PERANAN MADRASAH TAHFIZ DALAM

MELAHIRKAN MODAL INSAN NEGARA

PERSIDANGAN MUDARA’ TAHFIZ MALAYSIA
2 MAC 2024 (SABTU)
MASJID WILAYAH PERSEKUTUAN, KUALA LUMPUR
DR MUHAMMAD HAFIZ BIN SALEH
PENGARAH PUSAT ISLAM
PENSYARAH KANAN
FAKULTI PENGAJIAN QURAN DAN SUNNAH
UNIVERSITI SAINS ISLAM MALAYSIA
 PERANAN MADRASAH TAHFIZ DALAM MELAHIRKAN MODAL INSAN NEGARA

IMAM BESAR MASJID NEGARA DAN MASJID NEGERI

Tuan Haji Ehsan bin Mohd Datuk Hj. Mohamad B. Hashim Al- Ustaz SF. Muhammad Farhan bin Ustaz Ahmad Sirajuddin bin Abdul
Hosni Al-Hafiz Hafiz Wijaya Al-Hafiz Satar Al-Hafiz

IKON PENDAKWAH

PU Muhamad Hafiz bin IM Abdul Jabbar Bin IM Muhamad Asyraf bin Ustaz Don Daniyal bin Don PU Mohd Fakhrurrazi bin Mohd
Muhamad Haneefa Al-Hafiz Mohammed Kahar Al-Hafiz Mohd Ridzuan Al-Hafiz Biyajid Al-Hafiz Hanapi Al-Hafiz

mhafiz@usim.edu.my

1
 PERANAN MADRASAH TAHFIZ DALAM MELAHIRKAN MODAL INSAN NEGARA

AHLI AKADEMIK UNIVERSITI

Prof Madya Dr Khairul Anuar Prof Madya Dr Abdul Rahman Prof Madya Dr Mohamad Dr. Surul Shahbudin Dr Sabri Mohamad Al- Dr. Mohd Faizulamri Mohd
bin Mohamad Al-Hafiz bin Abdul Ghani Al-Hafiz Marzuqi Al-Hafiz Hassan Al-Hafiz Hafiz Saad Al-Hafiz

AHLI AKADEMIK UNIVERSITI SAINS ISLAM MALAYSIA

Dr Hayati binti Hussin Dr Zainora binti Daud Dr Muhammad Arif bin Musa Dr Norazman bin Alias Dr Abd Muhaimin Arif bin Dr Muhammad Yusry Affandy
Al-Hafizah Al-Hafizah Al-Hafiz Al-Hafiz Ahmad Al-Hafiz Md Isa al-Hafiz

mhafiz@usim.edu.my

2
 PERANAN MADRASAH TAHFIZ DALAM MELAHIRKAN MODAL INSAN NEGARA

DOKTOR PERUBATAN

PEGAWAI KERAJAAN
Dr. Mohd Shafiq bin Paridin Dr. Irfan Salmi Al-Hafiz Dr Syamil Salmi Al-Hafiz
Al-HafiZ

KORPORAT

Ustaz Mohammad Azziyadi Ustaz Muhammad Hijaz Kapten Ustaz Haji Mohd
bin Ismail Al-Hafiz bin Mohd Ramli Al-Hafiz Na’im Haji Ahmad Al-Hafiz

Tuan Ahmad Alfisyahrin bin Ustaz Aidil Fadzli bin Ustaz Shahrulkarnain bin
Jamilin Al-Hafiz Mesran Al-Hafiz Mohamad Nazir Al-Hafiz

mhafiz@usim.edu.my

3
PERANAN MADRASAH TAHFIZ DALAM MELAHIRKAN MODAL INSAN NEGARA

mhafiz@usim.edu.my

3
 PERANAN MADRASAH TAHFIZ DALAM MELAHIRKAN MODAL INSAN NEGARA

PENDIDIKAN TAHFIZ DI MALAYSIA

BIL KANDUNGAN
1. PENDAHULUAN
2. ANALISIS OBJEKTIF PENDIDIKAN TAHFIZ
3. JUMLAH DAN TABURAN SEKOLAH, GURU DAN MURID TAHFIZ (2021)

