﻦ ﺷﮑﻞ از ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺎزدﯾﺪ از ﻣﮑﺎنﻫﺎﯾﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﺨﺼﯿﺖﻫﺎ ﯾﺎ ﻣﺸﺎﻫﯿﺮ‬ ‫ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن‬
‫ﺳﯿﻨﻤﺎ و ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن در ارﺗﺒﺎط ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫)‪World Tourism Organization (WTO‬‬

‫ﺷﺮﯾﻪ ﻧﺸﺎء ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺳﺎل ﻫﺸﺘﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬دي ﻣﺎه ‪96‬‬
‫‪57‬‬
 ‫اﻫﻤﯿﺖ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺳﻼﻣﺖ ﺑﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﭘﺰﺷﮑﯽ‬

‫ﮔﺮد ﺷﮕﺮي ﺧﻮراك‪ ،‬ﺑﺎزدﯾﺪ از ﻣﻘ ﺼﺪﻫﺎﯾﯽ ا ﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﮕﯿﺰه اوﻟﯿﻪ ﺳﻔﺮ ﺑﻪ آن ﻣﻘ ﺼﺪﻫﺎ ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ آ ﺷﭙﺰي ﯾﮏ‬ ‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺧﻮراﮐﯽ‬ ‫‪11‬‬
‫ﻗﻮم‪ ،‬ﻣﻠﺖ ﯾﺎ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﺳـــﺖ و ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺷـــﺎﻣﻞ ﺧﻮردن و آﺷـــﺎﻣﯿﺪن‪ ،‬ﯾﺎدﮔﯿﺮي در ﻣﻮرد ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻏﺬاﯾﯽ‪ ،‬ﺧﺮﯾﺪ ﺧﻮراك و ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﯽ‪ ،‬و ﯾﺎ ﺷﺮﮐﺖ در دورهﻫﺎي آﻣﻮزش آﺷﭙﺰي اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ و اﻋﻤﺎﻟﯽ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‪ ،‬ذﻫﻨﯽ‪ ،‬رواﻧﯽ‪ ،‬ﻋﺎﻃﻔﯽ ﻓﺮد ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺳﻼﻣﺖ‬ ‫‪12‬‬
‫ﺗﻤﺮﮐﺰ ﮔﺮدﺷـــﮕﺮي ﻣﯿﺮاث ﺑﺮ ﺟﺎذﺑﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻨﺎﻫﺎ‪ ،‬اﺷـــﯿﺎي ﺗﺎرﯾﺨﯽ‪ ،‬اﺷـــﮑﺎل ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳـــﻨﻦ و‬ ‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﻣﯿﺮاث‬ ‫‪13‬‬
‫ﺳﺒﮏﻫﺎي زﻧﺪﮔﯽ ﺟﻮاﻣﻊ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺑﻮﻣﯽ دﯾﺪن ﻣﺮدم ﺑﻮﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻗﺒﯿﻠﻪاي‪ ،‬اﻗﻠﯿﺖﻫﺎي ﻗﻮﻣﯽ در ﺳﮑﻮﻧﺖﮔﺎهﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺷﺎن‬ ‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺑﻮﻣﯽ‬ ‫‪14‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﯽ ﮔﺮدﺷﮕﺮي اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه‪ ،‬اﺛﺮ ﯾﺎ ﻓﻀﺎي ادﺑﯽ‪ ،‬و ﯾﺎ ﻣﯿﺮاث ادﺑﯽ ﯾﮏ ﻣﻘﺼﺪ‬ ‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي ادﺑﯽ‬ ‫‪15‬‬
‫ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮد ﺷﮕﺮي اﻓﺮاد ﺑﺎﻟﻎ )ﻣ ﺴﻦ( ﯾﺎ ﻋ ﺼﺮ ﺳﻮم ﺑﻪ ﮔﺮد ﺷﮕﺮان ﻧ ﺴﻞ زﯾﺎدزاﯾﯽ در ﮐ ﺸﻮرﻫﺎي ﺗﻮ ﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ ا ﺷﺎره‬ ‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي اﻓﺮاد ﺑﺎﻟﻎ‬ ‫‪16‬‬
‫دارد ﮐﻪ ﺑﺎﻻي ‪ 55‬ﺳﺎل دارﻧﺪ و ﻫﺮ روز ﺑﺮ ﺗﻌﺪاد آﻧﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻓﺰوده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺒﻨﺎي ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﻣﺬﻫﺒﯽ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﺎزدﯾﺪ از ﺑﻨﺎﻫﺎي ﯾﺎدﺑﻮد ﯾﺎ ﻣﻘﺼﺪﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺪف اوﻟﯿﻪ آن‪ ،‬ﺗﻘﻮﯾﺖ‬ ‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﻣﺬﻫﺒﯽ‬ ‫‪17‬‬
‫ﯾﮏ ﻋﻘﯿﺪه ﯾﺎ اﻇﻬﺎر ﻫﻤﺮاﻫﯽ ﺑﺎ آن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺪف ﮔﺮدﺷــﮕﺮي ﻣﻌﻨﻮي‪ ،‬ﮐﺎوش ﻋﻨﺎﺻــﺮي از زﻧﺪﮔﯽ اﺳــﺖ ﮐﻪ در وراي ﺧﻮﯾﺸــﺘﻦ ﻗﺮار دارﻧﺪ و ﺑﻪ ﺗﻌﺎدل‬ ‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﻣﻌﻨﻮي‬ ‫‪18‬‬
‫ﺟﺴﻢ و ذﻫﻦ و روح او ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺗﻮﺻــﯿﻒ اﺷــﮑﺎﻟﯽ از ﮔﺮدﺷــﮕﺮي ﻣﯽﭘﺮدازد ﮐﻪ در ﻧﻮاﺣﯽ روﺳــﺘﺎﯾﯽ ﺻــﻮرت ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻧﻮع‬ ‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي روﺳﺘﺎﯾﯽ‬ ‫‪19‬‬
‫ﮔﺮد ﺷﮕﺮي‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺤﻠﯽ‪ ،‬ﺳﻨﻦ‪ ،‬ﺻﻨﺎﯾﻊد ﺳﺘﯽ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ و ﺗﺠﺎرب در ﯾﮏ ﻣﺤﯿﻂ ﺑﮑﺮ رو ﺳﺘﺎﯾﯽ ﻧﻤﺎﯾﺶ‬
‫داده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺤﻠﯽ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ در ﻓﺮاﻫﻢ آوردن ﻣﺤﺼﻮل ﮔﺮدﺷﮕﺮي روﺳﺘﺎﯾﯽ اﯾﻔﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻮﻋﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ و ﯾﺎ ﺧﺎﻃﺮه ﺑﺎ ورزش و ورزﺷﮑﺎران ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي ورزﺷﯽ‬ ‫‪20‬‬
‫ﮔﺮدﺷــﮕﺮي ﺷــﻬﺮي‪ ،‬ﺑﺎزدﯾﺪ از ﺷــﻬﺮﻫﺎ اﺳــﺖ و ﻫﺪف آن ﺑﺎزدﯾﺪ از ﻣﮑﺎنﻫﺎي دﯾﺪﻧﯽ‪ ،‬ﺧﺮﯾﺪ ﮐﺮدن‪ ،‬اﻧﺠﺎم‬ ‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺷﻬﺮي‬ ‫‪21‬‬
‫ﮐﺴﺐوﮐﺎر‪ ،‬ﯾﺎ ﻟﺬت ﺑﺮدن از ﺳﺮﮔﺮﻣﯽﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻮﻋﯽ از ﮔﺮدﺷــﮕﺮي ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻨﺤﺼــﺮﺑﻪﻓﺮدي در ﺗﺮﮐﯿﺐ زﻣﯿﻦ و درﯾﺎ و ﺑﺎ اراﺋﻪ اﻣﮑﺎﻧﺎﺗﯽ از ﻗﺒﯿﻞ آب‪،‬‬ ‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺳﺎﺣﻠﯽ‬ ‫‪22‬‬
‫ﺳــﺎﺣﻞ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻇﺮ زﯾﺒﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻮع زﯾﺴــﺘﯽ درﯾﺎﯾﯽ‪ ،‬زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺗﻨﻮع ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺗﺎرﯾﺨﯽ‪ ،‬ﻣﯿﺮاث ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ ،‬زﯾﺮﺳــﺎﺧﺖﻫﺎ و‬
‫ﻏﺬاي ﺳﺎﻟﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ژﺋﻮﺗﻮرﯾﺴـﻢ از ﻋﻠﻢ ژﺋﻮﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژي‪ ،‬ژﺋﻮﺗﮑﻨﯿﮏ‪ ،‬ژﺋﻮﻓﯿﺰﯾﮏ زﻣﯿﻨﯽ‪ ،‬ژﺋﻮﺷـﯿﻤﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬اﻗﻠﯿﻢ ﺷـﻨﺎﺳـﯽ ﺑﻬﺮه ﺑﺮده و‬ ‫ژﺋﻮ ﺗﻮرﯾﺴﻢ‬ ‫‪23‬‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻋﻠﻮم زﻣﯿﻦ و ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪان ﺑﻪ ﻃﺒﯿﻌﺖ را ﺑﺮاي ﺑﺎزدﯾﺪ از ﺟﺎذﺑﻪﻫﺎي زﻣﯿﻦ دﻋﻮت ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از اﻟﮕﻮﻫﺎي ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ در اﯾﻦ ﻋﺼﺮ‪ ،‬ﮔﺮدﺷﮕﺮي در ﻃﺒﯿﻌﺖ ﯾﺎ ﻃﺒﯿﻌﺖﮔﺮدي ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬ ‫ﻃﺒﯿﻌﺖﮔﺮدي‬ ‫‪24‬‬
‫اﻟﮕﻮ درﺑﺮﮔﯿﺮﻧﺪه روﯾﮑﺮد ﮔﺮدﺷﮕﺮان ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺎ اﻧﮕﯿﺰهﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮ از ﺳﻔﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺤﯿﻂ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﯾﺎ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ دارد‪ .‬از اﯾﻦ رو ﮔﺴــﺘﺮه ﻓﻀــﺎﯾﯽ اﯾﻦ اﻟﮕﻮ‪ ،‬ﻣﺤﯿﻂ ﻃﺒﯿﻌﯽ را درﺑﺮﻣﯽﮔﯿﺮد ﮐﻪ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺳﺎﺣﻞ‪ ،‬ﺟﻨﮕﻞ‪ ،‬ﮐﻮه و ﻧﻈﯿﺮ اﯾﻦﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮدﺷــﮕﺮي ﺷــﺠﺎﻋﺖ و ﺗﻬﻮر ‪ ،‬ﻃﯿﻔﯽ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺳــﺨﺖ ﺗﺎ ﻧﺮم را درﺑﺮﻣﯽﮔﯿﺮد ﮐﻪ زﯾﺮﮔﻮﻧﻪﻫﺎي اﺻــﻠﯽ‬ ‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺷﺠﺎﻋﺖ‬ ‫‪25‬‬
‫ﺗ ﺸﮑﯿﻞدﻫﻨﺪه آن ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺗﻬﻮر ﺑﺮاﻧﮕﯿﺰ در ﺑ ﺴﺘﺮ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﻏﺎر ﻧﻮردي‪ ،‬ﻏﻮا ﺻﯽ‪ ،‬ﭘﯿﺎدهروي ﺳﺨﺖ‪،‬‬ ‫و ﺗﻬﻮر‬
‫ﻗﺎﯾﻖراﻧﯽ در آبﻫﺎي ﺧﺮوﺷﺎن‪ ،‬ﻗﺎﯾﻘﺮاﻧﯽ ﺑﺎ ﮐﺎﯾﺎك‪ ،‬ﮐﻮﻫﻨﻮردي و ﺻﺨﺮهﻧﻮردي‪ ،‬ﮔﺮدش در روﺳﺘﺎﻫﺎ و ﺑﯿﺮون‬
‫ﺷﻬﺮ‪ ،‬اﺳﮑﯽ‪ ،‬ﺷﮑﺎر‪ ،‬ﻣﻮجﺳﻮاري‪ ،‬ﺑﺎﻟﻦﺳﻮاري و ﺳﻔﺮﻫﺎي درﯾﺎﯾﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻘﺮ و ﮔﺴــﺘﺮش ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و رﻓﺎه در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﯽﺷــﻮد‪ .‬در‬ ‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﮔ ﺴﺘﺮش ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺮد ﺷﮕﺮي ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻧﻘﺶ و‬
‫ﻣﯿﺎن ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﺮدﺷﮕﺮي‪ ،‬ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺳﻼﻣﺖ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ‬ ‫ﺗﺄﺛﯿﺮ آن در اﺑﺮاز ﻫﻮ ﯾﺖ ﻣﻠﯽ‪ ،‬ﻣﻮ ﺟﺐ ارﺗ ﻘﺎي اﺑ ﻌﺎد وﺳـــﯿﻊ‬
‫ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ و ﻣﺰﯾﺖﻫﺎي رﻗﺎﺑﺘﯽ از ﺗﻮﺟﻪ زﯾﺎدي ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي از ﺟﻤﻠﻪ اﯾﺠﺎد ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺷﻐﻠﯽ‪ ،‬درآﻣﺪزاﯾﯽ‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ‬

