Lêi nãi ®Çu

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y c¸c ngµnh khoa häc c¬ b¶n vµ c«ng nghÖ
®· cã nh÷ng tiÕn bé vît bËc. Chuyªn ngµnh thiÕt bÞ xÐt nghiÖm ®îc thõa h-
ëng nhng tiÕn bé ®ã cho phÐp c¸c kÕt qu¶ xÐt nghiÖm cã ®é tin cËy cao, gi¸
thµnh h¹, thêi gian thùc hiÖn ng¾n. Tuy nhiªn ®iÒu nµy l¹i g¾n víi møc ®é
phøc t¹p cã tÝch hîp cao cña thiÕt bÞ xÐt nghiÖm.ViÖc vËn hµnh b¶o dìng,
söa ch÷a thiÕt bÞ ®ßi hái ph¶i cã hiÓu biÕt s©u h¬n vÒ nguyªn lý lµm viÖc
vµ cÊu t¹o cña thiÕt bÞ. M¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu thiÕt bÞ dïng rÊt phæ biÕn
hiÖn nay do nhiÒu u ®iÓm nh lÊy mÉu dÔ dµng, thêi gian lµm xÐt nghiÖm
nhanh, c¸c th«ng sè cã nhiÒu ý nghÜa trong chÈn ®o¸n c¸c bÖnh vÒ thËn,
gan, mËt... Tài liÖu nµy ngoµi môc ®Ých cung cÊp c¸c kiÕn thøc trªn cßn h-
íng dÉn c¸c thñ tôc vËn hµnh, b¶o dìng c¬ b¶n cho m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu
Urisys 1100 cña h·ng Roche Diagnostics.

Tµi liÖu ®îc chia lµm 2 phÇn:

PhÇn 1: C¬ së lý thuyÕt chung vÒ m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu

PhÇn 2: M¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu Urisys 1100

Tµi liÖu nµy ®îc dïng ®Ó gi¶ng d¹y cho c¸c kü thuËt viªn, c¸n bé vÒ kü
thuËt thiÕt bÞ y tÕ hoÆc lµm tµi liÖu tham kh¶o cho c¸c kü thuËt viªn, b¸c sü
khi sö dông m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu nãi chung vµ m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu
Urisys 1100.

1
 Môc lôc
Lêi nãi ®Çu.......................................................................................................1
m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu..................................................................................4
PhÇn 1. C¬ së lý thuyÕt chung vÒ m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu........................4
1. C¬ së vËt lý dïng trong m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu.......................................4
1.1. C«ng thøc tÝnh tû lÖ ph¶n chiÕu......................................................4
1.2. Linh kiÖn ®iÖn ph¸t quang...............................................................5
1.3. Mét sè linh kiÖn thu quang...............................................................8
2. TÝnh n¨ng, t¸c dông cña m¸y ph©n tÝch níc tiÓu.......................................14
2.1. Giíi thiÖu vÒ xÐt nghiÖm níc tiÓu.................................................14
2.2. C¸c th«ng sè trong m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu vµ ý nghÜa trong
chÈn ®o¸n l©m sµng..............................................................................16
3. Nguyªn lý lµm viÖc cña m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu.....................................21
3.1. S¬ ®å nguyªn lý chung cña m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu....................21
3.2. Chøc n¨ng c¸c khèi............................................................................22
Lîng gi¸ kiÕn thøc phÇn 1...............................................................................25
PhÇn 2. Giíi thiÖu m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu Urisys 1100............................27
1. Tæng quan vÒ m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu Urisys 1100................................27
1.1. Giíi thiÖu chung...............................................................................27
1.2. Th«ng sè kü thuËt.............................................................................27
1.3. CÊu tróc mÆt m¸y............................................................................29
2. Nguyªn lý ho¹t ®éng....................................................................................31
2.1. S¬ ®å khèi chøc n¨ng.......................................................................31
2.2. Chøc n¨ng c¸c khèi............................................................................31
3. PhÇn mÒm m¸y urisys 1100........................................................................35
3.1. Tæng quan........................................................................................35
3.2. CÊu tróc menu (d¹ng lu ®å).............................................................37
3.3. C¸c chøc n¨ng cña menu...................................................................39
4. L¾p ®Æt m¸y..............................................................................................44

2
5. ChuÈn m¸y...................................................................................................45
6. Thùc hiÖn ®o mÉu......................................................................................47
6.1. Tæng quan........................................................................................47
6.2. ChÕ ®é ®o b×nh thêng....................................................................47
6.3. In kÕt qu¶.........................................................................................50
6.4. ChÕ ®é ®o nhanh............................................................................51
6.5. Lçi ®o que thö..................................................................................51
6.6. NhËp nhËn d¹ng (ID) bÖnh nh©n...................................................51
6.7. ChuyÓn d÷ liÖu sang m¸y tÝnh c¸ nh©n hoÆc m¸y chñ................52
7. B¶o qu¶n vµ b¶o dìng m¸y...........................................................................52
8. Mét sè h háng thêng gÆp vµ c¸ch kh¾c phôc..............................................53
Lîng gi¸ kiÕn thøc phÇn 2...............................................................................58
Tµi liÖu tham kh¶o..........................................................................................61

3
 m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu

Môc tiªu
1. Tr×nh bµy ®îc c¬ së quang vµ ®iÖn cña m¸y xÐt nghiÖm níc
tiÓu.
2. Tr×nh bµy ®îc c¸c lo¹i xÐt nghiÖm níc tiÓu, chøc n¨ng cña m¸y
xÐt nghiÖm níc tiÓu.
3. Tr×nh bµy ®îc c¸c th«ng sè mµ m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu hiÖn nay
®o ®îc.
4. VÏ ®îc s¬ ®å nguyªn lý m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu, tr×nh bµy ®îc
chøc n¨ng c¸c phÇn, ph©n tÝch ®îc ho¹t ®éng cña s¬ ®å.
5. Tr×nh bµy ®îc s¬ ®å khèi vµ ph©n tÝch ®îc ho¹t ®éng cña m¸y
xÐt nghiÖm níc Urisys 1100
6. Tr×nh bµy ®îc quy tr×nh lµm xÐt nghiÖm níc tiÓu.
7. Tr×nh bµy ®îc c¸ch cµi ®Æt m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu
8. Tr×nh bµy ®îc quy tr×nh b¶o dìng m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu vµ
c¸ch kh¾c phôc mét sè lçi thêng gÆp trong m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu

PhÇn 1. C¬ së lý thuyÕt chung vÒ m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu

1. C¬ së vËt lý dïng trong m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu.

M¸y níc tiÓu hay cßn gäi lµ Quang kÕ ph¶n x¹. V× vËy, vÒ c¬ së
quang häc vµ quang ®iÖn ®· ®îc tr×nh bµy trong tµi liÖu m¸y quang kÕ,
b¹n ®äc tham kh¶o thªm. Trong tµi liÖu nµy chØ tr×nh bµy mét sè phÇn bæ
xung.

1.1. C«ng thøc tÝnh tû lÖ ph¶n chiÕu.

Tû lÖ ph¶n chiÕu (R) ®îc tÝnh theo c«ng thøc:
R(%)= Tm.Cs/Ts.Cm
Trong ®ã:
Tm : ho¹t tÝnh ph¶n chiÕu cña bíc sãng ®o ®èi víi vïng thö
Ts : ho¹t tÝnh ph¶n chiÕu cña bíc sãng mÉu ®èi víi vïng thö

4
 Cm : ho¹t tÝnh ph¶n chiÕu cña bíc sãng ®o víi vïng chuÈn
Cs : ho¹t tÝnh ph¶n chiÕu cña bíc sãng mÉu víi vïng chuÈn
C«ng thøc nµy ®îc sö dông trong m¸y quang kÕ ph¶n x¹ ®Ó tÝnh
nång ®é chÊt trong vïng thö.

1.2. Linh kiÖn ®iÖn ph¸t quang.

Trong m¸y níc tiÓu thêng dïng nguån s¸ng tr¾ng sau ®ã läc ®Ó ®îc
c¸c d¶i ¸nh s¸ng ®¬n s¾c hoÆc sö dông nhiÒu ®ièt ph¸t quang (LED- Light
Emitting Diode) ph¸t ra mét d¶i bíc sãng ®¬n s¾c nhÊt ®Þnh.
C¸c nguån s¸ng tr¾ng ®· ®îc tr×nh bµy chi tiÕt trong tµi liÖu vÒ m¸y
quang kÕ, trong tµi liÖu nµy chØ tr×nh bµy vÒ nguyªn lý vµ cÊu tróc cña
LED.
LED lµ mét dông cô b¸n dÉn cã mét líp tiÕp gi¸p p-n, trong ®ã cã sù
biÕn ®æi n¨ng lîng ®iÖn thµnh n¨ng lîng bøc x¹ ¸nh s¸ng do sù t¸i hîp cña
®iÖn tö vµ lç trèng.

Vïng dÉn

Vïng dÉn

Vïng ho¸ trÞ

p n Vïng ho¸ trÞ

H×nh 1.1. Gi¶n ®å n¨ng l­îng cña LED

Khi ph©n cùc thuËn, eletron tõ b¸n dÉn n chuyÓn sang b¸n dÉn p.
Electron nhËn n¨ng lîng cña ®iÖn trêng chuyÓn tr¹ng th¸i tõ møc n¨ng lîng
thÊp lªn møc n¨ng lîng cao. Electron ë tr¹ng th¸i kÝch thÝch tù ph¸t chuyÓn
xuèng møc n¨ng lîng thÊp vµ ph¸t ra bøc x¹ ¸nh s¸ng cã n¨ng lîng b»ng hf ( h
lµ h»ng sè Plank, h=6,62.10-34 J.s, f lµ tÇn sè ¸nh s¸ng).