4. MODEL PENDIDIKAN TAHFIZ MELAHIRKAN MODAL INSAN

5. PERANAN MADRASAH DARI PELBAGAI DIMENSI
6. PERANAN MUDARA’ MELAHIRKAN MODAL INSAN
7. CABARAN MUDARA’ MELAHIRKAN MODAL INSAN

8. CADANGAN KEPADA MUDARA’ MELAHIRKAN MODAL INSAN

mhafiz@usim.edu.my

4
 PERANAN MADRASAH TAHFIZ DALAM MELAHIRKAN MODAL INSAN NEGARA

PENDIDIKAN TAHFIZ DI MALAYSIA

• Kesedaran umat Islam terhadap kepentingan dan kelebihan menghafaz al-

Quran telah mendorong ibu bapa untuk menghantar anak-anak mereka ke institusi
tahfiz, sama ada di bawah kelolaan Kerajaan Pusat, Majlis Agama Islam Negeri
(MAIN), Jabatan Agama Islam Negeri (JAIN), NGO atau institusi tahfiz
persendirian.
(Sumber: Dasar Pendidikan Tahfiz Negara)

mhafiz@usim.edu.my

5
 PERANAN MADRASAH TAHFIZ DALAM MELAHIRKAN MODAL INSAN NEGARA

FALSAFAH PENDIDIKAN TAHFIZ

• Pendidikan tahfiz adalah satu usaha berterusan ke arah memperkembangkan lagi

potensi individu untuk membaca dan memahami al-Quran, yang mampu
menggabungkan ilmu naqli dan aqli serta mengaplikasikannya dalam kehidupan
melalui pendidikan yang seimbang dari segi intelek, rohani, emosi dan jasmani
berdasarkan keimanan kepada Allah SWT untuk melahirkan generasi al-Quran
yang menyumbang kepada pembangunan negara dan kesejahteraan ummah.
(Sumber: Dasar Pendidikan Tahfiz Negara)

mhafiz@usim.edu.my

6
 PERANAN MADRASAH TAHFIZ DALAM MELAHIRKAN MODAL INSAN NEGARA

KAJIAN ANALISIS OBJEKTIF PENDIDIKAN TAHFIZ

(40 buah Madrasah Tahfiz al-Quran)

27 25 22 20
• Melahirkan • Melahirkan • Melahirkan • Melahirkan
Huffaz al- generasi Huffaz pendakwah
Quran yang berakhlak dan Profesional dan yang mampu
Mutqin bertaqwa berkemahiran mendepani isu
agama

mhafiz@usim.edu.my

7
 PERANAN MADRASAH TAHFIZ DALAM MELAHIRKAN MODAL INSAN NEGARA

JUMLAH SEKOLAH, GURU DAN MURID TAHFIZ (2021)

SEKOLAH KPM SEKOLAH TAHFIZ
MRSM ULUL JUMLAH
JENIS SEKOLAH SWASTA MELAKSANAKAN KERAJAAN
ALBAB KESELURUHAN
TAHFIZ NEGERI

Bilangan
Sekolah 1,135 32 26 5 1,198
Bilangan Murid 65,480 12,689 4,474 82,643
Tiada
maklumat
Bilangan Guru 8,450 1,097 710 10,275

mhafiz@usim.edu.my

8
 PERANAN MADRASAH TAHFIZ DALAM MELAHIRKAN MODAL INSAN NEGARA

TABURAN SEKOLAH, GURU DAN MURID TAHFIZ (2021)

KPM 1
KN 1
KPM 1 Masih terdapat 109 buah sekolah tahfiz
S 91
KPM 1
2
MRSM 1 swasta masih belum/tidak berdaftar
KPM
S 14
KN 8
KN 3 dengan SIMPENI
Perlis 36
S
S 54