‫ﺷﺮﯾﻪ ﻧﺸﺎء ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺳﺎل ﻫﺸﺘﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬دي ﻣﺎه ‪96‬‬
‫‪58‬‬
 ‫اﻫﻤﯿﺖ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺳﻼﻣﺖ ﺑﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﭘﺰﺷﮑﯽ‬

‫در ﻃﻮل زﻣﺎن‪ ،‬ﮔﺮدﺷــﮕﺮي ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ اﺳــﺘﻔﺎده از آبﻫﺎي ﻣﻌﺪﻧﯽ‬ ‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺳﻼﻣﺖ‬
‫ﻣﻔﻬﻮم و ﺳﯿﻌﯽ ﯾﺎﻓﺖ؛ ﺑﻪﻃﻮري ﮐﻪ ا ﺳﺘﻔﺎده از وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻮرﯾ ﺴﻢ درﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﮔﺎﻫﯽ از آن ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﺗﻮرﯾ ﺴﻢ ﺳﻼﻣﺖ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻮاي ﺳﺎﻟﻢ ﻧﯿﺰ ﺟﺰء ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺳﻼﻣﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫و ﯾﺎ ﮔﺮدﺷــﮕﺮي ﺳــﻼﻣﺖ ﻧﺎم ﺑﺮده ﻣﯽﺷــﻮد‪ ،‬ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ‬
‫در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ‪ ،‬در ﺗﺤﻘﯿﻘﯽ ﻃﯿﻒ ﺳﻼﻣﺖ اراﺋﻪ ﺷﺪه ا ﺳﺖ ﮐﻪ در‬
‫ﺑﯿﺎن ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ .‬ﺳــﺎزﻣﺎن ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮔﺮدﺷــﮕﺮي ﺑﻪﻃﻮر ﺧﺎص‪،‬‬
‫ﯾﮏ ﻃﺮف ﻃﯿﻒ‪ ،‬ﺳﻼﻣﺘﯽ و در ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﻣﺮگ ﻗﺮار دارد‪.‬‬
‫ﮔﺮدﺷـــﮕﺮي ﺳـــﻼﻣﺖ را ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪» :‬اﺳـــﺘﻔﺎده از‬
‫ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﻣﻔﻬﻮم ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺳﻼﻣﺖ از اﯾﻦ ﻫﻢ ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺘﻪ‬
‫ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﯾﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺳـــﻼﻣﺘﯽ و اﻓﺰاﯾﺶ روﺣﯿﻪ ﻓﺮد‬
‫و ﺷـــﺎﻣﻞ ﻣﺴـــﺎﻓﺮت ﺑﯿﻤﺎران ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر درﯾﺎﻓﺖ اﻧﻮاع ﺧﺪﻣﺎت‬
‫)ﺑﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از آبﻫﺎي ﻣﻌﺪﻧﯽ‪ ،‬آبوﻫﻮا ﯾﺎ ﻣﺪاﺧﻼت ﭘﺰﺷــﮑﯽ(‬
‫ﭘﺰ ﺷﮑﯽ ﺷﺪ‪ .‬در ﺷﮑﻞ ‪ ،2‬زﯾﺮ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﮔﺮد ﺷﮕﺮي ﺳﻼﻣﺖ‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷـــﻮد و در ﻣﮑﺎﻧﯽ ﺧﺎرج از ﻣﺤﻞ ﺳـــﮑﻮﻧﺖ ﻓﺮد – ﮐﻪ‬
‫اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﯿﺶ از ‪ 24‬ﺳـــﺎﻋﺖ اﺳـــﺖ – ﺑﻪ ﻃﻮل ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ‪ «.‬ﻣﻘﻮﻟﻪي‬
‫در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن‪ ،‬ﻣﻮ ﺿﻮع ﮔﺮد ﺷﮕﺮي ﭘﺰ ﺷﮑﯽ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﻮاع دﯾﮕﺮ‬
‫ﮔﺮد ﺷﮕﺮي ﺳﻼﻣﺖ ﻓﺮاﺗﺮ از ﮔﺮد ﺷﮕﺮي درﻣﺎﻧﯽ ا ﺳﺖ‪ .‬آبﻫﺎي‬
‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺳﻼﻣﺖ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع ﺟﺪﯾﺪﺗﺮ و ﺗﺎ ﺣﺪودي ﻣﻬﻢﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﺮم و ﻣﻌﺪﻧﯽ و ﻟﺠﻦدرﻣﺎﻧﯽ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻧﯿﺰ ﺷــﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﻘﻮﻟﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺳﻼﻣﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻌﺎر ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺗﻮرﯾﺴﻢ ﺳﻼﻣﺖ‪،‬‬
‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﭘﺰﺷﮑﯽ‬ ‫اﻣﮑﺎﻧﺎت و ﺧﺪﻣﺎت در ﺣﺪ ﮐﺸـــﻮرﻫﺎي ﭘﯿﺸـــﺮﻓﺘﻪ و ﯾﺎ در ﺣﺪ‬

‫ﺑﻪ ﺳﻔﺮ ﺑﯿﻤﺎران ﻓﺮاﺳﻮي ﻣﺮزﻫﺎ )اﻏﻠﺐ در ﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎي زﯾﺎد( ﺑﺮاي‬ ‫ﮐﺸﻮرﻫﺎي در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮐ ﺴﺐ ﺧﺪﻣﺎت درﻣﺎﻧﯽ )ﮐﻪ اﯾﻦ ﺧﺪﻣﺎت در ﮐ ﺸﻮر ﺧﻮد ﺷﺎن از‬ ‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺳﻼﻣﺖ از زﻣﺎن ﯾﻮﻧﺎن و روم ﺑﺎﺳﺘﺎن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و‬

‫ﻟﺤﺎظ ﻫﺰﯾﻨﻪ و زﻣﺎن ﯾﺎ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﯿ ﺴﺖ ﯾﺎ ﺑﻪ آ ﺳﺎﻧﯽ در د ﺳﺘﺮس‬ ‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺑﺴﯿﺎري از ﮐﺸﻮرﻫﺎي اروﭘﺎﯾﯽ و ﻧﻘﺎط دﯾﮕﺮ دﻧﯿﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ‬

‫ﻧﯿﺴﺖ(‪ ،‬ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ]‪ .[7‬ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﭘﺰﺷﮑﯽ‬ ‫ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬از زﻣﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎن‪ ،‬اﻓﺮاد زﯾﺎدي ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻓﺮاﻏﺖ روﺣﯽ‬

‫داﺧﻠﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺳﻔﺮﻫﺎي داﺧﻠﯽ ﺑﯿﻤﺎران در ﭘﯽ ﻣﺘﺨ ﺼ ﺼﺎن ﺑﻬﺘﺮ‪،‬‬ ‫و در ﻣﺎن ﺑﻪ ﻣ ﺠﺎورت رود ﺧﺎ ﻧﻪ و آب ﻫﺎي ﻣ ﻌﺪﻧﯽ ﻣﯽرﻓﺘ ﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺪﻣﺎت ارزانﺗﺮ و ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺑﯿﺸــﺘﺮ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ]‪ .[8‬ﮔﺮدﺷــﮕﺮي‬ ‫آبﻫﺎي ﮔﺮم از ﻗﺪﯾﻢاﻻﯾﺎم ﺑﺎ آراﻣﺶ و ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻗﻮاي ﺟﺴـــﻤﯽ و‬