5
 Khi x¶y ra sù t¸i hîp electron víi lç trèng, electron tõ vïng dÉn chuyÓn
xuèng vïng ho¸ trÞ. N¨ng lîng cña photon t¬ng øng víi sù chuyÓn dêi nµy ®îc
x¸c ®Þnh bëi ®é réng vïng cÊm cña cña chÊt b¸n dÉn, nã tuú thuéc vµo vËt
liÖu lµm LED.
C¸c th«ng sè ®Æc trng cho LED:
§é dµi bíc sãng ph¸t ra:  ®îc x¸c ®Þnh bëi hiÖu møc n¨ng lîng g©y ra
sù chuyÓn dêi bøc x¹ cña c¸c electron:
=h.c/WC
Trong ®ã: h lµ h»ng sè Plank
c =3.108 m/s lµ vËn tèc ¸nh s¸ng
WC tÝnh b»ng eV lµ kho¶ng c¸ch gi÷a hai møc n¨ng lîng x¶y ra sù
chuyÓn dêi.
Th«ng thêng, LED kh«ng ph¸t ra mét ¸nh s¸ng duy nhÊt mµ nã cã
kho¶ng bíc sãng t¬ng ®èi hÑp + . V× vËy mçi lo¹i LED thêng ph¸t ra mét
mµu s¾c x¸c ®Þnh.
B¶ng díi ®©y nªu mét sè th«ng sè cña c¸c ®ièt ph¸t quang:

Mµu Bíc sãng VËt liÖu UD (10mA) C«ng suÊt

(mW)
Hång ngo¹i 900 GaAs 1,3-1,5V 100-500
§á 655-665 GaP, GaAsP 1,6-1,8V 100
Vµng 538 GaP, GaAsP 2-2,2v 120
Xanh 565 GaP 2,2-2,4V 120

UD lµ ®iÖn ¸p sôt trªn LED khi cã dßng 10mA ch¹y qua. §Ìn led ®îc
dïng kh¸ nhiÒu trong c¸c m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu hiÖn nay víi u ®iÓm lµ
cho ®é ®¬n s¾c tèt ngoµi ra th× tuæi thä kÐo dµi tíi 500 000 giê. Nã cã thÓ

6
®îc dïng cho khèi ph¸t quang hoÆc dïng lµm ®Ìn chØ thÞ kÕt qu¶ hay mét
sè d¹ng ®Ìn chØ thÞ kh¸c nh ®Ó b¸o hiÖu.
§Æc trng von-ampe cña LED ®îc tr×nh bµy trªn h×nh 1.2

ID (mA) ID (mA)

8 20

6 15

4 10 LED mµu xanh

LED mµu ®á LED mµu vµng
2 5

1,6V UD (V) 2 2,4 UD (V)

a/ b/

H×nh 1.2. §Æc tr­ng von-ampe cña LED: a/ ®­êng ®Æc tr­ng víi LED
ph¸t s¸ng ®á. b/ ®Æc tr­ng cña LED ph¸t s¸ng mµu xanh vµ vµng

Ký hiÖu cña LED ®îc cho trªn h×nh 1.3a vµ c¸ch m¾c LED trong
m¹ch ®iÖn ®îc cho trªn 1.3b

+ Vcc

H×nh 1.3. KÝ hiÖu vµ c¸ch m¾c LED

§Ó ph¸t ¸nh s¸ng th× LED ph¶i ®îc ph©n cùc thuËn, ®iÖn trë R ®îc
m¾c nèi tiÕp ®Ó ph©n ¸p cho LED, gi¸ trÞ cña ®iÖn trë ®îc x¸c ®Þnh tuú
theo gi¸ trÞ ®iÖn ¸p nguån cung cÊp V cc vµ lo¹i LED ®îc dïng, vµ ®îc tÝnh
theo hÖ thøc sau:

7
 R=(Vcc-UD)/ID.
VÝ dô: ®èi víi LED mµu ®á dßng qua ®ièt I D=5mA. Sôt thÕ trªn ®ièt
lµ 1,7V, nguån nu«i lµ 5V th× R660.

1.3. Mét sè linh kiÖn thu quang

1.3.1. Photo®ièt

Photo®ièt lµ mét lo¹i linh kiÖn quang b¸n dÉn, ho¹t ®éng cña nã dùa
trªn 2 hiÖu øng quang dÉn vµ quang ®iÖn trong. CÊu tróc vµ ký hiÖu cña
photo®ièt ®¬n gi¶n ®îc tr×nh bµy nh trªn h×nh 1.4 a,b.

H×nh 1.4. a/ cÊu tróc cña photo®ièt, b/ ký hiÖu, c,d/ c¸ch m¾c

Díi t¸c dông cña n¨ng lîng ¸nh s¸ng, trong miÒn chuyÓn tiÕp p-n cña
chÊt b¸n dÉn nh¹y quang cã thÓ x¶y ra sù ion ho¸ c¸c nguyªn tö cña chÊt c¬
b¶n vµ cña t¹p chÊt dÉn ®Õn viÖc sinh ra c¸c cÆp ®iÖn tö vµ lç trèng. C¸c
®iÖn tö vµ lç trèng nµy tËp trung ë hai ®Çu b¸n dÉn. NÕu m¹ch ngoµi ta nèi
hai ®Çu b¸n dÉn th× sÏ cã dßng ®iÖn ch¹y qua gäi lµ dßng quang ®iÖn I ,
hai ®Çu photo®ièt xuÊt hiÖn hiÖu ®iÖn thÕ U.

Cã hai c¸ch m¾c photo®ièt: c¸ch m¾c kh«ng dïng nguån nu«i ë m¹ch
ngoµi nh h×nh 1.4 c, vµ cã nguån nu«i ë m¹ch ngoµi nh h×nh 1.4 d. Khi m¾c
víi nguån nu«i mét chiÒu, ®iÖn ¸p ®Æt vµo ph¶i theo chiÒu ph©n cùc ngîc.

§Æc trng von-ampe cña photo®ièt ®îc tr×nh bµy trªn h×nh 1.5.

8
 H×nh 1.5. §êng ®Æc trng Von-Ampe cña photo®ièt

Trªn h×nh vÏ ta thÊy, cêng ®é ¸nh s¸ng räi vµo m¹nh th× dßng ngîc cña
photo®ièt cµng lín, cã nghÜa lµ ®iÖn trë ngîc cña photo®ièt cµng gi¶m khi
chïm s¸ng räi cµng t¨ng.

§Æc trng biÓu diÔn sù phô thuéc cña dßng quang ®iÖn vµo cêng ®é
chiÕu s¸ng  ®îc tr×nh bµy trªn h×nh 1.6.

I
U3
U2

U1


H×nh 1.7. Sù phô thuéc cña dßng quang ®iÖn vµo c­êng ®é ¸nh s¸ng

9
 Sù phô thuéc nµy ®îc biÓu diÔn b»ng c«ng thøc: I=K.

Trong ®ã K ®îc gäi lµ ®é nh¹y tÝch ph©n cña photo®ièt, K = I/.

Sù phô thuéc cña ®é nh¹y vµo bíc sãng ¸nh s¸ng ®îc gäi lµ ®Æc trng phæ cña
photo®ièt. Víi c¸c bíc sãng kh¸c nhau th× ®é nh¹y cña photo®ièt còng kh¸c
nhau. §é nh¹y cßn ®îc hiÓu lµ hiÖu suÊt lîng tö cña photo®ièt, HiÖu suÊt l-
îng tö ®îc ®Þnh nghÜa lµ sè cÆp ®iÖn tö - lç trèng ®îc sinh ra øng víi mçi
photon tíi.

HiÖu suÊt lîng tö ®îc tÝnh theo c«ng thøc

Trong ®ã, Ip lµ dßng quang ®iÖn t¹o ra tõ viÖc hÊp thô ¸nh s¸ng cã c«ng
suÊt Popt t¹i bíc sãng  (t¬ng øng víi n¨ng lîng photon hv). Mét trong c¸c h»ng
sè ¶nh hëng tíi hiÖu suÊt lîng tö lµ h»ng sè hÊp thô . V×  lµ mét hµm phô
thuéc rÊt lín vµo bíc sãng mµ d¶i bíc sãng lµ yÕu tè quy ®Þnh giíi h¹n dßng
quang ®iÖn. §é dµi bíc sãng c¾t c ®îc t¹o ra bëi ®é réng vïng cÊm, vÝ dô
bíc sãng c¾t kho¶ng 1.8m víi Gemani vµ cì 1.1m víi silic. Víi c¸c bíc sãng
dµi h¬n c, gi¸ trÞ cña  qu¸ nhá ®Ó xuÊt hiÖn sù hÊp thô trong. Víi c¸c bíc
sãng ng¾n th× gi¸ trÞ cña  rÊt lín (~105 cm-1), vµ v× vËy viÖc ph¸t x¹ chñ
yÕu bëi c¸c hÊp thô gÇn bÒ mÆt, n¬i thêi gian t¸i hîp rÊt ng¾n. Do ®ã, c¸c
h¹t dÉn cã thÓ t¸i hîp tríc khi chóng bÞ tËp trung t¹i líp tiÕp gi¸p p-n.

H×nh 1.8 lµ gi¶n ®å ®iÓn h×nh cña hiÖu suÊt lîng tö theo bíc sãng
cña mét sè ®ièt quang tèc ®é cao. Ta thÊy r»ng, trong vïng cùc tÝm vµ vïng
kh¶ kiÕn, c¸c ®ièt quang b¸n dÉn kim lo¹i cã hiÖu suÊt lîng tö cao, trong
vïng cËn hång ngo¹i, c¸c ®ièt quang silic (cã phñ líp chèng ph¶n x¹) cã thÓ
®¹t hiÖu suÊt tíi 100% t¹i vïng bíc sãng 0.8-0.9m. T¹i vïng cã bíc sãng 1.0-

10
1.6m, c¸c ®ièt quang Gemani vµ ®ièt quang nhãm III-V (lo¹i GaInAs) cho
hiÖu suÊt cao. Víi c¸c bíc sãng dµi h¬n, c¸c ®ièt quang cã thÓ ®îc lµm l¹nh
(kho¶ng 77K) ®Ó t¨ng hiÖu suÊt quang tö.

