Third Quarter A.P. 5

BANGHAY ARALIN SA ARALING PANLIPUNAN V
Ikatlong Markahan
( Week 1 - day 1 )
(AP5PKE - I.1)
I. Layunin: Naipapaliwanag ang naging dahilan ng pagbabago sa Panahanan
II. Paksang Aralin:

A. Paksa: “Naging Dahilan ng Pagbabago sa Panahanan”
B. Sanggunian: Pilipinas: Bansang Malaya V p. 68; CG/TG/Outlay
C. Kagamitan: larawan ng panahanan ng mga unang Pilipino
D. Pagpapahalagang Moral: Mapagmahal sa Panginoon
III. Mga Gawain sa Pagkatuto:

A. Panimulang Gawain:
1. Pagsasanay:
Awit: Bahay Kubo
(Magtanong tungkol sa Awitin)
B. Panlinang na Gawain:
1. Pagganyak:
Magpakita ng larawan ng panahanan ng mga unang Pilipino.
Itanong:
Ano ang masasabi niyo sa uri ng Panahanan ng mga unang Pilipino?
2. Paglalahad:
a. Magpakita ng larawan.
Itanong:
May pagbabago ba sa Panahanan ng mga unang Pilipino?
b. Pangkatang Gawain:
1. Paghahanda
2. Pagbibigay ng Panuto
3. Pagsasagot
(Para sa Buong Pangkat)
Panuto: Basahing mabuti ang sanaysay. Sagutin ang mga tanong pagkatapos.
Ang pananakop ng España sa Pilipinas ay naging dahilan ng

pagbabago o paglipat ng mga Pilipino ng panahanan.
Dating naninirahan sa tabing ilog at baybayin ang mga ninuno natin. Dito nila kinukuha
ang kanilang pagkain. Ginagamit din ang ilog sa pamamangka patungo sa ibang pook.
May Pilipino na sa bundok ang panahanan. Kalat-kalat ang kanilang mga pamayanan.
Pangingisda, pangangaso at pangunguha ng pagkain sa kapaligiran ang kanilang Gawain.
Nahirapan ang mga misyonero sa layu-layong panahanan.
Hinikayat ng mga pari ang mga Pilipino na manirahan nang sama-
sama o magkakalapit sa malalaking pamayanan. Ito ay upang maisagawa nila ang
pagtuturo at pagkakaloob ng mga sakramento. Ang hakbang na ito ay nagbigay-daan sa
pagkakaroon ng mga bayan na ang sentrong panlipunan ay ang simbahan na itinayo ng
mga polistang Pilipino. Katabi ng simbahan ang bahay ng pari at isang gusaling ukol sa
pagtuturo ng dasal at katesismo.
May mga Pilipino pa rin na nakatira sa mga liblib na pook. Hindi sila nailipat ng tirahan
dahil hindi sila naabot ng mga misyonero para akiting maging Kristiyano. Nanatili sila sa
payak nilang pamumuhay. Patuloy ang kanilang pangangaso at pangunguha ng pagkain
sa kanilang kapaligiran.
Tanong:
1. Ano ang naging dahilan ng pagbago o paglipat ng mga Pilipino ng panahanan?
2. Ano ang ginawa ng mga paring Español upang mahikayat ang mga Pilipino na umalis sa
dati nilang tirahan? Bakit?
3. Ano ang naging sentro ng panlipunan?
c. Pagpapaskil at pag-uulat
3. Pagtatalakay:
1. Ano ang naging dahilan ng pagbabago o paglipat ng mga Pilipino ng
panahanan?
2. Ano ang ginawa ng mga paring Espanyol upang mahikayat ang mga
Pilipino na umalis sa dati nilang tinitirhan?
3. Ano ang naging dahilan bakit hinikayat ng mga paring Espanyol ang mga
Pilipinong magbago ng kanilang panahanan?
Dahilan ng Pananakop na ginawa ng Espanya

Pagbabago
Hinikayat ng mga pari ang mga Pilipino na
ng manirahan nang sama-sama o
magkakalapit sa malalaking pamayanan.
Panahanan
Maisagawa ang pagtuturo at pagkakaloob

ng mga sakramento
C. Pangwakas na Gawain:
1. Paglalahat
:
Anu-ano ang dahilan ng pagbabago ng panahanan ng mga unang Pilipino?
( - Pananakop na ginawa ng Espanya
- Hinikayat ng mga pari ang mga Pilipino na manirahan nang sama-sama
o magkakalapit sa malaking pamayanan.
- Maisagawa ang pagtuturo at pagkakaloob ng sakramento)
2. Pagpapahalaga:
Tuwing Linggo, tinitipon ni Padre Roman ang mga bata sa kumbento.

Tinuturuan niya ng katesismo ang mga bata, kaya natutong mahalin ng mga
bata ang Diyos. Kung mahalin natin ang Panginoon, anong katangian ang
ipinapakita natin?
3. Karagdagang Pagsasanay:
Kung hindi hinikayat at binago ng mga paring Espanyol ang uri ng

panahanan ng mga unang Pilipino, sa palagay niyo kaya marami ang natuto
ng aral ng Diyos? Bakit?
IV. Pagbibigay-Halaga:
Piliin ang titik ng tamang sagot.
1. Magkalayo-layo ang mga tirahan ng mga Pilipino ng dumating ang mga

Espanyol, bakit?
A. Marami sa kanila ay naghahanap-buhay.
B. Dahil nakatira sila sa kanilang taniman o bukirin.
C. Nakatira sila sa isang parokya.
D. Dahil ang iba ay nakatira sa lupa ng ibang tao.
2. Isa sa mga dahilan ng pagbabago ng panahanan ay ang pagtipon ng pari sa mga

tao, bakit?
A. Nais nitong ituro ang bagong teknolohiya.
B. Nais nitong ituro ang pananampalatayang Islam.
C. Nais nitong ituro ang katolisismo.
D. Nais nitong papag-aralin ang mga tao.
3. Paano napagtipon ng mga misyonero ang mga Pilipino?

A. Sa pamamagitan ng paghikayat na manirahan ng sama-sama.
B. Sa pamamagitan ng pagbibigay ng tirahan.
C. Sa pamamagitan ng pagbibigay ng pagkain.
D. Sa pamamagitan ng pag-aaral.
4. Ano ang dahilan kung bakit napaglapit-lapit ng mga misyonero ang mga tao at
turuan ng katolisismo?
A. Makilala at mahalin ang Diyos.
B. Makilala ang hari ng Espanya.
C. Maghanap-buhay sila para sa pari.
D. Bigyan sila ng trabaho.
5. Sa pagbabago ng panahanan, ito ay nagbigay-daan sa pagkakaroon ng mga

bayan. Ano ang naging sentrong panlipunan?
A. Paaralan
B. Simbahan
C. Ospital
D. Plasa
Antas ng Masteri:
Desisyon ng Pagtuturo:
V. Takdang Aralin: Iguhit ang panahanan ng mga Pilipino noon bago dumating ang
mga Kastila.
Ikatlong Markahan
( Week 1 - day 2 )
AP5PKE – I.1.2
I. Layunin: Nailalarawan ang iba’t-ibang uri ng panahanan .
II. Paksang Aralin:

A. Paksa: Paglalarawan ng Iba’t-ibang Uri ng Panahanan
B. Sanggunian: APSIIP pp. 56-59; CG/TG/Outlay
C. Kagamitan: mga larawan ng panahanan (kabisera, rancheria, visita) tsart,
activity card
D. Pagpapahalagang Moral: Pagkamatiyaga sa Pag-aaral

1. Pamukaw Sigla:
TULA
(Pag-ibig sa Tinubuang Lupa)
Aling Pag-ibig pa ang hihigit kaya

Sa pagkadalisay at pagkadakila
Gaya ng pag-ibig sa sariling lupa
Aling pag-ibig pa? Wala na nga. Wala
2. Balik-Aral:
Anu-ano ang naging dahilan ng pagbabago ng panahanan ng mga unang
Pilipino?
1. Pagganyak:
(Magpakita ng isang maikling dula-dulaan)
Narrator: Isang araw, sa isang malayong pook sa kabisayaan ay nag-uusap
ang mag-ama.
Ama: Anak, pinalilipat daw ang mga tao sa bukid patungo sa mga tabing
dagat?
Anak: Opo, Itay. Ayoko pong lumipat Itay. Masaya na po ako dito sa ating
lugar.
Ama: Ako rin anak. Sana huwag na lang tayo palipatin ng lugar.
Tanong:
1. Anong suliranin ang pinag-uusapan ng mag-ama?
2. Saan sila pinalilipat?
2. Paglalahad:
a. Pagpapakita ng larawan ng uri ng panahanan ng mga unang Pilipino.
(Larawan ng kabisera, visita at rancheria)
1. Pagpapangkat ng mga bata.
2. Pagbibigay ng pamantayan.
3. Pagbibigay ng aktibiti kards.
(Pangkatang Gawain ng Pangkat Isa hanggang Tatlo)
Panuto: Basahin ang paksa at sagutin ang mga tanong.
URI NG PANAHANAN
Ang pagsama-sama ng pamilya sa paninirahan sa isang lugar ay isang uri ng panahanan.

Kadalasang nakikita ang ganitong uri ng panahanan sa kapatagan at sa mga lugar na malapit
sa tabing dagat. Ito ang ginagawang pinakasentro ng parokya. Ang parokya ay isang lugar
kung saan sama-samang naninirahan ang mga tao na pinamamahalaan ng isang pari.
Kabisera ang tawag sa panahanang pinakasentro ng parokya. Ang panahanang sa kabisera
ay tinatawag na Visita. Dumadalaw ang mga pari sa visita habang wala pa itong maliit na
simbahan o kapilya. Rancheria naman ang tawag sa mga pamayanan na malayong-malayo
sa kabisera.
Sa pagsasaayos na ginawa sa kabayanan napilitang magsama-sama ang

mga tao. Nangyayari ito kung may pagdiriwang sa simbahan tulad ng pista ng bayan.
Kalimitan, may pagtatanghal at kasayahang ginaganap sa plasa. Ang palengke o pamilihang
bayan ay pinupuntahan ng tao araw-araw upang mamili ng kailangan. Kung may gusting
ipaalam ang mga pari sa mga tao, madali silang natitipon sa pamamagitan ng kampana ng
simbahan na ginagamit na pantawag sa lahat.
Tanong:
1. Ano ang tawag sa pagsama-sama ng mga pamilya sa isang panirahan?
2. Saan kadalasang nakikita ang mga panahanan?
3. Ano ang parokya?
4. Ano ang iba’t-ibang uri ng panahanan?
5. Paano mo ilarawan ang iba’t-ibang uri ng panahanan?
3. Pagtatalakay:
(Gamitin ang concept mapping)
1. Ano ang tawag sa pagsama-sama ng mga pamilya sa isang panirahan?
2. Saan kadalasan makikita ang mga panahanan?
3. Ano ang tawag sa lugar na sama-samang naninirahan ang mga tao sa
pamamahala ng isang pari?
4. Ano ang iba’t-ibang uri ng panahanan?
5. Paano mo mailalarawan ang mga uri ng panahanan?
Pinakasentro ng parokya
P KABISERA
A
URI R
NG O
PANAHANAN K
Y VISITA Tawag sa uri ng panahanan na malayo sa kabisera
A
Uri ng panahanan na malayong malayo sa kabiser

RANCHERIA
1. Pagbubuo ng Kaisipan:
Anu-ano ang iba’t-ibang uri ng Panahanan?
Paano mo ilalarawan ang bawat uri?
(Ang iba’t-ibang uri ng panahanan ay kabisera, visita at Rancheria. Ang
kabisera ang pinkasentro ng parokya. Ang visita ang tawag sa uri ng
panahanan na malayo sa kabisera. Ang Rancheria ay uri ng panahanan na
malayong-malayo sa kabisera.)
2. Pagpapahalaga:
Malayo ang bahay ni John sa paaralan. Halos isang oras kung lalakarin
ngunit hindi siya huminto sa pag-aaral, at kahit masama ang panahon ay
pumapasok pa rin siya. Ano ang ipinapakita ni John?
Ano kaya ang nangyari kung ang uri ng panahanan noon ay hindi naging
akma at naipalaganap kaya ang Kristiyanismo sa buong kapuluan?
Kung hindi hinikayat at binago ng mga paring Espanyol ang uri ng
panahanan ng mga unang Pilipino, sa palagay niyo kaya marami ang natuto
ng aral ng Diyos? Bakit?
Panuto: Piliin ang tamang sagot. Isulat ang titik lamang.
1. Alin ang naglalarawan sa isang parokya?
A. Lugar na pinamahalaan ng gobernadorcillo.
B. Lugar na pinamahalaan ng isang pari.
C. Lugar na pinaghahayupan.
D. Lugar na puro simbahan.
2. Nakatira si Rico sa isang kabisera. Ano ang kabisera?
A. Malayong-malayo sa dagat.
B. Malayo sa bundok.
C. Pinakasentro ng parokya.
D. Pinakasentro ng visita.
3. Malayong-malayo ang panahanan sa kabisera. Ito ay ang ___________?
A. parokya
B. kabisera
C. visita
D. rancheria
4. Ang visita ay uri ng panahanang ___________________.
A. Malayo sa kabisera
B. Pinakasentro ng parokya
C. Pinakasentro ng kabisera
D. Malayong-malayo sa kabisera
5. Anong uri ng panahanan mayroon ang mga unang Pilipino bago dumating ang
mga Espanyol?
A. magkadikit
B. magkakalayo-layo
C. Iskwater
D. Malalaki at magkakalapit
Antas ng Masteri:
Desisyon sa Pagtuturo:
V. Takdang Aralin:
Iguhit sa bond paper ang karaniwang ayos ng kabisera o kabayanan sa mga lugar na
pinamumunuan ng mga Espanyol.
Ikatlong Markahan
( Week 1 - day 3 )
AP5PKE – I.1.3
I. Layunin: Natutukoy ang mga paraang ginawa ng mga paring Espanyol upang
mapagbago ang panahanan ng mga Pilipino.
II. Paksang Aralin:

A. Paksa: “Paraang Ginawa Upang Mapagbago ang Panahanan ng mga
Pilipino”
B. Sanggunian: Learner’s Materials, MISOSA Lesson 27 at 40
C. Kagamitan: arawan ng panahanan ng mga Pilipino, tsart, activity card
D. Pagpapahalagang Moral: Pagmamalaki sa Panahanan ng mga Pilipino
1. Pamukaw Sigla:
Awit (Bahay Kubo)
2. Balik-Aral:
Anu-ano ang uri ng panahanan n gating mga ninuno?
1. Pagganyak:
Ipakita ang larawan ng panahanan ng mga unang Pilipino
2. Paglalahad:
a. Ipakita ang larawan ng isang parokya.

Itanong:
Saan makikita ang ganitong uri ng panahanan?
(Pangkatang Gawain ng Tatlong Pangkat)
Panuto: Basahin ang sanaysay at sagutin ang mga tanong.
Dating naninirahan sa tabing ilog at baybayin ang mga ninuno natin. Dito nila kinukuha ang
kanilang pagkain. Ginagamit din ang ilog sa pamamangka patungo sa ibang pook. May
Pilipino na sa bundok ang panahanan. Kalat-kalat ang kanilang mga pamayanan.
Pangingisda, pangangaso at pangunguha ng pagkain sa kapaligiran ang kanilang gawain.
Nahirapan ang mga misyonero sa layu-layong panahanan ng mga unang Pilipino.
Iba’t-ibang paraan ang ginawa ng mga paring Espanyol upang mapagbago ang panahanan
ng mga Pilipino.
1. Ang mga pamilya sa isang barangay ay pinagsama-sama sa isang lugar at tinawag itong
pueblo o kabayanan.
2. Ang mga nakatira sa baybaying dagat ng di mapaalis ay ginawang kabayanan o kabisera.
3. Sapilitang pinalipat ng mga pari sa kapatagan ang mga Pilipinong nasa kabundukan at
kagubatan.
Tanong:
1. Saan dati naninirahan ang mga ninuno natin?
2. Ano ang kanilang karaniwang hanapbuhay?
3. Ano ang naging suliranin ng mga misyonero sa dating panahanan ng mga ninuno natin?
Anu-ano ang paraang ginawa ng mga paring Espanyol upang mapagbago ang panahanan ng
mga Pilipino?
c. Pagpapaskil / Pag-uulat
3. Pagtatalakay:
1. Saan dati naninirahan ang mga ninuno natin?
2. Ano ang kanilang karaniwang hanapbuhay?
3. Ano ang naging suliranin ng mga misyonero sa dating panahanan ng mga
ninuno natin?
4. Anu-ano ang paraang ginawa ng mga paring Espanyol upang mapagbago
ang panahanan ng mga Pilipino?
A PARAANG GINAWA NG MGA PARING ESPANYOL UPANG MAPAGBAGO ANG PANAHANAN NG MGA PILIPINO
sang barangay
Ang
aymga
pinagsama-sama
nakatira sa Sapilitang
baybaying
sa isang pinalipat
dagat
lugar at
ngtinawag
ng
di mga
mapaalis
itong
pari sa
ay
pueblo
kapatagan
ginawang
o kabayanan.
kabayanan
ang mga Pilipinong
o kabisera.
nasa kagubatan at kabun
1. Paglalahat:
Anu-ano ang mga paraang ginawa ng mga paring Espanyol upang mabago
ang panahanan ng mga Pilipino?
(1. Ang mga pamilya sa isang barangay ay pinagsama-sama sa isang
lugar.
(2. Ang mga nakatira sa baybay-dagat ng di mapaalis ay ginawang
kabayanan o kabisera.
(3. Sapilitang pinalipat ng mga pari sa kapatagan ang mga Pilipinong nasa
kabundukan at kagubatan)
2. Pagpapahalaga:
Nakatira ka sa isang bahay na yari sa kawayan sa bukid. Nais ng iyong mga
kaklase na pumunta sa inyong tahanan ngunit hindi nila alam ang kalagayan
ng inyong pamumuhay. Ano ang gagawin mo?
Sapilitang inilipat ng mga misyonerong Espanyol ang panahanan ng mga
unang Pilipino sa kabundukan at kagubatan noon. Ano kaya ang maaaring
nangyari kung hindi napilit o napapayag ng mga Espanyol ang mga
Pilipinong lumipat ng kanilang tirahan?
Lagyan ng tsek ang mga pangungusap sa ibaba ang nagpapakita ng mga paraang
ginawa ng mga paring Espanyol upang mapagbago ang panahanan ng mga Pilipino
at ekis kung hindi.
________ Sapilitang pinalipat ng mga pari sa kapatagan ang mga Pilipinong nasa
kagubatan at kabundukan.
________ Binigyan sila ng lupa at bahay upang mahikayat na lumipat ng panahanan.
________ Ang mga pamilya sa isang barangay ay pinagsama-sama sa iisang lugar.
________ Binigyan ng gantimpala ang mga Pilipinong lumipat ng kanilang
panahanan.
________ Ang mga nakatira sa baybaying dagat ng di-mapaalis ay ginawang
kabayanan o kabisera.
Antas ng Masteri:
V. Takdang Aralin:
Iguhit ang panahanan ng mga Pilipino bago ang pananakop ng mga Espanyol at
panahanan sa panahon ng mga Espanyol.
Ikatlong Markahan
( Week 1 - day 4 )
AP5PKE – I.1.4
I. Layunin: Natatalakay ang Ginawang Pag-aangkop ng mga Pilipino sa Kanilang

Panahanan
II. Paksang Aralin:
A. Paksa: Pag-aangkop ng mga Pilipino sa kanilang panahanan
B. Sanggunian: Pilipino Ako, Pilipinas ang Bayan Ko pp. 45-46
C. Kagamitan: larawan ng panahanan at pagdiriwang, istrip ng kartolina
D. Balyu: Pagkamapagkaibigan sa bagong kakilala

1. Pagsasanay:
2. Balik-Aral:
Bakit nagbago ang panahanan ng mga Pilipino?
1. Pagganyak:
Tanungin ang mga bata kung sino sa kanila ang nakaranas na lumipat ng
tirahan.
Paano kayo naki-angkop sa inyong bagong tahanan?
2. Paglalahad:
a. Pagpapakita ng larawan ng panahanan at pagdiriwang.
Magtanong tungkol sa larawan