‫ﭘﺰ ﺷﮑﯽ ﻣﻮ ﺿﻮﻋﯽ ﻧ ﺴﺒﺘﺎً ﺟﺪﯾﺪ ا ﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﻮع ﮔﺮد ﺷﮕﺮي ﺑﺎ‬ ‫روﺣﯽ اﻧﺴــﺎن ﻫﻤﺮاه ﺑﻮده اﺳــﺖ‪ .‬اﺳــﺘﻔﺎدهﮐﻨﻨﺪﮔﺎن از اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻣﺴــﺘﻘﯿﻢ ﻣﺴــﺎﺋﻞ ﭘﺰﺷــﮑﯽ ارﺗﺒﺎط دارد و اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرود‬ ‫آبﻫﺎ‪ ،‬ﻗﺮنﻫﺎ ﺳﺖ ﮐﻪ در آبﻫﺎي ﮔﺮم آبﺗﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و از آب‬

‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺴﺎﻓﺮتﻫﺎﯾﯽ اﺳﺎﺳﯽ و ﻃﻮﻻﻧﯽﻣﺪت ﺑﺎﺷﺪ ]‪ .[9‬اﯾﻦ‬ ‫ﭼﺸﻤﻪﻫﺎي ﻣﻌﺪﻧﯽ ﻣﯽﻧﻮﺷﻨﺪ ]‪.[3‬‬

‫ﻣﻮ ﺿﻮع ﺑﺮﻃﺮفﮐﻨﻨﺪه ﻧﯿﺎزﻫﺎي اﻓﺮادي ﻫ ﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ روزﺑﻪروز ﺑﺮ‬ ‫ﺷــﻮاﻫﺪ و آﺛﺎر ﻓﺮاواﻧﯽ ﻧﯿﺰ از اﻫﻤﯿﺖ آبﻫﺎي ﻣﻌﺪﻧﯽ و ﮔﺮم ﻧﺰد‬

‫ﺗﻌﺪادﺷــﺎن اﻓﺰوده ﻣﯽﺷــﻮد‪ ،‬اﯾﻦ اﻓﺮاد ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﮔﺮدﺷــﮕﺮان و‬ ‫اﯾﺮاﻧﯿﺎن وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﻪوﯾﮋه دﺳــﺘﻪﺑﻨﺪيﻫﺎي اﺑﻮﻋﻠﯽ ﺳــﯿﻨﺎ ﮐﻪ اﯾﻦ‬

‫ﺑﯿﻤﺎران ﺑﺎﺷﻨﺪ ]‪.[10‬‬ ‫ﻣﻨﺎﻃﻖ را ﺑﻪ آﺳـــﺎﯾﺸـــﮕﺎهﻫﺎي ﻣﻌﻨﻮي‪ ،‬ﭼﺸـــﻤﻪﻫﺎي درﻣﺎﻧﯽ و‬

‫ﮔﺮدﺷــﮕﺮي ﭘﺰﺷــﮑﯽ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺷــﮑﻞ اﻣﺮوزياش در دﻫﻪ ‪1990‬‬ ‫آبﻫﺎي ﮔﺮم ﺗﻘ ﺴﯿﻢ ﮐﺮده و ﻧﺤﻮه ا ﺳﺘﻔﺎده از ﻫﺮ د ﺳﺘﻪ را ﻣﻮرد‬

‫ﻣﯿﻼدي ﻣﺘﻨﺎﺳـــﺐ ﺑﺎ ﻣﻮاردي از ﻗﺒﯿﻞ‪ :‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺧﺪﻣﺎت‬ ‫ﺑﺮرﺳــﯽ ﻗﺮار داده‪ ،‬ﻧﺸــﺎن از اﻫﻤﯿﺖ ﻋﻠﻤﯽ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﺰد‬

‫درﻣﺎن و ﺑﯿﻤﻪ ﺳــﻼﻣﺖ در ﮐﺸــﻮرﻫﺎي ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ؛ ﻃﻮﻻﻧﯽﺗﺮ‬ ‫اﯾﺮاﻧﯿﺎن اﺳـــﺖ‪ .‬ﭘﯿﺶ از آن ﻧﯿﺰ ﯾﺎدﮔﺎرﻫﺎي ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه در ﺷـــﻬﺮ‬

‫ﺷـــﺪن ﻓﻬﺮﺳـــﺖ اﻓﺮاد در ﺣﺎل اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺮاي درﯾﺎﻓﺖ ﺧﺪﻣﺎت‬ ‫ﻧﯿﺸــﺎﺑﻮر ﻧﺸــﺎندﻫﻨﺪه ﻧﻈﺎم ﮐﺎﻧﺎلﮐﺸــﯽ ﺳــﻨﮕﯽ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل آب‬

‫ﭘﺰﺷــﮑﯽ؛ ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻫﻮاﯾﯽ؛ دﺳــﺘﺮﺳــﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﭼﺸﻤﻪ ﻣﻌﺪﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﻣﻌﺒﺪ آﻧﺎﻫﯿﺘﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ ﯾﺎدآور‬

‫اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ؛ ﺗﻘﺎﺿــﺎ ﺑﺮاي ﺟﺮاﺣﯽﻫﺎي زﯾﺒﺎﯾﯽ؛ ﻣﺴــﻦ ﺷــﺪن ﻧﺴــﻞ‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﭼﺸــﻤﻪ ﻗﺪﯾﻤﯽ ﻣﺮاﻧﻮ در اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ ﺑﺎ ﻗﺪﻣﺘﯽ ﭘﻨﺞ ﻫﺰار ﺳــﺎﻟﻪ‬

‫اﻏﻠﺐ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪي ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﺟﻨﮓ ﺑﺮ ﺗﻌﺪادﺷــﺎن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ازدﯾﺎد‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺸﻤﻪﻫﺎي ﻣﻌﺪﻧﯽ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﯾﺮان داراي ﺑﯿﺶ از ‪30‬‬
‫ﻋﻨﺼــﺮ ﻣﻌﺪﻧﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﻣﻨﯿﺰﯾﻢ‪ ،‬ﭘﺘﺎﺳــﯿﻢ‪ ،‬ﺳــﻮﻟﻔﻮر‪ ،‬ﮐﻠﺴــﯿﻢ و ‪...‬‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮﺧﯽ از آﻧﻬﺎ ﺧﻮاص رادﯾﻮاﮐﺘﯿﻮﯾﺘﻪ دارﻧﺪ ]‪.[4‬‬