KPM 1 Kedah

MRSM 1 KPM 6
Pulau Pinang MRSM
KN 1 1 Sabah
Kelantan KN 1
S 44
Perak Terengganu
S 66
KPM 2
KN 4 KPM 4
S 86 KN 1
Pahang
S 80
Kuala
KPM 1 Lumpur
Selangor
MRSM 1 PETUNJUK JUMLAH
KN 5 Negeri KPM 1
Sembilan
KN 1 Sarawak KPM Kementerian Pendidikan
S 380 32
S 116 Malaysia
3 KPM 1
KPM Johor
S 30 S 30 MRSM Maktab Rendah Sains MARA 5

KPM 7 KN Kerajaan Negeri 26

MRSM 1
S 50 Melaka S Swasta (Berdaftar SIMPENI) 1,135
KPM 1
KN 1 JUMLAH KESELURUHAN 1,198
S 58

9
 PERANAN MADRASAH TAHFIZ DALAM MELAHIRKAN MODAL INSAN NEGARA

MODEL PENDIDIKAN TAHFIZ MELAHIRKAN MODAL INSAN

Pembelajaran hafazan al-Quran dan subjek-subjek
agama menerusi kitab-kitab lama.
Pembelajaran hafazan al-Quran di samping
Pembelajaran hafazan al-Quran dan
MODEL TAHFIZ TURATH memberi penumpuan dalam bidang sukan
akademik secara serentak
(PENGAJIAN KITAB PONDOK)
MODEL TAHFIZ SUKAN
MODEL TAHFIZ INTEGRASI

01
MODEL TAHFIZ
SEPENUH MASA
Pembelajaran hafazan al-Quran
sepenuh masa di samping ilmu-
ilmu lain secara asas seperti ilmu
tajwid, fardu ain dan sebagainya.
03
02 04
MODEL
TAHFIZ DINI
Pembelajaran hafazan al-Quran
dan subjek-subjek agama seperti
Tafsir Al-quran, Ilmu Hadis, Feqah,
Bahasa Arab, Ilmu Tajwid, Sirah
Nabi, Akhlak dan sebagainya.
05 07
06
MODEL TAHFIZ
PEMULIHAN
• Pembelajaran hafazan al-Quran
MODEL TAHFIZ sepenuh masa di samping memberi
KEMAHIRAN fokus kepada pemulihan dan
pemantapan akhlak murid-murid
Pembelajaran hafazan al-Quran dan
ilmu-ilmu berkaitan kemahiran seperti
kemahiran pengurusan, kemahiran
menjahit, kemahiran bertukang,
kemahiran memasak, kemahiran
automotif, kemahiran elektrikal dan
sebagainya mhafiz@usim.edu.my

10
 PERANAN MADRASAH TAHFIZ DALAM MELAHIRKAN MODAL INSAN NEGARA

MADRASAH TAHFIZ MELAHIRKAN MODAL INSAN

• Modal insan merupakan individu yang berkemahiran, berilmu, berpengetahuan

dan mampu menyumbang kebaikan kepada dunia hari ini.
• Menerusi pendidikan tahfiz, madrasah mampu melahirkan generasi muda yang
bakal mencorak masa depan negara berpaksikan al-Quran dan Hadis.
• Gabungan ilmu naqli dan aqli pula mampu melahirkan modal insan berkualiti dan
menjadi tonggak kemajuan ilmu dan pembinaan tamadun yang unggul pada masa
akan datang.

mhafiz@usim.edu.my

11
 PERANAN MADRASAH TAHFIZ DALAM MELAHIRKAN MODAL INSAN NEGARA

PERANAN MADRASAH DARI PELBAGAI DIMENSI

PUSAT PENDIDIKAN AL-QURAN
• Melahirkan pelajar-pelajar yang menguasai bacaan dan hafazan al-Quran.
PUSAT PEMBENTUKAN AKHLAK
• Melahirkan generasi berakhlak dan bertaqwa yang berketarampilan.
PUSAT KEBAJIKAN
• Memberi peluang pendidikan al-Quran percuma kepada golongan asnaf dan anak yatim
PUSAT LATIHAN DAN KEMAHIRAN
• Meningkatkan kemahiran dan kebolehpasaran lepasan tahfiz dalam pelbagai bidang TVET.
PUSAT PENDIDIKAN KOMUNITI
• Menawarkan pendidikan al-Quran kepada komuniti berhampiran.

