Sekcja 1

1. Różnicowanie płci
Odp: https://classroom.google.com/c/NTYyNzY5ODk5MDA1

Transpłciowość Detranzycja Niebinarność

DETRANZYCJA
Detranzycja

● Chęć cofnięcia tranzycji vs chęć zatrzymania tranzycji

● Od 0,3% do 8% osób dokonuje detranzycji (Yoo A., 2018; Pollock N., 2018)

● USA Transgender Survey wykazało, że spośród 27 715 osób, 8% kiedykolwiek dokonało detranzycji.
W większości, powody nie były związane z identyfikacją płciową. Do 62% osób z tej grupy
dokonało retranzycji (James S, Herman J, Rankin S, 2016).

● Holandia: badanie wśród 6 793 osób przyjmowanych w latach 1972–2015 wykazało, że 0,6% kobiet
trans i 0,3% mężczyzn trans żałowało zabiegów z zakresu korekty płci (Wiepjes CM, Nota NM,
de Blok CJM, et al., 2018).

● Wielka Brytania: spośród 3 398 osób, przyjmowanych w latach 2016-2017, zabiegów z zakresu
korekty płci żałowało 16 osób (EPATH, 2019).

● Metaanaliza 27 badań wykazała, że spośród 7 928 osób, zabiegów z zakresu korekty płci żałowało 77
osób, w większości z powodów niezwiązanych z identyfikacją płciową (Bustos VP, et al., 2021).
Detranzycja

Podczas opiniowania psycho-seksuologicznego:

● Zalecenia WPATH, SOC8: Odróżnienie niezgodności płci od specyficznych objawów psychicznych:

OCD, szczególne zainteresowania w spektrum autyzmu, sztywne myślenie, szersze problemy z
tożsamością, poważne lęki rozwojowe (np. strach przed dorastaniem i zmianami dojrzewania nie
związanymi z tożsamością płciową), trauma lub zaburzenia psychotyczne

● Możliwość wydłużenia opiniowania: np. mania, głęboka depresja, schizofrenia, zagrożenie

suicydalne → zasada safety-first (SOC8, WPATH)
Detranzycja

Przy autodiagnozie:

- nieuwzględnienie niebinarności / płynności płciowej

- obsesje w zaburzeniach obsesyjno-kompulsyjnych
- fiksacje w spektrum autyzmu (bardzo ostrożnie, odsetek osób trans wśród osób neuroatypowych
jest bardzo wysoki!)
 - zinternalizowana homofobia
- wpływ środowiska (monitorowanie dysforii + czas)
- aktywny stan psychotyczny i inne zaburzenia wpływające na postrzeganie siebie

Detranzycja

Niezwiązane z autodiagnozą:

- zagrożenie bezdomnością
- wysokie ryzyko doświadczenia przemocy
- nierealne oczekiwania
- kwestie finansowe
- niezadowolenie z efektów
- inne trudności nie wpływające na stałość poczucia tożsamości płciowej

Detranzycja

- detranzycja nie powinna być tabuizowana

- żal dotyczący zabiegów z zakresu korekty płci, często jest związanym z

niezadowoleniem z efektów

- sam fakt, że detranzycja istnieje NIE SPRAWIA, że praca z osobą trans+ ma

zakładać/badać potencjalną detranzycję!

- detranzycja nie podważa istnienia transpłciowości i potrzeby korekty płci

Detranzycja

- wiedza dot. detranzycji daje nam wskazówki jak wspierać osoby trans+ w procesie samookreślania
się oraz podejmowania decyzji w zakresie korekty płci

- detranzycja czasem odnosi się do zatrzymania tranzycji, a nie całkowitego (o ile to możliwe)
 cofnięcia

- powodem detranzycji często są czynniki zewnętrzne, takie jak finanse, kwestie zdrowotne,
odrzucenie społeczne itd.
ćwiczenie: Przychodzi do was osoba która identyfikuje się jako transpłciowa. Prosi o wsparcie w podjęciu
decyzji o tranzycji medycznej. Czuje się zagubiona, niepewna, ma w związku z tym sporo lęku. Stwórzcie
pytania lub/i obszary tematyczne które są pogłębiające i wspierające w podjęciu tej decyzji (20 min).
NIEBINARNOŚĆ
Badanie (Skrzypczak, Grunt-Mejer 2022)

332 osoby trans+ w wieku 13 - 48

jak określasz swoją płeć?

