ԱՄՓՈՓԱԹԵՐԹ

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆՈՐ ՔՐԵԱԿԱՆ ՕՐԵՆՍԳՐՔԻ ՀԱՅԵՑԱԿԱՐԳԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ԿԱՏԱՐՎԱԾ

ԱՌԱՋԱՐԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ
Առարկության, Առարկության, առաջարկության Եզրակացությու Կատարվածփոփոխություններ
առաջարկության բովանդակությունը ն
հեղինակը
1 2 3 4
ՀՀ Ոստիկանություն 1. Հայեցակարգի 1.4.(1) կետի Չի ընդունվում Հանցանք կատարողի անձը
/2013թ. Փետրվարի 25-ի կապակցությամբ բնութագրող հատկանիշները
թիվ 24/296 գրություն/ (Հանցագործության այս կամ նախատեսվում են պատիժը
այն տեսակի համար պատիժ մեղմացնող կամ ծանրացնող
նախատեսելիս օրենսդիրը հանգամանքների մեջ
պետք է հիմք ընդունի ոչ միայն և արտահայտվում են կատարված
ոչ այնքան պատճառված վնասի հացագործության տեսակի, դրա
չափը, այլև հիմնվի եղանակի, իրադրության,
կրիմինալոգիական իրողության օգտագործված գործիքների և
վրա, որի կարևոր տարրերից միջոցների մեջ: Նշված
մեկը հանցանք կատարողի հանգամանքները հայեցակարգում
անձն է) առաջարկվում է առանձին նշելը հայեցակարգի
Հայեցակարգում նշել, թե խնդիրը չէ. դա արտացոլվելու է
հանցանք կատարողի անձը կոնկրետ նորմերում` քրեական
բնութագրող ինչ կոնկրետ օրենսգրքի նախագծի մեջ:
չափանիշներ անհրաժեշտ կլինի
հաշվի առնել պատիժ
նշանակելիս և ինչպես են այդ
չափանիշների հիման վրա
որոշվելու պատժի տեսակն ու
չափը: Ընդունվում է

2. Հայեցակարգի 2.1. կետի

կապակցությամբ (…եթե ՎԻՎՕ-
ով վարչական
պատասխանատվություն է
նախատեսված նվազագույն
աշխատավարձի հնգապատիկը
չգերազանցող չափով
գողության համար, ապա ինչի
մասին է խոսքը քր. օր.-ի հոդված
18-ի երկրորդ մասում: Ակնհայտ

1
 է, որ օրենսդիրը արդեն իսկ
լուծել է քր. օր.-ի հոդված 18-ի
երկրորդ մասով նախատեսված
իրավիճակը` նույն արարքի
պակաս վտանգավոր տեսակի
համար այլ օրենսդրության
մեջպատասխանատվություն
նախատեսելով) առաջարկվում է
պարզաբանել, թե ինչպես է
լուծվելու քրեական օրենսգրքով
նախատեսված հանցակազմի
բոլոր հատկանիշները
պարունակող, սակայն չնչին
վնաս պատճառած արարքի Չի ընդունվում
որակման հարցը, եթե դրա
համար այլ օրենսգրքերում
պատասխանատվություն Գործող քրեական օրենսգրքում
նախատեսված չէ: տրված է ռեցիդիվի ոչնչով
չհիմնավորված խրթին
3. Առարկություն է ներկայացված դասակարգում, որը, բացի
Հայեցակարգի 3.4. կետում հետխորհրդային որոշ
շարադրված այն դատողության պետությունների քրեական
վերաբերյալ, թե ռեցիդիվը օրենսգրքերից, որևէ այլ երկրի
տեսակների դասակարգելը քրեական օրենսդրության մեջ չկա:
որևէ գործնական օգուտ չի Բանն այն է, որ նման դասակարգումը
տալիս: Ի հիմնավորումն որևէ հստակ կրիմինալոգիական
առարկության նշվում է, որ ՀՀ չափանիշի վրա հիմնված չէ: Բացի
քրեական օրենսգրքում 2011 այդ, թեև գործող քրեական
թվականին լրացված՝ 67.1 օրենսգրքում նախատեսվում է
հոդվածում սահմանվելէ ռեցիդիվի առանձին տեսակների
հանցագործությունների դեպքում պատիժ նշանակելու կարգ,
ռեցիդիվի դեպքում պատիժ այնուամենայնիվ խոսքը վերաբերում
նշանակելու առանձնահատուկ է միայն պատժի նվազագույն
կարգ, ինչը ռեցիդիվի սահմանին: Մինչդեռ երկրների մեծ
դասակարգման գործնական մասի քրեական
նշանակության մասին է օրենսդրություններում
վկայում: նախատեսվում է նաև պատժի
Ընդունվում է առավելագույն չափը խստացնելու
կարգ: Ընդ որում, ինչպես արդեն նշել
ենք, խրթին դասակարգում

2
 իրականացնելը, բացի իրավակիրառ
պրակտիկան շփոթության մեջ դնելուց
ու խնդիրներ առաջացնելուց, որևէ
օգուտ չի տալիս:

4. Հայեցակարգի 9.2. կետի

կապակցությամբ (Ծնողական
իրավունքներից զրկելը որոշակի
ժամկետով պետք է կիրառվի
ընտանիքի և երեխայի շահերի
դեմ ուղղված
հանցագործությունների
կապակցությամբ)
առաջարկվում է հստակեցնել,
նոր քրեական օրենսգրքի և
Ընտանեկան օրենսգրքի
դրույթների
հարաբերակցությունն այն
առումով, որ ոչ հանցավոր
արարքի համար անձը
ծնողական իրավունքից չզրկվի
անժամկետ, իսկ հանցավոր
արարք կատարելու դեպքում՝ Չի ընդունվում
որոշակի ժամկետով:
Առաջարկվում է նաև
«ծնողական իրավունքից
զրկում» պատժատեսակը
նախատեսել ոչ միայն որպես
այլընտրանքային, այլ նաև
որպես լրացուցիչ
պատժատեսակ, որը Գործող քրեական օրենսգրքում
կնշանակվի անորոշ ժամկետով՝ վաղեմության ժամկետի ավարտը
դատական կարգով կապվում է դատավճիռն օրինական
վերականգնման ուժի մեջ մտնելու պահի հետ, ինչը
հնարավորությամբ: հնարավորություն է տալիս
շահագրգիռ անձին
5. Առարկություն է ներկայացված արհեստականորեն ձգձգելու գործի
Հայեցակարգի 11.4. կետի քննությունը և հասնելու նրան, որ այդ
կապակցությամբ (որպես ընթացքում վաղեմության ժամկետն
վաղեմության ժամկետի ավարտվի: Մինչդեռ նախկին ՀՀ

3
 հաշվման սահման անձին քրեական օրենսգրքով վաղեմության
մեղադրանք առաջադրելու ժամկետի ավարտը կապվում էր
պահը դիտելը): Ի հիմնավորումն անձին մեղադրանք առաջադրելու
առարկության նշվում է, որ պահի հետ, ինչը նրան զրկում էր
հաշվարկի նման մեխանիզմի գործը ձգձգելով վաղեմության
դեպքում իմաստազրկվում է ժամկետն ավարտին հասցնելու
վաղեմության ժամկետն հնարավորությունից: Թե ինչով է
անցնելու հետևանքով անձին հարցի նման լուծումը իմաստազրկում
քրեական վաղեմության ժամկետն անցնելու
պատասխանատվությունից հետևանքով անձին քրեական
ազատելու ինստիտուտը: Չի ընդունվում պատասխանատվությունից
ազատելու ինստիտուտը
անհասկանալի է. Վաղեմության
ժամկետն ընթանալու է
հանցագործությունը ավարտված
համարելու օրվանից և ավարտվելու է
նրան մեղադրանք առաջադրելու
պահին:

Քրեական դատավարության
օրենսգրքում նախատեսվում են
ընթացակարգայի ննորմեր, մինչդեռ
6. Հայեցակարգի 13.1. կետի առաջարկվող նորմը ոչ թե
կապակցությամբ (համաներման ընթացակարգային, այլ
կամ ներման հիմքերով նյութաիրավական բնույթ ունի:
հանցանք կատարած անձի կամ
դատապարտյալի ազատումը չի
ազատում նրանց տուժողին
պատճառված վնասը
հատուցելու
պարտականությունից)
առաջարկվել է նման
կարգավորում նախատեսել ոչ
թե քրեական, այլ
քրեադատավարական
օրենսգրքում:

4
ՀՀ ազգային 1. Առաջարկվում է սահմանել այն Չի ընդունվում Ապաքրեականացաման
անվտանգության հստակ չափանիշները, որոնք չափանիշները հստակ սահմանված
խորհուրդ /2013թ. դրվելու են առանձին արարքների են իրավաբանական գրականության,
մարտի 4-ի թիվ ապաքրեականացման հիմքում: քրեական իրավունքի տեսություն մեջ,
ԱԽ-1/151գրություն/ Ինչպես նաև որպես առաջնահերթ ուստի նման տեսական դրույթները
նպատակ դիտել հայեցակարգում նախատեսելը
իրավախախտումների աննպատակահարմար է:
ապաքրեականացման
գաղափարի հնարավորինս
լայնածավալ իրականացումը:

Չի ընդունվում
2. Առաջարկվում է խստացնել Տուգանք պատժատեսակի`
տնտեսական գործունեության դեմ հայեցակարգում առաջարկվող
ուղղված հանցագործությունների կանոնակարգումը հնարավորություն
սանկցիաները, այդ թվում՝ է տալիս լուծելու այս հարցը:
սահմանել տուգանքի այնպիսի
չափեր, որոնք կանխարգելիչ
նշանակություն կունենան նման
հանցագործությունների
կատարման համար:
Ընդունվում է
3. Առարկություն է ներկայացված
Հայեցակարգի 4.3. կետի (…եթե
անձը հարբում է հանցանքի
կատարումը հեշտացնելու
նպատակով, ապա, շատերի
կարծիքով, դա պետք է դիտվի
որպես ծանրացնող հանգամանք:
Բայց իրականում դա
քրեաիրավական տեսանկյունից

5
 չեզոք վարքագիծ է: Դեռ ավելին,
ինչ-որ տեղ նման անձի հանրային
վտանգավորությունը բարձր չէ,
որովհետև սթափ վիճակում
ընդունակ չէ հանցանք
կատարելու), ինչպես նաև ծանր
հարբածության վիճակում
հանցագործություն կատարելու Չի ընդունվում
վերաբերյալ նոր հանցակազմ Հայեցակարգում այս գաղափարը
նախատեսելու կապակցությամբ: բավարար չափով հիմնավորված է:
Նշված է, որ ներկայիս կարգավորման
4. Առաջարկվում է լրացուցիչ պայմաններում, որի համաձայն`
հիմնավորել Հայեցակարգի 10.4. նախապատրաստության համար
կետում առկա հետևյալ դրույթը՝ առավելագույն պատիժը չի կարող
հանցագործության գերազանցել տվյալ
նախապատրաստության համար հանցագործության համար
ազատազրկման ձևով պատժի ազատազրկման ձևով նախատեսված
առավելագույն ժամկետը չի կարող պատժի կեսը, կարող է այնպես
ավելի լինել, քան տվյալ ստացվել, որ որևէ հանցագործության
հանցագործության համար նախապատրաստության համար
ազատազրկման ձևով պատիժը ավելի լինի, քան մեկ այլ` ոչ
նախատեսված պատժի պակաս ծանր ավարտված
առավելագույն ժամկետի մեկ հանցագործության համար պատիժը,
երրորդը: իսկ հայեցակարգում առաջարկվող
դրույթի դեպքում այս իրավիճակը
կբացառվի:
Չի ընդունվում

Այդ դրույթները պետք է նախատեսվեն

և հիմնավորվեն հենց այդ ակտի
նախագծում:
5. Առաջարկվում է Հայեցակարգում
նախատեսել նաև ընդհանուր
դրույթներ պրոբացիայի
վերաբերյալ՝ հաշվի առնելով
պրոբացիոն ծառայության Չի ընդունվում
գործունեությունը կարգավորող
իրավական ակտի նախագծի Հայեցակարգն ամբողջությամբ
դրույթները: հիմնված է հենց այդ փորձի վրա:
Ուսումնասիրվել է ԱՄՆ, ԳԴՀ,

6
 Շվեյցարիայի, Մեծ Բրիտանիայի,
6. Առաջարկվում է կատարել Չի ընդունվում Ֆրանսիայի, Ավստրիայի, ՌԴ և այլ
միջազգային, մասնավորապես՝ երկրների փորձը:
եվրոպական փորձի
ուսումնասիրություն: Սա հայեցակարգի դրույթների հետ
որևէ կապ չունի: Բացի այդ, նման
քննարկումներ կազմակերպվել և
իրականացվել են:
7. Առաջարկվում է Հայեցակարգի
նախագծի հասարակական լայն
քննարկում կազմակերպել:
ՀՀ գլխավոր 1. Առարկություն է ներկայացված Չի ընդունվում Օրինականության սկզբունքի
դատախազություն օրինականության սկզբունքի կապակցությամբ առարկությունը չի
/2013թ. մարտի 27-ի վերանայման կապակցությամբ: ընդունվում: ՀՀ քրեական օրենսգիրքը
թիվ 3017-84-13 Առարկության հիմքում դրված է այն սահմանում է, որ քրեական
գրություն/ հանգամանքը, որ գործող պատասխանատվություն
օրենսգրքում ամրագրված այն նախատեսող նորմերը կարող են
դրույթը, որ արարքի գործել միայն քրեական օրենսգրքում
հանցավորությունը և ընդգրկվելուց հետո, մինչդեռ շատ
քրեաիրավական այլ դեպքերում վավերացված
հետևանքները որոշվում են միայն միջազգային պայմանագրերում
քրեական օրենքով, դեռ չի կարող են նախատեսված լինել
նշանակում, որ հանցակազմի բոլոր քրեական պատասխանատվություն
հատկանիշները պետք է նախատեսող նորմեր, որոնք գործում
ամբողջովին ընդգրկված լինեն են ուղղակիորեն (խոսքը չի
քրեական օրենսգրքում: վերաբերում հանցակազմ սահմանող
Առարկություն է ներկայացված կամ պատժատեսակ ու պատժաչափ
նաև Հայեցակարգում օրենքի նախատեսող նորմերին):
առջև հավասարության և Օրենքի առջև հավասարության
պատասխանատվության սկզբունքը քրեական օրենսգրքում
անխուսափելիության նախատեսելը որևէ գործնական
սկզբունքները սահմանող նշանակություն չունի:
դրույթներն անիմաստ համարելու
կապակցությամբ: Առարկության
հիմքում դրված է այն
հանգամանքը, որ թեև օրենքի
առջև հավասարության սկզբունքը
կրկնում է ՀՀ Սահմանադրության
մեջ առկա դրույթը, սակայն
քրեաիրավական առումով այն ունի

7
 էական նշանակություն և քրեական
օրենսգրքում դրա ամրագրումը չի Ընդունվում է
կարող ավելորդ դիտվել:

2. Առարկություն է ներկայացված
Հայեցակարգի 1.5. կետում
ամրագրված այն մոտեցման
կապակցությամբ, որի համաձայն՝
քրեական օրենքի գործողության
քաղաքացիության սկզբունքի
սահմանման ժամանակ
անհրաժեշտ է հրաժարվել
քրեական
պատասխանատվության
ենթարկելու համար գործող
քրեական օրենսգրքում առկա
կրկնակի քրեականացման
պահանջից, քանի որ նախ, ՀՀ
քաղաքացիները և ՀՀ-ում
մշտապես բնակվող
քաղաքացիություն չունեցող
անձինք, փախստականները,
կացության կարգավիճակ
հայցողները պարտավոր են հարգել
ՀՀ օրենսդրության պահանջները
նաև ՀՀ-ից դուրս գտնվելու
դեպքում, հետևաբար ՀՀ-ից դուրս
այդ անձանց կողմից հանցանքի
կատարման համար ՀՀ-ում
պատասխանատվության
ենթարկելու համար որպես
նախապայման չպետք է դրվի այդ
արարքի հանցավորության
սահմանումը նաև այլ երկրի
օրենսդրությամբ: Բացի այդ, ՀՀ-ի
կողմից արդեն իսկ վավերացված և
դեռևս վավերացման ենթակա մի
շարք կոնվենցիաներ ևս
առաջադրում են տարաբնույթ

8
 հանցանքների համար
քաղաքացիության սկզբունքի
կիրառմամբ քրեական
պատասխանատվության
ենթարկելու համար կրկնակի
քրեականացման պահանջից
հրաժարումը, ուստի
նպատակահարմար է
քաղաքացիության սկզբունքը
սահմանելիս ի սկզբանե
չնախատեսել կրկնակի
քրեականացման պահանջը:
Առարկության հիմքում դրված է այն
հանգամանքը, որ հայեցակարգում Չի ընդունվում
նշված չեն, թե ՀՀ կողմից արդեն ՀՀ տարածքից դուրս հանցանք
վավերացված և դեռևս կատարած ՀՀ քաղաքացին կամ ՀՀ-
վավերացման ենթակա որ ում մշտապես բնակվող
կոնվենցիաներն են թույլատրում քաղաքացիություն չունեցող անձը
հանցանքների համար պետք է քրեական
քաղաքացիության սկզբունքի պատասխանատվության ու պատժի
կիրառմամբ քրեական ենթարկվեն ՀՀ քրեական
պատասխանատվության օրենսդրությամբ: Գործող քրեական
ենթարկելու համար կրկնակի օրենսգրքի նորմը մի շարք
քրեականացման պահանջից դժվարություններ կարող է
հրաժարումը: առաջացնել, ինչի մասին
հայեցակարգում նշված է: Բացի այդ,
3. Առարկություն է ներկայացված շատ դեպքերում ՀՀ և այլ երկրների
Հայեցակարգի 1.5. կետում պատիժների համակարգը,
ամրագրված այն մոտեցման պատժատեսակները, դրանց
կապակցությամբ, որի համաձայն՝ բովանդակությունն ու
«Արդարացված չէ նաև քրեական տրամաբանությունը տարբեր են:
օրենքի գործողության Տարբեր են նաև պատժատեսակների
քաղաքացիության սկզբունքի նշանակման ու կիրառման
կիրառման ժամանակ ՀՀ գործող մեխանիզմները:
քրեական օրենսգրքում առկա այն
դրույթը, որը սահմանում է, որ ՀՀ-ից
դուրս ՀՀ քաղաքացիների կամ ՀՀ-
ում մշտապես բնակվող
քաղաքացիություն չունեցող
անձանց կողմից կատարված

9
հանցանքի համար նրանց
դատապարտելիս, պատիժը չի
կարող գերազանցել օտարերկրյա
այն պետության օրենքով
նախատեսված պատժի վերին
սահմանը, որի տարածքում
կատարվել է հանցանքը: Նման
ձևակերպումը հաճախ անլուծելի
բարդությունների է հանգեցնում,
մասնավորապես, եթե արարքը
կատարվել է այնպիսի երկրում, որի
օրենսդրությունը ՀՀ
դատավորներին մատչելի լեզվով
հասանելի չէ կամ այդ երկրի
իրավական համակարգը հիմնված
է դատական նախադեպերի վրա
կամ կատարված արարքի համար
հանցանքի կատարման երկրի
օրենսդրությամբ սահմանված է
այնպիսի պատժատեսակ, որը ՀՀ
օրենսդրությամբ նախատեսված չէ:
Նշված խնդիրներից խուսափելու
լավագույն տարբերակը ՀՀ գործող Չի ընդունվում
քրեական օրենսգրքում
նախատեսված քննարկվող նորմից
հրաժարումն է, ինչը
հնարավորություն կտա նաև ՀՀ-
ում իր գործունեությունը ծավալող Բանն այն է, որ հաճախ այլ
դատավորին, հիմնվելով ՀՀ իրավախախտումների հանրային
օրենսդրական համակարգի վտանգավորությունը չի զիջում
իմացության և ներքին հանցագործության հանրային
համոզմունքի վրա, կայացնել վտանգավորությանը և արարքը
արդարացի պատիժ»: հանցագործությունների կամ այլ
Առարկության հիմքում դրված է այն իրավախախտումների թվին դասելը
հանգամանքը, որ նման հիմնվում է օրենսդրի սուբյեկտիվ
կարգավորումից հրաժարումը ընկալման վրա: Հանցագործությունը
կբերի քաղաքացիության մյուս իրավախախտումներից
սկզբունքի էության աղավաղման: սահմանազատելու միակ հստակ
չափանիշը քրեական
հակաիրավականությունն է, այսինքն`

10
 քրեական օրենքով նախատեսված
4. Առարկություն է ներկայացված լինելը: Հանրային
հանցագործության Չի ընդունվում վտանգավորությունը
հասկացությունից հանրային հանցագործության հատկանիշ չի
վտանգավորության հատկանիշը համարվում նաև եվրոպական
հանելու վերաբերյալ երկրների մեծ մասի օրենսդրությամբ:
Հայեցակարգում առկա առաջարկի
կապակցությամբ:

Նախ` հարբածությունը որպես

ծանրացնող հանգամանք
պահպանվում է: Հայեցակարգում չի
ասվում, թե դա վերացվելու է: Խոսքն
այն մասին է, որ հարբածությունը ոչ
միշտ է, որ կարող է համարվել
ծանրացնող հանգամանք: Ինչ
վերաբերում է դատարանի
Չի ընդունվում հայեցողությանը թողնելուն, ապա դա
սխալ է: Նախատեսվում է
հարբածության տարբեր
իրադրությունների կապակցությամբ
հստակ օրենսդրական
5. Առաջարկվում է հանցանքն կարգավորումներ տալ:
ալկոհոլի ազդեցության տակ
կատարելը պահպանել որպես
անձի պատասխանատվությունը և
պատիժը ծանրացնող Քրեական օրենքով քրեական
հանգամանք, ինչպես նաև դարձյալ պատասխանատվության տարիք
սահմանել այն ծանրացնող սահմանելը կապված է տարիքային
հանգամանք համարելու՝ անմեղսունակության գաղափարի
դատարանի հայեցողությունը: հետ: Գործող օրենսգրքում արդեն իսկ
առկա են բազմաթիվ
հանցատեսակներ, որոնց համար
քրեական պատասխանատվությունը
վրա է հասնում 14 տարեկանից: Ընդ
որում, այդ հանցագործությունների
ցանկը ժամանակի ընթացքում
անընդհատ փոփոխվում է:
6. Առարկություն է ներկայացված Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների
քրեական զարգացման և գլոբալացման,