mhafiz@usim.edu.my

12
 PERANAN MADRASAH TAHFIZ DALAM MELAHIRKAN MODAL INSAN NEGARA

PERANAN MADRASAH DARI PELBAGAI DIMENSI

1. Menyediakan peluang pendidikan kepada murid-murid yang tidak mendapat peluang

untuk belajar di sekolah-sekolah agama bawah KPM dan Jabatan/Majlis Agama Islam
Negeri.
2. Menyumbang kepada pembangunan negara dengan melahirkan modal insan dalam
pelbagai bidang profesional dan kemahiran di samping melahirkan generasi yang
melaksanakan tanggungjawab fardu kifayah dalam aspek memelihara al-Quran.
3. Membuka peluang pekerjaan kepada guru-guru dan pekerja yang bertugas dalam bidang
pendidikan dan hub pendidikan antarabangsa dalam bidang hafazan al-Quran.

mhafiz@usim.edu.my

13
 PERANAN MADRASAH TAHFIZ DALAM MELAHIRKAN MODAL INSAN NEGARA

PERANAN MADRASAH DARI PELBAGAI DIMENSI

4. Pusat penyampaian ilmu dengan adanya kelas yang dibuka untuk orang awam
mempelajari al-Quran seperti kelas tajwid, kelas tafsir al-Quran dan kelas turath.
5. Membantu memulihkan akhlak bagi murid yang bermasalah melalui modul pemulihan
dan pembelajaran hafazan al-Quran.
6. Mengurus hal ehwal masjid, menjadi imam solat fardu dan solat tarawih, menguruskan
jenazah serta memimpin bacaan doa dan tahlil
7. Melahirkan generasi yang mempunyai nilai aset dalaman yang cemerlang seperti nilai
kompetensi sosial, identiti positif dan keagamaan.

mhafiz@usim.edu.my

14
 PERANAN MADRASAH TAHFIZ DALAM MELAHIRKAN MODAL INSAN NEGARA

PERANAN MUDARA’ MELAHIRKAN MODAL INSAN

1. Memastikan madrasah dilengkapi dengan infrastruktur dan kemudahan yang
mampu menghidupkan suasana pembelajaran yang kondusif dan selesa.
2. Memastikan guru-guru yang berkhidmat mempunyai ilmu pengetahuan dan
pengalaman dalam mendidik murid-murid.
3. Memastikan nisbah guru dan murid adalah bersesuaian dan sentiasa mencukupi.
4. Memastikan objektif pendidikan yang ditetapkan dapat dicapai menerusi model
pendidikan tahfiz yang bersesuian.
5. Membuat penilaian berkala terhadap penguasaan hafazan dan pengetahuan murid.

mhafiz@usim.edu.my

15
 PERANAN MADRASAH TAHFIZ DALAM MELAHIRKAN MODAL INSAN NEGARA

PERANAN MUDARA’ MELAHIRKAN MODAL INSAN

6. Menetapkan kaedah hafazan dan murajaah yang berkesan.
7. Memastikan madrasah menepati syarat penubuhan dan pendaftaran madrasah
yang ditetapkan oleh pihak berkuasa agaman negeri (PBAN)
8. Melaksanakan tadbir urus madrasah dengan cekap khususnya dari sudut
kewangan, pengurusan staf dan pengurusan aset.
9. Memastikan madrasah sentiasa berada dalam keadaan selamat dan membuat
pemeriksaan keselamatan secara berkala.
10. Merebut segala peluang dan bantuan yang disediakan oleh kerajaan dari pelbagai
agensi (JAKIM, KPM, KSM, KBS, MARA, Majlis/Jabatan Agama Islam Negeri)
mhafiz@usim.edu.my

16
PERANAN MADRASAH TAHFIZ DALAM MELAHIRKAN MODAL INSAN NEGARA

mhafiz@usim.edu.my

17
 PERANAN MADRASAH TAHFIZ DALAM MELAHIRKAN MODAL INSAN NEGARA

CABARAN MUDARA’ MELAHIRKAN MODAL INSAN (1)

Kegagalan menghabiskan silibus hafalan al-Quran dalam tempoh yang
ISU
ditetapkan.