‫ﺷﺮﯾﻪ ﻧﺸﺎء ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺳﺎل ﻫﺸﺘﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬دي ﻣﺎه ‪96‬‬
‫‪59‬‬
 ‫اﻫﻤﯿﺖ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺳﻼﻣﺖ ﺑﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﭘﺰﺷﮑﯽ‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪه ا ﺳﺖ؛ ﺑﻪﻃﻮري ﮐﻪ ﮐ ﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﺮﮐﺪام در‬
‫ﯾﮏ ﻧﻮع ﺧﺎص از ﻣﻌﺎﻟﺠﺎت ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺪﻣﺎت دﻧﺪاﻧﭙﺰﺷــﮑﯽ‪ ،‬ﻋﻤﻞ‬
‫ﻗﻠﺐ ﯾﺎ ﻋﻤﻞ زﯾﺒﺎﯾﯽ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺷﺪهاﻧﺪ ]‪ .[15‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮي‬
‫ﭘﺰ ﺷﮑﯽ ﯾﮏ ﺧﺪﻣﺖ درﻣﺎﻧﯽ ا ﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻔﺮﯾﺢ ﻧﯿﺰ ﺑﺨ ﺸﯽ از آن‬
‫اﺳــﺖ ]‪ .[16‬ﻫﺮﭼﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﮐﺮدن ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺮاﻗﺒﺖ‬
‫ﭘﺰﺷــﮑﯽ و ﺑﺨﺶﻫﺎي ﮔﺮدﺷــﮕﺮي ﯾﮏ ﭼﺎﻟﺶ اﺳــﺖ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ‬
‫راﻫﺒﺮدي ﭼﻨﯿﻦ ﻫ ﻤﺎﻫﻨﮕﯽ اﻏ ﻠﺐ در ﺳـــﻄﺢ دوﻟﺘﯽ ﺑﻪ اﺟﺮا‬
‫درﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﯾﻦﮐﻪ ﯾﮏ ﻓﺮد ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﻪ داﺷﺘﻦ ﯾﮏ روﻧﺪ‬
‫درﻣﺎﻧﯽ ﻣﯽﮔﯿﺮد ﮐﻪ در ﯾﮏ ﺷﻬﺮ دﯾﮕﺮي اﺟﺮا ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬او ﺑﻪ ﻫﺮ‬
‫دو ﺧﺪ ﻣﺎت ﮔﺮدﺷـــﮕﺮي و ﻣﺮاﻗ ﺒﺖ در ﻣﺎﻧﯽ ﻧ ﯿﺎز دارد‪ .‬ﺑﺎ ﯾﺪ‬
‫ﺟﺰﺋﯿﺎت ﻣﻘﺪﻣﺎت ﻣﺴــﺎﻓﺮت ﺗﻬﯿﻪ ﺷــﻮﻧﺪ )ﺷــﺎﻣﻞ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻠﯿﻂ‬
‫ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎ‪ ،‬رزرو ﻫﺘﻞ و ﻏﯿﺮه(‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ از در د ﺳﺘﺮس ﺑﻮدن ﯾﮏ دﮐﺘﺮ‬
‫ﻣﺘﺨ ﺼﺺ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺣﺎ ﺻﻞ ﮐﺮد و دﯾﮕﺮ ﻣﻘﺪﻣﺎت درﻣﺎﻧﯽ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺒﻮدي ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﺷـــﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﺧﺪﻣﺎت‬
‫ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻫﻤﮑﺎري ﺑﯿﻦ دو ﺑﺨﺶ دوﻟﺘﯽ و ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ]‪.[17‬‬
‫ﮔﺮد ﺷﮕﺮي ﭘﺰ ﺷﮑﯽ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﻪ ﺳﻪ ﻧﻮع ﮔ ﺴﺘﺮده ﺗﻘ ﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫ﺟﺮاﺣﯽ ﻫﺎي زﯾ ﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺟﺮاﺣﯽ ﻫﺎي د ﻫﺎن و د ﻧﺪان و ﭘﺰﺷـــﮑﯽ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ .‬ﺟﺮاﺣﯽﻫﺎي زﯾﺒﺎﯾﯽ ﯾﺎ آراﯾ ﺸﯽ راﯾﺞﺗﺮﯾﻦ ﺷﮑﻞ از ﺳﻔﺮ‬
‫ﭘﺰ ﺷﮑﯽ ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮوز ﮔﺮد ﺷﮕﺮي ﭘﺰ ﺷﮑﯽ ﻧﻮﯾﻦ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺳﻔﺮ‬
‫ﺷﺮﯾﻪ ﻧﺸﺎء ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺳﺎل ﻫﺸﺘﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬دي ﻣﺎه ‪96‬‬
‫‪60‬‬
‫ﺷﮑﻞ‪ :1‬ﻃﯿﻒ ﺳﻼﻣﺖ ]‪[5‬‬
‫ﺷﮑﻞ‪ :2‬زﯾﺮﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺳﻼﻣﺖ ]‪[6‬‬
‫زاد و وﻟﺪ اﻓﺰوده ﺷــﺪ )ﻧﺴــﻠﯽ ﮐﻪ ﺳــﻄﺢ ﺗﻮﻗﻌﺶ از ﻣﺮاﻗﺒﺖ‬
‫ﭘﺰﺷـــﮑﯽ و ﻧ ﯿﺎز ﻫﺎي ﺟﺪ ﯾﺪ ﺑﯿﺸـــﺘﺮ ﺑﻮد(؛ ﺗﻮا ﻧﺎﯾﯽ ﭘﺮدا ﺧﺖ‬
‫ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي درﻣﺎن و دا ﺷﺘﻦ وﻗﺖ آزاد ﺑﺮاي ﻣ ﺴﺎﻓﺮت و ﻫﻤﺮاﻫﯽ‬
‫ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫﺎي ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺑﺎ ﯾﮏ روز ﺗﻌﻄﯿﻞ‪ ،‬ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ ]‪.[11‬‬
‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﭘﺰﺷﮑﯽ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﻄﺢ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻤﻮم ﮔﺮد ﺷﮕﺮان اﻃﻼق ﻣﯽ ﺷﻮد ]‪ .[12‬در اﯾﺎم ﻗﺪﯾﻢ اﻓﺮاد ﻓﻘﻂ‬
‫در ﻣﺤﻞ ﺳﮑﻮﻧﺘ ﺸﺎن از ﺧﺪﻣﺎت درﻣﺎﻧﯽ ا ﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬در‬
‫ﺣــﺎﻟﯽ ﮐــﻪ در ﻗﺮن ﺑﯿﺴــــﺖ و ﯾﮑﻢ ﻫﻤــﻪ ﭼﯿﺰ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺮد و‬
‫ﮔﺮدﺷــﮕﺮي ﭘﺰﺷــﮑﯽ ﺳــﺎﻻﻧﻪ ‪ 60‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر درآﻣﺪ‪ ،‬و رﺷــﺪ‬
‫ﺳــﺎﻻﻧﻪ ‪ 20‬درﺻــﺪي را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼــﺎص داد ]‪ .[10‬ﻧﻘﺶ‬
‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از اﺟﺰاي ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺮدﺷﮕﺮي‪،‬‬
‫از ﻃﺮﯾﻖ ﻫﺘﻞﻫﺎ‪ ،‬ﺷــﺮﮐﺖﻫﺎي ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي رﻓﺎﻫﯽ ‪-‬‬
‫ﺗﻔﺮﯾﺤﯽ و زﯾﺮﺳــﺎﺧﺖﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺻــﻨﻌﺖ ﮔﺮدﺷــﮕﺮي در‬
‫ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ ]‪ .[13‬ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﭘﺰﺷﮑﯽ اﯾﻦ ﺻﻨﻌﺖ‬
‫ﻫﺮﭼﻪ ﺑﯿﺸــﺘﺮ ﺑﺎ ﺷــﺮﮐﺖﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳــﺎزﻣﺎن‬
‫ﮔﺮد ﺷﮕﺮي ﭘﺰ ﺷﮑﯽ در آﻣﺮﯾﮑﺎ ﺗﺄ ﺳﯿﺲ ﺷﺪ و دﯾﮕﺮ ﻣﺆ ﺳ ﺴﺎت‬
‫ﻣﺜﻞ ﺑﯿﻤﺎرﺳــﺘﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺷــﺮﮐﺖﻫﺎي ﺑﯿﻤﻪ و آژاﻧﺲﻫﺎي ﻣﺴــﺎﻓﺮﺗﯽ‬
‫ﺟﺪﯾﺪاﻟﺘﺄ ﺳﯿﺲ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ ]‪ .[14‬ﺗﻮ ﺳﻌﻪ اﯾﻦ ﺑﺨﺶ‬
‫از ﺻـﻨﻌﺖ ﮔﺮدﺷـﮕﺮي ﺑﻪ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺑﺎزارﻫﺎي ﺗﺨﺼـﺼـﯽ ﺟﺪﯾﺪ‬
 ‫اﻫﻤﯿﺖ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺳﻼﻣﺖ ﺑﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﭘﺰﺷﮑﯽ‬
‫اﺳـــﺖ‪ ،‬ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮد ﭘﺪﯾﺪ آورده ﺑﺎﺷـــﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه در آﺛﺎر و‬
‫ﮐﻠﻤﺎت ﺑﻘﺮاط‪ ،‬ﻧ ﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﺗﺎزﮔﯽ ﮐﺎﻣﻼً آ ﺷﮑﺎر ا ﺳﺖ و ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ‬
‫اﺛﺮ ﺗﺤﻮل ﺗﺪرﯾﺠﯽ در آنﻫﺎ دﯾﺪه ﻧﻤﯽﺷــﻮد‪ .‬ﺣﺘﯽ ﺧﻮد ﯾﻮﻧﺎﻧﯽﻫﺎ‬
‫ﻫﻢ ﻓﺮﺿـــ ﯿﻪ ﻃ ﺒﺎﯾﻊ ﭼ ﻬﺎر ﮔﺎ ﻧﻪ ﺧﻮد را ﯾﮏ ﻓﺮﺿـــ ﯿﻪ ﺑﯿ ﮕﺎ ﻧﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺑﻪ رﺳﻢ آن زﻣﺎن‪ ،‬آن را اﯾﺮاﻧﯽ ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ«‪.‬‬
‫اﯾﺮاﻧﯿﺎن ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﭘﺲ از ا ﺳﻼم و ﺗﺄﺛﯿﺮ از ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ ارز ﺷﻤﻨﺪ آن در‬
‫ﺣﻮزه داﻧﺶاﻧﺪوزي‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴــﺘﻨﺪ ﭘﯿﺸــﯿﻨﻪ ﻋﻠﻤﯽ ﺧﻮد را ﺗﻮﺳــﻌﻪ‬
‫دﻫﻨﺪ؛ از اﯾﻦرو از ﻫﻤﺎن اﺑﺘﺪا ﺷﺎﻫﺪ ﺷﮑﻮﻓﺎﯾﯽ ﭘﺰ ﺷﮑﯽ اﯾﺮاﻧﯿﺎن‬
‫ﺑﻮد‪ .‬اوج اﯾﻦ ﺷﮑﻮﻓﺎﯾﯽ از اواﺧﺮ ﻗﺮن دوم ﺗﺎ اوا ﺳﻂ ﻗﺮن ﻫﻔﺘﻢ‬
‫ﻫﺠﺮي ﺑﻮده اﺳــﺖ‪ .‬درﺧﺸــﺶ ﻋﻤﻠﮑﺮد و ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ داﻧﺸــﻤﻨﺪان‬
‫اﯾﺮان و اﺳــﻼم در ﺣﻮزه ﻋﻠﻮم ﺑﺨﺼــﻮص داﻧﺶ ﭘﺰﺷــﮑﯽ در‬
‫دوران ﻃﻼﯾﯽ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺮ ﺗﺎرك ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﯽدرﺧﺸــﺪ و اﯾﻦ ﻧﺒﻮد‬
‫ﻣﮕﺮ ﺑﻪ ﺳــﺒﺐ ﻇﻬﻮر ﻧﻮاﺑﻎ ﻓﺮزاﻧﻪاي ﮐﻪ ﺑﺎ اﻟﻬﺎم از ﮐﻼم وﺣﯽ و‬
