You are on page 1of 24

ESERCIZI PROPOSTI

I) Calcolare gli integrali 1)−148), utilizzando le formule di integrazione immediata


(cfr. ¶ 9. a)), dopo aver analizzato gli esempi a)−l), di seguito riportati:

∫ ∫
x3 +1 5
a) 5 x3d x = 5 x 3dx = 5 ⋅ + c = x4 + c
3 +1 4
2

∫ ∫
+1 5
2 x3 x 3 3
b) 3
x dx =
2
x 3 dx = +c = + c = 3 x5 + c
2 5 5
+1 3
3
2

∫ ∫ ∫
− +1 3
3 1 3 1 3 −2 3 x 5 3 x 5 3 5
c) dx = 2
dx = x 5 dx = ⋅ +c = ⋅ + c = ⋅ 5 x3 + c =
5 5
x 2 5 x5 5 2
5 − +1 5 3 5 3
5
5
= 5
x3 + c
1 1

∫ ∫ ∫ ∫ ∫
− +1 +1
 1  1 −1 1 x 2 x2
d)  − x dx = dx − xdx = x 2
dx − x 2 dx = − +c=
 x  x 1
− +1
1
+1
2 2
1 3
x2 x2 2 3 2
= − +c = 2 x− x + c = 2 x − x x+ c
1 3 3 3
2 2

e)
∫( x − 1)(x − 2) dx =
∫( x 2 − 2 x − x + 2)dx =
∫( x 2 − 3x + 2)dx =

∫ ∫ ∫
x2 + 1 x1+1 x3 3 2
= x2 dx − 3 xdx + 2 dx = −3⋅ +2x + c = − x + 2x + c
2 +1 1+ 1 3 2

∫ ∫ ∫
x +x 3 x + 2  x x3 x 2   x3 2 
f) dx =  3 + 3 + 3 dx = 3 + x + 3 dx =
3  x x 
x  x x x 
2 1

∫ ∫ ∫
+1 − +1
x3 x1+1 x3 −1 3 5 1 2
= x dx + xdx + 2 x dx =
3 2
+ + 2⋅ + c = x 3 + x2 − 3x 3 + c =
3

+ 1 1 +1
2 1 5 2
− +1
3 3
3 1 3 1
= 3 x5 + x 2 − 3 3 x 2 + c = x 3 x2 + x 2 − 3 3 x 2 + c
5 2 5 2

∫ ∫ ∫ ∫(
x 5 −1 R ( x)
g) dx = Q ( x )d x + dx = x 4 + x 3 + x2 + x + 1)dx =
x−1 P2 ( x )

1
∫ ∫ ∫ ∫ ∫
x5 x4 x 3 x 2
= x4 dx + x3 dx + x 2 dx + xdx + dx = + + + + x+c
5 4 3 2
essendo Q ( x ) = x 4 + x 3 + x 2 + x + 1 ed R ( x ) = 0 , dopo aver effettuato la divisione
classica tra polinomi

∫ ∫ ∫
x2 + 3 2
h) dx = dx + dx = x + 2arctg x + c ( Q ( x ) = 1 ed R ( x ) = 2 )
1+ x x +1
2 2

1)
∫ 7x6 dx  x7 + c 


4 2 7 2 
2) dx  3 x + c
21 x 7 5
 


1 1 3 
3) dx 2 x + c
3
6 x 2
 


dx  1 
4) 3 − 2 3 + c 
 
5
x x

∫( ) 2 3 1 2 
5) x + x + 2 dx 3 x + 2 x + 2 x + c
 


 1 1   1 1 3x 2 
6)  3 + 2 − 3x + 4 dx − 2 − − + 4x + c 
x x   2x x 2 


1 −( 7 6)  1 −1 6 
7) x dx − 2 x + c 
12  


 3 1 3   4 3 1 1 
 4 x − 3x + 2 − 4 − 1 dx  x − x − x + x3 − x + c 
2
8)
 x x   

∫(
1 3 1 2 
9) x + 2 )( x − 3) dx  3 x − 2 x − 6x + c 
 


3 2 1 2  3 3 5 4 
 x + 3 2 − 3 dx 5 x + 3 x + + c
3
10)
 x x   x 

∫(
1 3 
11) x 2 + x −2 − 2 x− 3 ) dx −1 −2
 3 x − x + x + c
 

2
∫( x )dx
3 4 4 4 7 5 5 9 
−x  7 x − 9 x + c
4 5
12)
 