11
 պատասխանատվության աքսելերացիայի պայմաններում
միասնական տարիք 14 տարին անչափահասները շատ ավելի վաղ են
սահմանելու կապակցությամբ և զարգանում ու գիտակցում իրենց
առաջարկվում է պահպանել արարքների սոցիալական
գործող քրեական օրենսգրքում նշանակությունը: Ընդ որում, 14-15
առկա կարգավորումը: տարեկանները այս առումով չեն
զիջում 16 տարին լրացած անձանց:
Մեր կողմից կատարված
ուսումնասիրությունները ցույց են
տալիս նաև, որ 14-15 տարեկանների
հանցավոր և շեղվող վարքագիծը
ավելի ու ավելի լայն տարածում է
ստանում: Այս պայմաններում
քրեական պատասխանատվության
միասնական տարիք սահմանելը
Չի ընդունվում լիովին արդարացված է այն առումով,
որ բացառում է անպատժելիության
զգացումը և կարող է կանխարգելիչ
նշանակություն ունենալ: Հարկ է նշել
նաև, որ քրեական օրենսգրքում
նախատեսվելու են այնպիսի
դրույթներ, որոնք բացառելու են 14-16
տարեկանների նկատմամբ խիստ
պատիժների նշանակումը, իսկ
ազատազրկման կիրառումը
նախատեսվելու է ` միայն որպես
ծայրահեղ միջոց:

Արարքի հակաիրավականության
գիտակցումը կամ դա գիտակցելու
հնարավորությունը մեղքի
բովանդակության մեջ է ընդգրկված
ժողովրդավարական և իրավական
բոլոր երկրների քրեական
օրենսդրություններում: Արարքի
հակաիրավականության գիտակցումը
մեղքի բովանդակության մեջ
7. Առաջարկվում է դիտավորության ընդգրկելն է, որ թույլ է տալիս լիովին
բովանդակության մեջ չընդգրկել ապահովելու ըստ մեղքի
անձի՝ իր արարքի պատասխանատվության սկզբունքը:

12
 հակաիրավականության Ընդ որում, արարքի
գիտակցման փաստը, քանի որ այն հակաիրավականության գիտակցումը
որևէ կերպ չի նպաստում ըստ չի նշանակում, որ անձը պետք է
մեղքի պատասխանատվության հստակ գիտակցի թե ինքը որ օրենքի,
սկզբունքի ապահովմանը: որ հոդվածի պահանջներն է խախտել.
բավական է ընդհանուր
պատկերացում այն մասին, որ
արարքը հակասում է իրավական
նորմերի պահանջներին: Գործող
քրեական օրենսգրքով մեղքի
բովանդակության մեջ է մտնում
արարքի հանրային
վտանգավորության գիտակցումը, որը
Չի ընդունվում ամբողջատիրական պետությունների
ձեռքին կարող է անցանկալի
անձանցից ազատվելու գործիք լինել:
Բացի այդ, արարքի հանրային
վտանգավորության գիտակցումը
հաճախ չի արտացոլում հանցավոր
արարք կատարած անձի իրական
հոգեբանական վերաբերմունքը իր
արարքի նկատմամբ և հաջող
պաշտպանության դեպքում կարող է
անձի արարքում մեղքի
բացակայությունը հավաստելու հիմք
դառնալ: Միակ իրողությունը արարքի
հակաիրավականության գիտակցումն
է:

Չի ընդունվում
Հայեցակարգում հիմնավորվել է այս
նորմերի անհրաժեշտությունը: Նման
նորմերի բացակայության
հետևանքով հնարավոր չի լինում
8. Առաջարկվում է նոր քրեական քրեական պատասխանատվության
օրենսգրքում չամրագրել ենթարկել այն անձանց, ովքեր պակաս
անզգուշությամբ հանցանքի մեղավոր չեն առաջացած
համակատարման և վտանգավոր հետևանքների մեջ: Դեռ
համապատճառման ավելին, որոշ դեպքերում

13
 իրավիճակները: ընդհանրապես հնարավոր չի լինում
որևէ մեկին քրեական
պատասխանատվության ենթարկել:
Նման նորմեր առկա են շատ երկրների
քրեական օրենսդրություններում ինչը
թույլ է տալիս ապահովելու
արդարության, ըստ մեղքի
պատասխանատվության
Չի ընդունվում սկզբունքները:

Բանն այն է, որ ազատազրկման

այլընտրանքային
9. Առաջարկվում է կրճատել պատժատեսակները նախատեսվելու
ազատազրկման այլընտրանքային են կոնկրետ սանկցիաներում,
պատժատեսակների քանակը՝ որոնցում բնականաբար չի լինի
հաշվի առնելով այն հանգամանքը, այնպիսի բազմազանությունը, որը
որ գործնական աշխատանքում կխոչընդոտի նորմի կիրառմանը կամ
նման բազմազանությունը կարող է տարաբնույթ մեկնաբանությունների
տարաբնույթ առիթ կհանդիսանա: Մինչդեռ
մեկնաբանությունների առիթ քրեական օրենսգրքում
հանդիսանալ: ազատազրկմանն այլընտրանք
Ընդունվում է հանդիսացող պատժատեսակների
բազմազանությունը կարող է
ապահովել քրեական
պատասխանատվության
անհատականացման սկզբունքը և
տնտեսել քրեաիրավական
հարկադրանքը:

10. Առարկություն է ներկայացված Գործող քրեական օրենսգիրքը ևս

Հայեցակարգում ամրագրված պահանջում է տուգանք
հետևյալ երկու մոտեցման պատժատեսակը նշանակելիս հաշվի
կապակցությամբ առնել դատապարտյալի գույքային
ա) տուգանքի չափը պետք է որոշվի դրությունը: Թեև Հայեցակարգում
հանցանք կատարած անձի Չի ընդունվում արտացոլված չէ, սակայն քր. օր.-ի
եկամուտների չափով: նախագծում սահմանվելու է դրույթ,
Առարկության հիմքում դրված է այն համաձայն որի` եթե տուգանքի

14
 հանգամանքը, որ գրեթե նշանակման ժամանակ հնարավոր չէ
հնարավոր չէ պարզել հանցանք պարզել եկամտի չափը, ապա
կատարած անձի եկամուտների դատարանը կարող է նշանակել
աղբյուրը: տուգանք` որպես հաշվարկի միավոր
ընդունելով օրենքով սահմանված
նվազագույն աշխատավարձը:

բ) տուգանքը կարող է նշանակվել

միայն այն դեպքում, երբ անձն ունի
եկամուտ կամ այնպիսի գույք, որի
վրա կարող է բռնագանձում
տարածվել: Առարկության հիմքում
դրված է այն հանգամանքը, որ
անհարկի վատթարանում է անձի Չի ընդունվում
վիճակը, քանի որ տուգանքն անձը
կարող է վճարել ոչ միայն իր, այլ
հարազատների, մերձավորների
հաշվին:

Անհասկանալի է, թե ինչի մասին է

11. Առաջարկվում է խոսքը: Հայեցակարգում չի ասվում,
պատասխանատվությունն ու թե մեղմացնող հանգամանքների
պատիժը մեղմացնող սպառիչ ցանկ է նախատեսվելու,
հանգամանքների ցանկի առումով ուստի դատարանի հայեցողությունը
պահպանել դատարանի այս հարցում պահպանվելու է:
հայեցողության վերաբերյալ Հայեցակարգում նշվում է միայն, որ
դրույթը: օրենքը պետք է որոշակի կանոններ
սահմանի մեղմացնող
հանգամանքները հաշվի առնելու
կապակցությամբ, ինչը առկա է շատ
երկրների քրեական
օրենսդրություններում և թույլ է տալիս
դատարանին կողմնորոշվելու պատժի
տեսակի ու չափի ընտրության
հարցում:

15
 Չի ընդունվում

Հայեցակարգում հստակ
12. Առաջարկվում է հանցափորձի փաստարկներ են բերվել այն բանի
համար ցմահ դատապարտման օգտին, որ հանցափորձի համար ցմահ
արգելքը պահպանել: Նշվում է, որ ազատազրկման արգելքը պետք է
արգելքի վերացումը մարդու վերացվի: Բանն այն է, որ այդ արգելքը
իրավունքների սահմանափակում հաճախ իրավակիրառողին
է : հարկադրում է սխալ որակել արարքը,
որովհետև ճիշտ որակումը
հանգեցնում է անարդարացի
վիճակի:Բացի այդ, որոշ դեպքերում
որևէ հանցագործության փորձը
կարող է շատ ավելի վտանգավոր լինել
և այն կատարող անձն էլ իրենից շատ
ավելի բարձր հանրային
վտանգավորություն ներկայացնել,
քան ավարտված
Չի ընդունվում հանցագործությունը: Օրինակ`
առանձին դաժանությամբ
սպանության փորձը և այն կատարող
անձը ավելի վտանգավոր են, քան,
ասենք, խանդի շարժառիթով
ավարտված սպանությունը և այն
կատարող անձը:
Բացի այդ, հանցափորձի համար ցմահ
ազատազրկման արգելքի վերացումը
ոչ մի աղերս չունի մարդու
իրավունքների խախտման հետ:

13. Առաջարկվում է գործուն զղջալու

հիմքով քրեական
պատասխանատվությունից Քրեական
ազատելու ինստիտուտը պատասխանատվությունից
պահպանել ոչ միայն ոչ մեծ, այլ ազատելու դեպքում անձի նկատմամբ
նաև միջին ծանրության քրեաիրավական ներգործություն չի
հանցագործությունների իրականացվում, նրա հետ որևէ
պարագայում: վերականգնողական աշխատանք չի
կատարվում և ըստ էության
հանցանքի կատարումը մնում է

16
 առանց որևէ հակազդեցության:
Մինչդեռ, միջին ծանրության շատ
հանցագործություններ իրենցից այն
աստիճանի վտանգավորություն են
ներկայացնում, որ առանց որևէ
հակազդեցության թողնելը կարող է
անպատժելիության զգացում
առաջացնել:

14. Առաջարկվում է քրեական Չի ընդունվում

պատասխանատվությունից
ազատելու համար վաղեմության Վաղեմության ժամկետի ավարտի
ժամկետների հաշվարկը պահի հետ կապված խնդիրը արդեն
պահպանել նույն կերպ միայն մեկ քննարկվել է: Ինչ վերաբերում է
տարբերությամբ՝ «ավարտված» վաղեմության ժամկետի
բառը փոխարինել «կատարված» ընդհատմանը, ապա պետք է նշել, որ
բառով, որպեսզի լուծվի նաև վաղեմության ժամկետն անցնելու
հանցափորձի դեպքում հետևանքով քրեական
վաղեմության ժամկետի հարցը: պատասխանատվությունից
Առաջարկվում է նաև հետևել ՌԴ ազատելու հիմքը հանցանք
օրենսդրի օրինակին և նոր կատարած անձի հանրային
քրեական օրենսգրքում հանել վտանգավորության կորուստն է,
վաղեմության ժամկետի ընթացքի ուստի, եթե անձը մինչ այդ ժամկետն
ընդհատման վերաբերյալ ՀՀ Ընդունվում է անցնելը նոր հանցանք է կատարում,
գործող քրեական օրենսգրքում մասնակի ապա դա վկայում է այն մասին, որ
առկա պահանջը և սահմանել, որ անձը ոչ միայն չի կորցրել իր
յուրաքանչյուր հանցագործության հանրային վտանգավորությունը, այլև
համար վաղեմության ժամկետը կայուն հակասոցիալական
հոսում է առանձին: դիրքորոշում ունի, ուստի ավելի խիստ
Առաջարկվում է նաև նոր պայմաններ են անհրաժեշտ նրան
օրենսգրքում չնախատեսել ՀՀ պատասխանատվությունից
գործող քրեական օրենսգրքի 75-րդ ազատելու համար: Ինչ վերաբերում է
հոդվածի 4-րդ մասում ամրագրված 75 հոդվածի 4-րդ մասում ամրագրված
դրույթը, որ անձը չի կարող դրույթին, ապա այն հնարավորություն
քրեական է ստեղծում տնտեսելու
պատասխանատվության քրեաիրավական հարկադրանքը: Եթե
ենթարկվել, եթե ոչ մեծ կամ միջին այդ դրույթը վերացվի, ապա հանցանք
ծանրության հանցանքն կատարած անձը պետք է ամբողջ
ավարտված համարվելու օրվանից կյանքի ընթացքում զրկված լինի

17
 անցել է 10 տարի, իսկ ծանր կամ հասարակություն վերադառնալու
առանձնապես ծանր հանցանքն հույսից, ինչը անթույլատրելի է: Այլ
ավարտված համարելու օրվանից հարց է, որ նշված ժամկետները պետք
20 տարի: է երկարացվեն:
Ընդունվում է

15. Առաջարկվում է պատիժը

պայմանականորեն չկիրառելու
հնարավորություն նախատեսել Երեք տարուց ավելի ժամկետով
առավելագույնը 7 տարի ժամկետով ազատազրկում նշանակելը վկայում է
ազատազրկում նախատեսող կատարված հանցագործության և այն
հոդվածի սանկցիայի կատարողի բավականաչափ բարձր
պայմաններում և ոչ թե վտանգավորության մասին, ուստի այդ
առավելագույնը 3 տարի: դեպքում պատիժը պայմանականորեն
Առաջարկվում է նաև անզգույշ չկիրառելը անհիմն է:
հանցանք կատարելը չդիտել
պատիժը պայմանականորեն
չկիրառելու վերացման հիմք:

16. Առարկություն է ներկայացված «18- 18-21 տարեկանների կապակցությամբ

21 տարեկան երիտասարդ»-ների անչափահասների քրեական
նկատմամբ անչափահասներին պատասխանատվության ու պատժի
վերաբերող քրեաիրավական առանձնահատկությունները
նորմերը կիրառելու կիրառելը այն դեպքերում, երբ
կապակցությամբ: Առաջարկվում է կատարված հանցանքը
առանձին դրույթներով բնութագրական է անչափահասներին
նախատեսել նշված տարիքային և եթե հանցագործության մեջ առկա
խմբին պատկանող անձանց են անչափահասներին հատուկ
քրեական հոգեբանական
պատասխանատվության ու առանձնահատկություններ, ապա
պատժի որոշակի չափանիշներ: լիովին արդարացված է և կիրառվում է
երկրների մեծ մասի քրեական
օրենսդրություններում:
Բնականաբար 18-21 տարեկանների
քրեական պատասխանատվության ու
պատժի վերաբերյալ դրույթները
պետք է նախատեսվեն առանձին

18
 դրույթներով:

17. Առաջարկվում է հստակեցնել, թե

ինչպես կարող է անհրաժեշտ
պաշտպանությունն իրականացվել
անգործությամբ:
ՀՀ վճռաբեկ 1. Առաջարկվում է նոր քրեական Չի ընդունվում Հայեցակարգում արդեն իսկ նշված է,
դատարան օրենսդրության զարգացման որ պետք է որոշակի
հիմնական ուղղություններ դիտել՝ ապաքրեականացում իրականացնել,
ա) ապաքրեականացման որի հիմքում պետք է դրվի արարքի
գործընթացը (de jure և de facto նվազ հանրային վտանգավորությունը
իրավիճակներով): Այս և այլ միջոցներով դրա դեմ պայքարի
կապակցությամբ առաջարկվում է հնարավորությունը: Միևնույն
կոնկրետացնել, թե ինչ ժամանակ նման արարքների ցանկը
ուղղություններով պետք է կոնկրետացնելը հայեցակարգի
կատարվի ապաքրեականացման խնդիրը չէ: Ինչ վերաբերում է
գործընթացը, ինչ չափորոշիչներ քրեական <<զանցանքներին>>, ապա
պետք է դրվեն դրա հիմքում: ըստ էության դրանք ոչ մեծ
Առաջարկվում է նաև ծանրության հանցագործություններն
կոնկրետացնել են, որոնց կատարման իրավական
ապաքրեականացման ենթակա հետևանքները պետք է ամրագրվեն
գործող հանցակազմերի մոտավոր քրեական օրենսգրքի նախագծում:
ցանկը, ինչպես նաև նոր Պատժողական քաղաքականության և
օրենսգրքում նախատեսել դեպենալիզացիայի գաղափարը
«քրեական զանցանքներ» հայեցակարգում առկա է: Ընդ որում,
ինստիտուտը: նշված են այն ուղղությունները
բ) պատժողական որոնցով պետք է զարգանա նոր
քաղաքականությունը և քրեական օրենսդրությունը: Խոսքը
դեպենալիզացիան: Այս այլընտրանքային
կապակցությամբ առաջարկվում է պատժատեսակների համակարգի
քրեական նոր օրենսգրքի առաջ ընդլայնման, դատական
դնել հետևյալ կոնցեպտուալ հայեցողության շրջանակները
հարցը՝ ինչպես հասնել քրեական սահմանափակելու մասին է: Ինչ
պատժի նպատակների վերաբերում է առանձին
իրականացմանը և ինչ միջոցներ հանցատեսակների համար
ձեռնարկել պատժի հարցում նախատեսված նվազագույն
դատական սխալները պատժատեսակի վերացմանը, ապա
նվազագույնի հասցնելու և դա ոչ թե հայեցակարգի, այլ քրեական
հասարակության դժգոհությունը օրենսգրքի նախագծի խնդիրն է:
զգալիորեն մեղմելու համար: Նույնը վերաբերում է

19
Առաջարկվում է նաև պատիժ պատասխանատվությունը և
նշանակելու վերաբերյալ պատիժը ծանրացնող կամ
կանոնները զարգացնելիս հաշվի մեղմացնող հանգամանքներին.
առնել մի շարք գործոններ, հայեցակարգում նախատեսված է, որ
մասնավորապես՝ պետք է սահմանվեն դրանք հաշվի
 հանցագործության և առնելու կանոններ: Ինչ վերաբերում է
պատժի համաչափության պատժի նշանակման բալային
սկզբունքի ապահովումը, կանոններին, ապա նույնիսկ ԱՄՆ-ում,
 պատիժ նշանակելու որտեղ այն ընդունված է, միանշանակ
հարցում դատական մոտեցում հարցի վերաբերյալ
հայեցողության գոյություն չունի: ԱՄՆ շատ
շրջանակների նեղացումը և դատավորներ գտնում են, որ այդ
պատժի նշանակման համակարգը խոչընդոտում է
կանոնների օրենսդրական պատասխանատվության
հստակեցումը, անհատականացման սկզբունքի
 առանձին իրականացմանը:
հանցատեսակների համար Ինչ վերաբերում է քրեականացման
նախատեսված նվազագույն գործընթացին, ապա հայեցակարգում
պատժատեսակի նշված են դրա ուղղությունները:
վերացումը, որպեսզի Քրեականացման չափանիշների
դատարանները, ելնելով կապակցությամբ մանրամասն
գործի կոնկրետ դրույթներ առկա են իրավաբանական
հանգամանքներից և գրականության մեջ և դրանք
հանցանք կատարած անձի հայեցակարգում կրկնելը անիմաստ է:
տվյալներից, ստիպված Ինչ վերաբերում է օրենքների միջև
չլինեն ներկայիս օրենքով առկա հակասություններին, ապա
նախատեսվածից ավելի որոշ դեպքերում դրանք թվացյալ են:
մեղմ պատիժ նշանակել, Այսպես, քրեական դատավարության
 պատասխանատվությունը նոր օրենսգրքի նախագծում թեև չի
և պատիժը մեղմացնող և խոսվում հանցակազմի մասին, բայց
ծանրացնող նշվում է հանցագործության
հանգամանքների բացակայության կամ առկայության
առկայության դեպքում մասին: Հանրահայտ է, որ
պատժաչափի վերաբերյալ հանցագործությունը կարող է առկա
հստակ կանոնների լինել միայն այն դեպքում, երբ
սահմանումը, արարքում առկա է հանցակազմը: Այս
մասնավորապես այն տեսակետից բոլորովին պարտադիր
դեպքերի սահմանումը, երբ չէ, որ դատավարության օրենսգրքում
ամբաստանյալի այս հասկացությունը օգտագործվի: Այլ
նկատմամբ չի կարող հակասությունների լուծումը, եթե

20
 նշանակվել սանկցիայով դրանք առկա են, հայեցակարգի
նախատեսված նվազագույն խնդիրը չէ:
պատժից բարձր Ինչ վերաբերում է քրեական
պատժաչափ, պատիժը օրենսդրության
պայմանականորեն սահմանադրականացմանը,
չկիրառելու, դատավճռի միջազգային իրավունքին,
հետաձգման պարտադիր Եվրոպական կոնվենցիային դրա
դեպքերի առանձնացումը, համապատասխանեցմանը, ապա այդ
սանկցիայում դրույթները հայեցակարգում նշված
այլընտրանքային են: Քրեական օրենսդրության
պատժատեսակներ քրիստոնեական, էթնիկական,
նախատեսված լինելու էսթետիկական ասպեկտները
դեպքում ազատազրկման փիլիսոփայական, ընդհանուր բնույթի
հետ չկապված կատեգորիաներ են, որոնք չեն կարող
պատժատեսակի մարմնավորվել հայեցակարգում:
պարտադիր կիրառումը, Ինչ վերաբերում է քրեական
 պատժի նշանակման օրենսդրության սոցիալական և
բալային համակարգի կրիմինալոգիական (քրեաբանական)
ներդրման հիմնավորվածությանը, ապա
հնարավորությունը: հայեցակարգում մանրամասն այդ
գ) քրեականացման մասին նշված է:
գործընթացը: Այս Իրավաբանական տեխնիկայի
կապակցությամբ առանձնահատկությունները
առաջարկվում է հստակեցնել, հայեցակարգային խնդիր չեն:
թե նոր քրեական օրենսգրքում
ինչ չափորոշիչների հիման վրա
պետք է քրեականացվեն
հանրորեն վտանգավոր
արարքները:
Առաջարկվում է քրեական օրենսգրքի
ընդունման չափորոշիչները սահմանելիս
հաշվի առնել նաև հետևյալ
հանգամանքները՝
 քրեաիրավական և քրեաբանական
միջոցներով մարդու
անվտանգության պատշաճ
ապահովումը` որպես քրեական
քաղաքականության նոր
ուղղություն,
 քրեական օրենսդրության

21
 նպատակների ու խնդիրների
դիտարկումը ժամանակակից,
գլոբալացման պրոցեսների
համատեքստում,
 քրեական օրենսդրության և
ներպետական իրավական
համակարգի բաղկացուցիչ մասերի
միջև փոխներգործությունը
(օրինակ` նոր քրեական օրենսգրքի
հայեցակարգի և ՀՀ նոր քրեական
դատավարության օրենսգրքի
նախագծի միջև առկա են
բազմաթիվ հակասություններ:
Այսպես` գործով քրեական
օրենսդրությունը հիմնված է
պատասխանատվության,
անխուսափելիության սկզբունքի
վրա, մինչդեռ քրեական
դատավարության օրենսգրքի
նախագծում նախատեսված են
ինստիտուտներ, որոնք հիմնված են
քրեական
պատասխանատվության
նպատակահարմարության
սկզբունքի վրա: Մեկ այլ օրինակ`
անձի արարքում հանցակազմի
հատկանիշների հավաստումը
հանդիսանում է քրեական
պատասխանատվության հիմք, իսկ
քրեական դատավարության
օրենսգրքի նախագծում
ՙհանցակազմ՚ եզրույթը չի
օգտագործվում),
 քրեական իրավունքի և քրեական
օրենսդրության
համապատասխանեցումը
միջազգային, համամարդկային և
համընդհանուր
քաղաքակրթության զարգացման
տենդենցներին,