(Pangkatang Gawain ng Pangkat Isa hanggang Tatlo)
PAG-AANGKOP NG MGA PILIPINO SA KANILANG PANAHANAN
Upang manatili ang mga Pilipino sa mga bago nilang panahanan, tinuruan silang
magtanim ng palay. Kapag may mga pagdiriwang na panrelihiyon tulad ng pista o
mahal na araw, sila ay nanatili sa mga bahay na itinayo malapit sa simbahan. Dito sila
tumitira habang may pagdiriwang. Pagkatapos ng pagdiriwang, bumabalik sila sa
kanilang dating tirahan sa bukirin o sa may baybay-dagat.
Tanong:
1. Saan nanatili ang mga Pilipino kapag may pagdiriwang?
2. Ano ang itinuro sa kanila upang manatili sa kanilang bagong tahanan?
3. Paano naki-angkop ang mga Pilipino sa kanilang bagong panahanan?
3. Pagtatalakay:
(Gamitin ang concept cluster)
1. Saan nanatili ang mga Pilipino kapag may pagdiriwang?
2. Ano ang itinuro sa kanila upang manatili sila sa kanilang bagong
tahanan?
Nanatili sila sa bahay malapit sa simbahan kung may pagdiriwang panrelihiyon
PAG-AANGKOP NG MGA PILIPINO SA KANILANG PANAHANAN
an silang magtanim ng palay upang manatili pagkatapos ng pagdiriwang

Bumabalik sa dating tirahan pagkatapos ng pagdiriwang
Paano nakiangkop ang mga Pilipino sa kanilang panahanan?
Inaasahang Sagot:
Ang mga Pilipino ay nanatili sa kanilang panahanan kung may
pagdiriwang pangrelihiyon at bumabalik sa dati nilang tirahan sa bukid at
baybay-dagat pagkatapos.
2. Pagpapahalaga:
Bagong lipat sina Ryan sa Barangay Maligaya ngunit marami na siyang
kaibigan. Anong uri ng bata si Ryan?
Ano sa palagay ninyo ang ginawa ng mga Pilipino sa kanilang bagong
tahanan habang tumatagal?
Panuto: Piliin ang tamang sagot.
1. Ayaw ng mga ibang Pilipino sa kanilang bagong panahanan. Paano sila

napanatili doon?
A. Hinayaan na lang sila ng mga pari
B. Sapilitan silang pinalipat
C. Tinuruan sila ng Kristiyanismo
D. Tinuruan silang magtanim ng palay
2. Kapag may pagdiriwang tulad ng pista, ang Pilipino ay ___________.
A. Nagbabalik sa kabundukan at baybay-dagat
B. Nagsasayawan sa kalye
C. Nanatili sa kanilang bahay malapit sa simbahan
D. Wala silang ginawa
3. Sa pagtatapos ng pagdiriwang ang mga Pilipino ay ____________.
A. Bumabalik sa kanilang bagong buhay
B. Nanatili sa kanilang bagong bahay
C. Nanatili sa simbahan malapit sa kanila
D. Wala silang nagawa
4. Karamihan sa mga baybay-dagat ay mga ___________________.
A. magsasaka
B. mangangaso
C. mangingisda
D. minero
5. Kapag bagong lipat sa isang lugar dapat ay marunong kang ___________.
A. makipag-away
B. makipagkaibigan
C. makipaglaban
D. makipagtsismisan
Antas ng Masteri:
V. Takdang Aralin:
Sagutin ang tanong:
Paano napadali ng mga misyonero ang pagpapalaganap ng Kristiyanismo?
Ikatlong Markahan
( week 2 - day 1 )
AP5PKE – 2.1
I. Layunin: Naipaliwanag kung paano pinapahalagahan ang mga kababaihan sa

panahon ng mga ninuno.
II. Paksang Aralin:

A. Paksa: “Kababaihan sa Panahon ng mga Ninuno
B. Sanggunian: APSIIP pp. 13-14
C. Kagamitan: larawan na nagpapakita ng mga kababaihan at kalalakihan noong
unang panahon, istrip ng kartolina
D. Pagpapahalagang Moral: Pagbibigay halaga o galang sa mga babae
1. Pagbasa ng tula
BABAE
Babae, bakit marami ang sa iyo’y nabighani?
Bawa’t ngiti na makikita sa iyong mga labi
Pagod na nadama ay agad napapawi
Ganda mo ay talagang nakakabighani
Kababaihan noon sadyang pinapahalagahan

Saan man sila patungo, sila ay ginagalang
Sila ay may mga natatanging kakayahan
Mga prebiliheyo noon ay hindi lamang para sa mga kalalakihan
Sila ay puwede ring maghanapbuhay at makipagkalakalan

Gumawa ng tungkulin sa kanilang pamayanan
Nagpapakita ito na mga babae ay may kakayahan
Upang pamunuan ang kanyang nasasakupan.
2. Balik-Aral:
Ipakita ang dalawang larawan sa tsart.

A B
Isulat sa larawan A ang mabubuting ugali na ipinapakita mo sa kapatid mong

babae o sa mga kaibigan mong babae.
Isulat sa larawan B ang mabubuting asal na ipinapakita mo sa kapatid mong
lalaki o sa mga kaibigan mong lalaki.
1. Pagganyak:
Pagbasa ng Tugma:
Katayuan ng mga babae sa lipunan noon

Pagtingin mataas sa lahat ng pagkakataon
Karapatang ibinibigay nang walang pasubali
Magmana, maghanapbuhay lahat ay kasali.
Tanong:
- Sino ang pinag-uusapan sa tugma?
- Ano ang pagtingin sa mga babae noong unang panahon?
- Anu-ano ang karapatang ibinigay sa kanila?
2. Paglalahad:
a. Ipakita ang larawan.
Tanong:
Ano ang napapansin mo sa paglalakad ng mga babae at lalaki?
Unang Pangkat
Panuto: Basahin ang komik strip. Sagutin ang mga tanong pagkatapos sa ibaba.
Tanong:
1. Ano ang pinag-uusapan ng mag-ina?
2. Paano ipinapakita ng mga kalalakihan ang paggalang sa mga babae
noong unang panahon?
Ikalawang Pangkat
Panuto: Basahin ang maikling talata at sagutin ang mga tanong sa manila paper.
May mataas na pagtingin sa mga babae ang mga unang Pilipino. Kinikilala ng mga
batas ng barangay na ang babae ay kapantay ng mga lalaki. Pinahahalagahan sila sa
larangan ng kabuhayan, pamamahala sa tahanan at maging sa kabutihang asal o pag-uugali.
Sa kabuhayan, maaari silang magaman at mag-angkin ng ari-arian. Maaari rin

silang maghanapbuhay at makikipagkalakalan.
Sa pamamahala, kapag ang datu ay walang anak na lalaki maaaring ang kanyang
anak na babae at tanghaling pinakapinuno. Ang babae ay may higit na karapatan sa
pagbibigay ng pangalan sa mga anak. Nagpapakita rin ng kabutihang asal sa mga babae
noon. Iginagalang din sa buong barangay ang mga babae. Kapag naglalakad sa daan ang
mga babae ay nauuna sa lalaki.
Pinahalagahan din ang mga babae sa tahanan. Kapag malapit ng ikasal naglilingkod
muna ang lalaki sa pamilya ng babae. Ito ay tanda ng kanyang matapat na layunin.
Nagkakaloob din ang lalaki ng bigay-kaya sa pamilya ng babae. Ito ay maaaring pera,
ginto, ari-arian o anumang mahalagang bagay. Ang mga babae rin ang gumawa ng
pangunahing tungkulin sa bahay.
Mga Tanong:
1. Anong uri ng pagtingin ang ipinakita ng mga unang Pilipino sa mga kababaihan?
2. Sa anong paraan pinahahalagahan ang mga kababaihan?
3. Paano pinahahalagahan ang mga babae sa kabuhayan? Sa pamamahala? Sa tahanan? At sa
kabutihang asal?
c. Pagpapaskil/Pag-uulat
3. Pagtatalakay:
(Gamitin ang semantic web sa pagsasagot ng tanong)
Anong uri ng pagtingin ang ipinakita ng mga unang Pilipino sa mga
kababaihan?
Pinapahalagahan ba nila ang mga babae?
Saan pinahalagahan ang mga babae noon?
Paano pinahahalagahan ang mga babae sa kabuhayan? Sa pamamahala?
Sa tahanan? Sa kabutihang asal?
Bakit pinahalagahan ng mga unang Pilipino ang mga kababaihan?
Babae ang nauna sa lalaki kapag kasabay naglalakad
KABUTIHANG ASAL
Paano pinahahalagahan ang mga babae ng mga unang Pilipino?

KABUHAYAN TAHANAN
Maaaring magmana Gumagawa ng pangunahing tungkulin sa ba

Maaaring maghanapbuhay PAMAMAHALA Naglilingkod ang lalaki sa bahay ng babaen
Maaaring makipakalakalan
Maaaring maging pinuno

May karapatan sa pagbigay ng pangalan sa mga anak
C. Pagwakas na Gawain:
Pinahahalagahan ng mga unang Pilipino ang mga kababaihan sa

pamamagitan ng sumusunod:
a. Maaaring maging pinuno
b. Maaaring magmana
c. Iginagalang
d. Atpb.
2. Pagpapahalaga:
Lilipat kayo sa bagong silid-aralan. Nakita mong magbubuhat ng malalaking

kahon ang dalawang babaeng kamag-aral. Nakita mong hindi nila kaya ang
Gawain at meron ka ring ginagawa. Ano ang gagawin mo? Bakit? Anong
katangian meron ka?
a. Bakit mataas ang pagtingin ng mga unang Pilipino sa mga kababaihan?

b. Ano kaya ang mangyayari kung hindi pantay ang pagtingin ng mga
unang Pilipino sa mga babae noon?
Panuto: Basahin nang mabuti ang bawat pangungusap. Isulat sa papel ang tamang
sagot.
1. Iginagalang ang mga babae noong unang panahon.
A. Lumalakad ang babae nang nauna sa lalaki.
B. Lumalakad ang mga lalaki nang nauna sa mga babae.
C. Lumalakad na iba ang daanan ng babae at lalaki.
D. Lumalakad na sabay ang lalaki at babae.
2. Ang sumusunod na nagpapatunay na kapantay ng mga lalaki ang mga babae.
Alin dito?
A. Gumagawa ng pangunahing tungkulin sa bahay ang mga babae.
B. Maaari silang magmana ng ari-arian.
C. Nakakaloob ang lalaki ng bigay-kaya sa pamilya ng babae.
D. Naglilingkod muna ang lalaki sa pamilya ng babae.
3. Ang babae ay maaaring mamuno kapag _________?
A. Higit na matalino ang babae sa lalaki
B. Nanalo sa labanan
C. Siya ay panganay na anak
D. Walang anak na lalaki ang datu
4. Pinahahalagahan ng lalaki ang babae kapag malapit na silang ikasal.
A. Maghintay ang lalaki sa mga gawaing ibinigay sa kanya ng babae.
B. Nagkakaloob ng bigay-kaya ang babae sa lalaki.
C. Naglilingkod ang lalaki sa tahanan ng babae.
D. Naglilingkod ang babae sa tahanan ng lalaki.
5. Ang kababaihan ay hindi pinapayagang gumawa ng mabibigat na Gawain sa
bahay o bukid. Sila ay ipinagtatanggol sa sinumang lumampastangan sa kanila.
Ito ay pinaglingkuran ng magiging asawa. Ano ang pinatutunay nito?
A. Iginagalang ang mga babae sa lipunan.
B. Mababa ang katayuan ng babae sa lipunan.
C. Mahina ang mga babae.
D. Mapagmahal ang mga babae.
Antas ng Masteri:
V. Takdang Aralin:
Gumupit o gumuhit ng larawan na nagpapakita ng paraan ng pagpapahalaga at
isagawa sa short size bond paper.
Ikatlong Markahan
( week 2 - day 2 )
AP5PKE – II.1.2
I. Layunin: Natutukoy ang naging katayuan ng mga kababaihan sa panahon ng

Espanyol.
II. Paksang Aralin:

A. Paksa: “Katayuan ng mga Kababaihan sa Panahon ng Espanyol”
B. Sanggunian: MISOSA/LRMDS, CG/TG
C. Kagamitan: larawan ng mga kababaihan/larawan ng ina na nagluluto para sa
mga anak, tsart, plaskard, activity card
D. Pagpapahalagang Moral: Pagbigay galang at halaga sa mga kababaihan

1. Pambungad:
Pag-awit ng “Ang Dalagang Pilipina”
Ang dalagang Pilipina, Parang tala sa umaga

Kung tanawin ay nakaliligaya
May ningning na tangi at dakilang ganda
Maging sa ugali’t, maging sa kumilos
Mayumi, mahinhin, mabini ang lahat ng ayos
Malinis ang puso, maging sa pag-irog
May tibay at tining ng loob.
Bulaklak na tanging marilag
Ang bango ay humahalimuyak
Sa mundo’y dakilang panghiyas
Pang-aliw sa pusong may hirap
Batis ng ligaya at galak,
Hantungan ng madlang pangarap
Iyan ang dalagang Pilipina
Karapat-dapat sa isang tunay na pagsinta.
2. Balik-Aral:
Punan ng sagot ang puwang. Hanapin sa loob ng kahon.
Dayang kawalan ng paggalang

nauuna bigay-kaya
naglilingkod
a. _______ ang tawag sa babaing datu.

b. Kapag ang lalaki ang nauna sa paglakad.
c. Bilang paggalang, _______ ang mga babae sa paglakad.
d. _______ ang lalaki sa pamilya ng babae bago sila ikasal.
e. Nagkaloob ang lalaki ng ________ sa pamilya ng babae tulad
ng pera, ginto at ari-arian.
1. Pagganyak:
Pagpapakita ng larawan ng mga babaeng nakasuot ng kasuotang pang

Maria Clara.
Tanong:
Ano ang naaalala mo kapag nakakakita ka ng mga babaeng ganito ang
kasuotan?
2. Paglalahad:
a. Ipakita ang larawan ng isang nanay na nagluluto para sa kanyang mga
anak.
Magtanong tungkol sa larawan
(Pangkatang Gawain ng Una hanggang sa Tatlo)

Panuto: Basahin ang sumusunod na sanaysay.
ANG KABABAIHAN SA PANAHON NG ESPANYOL
Sa panahon ng Espanyol ang mga kababaihan ay iginagalang at ikinararangal din. Sila ay sa

tahanan lamang. Inaasikaso nila ang pangangailangan ng kanilang asawa at mga anak sa
tahanan. Tungkulin ng kanilang asawa na ibigay sa kanila ang kinikita sa paghahanapbuhay.
Hindi pinapayagang makisalamuha ang mga babae sa mga lalaki. Hindi sila pinapayagang
dumalo sa mga kasayahan nang nag-iisa. Kailangang may kasamang kapatid o sinumang
kamag-anak.
Hindi rin sila kailangang makaabot sa mataas na pinag-aralan tulad ng pagiging doktora,
manananggol o inhinyera. Sa halip ay sinasanay silang maging mabuting maybahay at
mapagmahal sa ina.
Kung tagurian ang mga babae ay Maria Clara dahil ang Maria Clara ay simbolo ng pagiging
mahinhin, mahinahon, mapagpakumbaba, matimpi at maingat sa pagkilos.
Tanong:
1. Anu-ano ang tungkulin sa tahanan ng mga kababaihan?
2. Paano pinoproteksyonan ang mga kababaihan noon sa panahon ng Espanyol?
3. Bakit tinagurian silang Maria Clara?
3. Pagtatalakay:
1. Anu-ano ang tungkulin ng mga kababaihan sa panahon ng Espanyol?

2. Paano naipakita ang pagproteksyon sa mga kababaihan?
3. Bakit tinagurian silang Maria Clara?
4. Ano ang naging katayuan ng kababaihan sa panahon ng Espanyol?
Sila ay sa tahanan lamang. Inaasikaso ang pangangailangan ng kanilang asawa at mga anak sa tahanan
Sinasanay na maging mabuting maybahay at mapagmahal na ina. Hindi rin kailangang makaabot sa mataas na
Katayuan ng kababaihan sa Panahon ng Espanyol
Hindi pinapayagang makisalamuha sa mga lalaki. Hindi pinapayagang dumalo sa kasiyaha

1. Paglalahat:
Ano ang nagging katayuan ng kababaihan sa panahon ng Espanyol?

Sagot:
( - Inaasikaso ang pangangailangan ng kanilang asawa at mga anak.
- Sinasanay na maging mabuting maybahay at mapagmahal na Ina.
- Hindi pinapayagang makisalamuha sa mga lalaki.
- Hindi kailangang makaabot sa mataas na antas ng edukasyon.
2. Pagpapahalaga:
Nakita mong tinutukso ng mga kaklase mo ang kaibigan mong babae. Inawat
mo sila at sinabihan na huwag na nila itong ulitin. Nagpasalamat sa iyo ang
kaibigan mo. Anong ugali ang dapat ipakita sa mga kababaihan?
Anu-anong katangian ng isang dalagang Pilipina noon ang nais mong

taglayin? Bakit?
V.
Panuto: Lagyan ng tsek (  ) ang patlang kung ang pangungusap ay tumutukoy sa
naging katayuan ng mga kababaihan sa panahon ng Espanyol at ekis ( x ) kung hindi.
______Inaasikaso ang pangangailangan ng kanilang asawa at mga anak.

______Naghahanap ng trabaho para sa pamilya.
______Sinasanay na maging mabuting maybahay at mapagmahal sa Ina.
______Hindi pinapayagang makisalamuha sa mga lalaki.
______Pinapayagang dumalo sa mga kasiyahan kahit walang kasama.
Antas ng Masteri:
VI. Takdang Aralin:
Magsaliksik tungkol sa kasuotan ng mga kababaihan sa panahon ng Espanyol.

Ihambing mo ito sa kasuotan ng mga babae sa kasalukuyan.
Ikatlong Markahan
( week 2 - day 3 )
AP5PKE – 2.1.3
I. Layunin: Natatalakay ang mga tradisyunal at di-tradisyunal na papel ng mga babae

sa lipunan ng sinaunang Pilipino.
II. Paksang Aralin:
A. Paksa: “Mga Tradisyunal at Di-Tradisyunal na Papel ng mga Babae sa
Lipunan ng Sinaunang Pilipino”
B. Sanggunian: CG, Budget Outlay, Makasaysayan ang Pilipinas 5, pahina 70-71
C. Kagamitan: larawan ng mga bahaging ginagampanan ng mga babae, tsart,
aktibiti kard
D. Balyu: Pagbibigay galang sa mga kababaihan

1. Pambungad
Awit:
Ang Dalagang Pilipina
2. Balik-Aral:
Tanong:
Anu-ano ang katayuan ng kababaihan sa panahon ng Espanyol?
1. Pagganyak:
Pagbasa ng Tugma:
Papel ng mga babae sa lipunan noon

Pangkaraniwang makikita sa loob ng tahanan sa lahat ng
pagkakataon
Pagkataong makapag-aral ay naibigay sa kanila
Kaya nagbago ang pagtingin at pagkilala.
Sino ang pinag-uusapan sa tugma?

Ano ang papel ng mga kababaihan noon?
Paano nagbago ang pagtingin at pagkilala sa mga kababaihan sa lipunan
noon?
2. Paglalahad:
a. Pagpapakita ng mga larawan ng mga ginagawa ng mga kababaihan noon
sa lipunan.
Tanong:
-Ano ang nasa larawan?
-Anu-ano ang tradisyunal na papel ng mga babae sa lipunan ng
sinaunang Pilipino?
-Anu-ano ang di-tradisyunal na papel ng mga babae sa lipunan ng
sinaunang Pilipino?
1. Pagpapangkat ng mga bata. (3 pangkat)

4. Pagpapaskil / pag-uulat
Pangkatang Gawain ng pangkat isa hangang tatlo.
Panuto: Basahin ang tungkol sa mga tradisyunal at di-tradisyunal na papel ng mga babae sa
lipunan ng sinaunang Pilipino.
Tradisyunal at Di-Tradisyunal na Papel ng mga Babae sa Lipunan ng mga Sinaunang Pilipino
Pangkaraniwang nakikita ang mga babae sa loob ng tahanan lamang. Siya ang namamahala rito
at ginagampanan ang tungkulin ng isang ina at asawa. Sa kanyang mga balikat nakaatang ang
mga gawaing tulad ng paglilinis, pagluluto, paglalaba at pag-aaruga sa mga anak. Siya ang
nagbabadyet at ingat-yaman ng tahanan. Tinitiyak niyang naibibigay sa mga kasambahay ang
lahat ng kanilang pangangailangan.
Nang mabigyan ng pagkakataong makapag-aral ang mga kababaihan, nagbago ang

pagtingin sa kanila ng pamayanan. Tumaas ang pagtingin at pagkakilala sa kanila. Nakuha rin
nila ang paggalang ng mga tao lalung-lalo na nang ang iba sa kanila ay italaga bilang mga guro
sa mga paaralang primarya.
Sagutin ang mga tanong:

Anu-ano ang mga tradisyunal na papel ng mga babae sa lipunan ng sinaunang Pilipino?
Ano ang mga bahaging ginagampanan ng mga babae sa lipunan?
Anu-ano ang mga di-tradisyunal na papel ng mga babae sa lipunan ng sinaunang Pilipino?
3. Pagtatalakay:
(Gamitin ang Graphic Organizer)
TRADISYUNAL DI-TRADISYUNAL
1. Pagbuo ng Kaisipan:
Anu-ano ang mga tradisyunal at di-tradisyunal na papel ng mga babae sa

lipunan ng sinaunang Pilipino?
2. Pagpapahalaga:
Lilipat kayo sa bagong silid-aralan. Nakita mong magbubuhat ng malalaking

kahon ang dalawang babaeng kamag-aral. Nakita mong hindi nila kaya ang
gawain at meron ka ring ginagawa. Ano ang gagawin mo? Bakit? Anong
katangian meron ka?
Paano kaya kung ang tradisyunal na papel ng mga babae sa lipunan ng

sinaunang Pilipino ay hindi nabigyan ng pagkakataong mabago, may mga
naging guro ba tayong mga babae sa ngayon?
Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na tanong.
1. Anu-ano ang mga tradisyunal na papel ng mga babae sa lipunan noon?