 1 
( 2 − 5x ) − 20 ( 2− 5x ) + c 
3 4
13) dx
 

∫( )
1 3 3 3 5 5 3 
+x  4 x x + 8 x x + c
3 5
14) x dx
 

∫ ( )
 1 
− 8 (1− 2 x ) + c 
3 4
15) 2x 1 − 2 x 2 dx 2

 


 3 2 1 2 1  6 3 2 2 10 5 4 
16) 2 x − x + 5 x4 + dx  5 x x − 9 x x + 27 x x + 2 x + c
 3 3 x   


 3 2 3  9 3 2 
 3 x − x + 4 3 − 1 dx  2 x − 4 x + 12 x − x + c 
4
17)
 x   

∫( )
1 
7 + 2x dx 6 (7 + 2 x ) + c 
2 3
18)
 

∫( )
dx  1 
19)  + c
3−x  2 ( 3 − x )
3 2


∫( )
dx  1 
20) − + c
3x − 1  9 ( 3x − 1)
4 3



x 3 x −1 3 3 2 
 5 x x − 3 x + c
3
21) dx
3 2
x  

∫( )
1 
16 ( 2 x − 1) + c 
3 4
22) x 2 x2 − 1 dx 2

 

∫ ( )
1 2 3 8 2 8 
x + 2 dx  7 x x + 5 x x + 3 x x + c
2
2
23) x
 


 1 4   1 4 4 2 
24)  2 + x − x  dx − x + 5 x x − 3 x x + c
x   


x 2 + x3 + 3 2 2 1 2 
25) dx 5 x x + 2 x + 6 x + c
x  


2
 3 x3 + 1 + x  9 5 1 
 5 x − x + x + 3x + 2 x + 2log x + c 
2 3
26)   dx
 x   

3

 2 1 1  3 2 1 1 
27)  3x − x + 2 − 3  dx  x − 3 x x − x + 2x 2 + c 
 x x   

∫( )
4 5 4 1 3 
x 2 2x + 1 dx  5 x + x + 3 x + c
2
28)
 

∫( ) (
1 4 3 
1− x 1+ 2 x ) dx 2 x − x + x + c
2
29)
 


5 2 1  5 5 33 2 
 x + 4 3 − 3 dx 6 x x + 8 x − 2 x + c
4
30)
 x x   

∫( ) 3 3 2 2 
31) 2 + x + 3 x 2 dx  5 x x + 3 x x + 2 x + c
 


1 5 3  x 
 2 − 8 x + 4 x − 3 2 + 4 x dx  2 − 5x x + 3x x − 15 x + 4 x + c 
5 3 3 5 3 3 3 4 3
32)
 x   

∫( )
 27 5 27 4 
x 3x − 2 dx  5 x − 2 x + 12 x − 4x + c 
3 3 2
33)
 


 1 1   3 2 
34)  3 2 + x + dx 3 x + 3 x x + 2 x + c
 x x   


3 3 1  3 
 − 3x + −  2 x − x + 2 x + c
2 3
35)  dx
 2 2 x 2 x  

∫( ) (
 5 19 4 17 2 
x −1 5x − 4) dx  x − 4 x + 9 x − 2 x + 4 x + c
3 3
36)
 


 x 1 
37)  3 3 2 + 3 2 dx 183 x5 + 3 3 x + c 
 
 x x 


1 − 3x + 3x 3 − x 4  1 3 3 1 
38) dx − 5x 5 − 4x 4 − 2x 2 + x + c 
 
6
x


dx
39)  x + 3 + c
2 x +3  


3 1
x 4
+x 2
+1 12 12 66 5 
13 x x + 5 x + 3 x + c
3
40) dx
 
2
3
x


 2 x −1 2 1   2 1 x3 
41)  3 − x − x dx − + 2 − − log x + c
 x   x 2 x 3 

4
∫( )
dx 1 3 
 8 ( 2 x + 3) + c 
2
42)
6 3
2x + 3  

∫( ) (
2 3 4 2 2 2 3 
x − 1) dx
1
2+ x  7 x x − 5 x x + 3 x x + 3 x − 2 x + 2 x + c
2 2
2
43)
 