22
 քրեական իրավունքի հոգևոր,
բարոյական և քրիստոնեական Չի ընդունվում
ակունքները,
 քրեական իրավունքի
փիլիսոփայական, էսթետիկական
և էթնիկական ասպեկտները,
 քրեական օրենսդրության
համապատասխանեցումը մարդու
իրավունքների Եվրոպական
ստանդարտներին,
 քրեական օրենսդրության
սահմանադրականացումը, ա) կետի առաջարկը Հայեցակարգում
 քրեական իրավունքի աղբյուրների առկա է,
հիմնահարցի վերանայումը, բ) կետը անորոշ է ձևակերպված
 միջազգային քրեական իրավունքի գ) կետը հանրահայտ է
և արտասահմանյան երկրների դ) կետը անորոշ է ձևակերպված
քրեական իրավունքի և քրեական ե) կետը հայեցակարգում առկա է
օրենսդրության փորձի հաշվի զ) կետը իրականացվում է արարքների
առնելը, քրեականացման և
 քրեական օրենսդրության ապաքրեականացման,
քրեաբանական և սոցիոլոգիական պենալիզացիայի կամ
պայմանավորվածությունը և դեպենալիզացիայի միջոցով
հիմնավորվածությունը, է) կետ. այդպիսի չափանիշը արարքի
քրեական հակաիրավականությունն է
 իրավաբանական տեխնիկայի
ը) կետը հայեցակարգում առկա է
առանձնահատկությունները,
 իրավակիրառ պրակտիկայի
պահանջարկի ապահովումը և
այլն:

2. Առաջարկվում է սահմանել նոր

քրեական օրենսգրքի հետևյալ
հիմնարար խնդիրները՝
ա) Անձի հասարակության և
պետության անվտանգության
ապահովումը հանցավոր
ոտնձգություններից: Այս
մոտեցումը համահունչ կլինի
ինչպես 2007 թվականին ընդունված
ՀՀ ազգային անվտանգության

23
ռազմավարությանը, այնպես էլ
գլոբալացման և ինտեգրացիոն
պրոցեսներին:
բ) Ժամանակակից քրեական
իրավունքի հասկացությունը և
քրեական օրենսդրությունը պետք է
բովանդակի երեք տարրերի
միասնություն`
արժեհամակարգային
(աքսիոլոգիական),
ինստիտուցոնալ, գործառութային
և իր մեջ ներառի քրեական
իրավունքի կաղապարներ,
քրեաիրավական նորմեր և
հարաբերություններ:
գ) Արդարության և
արդյունավետության եզրույթները
պետք է դիտվեն որպես քրեական
պատասխանատվության
չափանիշներ:
դ) Անհրաժեշտ է սահմանել
քրեական
պատասխանատվության
արդարացիության և
արդյունավետության նպատակը,
առարկան և գնահատման ձևերի
չափորոշիչները:
ե) Նոր քրեական օրենսգիրքը
ժամանակակից տնտեսական
հարաբերություններին համահունչ
դարձնելը:
զ) Գտնել կարգավորիչ մասնավոր-
իրավական ու հանրային-
իրավական ճյուղերի` մի կողմից
(քաղաքացիական իրավունք,
հարկային իրավունք, մաքսային
իրավունք և այլն) և քրեական
իրավունքի` մյուս կողմից
հարաբերակցության նոր մոդել, որի
պայմաններում քրեական

24
իրավունքը խոչընդոտներ չի
ստեղծի Հայաստանի տնտեսական
հիմնարար սկզբունքների`
սեփականության իրավունքի
երաշխավորմանը, պայմանագրերի
ազատությանը ու ազատ
ձեռներեցությանը` հուսալիորեն
պաշտպանելով դրանք Ընդունվում է
ոտնձգություններից: մասնակիորեն
է) Սահմանել հանցավոր և ոչ
հանցավոր վարքագծի հստակ
սահմանազատման
չափորոշիչները:
ը) Նոր քրեական օրենսգիրքն
առավելագույնս պետք է լինի
կայուն, կանխատեսելի և հստակ:
Նշված նպատակին հասնելու
համար առաջարկվում է՝ Պատժի նպատակների մեջ նշվել են
 ընդհանուր մասում հանցանք կատարած անձի
նախատեսել առանձին վերասոցիալականացումը և որպես
գլուխ, որում կսահմանվեն օրինապահ անձ հասարակություն
հանցագործությունների վերադարձնելը: Ինչ վերաբերում է
որակման ընդհանուր և հանցանք կատարած անձին իր
մասնավոր կանոնները, Չի ընդունվում կատարած արարքի համար
 հանցագործությունների համաչափ պատասխանատվության
որակման կանոնները և պատժի ենթարկելուն, ապա դա
(հաշվի առնելով դրանց պատժի նպատակ չէ:
բովանդակությունը,
քանակությունն ու
զանազանությունը,
առանձնահատկությունները
և այլն), նախատեսել որպես
քրեական օրենսգրքի
հավելված, որի դրույթներն Անալոգիայի կիրառումը քրեական
անհրաժեշտության Չի ընդունվում իրավունքում կարող է
դեպքում կարող են անկանխատեսելի հետևանքների
փոփոխվել, առանց օրենքի հանգեցնել: Նախ` այն կարող է
նորմերը փոփոխության չարաշահվել իրավակիրառողի
ենթարկելու, ինչը էապես կողմից: Բացի այդ` ոչ մի երաշխիք
կնպաստի օրենքի չկա, որ անալոգիայի կիրառումը չի

25
 կայունությանը և խեղաթյուրի քրեաիրավական նորմի
կանխատեսելիությանը: էությունը:

3. Առաջարկվում է Հայեցակարգի 1.1.

կետում առկա հետևյալ
ձևակերպումը §…նախատեսվի Այս հարցը քրեական օրենսդրության
հանցանք կատարած անձին իր խնդիրը չէ. այն
կատարած արարքի համար սահմանադրաիրավական լուծում է
համաչափ Չի ընդունվում պահանջում:
պատասխանատվության և
պատժի ենթարկելը, նրան որպես
օրինապահ անձ հասարակություն
վերադարձնելը,
հասարակությունում նրա
վերաինտեգրումն ապահովելը»
դիտել քրեական պատժի
նպատակ: Այս կապակցությամբ
առաջարկվում է նաև
կոնկրետացնել պատժի
նպատակները:

Արդարության և քրեական
պատասխանատվության
անհատականացման սկզբունքը
4. Առաջարկվում է անալոգիայի Հայեցակարգում կանոնակարգվել է:
կիրառումն արգելել միայն Հատուկ Ինչ վերաբերում է քրեական օրենքի
մասի նորմերը կիրառելիս, իսկ արդարացիությանը, դրա նորմերի
Ընդհանուր մասի նորմերը կիրառման, արարքների որակման
Չի ընդունվում կտրվածքով արդարացիությանը,
մեկնաբանելիս առկա բացերը
վերացնելու նպատակով ապա դա քրեական օրենսգրքի
հնարավոր համարել անալոգիայի Հայեցակարգում, քրեական
մասնակի կիրառումը, սակայն մի օրենսգրքում նախատեսելը ոչինչ չի
պայմանով, երբ դրա հետևանքով տալիս: Ակնհայտ է, որ քրեական
չի վատթարանում հանցանք օրենքը և դրա նորմերի կիրառումը
կատարած անձի կամ տուժողի պետք է արդարացի լինի: Կարիք չկա
վիճակը: դա անհարկի հիշեցնել, հատկապես,
որ Հայեցակարգի դրույթներում
5. Առաջարկվում է կարգավորում տալ գործուն մեխանիզմներ են
այն հարցին, թե արդյոք առանձին Չի ընդունվում նախատեսված այս սկզբունքը

26
 կատեգորիայի անձանց (հատուկ երաշխավորելու ուղղությամբ :
սուբյեկտների) կողմից ընդհանուր
բնույթի (ծառայողական
գործունեության հետ չկապված) Մարդասիրության սկզբունքի
հանցանքներ կատարելու դեպքում ամրագրումը քրեական օրենսգրքում
նրանց քրեական ոչ մի տեսական կամ գործնական
պատասխանատվության հարց չի լուծում: Քրեական
ենթարկելու հատուկ օրենսդրության մարդասիրական
ընթացակարգը պետք է բնույթը դրսևորվում է ոչ թե
պահպանվի, թե նրանք դեկլարատիվ սկզբունք ամրագրելու,
պատասխանատվության այլ օրենքի կոնկրետ նորմերի
ենթարկվեն ընդհանուր բովանդակության մեջ:
հիմունքներով:

Այն, ինչ առաջարկվում է, զուտ

6. Առաջարկվում է արդարության տեսական բնույթի դատողություններ
սկզբունքը դիտել քրեական օրենքի, ու դրույթներ են, որոնք չեն կարող
դրա նորմերի արդարացիություն, օրենսգրքում և հայեցակարգում տեղ
քրեաիրավական նորմերի գտնել: Քրեական
հիմնավորված կիրառում, այդ պատասխանատվության
թվում` արարքի ճիշտ որակում, հասկացությունը, հանցակազմի, դրա
պատժի կամ քրեաիրավական այլ տեսակների հասկացությունները և
միջոցների նման կարգի տեսական
համապատասխանություն նաև նշանակություն ունեցող դրույթները
հանցավորի` հանրության համար օրենքում ամրագրելը ոչինչ չի տալիս:
վտանգավորության և մեղքի Ինչ վերաբերում է հանցագործության
աստիճանին, ինչպես նաև օբյեկտին, ապա այն իրոք
հասարակության, պետության և սոցիալական բարիքներն են կամ
տուժած անձանց իրավունքների և արժեքները, սակայն ոչ մի երկրի
օրինական շահերի հաշվի առնելը օրենսդրության մեջ չենք տեսնի, որ
և այլն: մարդու կյանքին կամ առողջությանը
վնաս պատճառելու հետ զուգորդված
բոլոր հանցատեսակները զետեղված
լինեն նույն գլխում կամ բաժնում և
միշտ դիտվեն հիմնական օբյեկտ:
Նման կարգավորումն անհնար է: Այն,
7. Առարկություն է ներկայացված որ մարդու կյանքը և առողջությունը
մարդասիրության սկզբունքից բարձրագույն արժեքներ են,
հրաժարվելու կապակցությամբ: դրսևորվում է դրանց դեմ ուղղված

27
 ոտնձգություններով զուգորդված
հանցագործությունների համար
խիստ պատիժներ նախատեսելով:
Հանցագործության հատուկ
սուբյեկտի և հատուկ սուբյեկտով
կատարվող հանցագործությունների
կանոնակարգման մասին
8. Առաջարկվում է նախատեսել նոր հայեցակարգում նշված է:
բաժին՝ «Քրեական Քրեական պատասխանատվության
պատասխանատվությունը» ենթակա անձանց կապակցությամբ
վերտառությամբ` ընդգրկելով հայեցակարգում առկա է այն ամենը
հետևյալ գլուխները` ինչ առաջարկվում է: Քրեական
1) «Քրեական պատասխանատվության, քրեական
պատասխանատվության ընդհանուր պատասխանատվությունից
դրույթները», որում սահմանել ազատելու, քրեական
քրեական պատասխանատվության պատասխանատվության հիմքի,
հասկացությունը, տեսակները, պատիժ նշանակելով կամ առանց
փուլերը, հիմքը և բովանդակությունը, պատիժ նշանակելու քրեական
2) «Հանցակազմ» գլխում սահմանել պատասխանատվության հարցերը
տվյալ հիմնարար եզրույթի հատուկ կանոնակարգման կարիք
հասկացությունը, առանձնացնել չունեն, դրանք կոնկրետ նորմեր են,
կառուցվածքը, սահմանել որոնք տեղ են գտնելու քրեական
հանցագործության օբյեկտի, օբյեկտիվ օրենսգրքի նախագծում:
և սուբյեկտիվ կողմերի, ինչպես նաև Հանցակազմի տարրերի
սուբյեկտի հասկացությունները, օրենսդրական բնորոշումներ տալը
թվարկել հանցակազմերի տեսակները աննպատակահարմար է: Չի կարելի
և տալ դրանց բնորոշումը: տեսական դրույթները ամրագրել
Հանցակազմի ինստիտուտին առնչվող օրենսդրությամբ, հատկապես, երբ դա
հիմնարար հարցերի օրենսդրական որևէ գործնական օգուտ չի տալիս.
կարգավորման անհրաժեշտությունը քրեական օրենսգիրքը դասագիրք
պայմանավորված է մի շարք կամ մենագրություն չէ:
գործոններով.
• Քրեական
պատասխանատվության հիմքը
(ՀՀ քրեական օրենսգրքի 3-րդ
հոդված) սահմանված է
«հանցակազմ» եզրույթի միջոցով,
որը հակասության մեջ է գտնվում
ՀՀ քրեական օրենսգրքի 18-րդ
հոդվածում տրված

28
հանցագործության հասկացության
հետ,
• հանցագործության օբյեկտի
հասկացության վերաբերյալ
միատեսակ մոտեցում չկա:
Քրեական իրավունքի տեսության
մեջ խորհրդային տարիներին
համընդհանուր ճանաչում
ստացած բնորոշումը, ըստ որի`
հանցագործության օբյեկտ են
հանդիսանում հասարակական
հարաբերությունները, արդի
քրեական իրավունքի գիտության
մեջ լուրջ փոփոխությունների է
ենթարկվել, քանի որ բարձրագույն
սոցիալական արժեքները` մարդը,
նրա կյանքը, առողջությունը,
պատիվն ու
արժանապատվությունը չեն կարող
ֆակուլտատիվ, լրացուցիչ օբյեկտ
հանդիսանալ,
• այլ խոսքով` գտնում ենք, որ
հանցագործության օբյեկտի տակ
պետք է հասկանալ սոցիալական
արժեքները (բարիքները), և դրանք
կարգավորող հասարակական
հարաբերությունները,
• այս մոտեցումը հնարավորություն
կտա քրեական օրենքի Հատուկ
մասը արմատական
փոփոխությունների ենթարկել այն
առումով, որ մարդու կյանքին,
առողջությանը, պատվին ու Չի ընդունվում
արժանապատվությանը վնաս
պատճառելու դեպքում այդ
արժեքները միշտ պետք է
հանդիսանան որպես հիմնական
(գլխավոր), այլ ոչ թե լրացուցիչ
օբյեկտ,
• ճշգրտման կարիք ունեն

29
 հանցագործության ընդհանուր և
հատուկ սուբյեկտների
հասկացությունը, Չի ընդունվում
• անհրաժեշտ է սահմանել
հանցագործության օբյեկտիվ և
սուբյեկտիվ կողմերի
հասկացությունները,
• բնութագրել հանցակազմերի
տեսակները և Հատուկ մասի
նորմերը կառուցել` նշված
առանձնահատկությունները հաշվի
առնելով:
3) «Քրեական
պատասխանատվությանը ենթակա
անձինք»գլխում առաջարկվում է
նախատեսել հետևյալ նորմերը` Այս հակասությունը թվացյալ է: Բացի
• քրեական այդ, նման հակասությունները
պատասխանատվության վերացնելը հայեցակարգի խնդիրը չէ:
ընդհանուր պայմանները,
• քրեական
պատասխանատվության հատուկ
պայմանները (հատուկ
սուբյեկտների վերաբերյալ),
• քրեական
պատասխանատվության
ենթարկելու տարիքը, Հանցագործության նոր
• մեղսունակությունը, հասկացությունը հայեցակարգում
• անմեղսունակությունը, մանրամասն հիմնավորվել է:
• սահմանափակ Հանցագործություն և հանցակազմ
մեղսունակությունը, եզրույթների տարանջատումը
• հարբած վիճակում հանցանք Չի ընդունվում տեսական խնդիր է և ոչ թե օրենքի :
կատարած անձանց քրեական Հանցագործության մեջ նշել, թե
պատասխանատվությունը: արարքը պետք է կատարվի
4) Անհրաժեշտ է հստակ հանցագործության սուբյեկտի կողմից
սահմանազատել հետևյալ հիմնարար ճիշտ չէ: Նախ` երբ նշվում է, որ
հասկացությունները` հանցագործությունը քրեական
«քրեական օրենքով նախատեսված արարքն է,
պատասխանատվությունը», ապա դա ենթադրում է
«քրեական հանցագործության սուբյեկտի կողմից
պատասխանատվության հիմքը». այն կատարած լինելու փաստը: Ինչ

30
 «քրեական վերաբերում է պատշաճ սուբյեկտին,
պատասխանատվությունը ապա այստեղ խնդիր է առաջանում:
բացառող հիմքերը», Բանն այն է, որ ոչ պատշաճ սուբյեկտը
«քրեական կարող է քրեական
պատասխանատվությունից պատասխանատվության չենթարկվել
ազատելու հիմքերը»: որևէ հանցագործության համար,
5) Նոր քրեական օրենքում սակայն մեկ այլ հանցագործության
առաջարկվում է նախատեսել քրեական սուբյեկտ լինել:
պատասխանատվության հետևյալ
տեսակները:Քրեական
պատասխանատվությունը` կապված
• պատիժ չնշանակելու հետ,
• պատժի նշանակմամբ,
• նշանակված պատիժը
պայմանականորեն (լրիվ կամ
մասնակի) չկատարելու հետ,
• քրեաիրավական ներգործության Հայեցակարգում մանրամասն նշվել է,
այլ միջոցները կիրառելու հետ: որ արարքի հանցավորությունը
բացառող հանգամանքների ցանկը
պետք է ընդլայնվի, պետք է
նախատեսվեն նոր հանգամանքներ,
9. Առաջարվում է վերացնել ՀՀ այդ թվում` դիտողության մեջ
քրեական դատավարության առաջարկվածները:
օրենսգրքի նախագծում և
Հայեցակարգում առկա
անհամապատասխանությունները: Չի ընդունվում
Օրինակ՝ ՀՀ քրեական
դատավարության օրենսգրքի
նախագծում հանցակազմ եզրույթը
չի օգտագործվում:

10. Առաջարկվում է արմատական

փոփոխությունների ենթարկել
հանցագործության
հասկացությունը, մասնավորապես՝
Չի ընդունվում
ա) հստակեցնել, թե
հանցագործության հասկացության
նյութական, ձևական, թե
նյութական-ձևական բնորոշումն է

31
 նպատակահարմար,
բ) տարանջատել
«հանցագործություն» և «արարք»
եզրույթները, քանի որ դրանք
նույնական չեն,
գ) հստակեցնել
«հանցագործություն» և Ընդունվում է
«հանցակազմ» եզրույթների մասնակի
հարաբերակցությունը,
դ) տարբերակել
«հանցագործության
հատկանիշներ» և «հանցակազմի
հատկանիշներ» եզրույթները Քրեական զանցանքներ են ոչ մեծ
ե) հանցագործության ծանրության հանցագործությունները
հասկացության մեջ ընդգծել այն, որ և դրանց իրավական հետևանքները
արարքը պետք է կատարվի նախատեսվելու են քրեական
«հանցագործության սուբյեկտի օրենսգրքի նախագծում:
կողմից», այսինքն` առանձնացվի
պատշաճ (պիտանի) սուբյեկտը,
ինչը նույնպես «անձի
Չի ընդունվում
հայեցակարգի» դրսևորումներից
մեկն է:
Հանցանք կատարելու
դիտավորությունը չի կարող
հանցագործություն համարվել: Այլ
11. Առաջարկվում է նոր օրենսգրքում հարց է, որ դիտավորության
նախատեսել «Քրեական բացահայտումը նախատեսվում է
պատասխանատվությունը որպես որևէ հանցակազմի հատկանիշ
բացառող հիմքերը» կամ որպես ինքնուրույն
վերտառությամբ բաժին, որը հանցագործություն: Բայց նման
կարող է բաղկացած լինել երկու դեպքերում անձի արարքը դադարում
հետևյալ գլուխներից` է զուտ դիտավորության
ա) «Իրավաչափ Չի ընդունվում բացահայտում լինելուց և դրսևորվում
գործողություններ», դրանք են` է կոնկրետ արարքով:
անհրաժեշտ պաշտպանությունը,
ծայրահեղ անհրաժեշտությունը, Ոչ մեծ կամ միջին ծանրության
հանցանք կատարած անձին վնաս հանցագործությունների
պատճառելը: նախապատրաստության համար
բ) «Արարքի հանցավորությունը քրեական պատասխանատվություն
բացառող հանգամանքները» չնախատեսելը կարող է

32
 գլխում սահմանել մնացած բոլոր անպատժելիության մթնոլորտ
այն հանգամանքները, որոնք ստեղծել: Այլ հարց է, որ այս
վերջին հաշվով բացառում են հանցագործությունների
քրեական նախապատրաստության համար
պատասխանատվությունը: ազատազրկման ձևով պատիժ
Անձի հանցավոր և ոչ հանցավոր չնախատեսվի:
վարքագծի սահմանազատման
հիմնախնդիրների օրենսդրական
կարգավորումը պետք է դիտել
որպես արդի քրեական իրավունքի Տարբեր հանցագործությունների
և քրեական օրենսդրության համար քրեական օրենսգրքում
զարգացման ուղղություններից տարբեր սանկցիաներ են
մեկը: նախատեսված և չի կարելի նույն
Բացի այդ, առաջարկվում է նոր սանկցիան նախատեսել բոլոր
օրենսգրքում նախատեսել արարքի հանցագործությունների համար:
հանցավորությունը բացառող նոր Հայեցակարգում առաջարկված
հանգամանքներ, մասնավորապես կանոնակարգումը ավելի արդարացի
վնաս պատճառելը է, որովհետև
պայմանագրային նախապատրաստության համար
պարտավորությունները պատիժը համամասնության մեջ է
կատարելիս, վնաս պատճառելը դնում տվյալ հանցատեսակի համար
մասնագիտական Ընդունվում է օրենքում նախատեսված սանկցիայի
պարտականությունները մասնակի հետ:
կատարելիս, հանցագործության
պրովոկացիան և այլն:
Հայեցակարգում արդեն նշված է, որ
12. Առարկություն է ներկայացված այն հանցագործությունների
կապացությամբ, որ քրեական բազմակիության հարցերը պետք է
զանցանքների ինստիտուտին կարգավորվեն առանձին գլխով, որ
առնչվող փաստարկները պետք է սահմանվեն
Հայեցակարգում համոզիչ չեն, հանցագործությունների որակման
հաշվի առնված չեն այդ հարցերը :
իրավախախտումների Ինչ վերաբերում է կրկնակիությունը
քրեաիրավական բնույթը, նախատեսելուն, ապա պետք է նշել, որ
նշանակությունը և հետևանքները: կրկնակիության ինստիտուտը
արարքների որակման և
պատժելիության հարցերում
բազմաթիվ խնդիրներ է առաջացնում
13. Առաջարկվում է սահմանել դրույթ և հաճախ ստեղծում է իրավիճակներ,
այն մասին, որ «հանցագործություն որոնք հակասում են արդարության