2. Anu-ano ang mga di-tradisyunal na papel ng mga babae sa lipunan noon?
Antas ng Masteri:
V. Takdang Aralin:
Gumupit o gumuhit ng larawan na nagpapakita ng mga ginagampanan ng mga babae
sa lipunan ngayon. Idikit o isagawa sa short bond paper.
Ikatlong Markahan
( week 2 - day 4 )
AP5PKE – II.1.4
I. Layunin: Natatalakay ang pangangailangan sa pagpapabuti ng katayuan ng mga

babae.
II. Paksang Aralin:

A. Paksa: “Pagpapabuti sa Kalagayan ng mga Babae”
B. Sanggunian: CG/TG/Budget Outlay
C. Kagamitan: plaskard ng mga tungkuling ginagampanan ng mga babae, mga
larawan ng mga nanay na may iba’t-ibang trabaho
D. Balyu: Pagkamapagmalasakit sa kapakanan ng kababaihan
1. Pagsasanay:
Paano nakaapekto ng edukasyong kolonyal sa pagpapahalaga ng mga

Pilipino?
2. Balik-Aral:
Anu-ano ang bahaging ginagampanan ng mga babae?

- Naging guro, makapagtrabaho sa pamahalaan, namumuno atbp.
1. Pagganyak:
Pagsagot sa puzzle:
X P X W V R R N
K A T A Y U A N
P M X Q X V Q V
P A A R A L A N
S Y V F Z W X Y
B A Q F X Q Z Z
C N X Z Q N M M
B A B A E W Q P
X N X V V P R T
2. Paglalahad:
a. Pagpapakita ng larawan.
Larawan tungkol sa mga tungkuling ginagampanan ng mga babae.

Tanong:
Sinu-sino kaya ang nasa larawan?
Anu-ano ang kanilang mga tungkulin?
Pangkatang Gawain ng Pangkat Isa Hanggang Tatlo
Panuto: Basahin ng mabuti ang tungkol sa pagpapabuti sa kalagayan ng

mga babae pagkatapos sagutin ang mga sumusunod na mga tanong.
Nakita nga mga Espanyol na kailangang ihanda ang mga babae

upang maging mabuting ina at asawa kaya nagtatag ang mga ito ng mga
paaralan para sa mga babae. Sa pagbibigay ng pagkakataong makapag-
aral ang mga babae, nagkaroon sila ng pagkakataong manilbihan sa
pamayanan tulad ng mga kalakihan.
Itinatag ang Kolchiyo ng Sta. Isabel, Kolehiyo ng Sta. Rosa at

Kolehiyo ng Sta. Potenciana. Nakapag-aral ang mga babae at inihanda
sila na gumanap ng tungkulin bilang asawa at ina. Sa mga kolehiyong ito
itinuro ang doktrina kristiyana, Espanyol, Latin, Kasaysayan,
Matematika, Musika, magandang-asal, pagpipinta, at sining pantahanan
tulad ng pananahi, pagbuburda, paggawa at pag-ayos ng mga bulaklak.
Binuksan din ang Nueva Caceres at Superior Normal School

upang ihanda sila sa tungkuling makapagturo sa mababang paaralan.
Kinilala sila at iginalang na tulad ng kalalakihan.
Mga Tanong:
1. Ano ang itinatag ng mga Espanyol upang ihanda ang mga babae
upang maging mabuting ina at asawa?
2. Paano nakaapekto sa katayuan ng mga babae ang pagbibigay sa
kanila ng pagkakataong makapag-aral?
3. Anu-ano ang mga paaralan na itinatag para sa mga kababaihan?
4. Anu-ano ang mga asignaturang itinuro sa mga kababaihan?
c. Pagpapaskil/Pag-uulat
3. Pagtatalakay:
(Gamitin ang tri-question approach)

Ano ang itinatag ng mga Espanyol upang ihanda ang mga babae upang
maging mabuting ina at asawa?
Anu-ano ang mga paaralan na itinatag para sa mga kababaihan?
Paano nakaapekto ang edukasyon ng mga babae sa kanilang katayuan?
Paano napabuti ang katayuan ng mga babae?

Inaasahang sagot:
May naitatag na paaralan at pagsasanay para sa kababaihan upang
mapabuti ang katayuan ng mga babae.
2. Pagpapahalaga:
Si Kapitan Nestor ay nagtatag ng isang proyektong pangkabuhayan para sa

mga kababaihan na walang trabaho. Ano ang ipinakita ni Kapitan Nestor?
Bakit dapat bigyan ng pagkakataong umunlad ang mga kababaihan?
IV. Pagtataya:
Panuto: Basahing mabuti ang mga pangungusap at isulat ang inyong sagot sa inyong
sagutang papel.
1. Inihanda ang mga babae sa pagiging mabuting asawa at ina. Ano ang itinuro sa
mga kababaihan?
A. Aritmetika
B. Kagandahang-asal
C. Kasaysayan
D. Sining pantahanan
2. Alin sa mga ito ang naghanda sa mga babae para makapagturo?
A. Pag-aaral sa Kolehiyo ng San Jose
B. Pag-aaral sa Superior Normal School sa Maynila
C. Pag-aaral sa Unibersidad ng San Ignacio
D. Walang tamang sagot.
3. Kailangan ng babae na maging mahusay na ina sa tahanan kaya siya ay nag-aaral
ng _________.
A. Abogasya
B. Aritmetika
C. Pagtuturo
D. Pananahi, pagluluto at iba pa.
4. Mapapabuti lamang ang katayuan ng mga babae kung sila ay ________.
A. Nakapagtapos ng pag-aaral
B. Maagang nakapagtrabaho at hindi nag-aaral
C. Nakapag-asawa ng maaga
D. Nakapagtrabaho sa mayamang amo
5. Malaki ang ginagampanan ng babae sa tahanan at lipunan. Paano natin sila
pakikitunguhan?
A. Igalang at pagmalasakitan
B. Ipagawa ang lahat ng gawain
C. Pagsalitaan ng di-mabuti
D. Tratuhing utusan sa bahay
Antas ng Masteri:
V. Takdang Aralin:
Magtanong sa mga kamag-anak ninyong matatanda kung anong asignatura ang
nagugustuhan niya noong unang panahon. Bakit?
(IKATLONG MARKAHAN –Week 3 Day 1)
I. Layunin
Naipaliliwanag ang impluwensiya ng Kulturang Espanyol sa Kulturang Pilipino (AP5

KPK-IIIc-3.1)
II. PAKSANG ARALIN
A. Paksa: Ang mga Impluwensya ng Kulturang Espanyol sa Kulturang Pilipino
B. Sanggunian: Pilipino Ako, Pilipinas ang Bayan Ko 4, pahina 194-196
Kapaligirang Pilipino 4, pahina 208-213
C. Kagamitan: mga larawang nagpapakita ng impluwensyang Espanyol sa kultura
D. Pagpapahalaga: PAGKAMATIPID
III. MGA GAWAIN SA PAGKATUTO

A. Panimulang Gawain
1. Pagsasanay
Pagbasa ng mga salitang may kaugnayan sa antas ng katayuan ng mga
Pilipino
1. Pagganyak
Pagbasa ng tula, panalangin o awiting Espanyol
Padre Nuestro
Que estas en lo cielo
Santi pecado
De alto nombre vinganos
May naunawaan ba kayo sa binasa niyo? Ano kayang bansa ang
gumagamit ng wikang ito? Sino ang nagdala ng wikang ito sa atin?
2. Paglalahad
a. Ipaskil ang mga larawan may kaugnayan sa kulturang Pilipino gaya ng
santo,
kapistahan atbp.
( Ano ang kinalaman ng mga larawang ito sa aralin natin?)
1. Pagpapangkat sa mga bata
2. Pagbibigay ng pamantayan
3. Pagsasagawa ng gawain
c. Pagpapaskil/ pag-uulat
Impluwensya ng Kulturang Pilipino

Nag-iba ang pananampalataya ng mga Pilipino nang sila ay maging Kristiyano.
Ang pagsamba sa mga diyus-diyosan ay napalitan ng pagsamba sa iisang Panginoon.
Itinuro ang mga sacramento. Nagdaos ng pista taun-taon para sa mga santo ng mga
bayan at lalawigan. Nagkaroon ng apelyido ang ating mga ninuno.
Ang sining ng mga unang Pilipino ay naipahayag sa pamamagitan ng disenyong
naiukit sa mga kagamitan. Nadagdagan ito ng paglililok at pagpinta nang dumating
ang mga Espanyol.
Sa musika, gumamit sila ng mga kagamitan tulad ng kahoy, kawayan, dahon, at
sungay ng kalabaw bilang mga instrumentong pangmusika kagaya ng kudyapi,
pasyok, tambuli at gong. Nadagdagan ito ng gitara, biyulin, alpa at bandurya sa
panahon ng mga Espanyol.
Ang sayaw at awit nila ay para lamang sa isang okasyon tulad ng sayaw at awit sa
pakikidigma, sa pagsamba, sa patay at sa kasayahan. Nang dumating ang mga
Espanyol, nadagdagan ito kung may kapistahan at pagdiriwang tulad ng mga sayaw
at awiting La Paloma, Cariñosa, Kuratsa at marami pa.
Ang wikang katutubo ay ginagamit na lamang ng ilang pangkat ng lipunan.
Espanyol na ang ginamit bilang wikang pambansa. Ang katutubong alibata ay
napalitan ng alpabetong Espanyol. Nabago din ang panitikan. Ito ay nauukol na sa
relihiyon kagaya ng senakulo, balagtasan, sarsuela at iba pa.
Natutuhan din ang paglalaro ng baraha, ang sabong, ang karera ng kabayo, loterya,
at kara y cruz at ang kaugaliang pagpapaliban ng gawain at pagpapahinga matapos
kumain.
Panuto: Basahin ang talata at ibigay ang naging pagbabago sa bawat larangan
dulot ng pakikipag-ugnayan sa mga Espanyol. Punan ang tsart sa ibaba.
Larangan ng Kultura Unang Pilipino Panahon ng

Espanyol
1. pananampalataya Diyus-diyosan
2. sining Pag-uukit
3. instrumentong Kudyapi,pasyok,tambuli,gon
pangmusika g
4. sayaw at awit Isang okasyon
5. wika katutubo
6. laro katutubo
7. kaugalian katutubo
8. panitikan katutubo
3.Pagtatalakay
Noon, ang mga Pilipino ay sumasamba sa mga anito at diyus-diyosan
ngunit nang dumating ang mga Espanyol sino na ang kanilang sinasamba? Anu-anong
mga pagbabago sa pananampalataya ang dala ng mga Espanyol sa larangan ng sining,
wika, arkitektura, panitikan, edukasyon, pamamahala at kaugalian? Ano ang naging
epekto nito pagbabagong ito sa kultura ng mga unang Pilipino?
Larangan ng Kultura Unang Pilipino Panahon ng Espanyol

1. pananampalataya Diyus-diyosan Kristiyanismo
2. sining Pag-uukit Paglililok at pagpipinta
3. instrumentong pangmusika Kudyapi,pasyok,tambuli,gong gitara, biyulin, alpa at
bandurya
4. sayaw at awit Isang La Paloma, Cariñosa,
okasyon(patay,pakikidigma) Kuratsa
5. wika Katutubo (alibata) Alpabetong Espanyol
6. laro katutubo Sabong,karera sa kabayo
7. kaugalian katutubo Pamamahinga matapos
kumain
Pagpapaliban ng gawain
8. panitikan katutubo Senakulo
C. Pangwakas na Gawain
1. Pagbuo ng Kaisipan
Anu-ano ang mga pagbabagong naganap sa ating kultura sa panahon ng
Espanyol? ( Maraming pagbabagong naganap sa kulturang Pilipino sa panahon ng mga
Espanyol.)
2. Pagpapahalaga:
Isa sa mga kaugaliang namana natin sa mga Espanyol ay ang pagdaraos
ng kapistahan. Tuwing kapistahan ng barangay, simple lamang ang paghahanda nina
Mang Teban. Naghahanda lamang sila nang makakayanan at hindi nangungutang para
makapaghanda. Anong kaugalian ang ipinakikita nila?
Alin sa mga impluwensyang natalakay ang nagustuhan mo? Bakit?
Paano ito nakatutulong sa pamumuhay ng mga Pilipino?
IV. PAGBIBIGAY HALAGA
Pumili ng 2 impluwensyang Espanyol sa kulturang Pilipino at ipaliwanag kung
paano nito binago ang kulturang Pilipino.
a. pananampalataya d. sayaw
b. sining e. kaugalian
c. musika
Antas ng masteri:
Desisyon sa pagtuturo:
V. TAKDANG ARALIN
Magdala ng mga larawang nagpapakita ng kulturang Espanyol.
I. Layunin
Natatalakay ang bahaging ginagampanan ng Kristiyanismo sa kultura at tradisyon

ng mga Pilipino.
II. PAKSANG ARALIN

A. Paksa: Ang Bahaging Ginagampanan ng Kristiyanismo sa Kultura at
Tradisyon ng mga
Pilipino (AP5KPK-IIIc-3.1)
B. Sanggunian: MAKISIG….Ang Lahing Pilipino, pahina 275
Kapaligirang Pilipino 4, pahina 208-213
C. Kagamitan: mga larawang nagpapakita ng impluwensyang Espanyol sa kultura
D. Pagpapahalaga: PAGKAMASINOP SA PAGGASTA NG PERA

1. Balik-aral
Sa anong larangan ng kultura ang may impluwensya ng Espanyol?
1. Pagganyak
Laro: Hanapin ang kapareha
Ang bawat mag-aaral ay may hawak na istrip na may nakasulat na salitang

may kaugnayan sa kulturang Pilipino. Hanapin ng bawat isa ang kaugnay nito.
relihiyon Kristiyanismo sayaw Cariñosa
2. Paglalahad
a. Ipaskil ang mga istrip na hawak ng mga bata na may kaugnayan sa
kulturang Pilipino.(Maghanda ng maraming istrip.)
Ang Paglaganap ng Kristiyanismo sa mga Bayan

Itinuro ng mga prayle sa mga katutubong Pilipino ang doktrina at mga ritwal ng kristiyanismo. Ang mga
ito ay ang madalas na pagsisimba, relihiyon Diyos-diyusan
palagiang pagbabasa Kristiyanismo
ng bibliya, pagpapahalaga sa mga imahen,
pagrorosaryo, at pag-nonobena. Naging kawili-wili naman para sa mga katutubo ang pagdaraos ng misa sa
mga kabayanan dahil nabigyan sila sining nakaukit
ng pagkakataong magkasama-sama Paglililok Pagpipinta tungkol sa
at makapag-usap-usap
kanilang mga karanasan.
Mga tanong:
1. Anong mga doktrina at ritwal ng kristiyanismo ang itinuro ng mga prayle?
2. Bakit naging kawili-wili sa mga katutubo ang pagdaraos ng misa?
Nagustuhan ng mga Pilipino ang mga masasayang seremonya ng simbahan tulad ng kasalan, binyagan
at kumpil. Ang mga taunang okasyon tulad ng kapaskuhan, kapistahan ng mga Patron at Flores de Mayo ay
nakapagpapasaya sa kanila dahil nakapagluluto sila ng mga putahe ng lutuing natutunan sa mga Espanyol.
Mga tanong:
1. Anong mga masasayang seremonya ng simbahan ang nagustuhan ng mga
Pilipino?
2. Bakit nakapagsasaya sa mga Pilipino ang kapaskuhan at kapistahan?
Nakawilihan din ng mga Pilipino ang mga gawain at pagpu-prusisyon ng
simbahan kung mahal na araw, pakikilahok sa pagbasa o pag-awit ng pasyon at
pagdaraos ng sinakulo. Dito ipinapakita nga mga tao ang pagdadalamhati sa araw ng
kamatayan ni Hesus, na ang iba’y nagpipinitensya o namamanata para sa kanilang mga
hinihiling sa Diyos o pagpapasalamat sa mga biyayang natamo.
Ang mga itinayong plasa ng mga Espanyol sa mga poblacion ay malapit sa
simbahan, bahay ng mga principalia at mahahalagang tao, palengke at sementeryo.
Sa pagdami ng mga tao, itinatag ang mga visitas o maliit na kapilya para
makapagsimba ang mga tao
.
Mga tanong:
1. Anong mga gawaing panrelihiyon ang ginagawa kung Mahal na Araw?
2. Bakit nila ginagawa ito?
3.Pagtatalakay
Anong mga gawaing Kristiyanismo ang ipinakilala ng mga Espanyol?
Paano ito tinangkilik ng mga Pilipino?
Ano ang naging resulta nito sa katutubong kultura at tradisyon?
Mga Gawaing Paano ipinapakita o Ano ang kinahinatnan?

Kristiyanismo ginagawa?
Pagdaraos ng misa Nagsisimba, nagbabasa ng Nawala ang katutubong
bibliya, nagrorosaryo at kultura at tradisyon dahil
nagnonobena…….. napalitan ng kulturang
Mga seremonya ng Nagpapakasal, Espanyol. Naging
simbahan nagpapabinyag… kristiyano ang mga
Pagdaraos ng mga okasyon Nagdaraos ng kapistahan, Pilipino.
kapaskuhan, Flores de
Mayo…
(Maaaring dagdagan ang mga tala sa tsart para magkaroon ng maraming halimbawa.)
1. Pagbuo ng Kaisipan
Paano binago ng kristiyanismo ang kultura at tradisyon ng mga Pilipino?
2. Pagpapahalaga:
Tuwing kapaskuhan naghahanda ang mag-anak ni Mang Kadyo. Sa
paghahanda pinipili nila ang mga pagkaing masustansya at masasarap ngunit mura
lamang. Hindi sila magarbo kung maghanda. Anong katangian ang ipinakikita nila?
Dapat ba silang tularan?Bakit?
Alin sa mga gawaing kristiyano ang nagustuhan mong gawin? Sa iyong
palagay nakabubuti ba ito sa pananampalataya mo bilang kristiyano? Bakit?