( )
2


1− 23 x
44) dx 4 x − 6 3 x 2 + 33 x + c 
3
x 2  


x − 4x 2 + 3
3
2 3 8 2 
45) dx  7 x x − 5 x x + 6 x + c
 
1
2
x


x6 − 1 1 5 1 4 1 2 
46)
x + x +1
dx 5 x − 4 x + 2 x − x + c
 
2

( )( ) dx
1 2
x −1 x −1


2
2 32 2 
47)  3 x − 2x + 2log x + + c
x 3
 x 


x − x +1
2
1 2 
48)
x−1
dx  2 x + log x − 1 + c
 


1+ x2  1 2 
49) dx log x + 2 x + c
x  

∫( )
x2 + 2 x  1 
50) dx x + x + 1 + c
x +1  
2

∫( )
x2 − 2x  1 
51) dx  x + x −1 + c 
x −1  
2

∫ ( )
x 3 − 3 x2 + 3 x  1 
52) dx x − + c
x −1 2 ( x − 1)
3 2
 

∫ ( )
x 3 + 3 x2 + 3 x  1 
53) dx x + + c
x −1 2 ( x + 1)
3 2
 

∫( )
xdx  1 1 
54) − + + c
x +1  1 + x 2 ( x + 1)
3 2



x3 − 8 1 3 
3 x + x + 4 x + c
2
55) dx
x−2  

5
∫(
1+ x2  2 
 x + log ( x − 1) − x − 1 + c 
2
56) dx
1− x)  
2


x 3 + 2x 2 − 5 1 2 1 
 2 x + 2x − 2 log x + 1 − 7arctgx + c 
2
57) dx
x +1  
2


x 4 − 2 x 2 + 2x + 1 1 3 
 3 x − x + log x − 1 + c
2
58) dx
x −1  
2


2 1− x2 + 1
59) dx [ 2x + arcsin x + c ]
1 − x2


1 − x + 3x 2 − x 3 + x 4 1 2 
 2 x − x + log x − 1 + c
3
60) dx
x −1  
3

( ) dx
2


2 −33 x  27 3 
 4 x x + 6 x − 12 x + c
3 2
61) 3
x  


2 − 12 x + 9x 2 + 3x3 + x 4 1 3 1 2 1 
 3 x − 2 x + 2 log x + 4x + 13 + c 
2
62) dx
13 + 4 x + x  
2

∫(
1 4 3 2 
x − x− 1 ) dx
3 1
63)  4 x − 2 x + 3log x + 2 x2 + c 
 


x4 + x3 + x2 + x + 1 1 3 1 2 
64)
1+ x
dx  3 x + 2 x + arctgx + c
 
2


 x 1 
65) e + x dx e x − e− x + c
 e 


1 + x + 4x 3 1 2 1 
66)
1+ 4 x
dx  2 x + 2 arctg2 x + c 
 
2


6x2
67) dx log 2 x3 − 1 + c
2x − 1
3  


3 x2 − 6 x
68) dx log x3 − 3x 2 − 1 + c 
x − 3x − 1
3 2  


x4 − 4 x 1 
 5 log x − 10x + 1 + c 
5 2
69) dx
x − 10 x + 1  
5 2


x −1  1 2 3 
70)
1 x −x+3
dx log 2 x − x + 4 + c 
2
 
2 4

6

x3 − x 1 1 
 4 log x − 2 x − 3 + c 
4 2
71) dx
x4 − 2x2 −
1  
3


dx
72) 2 x + 1 + c
x +1  


 1 1 1 
73)  + + dx 2 3 + x + 2 x − 2 + 2 x + c
 3+ x x−2 x  


 1 1   2 
74)  +  dx 2 x + 1 + 3 x − 1 + c 
 x + 1 3 x −1   


8x − 3 2 4 x2 − 3 x + c
75) dx
4x − 3x
2  


 x x   1 + x 2 − 1 − x2 + c
76)  +  dx  
 1+ x 1− x2 
2


4x3 − 9x2 + 2 2 x4 − 3 x3 + 2 x + c
77) dx
x 4 − 3 x3 + 2 x  


x−1 1 1 
 2 x − 4 x+ + c
2
78) dx
2x 2 − 4 x +
1 2 2 
2


2x − 3 2 1 
 3 x − 9 x+ + c
2
79) dx
3x 2 − 9x + 12 3 2 

∫(
xdx 3 3 2 
80) 2 x − 2 + c
x2 − 2)  
2
3

∫(
6x − 5  1 
33 3x − 5x+ + c 
2
81) dx
3 3x − 5x + 1
2
2 )  2 

∫(
dx 5 1 
82)  5 4x − + c 
5 4x − 1
2 ) 4 2 


1 2 
83) sin x cos xdx  2 sin x + c 
 


 1 
84) sin3xdx − 3 cos3x + c
 

7

1 4 
85) sin 3 x cos xdx  4 sin x + c 
 

∫(
1 3 
x 2 − cos x + sin4x ) dx
1
86)  3 x − sin x − 4 cos4x + c 
 


 1   2 1 1 
87)  2 x + cos2 x − sin 2 x  dx  x + 2 sin2x + 2cos 2 x + c 
   


 x 2   x 1 
 cos 3 + x cos x  dx 3sin 3 + 2 sin x + c
2
88)
   