33
 կատարելու դիտավորությունը սկզբունքին:
պատժելի արարք է միայն սույն
օրենսգրքում հատուկ սահմանված
դեպքերում»:

14. Առարկություն է ներկայացված

բոլոր տեսակի
հանցագործությունների
նախապատրաստության համար
քրեական
պատասխանատվություն
սահմանելու դեմ: Այս
կապակցությամբ առաջարկվում է Կարելի է կարգավորել
պահպանել գործող օրենքում անզգուշությամբ կատարվող
առկա սահմանափակումը: հանցագործությունների դեպքում
անհրաժեշտ պաշտպանության
հարցը:
Ինչ վերաբերում է մնացած կոնկրետ
դեպքերում անհրաժեշտ
պաշտպանության հնարավորության
հարցերին, ապա դրանք լուծվում են
15. Առաջարկվում է ծանր անհրաժեշտ պաշտպանության
հանցագործությունների իրավաչափության ընդհանուր
նախապատրաստության համար պայմաններով: Այն, որ անհրաժեշտ
սահմանել, օրինակ` մինչև 3, իսկ պաշտպանությունը որոշակի
առանձնապես ծանր կատեգորիայի անձանց
հանցագործությունների համար` պարտականությունն է
մինչև 5 տարի ժամկետով նախատեսված է այլ օրենքներով իսկ
ազատազրկում: Չի ընդունվում հատուկ սուբյեկտների անհրաժեշտ
պաշտպանության իրավունքը գործող
օրենքով էլ է նախատեսված:
Զենքի, ուժի կամ այլ միջոցների
կիրառումը կարգավորվում է այլ
օրենքներով, իսկ անհրաժեշտ
պաշտպանության կապակցությամբ
16. Առաջարկվում է այս դեպքերը կարգավորվում են

34
 հանցագործությունների անհրաժեշտ պաշտպանության
բազմակիության վերաբերյալ իրավաչափության ընդհանուր
նախատեսել առանձին գլուխ՝ պայմաններով:
ուրվագծելով հետևյալ հարցերը. Մասնագիտական ռիսկի տարբեր
1) հանցագործությունների տեսակների համար օրենսդրական
բազմակիության հասկացությունը, կարգավորում նախատեսելը
հատկանիշները, տեսակները և նպատակահարմար չէ. հիմնավորված
քրեաիրավական հետևանքները, ռիսկը ունի բոլոր դեպքերի համար
2) հանցագործությունների ընդհանուր իրավաչափության
իդեալական համակցության պայմաններ, իսկ տարբեր
բնորոշումը սահմանելիս հաշվի ոլորտներում
առնել անձի երկրորդ անգամ նույն առանձնահատկությունները
հանցագործության համար իրավաբանական նշանակություն
դատապարտվելու չունեն: Միայն սպորտային ռիսկի հետ
անթույլատրելիության սկզբունքը և կապված կարելի է որոշակի
միջազգային-իրավական փորձը, կանոնակարգում տալ:
3) հանցագործությունների
կրկնակիության հարցը
օրենսդրական կարգավորման
կարիք ունի:
Առաջարկվում է նաև վերականգնել
հանցագործությունների Չի ընդունվում
կրկնակիությունը` որպես
հանցագործությունների բազմակիության
ինքնուրույն տեսակ, որի համար օրենքով
սահմանված կարգով և շրջանակներում
կրկին հանցանք կատարած անձի
նկատմամբ պետք է նշանակվի
համեմատաբար խիստ պատիժ:

Չի ընդունվում
17. Առաջարկվում է նախատեսել՝
1) անհրաժեշտ
պաշտպանության
հնարավորությունն անզգույշ Այս ամենը հաշվի է առնվել
արարքների դեպքում, Հայեցակարգը գրելիս, սակայն
2) անհրաժեշտ քրեականացման և
պաշտպանության իրավունքն ապաքրեականացման կոնկրետ
ակնհայտ անօրինական դրսևորումները իրենց հիմնավորումը
կարգադրություն, հրաման կամ այլ կգտնեն քրեական օրենսգրքի

35
 ակտ կատարողի նախագծի մշակման ժամանակ:
գործողություններից (օրինակ`
առանց դատարանի որոշման
բնակարանի խուզարկություն
կատարելը),
3) անհրաժեշտ
պաշտպանության
հնարավորությունը այն դեպքում,
երբ անձի նկատմամբ բռնություն է
գործադրվում օրինական հրամանը
կատարելու նպատակով:
4) անհրաժեշտ
պաշտպանության իրավունքը
պաշտոնատար անձանց
անօրինական գործողություններից,
5) որ օրենքով նախատեսված
դեպքերում անհրաժեշտ Ընդունվում է
պաշտպանությունը առանձին մասնակի
կատեգորիայի անձանց (հատուկ
սուբյեկտների) իրավական
պարտականությունն է
(հասարակական կարգը
պահպանող ոստիկաններ,
զինծառայողներ և այլն), Հատուկ մասի նորմերի
6) ծառայողական փոփոխություններն ու լրացումները
պարտականությունները իրականացվում են ոչ թե
կատարելիս հատուկ սուբյեկտները հայեցակարգի, այլ օրենսգրքի
նույնպես անհրաժեշտ նախագծի մակարդակով, ուստի
պաշտպանության իրավունք ունեն, նշված հիմնավորումները նախագծի
այդ թվում` զենք, ֆիզիկական ուժ խնդիրն են:
կամ օրենքով սահմանված Չի ընդունվում
միջոցներ կիրառել,
Առաջարկվում է որպես արարքի
հանցավորությունը բացառող ինքնուրույն
հանգամանք նախատեսել «Զենքի, ուժի Արդեն նշվել է, որ մարդու կյանքն ու
կամ այլ միջոցների կիրառումը», ինչը առողջությունը վտանգի տակ դնող
հնարավորություն կտա հստակ բազմաթիվ հանցատեսակներ կան.
սահմանազատել անհրաժեշտ շատ հանցատեսակներում
պաշտպանության սահմանազանցման բռնությունը նախատեսվում է որպես
դեպքերը դիրքի չարաշահումից, հանցակազմի հատկանիշ, շատ

36
իշխանազանցությունից: հանցատեսակների ծանրացնող
Առաջարկվում է նաև շուկայական և հանգամանք է անզգուշությամբ մահ
նոր տնտեսական հարաբերությունների պատճառելը: Չի կարելի այդ բոլոր
պայմաններում օրենսդրական հանցատեսակները դիտել որպես
կարգավորման կարիք ունեն մարդու դեմ ուղղված
մասնագիտական ռիսկի տարբեր հանցագործություններ: Սկզբունքորեն
տեսակները` արտադրական, յուրաքանչյուր հանցատեսակ վերջին
տնտեսական, կոմերցիոն, բժշկական, հաշվով ուղղված է մարդու դեմ, ուստի,
տեխնիկական շահագործման և այլն, ինչը եթե առաջնորդվենք առաջարկության
նպաստելու է գիտության, տնտեսության և մեջ նշված տրամաբանությամբ, ապա
այլ բնագավառների անկաշկանդ քրեական օրենսգրքի Հատուկ մասը
զարգացմանը: որևէ դասակարգում չպետք է ունենա:
Աշխարհի ոչ մի երկրի քրեական
օրենսդրության մեջ չենք տեսնի
18. Առաջարկվում է քրեականացվող առաջարկության տրամաբանության
արարքի պահանջմունքը վրա հիմնված դասակարգում և դա
հիմնավորելիս հաշվի առնել՝ պատահական չէ. այն, ինչ
1) տվյալ արարքների հանրային առաջարկվում է, սխալ է և հնարավոր
վտանգավորության և դրանց էլ չէ գործնականում իրականացնել :
նկատմամբ սոցիալ-իրավական
վերահսկողության այլ միջոցների
նպատակահարմարության
հիմնավորումը, Ընդունելի է միայն այն
2) արդյոք քրեականացվող վերապահումով, որ դա արդեն
հանրորեն վտանգավոր քրեական օրենսգրքի նախագծի
արարքների համար գործող խնդիրն է:
քրեական օրենսգրքով
պատասխանատվություն
սահմանված է ոչ բավարար չափով,
3) վիճակագրական տվյալներ`
քրեականացվող արարքների
հարաբերական տարածվածության
մասին,
4) հիմնավորումներ`
քրեականացվող նորմերի կամ
գործող նորմերում
փոփոխություններ կատարելու Հայեցակարգում խոսքը նման
իրացումից դրական արդյունքի և հանցակազմերից ընդհանրապես
կանխատեսվող բացասական հրաժարվելու մասին չէ: Խոսքն այն
հետևանքների ընդունելու դեպքերի մասին է, երբ բարդ

37
 հարաբերակցության վերաբերյալ: հանցակազմի հատկանիշ է մեկ այլ
հանցատեսակ: Նման իրավիճակները
բազմաթիվ գործնական վեճերի
տեղիք են տալիս: Ըստ էության նման
19. Առաջարկվում է ներկայացնել դեպքերում առկա է
հիմնավորումներ Հատուկ մասի հանցագործությունների
նորմերի փոփոխությունների և համակցությունը և բարդ հանցակազմ
լրացումների արդյունքում դրանց կառուցելը արդարացված չէ:
իրացման հնարավորության
վերաբերյալ:

20. Առաջարկվում է նոր քրեական

օրենսգրքի Հատուկ մասի նորմերը
կառուցել այն սկզբունքով, որ եթե
մարդու կյանքին ու առողջությանը
հանցագործության հետևանքով
վնաս է հասցվում, ապա այդ
արժեքները պետք է դիտել որպես
հիմնական օբյեկտ, իսկ
համապատասխան
հասարակական
հարաբերությունները, որոնք
նույնպես խախտվում են` լրացուցիչ
օբյեկտ: Այլ խոսքով մարդու կյանքն
ու առողջությունը, պատիվն ու
արժանապատվությունը չի կարելի
կախվածության մեջ դնել
քրեաիրավական պահպանման այլ
օբյեկտներից:

38
 21. Առաջարկվում է Հատուկ մասի
նորմերը մշակելիս
հանցագործությունների
դասակարգման հիմքում դնել
«անվտանգության շահերը»
սոցիալական արժեքը, այլ խոսքով`
հանցագործությունների սեռային և
տեսակային օբյեկտների հիմքում
դնել անվտանգության տարբեր
տեսակները` տնտեսական
գործունեության, շրջակա
միջավայրի, ռազմական,
վերարտադրողական և այլն:

22. Առարկություն է ներկայացված

բարդ հանցակազմերից
հրաժարվելու կապակցությամբ,
փոխարենն առաջարկվում է նոր
օրենքում հանցագործությունների
որակման, այդ թվում`
քրեաիրավական նորմերի
մրցակցության դեպքում ամրագրել
այնպիսի կանոններ, որոնք
կբացառեն պրակտիկայում
առաջացած երկակի
մոտեցումները, կնպաստեն
քրեական օրենսդրության բոլոր
սկզբունքների արդյունավետ
իրականացմանը:
ՀՀ ֆինանսների 1. Առաջարկվում է գույքի Ընդունվում է Սա քրեական օրենսգրքի
նախարարություն բռնագրավում և տուգանք մասնակի հայեցակարգի խնդիրը չէ. այս հարցը
պատժատեսակների կիրառումը կկարգավորվի քրեական օրենսգրքի
նպատակաուղղել պատճառված նախագծով
վնասի հատուցմանը: Այս
կապակցությամբ առաջարկվում է
հաշվի առնել Գերմանիայի փորձը,
որտեղ գործում է առանձին ֆոնդ,
որի միջոցներով հատուցվում է

39
 տուժողին պատճառված վնասը,
իսկ դատապարտյալի վրա
պարտականություն է դրվում
համապատասխան կարգով
փոխհատուցել ֆոնդին:

2. Առաջարկվում է կամ հստակ Չի ընդունվում

սահմանել «մեղմացնող այլ Հայեցակարգում ոչինչ չի ասվում այն
հանգամանքներ»-ը կամ գործող մասին, թե պետք է նախատեսվի
օրենսգրքում ամրագրված մեղմացնող հանգամանքների սպառիչ
կարգավորումը թողնել նույնը: ցանկ: Այս տեսակետից գործող
օրենսգրքի կարգավորումը մնում է:

Չի ընդունվում
3. Առարկություն է ներկայացված ՀՀ-ում ներդրվում է պրոբացիոն
որոշակի վայրեր այցելելու արգելքի ծառայություն և այդ շրջանակներում
կապակցությամբ՝ նշելով, որ դրա հայեցակարգի առաջարկը լիովին
կիրառումը պահանջելու է իրագործելի է:
լրացուցիչ ծախսեր (անձին երկրից
դուրս բերելու կամ
համապատասխան կրիչներով
թևնոցներ ձեռք բերելու համար): Ընդունվում է

4. Հանցագործության հնարքները,
եղանակները, մեթոդները մեկ
ուրիշին սովորեցնելու
քրեականացման առումով
առաջարկվում է շեշտադրել նման
հանցագործությունների մեղքի ձևը՝
սահմանելով որ նման հնարքներ
սովորեցնելիս անձի
դիտավորությունը պետք է ուղղված Չի ընդունվում
լինի մեկ ուրիշին Սա քրեական օրենսգրքի նախագծի և
հանցագործության մղելուն: ոչ թե հայեցակարգի խնդիրն է:

5. Առաջարկվում է հստակեցնել Ընդունվում է

«միջանկյալ քրեական օրենք»
հասկացությունը

40
6. Առարկություն է ներկայացված
Հայեցակարգի 1.5. կետում
ամրագրված այն մոտեցման
կապակցությամբ, որի համաձայն՝
քրեական օրենքի գործողության
քաղաքացիության սկզբունքի
սահմանման ժամանակ
անհրաժեշտ է հրաժարվել
քրեական
պատասխանատվության
ենթարկելու համար գործող
քրեական օրենսգրքում առկա
կրկնակի քրեականացման
պահանջից, քանի որ նախ, ՀՀ
քաղաքացիները և ՀՀ-ում
մշտապես բնակվող
քաղաքացիություն չունեցող
անձինք, փախստականները,
կացության կարգավիճակ
հայցողները պարտավոր են հարգել
ՀՀ օրենսդրության պահանջները
նաև ՀՀ-ից դուրս գտնվելու
դեպքում, հետևաբար ՀՀ-ից դուրս
այդ անձանց կողմից հանցանքի
կատարման համար ՀՀ-ում
պատասխանատվության
ենթարկելու համար որպես
նախապայման չպետք է դրվի այդ
արարքի հանցավորության
սահմանումը նաև այլ երկրի
օրենսդրությամբ: Բացի այդ, ՀՀ-ի
կողմից արդեն իսկ վավերացված և
դեռևս վավերացման ենթակա մի
շարք կոնվենցիաներ ևս
առաջադրում են տարաբնույթ
հանցանքների համար
քաղաքացիության սկզբունքի
կիրառմամբ քրեական

41
 պատասխանատվության
ենթարկելու համար կրկնակի
քրեականացման պահանջից Չի ընդունվում
հրաժարումը, ուստի Հիմնավորումը տրված է ՀՀ գլխավոր
նպատակահարմար է դատախազության նույն
քաղաքացիության սկզբունքը դիտողությանը պատասխանելիս:
սահմանելիս ի սկզբանե
չնախատեսել կրկնակի
քրեականացման պահանջը:
Առարկության հիմքում դրված են
«Քրեական գործերով վարույթների
փոխանցման մասին» եվրոպական
կոնվենցիայի 2-րդ, 6-րդ և 7-րդ
հոդվածների պահանջները:

7. Առարկություն է ներկայացված
Հայեցակարգի 1.5. կետում
ամրագրված այն մոտեցման
կապակցությամբ, որի համաձայն՝
«Արդարացված չէ նաև քրեական
օրենքի գործողության
քաղաքացիության սկզբունքի
կիրառման ժամանակ ՀՀ գործող
քրեական օրենսգրքում առկա այն
դրույթը, որը սահմանում է, որ ՀՀ-ից
դուրս ՀՀ քաղաքացիների կամ ՀՀ-
ում մշտապես բնակվող
քաղաքացիություն չունեցող
անձանց կողմից կատարված
հանցանքի համար նրանց
դատապարտելիս, պատիժը չի
կարող գերազանցել օտարերկրյա
այն պետության օրենքով
նախատեսված պատժի վերին
սահմանը, որի տարածքում
կատարվել է հանցանքը: Նման
ձևակերպումը հաճախ անլուծելի
բարդությունների է հանգեցնում,

42
մասնավորապես, եթե արարքը
կատարվել է այնպիսի երկրում, որի
օրենսդրությունը ՀՀ
դատավորներին մատչելի լեզվով
հասանելի չէ կամ այդ երկրի
իրավական համակարգը հիմնված
է դատական նախադեպերի վրա
կամ կատարված արարքի համար
հանցանքի կատարման երկրի
օրենսդրությամբ սահմանված է
այնպիսի պատժատեսակ, որը ՀՀ
օրենսդրությամբ նախատեսված չէ:
Նշված խնդիրներից խուսափելու
լավագույն տարբերակը ՀՀ գործող
քրեական օրենսգրքում
նախատեսված քննարկվող նորմից
հրաժարումն է, ինչը
հնարավորություն կտա նաև ՀՀ- Չի ընդունվում Հիմնավորումը արդեն տրվել է
ում իր գործունեությունը ծավալող գլխավոր դատախազության նույն
դատավորին, հիմնվելով ՀՀ առարկությանը պատասխանելիս:
օրենսդրական համակարգի Ավելացնենք միայն, որ
իմացության և ներքին հայեցակարգում առաջարկված նորմը
համոզմունքի վրա, կայացնել ոչ մի կերպ չի հակասում անձնական
արդարացի պատիժ»: պատասխանատվության սկզբունքին.
Առարկության հիմքում դրված է այն անձը ենթարկվում է
հանգամանքը, որ պատժի վերին պատասխանատվության անձամբ իր
սահման նախատեսելու կատարած հանրորեն վտանգավոր
անհրաժեշտության արարքի համար:
բացակայությունը չի առնչվում այն
հանգամանքի հետ, որ
օրենսդրությունը ՀՀ
դատավորներին մատչելի լեզվով
հասանելի չէ կամ այդ երկրի
իրավական համակարգը հիմնված
է դատական նախադեպերի վրա
կամ սահմանված է այնպիսի
պատժատեսակ, որը ՀՀ
օրենսդրությամբ նախատեսված չէ:

43
 8. Առարկություն է ներկայացված
անզգուշությամբ հանցանքի
կատարման և համապատճառման
օրենսդրական ամրագրման
կապակցությամբ:Առարկության
հիմքում դրված է այն
հանգամանքը, որ նման
կարգավորման պարագայում
բացառվում է անձնական
պատասխանատվության
սկզբունքը:
Մարդու 1. Կարծիք է արտահայտվել, որ Չի ընդունվում Այս դիտողությանը արդեն
իրավունքների իրավական որոշակիության և պատասխանվել է ՀՀ գլխավոր
պաշտպան կանխատեսելիության սկզբունքի դատախազության կողմից
տեսանկյունից կարող է կատարված առաջարկներին
խնդրահարույց լինելքրեական պատասխանելիս: Բացի այդ,
օրենքի գործողության իրավական որոշակիության
քաղաքացիության սկզբունքի մաս սկզբունքի տեսանկյունից սա
կազմող այն դրույթից հրաժարումը, խնդրահարույց չէ, որովհետև անձը
ըստ որի` ՀՀ-ից դուրս ՀՀ ենթարկվում է
քաղաքացիների կամ ՀՀ-ում պատասխանատվության ՀՀ
մշտապես բնակվող քրեական օրենսգրքով հստակ
քաղաքացիություն նախատեսված կարգով:
չունեցողանձանց
կողմիցկատարված հանցանքի
համար նրանց դատապարտելիս,
պատիժը չի կարող գերազանցել
օտարերկրյա այն պետության
օրենքով նախատեսված պատժի
վերին սահմանը, որի տարածքում Չի ընդունվում
կատարվել է հանցանքը։

2. Կարծիք է արտահայտվել, որ Նախ` հանցավոր

կազմակերպված խմբին կամ կազմակերպությանը մասնակցելը,
հանցավոր կազմակերպությանը այնուհետև դրա կազմում հանցանք
մասնակցելու համար քրեական կատարելը երկու ինքնուրույն
պատասխանատվության հանցագործություններ են: Բացի այդ,
զուգակցումը դրանց կազմում հանցավոր կազմակերպության
կատարված հանցագործության մասնակիցը կարող է և ոչ մի այն
համար քրեական հանցանք չկատարել: Վերջապես, եթե

44
 պատասխանատվության հետ, անձը համաձայնություն է տվել
կարող է խնդրահարույց լինել մասնակցելու հանցավոր
կրկին դատվելու կազմաերպությանը, այնուհետև
անթույլատրելիության սկզբունքի հանցանք կատարել նրա կազմում,
համատեքստում, մասնավորապես` ապա նորից երկու ինքնուրույն
այնդ եպքում, երբ հանցանք է կատարել, իսկ եթե անձը
մասնակցությունը դրսևորվել է պարզապես մասնակցել է հանցավոր
բացառապես կոնկրետ հանցանքի կազմակերպության կողմից
կատարմանը մասնակցելու ձևով կատարված հանցագործությանը,
(իդեալական համակցություն), ապա բնականաբար նա
քանի որ այդ դեպքում անձի պատասխանատվության կենթարկվի
կատարած արարքները միայն այդ հանցագործության համար:
Չի ընդունվում
տարածության և ժամանակի մեջ
լիովին համընկնում են, նույնական
են, սակայն անձը
պատասխանատվություն է կրում
երկու տարբեր արարքների
համար:
Ոչ մի երկրի քրեական օրենսգրքում
նման կարգավորում չկա և դա
3. Արարքի հանցավորությունը պատահական չէ. նման չափանիշներ
բացառող հանգամանքների չեն կարող օրենքում ամրագրվել, դա
վերաբերյալ իրավադրույթների հնարավոր չէ: Գոյություն ունեն
կատարելագործման ընդհանուր սկզբունքներ` մարդու
շրջանակներում առաջարկվում է կյանքը ավելի բարձր արժեք ունի, քան
օրենսդրորեն ամրագրել առողջությունը, կյանքը և
պաշտպանվող և վնասվող առողջությունը ավելի բարձր
արժեքների (բարիքների) արժեքներ են, քան սեփականությունը
համապատասխանության և այլն:
Չի ընդունվում
գնահատման որոշակի
չափանիշներ, ինչը կարող է
նպաստել քննարկվող նորմերի
իրավական որոշակիության և
կանխատեսելիության
ամրապնդմանը` միաժամանակ
խրախուսելով արարքի
հանցավորությունը բացառող
Միջազգային պայմանագրերով
հանգամանքների կիրառման
նախատեսված է, որ իրավաբանական
պրակտիկան:
անձինք պետք է