- 43% osób określiło swoją płeć binarnymi etykietami, wskazującymi na tożsamość płciową kobiecą lub
męską (etykiety, takie jak: kobieta, mężczyzna, trans kobieta, trans mężczyzna, MtF, FtM)
- 53 % osób, określiło swoją płeć nie mieszczącymi się w binarnym podziale etykietami ( takimi jak:
genderqueer, agender, demiboy, osoba niebinarna)
- 4% osób, użyły wariacji twierdzenia “nie określam swojej płci”, której często towarzyszyło wyjaśnienie
dotyczące odrzucenia próby określenia jej za pomocą funkcjonujących etykiet, np nie czuję takiej
potrzeby.
Badanie (Skrzypczak, Grunt-Mejer 2022)

332 osoby trans+ w wieku 13 - 48

TENDENCJE:

- Osoby które określają swoją płeć jako binarną, swoją orientację seksualną określają za pomocą jednej
tradycyjnej* etykiety np. płeć: mężczyzna orientacja: biseksualna (29 lat)
- Osoby które określają swoją płeć jako niebinarną, swoją orientację seksualną określają jedną lub więcej
niż jedną nietradycyjną* etykietą np. płeć: niebinarna orientacja: panseksualny, greyseksualny,
greyromantyczny (45 lat) / płeć: Genderfluid orientacja: Biseksualność, ale romantyczny pociąg tylko do
kobiet (19 lat) - Osoby które nie określają swojej płci również nie określają orientacji seksualnej.
Niebinarność

2.
3. Biologiczne podstawy seksualności
Odp: https://classroom.google.com/c/NTU1MzU1MDQwNDQy

Biologiczne podstawy seksualności lek. mgr Anna Tereszko

Jak zdeterminowana jest płeć

biologiczna?

Jak działają geny

Czy determinacja genetyczna płci jest taka oczywista?

Budowa układu rozrodczego
 Molekularne i hormonalne uwarunkowania rozwoju płciowego

Molekularne
hormonalne
Różnicowanie płciowe ujęcie niebinarne

– skala Pradera

– skala Tannera
 Terminologia

•Interpłciowość
•Interseksualność/interseksualizm
• Hermafrodytyzm
• Obojnactwo
•Zaburzenia rozwoju płciowego
•Zróżnicowany rozwój płciowy
• w piśmiennictwie anglojęzycznym: DSD - disorders lub
differences of sex development – zaburzenia lub różnice w
rozwoju płci.

Warianty zróżnicowanego rozwoju płciowego

• 45,X: zespół Turnera i warianty

• 47,XXY: zespół Klinefeltera i warianty
• 45,X/46,XY: mieszana dysgenezja gonad, jajnikowo jądrowe ZRP (Zaburzenia Rozwoju Płci)
• 46,XX/46,XY: chimera, jajnikowo-jądrowe ZRP (Zaburzenia Rozwoju Płci)
• W zakresie rozwoju jąder/gonad (kariotyp XY):
• – (zespół Swyer) czysta dysgenezja gonad
• – częściowa dysgenezja jąder
• – zespół zaniku jąder
• – jajnikowo-jądrowe ZRP (Zaburzenia Rozwoju Płci)
• – (kariotyp XY) zaburzenia w biosyntezie lub działaniu androgenów
• – defekt syntezy androgenów (np. mutacje 17-βHSD, 5α reduktazy, StAR)
• – zaburzenia czynności androgenów (zespoły niewrażliwości: CAIS, PAIS)
• – defekt receptora LH (hipoplazja komórek Leydiga)
• – zaburzenia biosyntezy AMH, zaburzenia receptora AMH
• W zakresie rozwoju jajników/gonad (kariotyp XX):
• – jajnikowo-jądrowe ZRP
• – jądrowe ZRP (np. SRY+, dup SOX9)
• – dysgenezja gonad
• Nadmiar androgenów (kariotyp XX):
• – płodowy (np. wpn: niedobór 21-hydroksylazy, 11-hydroksylazy)
• – łożyskowo-płodowy (np. niedobór aromatazy)
• – pochodzenia matczynego (luteoma, androgeny egzogenne)
Interpłciowość a tożsamość płciowa

Nie możemy przewidzieć

• PAIS zespół częściowej niewrażliwości na androgeny • 5-ARD (niedobór 5alfa reduktazy)
• CAH zespół nadnerczowo płciowy
• XXY zespół Klinefeltera
Możemy przewidzieć:
• CAIS->K (całkowita niewrażliwość na androgeny, niemal zawsze rozwinie płeć żeńska) • 45X->K (osoby z
zespołem Turnera, z pojedynczym chromosomem X-płeć żeńska) • MRKH->K
• 47XXX->K super samice
• 47XYY->M super samce
• Zespół Swyera->K (brak genu w SRY na chromosomie Y- płeć żeńska) • XX Male-> M obecność genu SRY,
na chromosomie X lub Y - płeć męska

Badania Williama Reinera

• Wynicowanie pęcherza moczowego – wada wrodzona związana z agenezją

penisa • 16 genetycznych mężczyzn w wieku od 5 do 16 lat
• 14 noworodkom została nadana płeć żeńska - społecznie, prawnie i
chirurgicznie; rodzice pozostałej dwójki odmówili
• Ośmioro z 14 badanych osób przypisanych do płci żeńskiej zadeklarowało się jako
mężczyźni w trakcie badania, podczas gdy 2 wychowanych nimi pozostało. Wszystkie 16
osób wykazywało zainteresowania i postawy od umiarkowanych do wyraźnych, które
uznano za typowe dla mężczyzn.