cos2x
89)
sin x + cos x
dx [ cos x + sin x + c]


cos2x
90)
cos x − sin x
dx [sin x − cos x + c ]

91)
∫sec2 xdx [ tgx + c ]

92)
∫cosec 2 xdx [ −ctgx + c ]

93)
∫tg 2 xdx [ tgx − x + c ]

94)
∫ctg 2 xdx [ −ctgx − x + c ]

∫(
3 
95) 3cos2x + 2sin2x ) dx  2 sin2 x − cos2 x + c
 


dx
96) 2 2 [ tgx − ctgx + c]
sin x cos x


 4 
97)  3+ 2  dx [3x − 4ctgx + c ]
 sin x


 2 2 
98)  2 +  dx [ −4ctg2x + c ]
 sin x cos x 
2

99)
∫( tg2 x − ctg2 x )d x [ tgx + ctgx + c ]

8

x 1 
100) sin 2 xdx  2 − 4 sin2x + c 
 


x 1 
101) cos2 xdx  2 + 4 sin2x + c
 

∫(
5 
3sin2 x + 2cos 2 x) dx
1
102)  2 x − 4 sin2x + c 
 


 1   1 1 1 
103)  sin5x + cos4 x +  dx − 5 cos5 x + 4 sin4 x + 3 tg3x + c
 cos 3 x   
2


 x x 1    x x 1  
104)  sin 2 − cos 3 + 2  dx −  2cos 2 + 3sin 3 + 2 ctg2 x  + c 
 sin 2 x     

105)
∫tgxdx −
 log cos x + c 


x  x 
106) 4tg dx − 12logcos 3 + c 
3  


 x x  x x 
107)  3sin 3 − cos 2  dx − 9cos 3 + 2sin 2 + c 
   

∫(
3 1 
1 − cos x ) dx  2 x − 2sin x + 4 sin2x + c 
2
108)
 

∫(
3 1 
1 − sin x ) dx  2 x + 2cos x − 4 sin2x + c 
2
109)
 


1 − cos x   x x 
110)
1 + cos x
dx 2  tg 2 − 2  + c 
   


1 + cos x   x x 
111)
1 − cos x
dx − 2  ctg 2 + 2  + c 
   


1 − cos4 x 1 
112)
1 + cos4 x
dx  2 ( tg2 x − 2x ) + c
 


dx  x 
113) arcsin 2 + c
4− x 2
 


dx  x 
114) − arccos 5 + c
25 − x 2
 

9
 x 
 arcsin a + c 

dx
115)  
a − x2
2
 x 
 − arccos a + c 
arctg ( x2 + 1) + c 

∫ 
2xdx 
116)
1 + ( x 2 + 1)
2
− arcctg ( x 2 + 1) + c
 


sin x
117) dx −
 log1 + cos x + c
1 + cos x


ex
118) dx log 2 + ex + c 
2+ e
x  
1
ex −
119)
∫ e x dx
1
ex + x
e
log e x + e − x + c
 

Si calcolino ora i seguenti integrali utilizzando le seguenti formule di Werner:


1
sin α cos β = sin (α + β ) + sin ( α − β ) 
2
1
cos α sin β = sin (α + β ) − sin (α − β ) 
2
1
cos α cos β = cos (α + β ) + cos (α − β ) 
2
1
sin α sin β =  cos (α − β ) − cos (α + β ) 
2