45
 պատասխանատվության ենթարկվեն
4. Առաջարկվում է նախատեսել հանցագործությունների համար,
իրավաբանական անձանց սակայն միջազգային պայմանագրերը
քրեական չեն պարտավորեցնում անպայման
պատասխանատվության քրեական պատասխանատվություն
ինստիտուտը` հաշվի առնելով այն սահմանել. պատասխանատվությունը
հանգամանքը, որ ՀՀ կողմից կարող է լինել նաև
վավերացված մի շարք քաղաքացիաիրավական կամ
միջազգային պայմանագրեր վարչական :
պարտավորեցնում են Հայաստանի Այդուհանդերձ, այս հարցին լրացուցիչ
Հանրապետությանը միջոցներ կարելի է անդրադառնալ ՀՀ քրեական
ձեռնարկել այդ ուղղությամբ: օրենսգրքի համապատասխան
դրույթները մշակելիս:
ՀՀ հատուկ քննչական 1. Անհամաձայնություն է Ընդունվում է
ծառայություն արտահայտվել Հայեցակարգի 7.3-
/2014թ. օգոստոսի 27-ի րդ կետի 2-րդ պարբերությամբ
թիվ 18-3038գ-14 ամրագրված դրույթի հետ:
գրություն/ Անհամաձայնությունը
պատճառաբանվում է նրանով, որ
հանցագործությանը երկու կամ
ավելի անձանց մասնակցությունն
առավել մեծ հասարակական
վտանգավորություն է
ներկայացնում, քան հանցանքը մեկ
անձի կողմից կատարելը, և այս
առումով անհասկանալի է, թե ինչու
պետք է հանցանքը մի խումբ
անձանց կողմից կատարելը որոշ,
այն էլ` քիչ թվով հանցակազմերում
նախատեսվի որպես ծանրացնող
հանգամանք, իսկ որոշ
հանցակազմերում` ոչ:
2. Առարկություննե են ներկայացվել Ընդունվում է
Հայեցակարգի 9.4-րդ կետի վերջին
պարբերության կապակցությամբ:
Առարկությունը
պատճառաբանվում է նրանով, որ
միջին ծանրության
հանցագործությունների
պարագայում նպատակահարմար

46
 չէ ընդհանրապես որոշակի
հիմքերի սպառիչ լրիվությամբ
բացառել ազատազրկում
պատժատեսակի կիրառումը: Այս
կապակցությամբ փաստարկվել է
նաև, որ միջին ծանրությամբ
անզգուշությամբ կատարվող
առանձին հանցագործությունների
պարագայում սանկցիան հասնում
է անգամ մինչև տասը տարի
ժամկետով ազատազրկման:
3. Անհամաձայնություն է Չի ընդունվում Վաղեմության ժամկետն անցնելու
արտահայտվել Հայեցակարգի 11.4- հետևանքով անձին քրեական
րդ կետի 2-րդ պարբերությամբ պատասխանատվությունից
ամրագրված դրույթի հետ: ազատելու հիմքը այդ անձի հանրային
Անհամաձայնությունը վտանգավորության կորուստն է:
պատճառաբանվում է նրանով, որ Վաղեմության ժամկետի ընթացում
ոչ մեծ ծանրության նոր հանցանքի կատարումը վկայում է
հանցագործությունների համար այն մասին, որ անձը չի կորցրել իր
վաղեմության ժամկետների հանրային վտանգավորությունը:
ընդհատումը անհարկի
վատթարացնելու է հանցանք
կատարած անձի վիճակը:
4. Առաջարկվում է չհրաժարվել Ընդունվում է
իրադրության փոփոխման հիմքով
քրեական
պատասխանատվությունից
ազատելու ինստիտուտից, քանի որ
հասարակությունում կարող են
տեղի ունենալ այնպիսի սոցիալ-
քաղաքական լայնածավալ
փոփոխություններ, բեկումնային
իրադարձություններ, որոնք կարող
են հանգեցնել արարքի հանրային
վտանգավորության կորստին,
հետևաբար նաև` այդ արարքը
կատարած անձին քրեական
պատասխանատվության
ենթարկելու բացառմանը, ինչը թե
օրենքի, թե բարոյականության

47
 տեսանկյունից լիովին կարող է
արդարացված լինել:
5. Առաջարկվում է չհրաժարվել ՀՀ Չի ընդունվում Առաջարկը չընդունելու հիմնավորումը
գործող քրեական օրենսգրքի 18-րդ տրված է ՀՀ գլխավոր
հոդվածի 1-ին մասում ամրագրված` դատախազության նույն առաջարկի
հանցագործության նյութական- կապակցությամբ
ձևական բնորոշումից, քանի որ այն
ցույց է տալիս հանցագործության
ամբողջ բովանդակային կողմը, որը
հետո ձևայնացվում է` ստանալով
ֆորմալ որոշակիություն:
6. Վկայակոչելով Ավստրալիայի, Չի ընդունվում Առաջարկը չընդունելու
Անգլիայի, Բելգիայի, Դանիայի, հիմնավորումը տրված է Մարդու
Իսրայելի, Կանադայի, իրավունքների պաշտպանի
Նիդերլանդների, Նորվեգիայի, ԱՄՆ- նույն առաջարկի կապակցությամբ
ի Ֆրանսիայի, Շվեյցարիայի,
Ռումինիայի և այլ երկրների
քրեական օրենսդրությունը`
առաջակվում է նախատեսել
իրավաբանական անձանց
քրեական
պատասխանատվության
ինստիտուտը:
ՀՀ գլխավոր 1. Կարծիք է արտահայտվել այն Չի ընդունվում Դատախազության այս
դատախազություն մասին, որ արարքների որակման դիտողություններն ու
կանոնները հնարավոր չէ առաջարկությունները հակասական
օրենսդրորեն ամրագրել և են ու անհասկանալի: Մի կողմից
առաջարկվել է հետագայում ասվում է, թե արարքների որակման
օրենսգրքի հիման վրա մշակել կանոններ հնարավոր չէ օրենսդրորեն
ուղեցույցեր կամ ամրագրել, մյուս կողմից նշվում է, որ
մեկնաբանություններ կոնկրետ շատ երկրների օրենսգրքերում
նորմերի կիրառման վերաբերյալ, ամրագրված են քրեաիրավական
որոնք իրենց մեջ կներառեն նաև նորմերի մրցակցության, փաստական
արարքի որակման կանոնները: սխալի դեպքերում արարքների
Ասվածը վերաբերում է նաև որակման կանոնները:
հայեցակարգի 5.3 կետում նշված Հայեցակարգում հենց այս
դիտավորության տեսակների իրավիճակներն են նախատեսված:
առանձնացմանն ու դրանց Քրեաիրավական նորմերի
դեպքում արարքի որակման մրցակցության, փաստական սխալի
առանձնահատկություններին, 5.4- դեպքերում հանցագործությունների

48
 րդ կետում ամրագրված որակման կանոնները շատ երկրների
փաստական սխալի տարբեր քրեական օրենսգրքերում
իրավիճակների օրենսդրական նախատեսված են և դա հնարավոր է
ամրագրմանը և դրանց դեպքում իրականացնել:
արարքի որակման Ինչ վերաբերում է դիտավորության
առանձնահատկություններին: Մի տարբեր տեսակներին, ապա խոսքը
շարք երկրների քրեական չկոնկրետացված կամ երկընտրելի
օրենսգրքեր օրինակ առանձին դիտավորության մասին է, որի
գլխով սահմանել են դեպքում հանցագործության
հանցագործությունների որակման որակման հարցերը պետք է
հասկացությունը, օրենսդրորեն ամրագրվեն, քանի որ
հանցագործությունների որակումը հակառակ պարագայում հարցը
հանցագործությունների թողնվում է իրավակիրառողին, ինչը
համակցության դեպքում, ճիշտ չէ:
հանցագործությունների որակումը Ինչ վերաբերում է պատիժը
նորմերի մրցակցության դեպքում, մեղմացնող և ծանրացնող
այդ թվում` ընդհանուր և հատուկ հանգամանքները հաշվի առնելուն,
նորմերի, երկու հատուկ նորմերի, ապա նշենք, որ բազմաթիվ
մասի և ամբողջի մրցակցության զարգացած և առաջադիմական
դեպքում: Այս համատեքստում երկրների քրեաական
նշվածը վերաբերում է նաև օրենսդրություններում ամրագրվում
հայեցակարգի 10.1-րդ կետում են մեղմացնող և ծանրացնող
ամրագրված այն դրույթին, առ այն հանգամանքները դատարանի կողմից
որ անթույլատրելի է այս կամ այն պատիժ նշանակելիս հաշվի առնելու
մեղմացնող կամ ծանրացնող որոշ կանոններ, ինչի հիման վրա
հանգամանքի «արժեքի» որոշումը դատարանին որոշակի
միայն դատարանի կողմնորոշիչներ են տրվում:
հայեցողությանը թողնելը, ուստի Հայեցակարգում հենց դա էլ նշված է:
պետք է օրենսդրորեն ամրագրել
նշված հանգամանքների
հաշվառումը որոշակիորեն
ձևայնացնելու և դատարանին
որոշակի կողմնորոշիչներ տալու
հարցը:
2. Կարծիք է արտահայտվել այն Չի ընդունվում Դատախազության այս
մասին, որ կրիմինալոգիական դիտողությունն էլ տարակուսանք է
իրողության անտեսումը և առաջացնում: Հայեցակարգում նշված
կրիմինիալոգիական է, որ քրեական օրենսդրությունը
տեսանկյունից արարքի պետք է հիմվի ոչ միայն <<արարքի>>,
գնահատումն առավել քան այլև <<անձի>> հայեցակարգի վրա,

49
 իրավակիրառ պրակտիկայի այսինքն` քրեաիրավական շատ
թերություն կարելի է դիտարկել, հարցեր պետք է լուծվեն հաշվի
քանի որ հնարավոր չէ առնելով ոչ այնքան և ոչ միայն
օրենսդրորեն կոնկրետ արարքի պատճառված վնասի չափը, այլև
համար պատիժ սահմանելիս այն հանցագործության շարժառիթը,
առանձնացնել` ըստ անձանց նպատակը (սրանք ոչ թե արարքը, այյ
կրիմինալոգիական բնութագրերի: անձը բնութագրող հատկանիշներ են),
Ավելին, հանցանք կատարող անձի եղանակը և այլն: Հայեցակարգում
պատասխանատվության և բերված են օրինակներ
պատժի հարցերը լուծելիս (մասնավորապես` պատժի կրումից
մշտապես հաշվի է առնվում պայմանական վաղաժամկետ
հանցանք կատարողի ազատելիս պատժի կրման
առանձնահատկությունները, որն էլ պարտադիր ժամկետը պետք է հաշվի
դրսևորվում է պատժի առնել հիմք ընդունելով ոչ թե
անհատականացմամբ: հանցագործության ծանրությունը, այլ
դատարանի կողմից նշանակված
պատիժը, որովհետև ազատվում է
դատապարտված անձը և այդ անձի
վտանգավորությունը հիմնականում
արտացոլվում է դատարանի կողմից
նրա նկատմամբ նշանակված
պատժով) և այլն:
Հանցագործությունների
կրկնակիությունը վերականգնելու
մասին հայեցակարգում ոչ մի նշում
չկա և անհասկանալի է, թե որտեղից է
դատախազության մտավախությունը:
3. Հայեցակարգում առաջարկվում է Ընդունվում է Նախ` այնպիսի անվտանգության
հստակեցնել, որ անվտանգության մասնակի միջոց ինչպիսին կանխարգելիչ գրավն
միջոցների կիրառման հիմքը է այլևս չի նախատեսվում: Երկրորդ`
քրեական օրենսդրության հատուկ անվտանգության միջոցները
մասով նախատեսված հանցանքի նշանակվելու են միայն պատժի հետ
կատարումն է և այն կատարած միաժամանակ, այն դեպքերում, երբ
անձի հանրային դատարանը կգտնի, որ պատժի
վտանգավորությունը: Այս կրումից հետո որոշ ժամանակ անձի
կապակցությամբ ընդգծվում է, որ նկատմամբ անհրաժեշտ է
հայեցակարգում ամրագրված է, որ հսկղություն իրականացնել:
անվտանգության միջոցները Անվտանգության միջոցի նման
կարող են որպես ինքնուրույն կիրառումը սահմանադրության հետ
ներգործության միջոցներ ոչ մի հակասություն չի առաջացնում:

50
կիրառվել` հատկապես անձին Շատ երկրների քրեական օրենսգրքեր
քրեական ռեսցիդիվային հանցավորության
պատասխանատվությունից կամ կանխարգելման նպատակով
պատժից ազատելու դեպքում, ընդ նախատեսում են նման
որում որպես օրինակ նշվում է` երբ միջոցառումներ: Նշենք նաև, որ
քաղաքացին դիմում է դատարան ընկալելով դատախազության
խնդրելով պաշտպանել իրեն մտավախությունը այն
նախկինում հանցանք կատարած կապակցությամբ, որ
անձի կողմից իր առողջությանը անվտանգության միջոցները կարող
վնաս պատճառելու կամ իրեն են հակասության մեջ մտնել պատժի
առևանգելու սպառնալիքից: Այս կրումից պայմանական վաղաժամկետ
համատեքստում հարց է ազատելու ինստիտուտի հետ`
առաջանում թե ինչ կարգով պետք հայեցակարգում բացառվել է
է քաղաքացին դիմի դատարան անվտանգության միջոցների
կամ արդյոք սպառնալիքների նշանակման հնարավորությունը
համար քրեական վարույթ է պատժից ազատելու տարբեր
հարուցվելու և ըստ այդմ ինստիտուտների հետ զուգակցելով:
ներգործության վերը նշված, տվյալ Ինչ վերաբերում է քրեական
դեպքում ըստ հայեցակարգի 15.3- պատասխանատվության տարիքի
րդ կետի` կանխարգելիչ գրավ, չհասած անձանց նկատմամբ
միջոցն է կիրառվելու: Նշվում է կիրառվող միջոցառումներին, ապա
նաև, որ խնդիր է առաջանալու պետք է նշել, որ ներկայումս այս
Հայեցակարգի 15.8-րդ կետում հարցը օրենսդրական կարգավորում
ամրագրված քրեական չի ստացել, ինչն արդեն իսկ
պատասխանատվության տարիքի հակասահմանադրական է, որովհետև
չհասած անձի նկատմամբ վերաբերում է մարդու իրավունքներին
անվտանգության միջոցի ու ազատություններին: Ինչ
կիրառման հարցի որոշման վերաբերում է այն հարցին, թե կարող է
դեպքում, քանի որ քրեական այս դեպքում խնդիր առաջանալ,
պատասխանատվության տարիքի որովհետև քրեական
չհասնելը ՀՀ քրեական պատասխանատվության տարիքի
դատավարության օրենսգրքի 35- չհասնելը ՀՀ քրեական
րդ հոդվածով սահմանված դատավարության օրենսգրքի 35-րդ
քրեական գործի վարույթը կամ հոդվածով սահմանված քրեական
քրեական հետապնդումը գործի վարույթը կամ քրեական
բացառող հանգամանք է, ուստի հետապնդումը բացառող
հայեցակարգում կարգավորված չէ հանգամանք է, ուստի
նաև թե տվյալ դեպքում որ հայեցակարգում կարգավորված չէ
վարույթի շրջանակներում կամ ինչ նաև թե տվյալ դեպքում որ վարույթի
դատավարական ձևով է շրջանակներում կամ ինչ

51
իրականացվելու վերը նշված դատավարական ձևով է
ընթացակարգը և դրանց իրականացվելու վերը նշված
արդյունքում` դատարանը ընթացակարգը և դրանց
համապատասխան որոշում արդյունքում` դատարանը
կայացնելու: Միևնույն ժամանակ համապատասխան որոշում
առաջարկվում է կրճատել կայացնելու, ապա նշենք, որ հարցը
անվտանգության միջոցների կարող է կարգավորվել այնպես,
Հայեցակարգով սահմանված ինչպես անմեղսունակության
շրջանակը: Այսպես, վիճակում արարք կատարած անձի
Հայեցակարգում նախատեսված են դեպքում. չէ, որ այս դեպքում էլ
քրեաիրավական այնպիսի բացակայում է հանցագործության
միջոցներ, որոնք մի դեպքում սուբյեկտը, ուստի հարցը
դիտվում են որպես պատիժ, մեկ այլ կարգավորելուն որևէ դժվարություն
դեպքում՝ որպես անվտանգության չկա:
միջոց: Մասնավորապես, Ինչ վերաբերում է օտարերկրյա
Հայեցակարգի 9.2-րդ կետում քաղաքացուն կամ քաղաքացիություն
օտարերկրյա քաղաքացուն կամ չունեցող անձին ՀՀ տարածքից
քաղաքացիություն չունեցող անձին արտաքսմանը, ապա այս
ՀՀ տարածքից արտաքսումը անվտանգության միջոցը այլևս չի
դիտվում է ազատազրկմանն նախատեսվում: Այն նախատեսված է
այլընտրանք հանդիսացող միայն որպես պատիժ`
պատժատեսակ, որը կարող է դատախազության կողմից
կիրառվել օրենքով նախատեսված առաջարկված սահմանափակումներն
որոշակի հանցագործությունների էլ բնականաբար նախատեսվելու են
համար քրեական արդեն քրեական օրենսգրքի
պատասխանատվության նախագծում:
ենթարկվող օտարերկրյա
քաղաքացիների կամ
քաղաքացիություն չունեցող
անձանց նկատմամբ։ Իսկ
Հայեցակարգի 15.7-րդ կետով
որպես անվտանգության միջոց
նախատեսված է պետությունից
վտարումը, որը դատարանի
որոշմամբ կիրառվում է քրեական
օրենսգրքի հատուկ մասով
նախատեսված արարք կատարած
օտարերկրյա քաղաքացիների կամ
քաղաքացիություն չունեցող
անձանց նկատմամբ։ Ընդ որում,

52
այն կարող է կիրառվել ինչպես
քրեական
պատասխանատվությունից
ազատված, այնպես էլ պատիժն
ամբողջությամբ կրած անձանց
նկատմամբ։ Պետք է վերը նշված
շրջանակը հստակեցնել: Միևնույն
ժամանակ հարկ է նկատել, որ
վտարման կամ արտաքսման
ինստիտուտը պետք է կարգավորել
հաշվի առնելով միջազգային
սկզբունքները, մասնավորապես,
չվերադարձելիության սկզբունքը,
ինչպես նաև «Փախստականների
կարգավիճակի»,
«Քաղաքացիություն չունեցող
անձանց կարգավիճակի մասին»
կոնվենցիայի վտարման և
վերադարձման արգելման
դրույթները, «Օտարերկրացիների
մասին» ՀՀ օրենքի ՀՀ տարածքից
արտաքսման ինտիտուտը
կարգավորող դրույթները: Այս
համատեքստում հարկ է նկատել,
որ նշված օրենքի 3-րդ հոդվածում
տրված հասկացության
համաձայն` արտաքսում`
օտարերկրացու հարկադիր
հեռացումը Հայաստանի
Հանրապետությունից նրա`
Հայաստանի
Հանրապետությունում գտնվելու
կամ բնակվելու օրինական
հիմքերի բացակայության
դեպքում, ընդ որում ` նշված
օրենքով սահմանված
արտաքսման հիմքերում
բացակայում է այն որպես պատիժ
կամ անվտանգության միջոց
կիրառելու հնարավորությունը,

53
մասնավորապես
հանցագործություն կատարելու
դեպքում: Ի դեպ, հարկ է նկատել
նա, որ վտարման ինստիտուտը
վարչաիրավական ներգործության
միջոց է և պատահական չէ, որ մի
շարք երկրների օրենսդրության
ուսումնասիրությունը ցույց է տվել,
որ այն հանդիսանում է վարչական
տույժի տեսակ և ամրագրված
նշված երկրների վարչական
իրավախախտումների վերաբերյալ
իրավական ակտերում:
Անվտանգության միջոցներից
կանխարգելիչ գրավը ընդհանուր
գծերով նման է ՀՀ քրեական
դատավարության օրենսգրքի
նախագծով նախատեսված որպես
խափանման միջոց ամրագրված
գրավի ինստիտուտին: Այս
համատեսքտում անհրաժեշտ է
անդրադառնալ այն հարցին,
արդյոք անձի նկատմամբ որպես
անվատանգության միջոց կարելի է
նշանակել կանխարգելիչ գրավ, եթե
նախաքննության ընթացքում նրա
նկատմամբ որպես խափանման
միջոց կիրառվել է գրավը: Միևնույն
ժամանակ գտնում ենք, որ նշվածը
չի բխում անվտանգության
միջոցների կիրառման բնույթից ու
էությունից, իսկ սահմանված
նպատակը` սպառնալիք տված
անձանց նկատմամբ դրա
կիրառումը իրավաչափ չի կարող
համարվել: Նշված
անվտանգության միջոցների
անհրաժեշտության
հիմնավորվածության, նրանց
բովանդակության, կիրառման

54
 կարգի, սահմանադրությանը
համապատասխանության մասով
հայեցակարգի հեղինակների
կողմից անհրաժեշտ և բավարար
պարզաբանումներ չեն տրվել:
Նման միջոցների կիրառումը
կարող է հակասության մեջ մտնել
պատիժը կրելուց պայմանական
վաղաժամկետ ազատելու
ինստիտուտի հետ և արժեզրկել
պատժի ենթարկված անձին
ուղղելու պատժի նպատակը:

4. Առաջարկվում է հստակեցնել, թե Ընդունվում է Տնային կալանք պատժատեսակը

կարելի է արդյոք անձի նկատմամբ մասնակի հայեցակարգից բացառվել է: Դրա
որպես պատիժ նշանակել տնային փոխարեն նախատեսվել է միայն
կալանք նախաքննության ազատության սահմանափակումը`
ընթացքում նրա նկատմամբ նախկինում նախատեսված տնային
որպես խափանման միջոց կալանքի բովանդակությամբ:
կիրառվել է տնային կալանքը, որը Ինչ վերաբերում է հանրային
այնուհետև փոխարինվել է իրավունքների սահմանափակմանը,
կալանքով: Միևնույն ժամանակ ապա նշենք, որ սահմանադրության
առաջարկվում է կրճատել հետ որևէ խնդիր չկա, որովհետև ՀՀ
այլընտրանքային սահմանադրության 43 հոդվածը թույլ է
պատժատեսակների տալիս սահմանափակել այս
Հայեցակարգով սահմանված իրավունքը միայն օրենքով (քրեական
շրջանակը: Մասնավորապես, օրենսգիրքը օրենք է) որոշ
տնային կալանքի սահմանված նպատակների համար այդ թվում`
պայմաններում բոլորովին ավելորդ նշելով հանցագործությունների
է դառնում ազատության կանխարգելումը:
սահմանափակում Ինչ վերաբերում է ծնողական
այլընտրանքային պատժի իրավունքներից զրկելուն, ապա
կիրառումը, որի պարագայում ընդունելի է այն դրույթը, թե այս
դատապարտյալին առանց պատժատեսակը կարող է նշանակվել
հասարակությունից մեկուսացնելու միայն սեփական երեխայի
բնակեցնում են պետության կողմից նկատմամբ հանցանք կատարելու
սահմանված բնակավայրում` դեպքում, սակայն չի կարելի ասել, թե
պարտադիր աշխատանքի սա միայն քաղաքացիաիրավական
ներգրավումով: Հարկ է նկատել, որ ոլորտին առնչվող հարաբերություն է:
պետությունը այս դեպքում պետք է ՀՀ օրենսդրությամբ ծնողական