1. Suasana di rumah tidak kondusif

PUNCA 2. Tiada motivasi
3. Kaedah menghafaz al-Quran yang tidak betul.

1. Menganjurkan Bengkel Menghafaz al-Quran

Sekolah 2. Beri pendedahan kepada murid mengenai kaedah
hafazan al-Quran yang terbaik dan berkesan.

1. Kerap membaca hadis kelebihan menghafaz al-Quran

PERANAN DAN TINDAKAN Guru 2. Mencadangkan kaedah paling sesuai berdasarkan
kemampuan dan personaliti murid

1. Hidupkan suasana menghafaz al-Quran

Ibu bapa 2. Kawal penggunaan gajet
3. Beri galakan dan semangat kepada anak-anak
mhafiz@usim.edu.my

18
 PERANAN MADRASAH TAHFIZ DALAM MELAHIRKAN MODAL INSAN NEGARA

CABARAN MUDARA’ MELAHIRKAN MODAL INSAN (2)

ISU Penguasaan hafazan lama yang lemah.

1. Hanya menumpukan penambahan hafazan baru

PUNCA 2. Tidak tahu kaedah murajaah (mengulang hafazan lama) dengan betul.
3. Peruntukan masa murajaah yang tidak mencukupi.
1. Menganjurkan bengkel atau kursus kaedah murajaah
Sekolah yang sistematik dan berkesan.
2. Memperuntukkan masa yang mencukupi untuk
murajaah.
PERANAN DAN TINDAKAN 1. Menekankan aspek murajaah dengan kerap memberi
Guru nasihat kepada murid.
2. Memperuntukkan masa untuk mendengar hafazan lama
setiap murid.

Ibu bapa 1. Cari kesempatan untuk mendengar hafazan anak-anak.

mhafiz@usim.edu.my

19
 PERANAN MADRASAH TAHFIZ DALAM MELAHIRKAN MODAL INSAN NEGARA

CABARAN MUDARA’ MELAHIRKAN MODAL INSAN (3)

ISU Kebolehan menulis al-Quran menerusi hafazan lemah.

1. Tidak didedahkan dengan kaedah penulisan Rasm Uthmani.

PUNCA
2. Tiada latihan tahriri (penulisan al-Quran) dalam sesi hafazan.

1. Menetapkan kaedah tahriri sebagai salah satu kaedah

Sekolah menghafaz al-Quran.
PERANAN DAN TINDAKAN 2. Memperuntukkan masa untuk tahriri.

1. Memastikan murid menulis ayat-ayat yang akan atau

Guru telah dihafaz dalam buku yang ditetapkan.
2. Menyemak penulisan murid agar bertepatan dengan
kaedah Rasm Uthmani.

mhafiz@usim.edu.my

20
 PERANAN MADRASAH TAHFIZ DALAM MELAHIRKAN MODAL INSAN NEGARA

CABARAN MUDARA’ MELAHIRKAN MODAL INSAN (4)

ISU Kegagalan menguasai ilmu tajwid secara teori dan amali.

1. Hanya menumpukan kepada hafazan semata-mata.

PUNCA 2. Subjek tajwid tidak ditawarkan di sekolah.
3. Bacaan secara bertajwid tidak ditekankan oleh guru.

1. Mengadakan kelas Nazirah (melancar bacaan) sehingga

lancar dan menguasai tajwid sebelum menghafaz.
Sekolah
2. Menawarkan subjek tajwid berdasarkan tahap murid.
3. Melaksanakan peperiksaan subjek tajwid di akhir tahun.
PERANAN DAN TINDAKAN 4. Menjadikan tajwid sebagai salah satu penilaian semasa
memperdengarkan hafazan baru dan lama.

1. Menunjukkan bacaan yang betul secara bertajwid

Guru kepada murid.
2. Menegur dan memperbetulkan bacaan murid sekiranya
berlaku kesilapan tajwid.
mhafiz@usim.edu.my

21
 PERANAN MADRASAH TAHFIZ DALAM MELAHIRKAN MODAL INSAN NEGARA

CABARAN MUDARA’ MELAHIRKAN MODAL INSAN (5)

ISU Tidak menguasai 3M (membaca, menulis dan mengira)

1. Kemasukan pelajar ke madrasah tahfiz pada usia terlalu muda seperti

PUNCA 7 atau 8 tahun.
2. Tidak penawaran pembelajaran akademik kepada pelajar.