1  1  
120) cos6x cos2xdx  8  2 sin8x + sin4x  + c
   


1  1 1  
121) sin5x sin xdx  4  2 sin4 x − 3 sin6x  + c 
   


1  1 1  
122) cos4x sin xdx  2  3 cos3x − 5 cos5x  + c 
   


 1 1  
123) sin4x cos2xdx − 4  3 cos6 x + cos2 x  + c 
   


1  1  
124) cos3x sin2xdx  2  cos x − 5 cos5 x  + c 
   

10

 1 1  
125) cos2x sin4xdx − 4  cos2x + 3 cos6 x  + c 
   


1  1  
126) sin4 x sin3xdx  2  sin x − 7 sin7 x  + c 
   


1 1 
127) cos3 x cos2xdx  2 sin x + 10 sin5x + c 
 


1  1  
128) cos5 x cos3 xdx  4  sin2x + 4 sin8x  + c 
   


1  1 1  
129) sin5x sin2xdx  2  3 sin3x − 7 sin7x  + c 
   


 1 1 1  
130) sin7 x cos3xdx − 4  5 cos10x + 2 cos4 x  + c 
   


1  1  
131) cos6x sin2xdx  8  cos4x − 2 cos8 x  + c 
   


1  1 1  
132) cos4x cos xdx  2  5 sin5 x + 3 sin3x  + c 
   

∫(
 
2 + cos x − 2cos2 x ) dx
1
133)  x + sin x − 2 sin2x + c 
 


cos xdx  x 
134)
1 + cos x  x − tg 2 + c
 


dx  1 3x 
135)  arctg + c
5 +9x
2
3 5 5 


dx  1 4x 
136)  arctg + c
3 + 16x
2
4 3 3 


dx  1 5x 
137)  arctg + c
2 + 25x
2
5 2 2 


 2− x 2+x 
138)  − dx 2 4 − x 2 + c
2 + x 2−x  
 


 b−x b+ x 
139)  − dx 2 b2 − x 2 + c 
 b+x b − x   

11

 x 
140) 1 − cos xdx − 2 2cos 2 + c 
 


 x 
141) 1 + cos xdx 2 2sin 2 + c 
 

∫ e x + c 
2 2
142) 2xe x dx
 

143)
∫ esin x cos xdx esin x + c 

144)
∫ e cos x sin xdx − ecos x + c 


5ex dx 5 
 3 arctge + c 
x
145)
3 + 3e  
2x

146)
∫ e
( 13) + x dx e 13 ex + c 
 


log x 1 
 2 log x + c 
2
147) dx
x  


 1
148) e x  log x +  dx e x log x + c
 x

II) Calcolare i seguenti integrali utilizzando il metodo di sostituzione e tenendo in


considerazione gli esempi riportati nella teoria (cfr. ¶ 9. c)):


1 3 
1) sin 2 x cos xdx  3 sin x + c 
 


 1 
cos 2 x sin xdx − 3 cos x + c 
3
2)
 


 1 n +1 
3) sin n x cos xdx  n + 1 sin x + c 
 


 1 n +1 
4) cos n x sin xdx − n + 1 cos x + c 
 

∫(
1 + sin x  1 
5) dx  cos x − x + c
x − cos)  
2

12

1 5 1 7 
6) sin 4 x cos3 xdx  5 sin x − 7 sin x + c 
 


sin x  − arctg ( cos x ) + c 
7) dx  
1 + cos x  arctg ( cos x ) + c 
2


1 1 
cos 4 x sin 3 xdx  7 cos x − 5 cos x + c
7 5
8)
 


dx  x 
9)
1 + cos x  tg 2 + c
 


1 3 1 5 
10) sin 2 x cos3 xdx  3 sin x − 5 sin x + c 
 

∫(
dx  1 1 
11) − + c
x − 2 ) log ( x − 2)  2 log ( x − 2 ) 
3 2


 1 1 
12) sin3 x cos xdx 2 cos
3
x  cos 2 x −  + c 
  7 3 


cos xdx 1 
13)
2 + 3sin x  3 log 2 + 3sin x + c 
 


sin2x  1 
14)
1 + cos 2 x
dx − 2 arctg ( cos2 x) + c 
 
2

∫(
1 + sin x  1 1 
15) dx − + c
x − cos x ) 2 ( x − cos x )
3 2
 


cos3x 1 
16)
1 + sin 3x
dx  3 arctg ( sin3x ) + c 
 
2

∫(
sin x + cos x 1 1 
17) dx  + c
cos x − sin x )  ( cos x − sin x )
4 3
3 

∫ log ( sec2 x ) + c
sin2x
18) dx
2
cos x  


 2 
( cos x + 1) + c
3
cos 2 x + 1sin2xdx − 3
2
19)
 


dx  1 
− 2 ctg x + c
2
20)
 