55
բնակավայրերի ցանկ սահմանի, իրավունքներից զրկելու հիմքերի թվին
ընդ որում` այդ բնակավայրերում է դասվում հանցանքի կատարումը:
կոնկրետ կացարաններ ձեռք բերի Կարծում ենք, որ քրեաիրավական
պետության հաշվին որպեսզի կարգով այս միջոցի կիրառումը շատ
ապահովվի նշված ավելի արդյունավետ կլինի, քան
պատժատեսակի կատարումը, այն քաղաքացիադատավարական
դեպքում երբ նշված կարգով կիրառվողը:
նպատակներին կարելի է հասնել Ինչ վերաբերում է ազատազրկում
տնային կալանքի միջոցով կամ պատժատեսակի <<դիրքերի
հանրային աշխատանքների, թուլացմանը>>, ապա նշենք մի շարք
տարբեր անվանումներով, սակայն հանգամանքներ: Նախ` ոչ ոք մինչ
էությամբ նույնաբնույթ այժմ չի ապացուցել, թե խիստ
ինստիտուտների ներմուծումը պատիժը կանխարգելիչ
կարծում ենք ավելնորդ նշանակություն ունի: Դեռ ավելին,
կծանրաբեռնի օրենսգիրքը: պրակտիկան ցույց է տալիս, որ
Հայեցակարգում որպես պատժի մեղմացումը չի հանգեցնում
ազատազրկմանն այլընտ- հանցագործությունների թվի
րանքային պատժատեսակ ավելացմանը: Հենց մեր
առաջարկվում է սահմանել հանրապետության օրինակով դա
հանրային իրավունքների կարող ենք ցույց տալ: Այսպես,
սահմանափակումը: Ըստ մահապատիժ պատժատեսակը
Հայեցակարգի այն կարող է վերացնելուց հետո ՀՀ-ում
կիրառվել հանրային սպանությունների թիվը վերջին
իրավունքների (ընտրական և այլն) տարիներին ոչ թե ավելացել, այլ
իրականացման հետ կապված ոչ պակասել է: Մեկ այլ օրիանկ`
մեծ կամ միջին ծանրության ապօրինաբար բնակարան մուտք
հանցանքներ կատարած անձանց գործելը որպես
նկատմամբ։ Այն դրսևորվում է հափշտակությունների,
որոշակի իրավունքների մասնավորապես` գողությունների
իրականացումից (օրինակ՝ առավել ծանրացնող հանգամանք
ընտրելու և ընտրվելու) որոշակի նախատեսելուց հետո դրանց թիվը ոչ
ժամկետով զրկելու մեջ։ Վերջինս թե պակասել, այլ ավելացել է: Ուստի
կարծում ենք կարող է հակասել ՀՀ ասել, թե ազատազրկում
Սահմանադրության 30-րդ պատժատեսակի կիրառման ոլորտը
հոդվածին, ըստ որի` ընտրել և նեղացնելը կարող է
ընտրվել չեն կարող դատարանի հանցագործությունների
վճռով անգործունակ ճանաչված, կանխարգելման առումով
ինչպես նաև օրինական ուժի մեջ բացասական դեր կատարել ճիշտ չէ:
մտած դատավճռով Բացի այդ, ազատազրկում
ազատազրկման դատապարտված պատժատեսակի կիրառումը

56
և պատիժը կրող քաղաքացիները: բազմաթիվ բացասականն
Այլ կերպ ասած, ընտրական հետևանքներ է առաջացնում
իրավունքը կարող է դատապարտյալի, նրա ընտանիքի
սահմանափակվել միայն համար, նպաստում է հասարակական
ազատազրկման դատապարտված հարաբերությունների
և պատիժ կրող քաղաքացիների քրեականացմանը: Ուստի այս
նկատմամբ: պատժատեսակի կիրառման
Ինչ վերաբերում է ծնողական սահմանափակումը միայն դրական
իրավունքներից զրկելուն, ապա արդյունք կարող է ունենալ: Պետք է
առավելապես այն նշել նաև, որ հայեցակարգում երբեք
քաղաքացիաիրավական ոլորտին խոսք չի գնում այս պատժատեսակի
առնչվող հարաբերություն է և կիրառումը շեշտակիորեն
գործող օրենսդրությամբ պակասեցնելու մասին: Ինչ խոսք`
ծնողական իրավունքներից անձը ծանր կամ առանձնապես ծանր
կարող է զրկվել քաղաքացիական հանցագործությունների, ռեցիդիվի
դատավարության կարգով: Ընդ դեպքերում ազատազրկման
որում, նշված պատժատեսակի կիրառումը լիովին արդարացված է:
կիրառումը միայն այն անձանց Խոսքը միայն այն մասին է, որ
նկատմամբ ովքեր կատարել են տարբերակված մոտեցում դրսևորվի
երեխայի շահերի դեմ ուղղված և ոչ մեծ կամ միջին ծանրության
հանցագործություն նույնպես հանցագործությունների դեպքում,
իրավաչափ չէ, այլ հարց է, հենց հաշվի առնելով հանցավորի
իրենց երեխաների նկատմամբ անձնավորությունը, դատարանին
կատարված հանցագործության հնարավորություն տրվի
դեպքը, որն էլ կարող է այլընտրանքային պատիժներ
հանդիսանալ քաղաքացիական նշանակելու: Բանն այն է, որ որոշ
դատավարության կարգով դեպքերում գործող քրեական
ծնողական իրավունքներիզ զրկելու օրենսգիրքը այդպիսի
հիմք: Ազատազրկում հնարավորություն չի ընձեռում, ինչը
պատժատեսակի «դիրքերի ճիշտ չէ:
թուլացումը» որևէ դրական դեր չի Ինչ վերաբերում է կալանքին, որը
կարող ունենալ քրեաիրավական հայեցակարգում անվանվել է
հարկադրանքի խնդիրների, կարճաժամկետ ազատազրկում, ապա
մասնավորապես հանցանք նշենք, որ դատախազության կողմից
կատարող անձի ուղղման, իսկ բերված տվյալները ապացուցում են
առավել ևս հենց հայեցակարգի այլ ոչ թե
հանցագործությունների դատախազության մոտեցումը այս
կանխարգելման հարցում: պատժատեսակի ժամկետի հարցում:
Կատարված վերլուծությունները Եթե դատարանները հակված են
ցույց են տվել, որ ՀՀ գործող առավելագույնը երկու ամիս կալանք

57
քրեական օրենսգիրքը, զերծ է նշանակելու, ուրեմն հենց այդ
«ավելորդ քրեականացումից» և ժամկետն էլ օպտիմալն է: Նշենք նաև,
նախատեսում է նույնական որ այլ երկրներում նույնպես հենց
արարքների համար երբեմն շատ երկու ամիս ժամկետով կալանքն է
ավելի մեղմ պատիժներ, քան նախատեսված որպես դրա
բազմաթիվ երկրների քրեական առավելագույն ժամկետ:
օրենսգրքեր: Այս առումով, մեր
կարծիքով, հենց միայն տվյալ
սանկցիայում այլ պատիժների հետ
միասին ազատազրկում
պատժատեսակի սահմանումը,
առանց նույնիսկ դրա կիրառման,
ունի կանխարգելիչ կարևոր և մեծ
նշանակություն:
Ինչ վերաբերում է կալանք
(հայեցակարգով` կարճաժամկետ
ազատազրկում) պատժատեսակի
ժամկետի կրճատմանը, ապա այն
ընդունելի չէ, թե իր «շոկային» կամ
որևէ «էֆեկտ» չառաջացնելու
հանգամանքով, (պատիժը կրում են
հիմնականում 4 հոգու համար
նախատեսված խցերում,
յուրաքանչուր խցում
առավելագույնը 4 դատապարտյալ)
թե երկարաժամկետ լինելու
հանգամանքով, թե
պայմանավորված կիրառման
քանակով, թե կանխարգելիչ
նշանակությամբ: Եվ հիմնականը`
կալանք պատժատեսակի համար
այն նախատեսող հոդվածների
բացարձակ մեծամասնության
դեպքում պատժի առավելագույն
ժամկետ սահմանված է մինչև
երկու ամիս, շատ քիչ դեպքերում`
մինչև երեք ամիսը, որն էլ
գործնականում եզակի դեպքերում
է նշանակվում, իսկ ավելի կոնկրետ
2012թ. կալանքի դատապարտված

58
 101 դատապարտյալներից 3 ամիս
ժամկետով կալանք
պատժատեսակ է կիրառվել 3-ի
նկատմամբ, 2013 թվականին
կալանքի դատապարտված 36
դատապարտյալներից` ոչ մեկի
նկատմամբ: Նույն տենդենցը
շարունակվել է նաև 2014
թվականին:
5. Ընդունելի համարելով, որ ՉԻ ընդունվում Հիմնավորումները բերվել են Գլխավոր
հանրային վտանգավորությունը չի դատախազության նախորդ
կարող միակ հատկանիշը լինել առաջարկություններին
արարքը այլ պատասխանելիս:
իրավախախտումներից
տարբերելու համար, կարծիք է
արտահայտվում այն մասին, որ
եթե չլինի արարքի հանրային
վտանգավորության աստիճանը,
օրենսդիրը չի կարող
քրեականացնել կամ
ապաքրեականացնել արարքը: Այլ
երկների օրենսդրության
կապակցությամբ նշվում է, որ
երկրների մեծ մասի
օրենսդրությունը արարքների՝
զանցանքի և հանցանքի
«սահմանազատումը»
կարգավորում է մեկ քրեական
օրենսգրքով:
6. Ընդունելի համարելով մեղքի Չի ընդունվում Հիմնավորումները բերվել են Գլխավոր
հոգեբանական տեսությունը և դատախազության նախորդ
փաստարկելով, որ տարբեր առաջարկություններին
երկրներում մեղքի հոգեբանական պատասխանելիս: Պետք է ավելացնել
տեսության հետ միասին գործում միայն, որ հակաիրավականությունը և
են մեղքի արժեքաբանական հանրային վտանգավորությունը ոչ
տեսությունը բնութագրող նորմեր՝ միշտ են փոխպայմանավորված,
առաջարկվում է պահպանել մեղքի որովհետև որոշ դեպքերում
հոգեբանական տեսությունը և օրենսդիրը կարող է չափազանցնել
դրա հետ միասին, ավելի հանրային վտանգավորության
աստիճանը, ինչպես դա տեղի է

59
 հիմնավոր պաճառաբանության ունենում <<չոր օրենքների>> դեպքում:
դեպքում, կիրառելի համարել նաև
մեղքի արժեքաբանական
տեսությունը: Անդրադառնալով
Հայեցակարգի հեղինակների
կարծիքին այն մասին, որ
անհրաժեշտ է դիտավորության
հասկացությունից բացառել
արարքի հանրային
վտանգավորության գիտակցման
փաստը՝ նշվում է, որ այն ընդունելի
չէ, որքանով որ ինչպես
հակաիրավականությունը այնպես
էլ հանրային վտանգավորությունը
պայմանավորված են միմյանցով և
որ ամենակարևորն է քրեական
օրենսգրքով նախատեսված
արարքով,ուստի երկու
հատկանիշներին էլ անհրաժեշտ է
ամրագրել:
7. Հայեցակարգի 4.5-րդ կետում Չի ընդունվում Հիմնավորումները բերվել են Գլխավոր
նշվում է, Քրեական դատախազության նախորդ
պատասխանատվության տարիք առաջարկություններին
պետք է սահմանվի 14 տարեկանը, պատասխանելիս: Ավելացնենք միայն
հաշվի առնելով այն, որ հետևյալը: Նախ` չկա ըստ տարիքի
ժամանակակից տեղեկատվական տարբերակված քրեական
տեխնոլոգիաների և պատասխանատվության հստակ
ակսելերացիայի պայմաններում չափանիշ: Խորհրդային քրեական
երեխան շատ ավելի վաղ է իրավունքի տեսության մեջ նշվում էր
հասունանում և աշխարհի արարքի հանրային
երկրների մեծ մասի քրեական վտանգավորության գիտակցման
օրենսդրություններում քրեական չափանիշը, բայց դա շատ հեղհեղուկ
պատասխանատվության չափանիշ է, որովհետև անընդհատ
միասնական տարիք է փոփոխվում է: Պատահական չէ, որ
սահմանված: Այս կապակցությամբ ժամանակի ընթացքում այն
նշվում է, որ միայն այն հանցանքների ցանկը, որոնց համար
հանգամանքը, որ առկա պատասխանատվություն է
գիտատեխնիկական առաջընթաց նախատեսվում 14 տարեկանից`
և երկրների մեծ մասի քրեական անընդհատ փոփոխվում է:
օրենսդրություններում քրեական Դատախազությունն էլ ըստ էության

60
 պատասխանատվության նշում է այդ ցանկը ընդլանելու
միասնական տարիք է հնարավորության մասին: Երկրորդ`
սահմանված, դեռևս չեն իրականում 14-16 տարեկանները,
հիմնավորում միասնական այն էլ 14 բացի գործող օրենսգրքում
տարեկան քրեական նշվածներից քիչ թվով հանցանքներ
պատասխանատվության տարիքի կարող են կատարել, որովհետև
սահմանումը: Որևէ պարզապես դրանց սուբյեկտ չեն
վիճակագրությունը հանդիսանում, չեն կարող մասնակցել
հայեցակարգում ներկայացված չէ, նման հանցագործություններին իրենց
14-16 տարեկան հասակում ընկած կարգավիճակի հետևանքով: Ուստի
անձանց կողմից կատարված այն մտավախությունը, թե նրանց
հանցագործությունների մասով: ճակատարգրերը սևացվելու են
Ավելին, նման հիմնավոր չէ: Բացի այդ,
իրավակարգավորման հայեցակարգը ամրագրում է, որ
պայմաններում շատացնում ենք քրեական նոր օրենգրքով
անչափահաս տարիքից նախատեսվելու են անչափահասների
հասարակությունից մեկուսացնելու քրեական պատասխանատվության ու
և հետագայում նրանց պատժի շատ ավելի մեղմ
վերաինտեգրման գործընթացը դրսևորումներ, քան գործող քրեական
«սևացնելով» նրանց օրենսգրքով է, ուստի նրանց
ճակատագրերը: հասարակությունից մեկուսացնելը
Վերոգրյալի հիման վրա կարծիք է շատացնելու վերաբերյալ
արտահայտվում այն մասին, որ մտավախությունը անտեղին է: Պետք է
նշվածը հիմնավոր չէ, նշել նաև, որ հակառակ իրավիճակն էլ
պատասխանատվության տարիքի անպատժելիության և
փոփոխման համատեքստում: անպատասխանատվության
Ավելին, առաջարկվում է մթնոլորտ է առաջացնում:
ընդարձակել արարքների Հայեցակարգի հեղինակների կողմից
շրջանակը, որոնց դեպքում կատարած հետազոտությունները
պատասխանտվության տարիքը ցույց են տվել, որ անչափահասների
սահմանել 14 տարեկան, սակայն շրջանում տարածված են այնպիսի
հանցագործությունների արարքներ, ինչպիսիք են
տեսակների և դրանցում խսրդախությունը, ապօրինաբար
վերջիններիս մասնակցության զենք կրելը, թմրամիջոցների
անհրաժեշտ վիճակագրության շրջանառությունը և այլն, որոնք
ներկայացմամբ: համար ներկայումս քրեական
պատասխանատվություն 14
տարեկանից նախատեսված չէ:
8. Հայեցակարգի՝ «Քրեական Անձին որպես օրինապահ անձ
օրենսգրքի ընդհանուր մաս» հասարակություն վերադարձնելը և

61
հատվածում՝ 1.1. կետում, նշված է, հասարակությունում նրա
որ քրեական օրենսգրքի վերաինտեգրումն ապահովելը հենց
խնդիրները պետք է լրացվեն. քրեական օրենսգրքի խնդիրներն են:
առաջին հերթին, պետք է Սրանք հանցանք կատարած անձին
նախատեսվի հանցանք կատարած ուղղելու խնդրի առավել
անձին իր կատարած արարքի իրատեսական դրսևորումներն են: Ինչ
համար համաչափ վերաբերում է քրեակատարողական
պատասխանատվության և օրենսգրքին և պրոբացիոն
պատժի ենթարկելը, նրան որպես ծառայությանը, ապա դրանք
օրինապահ անձ հասարակություն սպասարկում են քրեական
վերադարձնելը, օրենսդրությանը և
հասարակությունում նրա նպատակաուղղղված են հենց
վերաինտեգրումն ապահովելը։ Այս քրեական օրենսդրության կողմից
կապակցությամբ նշվում է, որ նրանց առջև դրված խնդիրների
անձին որպես օրինապահ անձ իրագործմանը:
հասարակություն վերադարձնելը և Ինչ վերաբերում է նրան, թե
հասարակությունում նրա դատարանը ինչպես կարող է
վերաինտեգրումն ապահովելը այնպիսի պատիժ որոշել, որը և
քրեական օրենսգրքի խնդիր չի համաչափ լինի անձի կատարած
կարող լինել, քանի որ այն արարքին, և ապահովի նրան որպես
հիմնականում օրինապահ անձ հասարակություն
քրեակատարողական և վերադարձնելն ու
պրոբացիոն ծառայության հետ հասարակությունում նրա
կապված հարաբերությունները վերաինտեգրումն ապահովելը, ապա
կարգավորող օրենսդրության հարցադրումը տարակուսանք է
խնդիր է: Կարծիք է առաջացնում: Գործող քրեական
արտահայտվում նաև այն մասին, օրենսգիրքն էլ նշում է, որ պատիժը
որ այս հարցն ունի գործնական պետք է համապատասխանի
նշանակություն, քանի որ եթե կատարված հնացագործությանը,
նման խնդիր է դրվում քրեական անհրաժեշտ և բավարար լինի
օրենսգրքում, ապա հանցանք կատարած անձին ուղղելու
իրավակիրառողները քրեական և նոր հանցագործությունները
օրենքը կիրառելիս պետք է որոշեն, կանխելու համար: Ինչ է
թե որքանով է նման կիրառումն դատարանները ներկայումս օրենքի
ապահովում այդ խնդիրների պահանջը չեն կատարում: Ինչ
լուծումը, այնինչ, օրինակ՝ վերաբերում է նրան, թե
գործնականում գրեթե անհնար է գործնականում ինչպես պետք է
պատկերացնել, թե ինչպես որոշվի պատիժը, ապա կարծում ենք,
դատարանը կարող է այնպիսի որ օրենսդրությունը հստակ տալիս է
պատիժ որոշել, որը և համաչափ այդ հարցի պատասխանը. պատիժը

62
 լինի անձի կատարած արարքին, և նշանակվում է Հատուկ մասի
ապահովի նրան որպես հոդվածի սանկցիայի շրջանակներում,
օրինապահ անձ հասարակություն նախատեսված պատիժներից առավել
վերադարձնելն ու խիստը նշանակվում է միայն այն
հասարակությունում նրա դեպում, երբ նվազ խիստ պատիժները
վերաինտեգրումն ապահովելը։ չեն կարող ապահովել պատժի
նպատակների իրականացումը,
պատիժ նշանակելիս դատարանը
պետք է հաշվի առնի
հանցագործության ծանրությունը,
եղանակը, տեղը, գործիքներն ու
միջոցները, հանցավորի
անձնավորությունը,
հանցագործության շարժառիթը,
նպատակը, հացագործության
պատճառները, նպաստող
պայմանները և այլն: Մի թե այս ամենը
բավարար չեն նշված նպատակներին
ու խնդիրներին համահունչ պատիժ
նշանակելու : աշխարհի ոչ մի երկրում
այլ մոտեցում չկա, որովհետև չի էլ
կարող լինել :
9. Հայեցակարգի 1.2 կետում, նշված Ընդունվում է Բլանկետային նորմերի վերաբերյալ
է, որ օրինականության սկզբունքը մասնակի : դիտողությունը ճիշտ է: Ինչ
վերանայման կարիք ունի..., քանի վերաբերում է այլ հարցերին, ապա
որ շեշտադրում պետք է կատարվի հիմնավորումները տրված են
նաև արարքի հանցավորության, Գլխավոր դատախազության նախորդ
պատժելիության և դիտողություններին
քրեաիրավական հետևանքների պատասխանելիս:
սահմանման ժամանակի վրա:
Անշուշտ, ժամանակային
շեշտադրումը կարևոր է, սակայն
այն ամրագված է նաև գործող
օրենսգրքում «Քրեական օրենքի
գործողությունը ժամանակի
ընթացքում» վերտառությամբ 12-
րդ հոդվածում: Ի դեպ, եթե նշված
հատվածում վկայակոչված
միջազգային կոնվենցիաների
պարագայում խոսքը չի կարող

63
 վերաբերվել հանցակազմ, արարքի
հանցավորության համար
պատժատեսակ և պատժաչափ
սահմանող նորմերին, հետևաբար`
արարքի հանցավորությունը և
պատժելիությունը որոշվում են
միայն քրեական օրենքով: Նշվածը
վերաբերում է նաև 1.3-րդ կետի
առաջին պարբերությանը:
Բլանկետային նորմերը ամենևին
չեն նշանակում, որ արարքը որպես
հանցագործություն կարող է
սահմանված լինել այլ օրենքներով,
դրանք պետք է սահմանված լինեն
բացառապես քրեական
օրենսգրքում:
10. Հայեցակարգի 1.2 կետում, նշված Չի ընդունվում Օրենքի առջև հավասարության
է, որ հիմնավորված չի թվում սկզբունքը քրեական օրենսգրքում
քրեական օրենսգրքում օրենքի ամրագրելը ոչինչ չի տալիս: Ինչ
առջև հավասարության և վերաբերում է դատախազության
պատասխանատվության առաջարկած տարբերակին, ապա դա
անխուսափելիության ոչ մի կապ չունի քննարկվող
սկզբունքների նախատեսումը, և, սկզբունքի հետ: Առաջարկվող դրույթն
հավանաբար, դրանք նոր էլ օրենքում ամրագրելը գտնում ենք
քրեական օրենսգրքում ընդգրկված աննպատակահարմար, որովհետև
չեն լինի: Թեև ներկայացված ակնհայտ է, որ եթե բոլոր փաստական
պատճառաբանության հետ հանգամանքները նույնն են, ապա
ամբողջությամբ համաձայն ենք, օրենքը պետք է միատեսկ կիրառվի:
սակայն հարկ ենք համարում Ընդհանրապես նշենք, որ բացի
ուշադրությունը հրավիրել այն հետխորհրդային պետություններից,
հանգամանքի վրա, որ ՀՀ ոչ մի այլ երկրի քրեական օրենսգրքում
Սահմանադրության 14.1-րդ սկզբունքներ չկան նշված, որովհետև
հոդվածում նշված սկզբունքը, ըստ դրանք հանրահայտ դրույթներ են:
էության, վերաբերում է ամբողջ Խորհրդային օրենսգրքերում
իրավական համակարգին, սկզբունքները նշվում էին կարծես թե
իրավունքի բոլոր ճյուղերին` դրանք չմոռանալու, ուրիշներին
առանց բացառության, և, խորհրդային օրենսդրթույան
հետևաբար, ենթադրում է ժողովրդավարական բնույթը ցույց
իրավունքի կոնկրետ ճյուղի տալու նպատակով:
առանձնահատկություններին