Ipaliwanag sa lima o higit pang pangungusap kung paano ginampanan ng
kristiyanismo ang pagbabago sa kultura at tradisyon ng mga Pilipino?
Antas ng masteri:
V. TAKDANG ARALIN
Magdala ng mga larawang nagpapakita ng mga gawaing kristiyano tulad ng
pagpapabinyag, pagpapakasal at iba pa.
I. LAYUNIN
Nasusuri ang ginawang pag-aangkop ng mga Pilipino sa kulturang ipinakilala ng
Espanyol (AP5KPK-IIIc-3.2)
II. PAKSANG ARALIN

A. Ang Pag-aangkop ng mga Pilipino sa Kulturang Espanyol
B. Sanggunian: Pilipinas: Perlas ng Silangan pp. 188-198
Pilipino Ako, Pilipinas ang Bayan Ko, pahina 248-254
C. Kagamitan: larawan ng mga pista, santa kruzan, pagbibinyag,
pagpapakasal, paghahalik sa kamay ng matatanda at iba pang
nagpapakita ng impluwensyan ng kulturang Espanyol
D. Pagpapahalaga: PAGKAMAPAGMAHAL SA KULTURANG PILIPINO
1. Balik-aral
Ano ang ginampanan ng Kristyanismo sa kultura at tradisyon ng mga
Pilipino?
Paano binago ng Kristyanismo ang tradisyon at kultura ng mga Pilipino?
1. Pagganyak
Pagsasadula ng mga pangyayaring nagaganap gaya ng pista, binyag,
pagpapakasal, pagsasabong.(May pangkat na inihanda ang guro na
magpapakita.)
2. Paglalahad
a. Ipaskil ang larawan/collage ng mga impluwensiya ng Espanyol.
( Ano ang makikita sa larawan? Ano ang kinalaman nito sa kulturang
Pilipino?)
PANGKATANG GAWAIN
Nagsimula lamang ang unti-unting pagbabago sa kultura ng mga katutubong

Pilipino ng dumating na ang mga prayle o misyonero sa bansa. Nag-aral ng wikang
katutubo ang mga misyonero o prayle habang nakikisalamuha kaya bumilis ang
pagpapalaganap ng Kristiyanismo.
Maraming Pilipino ang naging masaya sa bagong usbong na paniniwala dahil
nabigyan sila ng mga pagkakataong magkasamasama at maging masiyahin sa mga
bagong okasyong ipinakilala ng mga Espanyol. Maraming nagbago sa larangan ng
sining na higit na makikita sa mga itinayong simbahan na may istilong Baroque,
Gothic at Corinthian.
Sa larangan ng pagpipinta, maraming Pilipino ang nagtamo ng medalya na ang
tema ay nakikitaan ng maka-relihiyong ideya ng katolisismo o kaya nama’y
nagpapamalas ng mga karanasan ng mga Pilipino sa panahon ng pananakop ng
Espanya sa Pilipinas. Si Juan Luna ay nagtamo ng madalyang ginto noong 1884 sa
Exposicin General de Bellas Artes sa kanyang ipinintang Spolarium. Siya rin ang
gumuhit ng kilalang The Blood Compact.
Si Felix Resureccion Hidalgo naman ay kilala sa kanyang ipinintang The
Christian Exposed to the Populace. Si Mariano Madriñan ng Paete ay kilala sa
paglililok at ang kanyang obra sa kahoy ay ang Mater Dolorosa na nagwagi ng unang
gantimpala sa Amsterdan Expo noong 1883.
Sa panitikan nakilala si Modesto de Castro sa kanyang Urbana at Feliza. Itinuring
naming “Ama ng Panitikang Ilonggo” si Mariano Pe at si Jose de Vergara ay kinilala
bilang unang Piipinong manunulat sa Wikang Espanyol. Si Bucaneg ang itinuring na
“Ama ng Panitikang Ilocano” at sa kanya ipinangalan ang bucaneg ang katawagan ng
mga Ilokano sa balagtasan. Sa panitikan naging tanyag ang mga propagandistang sina
Marcelo H. del Pilar, Graciano Lopez Jaena at Jose Rizal sa kanyang Noli Me Tangere
at El Filibusterismo at Mi Ultimo Adios.
Pangkating ang klase ayon sa dami ng larangan ng kultura ipasagot ang

tanong.
1. Anong larangan ng kultura tinatalakay sa talata?
2. Sino ang Pilipinong naging tanyag sa larangang ito?
3. Magbigay ng halimbawang gawa?
4. Paano sila nakiangkop sa kulturang ipinakilala ng mga Espanyol?
3. Pagtatalakay:
Larangan ng Kulturang Ipinakilala Paano naki-angkop ang Pilipinong

Kultura ng mga Espanyol mga Pilipino Tanyag sa Kilalang Ginawa
Larangan
1.Pananampa- Kristiyanismo Nagsisimba, nagbabasa
lataya ng bibliya,
nagrorosaryo at
nagnonobena,
Nagpapakasal,
nagpapabinyag,
Nagdaraos ng
kapistahan,
kapaskuhan, Flores de
Mayo…
2. Sining Arkitektura Nagkaroong ng mga
Istilong Baroque,
Gothic at Corinthian na
simbahan
Pagpipinta Juan Luna Spoliarium, The
Hinansa ang kanilang Blood Compact
talento at sumali sa Resureccion The Christian
mga paligsahan sa Hidalgo Exposed to the
ibang bansa… Populace
Paglililok Mariano Mater Dolorosa
Madriñan ng
Paete
3. Panitikan Panulat Modesto de Urbana at Feliza
Castro
Mariano P Ama ng Panitikang
Ilonggo
Jose de Unang Pilipinong
Vergara manunulat sa
Espanyol
Pedro Biag ni Lam-ang
Bukaneg
Jose Rizal Noli Me Tangere,
El Filibusterismo,
Mi Ultimo Adios
Tomas Pinpin Prinsipe ng mga
Manlilimbag na
Pilipino
Francisco Florante at Laura
Baltazar
(Balagtas)
Dulang Pambayan Sumali sa mga palabas Moro-Moro at
at nanood sa mga Komedya
palabas Pasyon at Senakulo
4. gitara, biyulin, alpa at Natutong gumamit at
instrumentong bandurya tumugtog
pangmusika
5. sayaw at awit La Paloma, Cariñosa, Sinasayaw sa malaking Julian Felipe Lumikha ng himig
Kuratsa, habanera pagtitipon ng pambansang
awit
6. wika Alpabetong Espanyol Nahalo sa wikang
Pilipino
7. laro Sabong,karera sa Nakasanayan laruin
kabayo, baraha
8. kaugalian Pamamahinga
matapos kumain
Pagpapaliban ng
gawain
Batay sa mga nakatala sa tsart, isa-isang talakayin ang impluwensya ng kulturang

Espanyol sa bansa at kung paano naki-angkop ang mga Pilipino.
Paano nakiangkop ang mga Pilipino sa kulturang ipinakilala ng Espanyol?
2. Pagpapahalaga:
Kahiit nakatira na sa Japan si Luis at ang kanyan pamilya dala-dala pa rin
nila ang kulturang Pilipino.Hindi sila nahiiyang ipakita sa mga dayuhan. Anong
kaugalian mayroon ang kanilang pamilya? Dapat ba silang tularan? Bakit?
Alin sa mga kulturang Espanyol ang may pinakamaking ambag sa
kulturang Pilipino? Bakit? Makikita pa rin ba natin ito sa ngayong panahon?

Panuto: Piliin sa loob ng kahon ang larangan ng kulturang pinag-angkopan ng mga
Pilipino sa sa bawat sitwasyon.
Pagpipinta pagsayaw ng kuratsa at iba pa pag-awit pagsasadula
Kristiyanismo kaugalian arkitektura laro
1. Pagdarasal sa lahat ng pagkakataon para makaiwas sa sakuna

2. Mga disenyong Gothic, Baroque at Corinthian
3. Pagsali sa mga patimpalak sa pagguhit
4. Pagpapakita nito sa mga pagtitipon
5. Pagpapahinga matapos kumain
Antas ng masteri:
V. TAKDANG ARALIN
Magtala sa tsart ng kulturang Espanyol. Kilalanin kung ito ay may mabuting
epekto o wala. Isulat sa tamang hanay.
Mabuting Epekto Di-mabuting Epekto
I. Layunin
Nasasabi ang mabuti at di-mabuting epekto ng kulturang Pilipino sa pananakop
ng mga Espanyol (PELC III C.3.2)
II. Paksang aralin
A. Mabuti at di- Mabuting Epekto ng Espanyol sa Kulturang Pilipino

B. Sanggunian: Pilipinas: Perlas ng Silangan pp. 188-198
C. Kagamitan: larawan ng mga pista, santa kruzan, pagbibinyag, pagpapakasal,
paghahalik sa kamay ng matatanda
D. Pagpapahalaga: KATAPANGAN AT PAGTUTULUNGAN NG MGA
PILIPINO
III. Mga Gawain sa Pagkatuto

1. Pagsasadula ng mga pangyayaring nagaganap gaya ng pista, binyag,
pagpapakasl,
pagsasabong
1. Pagganyak
Nang mamatay si Magellan, pinatuloy ba ng mga Espanyol ang pananakop?
2. Paglalahad
a. Ipaskil ang larawan ng mga impluwensiya ng Espanyol.
( Ano ang masasabi ninyo tungkol sa mga kulturang ito?)
PANGKATANG GAWAIN
Nag-iba ang pananampalataya ng mga Pilipino nang sila ay maging Kristiyano.

Ang pagsamba sa mga diyus-diyosan ay napalitan ng pagsamba sa iisang Panginoon.
Itinuro ang mga sacramento. Nagdaos ng pista taun-taon para sa mga santo ng mga
bayan at lalawigan. Nagkaroon ng apelyido ang ating mga ninuno.
Natuto ring magpinta, maglilok, tumugtog ng instrumentong pangmusika, at iba

pang makasining na gawain ang mga Pilipino noon. Ang wikang katutubo ay nahaluan
ng maraming salitang Espanyol. Napalitan ng alpabetong Espanyol ag katutubong
alibata. Ang mga pagkaing tulad ng menudo, mechado, lechon, at pochero ay galing
din sa kanila. Nagpatayo ng mga paaralan at pamantasan, ospital, bangko, at sentrong
pangkawanggawa ang mga pari.
Natutuhan din ang paglalaro ng baraha, ang sabong, ang karera ng kabayo, loterya,
at kara y cruz at ang kaugaliang pagpapaliban ng gawain at pagpapahinga matapos
kumain.
2. Sagutin ang tanong:
Anu-ano ang mabuting epekto ng pananakop ng mga Espanyol? Anu-ano naman

ang di-mabuting epekto ng pananakop ng mga Espanyol sa mga Pilipino?
3. Pagtatalakay:
Anu-ano ang mga naging epekto na pananakop ng Espanyol sa Pilipinas?

Alin ang mabuting epekto? Alin naman ang masamang epekto? Bakit kaya mabuting
epekto? Bakit di-mabuting epekto?
Pananakop ng mga Espanyol
Ano ang epekto ng kulturang Pilipino sa pananakop ng mga Espanyol?
(Ang pananakop ng mga Espanyol ay may mabuti at di-mabuting epekto? Ang mga
mabuting epekto ay …… Ang mga di-mabuting epekto ay ….)
2. Pagpapahalaga:
Sa talaan ng mabuting epekto, alin ang nakatulong sa pag-unlad ng
kultura?
Paano natin mapapanatili ang mabuting kultura at kalimitan ang di-
mabuti?
IV. Pagbibigay Halaga:
Panuto: Isulat ang M kung mabuting epekto at DM kung di-mabuting

epekto.
______ 1. Pagkakaroon ng malaking handaan sa pista.
______ 2. Pagsasabong
_______ 3. Paglalaro ng baraha.
_______ 4. Pagsisimba bilang Kristiyano
_______ 5. Edukasyon
V. Takdang Aralin:
Anu-ano ang ginawa ng mga Pilipino sa pagtutol ng di-mabuting epekto sa
pananakop ng Espanyol?
I. LAYUNIN
Nasasagot ang mga tanong sa pagsubok
II. PAKSANG ARALIN

A. Sumatibong Pagsubok
B. Test notebook
C. Pagkamatapat
A. Pagbibigay ng panuo
B. Pagsasagot sa mga tanong
C. Pagwawasto sa mga sagot
D. Pagrerekord ng iskor
BanghayAralinSaAralingPanlipunan 5
IkatlongMarkahan (Week 4- Day 1)
I. Layunin:
Nakikilala ang istraktura ng pamahalaan ng Pilipinas saPanahon ng
Espanyol (AP5KPK-IIId-e-4.1)
II. Paksang- Aralain:

A. Paksa: “Ang Istraktura ng Pamahalaan ng Pilipino sa Panahon ng
Espanyol.”
B. Sanggunian: Makisig: Lahing Pilipino 5, pp. 236- 240;
AngPilipinassaIba’tibangPanahon 5, pp. 88-91
C. Kagamitan: Larawanni Miguel Lopez de Legazpi, mgaistrip ng
kartolinana may nakasulatnatitik at pantig, aktibitikard
D. Balyu:
PAGKAMATAPAT SA
TUNGKULIN
III. Mga Gawain saPagkatuto:
1. Pagsasanay:
Panuto: Ayusinangmgatitikupangmasagotangtanong.
Anoang may bahagingginampanansapagbabagosakultura at
tradisyon ng mga Pilipino?
K- R-I-S-T-I-Y-A-N-I-S-
M-O
2. Balik-aral:
Alinsamgasumusunodangginawangpag-angkop ng mga
Pilipino sakulturangnatutunansamgaEspanyolsalarangan ng.
(Salungguhitan)
a. Pananampalataya --------------------------- Bathala,
Santong Patron,
Kristiyanismo,
Paganismo
b. InstrumentongPangmusika ---------------- gitara,

kudyapi, tambol, biyolin
c. Sayaw -------------------------------------------- Cariñosa,

curacha,
pag-ani,
pagsamba
B. Panlinangna Gawain:
1. Pagganyak:
Panuto: Ayusinangmgapantig. Anongsalita kaya angmabubuo
ng mgaito?
a.
PAM-AHA-LA- SENT- RAL
ANG a.
b.
PA- MA- HA- LA-
ANG
A- MA- HA-
KO-LO-NY-AL
c.
PA-MA-HA- LA- LOK- AL
AN- G
2. Paglalahad:
a. Pagpapakita ng larawanni Miguel Lopez de Legazpi.
Sino angnasalarawan? Anoangalamninyotungkolsakanya?
1. Pangkatinangmgabatasatatlo
2. Pagbibigay ng Pamantayan
3. Pagbibigay ng aktibitikards
Gawain ng UnangPangkat
Ang PamahalaangSentral
Batid ng mga Kastila na walangs entralisadong pamahalaan ang mga Pilipino kaya’t
nagtatag ang mga ito ng pamahalaang sentral sa Pilipinas na kung saan sa Hari ng
Espanya nagmumula ang lahat ng kautusan at mgabatas. Ang katulong ng hari sa
pamamalakad sa kolonya ay tinatawag namang “Real y SupremoConcejo de Indias”.
MgaTanong:
1. Anong pamahalaan ang itinatag ng mgaKastila sa Pilipinas?
2. Sino ang namumuno sa Pamahalaang ito?
3. Ano ang katulong niya sa pamamalakad sa kolonya?
Gawain ng IkalawangPangkat
Ang PamahalaangKolonyal
Ang pamahalaang kolonyal ng EspanyasaPilipinas ay pinangungunahan ng Gobernador-

Heneral, Royal Audencia at Arsobispo. AngGobernador-
Heneralangpinakamakapangyarihan sa lahat dahil siya ang nagpapatupad ng batas na
nagmumula sa kautusan ng Hari ng Espanya, mayroon siyang kapangyarihang ehekutibo
at maaringmagpalabas ng dekrito o batas na kakailangan niya sa pamamahala sa
pamamagitan ng kapangyarihang decreto superior. Maaari rin niyang hindi ipatupad ang
mga batas na nagmumula sa Espanya kung ito hindi angkop sa pangangailangan ng mga
Pilipino sa kapangyarihang cumplase. Si Miguel Lopez de Legazpi ang pinakaunang
Gobernador- Heneral sa Pilipinas.
Ang Royal Audencia ay ang katas- taasanghukuman o korte suprema naitinatag ng Hari.
Bukod sa kapangyarihang makapaghukom na tumatalakay sa mga kasong criminal at
sibil, at mga usaping pulitikal, nakagaganap din bilangGobernador- Heneral kung wala
pang kapalit ang natapos nang panunungkulan dahil sa pagkamatay, pagkakasakit o
pagkawala sa bansa.
Ang Arsobispo ng Maynila ang nagiging tagapamahala ng kolonya kung walang
Gobernador- Heneral at nagtatalaga ng mga Obispo at kuraparoko. Siya ay namamahala
rin sa pamahalaang local, edukasyon at nagkakaroon ng karapatang mangolekta ng
buwis.
MgaTanong:
1. Sinu- sino ang mga namumuno sa pamahalaang kolonyal sa Pilipinas?
2. Ano ang kataas-taasang hukuman o korte suprema na itinatag ng hari.
3. Sinu- sino ang itinalagang Arsobispo kung wala ang Gobernador- Heneral?
Gawain ng IkatlongPangkat
AngPamahalaangLokal
PamahalaangPanlalawigan-
Ang mganamumuno sa pamahalaang panlalawigan ay angAlcalde
Mayor at Corregiedor. Ang pinamunuan ng alcalde mayor ay ang mga
alcaldia o probinsyang kumikilala sa kapangyarihan ng Hari ng Espanya at
nagtatamasanang katahimikan at kaayusan dahil sa pamumuno ng
mgakastila. Ang Corregidor ay Gobernador- militarna namumuno sa
corregimiento o mga lalawigang patuloy na lumalaban sa mga kastila at di
kumikilala sa kapangyarihan ng Hari ng Espanya sa Pilipinas.
PamahalaangPanlungsod- anglungsod ay pinamumunuan ng
isangalcadenaangkasamasapamamahala ay angmgaregidores, o konsehal,
alguacilmayor o pinuno ng sandatahan at kalihimna nag tatabi ng mgadatos
ng pamahalaangpanlungsod. Angkonsehongitoangtinatawagnaayuntamiento.
PamahalaangPangmunisipal-hinati ng mgaKastilaangmgaprobensiya o
lalawigan noon at tinawagna pueblo o bayan at pinamumunuan ng
Gobernadorcillo. Ito lamangangpuwestonamaaringpamumunuan ng isang
Pilipino.
Pamahalaang Barangay- ang barangay angpinaka- maliitnayunit ng
pamahalaandahilito ay bunga ng pagakakahatisa pueblo. Ito ay
pinamumunuan ng isangcabeza de barangay.
MgaTanong:
1. Sa Pamahalaanglokal, sinoangnamumunosalalawigangmapayapa o
alcaldia?salalawigangmagulo o corregimiento?
2. Anoangnamumunosamgalungsod o saayuntamiento?
3. Sino angnamumunosamga pueblo?
4. Anoangnamumunosamga barangay?
C. Pagpapaskil at Pag-uulat:
3. Pagtatalakay: (Gamitinang Horizontal Hierarchal Chart)

a. Anoangpamahalaangitinatag ng mgaKastilasaPilipinas?
b. Sino angnamumunosapamahalaangito?
c. AnoangkatulongniyasapamamalakadsaKolonya?
d. Sinu- sinoangmganamumunosapamahalaangkolonyalsaPilipinas?
e. Anoangkataas-taasanghukuman o korte suprema naitinatag ng hari?
f. Sinu- sinoangitinalaga ng arsobispokungwalaangGobernador- Heneral?
g. Sa pamahalaanglokalsinoangnamumunosalalawigangmapayapa o
alcaldia? Salalawigang magulo o corregimiento?
h. Sino angnamumunosamga pueblo?
i. Anoangnamumunosamga barangay?
j. BakittinawagnaPamahalaangSentralisadoangpamahalaangitinatag ng
Espanyasa Pilipinas?
Hari ng Espanya
AngPamahalaangSentralisado
Real y SupremoConsejo de Indias
Royal Gobernador- Heneral Arsobispo

Audencia
Alcade
Kura Paroko
Obispo
Alcalde Mayor Corregidor lungsod/
Alcaldia/ Corregimiento/ Ayuntamiento
lalawigangpayapa lalawigangmag
ulo
Gobernadorcillo
Pueblo
Cabeza de Barangay
Barangay
C.Pangwakasna Gawain:
Anoangistraktura ng Pamahalan ng Pilipinas sa Panahon ng
Espanyol? Ilarawanito.
2. Pagpapahalaga:
Sangayon, angatingpamahalaan ay nagsasagawa ng
kanilangsinumpaangtungkulingmatapatnapaglilingkodsataumbayan
upangmasugpoangkriminalidadsabansa. Katunayan,
makikitapalagisatelebisyonangginawangpagdakip at
pagtugissamganagkasalasabatas. Anongkatangianangipinakita ng
mganasasabingopisyal ng pamahalaan?
(PagkamatapatsaTungkulin)
3. KaragdagangPagsasanay:
Angbayannatin ay may sarilingistraktura ng pamahalaan.
Anu-anoangmgaito.Ilarawan:
IV. PagbibigayHalaga:
Panuto: Piliin saloob ng kahonangtamangsagot.
Isulatangtitiklamangsasagutangpapel.
A. s
______1.Ang uri ng pamahalaang itinatag ng mga kastila.