2
tgx sin x

13

3
1 + tgx 3 
(1 + tgx ) + c
4
3
21) dx 4
 
2
cos x


3
−3  1 x3 − 3 
22) x 2 ex dx 3 e + c
 

( )dx

sin 1− x
23)
x  (
2cos 1 − x + c 
 )

∫( ) ( )
 1 x4 
x 3 e x − e− x dx
4 4
−x
4
24) 4 e + e + c
 


e2x log e 2x + 3 + c 
25) dx
3 +e
2x
 

∫( )
−1
26) e 2+ x
x 2
dx 2e2 + x
+ c
 


sinlog x
27)
x
dx − cos ( log x ) + c


sin2x + e2 x − log e 2x − cos2 x + c 
28) dx
cos2 x − e
2x
 

III) Calcolare i seguenti integrali utilizzando il metodo di integrazione per parti,


tenendo in considerazione gli esempi riportati in ¶ 9. b) della teoria:

1)
∫ log xdx [ x log x − x + c ]


1 
2) x sin3xdx  9 ( sin3x − 3x cos3x + c ) 
 

3)
∫ x 2 sin xdx − x2 cos x + 2 x sin x + 2cos x + c 


 x2 
4) x log xdx  ( 2log x − 1) + c 
4 


1  2  
5) x 2 cos2xdx  4 ( 2x − 1) sin2x + 2 x cos2 x + c
 


xdx
6) 2  xtgx + logcos x + c 
cos x

14
7)
∫xe x dx ( x − 1) ex + c 


1 1 
8) sin 2 ( 3x + 1) dx  2 x − 12 sin ( 6x + 2 ) + c 
 


1 x 
9) e x cos xdx  2 e ( sin x + cos x ) + c 
 


1 3 x 
10) xe3x dx  9 e ( 3x − 1) + c
 


x 3 1 1 
11) cos4 dx  8 x + 2 sin x + 16 sin2x + c 
2  


1 x 
12) e x sin xdx  2 e ( sin x − cos x ) + c 
 

13)
∫( x 2 − 1) e x dx ( x − 1) 2 ex + c
 


1   
 2  − x + ( x + 1) arctgx  + c 
2
14) xarctgxdx
 


arcsin x  x − 1 − x 2 arcsin x + c 
15) dx
1− x 2  


2 
 9 x x ( 3log x − 2 ) + c 
1
16) x 2 log xdx
 

17)
∫arcsin xdx  x arcsin x + 1 − x 2 + c 
 


 1 
 xarctgbx − 2b l o g 1+ b x + c
2 2
18) arctgbxdx
 


1  1  
19) sin 2 xdx  2  x − 2 sin2x  + c 
   

20)
∫log2 xdx  x log 2 x − 2 x log x + 2 x + c 


1  1  
21) cos2 xdx  2  x + 2 sin2x  + c 
   

15

1 2 x 
22) e 2x sin xdx  5 e ( 2sin x − cos x ) + c 
 


  1 2  
23) cos3 xdx sin x  1− 3 sin x + c
   


1 x 
24) e x cos3xdx 10 e ( 3sin3x + cos3x ) + c 
 


 1  
sin 3 xdx cos x  3 cos x − 1  + c 
2
25)
   


1 
26) log ( 3x + 2 ) dx  3 ( 3x + 2) log ( 3x + 2 ) − 3 x  + c 
 


x 
27) sin ( log x ) dx  2  sin ( log x ) − cos ( log x )  + c
 

28)
∫( x + 1) ex + 4 dx  xe x + 4 + c 


x 
29) cos ( log x ) dx  2  cos ( log x ) + sin ( log x )  + c
 


 1 
 xarctg5x − 10 log1 + 25x + c 
2
30) arctg5xdx
 

31)
∫ log ( x + 1) dx ( x + 1) log ( x + 1) − ( x + 1) + c


1 3 
cos4 xdx  4 sin x cos x + 8 ( sin x cos x + x) + c
3
32)
 

IV) Calcolare gli integrali definiti 1)−71) (cfr. ¶ 8.), dopo aver analizzato gli esempi
a)−c) di seguito riportati:
π
2


π π π
a) sin xdx = ( − cos x ) 0 2 = − cos − ( − cos0) = − cos + cos0 = 1
2 2
0
1 1

∫ ∫
1 1 1
1  1 4x 1  1 
b) xe4 x dx =  xe4 x  − e dx =  xe4x  −  e 4x  =
4 0 4 4  0  16 0
0 0