1. Menapis kemasukan pelajar dan hanya menerima

pelajar yang telah menguasai 3M.
Sekolah 2. Menawarkan pembelajaran asas akademik seperti
PERANAN DAN TINDAKAN subjek Bahasa Melayu dan Matematik.

1. Membimbing pelajar membaca, menulis dan mengira

Guru dalam proses pdpc.
2. Memperuntukkan masa untuk 3M.
mhafiz@usim.edu.my

22
 PERANAN MADRASAH TAHFIZ DALAM MELAHIRKAN MODAL INSAN NEGARA

CABARAN MUDARA’ MELAHIRKAN MODAL INSAN (6)

Guru kurang pengetahuan dalam pedagogi, kemahiran psikologi,
ISU kemahiran komunikasi dan tiada latihan ikhtisas mengajar. Keadaan ini
memberi kesan kepada kualiti hafazan. motivasi dan emosi murid.

1. Tidak pernah mengikuti kursus pedagogi.

PUNCA 2. Terus ditawarkan pekerjaan sebagai guru sejurus tamat hafazan.
3. Tiada pengalaman mengajar.

1. Menghantar guru untuk mengikuti kursus pedagogi

PERANAN DAN TINDAKAN Pengetua
khusus dalam bidang pendidikan tahfiz al-Quran.

mhafiz@usim.edu.my

23
 PERANAN MADRASAH TAHFIZ DALAM MELAHIRKAN MODAL INSAN NEGARA

CABARAN MUDARA’ MELAHIRKAN MODAL INSAN (7)

ISU Guru kurang komited dalam pengajaran.

1. Tidak memahami falsafah keguruan

PUNCA 2. Tidak cakna dengan sasaran yang ditetapkan oleh sekolah
3. Kurang pengalaman dalam melahirkan pelajar tahfiz yang cemerlang.

1. Memberi nasihat kepada guru dari masa ke masa.

PERANAN DAN TINDAKAN Pengetua
2. Menawarkan imbuhan atau bonus kepada guru yang
berjaya mencapai sasaran sekolah.
3. Menghantar guru mengikuti kursus keguruan.

mhafiz@usim.edu.my

24
 PERANAN MADRASAH TAHFIZ DALAM MELAHIRKAN MODAL INSAN NEGARA

CABARAN MUDARA’ MELAHIRKAN MODAL INSAN (8)

ISU TIDAK menyambung pengajian ke peringkat lebih tinggi.

1. Murid tiada sijil kelayakan untuk menyambung pengajian ke peringkat

KESAN lebih tinggi kerana tidak mempunyai sijil akademik yang diiktiraf.
2. Murid sukar mendapat pekerjaan dalam sektor kerajaan (sebagai
contoh pegawai syarak di masjid lantikan JAIN/MAIN).

1. Merancang hala tuju pendidikan murid-murid dan

Pengetua menggalakkan mereka mengikuti program Fast Track
SPM.

PERANAN DAN TINDAKAN

1. Meneruskan perlaksanaan program intervensi murid
KPM/JAKIM sekolah tahfiz swasta.
JAIN/MAIN 2. Menggalakkan Fast Track SPM bagi sekolah tahfiz
swasta secara lebih giat dan intensif.
mhafiz@usim.edu.my

25
 PERANAN MADRASAH TAHFIZ DALAM MELAHIRKAN MODAL INSAN NEGARA

CADANGAN KEPADA MUDARA’ MELAHIRKAN MODAL INSAN

mhafiz@usim.edu.my

26
 PERANAN MADRASAH TAHFIZ DALAM MELAHIRKAN MODAL INSAN NEGARA

HALA TUJU PENDIDIKAN TAHFIZ MELAHIRKAN MODAL INSAN

mhafiz@usim.edu.my

27