H×nh 1.8. HiÖu suÊt lîng tö phô thuéc bíc sãng cña c¸c bé thu quang

Do cã cÊu t¹o ®¬n gi¶n, ®é nh¹y cao vµ kÝch thíc nhá nªn photo®ièt
®îc dïng nhiÒu trong m¸y sinh ho¸ hiÖn nay, ®Æc biÖt lµ c¸c m¸y xÐt
nghiÖm x¸ch tay.

1.3.2. Phototranzito

Phototranzito còng lµ mét dông cô quang b¸n dÉn, nã lµ phÇn tö nh¹y

quang cã cÊu tróc nh mét tranzito, ho¹t ®éng nh mét photo®ièt nhng cã kh¶
n¨ng khuÕch ®¹i dßng quang ®iÖn.

¸nh s¸ng cã thÓ räi vµo B, C, E hoÆc c¶ 3 miÒn tuú vÞ trÝ cña cöa sæ
quang. T¬ng tù nh tranzito, phototranzito còng cã hai lo¹i thuËn p-n-p vµ ngîc
n-p-n. CÊu tróc vµ kÝ hiÖu cña phototranzito ®îc tr×nh bµy trªn h×nh 1.9.

11
 H×nh 1.9. CÊu tróc vµ kÝ hiÖu cña phototranzito

Cã thÓ m¾c phototranzito trong c¸c s¬ ®å ®o quang nh c¸c tranzito

th«ng thêng (h×nh 1.10 d) hoÆc cã thÓ m¾c trë t¶i víi c¸c cùc EB, BC hoÆc
EC cßn ®Ó trèng mét ch©n ( h×nh 1.10. a,b,c)

H×nh 1.10. S¬ ®å m¾c phototranzito

Hä c¸c ®êng ®Æc trng von-ampe cña phototranzito ®îc tr×nh bµy trªn
h×nh 1.11.

12
 Ic(mA) 3

2

1

IT 0

UCE
H×nh 1.11. §­êng ®Æc tr­ng von-ampe cña phototranzito

IT: dßng tèi khi cêng ®é ¸nh s¸ng =0

Trong s¬ ®å E chung, Ic=.I+IT

: hÖ sè khuÕch ®¹i dßng cña phototranzito

Víi ®Æc tÝnh ®é nh¹y cao, phototranzito gÇn nh ®· ®îc dïng trong
tÊt c¶ c¸c m¸y cÇn cã ®Çu thu quang, vµ dÇn thay thÕ photo®ièt.

13
2. TÝnh n¨ng, t¸c dông cña m¸y ph©n tÝch níc tiÓu

2.1. Giíi thiÖu vÒ xÐt nghiÖm níc tiÓu

Trong xÐt nghiÖm, ngêi ta chia ra lµm nhiÒu lo¹i xÐt nghiÖm:
- XÐt nghiÖm m¸u
- XÐt nghiÖm níc tiÓu
- XÐt nghiÖm dÞch n·o tuû
- XÐt nghiÖm dÞch vÞ
- XÐt nghiÖm mËt- dÞch tôy
- XÐt nghiÖm ®êm
- XÐt mñ vµ c¸c chÊt dÞch
- XÐt nghiÖm nÊm g©y bÖnh
- XÐt nghiÖm th¨m dß chøc n¨ng
Mçi lo¹i l¹i cã nhiÒu ph¬ng ph¸p tiÕn hµnh, vµ nhiÒu c¸ch tiÕp cËn
kh¸c nhau, v× vËy xÐt ngiÖm bao hµm nhiÒu néi dung.
XÐt nghiÖm níc tiÓu lµ lo¹i xÐt nghiÖm ®îc dïng rÊt phæ biÕn hiÖn
nay víi nhiÒu u ®iÓm nh lÊy mÉu bÖnh phÈm dÔ dµng kh«ng lµm tæn th-
¬ng ®Õn bÖnh nh©n, tiÕn hµnh xÐt nghiÖm nhanh, kÕt qu¶ chÝnh x¸c, cã
nhiÒu ý nghÜa trong chÈn ®o¸n.
Níc tiÓu lµ mét s¶n phÈm cña hÖ bµi tiÕt, ®îc läc tõ m¸u bëi thËn.
M¸u ®i kh¾p c¬ thÓ, ®Õn tõng tÕ bµo, tõng c¬ quan, cã quan hÖ mËt thiÕt
víi tÊt c¶ c¸c c¬ quan nªn vÒ mÆt bÖnh lý, m¸u chÞu ¶nh hëng cña tÊt c¶ c¸c
c¬ quan. V× vËy, xÐt nghiÖm níc tiÓu gióp cho chuÈn ®o¸n mét c¸ch t¬ng
®èi chÝnh x¸c c¸c bÖnh vÒ thËn, gan, vÒ tuyÕn néi tiÕt, vÒ chuyÓn ho¸ c¸c
chÊt trong c¬ thÓ, vÒ thai nghÐn, vÒ sù bµi tiÕt c¸c chÊt thuèc ®a vµo c¬
thÓ, vÒ nhiÔm khuÈn vµ ký sinh trïng.
XÐt nghiÖm níc tiÓu chia lµm 5 lo¹i xÐt nghiÖm chÝnh
- XÐt nghiÖm vËt lý: bao gåm c¸c xÐt nghiÖm vÒ sè lîng, mµu s¾c,
tû träng vµ pH

14
 - XÐt nghiÖm sinh ho¸: Dïng c¸c ph¶n øng sinh ho¸ ®Ó xÐt nghiÖm
®Þnh tÝnh hoÆc ®Þnh lîng c¸c chÊt ®¹m, ®êng, mì, c¸c chÊt mËt, c¸c chÊt
®iÖn gi¶i, c¸c men, hormon, vitamin vµ mét sè chÊt kh¸c tõ ®ã chÈn ®o¸n
c¸c bÖnh liªn quan.
- XÐt nghiÖm tÕ bµo: t×m sù cã mÆt cña c¸c tÕ bµo nh b¹ch cÇu,
hång cÇu, tÕ bµo biÓu m«... Gióp cho viÖc chÈn ®o¸n ®îc chÝnh x¸c,
®Þnh râ ®îc tæn th¬ng vµ tiªn lîng ®îc bÖnh.
- XÐt nghiÖm vi khuÈn: B×nh thêng, níc tiÓu lµ v« khuÈn, xÐt
nghiÖm vi khuÈn t×m c¸c vi khuÈn trong níc tiÓu, dïng ®Ó chÈn ®o¸n mét
sè bÖnh nhiÔm khuÈn ®êng tiÕt niÖu trong c¸c bÖnh néi khoa, lao thËn vµ
bµng quang...
- XÐt nghiÖm ký sinh trïng: Dïng níc tiÓu ly t©m kü, c¸c Êu trïng vµ
trøng sÏ l¾ng xuèng ®¸y èng nghiÖm, tiÕn hµnh xÐt nghiÖm trªn l¾ng cÆn
®ã ®Ó ph¸t hiÖn mét sè bÖnh vÒ ký sinh trïng nh bÖnh giun chØ, s¸n m¸ng
trong níc tiÓu, mét sè bÖnh viªm niÖu ®¹o.
C¸c m¸y xÐt nghiÖm hiÖn nay thùc hiÖn c¸c xÐt nghiÖm sinh ho¸ níc
tiÓu, cßn c¸c xÐt nghiÖm kh¸c thêng lµ lµm thñ c«ng hoÆc quan s¸t qua
kÝnh hiÓn vi.
C¸c chó ý khi lµm xÐt nghiÖm:
- XÐt nghiÖm cã thÓ dïng ®Ó chÈn ®o¸n l©m sµng còng nh theo dâi
tiÕn triÓn cña bÖnh trong ®iÒu trÞ
- Kh«ng û l¹i, m¸y mãc dùa vµo kÕt qu¶ cña xÐt nghiÖm ®Ó quyÕt
®Þnh chÈn ®o¸n mét c¸ch nhanh chãng. CÇn ph¶i nhí, mét kÕt qu¶ cña xÐt
nghiÖm cã thÓ gi¶i thÝch ®îc nhiÒu trêng hîp sinh lý vµ bÖnh lý, thiÕu
ph©n tÝch th× chÈn ®o¸n sÏ sai, kh«ng chÝnh x¸c.
- Theo ®óng nh÷ng quy tr×nh vÒ lÊy vµ b¶o qu¶n bÖnh phÈm.
- Nh÷ng kÕt qu¶ xÐt nghiÖm chØ lµ nh÷ng yÕu tè kh¸ch quan ph¶n
¸nh nh÷ng diÔn biÕn trong c¬ thÓ. XÐt nghiÖm kh«ng thay thÕ cho l©m

15
sµng. CÇn ph©n tÝch, tæng hîp, suy xÐt thËt biÖn chøng vµ khoa häc,
kh«ng chñ quan, hÊp tÊp vµ m¸y mãc.

2.2. C¸c th«ng sè trong m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu vµ ý nghÜa trong chÈn
®o¸n l©m sµng
C¸c m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu hiÖn nay thÓ cã 1, 2, 4, 8, 10, 11.. th«ng
sè phô thuéc vµo tõng lo¹i m¸y, trong tµi liÖu nµy chØ xin giíi thiÖu mét vµi
th«ng sè c¬ b¶n thêng gÆp trong c¸c m¸y hiÖn nay vµ cã ý nghÜa lín trong
chÈn ®o¸n l©m sµng.