______2. Ang barangay ang pinakamaliit na yunit ng pamahalaan sa pamahalaanglokal.
Sino ang namumuno dito?
______3. Sa PamahalaangSentralanglahat ng kapangyarihan ng pamahalaan ay
nanggaling sa Hari. Sino ang katulong niya sa paggawa ng kautusan at mga batas?
_____4. Pinakamataas, pinakamakapangyarihang opisyal na hinirang at kumakatawan sa
Hari ng Espanya sa pamahalaang pambansa. Sino siya?
_____5. Bukodsakapangyarihanbilangkataastaasanghukuman ng kolonya, nakagaganap
din siya bilang Gobernador- Heneral kung wala pang kapalitang natapos nang
nanunungkulan dahil sa pagkamatay. Siya ang ______.
V. Takdang- Aralin:
Panuto: Kilalaninangistraktura ng pamunuan ng
inyongpaaralansapamamagitan ng pagsulatng pangalan ng mgabumubuodito.
(Angistraktura ay bataysapamunuan ng sarilingpaaralan)
Pamunuan ng AmingPampaaralan
___________________
TAGAMASID
PAMPUROK
PUNONG GURO
KINDER KINDER
GRADE I GRADE I GRADE I
GRADE II GRADE GRADE

II II
GRADE GRADE GRADE

III III III
GRADE IV GRADE IV GRADE

IV
GRADE V GRADE V GRADE V
GRADE GRADE GRADE

VI VI VI
Banghay Aralin sa Araling Panlipunan 5

Ikatlong Markahan (Week 4 – Day 2)
I. Layunin:
Naipaghahambing ang istraktura ng Pamahalaang Kolonyal sa uri ng
pamamahala ng sinaunang Pilipino (AP5KPK – IIId – e – 4.2)
II. Paksang Aralin:
A. Paksa: “Ang Istraktura ng Pamahalaang Kolonyal sa Uri ng Pamamahala
ng Sinaunang Pilipino.”
B. Sanggaunian: Pilipinas Bansang Malaya 5, pp. 19-21, 54-59; kasaysayang
Pilipinas 5,pp. 4-7, 67-71; Ang Pilipinas sa Iba’t-Ibang Panahon 5, pp.
32-34, 88-91
C. Kagamitan: Larawan ni Miguel Lopez de Legaspi, larawan ng datu,
aktibiti kard.
D. Balyu: PAGKAKAISA SA NAKAKATAAS

1. Pagsasanay:
Ano ang ginawang pag-aangkop ng mga Pilipino sa kulturang
ipinakilala ng Espanyol?
2. Balik-aral:
a. Ano ang istraktura ng Pamahalaang Kolonyal?
b. Sinu-sino ang bumubuo sa pamahalaang sentral o pambansan?
(Gobernador-Heneral, Royal Audencia, Arsobispo)
1. Pagganyak:
“Ganap na kalayaan ang nais naming makamtan. Nais naming
pamumunuan ang sarili naming bayan.”
Tanong:
Anu-ano ang nais natin?
2. Paglalakad:
a. Ipakita ang mga larawan ni Miguel Lopez de Legaspi at ng datu
- Sinu-sino ang mga nasa larawan?

- Anu-ano ang alam ninyo sa kanila?
b. Pangkatang Gawaing:
1. Pangkatin ang mga bata sa tatlo.
2. Pagbibigay ng mga pamantayan
3. Pagbibigay ng aktibit kard.
Gawain ng Unang Pangkat

Ang Pamahalaang Kolonyal
Nang sakupin tayo ng mga Espanyol, isang Pamahalaang
Sentralisado ang itinatag. Ito ang pamahalaang pambansa (National
Government) na may hawak ng lahat ng kapangyarihang
pampamahalaan. Kailangan ang ganitong uri ng pamhalaan upang
mapanatili ang pagkakaisa sa buong bansang kolonya.
May dalawang sangay ng pamahalaang sental; ang
tagapagpaganap sa kolonya ay ang gobernador-heneral. Ang hari
Gawain ng Ikalawang Pangkat
Panuto: Basahin ang sanaysay at sagutin angmga tanong.
Ang Pamahalaang Kolonyal
Nang sakupin tayo ng mga Espanyol, isang pamahalaang

Sentralisado ang itinatag. Ang gobernador Heneral ang
pinakamataas na pinuno na hinirang ng Hari bilang kinatawan niya
sa Pilipinas.
Itinatag din ang pamahalaang lokal upang ipatupad ang mga
patakaran at kautusang nagmula sa pamahalaang sental sa mga
pamahalaang panlalawigan. Ang alcaldia o lalawigang lubos na
masakop ng mga Espanyol ay pinamumunuan ng alcade mayor, ang
corregimiento o lalawigang hindi pa lubusang naangkin ng mga
banyaga ay pinamunuan ng corrigidore, napasailalim ang mga
ayuntamiento o lungsod na sentrong pangkalakalan sa pamumuno
ng alcalde. Tinawag na gobrnadorcillo ang pinunong pambayan o
pueblo. Nasa kamay naman ng cabeza de Barangay ang
pamamahala sa mga barangay. Sadyang napakalawak ang
kapangyarihan ng pamamahala ng pamahalaang kolonyal.
Mga Tanong:
1. Ano ang tungkulin ng Gobernador-Heneral?
2. Sinu-sino ang katulong niya sa pamamahala at anu-ano ang
kanilang tungkulin?
3. Ano ang katangian ng kapangyarihan ng pamamahala sa
Gawain ng Ikatlong Pangkat

Panuto: Basahin ang sanysay at sagutin ang mga tanong.
Ang Pamahalaang Barangay
Ang barangay ang uri ng pamahalaan na sinusunod ng mga
Unang Pilipino ngunit hindi sakop ang buong bansa. Bawat
barangay ay sumasakop sa isang tiyak na lugar. Karaniwan itong
binubuo ng humigit sa 30 hanggang 100 pamilya. Malaya sa isa’t-isa
ang iba’t-ibang barangay noon.
Ang datu ang pinunong tagapagpaganap, mambabatas at
tagahukom sa barangay. (Nakamit ng datu ang tungkulin sa
pamamagitan ng pagmana, karunungan, kagitingan at kayamanan.)
Katulong ng datu ang matantandang kasapi sa pagpapatupad ng
batas, paglilitis, pagpapahayag ng digmaan at pakikipag-ugnayan sa
ibang barangay. Payak ang kapangyarihan ng pamamahala sa
barangay bago dumating ang mga Espanyol.
c. Pagpapaskil at Pag-uulat:
3. Pagtatalakay: Gamitin ang Data Retrieval Chart

1. Ano ang uri ng pamahalaan ang itinatag ng mga Espanyol ng
sakupin tayo? Ang pamahalaang sinusunod ng mga Unang
Pilipinas?
2. Sino ang namumuno sa Pamahalaang Sentralisado? Sa
Pamahalaang Barangay?
3. Anu-ano ang kanilang tungkulin?
4. Gaano kalawak ang kanilang pinamahalaan o nasasakupan?
5. Sinu-sino ang katulong nila sa pamamahala at anu-ano ang
kanilang tungkulin?
6. Ano ang katangian ng kapangyarihan ng pamamahala sa
Pamahalaang Sentral? Sa Barangay? Bakit?
Pamahalaang
Sinaunang Pilipino
Kolonyal
1. Pamahalaang  Sentalisado  Barangay
2. Namumuno  Gobernador  Datu

Heneral
3. Tungkulin ng  Kinatawan ng hari  Tagapagpaganap
Namumuno ng Espanya
 Tagapagpatupad ng  Mambabatas
batas
 Tagapangasiwa ng  Tagahukom
lahat ng gawaing
pampamahalaan  Pinakamataas na
pinuno
4. Lawak/Sakop  Buong bansang  Hindi sakop ang
ng kolonyal buong bansa
Pamamahala  Isang tiyak na
lugar
 Binybyo ng 30-
100 pamilya
5. Katulong  Alcalde Mayor –  Matatandang
Tungkulin namuno sa alcaldia kasapi – katulong
 Corregidore – sa pagpapatupad
corregimiento ng batas, paglilitis,
 Alcalde – pagpapahayag ng
ayuntamiento digmaan, pakipag-
 Gobernadorcillo – ugnayan sa ibang
pueblo/bayan barangay.
 Cabeza – barangay
6. Katangian ng  May malawak na  May payak na
Kapangyarihan kapangyarihan sa kapangyarihan sa
ng pamamahal pamamahala
pamamahala
Ihambing ang istraktura ng pamahalaang Kolonyal sa Uri ng
Pamahala ng Sinaunang Pilipino. (Ang Pamahalaang Kolonyal ay
may malawak na kapangyarihan sa pamamahala dahil ito ay may
istrakturang sentralisado na ang lawak o sakop ng pamamahal ay ang
buong bansang kolonya. Ito ay pinamumunuan ng Gobernador
Heneral na siyang kinatawan ng hari ng Espanya, tagapagpatupad ng
mga batas, at tagapangasiwa ng lahat ng gawaing pampamahalaan.
Katulong niya sa pamamahala ang alcalde mayor, Corregidore,
alcalde, gobernadorcillo at cabeza de barangay, samantala ang
pamahalaan ng sinaunang Pilipino ay tinatawag na barangay na may
payak na kapangyarihan sa pamamahala dahil ito ay may lawak o
sakop ng pamamahala na isang tiyak na lugar lamang na binubuo ng
30-100 pamilya. Ang barangay a pinamumunuan ng datu na siyang
tagapagpaganap, mambabatas at tagahukom. Katulong niya ang
matatandang kasapi.)
2. Pagpapahalaga:
Bilang pangulo ng Glee Club isa rin si Glen sa mga pinuno ng mga
samahan ng mga mag-aaral na PNES na nakipag-ugnayan at nakiayon
palaging kanilang programa at mga patakaran sa Supreme Pupil
Governtment (SPG), ang pinakamataas na samahan ng mga mag-aaral
sa kanilang paaralan. Naging resulta nito ang maayos at matagumpay
na pamamalakad sa buong paaralan. Tama ba ang isinagawa nina
Glen at ibang pangulo ng mga samahan? Anong katangian ang
ipinakikita nila sa nakatataas na namamahala? (PAGKAKAISA SA
NAKAKATAAS)
Ang sinaunang Pilipino ay may pinakamaliit na yunit ng
pamahalaan ang barangay, ihambing ang barangay noon at sa
kasalukuyan.

Panuto: Piliin ang titik ng tamang sagot sa loob ng kahon at isulat sa sagutang
papel.
A. Payak D. Gobernador Heneral
B. Gobernadorcillo E. Barangay
C. Buong Bansa F. Mga Matatanda Kasapi
1. Kung ang Pamahalaang Kolonyal ay may pamahalaang Sentralisado ang

sinaunang Pilipino ay may Pamahalaang ______.
2. Ang datu ay sa barangay, ang ______ ay sa Pamahalaang Sental.
3. Ang Katulong ng Gobernador-Heneral na namamahala sa Pamahalaang
Sentral ang alcalde at gobernadorcillo, ang katulong ng datu na
namamahala sa Pamahalaang Barangay ang ______.
4. Kung ang lawak ng nasasakupan ng barangay ay may tiyak na lugar
lamang, ang Pamahalaang Sental ay ______.
5. Kung malawak ang kapangyarihang mamahala ng Pamahalaang Sentral
ang Pamahalaang barangay naman ay______.
V. Takdang Aralin:
Magtanong kung sinu-sino ang bumubuo sa inyong barangay. Itala sa
inyong kwaderno.

I. Layunin:
Naipaghahambing ang sistema ng kalakalan ng mga sinaunang Pilipino at
sa panahon ng kolonyalismo (AP5KPK-IIId-e-4.3)
II. Paksang Aralin:

E. Paksa: “Ang sistema ng Kalakalan ng mga Sinaunang Pilipino at sa
Panahon ng Kolonyalismo.”
F. Sanggaunian: Ang Pilipinas sa Iba’t-ibang Panahon 5 pp. 53-55, Pilipinas:
Bansang Malay 5, p. 80-81; Makasaysayanng Pilipino 5, pp. 96; Malaya 5,
p 84
G. Kagamitan: Larawan ng mga taong nagpapalitan ng mga produkto,
nakipagkalakalan; larawan ng galyon, aktibiti kard.
H. Balyu: PAGKAMATANGKILIK SA SARILING PRODUKTO

1. Pagsasanay:
a. Sinu-sino ang bumubuo sa pamahalaang sentral na itinatag ng mga
Espanyol sa Pilipinas? (Gobernador Heneral, Royal Audencia,
Arsobispo)
b. Naitatag din sa Kolonya ang pamahalaang lokal, sinu-sino ang mga
namumuno dito?
2. Balik-aral:
Ihambing ang pamahalaang kolonyal sa uri ng pamamahala ng
Sinaunang Pilipino?
1. Pangganyak:
Awit: My ship sails from China
With the cargo of tea
All laiden with presence
For you and for me.
They gave me a fan

Just imagine myself
As I fan myself gaily
Like this, like this, like this.
Saan naglayag ang barko?

Anong uri ng barko kaya ito?
2. Paglalahad:
a. Ipakikita ang mga larawan ng mga mangangalakal at galyon.
1. Pangkatan angmga bata sa tatlo
3. Pagbibigay ng aktibiti kard

Panuto: Basahin ang sanaysay at sagutin ang mga tanong
Kalakalan ng mga Sinaunang Pilipino
Ang mga Tsino ay isa sa mga pangkat ng dayuhan na
dumating sa ating bansa upang makipagkalakalan noong ika-10 siglo.
Dumaong ang mga sasakyang pandagat ng mga Tsino sa iba’t-ibang bahagi ng Pilipinas.
May mga produkto ang mga Tsino na nakukuha dito sa pamamagitan ng Barter Trade o
makikipagpalitan ng produkto na nagugustohan ng mga Tsino. Ang ibang produktong Tsino ay
Kalakalan ng mga Sinaunang Pilipino

Mula sa pakikipagkalakalan sa Tsina, nakatuklas ang mga mangangalakal na Arabe ng
maraming daungan sa iba’t-ibang panig ng Timog-silangang Asya. Dumating din sa Pilipinas ang
mga Arbe upang makipakalakalan. Bukod sa sariling produkto, natutunan din ng mga Arabe na
makipagpalit o magbenta ng produktong kanilang inangkat mula sa Tsina sa iba’t-ibang panig ng
Timog-Silangang Asya kabilang ang Pilipinas. Ang mga mangangalakal na Arbe ay nakapagdala
ng magagandang uri ng metal na armas sa Pilipinas tulad ng kris, itak at kutsilyo na ang iba’y may
mga hawakan at suksukang yari sa ginto. Maraming Perlas naman mula sa Sulu sa Pilipinas ang
dinadala ng mga mangangalakal na Arabe sa Europa.
Mga Tanong:
1. Sino ang dumating sa Pilipinas sa panahon ng Sinaunang Pilipino?
2. Anu-anong produkto ang dala nila dito?
3. Bakit sila nagdala ng mga produktong ito dito?
4. Paano ang ginawa nilang pakikipagkalakalan?
Kalakalan sa Panahon ng Kolonyalismo

Sadyang akma ang kinalalagyan ng Maynila upang maging sentro ng kalakalang galyon. Ang mga
produktong buhat sa silangan tulad ng sutla at porselana ng Tsina, pabango at alpombra ng
Indiya, mga pampalasang buhat sa Borneo, mahahalagang hiyas na rubi, topas at sapiro ng
Ceylon ay ipinagbili ng mga mangangalakal na Espanyol na taga Maynila sa Mehiko. Sa pagbalik
ng galyon sa Maynila dala naman nito ang mga produkto ng mga bansa sa kanluran. Umunlad
ang Maynila sa ganitong pakikipagkalakalan, ang Barter Trade o paikipagpalitan ng
produkto.Mga Tanong:
1. Sa panahon ng kolonyalismo, sinu-sinong dayuhan ang dumating sa Pilipinas?
2. Anu-anong produkto ang dala nila dito sa Pilipinas?
c. Pagpapaskil/Pag-uulat:
Paano ang ginawa nilang pakikipagkalakalan
3. Pagtatalakay (Gamitin ang concept mapping)
1. Sinu-sinong dayuhan ang dumating sa Pilipinas sa Panahon ng
Sinaunang Pilipino?, sa Panahong ng Kolonyalismo?
2. Anu-anong produkto ang dala nila dito sa Pilipinas?
4. Paano ang ginawa nilang pakikipagkalakalan?
5. May kaibahan ba ang system ng kalakalan ng mga Sinaunang
Pilipino at sa Panahon ng Kolonyalismo? Bakit?
Tsino
Porselana
Banga
Palayok
Seda
Salamin
Sinaunang Pilipino Karayom
Nakikipag-kalakalan
Arabe
Metal na armas
Kris
Itak
Sistema ng Kalakalan Kutsilyo
Pagpapalitan Barter Trade
Tsina
Sutla
Proselana
Panahon ng Kolonyalismo Indiya Nakikipag-kalakalan
Pabango
Alpombra
Borneo
Pamapalasa
Ceylon
Rubi
Topas
Sapiro
Ihahambing ang sistema ng kalakalan ng mga Sinaunang Pilipino
at sa panahon ng Kolonyalismo.
2. Pagpapahalaga:
Batid ni Nana na ang katas ng mga prutas na kiwi at orange ay
mainam na pagkunan ng bitamina C na tumutulong sa paggamot ng
mga sakit, ngunit ang mga ito ay mahal at inaangkat pa mula sa ibang
lugar. Dahil dito minabuti niyang gumamit ng kalamansi na sagana sa
kanilang pamayanan bilang halili sa mga nasabing prutas. Anong
katangian ang ipinamamalas niya sa paggamit ng sariling produkto/ng
mga produkto mula sa sariling pamyanan?
(PAGKAMAPAGTANGKILIK SA SARILING PRODUKTO)

Panuto: Piliin ang titik ng tamang sagot at isulat sa sagutang papel.
1. Kung ang Taga-Indiya ay nakipagkalakalan na dito sa Pilipinas sa
panahon ng Kolonyalismo, ang mga arabe naman ay nakipagkalakalan din
dito sa panahon ng _____________.
A. Hapon B. Amerikano
C. Espanyol D. Dinastiyang Ming
2. Ang mga sumusunod ay mga produktong kalakal ng mga Tsino. Alin ang
kilalang-kilalang kalakal nila mula sa panhon ng Sinaunang Pilipino
hanggang sa panahon ng kolonyalismo?
A. Salamin C. Sutla
B. Karayon D. Procelana
3. Ang mga dayuhang Tsino, Arabe, Taga Indiya, Borneo at Ceylon ay

dumating sa ating bansa na may iisang dahilan sila ay
__________________.
A. Makipagsundo C. Nakipagkalakalan
B. Nanakop D. Nakipag-asawa
4. Ang mga dayuhang mangangalakal sa panahon ng Sinaunang Pilipino ay

nakipagkalakalan ng kanilang produkto dito sa Pilipinas sa pamamagitan
ng Barter Trade, ang mga dayuhang mangangalakal sa Panahon ng
Kolonyalismo ay nakipagkalakalan din sa pamamagitan ng pagpapalitan
ng kanilang produkto dito sa Pilipinas. Ang sistema ng kalakal sa
dalawang panahon ay ___________.
A. Magkatulad C. Magkakaiba
B. Di magkatulad D. Walang katulad
5. Kung ang mga Tag-Tsina, Indiya, Borneo at Ceylon ay nakipagpalitan ng

kanilang produkto n oong panahon ng Kolonyalismo, sinu-sino naman ang
nakipagpalitan ng produkto dito sa Pilipinas sa Panahon ng Sinaunang
Pilipino?
A. Mehiko at Espanya
B. Arabe at Tsina
C. Amerika at Indiya
D. Ceylon at Arabe
I. Layunin:
Naiuugnay ang kalakalang galyon sa paraan ng pangangalakal sa kolonyang
Pilipino (AP5KPK – IIId – e – 4.4)
II. Paksang Aralin:

Paksa: “Ang Kalakalang Galyon sa paraan ng pangangalakal sa Kolonyong
Pilipino.”
Sanggaunian: Ang Pilipinas sa iba’t-ibang Panahon 5, pp.106-107; Paman,
p. 84
Kagamitan: Larawan ng galyon na may mga kargang kalakal, isang piraso
ng papel o “art paper”, aktibiti kard.
Balyu: PAGKAMAPAMARAAN

1.Pagsasanay:
Panuto: Ihambing ang Pamahalaang Kolonyal at Pamamahala ng Sinaunang

Pilipino. Isulat ang PK kung katangian ng Pamahalang Kolonyal at SP kung
sinaunang Pilipino.
_________ a. may tiyak na lugar lamang ang pamamahala.
_________ b. malawak ang kapangyarihang mamamahala
_________ c. sakop ang buong bansa
_________ d. ang lokal na pamahalaan ay pinamumunuan ng alcaldia,
Corregidor, gobernadorcillo.
d. Balik-aral:
1. Ano ang sistema ng kalakalan ng mga sinaunang Pilipino at sa panahon ng
kolonyalismo? (Barter Trade o Pagpapalitan ng Kalakal)
B. Panlinang ng Gawain:
1. Pangganyak:
(Turuan ang mga bata sa paggawa ng bankang papel.)
Tanong: Anu-ano kaya ang maaaring dalhin ng bagay na ito kung ito ay
tunay?
2. Paglalahad:
a. Pagpapakita ng galyon na may mag kargang kalakal
Tanong: Ano ang nakikita ninyo sa larawan?
1. Pangkatin ang mga bata sa tatlo
3. Pagbibigay ng aktibit kard
Gawain ng Unang Pangkat hanggang Ikatlong Pangkat