16
1 1   1  1
=  e4 − ⋅ 0  −  e4 − ⋅e0  = e 4 − e 4 + = ( 3e4 + 1)
1 1 1 1
4 4   16 16  4 16 16 16
avendo applicato la formula di integrazione per parti con:
 f ' (x) =1
  f ( x ) = x
 ⇒ 
 g ' ( x) = e
1 4x
 g ( x) = e
4x

 4
1

c)

0
1 + x 2 dx

Per calcolare il corrispondente integrale indefinito occorre applicare il metodo di


integrazione per sostituzione, ponendo:
1+ x2 = x + t ( x + t > 0) 1 + x 2 = ( x +t ) = x 2 +2 xt +t 2
2
⇒ ⇒
1−t 2
1−t 2
1 − t + 2t 1+t 2 2 2
⇒ x= ⇒ 1+ x2 = x + t = +t = = ⇒
2t 2t 2t 2t
− 2t ( 2t ) − 2 (1 − t 2 )
−4t 2 − 2 + 2t 2 −2t 2 − 2 t 2 +1
⇒ dx = dt = dt = dt = − dt
4t 2 4t 2 4t 2 2t 2
Bisogna ora analizzare i valori assunti dalla nuova variabile t, quando x varia tra 0 ed 1:
1−t2
x =0 ⇒ x= = 0 ⇒ 1 − t 2 = 0 ⇒ t 2 − 1 = 0 ⇒ t = ±1
2t
ovvero:
x =0 ⇒ t = +1 dovendo risultare x + t > 0 ⇒ t > −x ⇒ t > 0
1−t 2
x =1 ⇒ x= = 1 ⇒ 1 − t 2 = 2t ⇒ t 2 + 2t −1 = 0 ⇒ t = − 1± 2
2t
ovvero:
x =1 ⇒ t = − 1+ 2
Quindi si può scrivere:
2 −1 2 −1 2−1
(t + 1)
1

∫ ∫ ∫ ∫
2 2
1 + t 2   t 2 +1  1 1 t 4 + 2t 2 + 1
1 + x dx =
2
  ⋅  − 2  dt = − 3
dt = − dt =
 2t   2 t  4 t 4 t3
0 1 1 1

 2 −1
  2 −1
  2− 1
 2 −1 2 −1 2 −1

∫ ∫ ∫ ∫ ∫ ∫
1 t4  1  2t 2  1  1  1 1 1 1 1
=−  dt  −  dt  −  dt  = − tdt − dt − dt =
4 t3  4  t 3  4 3
t  4 2 t 4 t3
 1   1   1  1 1 1

2 −1 2 −1 2 −1
1 t2 1 1 −1
=− ⋅ − ⋅ log t − ⋅ 2 =
4 2 1
2 1 4 2t 1

17
 
1 1
( 1
) 1 1
2
= − 2 − 1 + − 2log 2 −1 + − =
4 2 2
( )
2
2 2 −1
 2 
 
1 1
( ) 1  = 1  2 − log
( )
2 −1  =
2
= − 2 − 1 − 2log 2 − 1 +
 2 
4 2
 2 ( )
2 −1  2

 

1
=  2 + log 2 + 1 
2  ( )


 26 
(1 + x)
2
1) dx 3
 
0
3

2)
∫(
1
2x − 1) dx [ 6]
3

3)

1
3 ( x2 + 1) dx [32]
2


15 
4) ( 3x 2
+ x− 1) dx 2
 
1
3


1
5)
2
( 3x − 1) dx [ 4]
−1
3
2


5 
6) (x 2
− 5x + 1) dx 6 
 
−1
1


 2 1 
7)  3x − 2 x + 1 dx [ 4]
 
−1
3


145 
8) (5 x 2
− 2) dx  3 
 
−2

18
1


13 
9) (x 3
− 3 x2 + 2x + 3) dx 4
 
0
2

10)
∫(
0
x 3x + 1) dx [54]

1
2


 17 
11) ( 2x 2
− 3) dx − 12 
 
0
2


 1 1 
12)  +  dx 6 − 2 2 
 2+x 2x   
0
1


3 2 1 3   7
13)  4 x − 2 x − 2 dx − 2 
   
−1
2


 14 
14) ( 2x 2
− 3x − 2) dx − 3 
 
0
4

∫ (x )
−3  5627 
15) − x −2 + x − 3x2 dx − 96 
 
1
1


 21
16) ( 3x + x −2
− 2 x −3 ) dx − 4 
 
−2
2


1 2 1 5 
17)  2 x + 2 x − 4  dx 3 
   
−2
1


xdx
18) [ 0]
1 + x2
−1
π
2

19)
∫(
0
3sin2x ) dx [3]