2.2.1. Tû träng ( SG- Specific Gravity)

Trung b×nh lµ 1,012-1,020 theo h»ng sè sinh häc ë ngêi viÖt nam
Thay ®æi sinh lý:
- Tuú theo nång ®é c¸c chÊt trong níc tiÓu
- Tuú theo sù mÊt níc nhiÒu hay Ýt: ra må h«i nhiÒu, tû träng níc tiÓu
sÏ cao.
- Tuú theo thêi tiÕt: mïa rÐt, cã nhiÒu níc tiÓu, tû träng h¹.
Thay ®æi bÖnh lý:
- Tõ 1,028 ®Õn trªn 1,050, cã kh¶ n¨ng bÞ ®¸i th¸o ®êng
- Gi¶m nhá h¬n 1,005 trong bÖnh suy thËn

2.2.2. pH
pH b×nh thêng : 5,8-6,2 trong chÕ ®é ¨n c¶ rau lÉn thÞt
: 5,4-5,6 trong chÕ ®é ¨n toµn thÞt
: 6,6-7 trong chÕ ®é ¨n toµn rau.
Thay ®æi sinh lý :
- pH gi¶m khi ¨n nhiÒu thÞt
- T¨ng khi ¨n nhiÒu rau
- pH còng t¨ng khi ho¹t ®éng nhiÒu ( ch¹y, thÓ dôc thÓ thao, lµm viÖc
tay ch©n...)

16
Thay ®æi bÖnh lý:
- ThÊp trong mét sè bÖnh cã sèt, ®¸i th¸o ®êng nÆng, gót, nhiÔm toan
chuyÓn hãa
- Cao trong nhiÔm khuÈn ®êng tiÕt liÖu, nhiÔm kiÒm chuyÓn ho¸.

2.2.3. Protein (PRO)

B×nh thêng, chØ cã mét Ýt protein huyÕt t¬ng cã kÝch thíc nhá qua
®îc cÇu thËn nhng l¹i ®îc t¸i hÊp thu hoµn toµn khi qua èng thËn, v× vËy
kh«ng cã hoÆc chØ cã rÊt Ýt protein thËn: ngêi ta tÝnh lîng protein ®µo
th¶i kho¶ng 30mg/24h, trong ®ã 30% albumin vµ 70% globumin.
Thay ®æi sinh lý:
Protein xuÊt hiÖn Ýt (<150mg/24 giê) vµ kh«ng thêng xuyªn trong c¸c
trêng hîp;
- ë trÎ s¬ sinh khi thËn cha ho¹t ®éng tèt, thêng sau 4-10 ngµy th× hÕt
- Do ¨n uèng : sau b÷a ¨n giµu ®¹m
- Do t thÕ ®øng vµ g¾ng søc.
Thay ®æi bÖnh lý:
- Protein niÖu xuÊt hiÖn t¹m thêi, lîng ®µo th¶i <1g/24h cã thÓ do:
+ Sèt cao, sèc
+ Suy tim khi bÞ thiÓu niÖu
+ ChÊn th¬ng sä n·o, ch¶y m¸u n·o
- Protein niÖu xuÊt hiÖn thêng xuyªn, lîng ®µo th¶i nhiÒu h¬n, ph©n biÖt 3
lo¹i:
+ Protein niÖu tríc thËn: thêng lµ nh÷ng protein cã träng lîng nhá läc
®îc qua cÇu thËn nhng vît qu¸ kh¶ n¨ng t¸i hÊp thô cña èng thËn. Thuéc lo¹i
nµy cã protein Bence-Jones, myoglobin niÖu x¶y ra sau chÊn th¬ng c¸c c¬
+ Protein niÖu do thËn: viªn cÇu thËn, viªm èng thËn, thËn h, tho¸i ho¸
thËn, lao thËn, ung th thËn, x¬ m¹ch thËn, tæn th¬ng thËn trong c¸c bÖnh
kh¸c nh c¸c bÖnh viªm nhiÔm, nhiÔm virus... Protein niÖu ®µo th¶i t¨ng rÊt

17
cao trong h thËn (>3,5g/24h), t¨ng võa ph¶i trong viªm cÇu thËn cÊp (
2-3g/24h), t¨ng nhÑ ( kho¶ng 1g/24h) trong viªm cÇu thËn m·n, lao thËn...
+ Protein niÖu sau thËn: do viªm nhiÔm hoÆc cã tæn th¬ng niÖu
qu¶n, bµng quang, niÖu ®¹o, tuyÕn tiÒn liÖt hoÆc ®êng sinh dôc n÷.

2.2.4. Axit uric

Axit uric lµ s¶n phÈm tho¸i gi¸ng cña nucleoprotein cña tæ chøc hay tõ
thøc ¨n ®a vµo, bµi tiÕt ra níc tiÓu díi d¹ng urat trong 24h tõ 3,2 ®Õn 4,8
mmol (0,55-0,8g)
Thay ®æi sinh lý:
Tuú theo chÕ ®é ¨n, sù ho¹t ®éng cña c¬ thÓ; mét sè thuèc lµm t¨ng
nh natri salicylat .. hoÆc lµm gi¶m nh cafein, antipyrin, c¸c muèi s¾t...
Thay ®æi bÖnh lý:
T¨ng trong mét sè bÖnh nhiÔm khuÈn, dïng thuèc lîi tiÓu lo¹i
bezothiazin, bÖnh b¹ch cÇu
Gi¶m trong suy thËn, tho¸i ho¸ gan
Trong bÖnh gót lóc ®Çu, l¬ng axit uric niÖu gi¶m ®ét ngét, tíi ngµy
thø 3 l¹i ®µo th¶i nhiÒu mét c¸ch ®ét biÕn.

2.2.5. Nit¬rit (NIT)

Nit¬ toµn phÇn bao gåm:
Nit¬ cña urª 82,29%
Nit¬ cña ammoniac 5,53
Nit¬ cña creatinin 4,46
Nit¬ cña axit uric 1,67
Nit¬ cña cac baz¬ puric 0,14
Nit¬ kh«ng ®Þnh lîng 5,91
Nit¬ toµn phÇn trong níc tiÓu 24 giê cã 12-15 g, gi¸ trÞ riªng biÖt Ýt,
ngêi ta thêng dïng ®Ó so s¸nh víi ammoniac

18
 Tû sè nit¬ níc tiÓu:
Nit¬ urª/Nit¬ toµn phÇn= 81-85%
Tû sè nµy h¹ trong suy gan
Tû sè ammoniac:
Ammoniac/Nit¬ toµn phÇn= 2-5%
Tû sè nµy t¨ng khi ¨n nhiÒu thÞt vµ trong mét sè bÖnh vÒ gan ( X¬
gan, ung th gan...) do ammoniac kh«ng ®îc chuyÓn ho¸ thµnh urª nh b×nh th-
êng.

2.2.6. Gluco (GLU)

B×nh thêng gluco chØ cã trong m¸u, kh«ng cã trong níc tiÓu. NÕu
gluco m¸u vît qu¸ ngìng thËn 8,9-10 mmol/l ( 160-180 mg/l) sÏ xuÊt hiÖn
gluco trong níc tiÓu. NÕu ngìng thËn thÊp h¬n, gluco m¸u cha t¨ng tíi møc
®· thÊy cã gluco niÖu.
Thay ®æi sinh lý:
Gluco xuÊt hiÖn Ýt vµ t¹m thêi nhÊt lµ sau khi ¨n nhiÒu ®êng
(<0,5mmol/l).
Thay ®æi bÖnh lý;
T¨ng cao trong bÖnh ®¸i th¸o ®êng
Cßn thÊy trong:
- Mét vµi bÖnh thÇn kinh: kÕt m¹ch tÊm, ®éng kinh, u n·o.
- Mét sè bÖnh nhiÔm khuÈn: th¬ng hµn, b¹ch hÇu...
- NhiÔm ®éc oxit cacbon, moocphin, asen.

2.2.7. C¸c chÊt ceton niÖu (KET- keton)

Bao gåm aceton, axit acetylacetic, axit hydro butyric lµ nh÷ng s¶n
phÈm chuyÓn ho¸ dë dang cña axit bÐo do dèi lo¹n chuyÓn ho¸ gluxit
B×nh thêng kh«ng cã c¸c chÊt nµy hoÆc cã th× rÊt Ýt kh«ng ®¸ng kÓ
trong níc tiÓu khi nhÞn ®ãi, chÕ ®é ¨n nghÌo gluxit, giµu lipit vµ khi cã thai.

19
 XuÊt hiÖn trong c¸c trêng hîp:
- §¸i th¸o ®êng nÆng, hoÆc ®iÒu trÞ b»ng insulin kh«ng ®ñ liÒu
- NhÞn ®ãi l©u, n«n nhiÒu
- NhiÔm ®éc gi¸p, khi sèt cao
- BÖnh lo¹n sinh ®êng

2.2.8. Bilirubin (BIL)

Trong mét sè bÖnh, s¾c tè mËt trµn vµo m¸u vµ tho¸t ra níc tiÓu,
b×nh thêng kh«ng cã bilirubin bµi tiÕt trong níc tiÓu, xuÊt hiÖn trong bÖnh
vµng da do t¾c mËt.

2.2.9. Urobilin (URO)

B×nh thêng, urobilin cã trong níc tiÓu nhng lîng kh«ng ®¸ng kÓ, tõ 0,2
®Õn 0,6 mg/l
T¨ng trong bÖnh viªm gan do virus, x¬ gan, ung th gan, chÊn th¬ng
gan. Urobilin t¨ng lµ triÖu chøng ®Çu tiªn vÒ níc tiÓu b¸o hiÖu suy gan do
kh«ng hÊp thô ®îc mµ lät vµo m¸u vµ bµi tiÕt ra ngoµi khi qua thËn.
C¸c bÖnh nhiÔm ®éc hi®ro asen, oxit cacbon..
Mét sè bÖnh nhiÔm khuÈn
Khi c¬ thÓ ®ang tiªu m¸u do ch¶y m¸u bªn trong
NÕu lîng urobilin cø t¨ng liªn tôc trong níc tiÓu th× bÖnh lµ rÊt xÊu.
Trong bÖnh viªm gan do virus, urobilin t¨ng trong níc tiÓu ®¹t møc cao nhÊt
trong nh÷ng ngµy ®Çu sau khi xuÊt hiÖn vµng da, dÇn dÇn Ýt ®i vµ mÊt
h¼n trong giai ®o¹n bÖnh ph¸t triÓn cao nhÊt, sau ®ã l¹i xuÊt hiÖn khi khái
bÖnh.