‫آﻣﻮزهﻫﺎي دﯾﻦ اﺳـــﻼم ﺑﻪ رﺷـــﺪ ﺧﻮد و ﻣﻠﻞ دﯾﮕﺮ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻮاﺑﻐﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﻃﺒﺮي‪ ،‬رازي‪ ،‬اﺑﻦ ﺳﯿﻨﺎ‪ ،‬اﻫﻮازي‪ ،‬ﺟﺮﺟﺎﻧﯽ و ‪...‬‬
‫در اﯾﻦ دوران ﺗﺠﻠﯽ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻃﺒﺎﺑﺖ اﯾ ﺸﺎن ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ آﻣﯿﺨﺘﮕﯽ و‬
‫اﻣﺘﺰاﺟﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﮑﻤﺖ و ارزشﻫﺎي اﺧﻼﻗﯽ و اﺳﻼﻣﯽ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬از‬
‫ﺟﺎﯾﮕﺎﻫﯽ ﻓﺮاﺗﺮ از ﺷــﺄن و ﻣﻘﺎم ﺣﺮﻓﻪ ﭘﺰﺷــﮑﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺷــﺪ‪.‬‬
‫داﻧﺶ ﭘﺰﺷــﮑﯽ اﯾﺸــﺎن و دﯾﮕﺮ داﻧﺸــﻤﻨﺪان ﻣﺴــﻠﻤﺎن ﺑﻪ ﭼﻨﺎن‬
‫ﭘﯿﺸــﺮﻓﺖ ﺳــﺮﯾﻌﯽ ﻧﺎﺋﻞ آﻣﺪ ﮐﻪ ﺟﻬﺎﻧﯿﺎن از اﯾﻦ ﻫﻤﻪ رﺷــﺪ و‬
‫درﺧ ﺸﺶ در ﺗﻤﺪن ا ﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﺗﺤﯿﺮ اﻓﺘﺎدﻧﺪ ]‪ .[21‬در واﻗﻊ اﯾﻦ‬
‫داﻧﺸــﻤﻨﺪان‪ ،‬ﮔﻨﺠﯿﻨﻪ ﻋﻈﯿﻤﯽ از ﻓﻠﺴــﻔﻪ ﭘﺰﺷــﮑﯽ‪ ،‬ﻃﺐ ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ و‬
‫ﺗﺠﺮﺑﯽ‪ ،‬داروﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬روان درﻣﺎﻧﯽ و ﻋﻠﻮم واﺑﺴﺘﻪ دﯾﮕﺮ را ﺑﺮاي‬
‫ﻧﺴﻞﻫﺎي ﭘﺲ از ﺧﻮد ﺑﺮﺟﺎي ﮔﺬاردﻧﺪ و ﭼﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﻬﺮهﮔﯿﺮيﻫﺎ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻠﻞ دﯾﮕﺮ از ﺟﻤﻠﻪ دﻧﯿﺎي ﻏﺮب ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ از آﻧﻬﺎ ﺑﯽﻣﻨﺖ ﺑﻬﺮه‬
‫ﺑﺒﺮﻧﺪ ]‪.[22‬‬
‫اﻣﺎ ﻋﻠﯽرﻏﻢ ﭘﯿﺸـــﯿﻨﻪ ﻗﻮي اﯾﺮان در ﺣﻮزه ﭘﺰﺷـــﮑﯽ‪ ،‬اﮐﻨﻮن ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺮد ﺷﮕﺮي ﭘﺰ ﺷﮑﯽ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺧﻮد را ﺑﺎز ﻧﯿﺎﻓﺘﻪ و‬
‫ﮔﺎمﻫﺎي ﻧﺨﺴــﺘﯿﻦ را ﻃﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ در ﺳــﺎل ‪1382‬‬
‫ﻫﺠﺮي ﺷـﻤﺴـﯽ‪ ،‬ﺑﺮاي اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر ﮔﺮدﺷـﮕﺮي درﻣﺎﻧﯽ از ﺳـﻮي‬
‫وزارت ﺑﻬﺪاﺷــﺖ‪ ،‬درﻣﺎن و آﻣﻮزش ﭘﺰﺷــﮑﯽ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮ ﻓﺖ؛ اﻟﺒ ﺘﻪ وزارت ﺑ ﻬﺪاﺷــــﺖ و در ﻣﺎن ﺑﯿﺸـــﺘﺮ ﺑﺎ ﻫﺪف‬
‫اﺷـــﺘﻐﺎلزاﯾﯽ ﺑﺮاي داﻧﺶآﻣﻮﺧﺘﮕﺎن ﭘﺰﺷـــﮑﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺒﺤﺚ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ و ﻧﻪ روﻧﻖ ﮔﺮدﺷﮕﺮي درﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬اﻣﺎ ﮐﻢﮐﻢ از ﺳﺎل ‪1383‬‬
‫و درﺳـــﺖ ﭘﺲ از ادﻏﺎم ﺳـــﺎزﻣﺎن ﻣﯿﺮاث ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ﺳـــﺎزﻣﺎن‬
‫ﻃﯽ اﯾﻦ دو ﻗﺮن‪ ،‬روﺷﯽ را ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ﺑﻪ ﻧﺎم روش ﺑﻘﺮاط ﻣﻌﺮوف‬
‫ﺷﺮﯾﻪ ﻧﺸﺎء ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺳﺎل ﻫﺸﺘﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬دي ﻣﺎه ‪96‬‬
‫‪61‬‬
‫ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر اﻧ ﺠﺎم ﻣﺮاﻗ ﺒﺖ ﻫﺎي د ﻧﺪاﻧﯽ ) ﻣﺎﻧ ﻨﺪ ﭘﺮوﺗﺰ ﻫﺎ‪ ،‬زﯾ ﺒﺎﯾﯽ‪،‬‬
‫ﮐﺎﺷــﺖ و ﻏﯿﺮه( و ﭘﺰﺷــﮑﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ )ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ زاﻧﻮ و ﻣﻔﺼــﻞ‬
‫ران‪ ،‬ﺟﺮاﺣﯽ ﭼﺸﻢ( ﻣﻮﺟﺐ اﯾﺠﺎد دﯾﮕﺮ اﻧﻮاع ﺳﻔﺮ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ ]‪.[18‬‬
‫در ﯾﮑﯽ از ﺗﻘ ﺴﯿﻢﺑﻨﺪيﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﮔﺮد ﺷﮕﺮي ﭘﺰ ﺷﮑﯽ ﺑﺮ ا ﺳﺎس‬
‫ﻣﯿﺰان ﻫﺰﯾﻨﻪ و ﺧﻄﺮات ﻧﺎﺷـــﯽ از ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﯽ ﺑﻪ ﺳـــﻪ ﺑﺨﺶ‬
‫درﻣﺎنﻫﺎي ﺳﺒﮏ )دﻧﺪاﻧﭙﺰ ﺷﮑﯽ‪،‬زﯾﺒﺎﯾﯽ ﺻﻮرت‪ ،‬ﭼ ﺸﻢ ﭘﺰ ﺷﮑﯽ‪،‬‬
‫ﭼﮑﺎپ ﮐﺎﻣﻞ(‪ ،‬درﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺘﻮﺳﻂ )ﭘﯿﻮﻧﺪﻫﺎي ﻣﻮ و ﻗﺮﻧﯿﻪ‪ ،‬درﻣﺎن‬
‫ﻧــﺎﺑــﺎروري‪ ،‬درﻣــﺎنﻫــﺎي زﯾﺒــﺎﯾﯽ در ﻧﻮاﺣﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑــﺪن‪،‬‬
‫آﻧﮋﯾﻮﭘﻼﺳــﺘﯽ( و درﻣﺎنﻫﺎي ﺳــﻨﮕﯿﻦ )اﻧﻮاع ﺟﺮاﺣﯽﻫﺎي داﺧﻠﯽ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﯿﻮﻧﺪ اﻋﻀـــﺎ‪ ،‬ﮐﺎﺷـــﺖ ﺣﻠﺰون ﺷـــﻨﻮاﯾﯽ‪ ،‬ﻗﻠﺐ ﺑﺎز‪ ،‬ﺗﺮﻣﯿﻢ‬
‫ﺿﺎﯾﻌﺎت ﻧﺨﺎﻋﯽ‪ ،‬ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻣﻐﺰ اﺳﺘﺨﻮان( ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ ]‪.[1‬‬
‫در ﺗﻘﺴــﯿﻢﺑﻨﺪي دﯾﮕﺮي ﺑﺮ اﺳــﺎس ﻋﻼﺋﻖ ﻣﺸــﺘﺮﯾﺎن‪ ،‬ﺗﺨﺼــﺺ‬
‫ﺟﺮاﺣﯽ و ﻃﻮل درﻣــﺎن‪ ،‬اﯾﻦ ﺣﻮزه ﺑــﻪ ﭼﻬــﺎر ﺑﺨﺶ ﺟﺮاﺣﯽ‬
‫زﯾ ﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﮔﺮدﺷـــﮕﺮي آبدر ﻣﺎﻧﯽ و ﺻـــ ﺤﺖ‪ ،‬ﮔﺮدﺷـــﮕﺮي‬
‫دﻧﺪاﻧﭙﺰﺷﮑﯽ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﻧﺎﺑﺎروري ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫]‪.[5‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ذﮐﺮ اﺳــﺖ ﮐﻪ ﮐﺸــﻮر اﯾﺮان داراي ﭘﯿﺸــﯿﻨﻪ ﭘﺰﺷــﮑﯽ ﻫﺰاران‬
‫ﺳﺎﻟﻪ اﺳﺖ و ﻫﻤﻮاره ﭘﺰﺷﮑﺎن اﯾﺮاﻧﯽ در ﺳﻄﺢ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﻘﺮاط‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮاً اوﻟﯿﻦ ﮐﺴﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺗﺎرﯾﺦ‪،‬‬
‫ﻃﺐ را ﺑﻪ ﺻــﻮرت ﻣﻨﻈﻢ و ﻣﺪون اراﺋﻪ ﮐﺮد و آن را از ﺳــﺤﺮ و‬
‫ﺟﺎدو ﺟﺪا ﺳـــﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻃﺐ ﻣﺰاﺟﯽ در واﻗﻊ‬
‫اﺳﺎس روش درﻣﺎﻧﯽ ﺑﻘﺮاط و ﺟﺎﻟﯿﻨﻮس ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺿﻤﻦ اﯾﻨﮑﻪ‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ اذﻋﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ »ﻣﮑﺘﺐ ﻃﺒﯽ زرﺗﺸـــﺖ ﺧﯿﻠﯽ‬
‫ﭘﯿﺶﺗﺮ از ﻣﮑﺎﺗﺐ ﻃﺒﯽ ﯾﻮﻧﺎن‪ ،‬در ﻋﺎﻟﻢ وﺟﻮد دا ﺷﺘﻪا ﺳﺖ«]‪.[19‬‬
‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ در ﻣﯿﺎن ﻣﻮرﺧﯿﻦ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﻣﺒﺪأ ﻃﺐ ﻣﺰاﺟﯽ اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺷﻮاﻫﺪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﻃﺐ اﯾﺮان‪ ،‬ﭘﺎﯾﻪ ﻃﺐ‬
‫ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ اﺳـــﺖ و اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺒﯽ اﺳـــﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﺗﻌﺎرض ﺧﻮد‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ آن اﻗﺮار ﻧﮑﻨﺪ ﮐﻪ‪» :‬اﯾﺮاﻧﯿﺎن‪ ،‬اﺻــﻮل آن ﭼﯿﺰي را ﮐﻪ‬
‫ﻃﺐ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﺷــﺪه ﺑﻪ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﺗﻌﻠﯿﻢ دادهاﻧﺪ]‪ .[20‬در ﺳــﺎل‬
‫‪ 700‬ﭘﯿﺶ از ﻣﯿﻼد‪ ،‬ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ اﺛﺮي از ﻋﻠﻢ و ﻓﺮﻫﻨﮓ در ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن‬
‫ﻣﺸﻬﻮد ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ 200 ،‬ﺳﺎل ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﭼﻨﺎن در‬
‫ﻋﻠﻮم و ﻓﻨﻮن ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻘﺮاط ﺗﻮاﻧﺴﺖ رﺳﺎﻟﻪﻫﺎﯾﯽ‬
‫در داﻧﺶ ﭘﺰﺷــﮑﯽ ﺑﻪ رﺷــﺘﻪ ﺗﺤﺮﯾﺮ درآورد و ﻋﻨﻮان ﭘﺪر ﻃﺐ را‬
‫ﺑﺮاي ﺧﻮد ﮐﺴﺐ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺧﯿﻠﯽ ﺑﻌﯿﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن در‬
 ‫اﻫﻤﯿﺖ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺳﻼﻣﺖ ﺑﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﭘﺰﺷﮑﯽ‬

‫ﺗﻬﺮان ﻧﯿﺰ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺑﻮدﻧﺶ‪ ،‬از ﻗﺪﯾﻢاﻻﯾﺎم اﻫﻤﯿﺖ ﺧﺎص‬ ‫اﯾﺮانﮔﺮدي و ﺟﻬﺎﻧﮕﺮدي‪ ،‬ﮔﺮدﺷﮕﺮي درﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻞ‬
‫ﺧﻮد را دارد‪ .‬ﺑﻪوﯾﮋه اﯾﻦﮐﻪ اﺧﯿﺮاً در ﺳﺎل ‪ ،1393‬ﻫﺘﻞ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن‬ ‫در اﯾﺮان اﯾﺠﺎد ﺷﺪ ]‪.[9‬‬
‫ﮔﺎﻧﺪي ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ و ﻣﺠﻬﺰﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮﮐﺰ درﻣﺎﻧﯽ ﺧ ﺼﻮ ﺻﯽ‬ ‫در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ وﺿـﻌﯿﺖ ﮔﺮدﺷـﮕﺮي ﭘﺰﺷـﮑﯽ اﯾﺮان ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ‬
‫ﮐ ﺸﻮر و ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ ﺑﺎ اﻫﺪاف ﻣﺘﻌﺎﻟﯽ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺗ ﺸﺨﯿ ﺼﯽ و‬ ‫ﻣﺎده ‪ 87‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎرم ﺗﻮ ﺳﻌﻪ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﻫﺪاف ﺳﻨﺪ ﭼ ﺸﻢاﻧﺪاز‬
‫درﻣﺎﻧﯽ و ﺑﻪ ﻣﻮازات آن ﺟﺬب ﮔﺮدﺷـــﮕﺮان ﺳـــﻼﻣﺖ ﺗﻮﺳـــﻂ‬ ‫اﯾﺮان ‪ ،1404‬از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﮐﻠﯿﺪي دوﻟﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ از‬
‫ﮔﺮوﻫﯽ از ﭘﺰﺷﮑﺎن ﻣﺘﺨﺼﺺ اﯾﺮاﻧﯽ داﺧﻞ و ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر ﺑﻨﺎ‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬اﺻﻞ‬
‫ﻧﻬﺎده ﺷــﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻫﺘﻞ ﺑﺮ اﺳــﺎس اﺳــﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻧﻮﯾﻦ ﺟﻬﺎﻧﯽ در‬ ‫‪ 44‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ دوﻟﺖ را ﻣﻮﻇﻒ ﮐﺮده اﺳﺖ ﺗﺎ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﺄﻣﯿﻦ‬
‫ﺣﯿﻄﻪ ﺳﻼﻣﺖ و ﻫﺘﻞداري ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﻨﯿﺖ ﺳــﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﺑﺨﺶ ﺧﺼــﻮﺻــﯽ‪ ،‬راﻫﮑﺎرﻫﺎي ﺗﻮﺳــﻌﻪ‬
‫اﻣﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﮔﺮدﺷـــﮕﺮي ﭘﺰﺷـــﮑﯽ در اﯾﺮان ﺑﺎ وﺟﻮد ﮐﯿﻔﯿﺖ‬ ‫ﺑﺨﺶ ﺧ ﺼﻮ ﺻﯽ را در ﺗﻤﺎﻣﯽ اﺑﻌﺎد اﻗﺘ ﺼﺎد ﻋﻤﻠﯽ ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﻧﻈﺎم‬
‫ﺑﺎﻻي ﺧﺪﻣﺎت درﻣﺎﻧﯽ و ﻗﯿﻤﺖ ارزانﺗﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﺒﻮد ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت‬ ‫ﺑﻬﺪا ﺷﺖ و درﻣﺎن ﻧﯿﺰ از ﺑﺨﺶﻫﺎي دوﻟﺘﯽ‪ ،‬ﺧ ﺼﻮ ﺻﯽ و ﺧﯿﺮﯾﻪ‬
‫ﻣﻨﺎﺳــﺐ‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺧﻮد را در ﺑﺎزار ﻧﯿﺎﻓﺘﻪ اﺳــﺖ و ﮔﺎمﻫﺎي‬ ‫ﺗ ﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿ ﺸﺘﺮ ﺧﺪﻣﺎت ﺳﻄﺢ اول در ﻗﺎﻟﺐ ﺷﺒﮑﻪ‬
‫ﻧﺨﺴــﺖ را ﻃﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ اﺷــﺎره ﺷــﺪ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮده ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ درﻣﺎﻧﯽ اراﺋﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫دوﻟﺖ ﺑﺮ ا ﺳﺎس ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰيﻫﺎي ﺧﻮد ﻣﯽﺑﺎﯾ ﺴﺖ ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬ ‫در ﺧﺼـــﻮص ﭘﺰﺷـــﮑﯽ ﻣﻌﺎﺻـــﺮ اﯾﺮان ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ اﺷـــﺎره ﮐﺮد ﮐﻪ‬
‫ﭼﻬﺎرم ﺗﻮ ﺳﻌﻪ‪ 30 ،‬در ﺻﺪ از ﻧﯿﺎزﻫﺎي درﻣﺎﻧﯽ ﮐ ﺸﻮر را از ﻃﺮﯾﻖ‬ ‫ﻫﻢاﮐﻨﻮن در ﺑﺮﺧﯽ از ﻋﻠﻮم ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳـــﻠﻮلﻫﺎي ﺑﻨﯿﺎدي و ﺗﺮﻣﯿﻢ‬
‫ﺻﺪور ﮐﺎﻻ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺰ ﺷﮑﯽ و ﺗﻮرﯾ ﺴﻢ درﻣﺎﻧﯽ ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﻨﺪ‪ .‬در‬ ‫ﺿﺎﯾﻌﺎت ﻧﺨﺎﻋﯽ ﭘﯿ ﺸﺮﻓﺖﻫﺎﯾﯽ در اﯾﺮان ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ا ﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﯿــﺎن‪ ،‬اﯾﺮان رﻗﺒــﺎي ﻣﻬﻤﯽ ﻧﯿﺰ در ﻣﻨﻄﻘــﻪ ﺑــﻪوﯾﮋه ﺣﻮزه‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﻣﺒــﺎﺣﺜﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﻧــﺎﺑــﺎروري و ﻣﺒــﺎﺣــﺚ ﺗﻬــﺎﺟﻤﯽ‪،‬‬
‫ﺧﻠﯿﺞﻓﺎرس دارد‪ .‬ﻟﺬا ﺿﺮوري اﺳﺖ ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاران اﯾﻦ ﻋﺮﺻﻪ‬ ‫رادﯾﻮﻟﻮژي‪ ،‬ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻗﺮﻧﯿﻪ ﭼ ﺸﻢ‪ ،‬ﭘﯿﻮﻧﺪ ﮐﻠﯿﻪ و ﮐﺒﺪ ﻗﺎدر ﺑﻪ رﻗﺎﺑﺖ‬
‫ﺑﺮاي ﻋﻤﺪه ﮐﺸــﻮرﻫﺎي ﺳــﻔﺮﮐﻨﻨﺪه ﺑﻪ اﯾﺮان‪ ،‬ﺗﺴــﻬﯿﻼت وﯾﺰاﯾﯽ‬ ‫ﺑﺎ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ﺟﻬﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاران‬
‫ﻗﺎﺋﻞ ﺷـــﺪه و ﺳـــﺎﯾﺮ ﻣﻮارد ﻣﻨﺎﺳـــﺐ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي اﯾﻦ ﺣﻮزه را‬ ‫و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰان ﮐﻼن ﮐ ﺸﻮر ﻗﺮار ﮔﯿﺮد ]‪ .[23‬ﺿﻤﻦ اﯾﻦﮐﻪ از ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﺮاﻋﺎت ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ]‪.[1‬‬ ‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﻮرﯾﺴﺖﭘﺬﯾﺮ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺷﯿﺮاز و ﺗﻬﺮان اﺷﺎره‬
‫ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي‬
‫اﻣﺮوزه ﺣﺘﯽ ﺷـــﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﺷـــﯿﺮاز ﺑﻪ دﻟﯿﻞ دو ﺣﻮزه ﻗﻮي‬
‫ﮔﺮدﺷـــﮕﺮي ﭘﺰﺷـــﮑﯽ‪ ،‬راﯾﺞﺗﺮﯾﻦ و ﺣﺴـــﺎسﺗﺮﯾﻦ زﯾﺮﺷـــﺎﺧﻪ‬
‫ﭼ ﺸﻢ ﭘﺰ ﺷﮑﯽ و ﭘﯿﻮﻧﺪ ﮐﺒﺪ‪ ،‬ﻗﻄﺐ ﭘﺰ ﺷﮑﯽ ﮐ ﺸﻮر ا ﺳﺖ‪ .‬ﺿﻤﻦ‬
‫ﮔﺮد ﺷﮕﺮي ﺳﻼﻣﺖ ا ﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﻔﺮ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﺮاي درﻣﺎن ﺑﯿﻤﺎري‬
‫اﯾﻦﮐﻪ اﯾﻦ ﺷــﻬﺮ از دﯾﺮﺑﺎز ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﻄﺐ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺰﺷــﮑﯽ در‬
‫ﯾﺎ اﻧ ﺠﺎم ﻋ ﻤﻞ ﺟﺮاﺣﯽ و ﯾﺎ ﭼ ﮑﺎپ ﺳـــﻼﻣﺖ ﮔﺮدﺷـــﮕﺮ در‬
‫ﺟﻨﻮب ﮐﺸــﻮر ﻣﺸــﻬﻮر ﺑﻮده اﺳــﺖ و ﺣﺘﯽ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب ﻧﯿﺰ‪،‬‬
‫ﮐﻠﯿﻨﯿﮏﻫﺎ و ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎنﻫﺎي ﮐﺸـﻮري ﺑﺎ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﭘﺰﺷـﮑﯽ ﺑﺎﻻ و‬
‫ﻗﻄﺐ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺑﺮاي اﻫﺎﻟﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻫﻤﺴﺎﯾﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﺪه‬
‫ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي درﻣﺎﻧﯽ ﻣﻨﺎﺳــﺐ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﮔﺮدﺷــﮕﺮي ﭘﺰﺷــﮑﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﻬﺮ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻮرداري از اﺳﺘﺎدان و ﭘﺰﺷﮑﺎن ﺑﺮﺟ ﺴﺘﻪ و‬
‫ﺣﺴــﺎسﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮع ﮔﺮدﺷــﮕﺮي در ﺑﯿﻦ ﺗﻤﺎم اﻧﻮاع ﮔﺮدﺷــﮕﺮيﻫﺎ‬
‫ﻣﺠﺮب ﮐﻪ در زﻣﯿﻨﻪ ﺳـــﻼﻣﺖ و درﻣﺎن دارد‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﻗﻄﺐﻫﺎي‬
‫اﺳــﺖ‪ .‬زﯾﺮا ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺴــﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ ﺟﺎن و ﺳــﻼﻣﺖ ﮔﺮدﺷــﮕﺮ ﻣﺮﺗﺒﻂ‬
‫ﺑﺰرگ درﻣﺎﻧﯽ ﮐ ﺸﻮر ا ﺳﺖ و از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﺮﮐﺰ ﭘﯿﻮﻧﺪ اﻋ ﻀﺎ ﻧﻪ‬
‫ا ﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﺑ ﺴﯿﺎري از ﮐ ﺸﻮرﻫﺎي ﺗﻮرﯾ ﺴﺘﯽ دﻧﯿﺎ اﻣﺮوزه ﺑﺮاي‬
‫ﻓﻘﻂ در اﯾﺮان ﮐﻪ در ﺟﻬﺎن ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺟﺮاﺣﺎن زﯾﺎدي از‬
‫ﮐﺴـــﺐ درآﻣﺪ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﮔﺮدﺷـــﮕﺮي درﻣﺎﻧﯽ اراﺋﻪ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﺳــﺮاﺳــﺮ ﮐﺸــﻮر و ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر ﺧﺎرج از ﮐﺸــﻮر ﺑﻪ ﺷــﯿﺮاز آﻣﺪه و‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪي ﯾﮏ ﮐ ﺸﻮر در ﻋﻠﻢ ﭘﺰ ﺷﮑﯽ و ﺧﺪﻣﺎت درﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﻣﻮرد آﻣﻮزش ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺿﻤﻦ اﯾﻦﮐﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﯿﻤﺎران زﯾﺎدي‬
‫ﺑﺮﺧﻼف ﮔﺮد ﺷﮕﺮي ﺗﻔﺮﯾﺤﯽ و ورز ﺷﯽ و ‪ ...‬ﭼﯿﺰي ﻧﯿ ﺴﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻧﯿﺰ از اﻗﺼـــﯽﻧﻘﺎط اﯾﺮان و ﮐﺸـــﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﺟﻤﻠﻪ ﺣﻮزه‬
‫ﺻﺮﻓﺎً ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺖوﺳﺎز و ﺻﺮف ﭘﻮل ﺑﺪﺳﺖ آﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس ﺑﺮاي ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪي از ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﯽ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺷـــﯿﺮاز‬
‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻼش ﺷـــﻮد ﺿـــﻤﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷـــﺮاﯾﻂ داﺧﻠﯽ ﻫﺮ‬
‫ﺳﻔﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮐ ﺸﻮر‪ ،‬از دﯾﮕﺮ ﮐ ﺸﻮرﻫﺎي ﭘﯿ ﺸﺮو در اﯾﻦ ﺣﻮزه ﻧﯿﺰ اﻟﮕﻮﺑﺮداري‬