64
համապատասխան մշակել
սահմանադրական այս պահանջի
իրականացման անհրաժեշտ
կառուցակարգեր (մեխանիզմներ):
Այս սկզբունքի հիման վրա է
կառուցված մարդու և քաղաքացու
սահմանադրական կարգավիճակի
ամբողջ հայեցակարգը և,
փաստորեն, ՀՀ
Սահմանադրության երկրորդ
գլխում նախատեսված մարդու և
քաղաքացու բոլոր իրավունքներն
ու ազատությունները սահմանված
են այդ սկզբունքին
համապատասխան: Այս
հանգամանքը վկայում է, որ
սահմանադրական այս պահանջը
վերածվում է ինչպես կոնկրետ
իրավունքների, այնպես էլ ողջ
համակարգի օրենսդրական
կարգավորման գնահատման
սահմանադրական չափանիշի և
դրանով իսկ` նաև հասարակական
հարաբերությունների տարբեր
ոլորտները կարգավորող
իրավական ակտերի
սահմանադրականությունը
գնահատելու միջոցի: Այլ կերպ
ասած՝ ինչպես մյուս ոլորտներում,
այնպես էլ քրեաիրավական
ոլորտում, անհրաժեշտ է սահմանել
այս սկզբունքի կիրառման
ընթացակարգերը, սակայն դա,
ինչպես նշված է հայեցակարգում,
չի կարող սահմանափակվել
սահմանադրական նորմի ուղղակի
կրկնությամբ:
Վերոգրյալի հիման վրա կարծիք է
արտահայտվում այն մասին, որ
քրեական օրենսգրքում այս

65
 սկզբունքն անհրաժեշտ է
վերաձևակեպել և սահմանել, որ
իրավակիրառող մարմինները
պարտավոր են քրեական օրենքը
միատեսակ կիրառել միատեսակ
փաստական հանգամանքների
նկատմամբ, եթե առկա չէ դրանց
տարբերակման որևէ էական հիմք:
Մասնավորապես, եթե 2 անձ
առաջին անգամ կատարել են ոչ
մեծ ծանրության նույն
հանցագործությունը, որով
պատճառվել է նույն չափի վնաս և
2-ն էլ փոխհատուցել են
պատճառված վնասը, ապա եթե
նրանցից մեկը գործուն զղջալու
հիմքով ազատվում է քրեական
պատասխանատվությունից, ապա
մյուսը նույնպես պետք է այդ
հիմքով ազատվի քրեական
պատասխանատվությունից, եթե
իրավակիրառողը չի հիմնավորում
մյուսին քրեական
պատասխանատվությունից
չազատելու իր հետևությունը որևէ
տարբերակող էական հիմքով:
Այսինքն, այս սկզբունքները
քրեական օրենսգրքում ոչ թե
պետք է ուղղակի նախատեսվեն,
այլ իրենց արտացոլումը պետք է
ստանան քրեական իրավունքին
համահունչ կերպով՝ բացառելով
ցանկացած խտրական մոտեցում,
ուստի քրեաիրավական առումով
այն ունի էական նշանակություն և
քրեական օրենսգրքում դրա
ամրագրումը չի կարող ավելորդ
դիտվել:
11. Հայեցակարգի 1.4 կետում Չի ընդունվում Սա պետք է արվի քրեական
առաջարկվում է հստակեցնել թե օրենսգրքի նախագծում

66
 ինչ է նշանակում «միջանկյալ ձևակերպվելիք կոնկրետ նորմով:
քրեական օրենք»:
12. Հայեցակարգի 1.5 կետում Ընդունվում է
անընդունելի է համարվել
քրեական օրենքի գործողության
քաղաքացիության սկզբունքի
կիրառման ժամանակ ՀՀ գործող
քրեական օրենսգրքում առկա այն
դրույթը, որը սահմանում է, որ ՀՀ-
ից դուրս ՀՀ քաղաքացիների կամ
ՀՀ-ում մշտապես բնակվող
քաղաքացիություն չունեցող
անձանց կողմից կատարված
հանցանքի համար նրանց
դատապարտելիս, պատիժը չի
կարող գերազանցել օտարերկրյա
այն պետության օրենքով
նախատեսված պատժի վերին
սահմանը, որի տարածքում
կատարվել է հանցանքը: Նշվածը
հիմնավորվել է նրանով, որ նման
ձևակերպումը հաճախ անլուծելի
բարդությունների է հանգեցնում,
մասնավորապես, եթե արարքը
կատարվել է այնպիսի երկրում,
որի օրենսդրությունը ՀՀ
դատավորներին մատչելի լեզվով
հասանելի չէ կամ այդ երկրի
իրավական համակարգը հիմնված
է դատական նախադեպերի վրա
կամ կատարված արարքի համար
հանցանքի կատարման երկրի
օրենսդրությամբ սահմանված է
այնպիսի պատժատեսակ, որը ՀՀ
օրենսդրությամբ նախատեսված չէ։
Հարկ է նկատել, որ թեև առանձին
դեպքերում կարող են առաջանալ
բարդություններ, սակայն այդ,
մասնավորապես տեխնիկական
բարդությունների պատճառով

67
 անձի վիճակն անհարկի
վատթարացնելը հիմնավորված չի
կարող համարվել: Ավելին,
դատախազությունում գործող
քրեական օրենսգրքի մոտ 10
տարիների գործողության
ընթացքում չեն հայտանաբերվել
նշված նորմերի կիրառման այն
աստիճանի հասնող
բարդություններ, որոնք կարող են
թույլ տալ մարդասիրության և
արդարության սկզբունքների
յուրահատուկ դրսևորում
հանդիսացող այս նորմից
հրաժարվելու հիմնավորում
դառնալ:
13. Հայեցակարգի 1.6 կետում, նշված Չի ընդունվում Քանի դեռ պետության օրենքով
է, որ հստակ կանոնակարգման նախատեսված չէ այն դրույթը, որ
կարիք ունի նաև հանցանք սեփական քաղաքացիները չեն
կատարած անձանց հանձնելու հանձնվում այլ պետության՝ քրեական
հարցը՝ առաջարկելով, որ, թեև ՀՀ պատասխանատվության կամ
գործող քրեական պատժի ենթարկելու համար, այս
դատավարության օրենսգրքում հարցը մնում է չկարգավորված:
համանման դրույթ առկա է, դրանք Ուստի, քանի դեռ հանձնման
նախատեսվեն քրեական վերաբերյալ առանձին օրենք
օրենսգրքում, քանի որ այն ընդունված չէ, այդ հարցը պետք է
փաստացի ձևավորում է հանցանք կարգավորել քրեական օրենքով:
կատարած անձի հանձնման
հիմքերը։
Այս կապակցությամբ ընդգծվում է,
որ վերոհիշյալ դրույթները նոր
քրեական դատավարության
օրենսգրքում նախատեսված չեն
լինելու, քանի որ առանձին օրենք է
ընդունվելու, որը կարգավորելու է
այս բոլոր հարաբերությունները:
Հետևաբար, կարծիք է
արտահայտվում այն մասին, որ
նոր քրեական օրենսգրքում, որը,
հավանաբար, ավելի ուշ

68
 կընդունվի, քան այդ օրենքը,
անհրաժեշտ կլինի ուղղակի հղում
տալ այդ օրենքին:
14. Ընդունելի չէ, Հայեցակարգի 5.4 Չի ընդունվում Պետական մարմնի կողմից սխալ
կետում որպես իրավաբանական որոշում կայացնելը, կամ սխալ
սխալ ներկայացված պետական ցուցում կամ հրահանգ տալը ոչ մի
մարմնի կողմից սխալ որոշում կապ չունի հրաման կամ
կայացնելը, կամ սխալ ցուցում կամ կարգադրություն կատարելու գործող
հրահանգ տալը: Քանի որ վերջինս՝ քրեական օրենսգրքի 47-րդ հոդվածով
սխալ ցուցում կամ հրահանգ սահմանված ինտիտուտի հետ,
տալու մասով իր որովհետև խոսքը նախ զուտ օրենքի
բովանդակությամբ նույնանում է մեկնաբանության մասին է, և ըստ այդ
հրաման կամ կարգադրություն մեկնաբանության վարքագիծը
կատարելու գործող քրեական կառուցելու : Բացի այդ, այս դեպքում
օրենսգրքի 47-րդ հոդվածով լիովին բացակայում են
սահմանված ինտիտուտի հետ: ենթակայության
Սակայն վերջինս տարբերակում է հարաբերությունները :
դնում ակնհայտ անօրինական Ինչ վերաբերում է
հրաման կամ կարգադրություն և նյարդահոգեբանական
անօրինական հրաման կամ ծանրաբեռնվածության մեջ ինքն
կարգադրություն կատարելու մեջ: իրեն` անձի կողմից դնելուն, թե տվյալ
Այս կապակցությամբ ընդգծվում է, իրավիճակը ապացուցման
որ նշված կետում ամրագրված տեսանկյունից խոցելի կարող է լինել,
դրույթները նույնանում են նաև քանի որ անձը նյարդահոգեբանական
առանց մեղքի վնաս պատճառելու ծանրաբեռնվածության հետևանքով
ինստիտուտի հետ: Ընդգծվում է այնուամենայնիվ, չի կարող կանխել
նաև, որ Հայեցակարգի 5.7-րդ վտանգավոր հետևանքների
կետը, որը ներկայացնում է առանց առաջացումը, ուստի
մեղքի վնաս պատճառելու նյարդահոգեբանական
ինստիտուտը առաջին ծանրաբեռնվածության առաջացման
պարբերությամբ նկարագրում է պատճառները երկրորդական բնույթ
նշված ինստիտուտը, իսկ հաջորդ են կրում, ապա դա այդպես չէ:
պարբերությամբ դրան հակառակ Օրինակ` լինում են դեպքեր, երբ
իրավիճակը, երբ անձը վարորդը անքուն գիշեր է անցկացնում
հնարավորություն է ունեցել աշխատելով և դեռ շարունակում է
դադարեցնելու արարքը: Ինչ աշխատանքը, ու չնայած գիտակցում
վերաբերում է է, որ իր այդ վիճակը կարող է
նյարդահոգեբանական վտանգավոր հետևանքների
ծանրաբեռնվածության մեջ ինքն հանգեցնել, շահի հետևից ընկած
իրեն` անձի կողմից դնելուն, ապա շարունակում է վարել մեքենան ու

69
 տվյալ իրավիճակը ապացուցման մարդկանց տեղափոխել, ինչի
տեսանկյունից խոցելի կարող է հետևանքով քնում է ղեկին և վրաերթ
լինել, քանի որ անձը է տեղի ունենում: Նման դեպքերում
նյարդահոգեբանական վարորդին քրեական
ծանրաբեռնվածության պատասխանատվությունից ազատելը
հետևանքով այնուամենայնիվ, չի զուտ այն հիմքով, որ նա
կարող կանխել վտանգավոր նյարդահոգեկան
հետևանքների առաջացումը, ծանրաբեռնվածության վիճակում է
ուստի նյարդահոգեբանական եղել ճիշտ չի լինի :
ծանրաբեռնվածության
առաջացման պատճառները
երկրորդական բնույթ են կրում:
15. Հայեցակարգի 7.7-րդ կետում Ընդունվում է Հայեցակարգում նշվում է, որ
որպես ընդհանուր կանոն մեղմացնող հանգամանքները որպես
սահմանված է, որ մեղմացնող կանոն չպետք է մեղսագրվեն
հանգամանքները չպետք է հանցակիցներին: Հատուկ մասում
մեղսագրվեն հանցակիցներին, նախատեսված դեպքերում դրանք
սակայն մեղմացնող մեղսագրվելու են ոչ միայն
հանգամանքների դեպքում համակատարողներին այլև մյուս
բացառություն պետք է հանցակիցներին: Բացի այդ, պետք է
նախատեսել համակատարողների նշել, որ մեղմացնող հանգամանքները
համար: ոչ բոլոր դեպքերում կարող են
մեղսագրվել համակատարողներին
(մոր կողմից նորածին երեխայի
սպանության համակատարողին այս
մեղմացնող հանգամանքը չի կարող
մեղսագրվել) :
16. Հայեցակարգի 9.5.-րդ կետում Ընդունվում է Գույքի բռնագրավումը նախատեսվում
անդրադարձ է կատարվում գույքի մասնակի է ոչ թե որպես պատիժ, այլ
բռնագրավմանը: Գործող քրեական անվտանգության միջոց, այնպես
օրենսգրքի ուսումնասիրությունից ինչպես աշխարհի գրեթե բոլոր
հետևում է, որ օրենսդիրը տարբեր երկրներում` նախատեսելով միայն
երևույթների բնութագրման հանցավոր ճանապարհով ստացված
համար օգտագործում է մեկ եկամուտի, գույքի և
հասկացություն՝ «գույքի հանցագործության գործիքների,
բռնագրավում»: Մասնավորապես՝ միջոցների ու առարկաների
հանցավոր ճանապարհով ձեռք բռնագրավում:
բերված գույքի առգրավումը, Ինչ վերաբերում է տուգանքին , ապա
հանցագործության գործիքների և ներկայացված առաջարկություններն
առարկաների առգրավումը, ընդունելի են, սակայն տուգանքի

70
 հանցավորին օրինական հիմքով վճարումից խուսափելու կամ դրա
պատկանող գույքի բռնագրավումը՝ անհնարինության իրավական
որպես պատիժ, և այլն, հետևանքները արտացոլվելու են
բնութագրվում է որպես գույքի արդեն քրեական օրենսգրքի
բռնագրավում: Հետևաբար, այս նախագծում:
հարցը նույնպես պետք է հստակ
կարգավորում ստանա քրեական
օրենսգրքում, ուստի ըստ այդմ
անհրաժեշտ է ամրագրել նաև իսկ
հայեցակարգում: Վերոգրյալի
համատեքստում հարկ է նկատել,
որ անհրաժեշտ է վերանայել նաև
գործող քրեական օրենսգրքի
տերմինալոգիան: Այլ կերպ ասած՝
նոր քրեական օրենսգրքում
տարբեր երևույթների բնորոշման
համար անհրաժեշտ է օգտագործել
տարբեր տերմիններ՝ միմյանց մոտ
երևույթները միմյանցից
սահմանազատելու համար:
Հայեցակարգի նախագծում
օգտագործվում են նաև
ձևակերպումներ, որոնք հատուկ են
գիտական աշխատանքներին,
օրինակ` «Մեր կարծիքով», «Մեր
քրեական օրենսգիրք» և այլն,
ուստի առաջարկվում է
Հայեցակարգի շարադրման ոճը
համապատասխանեցնել
իրավական ակտերի տեքստերի
շարադրմանը ներկայացվող
պահանջներին:
17. Հայեցակարգի 9.6-րդ կետում Ընդունվում է
սահմանված է, որ դատարանը
տուգանքը նշանակում է այն
դեպքում, երբ անձը ունի եկամուտ
կամ այնպիսի գույք, որի վրա
կարող է բռնագանձում տարածվել:
Այս համատեքստում ընդգծվում է,
որ դատապարտյալը պատիժը

71
նշանակելու պահին կարող է
ունենալ համապատասխան գույք,
բայց հետո այն վաճառել, կամ
եկամուտ, որը պետք է տնօրինեն
նրա անչափահաս երեխաները, և
արդյունքում դրա բռնագանձումը
կարող է հանգեցնել նրան, որ
վերջիններս մնան առանց
գոյատևման միջոցների:
Ուստի, կարծիք է արտահայտվում
այն մասին, որ նախ օրենսդիրը
չպետք է տուգանքի նշանակումը
կապի նշված գործոնի հետ, քանի
որ հնարավոր է անձը գույք իր
անունով հաշվառված չունենա, որ
մեր իրականության պայմաններում
բավականին շատ է հանդիպում, այլ
նրա գույքը հաշվառված լինի
ամուսնու կամ մեկ այլ բարեկամի
անվամբ, հետևաբար անընդունելի
կլինի վերջինիս զրկել նրա
նկատմամբ տուգանքը որպես
պատժատեսակ նշանակելու
հնարավորությունից: Երկրորդ
հնարավոր է, այնուամենայնիվ,
օրինակ` հետագայում չունենալ
համարժեք գույք կամ եկամուտ և
չվճարել տուգանքի մնացած մասը,
հետևաբար կանոնակարգված չէ
նաև տվյալ հիմնախնդիրը:
Այս համատեքստում առաջարկվում
է հաշվի առնել և հայեցակարգում
ամրագրել նաև Սահմանադրական
դատարանի 2013 թվականի ՍԴՈ-
1082 որոշմամբ ամրագրված
մոտեցումները, առ այն, որ ինչպես
հանրային աշխատանքներից,
այնպես էլ տուգանքից, որպես
ազատազրկման հետ չկապված
պատժատեսակից, խուսափելը

72
հասարակական
վտանգավորության միևնույն
աստիճանի տեսանկյունից
օրենսդրից պահանջում է
իրավական համարժեք
գնահատական, հետևաբար, նաև
համապատասխան
իրավակարգավորում այն
սկզբունքով, որպեսզի հաշվի
առնվեն դատապարտյալի կողմից
ոչ միայն տուգանք վճարելու
պարտականության չկատարման,
այլև դրանից խուսափելու
հանցավոր դրսևորումները: ՀՀ
սահմանադրական դատարանի
որոշման տրամաբանությունն այն
է, որ տուգանքի վճարման
անհնարինությունն ու դրանից
խուսափելը, որպես խիստ տարբեր
օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ
գործոններ, երբեք չեն կարող նույն
հետևանքն ունենալ: Առաջինի
դեպքում տուգանքի փոխարինումը
հանրային աշխատանքներով
պետք է լինի համաչափ՝ նպատակ
ունենալով ապահովել պատժի
անխուսափելիությունը՝
չվատթարացնելով անձի վիճակը,
իսկ երկրորդ դեպքում՝ պատժի
փոխարինումը կարող է տեղի
ունենալ նաև պատժի
խստացմամբ՝ որպես նրա ոչ
իրավահպատակ վարքագծի
պատասխան: Կարծիք է
արտահայտվում այն մասին, որ
վերը նշված որոշմամբ սահմանված
դրույթների պարագայում
հայեցակարգի այն մոտեցումը, որ
տուգանքի վճարելու
հնարավորություն չունենալու

73
 դեպքում կասեցվի տուգանքի
վճարումը մինչև հիմնական
պատիժը կրելու ավարտը
ամբողջությամբ վերը նշված
հիմնախնդիրը չի լուծում:
18. Հայեցակարգի 10.3-րդ կետում, Չի ընդունվում Գործող օրենսգրքի
որում անդրադարձ է կատարվում տրամաբանությունը այս առումով
հանցագործությունների ավելի հիմնավոր է: Եթե դատարանը
համակցությամբ պատիժ համակցության մեջ մտնող
նշանակելու հարցերին, յուրաքանչյուր հանցագործության
առաջարկվում է սահմանել, որ նոր համար առանձին պատիժ է
քրեական օրենսգրքի նախագծում նշանակում` հաշվի առնելով պատժի
հստակ նշվելու են այն նշանակման բոլոր սկզբունքները,
սկզբունքները, որոնցով ապա հարց է առաջանում, թե ինչու
դատարաններն առաջնորդվելու են պետք է այդ պատիժները մասնակի
հանցագործությունների գումարվեն: Մասնակի գումարելու այս
համակցությամբ նշանակված սկզբունքը կոռւպցիոն ռիսկ է
պատիժները մասնակի պարունակում, որովհետև հարց է
գումարելիս: Գործող քրեական առաջանում, թե ինչու մի դեպքում
օրենսգրքում տրված պատիժները լրիվ են գումարվել, իսկ
կարգավորման տառացի մյուս դեպքում` մասնակի: Եթե
մեկնաբանությունից հետևում է, որ դատարանը գտնում է, որ կոնկրետ
հանցանքների համակցությամբ անձի համար նպատակահարմար է
պատիժ նշանակելիս դրանք այս կամ այն վերջնական պատիժը,
մասնակի գումարվում են միայն ապա ոչինչ չի խանգարում
դատարանին յուրաքանչյուր
այն դեպքում, երբ լրիվ գումարման
հանցագործության համար նշանակել
դեպքում ստացվող պատիժը
այնպիսի պատիժ, որ գումարելիս
գերազանցում է քրեական
ստացվի ցանկալի վերջնական
օրենսգրքով սահմանված
պատիժը:
առավելագույն շեմը, այնինչ
դատարաններին պետք է
հնարավորություն տալ նաև
մասնակի գումարել նշանակված
պատիժները, անկախ այն
հանգամանքից, թե լրիվ
գումարման դեպքում ընդհանուր
պատիժը գերազանցում է
առավելագույն շեմը, թե՝ ոչ:
19. Հայեցակարգի 11.2.-րդ կետում Ընդունվում է

74
 նշված է, որ հստակեցման կարիք
ունի գործուն զղջալու հիմքով
քրեական
պատասխանատվությունից
ազատելու ինստիտուտը,
մասնավորապես, միջին
ծանրության
հանցագործությունների
պարագայում այս ինստիտուտի
կիրառման հարցը վերանայման
կարիք ունի: Այս կապակցությամբ
նշվում է, որ այս դիրքորոշումը
հակասում է ՀՀ քրեական
դատավարության օրենսգրքի
նախագծում ամրագրված
հայեցողական քրեական
հետապնդման ինստիտուտին, ընդ
որում, գործող քրեական օրենսգրքի
ապօրինի կերպով զենք
պատրաստելու, զենքի ապօրինի
շրջանառության հետ կապված
հանցագործությունների
կապակցությամբ ներկայացված
օրինակը այս պարագայում
վերաբերելի չէ։
20. Հայեցակարգի 11.4.-րդ կետում Ընդունվում է Նախ, զարմանալի է, որ այս նորմը չի
նշված է, որ վաղեմության մասնակի հասկացվում: Հայեցակարգում
ժամկետների կիրառմամբ անձին հստակ նշված է <<վաղեմության
քրեական ժամկետների կիրառմամբ անձին
պատասխանատվությունից քրեական պատասխանատվությունից
ազատելն այդ արարքը կատարած ազատելը>>, ինչը նշանակում է, որ
անձին չի ազատում տուժողին վաղեմության ժամկետն անցնելու
պատճառված վնասի հատուցման դեպքում անձը միանշանակ
պարտականությունից, սակայն ազատվում է քրեական
տրված ձևակերպումից պատասխանատվությունից : Այլ
հասկանալի չէ, թե արդյոք դա մեկնաբանության հիմք կարծում ենք
նշանակում է, որ քանի դեռ չկա : Այլ հարց է, որ տուժողի շահերի
պատճառված վնասը չի պաշտպանության նպատակով
փոխհատուցվել, անձը քրեական օրենքում ամրագրվի, որ նման հիմքով
պատասխանատվությունից չի ազատելը չի նշանակում , թե հանցանք