2.2.10. B¹ch cÇu ( LEU- Leukocytes)

B×nh thêng, níc tiÓu cã rÊt Ýt b¹ch cÇu 10- 15/1ul, nhng khi níc tiÓu
cã mñ, sè lîng b¹ch cÇu t¨ng rÊt nhiÒu.

20
 Mñ xuÊt hiÖn trong c¸c bÖnh nhiÔm khuÈn ®êng tiÕt niÖu, viªm
bµng quang, viªm bÓ thËn.

2.2.11. M¸u (BLD- blood)

M¸u xuÊt hiÖn trong níc tiÓu trong mét sè trêng hîp:
- Ch¶y m¸u ®êng niÖu ®¹o sau do viªm liÖu ®¹o v× lËu hoÆc do
chÊn th¬ng.
- Ch¶y m¸u tuyÕn tiÒn liÖt: trong lao vµ ung th tuyÕn tiÒn liÖt
- Ch¶y m¸u bµng quang: do chÊn th¬ng, sái bµng quang
- Ch¶y m¸u thËn: trong viªm thËn ch¶y m¸u, lao thËn, ung th thËn, sái
thËn
HuyÕt s¾c tè cã thÓ xuÊt hiÖn trong mét sè bÖnh:
- ThiÕu m¸u tan m¸u
- NhiÔm l¹nh
- TruyÒn m¸u kh¸c nhãm hoÆc m¸u qu¸ cò
- Sèt rÐt, th¬ng hµn
- Ngé ®éc Kali clorat, Phenol, Photpho.

2.2.12. Mµu s¾c ( Color)

B×nh thêng, níc tiÓu míi ra trong hoÆc h¬i vµng, b÷a ¨n phong phó
hoÆc nhiÒu thøc ¨n kiÒm sÏ lµm cho níc tiÓu h¬i ®ôc. §Ó l©u níc tiÓu
còng sÏ bÞ vÈn ®ôc do t¸c dông cña c¸c chÊt nhÇy trong ®êng tiÕt niÖu, tÕ
bµo néi m¹c tho¸i ho¸ vµ mét sè tinh thÓ.
Thay ®æi sinh lý
- Trong v¾t khi tiÓu tiÖn nhiÒu.
- SÉm khi tiÓu tiÖn Ýt, ra må h«i nhiÒu
- Cã mµu cña mét sè thuèc hoÆc thøc ¨n vµo c¬ thÓ
Thay ®æi bÖnh lý
- §ôc: v× lÉn mñ

21
- N©u sÉm trong c¸c bÖnh nhiÔm khuÈn, sèt cao
- §á do lÉn m¸u
- Vµng ng¶ xanh hoÆc n©u do lÉn s¾c tè mËt trong bÖnh viªm gan, t¾c
mËt
- §en trong ngé ®éc phenol

3. Nguyªn lý lµm viÖc cña m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu

3.1. S¬ ®å nguyªn lý chung cña m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu

HÖ thèng
quang häc

HiÓn thÞ

Khèi nguån Khèi ®iÒu

khiÓn

Bµn phÝm

H×nh 1.12. S¬ ®å nguyªn lý m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu.

3.2. Chøc n¨ng c¸c khèi

3.2.1. Khèi nguån

Cã chøc n¨ng t¹o ra nguån mét chiÒu ®Ó cung cÊp cho c¸c khèi kh¸c.
Tuú tõng lo¹i m¸y mµ khèi nguån cã thÓ n»m trong m¸y nÕu kÝch thíc m¸y
lín hoÆc lµ bé chuyÓn ®æi nguån (adapter) ®i kÌm m¸y khi kÝch thíc m¸y
nhá.
Trong c¸c m¸y cã thÓ kÌm theo khèi pin dïng khi mÊt ®iÖn hoÆc m¸y
®îc mang ®i ho¹t ®éng theo c«ng viÖc cã tÝnh di ®éng.

22
 HiÖn nay, c¸c m¸y thêng dïng nguån æn ¸p xung do u ®iÓm lµ ®Çu ra
æn ®Þnh, ®Çu vµo d¶i réng vµ cã kÝch thíc nhá gän, s¬ ®å nguyªn lý cña
mét nguån xung cho trªn s¬ ®å sau:

CÇu Bé t¹o BiÕn ChØnh l­ DC ra

AC vµo chØnh l­u dao ¸p u lèi ra
thµnh 1 ®éng xung
chiÒu
Ph¶n
håi

H×nh 1.13. S¬ ®å khèi cña nguån æn ¸p xung.

Ho¹t ®éng cña m¹ch nh sau: §iÖn ¸p xoay chiÒu d¶i réng ®îc ®a vµo
khèi cÇu ®Ó chØnh lu thµnh ®iÖn ¸p 1 chiÒu, ®iÖn ¸p mét chiÒu nµy ®îc
®a vµo ®Ó nu«i cho m¹ch t¹o dao ®éng. Bé t¹o dao ®éng sÏ t¹o ra c¸c xung
cã tÇn sè cao víi ®é réng cã thÓ thay ®æi ®îc dùa vµo ®iÖn ¸p ®a tõ m¹ch
ph¶n håi. Chuçi xung nµy ®îc ®a qua biÕn ¸p xung ®Ó thu ®îc chuçi xung
cã biªn ®é thÝch hîp. Sau ®ã ®îc n¾n thµnh ®iÖn ¸p mét chiÒu ®a tíi c¸c
khèi kh¸c cña m¸y. Nhê cã m¹ch ph¶n håi vÒ ®iÒu chÕ ®é réng xung, dÉn
®Õn ®iÖn ¸p sau khi chØnh lu cã thÓ æn ®Þnh nÕu t¶i hoÆc ®iÖn ¸p lèi
vµo thay ®æi.

3.2.2. HÖ thèng quang häc

Cã chøc n¨ng ph¸t tÝn hiÖu quang chiÕu lªn c¸c « thuèc thö ®· ph¶n
øng víi mÉu trªn que thö vµ thu tÝn hiÖu ph¶n x¹ tõ c¸c « thuèc thö ®ã.
ChuyÓn tÝn hiÖu quang ph¶n x¹ nµy thµnh tÝn hiÖu ®iÖn. TÝn hiÖu ®îc
khuÕch ®¹i vµ ®a vÒ khèi ®iÒu khiÓn ®Ó xö lý.
HÖ thèng ph¸t tÝn hiÖu quang cã thÓ gåm mét nguån s¸ng tr¾ng qua
hÖ thèng läc ®Ó thu ®îc bíc sãng yªu cÇu cho tõng phÐp ®o hoÆc gåm c¸c
®Ìn led ph¸t mét bíc sãng cè ®Þnh.

23
 HÖ thèng thu tÝn hiÖu quang ph¶n x¹ lµ c¸c linh kiÖn chuyÓn ®æi
quang ®iÖn nh phÇn tríc ®· giíi thiÖu
S¬ ®å nguyªn lý cña hÖ thèng quang nh sau:

Khèi Khèi Khèi tỉn TƯn hiÖu

ph¸t thu khuƠch ®¹i ®iÖn v̉ khèi
quang quang ®ỉu khiÓn

TƯn hiÖu
®ỉu khiÓn
Que
ph¸t quang
thö

H×nh 1.14. S¬ ®å khèi hÖ thèng quang häc.

3.2.3. Khèi ®iÒu khiÓn.

Khèi ®iÒu khiÓn cã chøc n¨ng nhËn tÝn hiÖu ®iÖn tõ hÖ thèng
quang häc, xö lý, vµ ®a ra khèi hiÓn thÞ. Ngoµi ra nã cßn cã chøc n¨ng lu tr÷
kÕt qu¶, ®iÒu khiÓn c¸c khèi kh¸c, nhËn lÖnh tõ ngêi dïng ®Ó vËn hµnh
m¸y...

3.2.4. Bµn phÝm

Bµn phÝm lµ ph¬ng tiÖn giao tiÕp gi÷a ngêi vµ m¸y. Qua bµn phÝm,
ngêi dïng cã thÓ cµi ®Æt c¸c chÕ ®é ho¹t ®éng, thùc hiÖn c¸c thao t¸c vËn
hµnh, vµo c¸c th«ng tin bÖnh nh©n...

3.2.5. Khèi hiÓn thÞ

Khèi hiÓn thÞ dïng ®Ó hiÓn thÞ kÕt qu¶ ®o vµ kÌm c¸c th«ng tin
kh¸c nh sè thø tù bÖnh nh©n, tªn, ngµy giê...
§Ó hiÓn thÞ ®îc kÕt qu¶ cã nhiÒu c¸ch, tuú thuéc vµo ®é ®¬n gi¶n
hay phøc t¹p cña m¸y. Nh÷ng m¸y ®¬n gi¶n th× khèi hiÓn thÞ chØ lµ c¸c ®Ìn

24
led chØ thÞ c¸c kÕt qu¶ lµ b×nh thêng hay bÊt thêng b»ng mµu ph¸t ra, vÝ
dô mµu xanh lµ b×nh thêng, mµu ®á lµ bÊt thêng nh ë m¸y níc tiÓu Urilux,
Combi... Nh÷ng m¸y phøc t¹p h¬n th× khèi hiÓn thÞ cã thÓ cã mµn h×nh tinh
thÓ láng hoÆc m¸y in nhiÖt hoÆc c¶ 2, vÝ dô c¸c m¸y Clinitek, Tekco...