Panuto: Basahin ang sanaysay at saguton ang mga tanong.
Ang kalakalang Galyon
Ipinahayag nina Legaspi ang pagbubukas ng daungan ng Maynila. Nangangahulugan ito ng malayang
pagdaan sa look ng Maynila ng mga galyon o sasakyang dagat na may dalang kalakal.
Sadyang akma ang kinalalagyan ng Maynila upang maging sentro ng kalakalang galyon. Ang mga
produktong buhat sa silangan tulad ng chinese silk, porselana, pampalasa, telang Pilipino, tabako,
mahahalagang hiyas at alpombra ay ipinagbili ng mga mangangalakal na Espanyol na taga Maynila sa mga
mangangalakal ng Mehiko sa mataas na halaga. Mula noon dumami at lumaki ang dalang kalakal sa Pilipinas
buhat sa mga bansa sa silangan. Kilalang-kilala ang mga kalakal ng mga ito sa daungan ng Acapulco sa
Mehiko.
Sa pagbalik ng galyon sa Maynila, dala naman ang mga kalakal tulad ng alak, lana at sardinas ng mga
bansa sa kanluran. Naging tanyag ang kalakalang Maynila-Acapulco. Tinawag din itong Galyon Trade o
Kalakalang galyon dahil sa galyon ang sasakyang pandagat na nagdadala ng mga kalakal mula Maynila
patungong Acapulco.
Mga Tanong:
1. Saan bahagi ng mundo nagmula ang mga kalakal na dinala dito sa Pilipinas?
2. Anu-anong mga kalakal ang nagbuhat sa mga bansang ito?
3. Ano ang tawag sa tanyag na kalakalang ito?
4. Ano ang may kaugnayan sa ganitong paraan ng pakikipagkalakalan?
c. Pagpapaskil at Pag-uulat:
3. Pagtatalakay: (Gamitin ang fishbone arrow)

1. Saan bahagi ng mundo nagmula ang mga kalakal na dinala dito sa
Pilipinas?
2. Anu-ano ang mga kalakal ang nagbuhat sa mga bansang ito?
3. Ano ang tawag sa tanyag na kalakalang ito?
4. Ano ang may kaugnayan sa ganitong paraan ng pakikipagkalakalan?
5. Paano nito (kalakalang Galyon/Galleon Trade) naiuugnay ang paraan ng
pangangalakal sa kolonyang Pilipino?
Paraan ng
Maynila –
Pangangalakal Galleon Trade o Kalakalang Galyon Acapulco
sa Kolonyang Pilipino
1. Pagbuo ng kaisipan:
Ano ang may kaugnayan sa paraan ng pangangalakal sa kolonyang
Pilipino? Paano? (ang Galleon Trade o Kalakalang Galyon ang may
kaugnayan sa paraan ng pangangalakal sa Kolonyang Pilipino dahil sa
pamamagitan nito angmga kalakal mula sa bansang Silangan tulad ng Chinese
Silk, porselana, telang Pilipino, pampalasa, tabako, mamahaling hiyas at
alpombra dinadala at ipinagbili ng mga mangagngalakal na taga Maynila sa
Acapuldo, Mehiko. Sa pagbalik ng Galyon dala naman nito ang mga kalakal
tulad ng alak, lana at sardinas ng taga bansang kanluran upang ipagbili sa
Maynila.
2. Pagpapahalaga:
Si Dove ay isang mangangalakal ng mga bulaklak. Dinadala niya ang mga
ito sa lugar sa araw ng pangangalakal. Kabi-kabila ang kanyang kaagaw sa
pagbebenta pero sa kabila nito hindi siya nagagalit at gumagawa siya ng
paraan upang mabil ang kanyang produkto. Anong ugali mayroon si Dove?
Paano nakatulong ang kalakalang Galyon O Galleon Trade sa kolonyang
Pilipino? Ano sa palagay ninyo ang nangyayari kung hindi ginagamit ang
kalakalang galyon sa kolonyang Pilipino?

Panuto: Piliin ang titik ng tamang sagot at isulat sa sagutang papel.
1. ______ ang tawag sa sasakyang dagat kung saan isinakay ang mga kalakal galing
Maynila at Acapulco.
A. Vinta C. Balangay
B. Galleon D. Caracoa
2. Ano ang may kaugnayan sa paraan ng pangangalakal sa kalonyang Pilipino?
A. Galleon Trade o Kalakalang Galyon

B. Pananakop ng Espanyol
C. Pamahalaang Kolonyal
D. Polo y Servicios
3. Ang tawag sa tanyag na kalakalan sa pagitan ng Pilipinas at Mehiko ay ________?
A. Free Trade C. Kalakalang Maynila – Acapulco

B. Malayang Kalakalan D. Kalakalang Teknolohiya
4. Bakit tinawag na Galleon Trade ang paraan ng pangangalakal sa pagitan ng

Maynila at Acapulco?
A. Dahil galleon ang ibinenta sa Maynila at Acapulco
B. Dahil sa loob ng galleon ginanap ang kalakalan
C. Dahil dala ng mga mangangalakal na Kastila ang galleon
D. Dahil galleon ang nagdadala ng mga kalakal mula Maynila papuntang
Acapulco at pabalik.
5. Saan ang sentro ng kalakalang Galleon ng mga bansa sa Silangan?
A. Acapulco C. Mehiko
B. Maynila D. Espanya
V. Takdang Aralin:
Ang kalakalang Galyon ay itinatag ng Espanya sa pagitan ng Maynila t Acapulco,
Mehiko. Ipakita sa pamamagitan ng pagguhit at paglikha ng collage ng galyon at ang
mga produktong dala nito.
I. Layunin:
Natatalakay ang epekto ng mga pagbabago sa pamamahala ng mga Espanyol sa
sinaunang Pilipino (AP5KPK – IIId – e – 4.5)
II. Paksang Aralin:

Paksa: “Ang Epekto ng mga Pagbabago sa Pamamahala ng mga Espanyol
saSinaunang Pilipino.”
Sanggaunian: Ang Pilipinas sa Iba’t-ibang Panahon 5 pp. 97 – 98
Kagamitan: Larawan ng mga taong nagsasagawa sa polo y servicios, aktibiti
kard.
Balyu: PAGKAMAPAGPAHALAGA SA EDUKASYON

A. Paniwalang Gawain:
1. Pambungad:
Tula: Manggagawa
Anong ligaya sana kung mabibigay pansin,
Mga pagsisikap at katapanagan angkin;
Mga kahilingan sana man la’y dalumatin,
Mga karalita’ay pag-aralan, uriratin.
At kung di man mabigyan ng kahit kaunting pagpapala,

Lahat ng mithiin, ipinaaabot kay Bathala;
Kakarampo’t na suweldo, mga presyong lumalala,
Mga manggagawa, sinturon mo’y itanikala.
2. Balik –aral:
Ano ang may kaugnayan sa paraan ng pangangalakal sa kolonyang Pilipino? (Barter
Trade/Kalakalang Galyon)
1. Pagganyak:
Kapag ikaw ay may nagawang pagkakamali ano ang ginagawa mo dito?
2. Paglalahad:
a. Pagpapakita ng larawan ng mga taong nagsasagawa sa Polo y Servicios.
Tanong ano ang nakikita ninyo sa latawan?

Panuto: Basahin ang talata at sagutin ang mga tanong.
Bilang tugon sa reaksiyon ng mga Pilipino, nagpalabas ng kautusan ang hari noong ika-23 ng
Setyembre, 1844 tungkol sa pagtuwid ng kamalian. Isang kamalian noon ang pagtatalaga ng hindi
karapat-dapat na opesuales. May mga aldcalde mayor na hindi nakatapos ng pag-aaral. May mga
barberong bigla na lamang naging gobernardor o mga mandaragat na naging huwes.
Ang pagbabagong itinakda sa kautusan ay ang paghirang sa mga abogado para maging
alcalde mayor, may mataas nang pinag-aralan ng mga alcalde mayor.
Mga Tanong:
1. Anong kamalian ang guatong ituwid ng hari? Noong ika 23 ng Setyembre, 1844?
2. Anong pagbabago ang itinakda sa kautusan?
3. Ano ang naging epekto nito?

Noong ika 4 ng Hunyo, 1866, itinakda sa isang kautusan ang pagbabago sa sistema ng
sapilitang paggawa. Ang mga lalaking may gulang na mula labingwalo hanggang limampu ay
magbibigay ng serbisyo, itinaas ang gulang ng nagserbesyong kabataan at ibinaba ang gulang ng
mga matatandang naggawa ng sapilitan. Maaring gamitin ang alagang hayop kariton, Bangka, at iba
pang sasakyan sa paggawa, naging magaan ang paggawa. Libre sa paggawa ang mga abogado at
mga titulado, naging mithiin ng mga magulang na maging titulado ang mga anak at magkaroon ng
mataas na tungkulin sa tanggapan. Tulad ng dating batas, ang sinumang magbabayad ng tatlong
piso o makapagbibigay ng kagamitan ay maaring hindi na magtrabaho sa polo dahil dito nakaiwas
sila sa paggawa. Ang panahon ng paggawa ay hindi dapat mapasabay o makahadlang sa pagsasaka
upang hindi napabayaan ang mga sakahan.
Mga Tanong:
1. Anong kautusan ang itinakda noon ika-4 ng Hunyo, 1866?
2. Anu-anong pagbabago ang itinakda sa mga kautusan?
3. Ano ang mga naging epekto nito?

Noong 1884, pinalitan ng sedula personal ang pagbabayad ng buwis na walong reales.
Lahat ng kalalakihan at kababaihang may 18 taong gulang pataas ay kailangang magbayad ng
sedula. Ang halagang ibinabayad ay batay sa kinita ng magagayad. Dahil sa kautusang ito
naiwasan ang katiwalian sa pagbabayad ng buwis.
Mga Tanong:
1. Ano ang pinalitan noon 1884?
2. Ano ang ipinalit sa pagbabayad ng buwis?
3. Ano ang naging epekto nito?
c. Pagpapaskil at pag-uulat:
3. Pagtatalakay: (Gamitin ang “concept mapping”)

1. Anong kamalian ang gusting ituwid ng hari noong ika-23 ng Setyembre, 1844?,
kautusan na itinakda noong ika-4 ng Hunyo, 1866?, ang pinalitan noong 1884?
2. Anu-anong pagbabago ang itinakda sa mga kautusan?, sa ipinalit sa pagbabayad
ng buwis?
3. Anu-ano ang mga nagign epekto ng mga ito?
4. Bakit nagpalabas ng mga kautusan ang hari sa pagbabago sa pamamahala?
Ika-23 ng Setyembre, 1844

Pagtalaga ng hindi karapatdapat na opisyales
May mataas nang pinag-aralan ang mga alcade mayor/opisyales
Paghirang ngmga abogado upang maging alcalde mayor
Itinaas ang gulang ng mga kalalakihang nagserbisyong kabataan at ibinaba nag gulang ng mata
Kalalakihang 18-50 gulang magbibigay ng servicio
Maaring gamitin ang alagang hayop, kariton, banka at iba pangsasakyan sa paggawa
g Pagbabago sa pamamahala ng mga Espanyol sa Sinaunang Pilipino Naging magaan ang mga gawaing sapilitan
Ika-4 ng Hunyo, 1866
Sistema ng sapilitang paggawa
Libre sa paggawa ang mga abogado at titulado
Minimithi ng mga magulang na maging titulado ang mga anak
Hindi magtrabaho ang magbabayad ng 3 piso o nagbigay ng kagamitan
Nakaiwas sa apilitang paggawa
Hindi mapasabay o nakahadlang ang paggawa

Hindi napabayaan
sa pagsasaka
ang sakahan
1884 Naiwasan ang katiwalian sa pagbayad ng buwis

Pinalitan ng sedula personal
Pagbabayad ng Buwis
Pangwakas na Gawain:
Ano ang epekto ngmga pagbabagi sa pamamahala ngmga Espanyol sa Sinaunang
Pilipino?
(Ang epekto ng mga pagbabago sa pamahala ng mga Espanyol sa Sinaunang Pilipino ay ang
mga sumusunod. May mataas nang pinag-aralan ang mga alcalde mayor/opisyales ng
pamahalaan dahil sa paghirang ng mga abugado p titulado: naitaas na ang gulang ng mga
kalalakihang nagserbisyong kabataan at ibinaba naman ang gulang ng matatandang nagserbisyo
sa sapilitang paggawa; naging magaan na ang mga gawaing sapilitang sa paggamit ng mga
alagang hayop, kariton, bankgka at iba pangsasakyan sa paggawa; minimithi ng mga magulang
na maging titulado ang mga anak upang libre sa paggawa; nakaiwas na rin sa sapilitang paggawa
ang makapagayad ng 3 piso o nagbigay ng kagamitan; hindi na napabayaan ang sakahan dahil
hindi na napasabay o nakahadlang ang sapilitang paggawa dito at naiwasan ang katiwalian sa
pagbayad ng buwis dahil pinalitan na ng sedula paesonal.)
2. Pagpapahalaga:
Si Mang Pepe ay isang magsasaka sa kanilang nayon. Batid niyang napakahirap
ng mga Gawain sa bukid dahilan upang itinaguyod niyang mapag-aral ang kanyang mga anak
hanggang makatapos sa kolehiyo. Nasa isip niya na sa pamamagitan ng edukasyon maiaahon
ang kanyang pamilya sa kahirapan. Kaya todo suporta siya sa mga Gawain at proyekto ng
paaralan. Ano ang pinahalagahan ni Mang Pepe? Anong katangian mayroon siya?
(PAGKAMAPAGPAHALAGA SA EDUKASYON)
Nagpalabas ang Hari ng mga kautusan upang ituwid ang mga kamalian sa pamamahala ng
mga Espanyol, ano kaya ang naging epekto nito sa mga sinaunang Pilipino?

Panuto: Pagtambalin ang epekto ng mga pagbabago sa pamamahala ng mga Espanyol sa
Sinaunang Pilipino. Isulat ang titik ng tamang sagor sa sagutang papel.
1. Libre sa paggawa A. Nakaiwas sa sapilitang

ang mga abogado paggawa ang mga
at titulado may kayang magbayad
2. Pinalitan ang pagbabayad B. Naging magaan na ang

ng buwis na wlong reales mga gawain sa sistemang
sapilitang paggawa
3. Ang nagbayad ng 3 piso o C. May mataas nang pinag-

magbigay ng kagamitan aralan ang mga opisyales
ay hindi na magtrabaho ng pamahalaan
sa sistemang polo
4. Paghirang ng mga D. Ginamit ang sedula

abogado upang maging personal upang maiwasan
alcalde mayor ang katiwalian sa
pagbabayad ng buwis
5. Maaaring gamitin ang E. Minimithi ng mga magulang

alagang hayop, kariton na maging titulado ang mga
o Bangka sa paghahakot anak upang makaiwas sa
ng mga mabibigat na paggawa
torso mula sa kabundukan
V. Takdang Aralin:
Sagutin: Bakit itinakda sa kautusan noong 1804 ang pag-alis sa karapatang
makipagkalakalan ang mga alkalde mayor?
Republic of the Philippines
Department of Education
Region VI- Western Visayas
DIVISION OF NEGROS OCCIDENTAL
Cottage Road, BacolodCity
Banghay Aralin sa ARALING PANLIPUNAN V

Week 5-day 2
I. Layunin:
Nasasabi ang sariling pananaw tungkol sa naging epekto ng Kolonyalismo sa Lipunan ng

Sinaunang Pilipino( AP5KPK-III-5.2)
II. Paksang Aralin:
A. Paksa: . Sariling Pananaw Tungkol sa Naging Epekto ng Kolonyalismo sa Lipunan

ng Sinaunang Pilipino.
B. Sanggunian: Internet
C. Kagamitan: Mga larawan,Activity cards, strips of cartolina, tsart
D. Pagpapahalaga:PAGKAMAPANURI
1. Pambungad na (Tula):
“Pinoy Talaga”
Mahigit Tatlong daan Espanyol nanatili
Sa bayang Pilipinas ating pinakamimithi
Kanilang kultural malaki ang impluwensya
Lalong napaunlad mayaman ng kultura
Sa musika, panitikan, sining at arkitektura
Tanggap ang mga Pilipino, pinag-ibayuhan pa
Kaya kinalalabasan kulturang Pilipino
Wala nang masasabi sa Pinoy Talaga
2. Balik-aral:
Paano nakaapekto ang kolonyalismo sa Lipunan ng Sinaunang Pilipino?
1. Pagganyak:
Panuto: Ayusin ang mga titik upang mabuo ang wastong salita na ang
kahulugan ay nasa kanan nito.
mokonyalis nagpapakita ng pagkakakilanlan ng bawat

pangkat o grupo ng mga tao
turakul nagsasabi o nagpapahayag ng mga kaisipan,

mga karanasan, mga damdamin, hangarin at
diwa ng mga tao.
kantipani ang pagsakop ng mga lugar para lang makakuha ng

kagamitan at likas na yaman.
2. Paglalahad:
a.1. Pagpapakita ng mga larawan
2. Ano ang masasabi ninyo tungkol sa larawan?
b. Pangkatang Gawain
1. Pagpapangkat ng mga bata
3. Pagbibigay ng mga activity cards
4. Paggawa ng bawat pangkat
Pangkatang Gawain:
a.Unang Pangkat: Pagdebatihan ang mabuti at hindi mabuting naidulot ng kolonyalismo sa Lipunan ng
Sinaunang Pilipino.
b.Ikalawang Pangkat: Gumawa ng tulatungkol sa epekto ng kolonyalismo sa Lipunan ng Sinaunang

Pilipino.
c.Ikatlong Pangkat: Gumuhit ng larawan na nagpapakita ng epekto ng Kolonyalismo sa Sinaunang

Pilipino.
3. Pagtatalakay:
Sagutin ang mga tanong:
1. Base sa ating napag-aralan, may mabuti bang naidulot ang Kolonyalismo sa Lipunan ng
Sinaunang Pilipino?at bakit?
2. Sa anong aspeto nagkaroon ng pagbabago sa Lipunan?
3. Ano ang naging reaksyon ng mga Pilipino sa pagbabagong ito?
4. Masasabi ba nating nasailalim parin tayo ng kolonyalismo mgpahanggang ngayon?Bakit?
Ang Kolonisasyon ay nagdulot ng mabuti at di- mabuting epekto sa ating bansa.

Halimbawa ng mabuting epekto ay naiangat ng mga Kastila ang edukasyon ng mga piling Pilipino at ang
di- mabuting epekto ay nalustay ang ating likas na yaman at ang mga Pilipino ay naghirap.
2. Pagpapahalaga:
Likas sa ating mga Pilipino ang magiliw na pagtanggap sa mga panauhin.Isang araw may di-
inaasahang bisita sina Erika na nagsasabing kaibigan daw siya ng kanyang mga magulang ngunit ang
kanyang mga magulang ay nasa bukid pa. Kung ikaw si Erika papapasukin mo ba sa loob ng tahanan niyo
ang taong hindi mo kakilala? Ano ang maaari mong gawin?
Kung tayo ay muling sakupin sa kasalukuyang panahon, papayag ka ba?Ipaliwanag
IV. Pagbibigay-halaga
Panuto: Tama o Mali. Isulat ang T kung tama at M kung mali ang mga sumusunod na pangungusap.
___ 1. Naging masaya ang buhay ng mga Pilipino noong panahon ng kastila.
___ 2. Nanatiling Pilipino an gating kultura sa pananakop ng mga Kastila.
___ 3. Ang tanging naingangat ng mga Kastila sa kanilang pannakop ay ang edukasyon ng mga piling
Pilipino.
___ 4. Ang Likas na yaman ay nalustay at ang mga Pilipino ay naghirap.
___ 5. Naging- mala-kastila ang lahat ng mga Pilipino dahil sa impluwensya ng kulturang kastila.
V. Takdang-aralin:
Gumuhit ng isang larawan na sa inyong palagay ay naging pangmatagalang epekto at resulta ng

pananakop ng mga dayuhang Europeo sa bansa.
Banghay Aralin sa ARALING PANLIPUNAN V ( Week 6-Day 1)
I. Layunin:
Nasusuri ang mga paraang armadong pananakop ng Espanyol. (AP5KPK-III-g-i-6.1)
II. Paksang Aralin:
A. Paksa: Pananakop sa Cordillera at sa mga bahagi ng Mindanao.
B. Sanggunian:Makisig…Ang Lahing Pilipino 5, pah. 296-300, 308-312.
D. Pagpapahalaga:PAGKAMATAPANG
1. Pambungad na (Awit):
KUMINTANG
Ang nuno nating lahat
Sa kulog hindi nasisindak
Sa labanan di maaawat
Halina at usigin
Ang aliktiya, mga haling
Ipagtanggol ang bukirin
Ang mga anak natin
Tayo naman may patalim
Dugo’t buhay, puhunanin.
2. Balik-aral:
Ano ang naging epekto ng kolonyalismo sa lipunan ng
sinaunang Pilipino?
1. Pagganyak:
Panuto: Ayusin ang mga titik upang mabuo ang wastong salita na
ang kahulugan ay nasa kanan nito.
sedaap sandata na ginamit ng mga espanyol
torigo mga katutubo ng Cordillera
orom tawag ng mga espanyol sa mga katutubo sa
Mindanao
2. Paglalahad:
a.1. Pagpapakita ng mga larawan

Pangkatang Gawain ng Pangkat 1
Panuto: Basahin nang mabuti ang talata at sagutin ang mga tanong.
. Ang Cordillera ay ang bulubundukin sa pagitan ng tatlong rehiyon ng hilagang bahagi ng
Luzon, ang rehiyon ng Ilocos, Lambak ng Cagayan at Gitnang Luzon. Ang mga naninirahan sa
Cordillera ay ang mga pangkat etnikong minorya. Ang kolektibong termino na ginamit ng mga
Espanyol sa mga naninirahan dito ay Igorot na ang ibig sabihin ay mga taong naninirahan sa bundok.
Mayaman sa kultura ang mga etnikong minorya at sa mga nagdaang siglo’y napanatili nila ang
kanilang tradisyon. Marami sa kanila ang mga naging mandirigma at gumawa ng iba’tibang taktika
upang hindi matunton ng mga armadong Espanyol o mga misyonerong nagpapalaganap ng
kristiyanismo. Ang mga kalalakihan at kababaihan ng Bontoc ang may mga kaugaliang magtato sa
kanilang halos buong katawan.
Kilala naming masisipag ang mga Ifugao sa Mountain Province sa kanilang ginawang hagdan-hagdang
palayan dahil pagsasaka ang kanilang pangunahing hanapbuhay. Naghahabi rin sila ng mga telang
ginagamit na kasuotan at panlaban sa lamig.
Umabot ng mahigit 50 taon ang ginugol ng mga Espanyol sa pagtatangkang pagsakop sa

Cordillera upang matunton ang mga ginto sa kabundukan. Ito ay nagsimula pa sa mga bandang 1572.
Sunod-sunod ang mga ekspedisyon ng mga Espanyol sa Pilipinas na naglalayong matunton ang
mga yamang mineral ng Cordillera. Maraming pagsalakay ang ginawa ng mga Espanyol subalit
mahigpit ang ginawang pagtatanggol ng mga Igorot sa kanilang lupain.
Mga tanong:
1. Ano ang tawag ng mga Espanyol sa mga naninirahan sa Cordillera?
2. Ano ang ginawa ng mga katutubong mandirigma upang hindi matunton ng mga

Armadong Espanyol?
3. Bakit gusting masakop ng mga Espanyol ang lupain ng mga katutubo?