Badania Williama Reinera

• „Badania te sugerują, że męska tożsamość płciowa jest bezpośrednio związana z

normalnymi męskimi wzorcami ekspozycji na męskie hormony w macicy. Te dzieci
pokazują, że normalna męska tożsamość płciowa może rozwinąć się nie tylko w przypadku
braku penisa, ale nawet po usunięciu jąder lub kastracji przy urodzeniu i jednoznacznym
wychowaniu jako kobieta. Zamiast środowiska kształtującego tożsamość płciową tych
dzieci, wydaje się, że ich tożsamość i rola płciowa rozwinęła się, mimo że całe środowisko
mówiło im, że są kobietami.”
 Tożsamość płciowa – podłoże biologiczne

Neuroanatomia transpłciowości

• Roselli, 2018:
Strukturalne i funkcjonalne cechy mózgu są bardziej podobne między osobami
transpłciowymi a osobami kontrolnymi o tej samej tożsamości płciowej niż między osobami
o tej samej płci biologicznej.
Lokalne różnice w liczbie neuronów i objętości jąder podkorowych
Interpretacja jest skomplikowana ze względu na leczenie hormonalne, małe rozmiary próbek i
niemożność oddzielenia korelatów orientacji seksualnej od tożsamości płciowej
• Mueller et al., 2021:
Megaanaliza ponad 800 MRI osób cis i trans
Osoby transpłciowe różniły się znacznie od osób cispłciowych pod względem
(pod)korowej objętości mózgu i pola powierzchni, ale nie grubości kory
Zamiast być przesuniętymi w kierunku jednego z końców męsko-żeńskiego spektrum,
osoby transpłciowe wydają się prezentować swój własny, unikalny fenotyp mózgu.

Tranzycja medyczna Medyczna korekta płci

• Sex reassignment surgery, Gender reassignment surgery, Gender confirming surgery,

Gender affriming surgery
• 1917 - Alan Hart – histerektomia i gonadektomia
• Lata 20. i 30. – Dora Richter – pierwsza osoba po kompletnej tranzycji
medycznej – pierwsza waginoplastyka
• Lata 30. – Lili Elbe – próba przeszczepu macicy –
zmarła w wyniku powikłań • 1951 – opracowanie
techniki falloplastyki przez Harolda Gilliesa
• 1999 – metoidioplatyka opracowana przez Lebovica i Lauba
Orientacja seksualna
Czynniki mające wpływ na orientację

NIE!

• Socjologiczne?
• Kulturowe?
• Postawy i role płciowe?
• Rozwój gospodarczy?
• Indywidualizm-kolektywizm?
• Płeć biologiczna tożsamość płciowa?
• Pociąg seksualny a tożsamość seksualna?

Orientacja seksualna a androgeny

Efekt braterskiej kolejności urodzeń

Fizjologia reakcji seksualnej

Gospodarka hormonalna
Oś podwzgórze - przysadka - jajnik

Hormonalne uwarunkowania seksualności

• Testosteron
• Dehydroepiandrosteron
• Prolaktyna
• Estrogeny
• Oksytocyna
• Progesteron
•inne: wazopresyna, melatonina, hormon wzrostu etc.
 Modele reakcji seksualnej

Modele Mastersa i Johnson

Model Kaplan

Model cyrkularny Basson

 Model podwójnej kontroli

Model podwójnej kontroli regulacji odpowiedzi seksualnej zakłada istnienie dwóch osobnych systemów, które
jednocześnie wywierają pobudzający oraz hamujący wpływ na powstawanie i utrzymywanie reakcji seksualnej.

Czyli jak dla mnie: mam straszną ochotę na seks, nawet mam genitalne pobudzenie. ale jak widzę małża to mi
ochota przechodzi i już nie mam ochoty, albo nadal mam i mimo tego nie podejmuję czynności seksualnych z
małżem?

• SES

• SIS1 - cecha

• SIS2 – stan
 4. Organiczne przyczyny problemów seksualnych i ich leczenie
Odp: https://classroom.google.com/c/NTYyMzQ1NTgwMDE2

PDF

Sekcja 2

5. Seksualność w dzieciństwie i dojrzewaniu

Odp: https://classroom.google.com/c/NTczMDYyMjc1Nzgw

6. Seksualność w dorosłości
Odp: https://classroom.google.com/c/NTcwNjAyOTk0NDgw

Sekcja 3

7. HIV i inne infekcje przenoszone drogą płciową: drogi zakażenia, leczenie, epidemiologia
Odp: https://classroom.google.com/c/NTQyMzA2MDMxNTQz

8. Poradnictwo okołotestowe HIV i szacowanie ryzyka

Odp: https://classroom.google.com/c/NTkxNjQwNjc5NDY4

9. Praca interwencyjna
Odp: https://classroom.google.com/c/NTkxNjQwNjUwNTY3

Diagnoza nadużyć seksualnych wobec dzieci (?):

https://classroom.google.com/c/NjAzMDA1MjcwMDk1

10. Zdrowie seksualne i reprodukcyjne

Odp: W prezentacji o HIV świadomi młodzi -
https://docs.google.com/presentation/d/1dIr1phbRpv5jcX2CmQ_LoSM4X1xC12jaq9ORZgN-R
VY/edit#slide=id.p1