3.2.6. Nguyªn lý ho¹t ®éng.

M¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu ho¹t ®éng dùa trªn ph¬ng ph¸p sinh ho¸ kh«.
Dïng que thö cã c¸c « nhá tÈm ho¸ chÊt, khi nhóng vµo níc tiÓu mçi « ho¸
chÊt nµy sÏ t¸c dông víi mét chÊt cÇn nghiªn cøu nµo ®ã cã trong níc tiÓu t¹o
ra mét mµu s¾c nhÊt ®Þnh. §é ®Ëm nh¹t cña mµu t¹o thµnh sÏ t¬ng øng víi
nång ®é c¸c chÊt nhiÒu hay Ýt. Khi chiÕu ¸nh s¸ng thÝch hîp, c¸c « mµu sÏ
hÊp thô mét phÇn ¸nh s¸ng, mét phÇn sÏ ph¶n x¹ trë l¹i. Cêng ®é ¸nh s¸ng
ph¶n x¹ sÏ tû lÖ víi ®é ®Ëm nh¹t cña c¸c « thuèc thö hay tû lÖ víi nång ®é
c¸c chÊt trong níc tiÓu. ¸nh s¸ng ph¶n x¹ thu ®îc sÏ ®îc m¸y chuyÓn thµnh
tÝn hiÖu ®iÖn, tÝn hiÖu nµy ®îc khuÕch ®¹i, tÝnh to¸n vµ hiÓn thÞ.

Lîng gi¸ kiÕn thøc phÇn 1

Chän c©u tr¶ lêi b»ng c¸ch chän ®óng/sai:
1. Trong m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu chØ sö dông ph«t« ®ièt (LED) lµm nguån
s¸ng. §óng - Sai
2. Mµu s¾c mµ LED t¹o ra phô thuéc vµo hiÖu møc n¨ng lîng g©y ra sù
chuyÓn dêi bøc x¹ cña c¸c electron. §óng - Sai
3. Mçi lo¹i LED ph¸t ra mét ¸nh s¸ng duy nhÊt. §óng - Sai
4. XÐt nghiÖm níc tiÓu bao hµm: XÐt nghiÖm vËt lý, xÐt nghiÖm sinh ho¸,
xÐt nghiÖm tÕ bµo, xÐt nghiÖm vi khuÈn vµ ký sinh trïng. §óng - Sai
5. Mét m¸y xÐt nhiÖm níc tiÓu cã thÓ lµm c¸c th«ng sè lµ kh«ng giíi h¹n, tuú
thuéc vµo cµi ®Æt cña ngêi dïng. §óng - Sai
Gi¶i thÝch c¸c th«ng sè viÕt t¾t sau:
6. SG…………………………. 11. GLU……………………………

25
7. PRO……………………….. 12. KET……………………………
8. UA………………………… 13. BIL…………………………….
9. NIT………………………… 14. LEU…………………………….
10. BLD………………………
Chän c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt trong c¸c c©u sau:
15. Bíc sãng cña ®Ìn LED hång ngo¹i lµ:
A. 340 nm
B. 538 nm
C. 565 nm
D.. 900 nm
16. Tuæi thä cña mét ®Ìn LED kho¶ng:
A. 500 000 giê
B. 50 000 giê
C. 5 000 giê
D. 2 000 giê
17. Trong m¸y níc tiÓu sö dông c¸c lo¹i nguån ®iÖn:
A. Nguån æn ¸p xung
B. Nguån æn ¸p thêng
C. Nguån pin
D. C¶ 3 lo¹i trªn
18. HÖ thèng quang häc trong m¸y níc tiÓu cã chøc n¨ng:
A. ChiÕu s¸ng cho mµn h×nh
B. Ph¸t tÝn hiÖu quang lªn c¸c « thuèc thö
C. ChuyÓn tÝn hiÖu quang ph¶n x¹ thu ®îc thµnh tÝn hiÖu ®iÖn
D. C¶ c©u B vµ c©u C.
19. Khèi hiÓn thÞ trong m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu cã thÓ lµ:
A. §ång hå chØ thÞ kim, ®Ìn LED, mµn h×nh tinh thÓ láng LCD
B. §Ìn LED, Mµn h×nh tinh thÓ láng LCD, M¸y in nhiÖt
C. Mµn h×nh tinh thÓ láng LCD vµ m¸y in nhiÖt

26
D. Mµn h×nh èng phãng tia catèt CRT vµ mµn h×nh tinh thÓ láng LCD
C©u hái tù lîng gi¸
20. Tr×nh bµy c¸c lo¹i nguån s¸ng dïng cho ph©n tÝch níc tiÓu? Dïng ®Ìn
Led cã u ®iÓm g×?
21. Tr×nh bµy c¸c lo¹i ph©n tÝch níc tiÓu?
22. KÓ tªn c¸c th«ng sè trong m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu hiÖn nay?
23. VÏ s¬ ®å nguyªn lý cña m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu? Chøc n¨ng c¸c khèi?
24. Ph©n tÝch ho¹t ®éng cña s¬ ®å khèi m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu?

27
 PhÇn 2. Giíi thiÖu m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu Urisys 1100

1. Tæng quan vÒ m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu Urisys 1100

1.1. Giíi thiÖu chung

M¸y ph©n tÝch níc tiÓu Urisys lµ thiÕt bÞ x¸ch tay dïng que thö ®Ó
ph©n tÝch níc tiÓu. Tuú thuéc vµo lo¹i que thö ®îc sö dông m¸y cã thÓ cho
kÕt qu¶ ph©n tÝch cña Gluco, Bilirubin, Xeton, tû träng, m¸u, pH, Protein,
Urobilin, Nitrite vµ b¹ch cÇu.
Qu¸ tr×nh ph©n tÝch b¾t ®Çu khi Ên phÝm Start. Thêi gian 10 gi©y
®îc phÐp chuÈn bÞ vµ ®a que thö vµo gi¸ ®ì. Sau ®ã gi¸ ®ì ®îc kÐo vµo
vµ que thö ®îc ®äc tõng bíc. M¸y ®o ®¹i lîng ph¶n x¹ tõ que thö vµ ®a ra
kÕt qu¶.
Mét d¶i gåm 3 phÝm nhá ë phÝa díi mµn h×nh thùc hiÖn nhiÒu chøc
n¨ng phô thuéc vµo tr¹ng th¸i cña m¸y. 3 phÝm chøc n¨ng thùc hiÖn c¸c chøc
n¨ng hiÖn nªn ë mµn h×nh ngay phÝa trªn phÝm ®ã. C¸c phÝm dïng ®Ó
®Æt ngµy giê, chän sè thø tù, ®¸nh dÊu d¬ng tÝnh, chän que thö, ng«n ng÷
vµ kiÓm tra m¸y . KÕt qu¶ cã thÓ ®îc in ra trªn m¸y in nhiÖt hoÆc hiÓn thÞ
trªn mµn h×nh tinh thÓ láng (LCD) qua c¸c phÝm chän hoÆc chuyÓn qua
m¸y tÝnh b»ng cæng RS 232 phÝa sau m¸y, m¸y cã thÓ lu tr÷ 100 kÕt qu¶
cho viÖc truyÒn tíi m¸y tÝnh.

1.2. Th«ng sè kü thuËt

§iÖn ¸p yªu cÇu:
+ §iÖn ¸p ngoµi, sö dông bé chuyÓn ®æi SA-125A-0735U-S
Vµo: xoay chiÒu 100-250V, tÇn sè 50/60 Hz, 800 mA
Ra: mét chiÒu +7,5V, 3A
Cùc tÝnh: trong ©m - ngoµi d¬ng
+ C«ng suÊt tiªu thô : 15 W ( 1,3 W ë chÕ ®é chê )

28
KÝch thíc: R x D x C =150 x 290 x 95 mm
Träng lîng : < 0,8 kg
§iÒu kiÖn m«i trêng :
D¶i nhiÖt ®é ho¹t ®éng tõ 15o C ®Õn 32o C, ®é Èm ho¹t ®éng tõ 20%
®Õn 80%
D¶i nhiÖt ®é ho¹t ®éng tèt nhÊt tõ 20 ®Õn 26 oC, ®é Èm tõ 30% ®Õn
60%
§iÒu kiÖn lu kho
NhiÖt ®é : -20oC ®Õn +70oC
M« t¶ mét sè tÝnh n¨ng thiÕt bÞ:
Lo¹i: quang kÕ ph¶n x¹
Nguån s¸ng: 6 Led
Bíc sãng: 565 nm (xanh d¬ng) vµ 610 nm (cam)
§Çu thu: 1 ®Çu thu cho c¶ 6 led
Thêi gian ®o: 70 gi©y ë chÕ ®é ®o b×nh thêng (Normal Mode) vµ 30
gi©y ë chÕ ®é ®o nhanh (Fast Mode)
Thêi gian ñ Êm: 55-65 gi©y
M¸y in: sö dông m¸y in nhiÖt
HiÓn thÞ: mµn h×nh tinh thÓ láng 2 dßng 24 ký tù
Bé nhí: 100 xÐt nghiÖm
Giao diÖn:
PC/HOST: Cæng nèi tiÕp kÕt nèi m¸y tÝnh, sö dông bé nèi 9 ch©n víi
giao thøc RS 232 cho phÐp kÕt nèi 1 chiÒu hoÆc 2 chiÒu (tuú chän lùa)
AT/PC: kÕt nèi bé ®äc m· hoÆc æ c¾m 5 ch©n cho bµn phÝm.

29
1.3. CÊu tróc mÆt m¸y.