Panuto: basahin nang mabuti ang talata at sagutin ang mga tanong.
Sa panahon ng rebolusyon ng 1896, ang maituturing na partisipasyon ng mga taga—

Cordillera ay ang kanilang pagdipensa sa mga naghahangad na masakop ang kanilang lupain.
Hindi malinaw ang tamang pagkasunod-sunod na dahilan ng mga Espanyol na masakop

ang Cordillera, dahil maaaring pinakauna ay ang paghahangad na matulad sa mga naninirahan sa
kapatagan na magkaroon ng Reduccion o pagkakahati-hati ng Pueblo at Visita upang madaling
mabinyagan sa pqagka kristiyano ang mga pangkat-etniko.
Maaari rin naman na ang kanilang unang layunin ay manirahan sa malalamig na lugar at
matataas na bahagi ng kabundukan. Subalit dahil sa karunungan ng mga ESpanyol sa
pagpapatakbo ng ekonomiya hindi maiaalis na ang kanilang unang layunin ay pakinabangan ang
likas na yaman ng kabundukan na magagamit sa pagpapataas ng kita ng ekonomiya at madadala sa
Espanya.
Maraming nabigong misyon ang mga ESpanyol dahil mahigpit amg despensa ng mga Igorot
na pangalagaan at ipagtanggol ang kanilang lupain.
Mga tanong:
Panuto: basahin nang mabuti ang talata at sagutin ang mga tanong.
Ang mga katutubong Muslim ng Mindanao ay di naging bahagi ng Hispinisasyon ng mga

Espanyol dahil buong giting nilang ipinagtanggol ang kanilang mayamang lupaing nais sakupin ng
mga ito.
Tanging ang ilang lugar sa Zamboanga ang naging bahagi ng ng Hispinisasyon dahil
sapagkatayo doon ng Port Pilar na nagging himpilan at tanggulan ng mga Espanyol. Ang mga
katutubong Muslim ay di nagawang magbayad ng buwis sa mga mananakop at di rin mga polista.
Ang hindi pagsuko ng mga Muslim ay dahilsa kanilang relihiyon Islam at pagtatanggol sa mga
Sultan na nagging dahilan ng ng pagkakaroon ng malakas na puwersang hukbo laban sa mga
Espanyol.
Maraming digmaan ang nagdaan sa Mindanao dahilsa masidhing paghahangad ng mga

Espayol na maging buo ang kanilang pagsakop sa Pilipinas. Na nagkaroon ng kabiguan dahil
nagging tapat ang mga Muslim sa kanilang Sultan at batas mula sa relihiyong Islam. Maraming
kalalakihan at kababaihan, bata man o matanda ang mga namatay na lumalaban gamit ang
kanilang mga bolo at sibat laban sa mga espada, baril at kanyon.
Mgatanong:
1. anong mga katutubo sa Mindanao ang hindi nagging bahagi ng Hispinisasyon ng mga
Espanyol?
2. ano ang nagging dahilan ng hindi pagsuko ng mga Muslim sa mga Espanyol?
3. anong mga sandata ang ginamit ng mga Muslim laban sa mga espada, baril at kanyon ng
mga Espanyol?
3. Pagtatalakay:
Sagutin ang mga tanong gamit ang Concept Mapping
a. Ano ang tawag ng mga Espanyol sa mga naninirahan sa Cordillera?
b. Ano ang ginawa ng mga katutubong mandirigma upang hindi matunton ng mga
armadong Espanyol?
c. Bakit gustong masakop ng mga Espanyol ang lupain ng mga katutubo?
d. Bakit nabigo ang mga Espanyol na sakupin ang mga katutubo?
e. Ano ang naging partisipasyon ng mga taga-Cordillera sa panahon ng rebolusyon ng

1896?
f. Anong mga katutubo sa Mindanao ang hindi naging bahagi ng Hispanisasyon ng mga
Espanyol?
g. Bakit maraming digmaan ang nagdaan sa Mindanao?
g. Ano ang naging dahilan ng hindi pagsuko ng mga Muslim sa mga Espanyol?
h. Anong mga sandata ang ginamit ng mga Muslim laban sa mga espada, baril at kanyon
ng mga Espanyol?
Pananakop ng mga Espanyol
Cordillera Mindanao
Igorot ang tawag ng mga Espanyol Mga Muslim o Moro
sa mga taong naninirahan sa
Cordillera.
iba’t ibang taktika upang hindi ma- relihiyong Islam
matunton ng mga Espanyol
maraming ginto at yamang Maraming digmaan ang nagdaan sa
mineral ang kabundukan ng Mindanao dahil sa masidhing paghangad
Cordillera ng mga Espanyol na naging dahilan ng
pagkakaroon ng malakas na pwersang
hukbo laban sa mga Espanyol
Mahigpit ang depensa ng mga
Igorot na ipagtanggol at pangala-
gaan ang kanilang lupain. bolo at sibat

Anong mga katutubong pangkat ang nakaranas ng armadong
pananakop ng mg Espanyol ngunit hindi sila nagtagumpay?
( Ang mga Igorot sa Cordillera at mga Muslim o Moro sa Mindanao)
2. Pagpapahalaga:
Ang mga katutubong Pilipino ay nakipaglaban sa mga Espanyol para ipagtanggol ang
kanilang mga lupain at iba pang mga pinagkukunang yaman. Ipinakita nila ang kanilang
pagkamatapang upang maging matagumpay sa kanilang pakikipaglaban.
Katulad ng mga katutubo ang mga pinuno ng ating barangay ay
nakikipaglaban din kontra droga upang mawakasan o mabawasan man lang
ang hindi mabuting dulot nito. Anong katangian meron sila?
( Pagkamatapang)
Ano sa palagay mo ang naging dahilan ng armadong pananakop ng
mga Espanyol sa mga katutubong pangkat?
( Maangkin ang mayayamang lupain at mapalaganap ang
Kristiyanismo)
Panuto: Basahin at sagutin ang bawat tanong. Isulat ang titik ng wastong
1. Ano ang tawag ng mga Espanyol sa mga katutubo na naninirahan sa Cordillera?
A. Moro B. Igorot C. Cebuano D. Tagalog
2. Bakit gustong masakop ng mga Espanyol ang lupain ng mga katutubo?
A. Dahil sagana ito sa ginto at mineral
B. Dahil marami ang nakatira ditto
C. Dahil may maraming hayop
D. Dahil may mga tanim na punungkahoy

3. Ang mga katutubo sa Mindanao ay nakipaglaban din sa mga Espanyol. Ano ang tawag
nila sa mga katutubong ito?
A. Moro B. Igorot C. Tagalog D. Cebuano
4. Anong mga armas o sandata ang ginamit ng mga Espanyol laban sa mga bolo at sibat
ng mga katutubo?
A. baril, kutsilyo at Granada C. espada, baril at kanyon
B. Sibat, baril at espada D. lahat ng sagot ay tama
5. Ano ang naging dahilan ng hindi pagsuko ng mga katutubo sa mga Espanyol?
A. Upang mapangalagaan ang kanilang mga lupain at relihiyon.
B. Upang matapos ang digmaan.
C. Upang magkaroon ng kayamanan.
D. Upang maging matagumpay ang mga Espanyol.
Antas ng Masteri:
V. Takdang-aralin:
Alamin ang mga nagging reaksiyon ng mga katutubo sa armadong pananakop ng
mga Espanyol
Banghay Aralin sa ARALING PANLIPUNAN V (Week 6-Day 2)
I. Layunin:
Natatalakay ang iba’t-ibang reaksyon ng mga katutubong pangkat sa armadong
pananakop. (AP5KPK-III-g-i-6.2)
II. Paksang Aralin:
A. Paksa: Iba’t-ibang Reaksyon ng mga Katutubong Pangkat sa Armadong Pananakop
B. Sanggunian:Makisig…Ang Lahing Pilipino 5, pah. 296-300, 308-312.
D. Pagpapahalaga: PAGKAMATAPANG
1. Pambungad na (Awit):
KUMINTANG
2. Balik-aral:
Sinu-sinong mga katutubo ang nakipaglaban sa mga Espanyol
upang ipagtanggol at pangalagaan ang kanilang mga lupain at relihiyon?
1. Pagganyak:
Panuto: Kulayan ang lahat ng titik X at isulat ang salitang nabuo.
(Gawin ito sa pamamagitan ng paligsahan)
a. XXXRXXYEXXXBXXEXLXXYXXOXXN REBELYON
b. XXPXAXXGXTXXAXNXGGXXAXXP PAGTANGGAP
c. XXRXEXXAXXKXXXSXYXXONXXX REAKSYON
d. KXXXAXTXXUXXXTXXXUBXXOXX KATUTUBO
2. Paglalahad:
a.1. Pagpapakita ng mga larawan ng Espanyol at mga katutubo sa
Cordillera at Mindanao
Panuto: Basahinnangmabutiangtalata at sagutinangmgatanong.

.
Iba-ibaangnagingreaksyonngmgakatutubosaginawangpagsakopngmgaEspanyol.
Pagwawalang-bahala
Saloobngmahigitnatatlongdaangtaongkaapihangnaranasansa
pamahalaangtiwalingmgaEspanyol, pagwawalang-bahalaangitinugonng
maraming Pilipino bungamarahilngturongrelihiyonnaangtaongapisalupa, sa
langit may hihintayingginhawa: ay nagkaroonngganitongreaksyon. Ditorin
mauugatangsinasabingkatamaranngmga Pilipino. Hindi nanagsikapang ma-
raminamapaunladangkanilanganidahilkinukumpiskarinnamanngmgaEspan-
yolanglabisnaproduksyonnilasapamamagitanngbandala at sobranglakingmga
tributo. Naghanapbuhaysilangsapatlamangparasakanilangpamilya.
Mgatanong:
1. Ano ang itinugon ng maraming Pilipino bunga marahil ng turo ng relihiyon na ang taong
Api sa lupa, sa langit may hihintaying ginhawa?

Pagtanggap
Ito angnagingreaksyonlalonangmganabibilangsaprincipalia, ang
titulongibinigayngmgaEspanyolsamgakatutubongdatu o rajah at sakanilang
mgapamilya. BinuongmgaEspanyolangpanlipunanguringitoupangmapa-
bilisangpagpapalaganapngkolonisasyon. Silaangginawangtagakolektang
buwiskapalitnghindinilapagbabayadngbuwis at paglahoksasapilitang
paggawa. Kahitalamnilangnapahihirapanangkanilangmganasasakupan,
hinditumutolangmgaprincipaliadahilnakinabang din silasamgapatakaran
atimposisyonngmgaEspanyol. Isa rito ay angpribadongpagmamay-aringmga
lupang dati ay komunal o pagmamay-aringbuongpamayanan.
Mgatanong:
1. Anoangnagingreaksyonngmganabibilangsaprincipalia o mgakatutubongdatu o rajah?
Rebelyon
Maymgapangkatnalumaban at nag-alsalabansamgaEspanyolbataysa
iba’t-ibangkadahilanan.
1. Mgadahilanngrebelyon – pagnanaisnamanatilingmalaya, personal na
karaingan, pagtutolsamgapatakarangkolonyal at relihiyon.
2. Paglabanngmga Muslim sakolonisasyon – nagging mahigpitnakalaban
ngmgaEspanyolangmga Muslim natinawagnilang Moro ngunitang
mga Muslim ay hindinasakopngmgaEspanyol.
3. Dahilanngpagkabigongmgarebelyon- Bigoangpag-aalsanginilunsad
ngmga Pilipino labansamgaEspanyol, angsuperyoridadngmgaarmas
ngmgaEspanyol ay nakadaigsamgasandatangmga Pilipino. Kanyon at
barillabansasibat at pana.
Mgatanong:
1. Anongreaksyonngmgakatutuboangpag-aalsalabansamgaespanyol?
2. Anu-anoangmgadahilanngmgapangkatnalumabanat nag-alsa laban samga
Espanyol?
3. Pagtatalakay:
Sagutin ang mga tanong gamit ang Concept Mapping
1. Ano ang itinugon ng maraming Pilipino bunga marahil ng turo ng relihiyon na ang
taong api sa lupa, sa langit may hihintaying ginhawa?
2. Ano ang naging reaksyon ng mga nabibilang saprincipaliao mga katutubong datu o
rajah?
3. Anong reaksyon ng mga katutubo ang pag-aalsa laban sa mga espanyol?
4. Anu-ano ang mga dahilan ng mga pangkat na lumaban at nag-alsa laban sa mga
Espanyol?
5. Anu-ano ang dahilan ng rebelyon?

Pagwawalang-bahala Pagtanggap
Reaksyon ng Pananakop
Rebelyon
Dahilan ng pagkabigo Paglaban ng mga
ng mga rebelyon Muslim sa
kolonisasyon
Dahilan ng rebelyon
personal nakaraingan pagnanais na manatiling malaya
pagtutol sa mga patakarang relihiyon.
kolonyal
May iba’t-ibang reaksyon ang mga katutubosa pananakop na ginawa ng
mga Espanyol. Anu-ano ang mga ito?
( Ang iba’t-ibang reaksyon ng mga katutubo sa pananakop ng mga
Espanyol ay pagwawalang-bahala, pagtanggap at rebelyon. )
2. Pagpapahalaga:
Dahil sa armadong pananakop ng mga Espanyol sa mga katutubo
sila ay lumaban at nag alsa laban sa mga Espanyol. Kung kayo ang nasa
katayuan ng mga katutubo, gagawin nyo rin ba ito? Anong katangian
meron kayo?
Anu-ano ang dahilan ng rebelyon?
(Mga dahilan ng rebelyon – pagnanais na manatiling malaya, personal na
karaingan, pagtutol sa mga patakarang kolonyal at relihiyon.)
Panuto: Basahin ang bawat tanong. Piliin ang titik ng tamang sagot.
1. Bunga marahil ng turo ng relihiyon na ang taong api sa lupa, sa
langit may hihintaying ginhawa, kay a nagkaroon ng reaksyon ang ilan samga
katutubo. Ano ang kanilang naging reaksyon?
A.Pagwawalang-bahala B. Pagtanggap C. Rebelyon
2. Ano ang naging reaksyon ng mga nabibilang sa principaliao mga katutubong datu o
rajah?
A.Pagwawalang-bahala B. Pagtanggap C. Rebelyon
3. Anong reaksyon ng mga katutubo ang pag-aalsa laban sa mga espanyol?
A. Pagtanggap B. Rebelyon C.Pagwawalang-bahala
4. May mga dahilan ng mga pangkat na lumaban at nag-alsa laban sa mga Espanyol?
Ano ang hindi kabilang dto?
A.Dahilan ng rebelyon
B. Paglaban ng mgaMuslim sa kolonisasyon
C. Pagtanggap
5. Ang rebelyon ay isang reaksyon ng mga katutubo sa pananakop ng mga Espanyol.
Alin dito ang dahilan ng rebelyon?
A. Pagtutol sa mga patakarang kolonyal
B. Pagkabigo ng rebelyon
C. Pagwawalang-bahala
Antas ng Masteri:
V. Takdang-aralin:
Alamin kung ano ang mga isinagawang rebelyon ng mga katutubong pangkat.
IKATLONG MARKAHAN
IkapitongLinggo (UnangAraw)
I. Layunin:
Naiisa-isaangmgaPilipinongnakipaglabansapamamahalangKolonyalismo.
(AP5PKE-III-7.1)
II. Paksang-aralin:
A. Paksa:“MgaPilipinongnakipaglabansapamamahalangKolonyalismo.”
B. Sanggunian: CG, Budget outlay, Pilipinas,saIba’tIbangPanahonph. 114-119
C. MgaKagamitan: tsart, larawannina Andres Bonifacio, Jose Rizal, Gregorio
Sancianco, Marcelo H. del Pilar, Sultan Kudarat at ApolinarioMabini
D. Balyu: PAGKAMALAYA SA PAGPAHAYAG NG SALOOBIN

1. Pagsasanay:
Ano-anoangmgasanhi at bungangmgarebelyon at iba pang reaksyonng
mgakatutubong Pilipino sakolonyalismo?
SANHI BUNGA
_________________ _________________
_________________ _________________
_________________ _________________
_________________ _________________
2. Balik –aral:
Di-matagumpayangarmadongpananakopngmgaEspanyolsailang
pilingkatutubongpangkat.Bakit?
B. Panlinangna Gawain:
1. Pagganyak: Awitinsatonong “ MgaKababayanKo”
( Angguromaaaringgumamitngparaanngpagganyak)
Mgakababayanko,
Naiskongmalamanmo
Mgabayaning nag-alay,
Para sabayanngbuhay.
Jose Rizal, Andres Bonifacio

Marcelo delPilar, MabiniApolinario
Sultan Kudarat, Gregorio Sancianco
Mgabayaningtotoo.
2. Paglalahad:
a. Pagpapakitanglarawan(larawannina Andres Bonifacio, Jose Rizal,

Gregorio Sancianco, Marcelo H. del Pilar, Sultan Kudarat at
ApolinarioMabini,mgalabanangnaganap)
1. Pagtatanongtungkolsalarawan(Ano kaya
angkinalamanngmgalarawangitosaaralinngayon?
1. Pagpapangkatngmgabata
2. Pagbibigayngpamantayan
3. Pagbibigay ng pangkatang Gawain
4.
Pangkatang Gawain: UnangPangkat
Pakikipaglaban ni Sultan Kudarat
Isaa sa nangunguna sa pakikipaglaban sa kalayaan ang matapang na si Sultan Kudarat. Siya ang
ikapitong pinuno ng Maguindanao. Nakipaglaban sila upang hindi mapasailalim sa kapangyarihan ng
dayuhan.Sa pamumuno niya hindi pinahihintulutan ng mga Muslim na mapasailalalim sa kapangyarihan
ng mga dayuhang Esapanyol.
MgaTanong:
1.Sino ang isa sa nangunguna sa pakikipaglaban sa kalayaan?
2. Bakit siya nakipaglaban?
3. Paano siya nakipaglaban?
IkalawangPangkat
Si Rizal at ang Kaniyang Mithiin
Nanguna si Jose Rizal sa paglaban sa di makatarungang pamamahalaha ng mga Espanyol.