‫ﺷﺮﯾﻪ ﻧﺸﺎء ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺳﺎل ﻫﺸﺘﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬دي ﻣﺎه ‪96‬‬
‫‪62‬‬
 ‫اﻫﻤﯿﺖ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺳﻼﻣﺖ ﺑﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﭘﺰﺷﮑﯽ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﺆاﺧﺬ‬ ‫ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺳــﯿﺴــﺘﻢ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺑﻬﺪاﺷــﺘﯽ اﺗﺮﯾﺶ ﺑﻪ ﻟﻄﻒ‬
‫ﺗﺪاﺑﯿﺮ ﭘﺰ ﺷﮑﯽ ﻋﺎﻟﯽ ﯾﮑﯽ از ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺳﯿ ﺴﺘﻢﻫﺎ در ﺟﻬﺎن ا ﺳﺖ‪.‬‬
‫]‪ .[1‬رﺳﺘﻤﯽ‪ ،‬ﻣﺮوارﯾﺪ‪ ،(1392) ،‬ﺑﺨﺶﺑﻨﺪي ﺑﺎزار ﮔﺮدﺷﮕﺮي‬
‫اﯾﻦ ﮐ ﺸﻮر ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﺳﻨﮕﯿﻦ در ﭘﯿ ﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﭘﺰ ﺷﮑﯽ‪،‬‬
‫ﭘﺰﺷﮑﯽ اﯾﺮان‪ ،‬ﭘﺎﯾﺎﻧﻨﺎﻣﻪ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬
‫ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﭘﺰﺷــﮑﯽ ﻣﻄﻠﻮب‪ ،‬ﭘﯿﺸــﮕﯿﺮي ﺳــﯿﺴــﺘﻤﯽ ‪ ،‬ﺗﺴــﻬﯿﻼت‬
‫]‪ .[2‬اﺳﻤﯿﺖ‪ ،‬ﻣﻼﻧﯽ و ﻣﮏ ﻟﺌﻮد‪ ،‬ﻧﯿﮑﻮﻻ و روﺑﺮﺗﺴﻮن ﻣﺎرﮔﺎرت‪،‬‬
‫ﺑﻬﺪاﺷــﺘﯽ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺮﺳــﺘﺎري‪ ،‬ﻣﺮاﮐﺰ اﻗﺎﻣﺘﯽ ﻣﺤﻠﯽ و اﺳــﺘﻔﺎده از‬
‫)‪ ،(1391‬ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﮐﻠﯿﺪي در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﮔﺮدﺷﮕﺮي‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺟﻌﻔﺮ‬
‫ﺟﺪﯾﺪﺗﺮﯾﻦ ﻓﻨﺎوريﻫﺎ ﭘﯿﺸﺘﺎز ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﭘﯿﺮي‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﻬﮑﺎﻣﻪ‬
‫‪[3]. Connell, J. (2006). Medical tourism: Sea, sun,‬‬ ‫از ﻃﺮﻓﯽ‪ ،‬ﻣﻮﺿـــﻮع ﻫ ﺘﻞ و ﺧﺪ ﻣﺎت اﺳـــ ﺘﺎ ﻧﺪارد آن ﯾﮑﯽ از‬
‫‪sand and… surgery. Tourism Management, 27(6),‬‬ ‫ا ﺳﺎ ﺳﯽﺗﺮﯾﻦ زﯾﺮ ﺳﺎﺧﺖﻫﺎ ﺑﺮاي ﮔﺮد ﺷﮕﺮي ﭘﺰ ﺷﮑﯽ ا ﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫‪1093-1100.‬‬
‫]‪ .[4‬راﻓﻌﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ‪ ،(1387) ،‬ﻣﺪل ﻣﻨﺎﺳﺐ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻫﺘﻞ ﺑﯿﻤﺎرﺳــﺘﺎن و ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺮﺳــﺘﺎري ﻣﻮﺿــﻮﻋﺎت‬

‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﭘﺰﺷﮑﯽ در اﯾﺮان)روﯾﮑﺮد ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ(‪ ،‬ﭘﺎﯾﺎﻧﻨﺎﻣﻪ‬ ‫ﻣﻬﻤﯽ ﺑﻪ ﺷـــﻤﺎر ﻣﯽآﯾﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻣﮑﺎﻧﺎت و ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ ﮐﻪ‬

‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ ‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺮدم اراﺋﻪ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺎز آن در ﮔﺮدﺷـــﮕﺮي ﭘﺰﺷـــﮑﯽ‬

‫]‪ .[5‬ﺣﻘﯿﻘﯽ ﮐﻔﺎش‪ ،‬ﻣﻬﺪي‪ ،‬ﺿﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮد‪ ،‬ﺟﻌﻔﺮي‪ ،‬ﻗﺎﺳﻢ‪،‬‬ ‫ﮐﺎﻣﻼً اﺣ ﺴﺎس ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺘﻞ ﺑﯿﻤﺎر ﺳﺘﺎن ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﻣﮑﺎن ﻫﻤﺮاﻫﯽ‬

‫)‪ ،(1385‬اوﻟﻮﯾﺖ ﺑﻨﺪي ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮي‬ ‫اﻓﺮاد ﺧﺎﻧﻮاده و ﺧﻮﯾﺸــﺎوﻧﺪان و اﻗﺎﻣﺖ آنﻫﺎ در ﮐﻨﺎر ﺑﯿﻤﺎر را ﺑﻪ‬

‫درﻣﺎﻧﯽ اﯾﺮان‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮔﺮدﺷﮕﺮي‪ ،‬دوره ‪ ،4‬ﺷﻤﺎره ‪،11‬‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻋﺎ ﻣﻞ ﻣﺜﺒﺘﯽ در رو ﻧﺪ ﺑﯿ ﻤﺎري و ﺗﺴـــﺮﯾﻊ ﺑﻬﺒﻮدي ﺑﯿ ﻤﺎر‬

‫ص ‪23-40‬‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮده و ﺑﺎ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﯽ‪ ،‬ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻨﺎ ﺳﺒﯽ را ﻓﺮاﻫﻢ‬
‫‪[6]. Heraheshe, S. (2002). Curative tourism in‬‬ ‫ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪Jordan and its potential development. United‬‬ ‫ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ وﺟﻮد ﭘﺰﺷـــﮑﺎن ﻣﺘﺒﺤﺮ و ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬ﺳـــﺎﺑﻘﻪ ﻋﻠﻢ‬
‫‪Kingdom: Bournemouth University.‬‬
‫‪[7]. Deloitte Center for Health Solutions. (2008),‬‬ ‫ﭘﺰﺷـــﮑﯽ‪ ،‬وﺟﻮد زﯾﺮﺳــــﺎ ﺧﺖ ﻫﺎي در ﻣﺎﻧﯽ و ﻧ ﻈﺎرﺗﯽ‪ ،‬وﺟﻮد‬
‫‪Medical tourism: Consumers in search of value.‬‬
‫‪Deloitte: Center for Health Solutions.‬‬ ‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎ و ﮐﻠﯿﻨﯿﮏﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﺗﺠﻬﯿﺰات ﭘﺰﺷﮑﯽ ﮐﺎﻣﻞ و‬
‫‪[8]. Connel, J. (2010), Migration and the‬‬ ‫ﺑﻪروز‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت اﺳـــﮑﺎن ﻣﻨﺎﺳـــﺐ ﻫﻤﭽﻮن ﻫﺘﻞ ﺑﯿﻤﺎرﺳـــﺘﺎنﻫﺎ‪،‬‬
‫‪globalization of health care. Cheltenham: Edward‬‬
‫‪Elgar.‬‬ ‫ﺧﺪ ﻣﺎت ﭘﺮﺳـــ ﺘﺎري ﺷــــﺎﯾﺴـــ ﺘﻪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ وﺟﻮد ﻗﻮاﻧﯿﻦ و‬
‫]‪ .[9‬ﮔﻮدرزي‪ ،‬ﻣﺠﯿﺪ‪ ،‬ﺗﻘﻮاﯾﯽ‪ ،‬ﻣﺴﻌﻮد‪ ،‬زﻧﮕﯽ آﺑﺎدي‪ ،‬ﻋﻠﯽ‪،‬‬ ‫ﻧﻈﺎرتﻫﺎي ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺟﺰء زﯾﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎي ﻣﻬﻢ درﻣﺎﻧﯽ ﯾﮏ ﮐﺸﻮر‬
‫)‪ ،(1393‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﭘﺰﺷﮑﯽ داﺧﻠﯽ در ﺷﻬﺮ ﺷﯿﺮاز‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﺷــﻤﺎر ﻣﯽروﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ آن ﮐﺸــﻮر ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪي ﺑﺎ ادﻏﺎم‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﺳﻼﻣﺖ‪ ،‬دوره ‪ ،11‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬ص ‪485-496‬‬ ‫ﺧﺪ ﻣﺎت ا ﻗﺎﻣﺘﯽ و ﮔﺮدﺷـــﮕﺮي ا ﻗﺪام ﺑﻪ ﻓ ﻌﺎﻟ ﯿﺖ در زﻣﯿ ﻨﻪ‬
‫‪[10]. Horowitz, M., Rosensweig, J. (2008), Medical‬‬ ‫ﮔﺮدﺷــﮕﺮي ﭘﺰﺷــﮑﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻻزم اﺳــﺖ ﺳــﺎﯾﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫‪tourism vs. traditional international medical travel:‬‬
‫‪a tale of two models. International Medical Travel‬‬ ‫ﺑﺨﺶ وﯾﺰا‪ ،‬ﺳــﺎزﻣﺎن ﮔﺮدﺷــﮕﺮي ﮐﺸــﻮر‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﻓﺮودﮔﺎﻫﯽ‪،‬‬
‫‪Journal, 3, 3-30.‬‬
‫‪[11]. Keckley, P., Underwood, H. (2009), Medical‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﺣ ﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻫﻮاﯾﯽ و زﻣﯿﻨﯽ ﺗﺴـــﻬﯿﻼت ﻻزم را اﯾﺠﺎد‬
‫‪tourism: Update and implications. [On Line],‬‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮان ﺷﺎﻫﺪ روﻧﻖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺳﻼﻣﺖ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‬
‫‪Available from: URL: http://www.deloitte.com‬‬
‫‪[12]. Smith, M., Puczko, L. (2009), Health and‬‬ ‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﭘﺰﺷﮑﯽ در ﮐﺸﻮر ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪wellness tourism. London: Routledge.‬‬
‫‪[13]. Turner, L. (2011). Canadian medical tourism‬‬
‫‪companies that have exited the marketplace:‬‬
‫‪Content analysis of websites used to market‬‬
‫‪transnational medical travel. Global Health, 7(40),‬‬
‫‪40-42.‬‬
‫‪[14]. Yu, J., Ko, T. (2012), A cross-cultural study of‬‬
‫‪perceptions of medical tourism among Chinese,‬‬
‫‪Japanese and Korean tourists in Korea. Tourism‬‬
‫‪Management, 33(1), 8-80.‬‬

‫ﺷﺮﯾﻪ ﻧﺸﺎء ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺳﺎل ﻫﺸﺘﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬دي ﻣﺎه ‪96‬‬
‫‪63‬‬
 ‫اﻫﻤﯿﺖ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺳﻼﻣﺖ ﺑﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﭘﺰﺷﮑﯽ‬

‫ ﺗﺎرﯾﺦ ﻃﺐ در اﯾﺮان ﭘﺲ از‬،(1366) ،‫ ﻣﺤﻤﻮد‬،‫ ﻧﺠﻢآﺑﺎدي‬.[19] [15]. Alsharif, M., Labonte, R., Zuxun, L. (2010),
Patients beyond borders: A study of medical tourists
‫ اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‬،‫ ﺗﻬﺮان‬،‫اﺳﻼم‬ in four countries. Global Social Policy, 10(3), 35-
‫ ﺗﺎرﯾﺦ ﭘﺰﺷﮑﯽ اﯾﺮان و‬،(1371) ،‫ ﺳﯿﺮﯾﻞ‬،‫ اﻟﮕﻮد‬.[20] 315.
[16]. Crooks, VA., Turner, L., Snyder, J., Johnston,
،‫ ﺗﻬﺮان‬،‫ ﺗﺮﺟﻤﻪ دﮐﺘﺮ ﺑﺎﻫﺮ ﻓﺮﻗﺎﻧﯽ‬،‫ﺳﺮزﻣﯿﻦﻫﺎي ﺧﻼﻓﺖ ﺷﺮﻗﯽ‬ R., Kingsbury, P. (2011), Promoting medical
tourism to India: Messages, images, and the
‫اﻧﺘﺸﺎرات اﻣﯿﺮ ﮐﺒﯿﺮ‬ marketing of international patient travel. Social
‫ ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺗﺎرﯾﺦ‬،‫ ﺳﺨﻦ ﺳﺮدﺑﯿﺮ‬،(1389) ،‫ ﻣﺤﻤﻮد‬،‫ ﻋﺒﺎﺳﯽ‬.[21] Science & Medicine, 72(5), 32-726.
[17]. Nikolaos, C. (2012), Medical Tourism: A
7-10 ‫ ص‬،‫ ﺷﻤﺎره ﭼﻬﺎرم‬،‫ ﺳﺎل دوم‬،‫ﭘﺰﺷﮑﯽ‬ study about motivational factors and the
‫ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ‬،(1358) ،‫ اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ‬،‫ ﭘﺎﮐﺪاﻣﻦ‬،‫ ﺟﻼل‬،‫ ﻣﺼﻄﻔﻮي‬.[22] prerequisites for creating acompetitive offer – with
a Swedish perspective. [MSc Thesis]. Swedish,
‫ اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‬،‫ ﺗﻬﺮان‬،‫ﻃﺐ ﻗﺪﯾﻢ اﯾﺮان ﺑﺎ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻧﻮﯾﻦ‬ Souderton University, School of Business Studies.
[18]. Altin, M., Singal, M., Kara,D. (2011),
،‫ ﺣﺴﯿﻦ‬،‫ دﯾﺪه ﺧﺎﻧﯽ‬،‫ ﻋﺒﺪاﻟﺤﻤﯿﺪ‬،‫ اﺑﺮاﻫﯿﻤﯽ‬،‫ ﻓﺮﻧﺎز‬،‫ ﺑﺪﯾﻌﯽ‬.[23] Consumer Decision Components for Medical
‫ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و رﺗﺒﻪﺑﻨﺪي راﻫﮑﺎرﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮي‬،(1395) Tourism: A Stakeholder Approach. Proceedings of
16th graduate students research conference,
،‫ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ ﻧﻮﯾﻦ‬،‫ﭘﺰﺷﮑﯽ؛ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردي اﺳﺘﺎن ﮔﻠﺴﺘﺎن‬
25-36 ‫ ص‬،4 ‫ ﺷﻤﺎره‬،6 ‫دوره‬

96 ‫ دي ﻣﺎه‬،‫ ﺷﻤﺎره اول‬،‫ ﺳﺎل ﻫﺸﺘﻢ‬،‫ﺷﺮﯾﻪ ﻧﺸﺎء ﻋﻠﻢ‬

64