H×nh 2.1. PhÝa tríc m¸y

Thµnh phÇn Chøc n¨ng

1. Vá m¸y in NhÊn xuèng ®Ó më khi thay giÊy in
2. Mµn h×nh, bµn phÝm HiÓn thÞ vµ c¸c phÝm chøc n¨ng khi
vËn hµnh
3. Khay §ì vµ gi÷ que thö
4. PhÝm Start B¾t ®Çu qu¸ tr×nh xÐt nghiÖm
§ãng menu phô quy vÒ menu chÝnh

30
 H×nh 2.2. PhÝa sau m¸y

Thµnh phÇn Chøc n¨ng

5. C«ng t¾c On/Off
6. Serial Interface
7. J¾c c¾m nguån
8. J¾c c¨m 5 ch©n
BËt t¾t m¸y
KÕt nèi m¸y vi tÝnh
Nèi m¸y víi bé chuyÓn nguån
KÕt nèi víi bé ®äc m· hoÆc bµn
phÝm AT/PC

31
2. Nguyªn lý ho¹t ®éng

2.1. S¬ ®å khèi chøc n¨ng

HÖ thèng
thu ph¸t
quang

Tỉn HÖ thèng
khuƠch m«t¬ kĐo vµ
®¹i gi¸ ®́ que thö

Bé B¶ng Mµn
chuyÓn m¹ch h×nh
nguån LCD

Bµn M¸y in
phƯm nhiÖt

H×nh 2.3. S¬ ®å khèi m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu Urisys 1100

2.2. Chøc n¨ng c¸c khèi

2.2.1. Bµn kÐo vµ gi¸ ®ì que thö

Gi¸ ®ì que thö ®îc lµm b»ng nhùa, trªn cã r·nh ®Ó ®Æt que thö khi
tiÕn hµnh xÐt nghiÖm. §Çu gi¸ ®ì cã « nhùa tr¾ng h×nh vu«ng ®Ó m¸y tù
®Þnh chuÈn mçi khi khëi ®éng. NÕu « ®Þnh chuÈn nµy bÞ háng do bÈn, x-
íc, ®æi mµu... m¸y sÏ b¸o lçi khi khëi ®éng ®o ®ã kh«ng thÓ ho¹t ®éng ®îc.
Gi¸ ®ì nµy cã thÓ th¸o dÔ dµng khi cÇn b¶o dìng hoÆc thay thÕ b»ng
c¸ch kÐo th¼ng ra. Khi n¾p còng t¬ng tù, chØ viÖc ®a gi¸ s©u vµo r·nh trît
lµ ®îc.

32
 Bµn kÐo cã chøc n¨ng kÐo gi¸ ®ì que thö khi ®Þnh chuÈn vµ khi ®o
mÉu. Do que thö ®îc cÊu t¹o bëi c¸c « nhá chøa thuèc ph¶n øng nªn viÖc ®äc
tõng « yªu cÇu bµn kÐo chuyÓn ®éng theo tõng « vµ cã thêi gian dõng l¹i khi
®äc « ®ã nªn bµn kÐo ®îc ®iÒu khiÓn bëi mét m«t¬ bíc th«ng qua hÖ thèng
b¸nh
r¨ng. Bµn kÐo di chuyÓn däc theo r·nh nhùa ë vá díi cña m¸y vµ ®îc ®Þnh
híng bëi 4 ch©n vµ khe dÉn.
Bµn kÐo ®îc tù ®éng vÒ vÞ trÝ khi m¸y ®îc khëi ®éng. ¤ ®Þnh
chuÈn gióp so s¸nh vÞ trÝ gi¸ ®ì víi que thö vµ møc ®Þnh chuÈn tham kh¶o
cho ®Çu ®äc cña thiÕt bÞ.
HÖ thèng M«t¬ bíc ®îc ®Æt ë vá díi. B¸nh r¨ng vµ b¸nh ®µ ®îc g¾n
trªn trôc cña m«t¬. B¸nh ®µ gióp lµm gi¶m rung gi÷a b¸nh r¨ng vµ m«t¬.
M«t¬ lµ lo¹i 4 pha, gåm 20 bíc (18o mét bíc).

2.2.2. Khèi tiÒn khuÕch ®¹i vµ ®Çu ®äc

§Ìn ph¸t ®îc ®Æt ®øng, n»m trong hép ®Ìn, chiÕu s¸ng vïng cÇn
ph©n tÝch qua mét « vu«ng. Cã 6 led ®îc dïng lµm nguån s¸ng, 3 led cÊp bíc
sãng 565 nm vµ 3 led cÊp bíc sãng 610 nm. Sai sè vÒ mÆt c¬ khÝ cho phÐp
chiÕu s¸ng chØ tíi biªn cña c¸c v¹ch que thö.
Khèi tiÒn khuÕch ®¹i PBC ®îc ®Æt gÇn hép chøa ®Ìn vµ ®îc thiÕt
kÕ ®Ó ®äc c¸c tia ph¶n x¹. Bé chuyÓn ®æi quang- ®iÖn trë kh¸ng cao
AD822 ®Æt trong bé thu quang, ®Æt c¸ch li víi khe s¸ng, kÝnh läc vµ ®ièt
quang.
Lèi vµo cña phototranzito ®îc ph©n cùc bëi ®iÖn ¸p VRef2(+2V) lÊy
tõ bé chuyÓn ®æi A/D. §iÖn ¸p thay ®æi t¹i ®Çu ra cña phototranzito sÏ ®îc
®a tíi bé khuÕch ®¹i thuËt to¸n ®Ó khuÕch ®¹i ®a vÒ b¶ng m¹ch chÝnh.
Chó ý: trë kh¸ng cao tù nhiªn cña bé tiÒn khuÕch ®¹i cã thÓ lµm gi¶m ®é
nh¹y cña bé tiÒn khuÕch ®¹i dÉn ®Õn kÕt qu¶ nhiÔu. V× vËy cÇn nèi ®Êt
cho bé tiÒn khuÕch ®¹i.

33
 C¸c lèi ra bé thu quang ®îc ®a tíi bé tiÒn khuÕch ®¹i. Bé khuÕch ®¹i
thuËt to¸n thø hai võa khuÕch ®¹i võa lµ tÇng ®Öm chuyÓn møc ®iÖn ¸p t-
¬ng tù tíi bé ADC.
§Þnh chuÈn hÖ thèng sö dông mét « ®Þnh chuÈn, vµ ®îc lµm mçi lÇn
khi ®äc que thö. §iÒu nµy lµm gi¶m thiÓu sù thay ®æi ë lèi ra cña ®Ìn, ®é
nh¹y ®Çu dß, chuyÓn ®æi kÝnh läc, thêi gian ®¸p øng ®iÖn, nhiÖt ®é vµ
®é Èm.

2.2.3. B¶ng m¹ch chÝnh.

B¶ng m¹ch chÝnh thùc hiÖn hÇu hÕt c¸c chøc n¨ng cña m¸y, ®iÒu
khiÓn tÊt c¶ c¸c khèi kh¸c, trõ phÇn nguån, nhËn tÝn hiÖu ®o ®îc ®Ó xö lý,
tÝnh to¸n. Ngoµi ra nã cßn cã chøc n¨ng lu tr÷ mäi cµi ®Æt còng nh kÕt qu¶
®o.

2.2.4. Bµn phÝm

Bµn phÝm lµ c«ng cô ®Ó thùc hiÖn giao tiÕp gi÷a ngêi vµ m¸y. C¸c
thao t¸c vËn hµnh, cµi ®Æt cña ngêi dïng sÏ ®îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c
phÝm nhÊn.
Bµn phÝm cña m¸y Urisys 1100 gåm 4 phÝm. 1 phÝm Start d¹ng c«ng
t¾c mét tr¹ng th¸i cã chøc n¨ng b¾t ®Çu qu¸ tr×nh ®o mÉu hoÆc ®Ó tho¸t
ra c¸c menu phô khi vËn hµnh trë vÒ menu ban ®Çu. 3 phÝm mÒm ë gi÷a
thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng kh¸c nhau tuú thuéc vµo tr¹ng th¸i cña m¸y t¹i thêi
®iÓm nhÊn phÝm.

2.2.5. M¸y in.

M¸y in lµ lo¹i in ma trËn nhiÖt, ®îc ®iÒu khiÓn bëi mét m¹ch xö lÝ m¸y in ë
trªn b¶ng m¹ch chÝnh. M¸y ho¹t ®éng bëi tÝn hiÖu m«t¬ “M-” vµ tÝn hiÖu
®iÓm d¹ng ma trËn.

34
 ViÖc kÐo giÊy vÒ phÝa tríc ®îc thùc hiÖn khi Ên phÝm “PAPER” ë
mµn h×nh “READY”, giÊy ®îc kÐo mét dßng mét lÇn bëi mét chu k× ho¹t
®éng cña m¸y in.

2.2.6. Mµn h×nh hiÓn thÞ tinh thÓ láng (LCD).

Mµn h×nh LCD hiÓn thÞ 24 kÝ tù mét dßng, hiÓn thÞ 2 dßng víi bé
®iÒu khiÓn vµ bé nhí ROM. Toµn bé chøc n¨ng ®iÒu khiÓn ma trËn ®iÓm
5x8 n»m hoµn toµn trong bé ®iÒu khiÓn. Khèi LCD ®îc ®iÒu khiÓn trùc
tiÕp tõ bé ®iÒu khiÓn vi nhí.

2.2.7. Bé cung cÊp nguån ngoµi (Adapter).

Bé cung cÊp nguån ngoµi lµ kiÓu SA-125A ®îc c¸ch li trong m«i trêng
b¶o vÖ. §iÖn ¸p xoay chiÒu n»m trong d¶i tõ 100 ®Õn 250 V, 50-60 Hz, 0,8
A. ®iÖn ¸p ra 7,5V, dßng cùc ®¹i 3A. §iÖn ¸p mét chiÒu 7,5V ®îc c¾m vµo
æ c¾m J5 ë phÝa sau m¸y. Mét bé läc Ferit ®îc ®Æt trªn d©y ®Ó gi¶m
thiÓu sù ph¸t x¹ nhiÔu ®iÖn tõ cña m¸y.
D©y nèi nguån AC lµ lo¹i chuÈn 3 d©y dÉn, vá c¸ch ®iÖn PVC víi
phÝch c¾m ®óc.
Bé cung cÊp nguån ngoµi ®îc cÊu t¹o theo c¬ chÕ æn ¸p xung.