Ginawa niya ito sa pamamagitan ng kanyang talino sa pagsulat.Nakilala ang kanyang dalawang nobela,
ang “Noli Me Tangere”at El Filibusterismo”.Dito niya ipinakita at inilarawan ang mga kamaliang ginawa
ng mga Espanyol sa mga Pilipino. Ginising din niya ang isipan ng mga Pilipino upang magkaroon ng higit
na maayos na pamumuhay.
MgaTanong
IkatlongPangkat
Panuto: Basahinangpaksa at sagutinangmgatanong.
Si Sancianco at ang Pagkakapantay-pantay
Naging inspirasyonni Rizal sa kanyang panulat ang aklat ni Gregorio Sancianco na

pinamagatang“AngPag-unlad ng Pilipinas”. Ipinakita niya ditto ang di-pantay-pantay na pagpapatupad
ng batas ng pamamhalaang Espanyol.Sinagot din ni Sancianco ang paratang na tamad ang mga Pilipino.
MgaTanong:
1. Sino anginspirasyonni Rizal sakanyangpanulat?

2. BakitsiyanakikipaglabansamgaEspanyol?
3. Paanoniyaipinakita?
Ika-apatnaPangkat:
Panuto: Basahinangpaksa at sagutin ang mga tanong.
Si Del Pilar ang Kanyang Pamamahayag
Kilala na dakilang mamahayag si Marcelo H. del Pilar. Ipinaglaban niyang

mabigyan ng katarungan at karapatan ang mga Pilipino na mabuhay nang Malaya sa ilalim ng
pamamahalang Espanya. Sinikap niyang buksan ang isipan ng mga Pilipino na magkaisa upang
ipaglabana ng kanilang kaapihan sa tulong ng ipinalabas niyang “Diyaryong Tagalog”.
MgaTanong:
1. Sino ang kilala na akilang mamahayag?

2. Bakit siya nakikipaglaban sa mga Espanyol?
3. Paano niya ipinakita?
IkalimangPangkat:
Si Bonifacio at ang Kanyang mga Paraan
May ibang paraan si Andres Bonifacio na nagpapatanyag sa kanya bilang kampeon ng masang
Pilipino. Ipinaglaban niya na ang mga Pilipino ay may kakayahang magsarili at mamahala sa sariling
pamahalaan. Sinikap niyang mapagbuklod ang mga Pilipino at iniudyok ang paghihimagsik upang
matamo ang kalayaan.
MgaTanong:
1. Sino ang may ibang paraan sa pagpapatanyag bilang kampeon ng masang Pilipino?
2. Bakit siya nakikipaglaban sa mga Espanyol?
IkalimangPangkat:
IkalimangPangkat:
Ika-animPangkat:
Panuto: Basahinangpaksa at sagutinangmgatanong.
Si Mabini at angKanyangBahagisaHimagsikan
Lumpo man siApolinarioMabini, napakahalaganamanngnagingbahagisapanahonnghimagsikan. Siya at

angkanyangmgakatangi-tanging kaisipan at payotungkolsapakikipaglabanparasakalayaan ay
nagingsandataupangmaipakitaangpagmamahalsabayan.
MgaTanong:
1. Sino anglumpoat napakahalaganamanngnagingbahagisapanahonnghimagsikan?

2. BakitsiyanakikipaglabansamgaEspanyol?
3. PaanosiyanakikipaglabansamgaEspanyol?
IkalimangPangkat:
c. Pagpapaskil at Pag-uulat;
5. Pagtatalakay (Graphic Organizer)
 Sino-sinoangmgaPilipinongnakipaglabansapamamahalangKolonyalismo?
 Bakitnakikipaglabansi Sultan Kudarat? Si Gregorio Sancianco?si Jose Rizal? Si
Marcelo H. Pilar? Si Andres Bonifacio? Si ApolinarioMabini?
 Paanosilanakikipaglaban?
Hindi pinahihintulutanngmga Muslim

Upangindimapasailalimsaka
namapasailalalimsakapangyarihanngmgadayuhangE
Sultan Kudarat pangyarihanngmgadayuhan
spanyol
Angpagsulatngaklatnapinamagatang“A
ngPag-unladngPilipinas”.
di-pantay-
Gregorio Sansianco pantaynapagpapatupadngbatasn
MgaPil
ipinon
gnakip
aglaba Jose Rizal
dimakatarungangpamamahalahan Ginawaniyaitosapamamagitanngkany
nsapa gmgaEspanyol angtalinosapagsulat
mama
halang Ipinaglabanniyangmabigy
Sinikapniyangbuksanangisipanngmga
anngkatarungan at
Kolony Marcelo H. delPilar Pilipino
karapatanangmga Pilipino
namagkaisaupangipaglabanangkanila
alismo namabuhaynangmalaya
ngkaapihansatulongngipinalabasniya
ng “Diyaryong Tagalog”.
Sinikapniyangmapagbuklodangmga
Andres Bonifacio Ipinaglabanniyanaangmga Pilipino
Pilipino at
ay may kakayahangmagsarili at
iniudyokangpaghihimagsikupangmata
mamahalasasarilingpamahalaan
moangkalayaan
Nagging bahagi sa Siya at angkanyangmgakatangi-

ApolinarioMabini panahon ng himagsikan tanging kaisipan at
payotungkolsapakikipaglabanparasak
alayaan ay
nagingsandataupangmaipakitaangpag
C. Pangwakasna Gawain:
1. PagbubuongKaisipan:
Sino sinoangmgaPilipinongnakipaglaban?Anoangtawagnatinsakanila?
2. Pagpapahalaga:
Si Fe ay nasaikalimangbaitangsaMababangPaaralanngPandanon.
Kapagmayroonsiyangsaloobinnadapatipahiwatig,
ipinapahayagniyaitoagadsapamamgitanngpagpostsaFacebook.Anongkaugali
anangkanyangipinakita?(PAGKAMALAYA SA PAGPAPAHAYAG NG
SALOOBIN}Kung kayo ay mayroongsaloobin, paanonyoitoipinahiwatig?
Sa ngayongpanahon,may
alambakayongmgaPilipinongnakipaglabansapamamahalangkasalukuyangad
ministrasyon?Sino-sinosila?Paanonilaitoipinakikita?
IV. Pagbibigay-halaga:
Panuto: PagtambalinangHanay A saHanayB.Isulatangtitiknginyongsagot.
Hanay A Hanay B
A.Hindi pinahihintulutanngmga Muslim

1. Andres Bonifacio namapasailalalimsakapangyarihanngmgadayuhangEspa
nyol
2. Jose Rizal B. Sinikapniyangmapagbuklodangmga Pilipino at

iniudyokangpaghihimagsikupangmatamoangkalayaan
3. Marcelo H. Pilar C. Siya at angkanyangmgakatangi-tanging kaisipan at

payotungkolsapakikipaglabanparasakalayaan ay
nagingsandataupangmaipakitaangpagmamahalsabayan.
D. Sinikapniyangbuksanangisipanngmga Pilipino
4. Sultan Kudarat
namagkaisaupangipaglabanangkanilangkaapihansatulo
ngngipinalabasniyang “Diyaryong Tagalog”.
5. ApolinarioMabini
E.
Ginawaniyaitosapamamagitanngkanyangtalinosapags
ulat
Antas ng Masteri:
V. Takdang-aralin:
Direksyon:
Magkaroon ng pananaliksik sa sumusunod:
1. Ano-ano ang epekto ng pakikipaglaban ng mga Pilipino sa mga Espanyol?

2. Isa-isahin ang mga ito?
IKATLONG MARKAHAN
IkapitongLinggo (IkalawangAraw)
I.Layunin:
Natatalakayangepektongpakikipaglabanngmga Pilipino saEspanyol.

(AP5PKE-III-7.2)
II. Paksang-aralin:
Paksa:“Epektongpakikipaglabanngmga Pilipino saEspanyol”
Sanggunian: CG, Budget outlay, Pilipinas,saIba’tIbangPanahon ph. 114-119
MgaKagamitan: tsart, larawannina Andres Bonifacio, Jose Rizal, Gregorio
Sancianco, Marcelo H. del Pilar, Sultan Kudarat at ApolinarioMabini
D. Balyu: PAGKAMALAYA SA PAGPAHAYAG NG SARILING OPINION

1.Pagsasanay:
Ano- ano ang dahilan ng di-pagtagumpay ng armadong pananakop ng mga
Espanyol sa ilang piling katutubong pangkat?
2.Balik –aral:
Sino-sinoangmgaPilipinongnakipaglabansapamamahalangKolonyalismo?
D. Panlinan gna Gawain:

Pagganyak:
Awitinsatonong “ MgaKababayanKo”
( Angguromaaaringgumamitngparaanngpagganyak)
Mgakababayanko,
Naiskongmalamanmo
Mgabayaning nag-alay,
Para sabayanngbuhay.
Jose Rizal, Andres Bonifacio
Marcelo delPilar, MabiniApolinario
Sultan Kudarat, Gregorio Sancianco

Mga bayaning totoo.
3. Paglalahad:
d. Pagpapakitanglarawan(larawannina Andres Bonifacio, Jose Rizal,

Gregorio Sancianco, Marcelo H. del Pilar, Sultan Kudarat at
ApolinarioMabini,mgalabanangnaganap )
2. Pagtatanong tungkol sa larawan

e. Pangkatang Gawain
6. Pagpapangkatngmgabata
7. Pagbibigayngpamantayan
8. PagbibigayngpangkatangGawa
Pangkatang Gawain: UnangPangkat
Pakikipaglaban ni Sultan Kudarat
Sa pamumuno ni Sultan Kudarat hindi pinahihintulutan ng mga Muslim na mapasailalalim sa

kapangyarihan ng mga dayuhang Espanyol. Pinanatili at higit pa nilang pinatatag ang sultanato.Sa
katunayan nakabuo pa sila ng kompederasyon ng mga datu ng Maguindanao at Buayan.
MgaTanong:
1. Sino ang namunu sa mga Muslim?
2. Ano ang naging epekto ng kanyang pakikipaglaban sa mga Espanyol?
IkalawangPangkat
Si Rizal at ang Kaniyang Kamatayan
Nang sumiklab ang rebolusyon sa Cuba naghayag ng kanyang paglilingkod si Rizal sa hukbong Kastila.
Pinahintulutan siya ni Gobernador Blanco ngunit habang naglalakbay ay ipinahuli siya at ipinabalik sa
Pilipinas. Napaghinalaan siya na kalahok sa rebolusyon. Ikinulong si Rizal sa Fort Santiago. Nilitis siya sa
salang sedisyon at rebelyon at hinatulang mamatay sa pamamagitan ng pagbabaril.
MgaTanong
1. Bakit ikinulong si Rizal?

2. Ano ang naging epekto ng kanyang pakikipaglaban sa mga Espanyol?
IkatlongPangkat
Si Sancianco at ang Pagkakapantay-pantay
Hindi gaanong kilala si Gregorio Sancianco subalit ang kanyang nagawa ay may malaking bahagi sa
kasaysayan ng sambayanang Pilipino at sa pakikipaglaban ni Rizal. Ang aklat na sinulat niya ay isa sa
nagging inspirasyon ni Rizal sapagsulat ng laban sa mga Espanyol
MgaTanong:
1. Sino ang nagging inspirasyonni Rizal sa kanyang pagsulat?

2. Ano ang nagging epekto ng kanyang pakikipaglaban sa mga Espanyol?
Ika-apat na Pangkat:
Si Del Pilar ang Kanyang Pamamahayag
Kaiba si Del Pilar sa lahat na propagandista. Itinuro niya na hanggat maaari ay makikipaglaban sa tahimik na
paraan.Ayon sa kanya kapag hindi nagtagumpay na malunasan ang mga kasamaan sa mapayapang paraan, ang
paghihimagsik ay maaari nang simulan. Naging mahigpit na kalaban ng mga prayle si Del Pilar kaya pinaratangan
siyang pilibustero at traidor sa Espanya at sa simbahan. Dahil dito lihim siyang tinakas ng mga kababayan. Dinala
siya sa Espanya.
MgaTanong:
1.Ano ang mga itinuro niya?

2. Ano-ano ang naging epekto ng kanyang pakikipaglaban sa mga Espanyol?
IkalimangPangkat:
Si Bonifacio at ang Kanyang mga Paraan
Unang na sagupaan ng mga Katipunero ang mga Kastila noong Agosto 25, 1896 nang masundan sina Bonifacio ng
tropa ng mga kaaway. Sa paglalaban ng iyon walang nagawa ang mga bolo at ilang ripple ng mga Katipunero laban sa
superior na sandata ng mga Kastila. Dalawang Katipunero ang namatay kaya ipinasyang pangkat na umatras.
MgaTanong:
1.Kailan naganap ang unang sagupaan ng mga Katipunero at mgaKastila?

2.Ano-ano ang naging epekto ng kanyang pakikipaglaban sa mga Espanyol?
Ika-animPangkat:
Si Mabini at ang Kanyang Bahagi sa Himagsikan
Si Mabini ang kinikilalang tagapayo ni Aguinaldo dahil sa kanyang katalinuhan kaya tinawag siyang “Utak ng
himagsikan ng Pilipinas.” Masasabing matagal nang tapos ang paghihimagsik laban sa mga Espanyol kag
Amerikano. Gayunpaman ang mga kaisipan at mahalagang payo ni Mabini ay mananatiling buhay. Naggiging
patnubay itongmga Pilipino ngayon at sa darating na panahon.
MgaTanong:
1.Bakit ginawang tagapayo ni Aguinaldo si Mabini?

2.Ano-ano ang nagging epekto ng kanyang pakikipaglaban sa mga Espanyol?
f. Pagpapaskil at Pag-uulat;
9. Pagtatalakay (Graphic Organizer)
 Sino-sinoangmgaPilipinongnakipaglabansapamamahalangKolonyalismo?
 Ano-anoangnagingepektongpakikipaglabansamgaEspanyolni Sultan Kudarat?
ni Gregorio Sancianco?ni Jose Rizal? ni Marcelo H. Pilar? ni Andres Bonifacio?
niApolinarioMabini?
Hindi nasakop ng mga Espanyol ang mga

Sultan Kudarat Muslim.
Ang aklat na sinulat niya ay isa sa inspirasyon ni Rizal sa

Gregorio Sansianco pagsulat laban sa mga Espanyol.
MgaEpekto
ngPakikipagla
ban ng mga Hinatulangmamataysapamamagitanngpagbabaril.
Pilipino sa
Jose Rizal
mga Espanyol
Pinaratangansiyangpilibustero at traidorsaEspanya at sasimbahan.

Marcelo H. delPilar Dahilditolihimsiyangtinakasngmgakababayan.DinalasiyasaEspanya.
DalawangKatipuneroangnamatay kaya
Andres Bonifacio ipinasyangpangkatnaumatras
ApolinarioMabini
Angmgakaisipan at mahalagangpayonniMabini ay
mananatilingbuhay at nagingpatnubayngmga Pilipino ngayon
at sadarating pang panahon
E. Pangwakasna Gawain:
4. PagbubuongKaisipan:
Ano- anoangnagingepektongkanilangpakikipaglabansamgaEspanyol?
5. Pagpapahalaga:
SaklaseniGng. Villamorpalagingsakatapusanngaralinay
binibigyangpagkakataonangmga mag-aaralnamagpahayagngkani-kanilang
opinion
tungkolsakasalukuyangaralin.Binibigyanniyapagkakataonnaipahayagangkani
-kanilangsaloobinAnongkaugalianangipinakitangmga mag-aaral?
(PAGKAMALAYA SA PAGPAPAHAYAG NG SARILING OPINION}
Sa ngayongpanahon, may
alambakayongmgaPilipinongnakipaglabansapamamahalangkasalukuyangad
ministrasyon ? Sino-sinosila?Anoangnagigingepektonito?
B. Pagbibigay-halaga:
Panuto: PagtambalinangHanay A saHanayB.Isulatangtitiknginyongsagot.
Hanay A Hanay B
A.Ang mga kaisipan at mahalagang payo niya ay

mananatiling buhay at nagingpatnubay ng mga Pilipino
1. Andres Bonifacio
ngayon at sadarating pang panahon
2. Jose Rizal B. Dalawang Katipunero ang namatay kaya ipinasya ng pangkat

na umatras
3. Marcelo H. Pilar C.Hinatula ng mamatay sa pamamagitan ng pagbabaril.
D. Pinaratangan siyang pilibustero at traidor sa Espanya at

4. Sultan Kudarat sa simbahan. Dahil ditto lihim siyang tinakang mga
kababayan.Dinala siya sa Espanya.
5. ApolinarioMabini E. Hindi nasakop ng mga Espanyol ang mga Muslim
AntasngMasteri:
DesisyonsaPagtuturo:
C. Takdang-aralin:
Direksyon:
Magkaroonngpananaliksiksasumusunod:
3. Ano-anoangmgapangyayarisakolonyangEspanyol?
4. Paanoitonakakaepektosamga Pilipino?

Third Quarter A.P. 5

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Third Quarter A.P. 5

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BANGHAY ARALIN SA ARALING PANLIPUNAN V

I. Layunin: Naipapaliwanag ang naging dahilan ng pagbabago sa Panahanan

II. Paksang Aralin:

III. Mga Gawain sa Pagkatuto:

Ang pananakop ng España sa Pilipinas ay naging dahilan ng

Dahilan ng Pananakop na ginawa ng Espanya

Maisagawa ang pagtuturo at pagkakaloob

Tuwing Linggo, tinitipon ni Padre Roman ang mga bata sa kumbento.

Kung hindi hinikayat at binago ng mga paring Espanyol ang uri ng

Piliin ang titik ng tamang sagot.

1. Magkalayo-layo ang mga tirahan ng mga Pilipino ng dumating ang mga

2. Isa sa mga dahilan ng pagbabago ng panahanan ay ang pagtipon ng pari sa mga

3. Paano napagtipon ng mga misyonero ang mga Pilipino?

5. Sa pagbabago ng panahanan, ito ay nagbigay-daan sa pagkakaroon ng mga

I. Layunin: Nailalarawan ang iba’t-ibang uri ng panahanan .

II. Paksang Aralin:

III. Mga Gawain sa Pagkatuto:

Aling Pag-ibig pa ang hihigit kaya

(Pangkatang Gawain ng Pangkat Isa hanggang Tatlo)

Panuto: Basahin ang paksa at sagutin ang mga tanong.

Ang pagsama-sama ng pamilya sa paninirahan sa isang lugar ay isang uri ng panahanan.

Sa pagsasaayos na ginawa sa kabayanan napilitang magsama-sama ang

Uri ng panahanan na malayong malayo sa kabiser

II. Paksang Aralin:

III. Mga Gawain sa Pagkatuto:

a. Ipakita ang larawan ng isang parokya.

(Pangkatang Gawain ng Tatlong Pangkat)

Panuto: Basahin ang sanaysay at sagutin ang mga tanong.

I. Layunin: Natatalakay ang Ginawang Pag-aangkop ng mga Pilipino sa Kanilang

III. Mga Gawain sa Pagkatuto:

Magtanong tungkol sa larawan

(Pangkatang Gawain ng Pangkat Isa hanggang Tatlo)

Panuto: Basahin ang sanaysay at sagutin ang mga tanong.

PAG-AANGKOP NG MGA PILIPINO SA KANILANG PANAHANAN

PAG-AANGKOP NG MGA PILIPINO SA KANILANG PANAHANAN

an silang magtanim ng palay upang manatili pagkatapos ng pagdiriwang

Panuto: Piliin ang tamang sagot.

1. Ayaw ng mga ibang Pilipino sa kanilang bagong panahanan. Paano sila

I. Layunin: Naipaliwanag kung paano pinapahalagahan ang mga kababaihan sa

II. Paksang Aralin:

III. Mga Gawain sa Pagkatuto:

Kababaihan noon sadyang pinapahalagahan

Sila ay puwede ring maghanapbuhay at makipagkalakalan

Ipakita ang dalawang larawan sa tsart.

Isulat sa larawan A ang mabubuting ugali na ipinapakita mo sa kapatid mong

Katayuan ng mga babae sa lipunan noon

Sa kabuhayan, maaari silang magaman at mag-angkin ng ari-arian. Maaari rin

Paano pinahahalagahan ang mga babae ng mga unang Pilipino?

Maaaring magmana Gumagawa ng pangunahing tungkulin sa ba

Maaaring maging pinuno

Pinahahalagahan ng mga unang Pilipino ang mga kababaihan sa

Lilipat kayo sa bagong silid-aralan. Nakita mong magbubuhat ng malalaking

a. Bakit mataas ang pagtingin ng mga unang Pilipino sa mga kababaihan?

I. Layunin: Natutukoy ang naging katayuan ng mga kababaihan sa panahon ng

II. Paksang Aralin:

III. Mga Gawain sa Pagkatuto:

Ang dalagang Pilipina, Parang tala sa umaga

Dayang kawalan ng paggalang

a. _______ ang tawag sa babaing datu.

Pagpapakita ng larawan ng mga babaeng nakasuot ng kasuotang pang

Magtanong tungkol sa larawan

(Pangkatang Gawain ng Una hanggang sa Tatlo)

ANG KABABAIHAN SA PANAHON NG ESPANYOL