19
1


 256 
( x − 2 )( x − 1) − 3 
2
20) dx
 
−3
2


( x − 1) dx  3 − 2
21)
x 2 − 2x + 3  
1
π
2

22)
∫(
−π
2
2sin x − cos x ) dx [ −2]

∫ ( )
1 
23) 2x + 1dx 3 343 −3 3 
 
1
π
2


1 
24) sin 2 x cos xdx 3 
 
0
π


1 
25) cos3xdx 3 
 
π
2
8

26)

1
3x + 1dx [ 26]

π
4


π 1 
27) 2sin 2 xdx  4 − 2
 
0
π


cos2x
28)
cos x − sin x
dx [ 2]
0
2a


xdx
29) a 3 
x2 − a2  
a
π

30)
∫(
0
2sin x − 3cos x ) dx [ 4]

20
3

31)

2
log xdx [ log27 + colog4 − 1]
π

32)
∫(
0
2sin x + 5cos x ) dx [ 4]

π
3


 1  π 3
33)  1− 2 dx  − 1+ 
 sin x 12 3 
π
4
2

34)

3
xe x dx e 2 (1 − 2e ) 

π
2


2 
35) sin 2 x cos xdx 3 
 
−π
2
π
3

∫ ( )
 3 2  1 
36)  − 2 dx  3 11 3 − 15 
 cos x sin x   
2

π
4
π
2

37)

0
x sin xdx [1]
π


cos2x
38)
cos x + sin x
dx [ −2]
0
1


π 
39) arcsin xdx  2 − 1
 
0
π
3


3 
40) sin x cos xdx 8 
 
0

21
π
2


cos x
41)
1 + cos x
dx [π − 2]
−π
2
π
4

42)

0
tgxdx log 2 
 

+a


x3 dx
43) [ 0]
a4 − x 4
−a
π
2

44)

π
4
ctgxdx log 2 
 

π
2

∫ ( )
2 
45) cos 2 x + 1sin2xdx 3 2 2− 1 
 
0
2 2

∫ [ 2]
xdx
46)
1 + x2
0
π
4


(1 + tgx )
2
8 
47) dx 3 
 
2
cos x
−π
4
2


log x 1 2 
48) dx  2 log 2
x  
1
π
3

∫ ( )
1 π 
49) e x sin xdx 4 3 −1 e 3 
 
π
4
π
2 x


tg
50) 2 dx [ 0]
2 x
cos
−π 2
2

22
π
3

∫ ( )( )
1 π π
51) e x cos xdx 4 3 +1 e 3
−e 6


π
6
3


1  3
52)
2x + 3
dx log 2 
 
1
2
π
2

53)
∫(
0
5sin x + 4cos x ) dx [9]

π
3


sin x ( cos x + 1 )
54)
cos x
dx
1
2

( 
2 − 1 + log2 

)
π
4
π
3


sin x cos 2 x + 1 1 
55) dx  2 + 3
cos 2 x  
0
π
2


7
56) ( cos x − cos x ) dx
3
 24 
 
π
6
π
4


 3 
57) (sec 2
x + 3) dx 1 + 4 π 
 
0
π
3


4 
58) (sec 2
x + cosec 2c ) dx 3 3 
 
π
6
π
4


cos x − sin x log 2 
59) dx
cos x + sin x  
0
π


cos2 x
60)
1 + sin x
dx [π − 2]
0

23
π
4


sin x cos 2 x + 3cos 2 x + 1 2 + 2 
61) dx
cos2 x  
0
π
2

∫ ( )
2 
62) cos x 1+ sin xdx 3 2 2− 1 
 
0
1


1  π 
63) xarctgxdx  2  2 − 1 
  
0
π
2


π − 2 
64) xcos xdx  2 
 
0
π
2


2 
65) sin 3 xdx 3 
 
0
3


11 
66) 2x 2 + x4 dx  3 11 − 3 
 
1
1


ex  2+e
67)
e +2
dx log 3 
 
x

0
3


x2 + x x + 3
68)
x
dx
1

( 
 5 48 3 − 12 

)
1
log2


2 
69) e x e x − 1dx 3 
 
0
2

70)
∫1
log xdx [ log4 − 1]
2


ex  2 + e2 
71)
2+ ex
dx log 
 2+e 
1

24

You might also like