75
 կարող ազատվել, թե՝ ոչ: Ընդ որում, կատարած անձը ազատվում է նաև
կախված հարցադրման տուժողի նկատմամբ ունեցած
պատասխանից, տարբեր որոշակի պարտավորություններից:
հետևանքներ են վրա հասնելու թե Ընդ որում, նման նորմը որևէ կերպ չի
հանցանք կատարած անձի համար, կարող դատավարական իրավունքի
թե տուժողի համար: Բացի դրանից, կարգավորման առարկա լինել:
այս հարցն դատավարական Ինչ վերաբերում է 11.3 կետում
իրավունքի կարգավորման ամրագրված դրույթին, ապա դրա
առարկան է, և ոչ թե նյութական: կապակցությամբ դիտողությունն
Այս համատեքստում նշվում է, որ ընդունվում է:
տուժողի իրավունքների
պաշտպանության
քրեաիրավական կարգավորման
առարկայի մեջ հայեցակարգի
հեղինակներն ընդգրկում են
այնպիսի հարաբերություններ,
որոնք դատավարական են:
Օրինակ, 11.3 –րդ կետում
ամրագրված այն միտքը, թե
«....Հստակեցման կարիք ունի նաև
այն, թե որտեղ և ինչ ձևով պետք է
ամրագրվի հաշտությունը...»
անհրաժեշտ է բացառել այս
հայեցակարգից, քանի որ
հաշտություն կնքելու կարգը և
մեդիատորների ներգրավվման
հետ կապված
հարաբերությունները պետք է
կարգավորվեն ոչ թե քրեական
օրենսգրքով, այլ քրեական
դատավարության օրենսգրքով:

21. Հայեցակարգի 12.1-րդ կետում Ընդունվում է

անդրադարձ է կատարվել պատիժը
պայմանականորեն չկիրառելու
ինստիտուտին, և այստեղ
սահմանված է, որ այն կիրառվելու է
միայն մեկ անգամ կամ առաջին
անգամ հանցանք կատարած
անձանց նկատմամբ և այս

76
 պահանջն իմպերատիվ է լինելու,
սակայն արդեն
շարունակությունում նշված է, որ
եթե պատիժը պայմանականորեն
չկիրառելուց հետո պարզվում է, որ
անձը նախկինում նույնպես
հանցանք է կատարած եղել,
օրենսգիրքը պատիժը
պայմանականորեն չկիրառելու
հարցի վերջնական որոշումը
թողնում է դատարանի
հայեցողությանը: Այսինքն, առկա է
օրենսդրական հնարավորություն,
որ այս դեպքում էլ պատիժը
պայմանականորեն չկիրառելը,
շարունակի գործել, այնինչ
հայեցակարգից հետևում է, որ
միայն առաջին անգամ հանցանք
կատարելու պահանջն
իմպերատիվ էր: Ուստի,
առաջարկվում է վերանայել նշված
հակասությունը անհրաժեշտ է
վերանայել:
22. Հայեցակարգի 13.1.-րդ կետն Չի ընդունվում Նման կարգավորումներ քրեական
անդրադառնում է համաներման օրենսգիրքը չի կարող նախատեսել:
ինստիտուտին և վերջինիս
ուսումնասիրությունից հետևում է,
որ այն էական փոփոխությունների
չի ենթարկվելու: Սակայն, հաշվի
առնելով, որ ՀՀ Ազգային Ժողովի
կողմից ընդունվող համաներման
որոշումները մի շարք խնդիրներ են
առաջացնում իրավակիրառ
պրակտիկայում, ինչի մասին
վկայում են Վճռաբեկ դատարանի
նախադեպային որոշումները,
առաջարկվում է նոր քրեական
օրենսգրքի նախագծում սահմանել
այն ուղենիշերը կամ կանոնները,
որոնցով պետք է առաջնորդվեն

77
 Ազգային ժողովն ու իրավակիրառ
մարմինները համաներման
որոշումն ընդունելիս ու կիրառելիս:
Դա առաջին հերթին վերաբերում է
նաև միասնական
տերմինալոգիային,
մասնավորապես՝ անհրաժեշտ է
սահմանել, որ Ազգային ժողովի
կողմից ընդունած համաներման
որոշման մեջ պետք է
օգտագործվեն այնպիսի
իրավական տերմիններ, որոնք
մեկնաբանությունն առկա է ՀՀ
քրեական օրենսգրքում կամ ՀՀ
քրեական դատավարության
օրենսգրքում կամ ՀՀ
քրեակատարողական
օրենսգրքում:
23. Հայեցակարգի 13.2-րդ կետում Ընդունվում է Այս հարցերը հայեցակարգային բնույթ
առաջարկվում է անդրադառնալ մասնակի չունեն, դրանք ճշգրտումներ են կամ
համաներման և ներման դեպքում օրենքի բացերի վերացում, ինչը
դատավածության հիմնախնդրին: կարող է իրականացվել քրեական
օրենսգրքի նախագծում:
24. Առաջարկվում է հայեցակարգում Ընդունվում է Այս հարցերը կարգավորվելու են
նշել այն հիմնարար սկզբունքները, մասնակի քրեական օրենսգրքի նախագծում:
որոնք ընկած են լինելու օրինական Հայեցակարգում նման սկզբունքներ
ուժի մեջ մտած դատավճռով հնարավոր չէ սահմանել այն պարզ
նշանակված պատժի կրումից պաըճառով, որ քննարկվող հարցերը
դատապարտյալի կողմից պետք է կարգավորվեն կոնկրետ
չարամիտ խուսափելու դեպքում նորմերի միջոցով:
այն ավելի ծանրով փոխարինելու
կանոնների սահմանման հիմքում:
Սա հատկապես կարևոր
նշանակություն կարող է ունենալ
պատժի անխուսափելիության
ապահովման տեսանկյունից: Նոր
քրեական օրենսգիրքը պետք է
այնպիսի իրավակարգավորումներ
պարունակի, որոնք կբացառեն
նման դեպքերը, իսկ հայեցակարգն

78
 էլ պետք է պարունակի այս հարցի
կարգավորման սկզբունքները: Նոր
քրեական օրենսգրքի նախագծում
պետք է ներառել նաև պատժի
կրումից չարամիտ խուսափելու և
պատիժն օբյեկտիվորեն ի վիճակի
չլինելու կատարելու դեպքերի միջև
սահմանազատման
իրավակարգավորումներ:
Ընդունվում է
25. Հայեցակարգի 14-րդ գլխի մասնակի Նախ` անչափահսների դեպքում ինչ
հայեցակարգային ռեցիդիվի մասին է խոսքը
առաջարկությունների հետ անհասկանալի է: Չէ որ մինչև 18
կապված նշվում է, որ, որ տարին լրանալը կատարած
դատաքննչական պրակտիկայի հանցագործությունների համար
վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ դատվածությունը ռեցիդիվը
անչափահասների նկատմամբ գնահատելիս հաշվի չի առնվում: Ինչ
ազատազրկում պատժատեսակը վերաբերում է
կիրառվում է բացառիկ դեպքերում, հանցագործությունների
նրանց կողմից հիմնականում ծանր համակցությանը, ապա այս
և առանձնապես ծանր կապակցությամբ որևէ նոր բան
հանցանքներ կատարելու կամ հորինել չարժե:
վտանգավոր ու առանձնապես
վտանգավոր ռեցիդիվի դեպքում Ընդունելի է հանցագործությամբ
(2012, 2013 թվականներին հունվարի պատճառված վնասը հատուցելու կամ
1-ի դրությամբ անազատության մեջ այլ կերպ հարթելու
են գտնվել պարտականություն դնելու
համապատասխանաբար 32 և 23 վերաբերյալ դիտողությունը. Այս
անչափահասներ): Ուստի կարծիք է պատժատեսակը հայեցակարգից
արտահայտվում այն մասին, որ հանվել է:
նպատակահարմար կլիներ, որ
հայեցակարգը հատուկ նորմեր
սահմաներ նաև ռեցիդիվի և
հանցագործությունների
համակցության դեպքերում
անչափահասների
պատասխանատվության և
պատժի կանոնների մասին: Ինչ
վերաբերում է տվյալ կատեգորիայի
անձանց նկատմամբ

79
 հարկադրանքի այնպիսի նոր
տեսակների սահմանմանը
ինչպիսիք են հանցագործությամբ
պատճառված վնասը հատուցելու
կամ այլ կերպ հարթելու
պարտականություն դնելը, տնային
կալանքը և որոշակի
գործունեությամբ զբաղվելու
իրավունքից զրկելը`
նպատակահարմար չէ: Այս
համատեքստում նշվում է նաև, որ
14.2-րդ կետում և 14.3-րդ կետում
սահմանված պատժի տեսակների
միջև կան հակասություններ,
մասնավորապես,
հանցագործությամբ պատճառված
վնասը հատուցելու կամ այլ կերպ
հարթելու պարտականություն
դնելու տեսակի հետ կապված:
26. Հաշվի առնելով Հայաստանի Ընդունվում է Այս հանցագործությունները կարող են
Հանրապետությունում բանկային, մասնակի նախատեսվել <<Տնտեսական
ապահովագրական և գործունեության դեմ ուղղված
ֆինանսավարկային հանցագործություններ>> գլխում :
հարաբերությունների զարգացումն
ու դրա հետագա միտումները՝
առաջարկվում է ՀՀ նոր քրեական
օրենսգրքի նախագծի հատուկ
մասում՝ «Սեփականության և
տնտեսական գործունեության դեմ
ուղղված հանցագործություններ»
բաժնում, նոր գլուխ նախատեսել,
որը կպարունակի բանկային,
ապահովագրական և
ֆինանսավարկային
հարաբերությունների ոլորտում
կատարվող
հանցագործությունները (այսպես
կոչված՝ «fraud»-ները)՝ հիմք
ընդունելով արտասահմանյան
պետությունների լավագույն փորձն

80
 ու այս բնագավառում մեր
հանրապետությունում կատարվող
այն արարքները, որոնք վտանգի
տակ են դնում այս ոլորտների
բնականոն գործունեությունը:

27. Կարծիք է արտահայտվում այն Ընդունվում է Պարզապես սա չի կարող

մասին, որ քրեական օրենսգրքի Հայեցակարգում արտացոլվել: Այս
հատուկ մասի մշակումը, հարցը քրեական օրենսգրքի
մասնավորապես, արարքների նախագծի վրա աշխատելու
քրեականացումն ու ընթացակարգին կամ ձևին
ապաքրեականացման վերաբերող հարց է:
գործընթացները պետք է զուգահեռ
ընթանան վարչական
իրավախախտումների վերաբերյալ
նոր օրենսգրքի հատուկ մասի
մշակման հետ, բացառելով նույն
արարքները որպես վարչական
իրավախախտում և
հանցագործություն սահմանելու
գործող նորմերից, որոնք
իրավակիրառ պրակտիկայում
բավականին բարդություններ են
առաջացնում արարքի իրավական
գնահատական տալու և այն
որակելու տեսանկյունից:
ՀՀ Նախագահի 1. Կարծիք է արտահայտվել, որ Ընդունվում է ի Այն, որ հայեցակարգում
աշխատակազմ հայեցակարգում (այդ թվում՝ գիտություն նախատեսված է առանձին
պատժի նշանակման հարցերին պատժատեսակները թե որպես
վերաբերող 1.4.(6) կետում) չկա հիմնական և թե որպես լրացուցիչ
որևէ ուղղակի նշում առ այն, որ նշանակելու հնարավորությունը, ընդ
ազատազրկման ձևով պատիժ որում, լրացուցիչ պատիժները չեն
նշանակելուց ձեռնպահ մնալու նախատեսվելու քր. օր.-ի Հատուկ
համար նախատեսվում է առանձին մասի հոդվածների սանկցիաներում,
պատժատեսակների լուծում է հարցը և բոլորվին
կոմբինացված կամ համակցված պարտադիր չէ հատուկ նշել
նշանակման հնարավորություն։ <<կոմբինացված>> եզրույթը:
Մինչդեռ հայեցակարգի Դատարանը միշտ հնարավորություն է
մակարդակով նման դրույթի և դրա ունենալու հիմնական պատժի հետ
զարգացման հեռանկարի մեկտեղ, եթե դա անհրաժեշտ է,

81
 նախատեսումը ազատազրկմանը լրացուցիչ պատիժ նշանակելու: Ամեն
գործուն այլընտրանք ունենալու դեպքում, ՀՀ նախագահի
հնարավորություն կստեղծեր։ աշխատակազմի կողմից
ներկայացված նկատառումն
ընդունվել է ի գիտություն և հաշվի
կառնվի ՀՀ քրեական օրենսգրքի
նախագիծը մշակելիս:

Ընդունվում է
2. Նշվել է, որ Հայեցակարգում պատժի
չկրած մասն ավելի մեղմ
Հայեցակարգում կատարվել են
պատժատեսակով փոխարինելու
փոփոխություններ, որոնց հիման վրա
ինստիտուտը համադրվում է
հնարավոր կլինի Քրեական
պատժից պայմանական
օրենսգրքի նախագծի տեքստում
վաղաժամկետ ազատելու
ինստիտուտի հետ և մի շարք զարգացնել պատիժն ավելի մեղմ
նմանություններ (օրինակ՝ ոչ մեծ և պատժով փոխարինելու
միջին ծանրության ինստիտուտը: Դրանով հանդերձ,
հանցագործությունների համար անհրաժեշտ է արձանագրել, որ
կիրառելի լինելը կամ պատժի փոխարինումը ավելի մեղմ
դատապարտյալի կողմից պատժի պատժով այն կարգավորմամբ ինչը
ոչ պակաս, քան մեկ երրորդը ներկայում գոյություն ունի
փաստացի կրելը) արձանագրելով անընդունելի է: Պատիժը ավելի մեղմ
հետևություն է արվում, որ պատժով փոխարինելը
պատժից ազատելու այս նպատակահարմար է միայն այն
ինստիտուտի առկայությունը դեպքերում, երբ նշանակված պատժի
քրեական օրենսգրքում կատարման խոչընդոտներ են ծագում,
աննպատակահարմար է։ ինչի մասին նշված է հայեցակարգում:
Մինչդեռ, կարծիք է Ընդ որում, նման դեպքերում
արտահայտվել, որ հնարավոր է նաև պատժի
կարգադրությամբ կարևորված փոխարինումը հանրային
քրեաիրավական այս ինստիտուտը աշխատանքներով: Մնացած
ոչ միայն պետք է պահպանել, այլև դեպքերում այս ինստիտուտը
հայեցակարգում անհրաժեշտ է հատվում է պատժի կրումից
առավելագույնս հստակեցնել և պայմանական վաղաժամկետ
ճշգրտել դրա ապագա կիրառման ազատելու ինստիտուտի հետ: Ընդ
հնարավոր դրսևորումները։ որում, գոյություն չունեն հստակ
չափանիշներ որոշելու համար, թե որ
դեպքում պետք է կիրառվի պատժի
կրումից պայմանական վաղաժամկետ

82
 ազատումը և որ դեպքերում պատիժը
ավելի մեղմ պատժով փոխարինելը:
Այդպիսի չափանիշներ հնարավոր էլ չէ
մշակել: Այդուհանդերձ,
հայեցակարգում նախատեսվել են
Ընդունվում է
այնպիսի լուծումներ, որոնց
պայմաններում հնարավոր կլինի
Քրեական օրենսգրքի նախագծում
լիարժեք իրացնել ՀՀ Նախագահի
կարգադրության պահանջները:
3. Նշվել է, որ Հայեցակարգի 11.3.
կետում խոսվում է մեդիացիայի
ինստիտուտի մասին, որն ըստ
էության ներկայացվում է որպես Նախ, կարևոր է արձանագրել, որ ՀՀ
տուժողի հետ հաշտության հիմքով Նախագահի կարգադրության մեջ
քրեական խոսվում է մեդիացիայի
պատասխանատվությունից ինստիտուտի նախատեսման
ազատելու տարբերակ։ հնարավորությունն ուսումնասիրելու
Հայեցակարգում իրավացիորեն մասին: Դրանից բացի, ՀՀ
դատողություններ են արվում այս Նախագահի աշխատակազմի
ինստիտուտի կիրառման նկատառումներում արդեն իսկ նշվում
շրջանակներն ընդլայնելու և այն է, որ հայեցակարգում առաջարկված
միջին ծանրության
են որոշակի լուծումներ: Այս առումով,
հանցագործությունների
խնդիրները, որոնք առաջադրվել են
նկատմամբ ևս տարածելու
հայեցակարգում, արդեն իսկ ապագա
անհրաժեշտության մասին։
լուծումների հիմք են և ուրվագծում են
Սակայն մեդիացիայի
հայեցակարգային հիմնական
ինստիտուտին վերաբերող
հայեցակարգային մյուս մոտեցումները: Հայեցակարգի
դրույթներն առավելապես խնդիրը չէ կոնկրետ և
հարցադրումների տեսք ունեն դետալացված լուծումներ տալը.
(օրինակ՝ որքանով է հիմնավորված հայեցակարգը միայն ձևավորում է
այս ինստիտուտի կիրառման հիմնական խնդիրները՝ որոշ
հնարավորությունը այն դեպքում, լուծումներ առաջարկելով միայն
երբ հանցանքը կատարվել է որպես օրինակ, իսկ դետալացումն
նախկինում հանցագործություն արդեն քրեական օրենսգրքի
կատարած անձի կողմից, կամ նախագծի խնդիրն է:
ինչպես պետք է լուծվի հարցը, եթե Այդուհանդերձ, հայեցակարգը
հանցանք կատարած անձը կամ ՀՀ նախագահի աշխատակազմի
տուժողն անչափահաս են և այլն)։ նկատառումների հիման վրա

83
Մինչդեռ կարգադրության ենթարկվել է համապատասխան
պատշաճ իրացումը ենթադրում էր, փոփոխության: Մասնավորապես,
որ մեդիացիայի նախատեսման Հայեցակարգում նշվել է, որ
հնարավորությունն ներդնելիս անհրաժեշտ է հաշվի
ուսումնասիրելուց հետո առնել ինչպես տարբեր երկրների
հայեցակարգը պետք է ավելի շատ փորձը, այնպես էլ միջազգային
միտված լիներ ոչ թե խնդիրներ չափանիշները: Խոսքը,
արձանագրելուն, այլ լուծումներ մասնավորապես, վերաբերում է
առաջարկելուն։ մեդիացիայի վերաբերյալ Եվրոպայի
խորհրդի նախարարների կոմիտեի
հանձնարարականներին, ՄԱԿ-ի
ուղեցույցներին և այլն: Հայեցակարգը
նաև սահմանել է, որ մեդիացիայի
ներդրմամբ լուծվում են մի քանի
հիմնական խնդիրներ՝ պարզել
Ընդունվում է տուժողի պահանջները, հաշվի առնել
դրանք և հատուցել նրան
պատճառած վնասը, բարձրացնել
տուժողի դերը քրեական
դատավարությունում, ինչպես նաև
տնտեսել քրեաիրավական
հարկադրանքը՝ հանցավորի
պատասխանատվությունը
սահմանափակելով տուժողին
պատճառված վնասները
հատուցելով: Հայեցակարգում
4. Կարծիքի մեջ նշվում է, որ
ներկայացված են նաև մեդիացիայի
Հայեցակարգն անդրադարձել է
կիրառության հիմնական
ապաքրեականացման խնդրին և
ուղղությունները:
նույնիսկ ընդհանուր գծերով
բնութագրել այն արարքները,
որոնց պետք է վերաբերի
ապաքրեականացումը (օրինակ՝
Հայեցակարգում կատարվել են
պահի ազդեցության տակ կամ մեկ
կոնկրետ դեպքի առնչությամբ համապատասխան
քրեականացված արարքներ, փոփոխություններ: Դրանով
վարչական հանդերձ, անհրաժեշտ է նշել, որ
իրավախախտումներին մոտ ոչ հայեցակարգում առավելագույնս
մեծ ծանրության ներկայացված են
հանցատեսակներ կամ ապաքրեականացման և

84
 քաղաքացիաիրավական քրեականացման հիմնական
կարգավորումներ պահանջող չափանիշները՝ այդ թվում կոնկրետ
տնտեսական օրինակների հիման վրա: Առավել
հանցագործություններ (2.8. կետ))։ դետալացված քրեականացումը և
Այդուհանդերձ, այս խնդրին ապաքրեականացումը պետք է
վերաբերող հայեցակարգային իրականացնել օրենսգրքի նախագծի
դրույթների վերլուծությունը ցույց է մակարդակով, ընդ որում,
տալիս, որ դրանցում յուրաքանչյուր կոնկրետ արարքի
ներկայացված կամ վերլուծված քրեականացման կամ
չեն ներկայումս հանրորեն ապաքրեականացման հարցը լուրջ
վտանգավոր համարվող քննարկման անհրաժեշտություն ունի,
արարքների ապաքրեականացման որի ընթացքում հնարավոր է
չափանիշները։ Մյուս կողմից մոտեցումների փոփոխություն կամ
օրինակների մակարդակով ճշգրտում: Ամեն դեպքում,
կոնկրետացված չեն այն Հայեցակարգում տրվել են այնպիսի
հանցատեսակները, որոնք լուծումներ, որոնք կանխատեսելի են
հայեցակարգային մոտեցումների դարձնում ՀՀ քրեական նոր
իրացման պայմաններում ենթակա օրենսգրքում քրեականացման և
են ապաքրեականացման։ ապաքրեականացման հիմնական
Նշվել է, որ հայեցակարգում առկա ուղղությունները՝ հիմք ընդունելով ՀՀ
այս բացերը լրացման կարիք ունեն, նախագահի աշխատակազմի
քանի որ դրանում ոչ միայն պետք է նկատառումները:
ամրագրվեն ապագա
ապաքրեականացման
մոտեցումները, այլև տրվեն
հայեցակարգային այս խնդրի
հիմնական լուծումները։

ՀՀ Նախագահի «Հայաստանի Հանրապետության

աշխատակազմ քրեական նոր օրենսգրքի նախագծի
հայեցակարգը հաստատելու մասին» ՀՀ
27.05.2015թ. կառավարության որոշման նախագծի
N Ղ-794 գրություն վերաբերյալ սկզբունքային
դիտողություններ և առաջարկություններ
չկան:

85