2.2.8. Nguyªn lý ®o
Quy tr×nh ho¹t ®éng cña m¸y khi tiÕn hµnh ®o mÉu cã thÓ ®îc tãm
t¾t nh sau:

35
 H×nh 2.4. Nguyªn lý ®o cña m¸y Urisys 1100
Que thö ®îc ®Æt trªn khay ®ùng que thö, ®éng c¬ bíc ®îc ®iÓu
khiÓn ®Ó di chuyÓn khay phÝa díi hÖ thèng thu ph¸t quang.
Khi nhÊn phÝm b¾t ®Çu ®o, ch¬ng tr×nh trong m¸y sÏ ®iÒu khiÓn
bµn kÐo di chuyÓn tõng bíc t¬ng øng víi tõng « thuèc thö trªn que thö vµo
®óng vÞ trÝ ®o.
§Ìn led (1) ph¸t ra ¸nh s¸ng víi bíc sãng yªu cÇu chiÕu lªn bÒ mÆt cña
« thuèc thö trªn que thö (2) ë mét gãc tèi u nhÊt. ¸nh s¸ng chiÕu tíi « thuèc thö
trªn que thö bÞ hÊp thô mét phÇn, phÇn cßn l¹i bÞ ph¶n x¹. Cêng ®é ¸nh s¸ng
bÞ ph¶n x¹ lín hay nhá phô thuéc vµo mµu s¾c t¹o ra khi ph¶n øng s¶y ra gi÷a
« thuèc thö vµ c¸c chÊt trong níc tiÓu. ¸nh s¸ng ph¶n x¹ ®îc thu bëi mét
phototrazito (3) ®îc ®Æt ngay trªn « thuèc thö. Phototranzito sÏ ®a tÝn hiÖu
t¬ng tù thu ®îc tíi bé chuyÓn ®æi t¬ng tù - sè (4) ®Ó chuyÓn tÝn hiÖu nµy
sang d¹ng sè. Bé vi xö lý (5) sÏ chuyÓn ®æi c¸c tÝn hiÖu sè nµy thµnh gi¸ trÞ
ph¶n x¹ t¬ng øng b»ng c¸ch tham chiÕu tíi c¸c gi¸ trÞ chuÈn.

36
 Cuèi cïng, hÖ thèng sÏ so s¸nh gi¸ trÞ ph¶n x¹ nµy víi c¸c d¶i giíi h¹n ®·
®îc ®Þnh tríc (c¸c gi¸ trÞ nµy ®îc lËp tr×nh vµo trong m¸y cho tõng gi¸ trÞ)
vµ ®a ra kÕt qu¶ d¹ng b¸n ®Þnh lîng.

3. PhÇn mÒm m¸y urisys 1100

3.1. Tæng quan

PhÇn mÒm cña m¸y Urisys 1100 cung cÊp giao diÖn cho ngêi sö dông
cµi ®Æt vµ thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña m¸y th«ng qua mµn h×nh tinh thÓ
láng vµ c¸c phÝm chøc n¨ng. Dßng thø nhÊt hiÓn thÞ trªn mµn h×nh lµ c¸c
tr¹ng th¸i cña m¸y vµ th«ng tin vÒ ngêi sö dông. Dßng thø hai trªn mµn h×nh
lµ c¸c chøc n¨ng thùc hiÖn ®îc b»ng c¸ch nhÊn c¸c phÝm chøc n¨ng t¬ng øng
phÝa díi.
Khi m¸y míi ®îc khëi ®éng, nÕu kh«ng cã bÊt kú mét lçi nµo, mµn
h×nh sÏ lu«n hiÓn thÞ mét menu chän lùa, menu nµy ®îc gäi lµ menu s½n
sµng lµm viÖc (Ready to measure menu). M¸y sÏ chuyÓn tõ tr¹ng th¸i lµm
viÖc sang tr¹ng th¸i chê nÕu trong vßng 5 phót kh«ng cã phÝm nµo ®îc
nhÊn. Trong khi ë chÕ ®é chê, m¸y chØ hiÓn thÞ ngµy giê cña hÖ thèng,
muèn quay trë vÒ mµn h×nh s½n sµng lµm viÖc, nhÊn phÝm Start. NÕu
kh«ng cã lçi, m¸y sÏ trë vÒ tr¹ng th¸i lµm viÖc b×nh thêng vµ hiÓn thÞ menu
s½n sµng lµm viÖc.

37
3.2. CÊu tróc menu (d¹ng lu ®å)

38
39
3.3. C¸c chøc n¨ng cña menu
C¸c menu trªn ®îc thùc thi trªn cïng mét nguyªn t¾c chung: NhÊn
phÝm Start ®Ó x¸c nhËn c¸c cµi ®Æt, ®Ó ®ãng c¸c menu con vµ trë vÒ
mµn h×nh tr¹ng th¸i s½n sµng lµm viÖc.
Self Check (tù kiÓm tra): Trong qu¸ tr×nh Self Check khi míi bËt m¸y,
m¸y sÏ tù ®éng kiÓm tra chip ch¬ng tr×nh, sù di chuyÓn cña khay chøa que
thö, kÕt nèi víi m¸y in vµ hÖ thèng quang häc. Lo¹i khay còng ®îc kiÓm tra
®Ó xem cã cïng víi lo¹i que thö ®ang ®îc dïng.
Calibration (®Þnh chuÈn): ®îc dïng ®Ó chuÈn l¹i m¸y víi lo¹i que thö
chuÈn Control-Test M.
Linefeed (kÐo giÊy): cã chøc n¨ng kÐo giÊy in. Chøc n¨ng nµy dõng l¹i
khi nhÊn phÝm chøc n¨ng bªn tr¸i (t¬ng øng víi ch÷ “Stop” trªn mµn h×nh).
New Series (t¹o phiªn míi): t¹o mét phiªn lµm viÖc míi víi sè thø tù b¾t
®Çu tõ 1.
Memory (bé nhí): m¸y Urisys 1100 cã thÓ nhí tíi 100 kÕt qu¶ xÐt
nghiÖm cïng víi thêi gian (bao gåm c¶ ngµy giê lµm xÐt nghiÖm), sè thø tù
vµ ID bÖnh nh©n cña c¸c kÕt qu¶ ®o. Bé nhí nµy sÏ tù ®éng bÞ xo¸ khi thay
®æi ngµy giê hÖ thèng. Sau khi bé nhí kÕt qu¶ bÞ xo¸, khi nhÊn vµo phÝm
“Memory”, m¸y sÏ th«ng b¸o “No Results Stored” ®Ó b¸o kh«ng cã kÕt qu¶
nµo ®îc lu tr÷ trong bé nhí, khi ®ã nhÊn Start ®Ó trë vÒ tr¹ng th¸i s½n sµng
lµm viÖc. Khi bé nhí lu tr÷ kÕt qu¶ ®Çy, m¸y sÏ th«ng b¸o tr¹ng th¸i bé nhí
®Çy “Memory Full” cïng víi 3 lùa chän t¬ng øng lµ “Print/Sent/Clear” cho
phÐp “In/Göi/Xo¸” c¸c kÕt qu¶ ®· lu tr÷. Sau khi thùc hiÖn mét trong 3 thao
t¸c nµy th× m¸y míi cã thÓ trë vÒ tr¹ng th¸i s½n sµng lµm viÖc.
Print Results (in kÕt qu¶): in ra kÕt qu¶ c¸c xÐt nghiÖm ®· ®îc lu tr÷.
Môc nµy cã 3 lùa chän:
- "ALL": in tÊt c¶ c¸c kÕt qu¶ trong bé nhí
- "Last Series": in ra kÕt qu¶ cã thø tù gÇn nhÊt trong bé nhí
- "Last one": in ra kÕt qu¶ cña xÐt nghiÖm cuèi cïng.

40
Tuú chän in kÕt qu¶ nµy cã thÓ thùc hiÖn nhiÒu lÇn nÕu cÇn vµ cã thÓ
dõng in khi nhÊn phÝm t¬ng øng "Stop". Khi ®ang in mµ giÊy hÕt, cã thÓ
thay cuén míi b»ng phÝm "Linefeed", trë l¹i tiÕp tôc in b»ng phÝm
"Continue" vµ trë l¹i tr¹ng th¸i s½n sµng lµm viÖc b»ng phÝm "Home",
hoÆc khi viÖc in hoµn thµnh.
Send Results (göi kÕt qu¶): Dïng ®Ó chuyÓn kÕt qu¶ lu tr÷ tíi cæng
nèi tiÕp cña m¸y
Clear Memory: xo¸ c¸c kÕt qu¶ lu trong bé nhí.
Mode: lùa chän c¸c chÕ ®é ho¹t ®éng cho m¸y in, chÕ ®é ®o, vµ giao
diÖn.
Printer: c¸c lùa chän cho m¸y in gåm:
- "ON": bËt m¸y in, mçi kÕt qu¶ xÐt nghiÖm ®îc in mét lÇn.
- "2 Copies": trong chÕ ®é ®o b×nh thêng (Normal Mode), mçi kÕt
qu¶ sÏ ®îc in ra hai lÇn. Tuy nhiªn, trong chÕ ®é ®o nhanh (Fast
Mode) vµ trong khi in l¹i kÕt qu¶, kÕt qu¶ chØ in ra mét lÇn.
- “OFF”: Ngöøng maùy in trong tröôøng hôïp keát quaû ñöôïc in ra
sau moãi seri ño (chöùc naêng “Print results”) hoaëc khi phaûi
chuyeån keát quaû qua giao dieän tôùi moät PC.
Measure: Löïa choïn cheá ñoä ño:
- Normal Mode (Cheá ñoä ño bình thöôøng): Chu trình ño 70 giaây,
coù uû que thöû trong maùy.
- Fast Mode (Cheá ñoä ño nhanh): Chu trình 30 giaây, coù uû que
thöû ôû ngoaøi maùy.
Interface - Giao dieän: Löïa choïn caùch chuyeån döõ lieäu: moät
chieàu hay hai chieàu.
Strip Settings - cµi ®Æt que thöû: Löïa choïn loaïi que thöû, ñôn vò ño
vaø chænh caùc giôùi haïn.
- Strip Type - choïn loaïi que thöû:
 Combur10Test UX (“C-10”)
 Nephur7Test (”N-7”)
 Combur5Test (“C-5”)

41
Khi xuaát xöôûng, Urilux S ñöôïc trang bò ñeå ño caùc que thöû
Combur10Test UX. Ñeå ño caùc que thöû Nephur7Test, Combur5Test thì caàn
phaûi coù moät thanh tröôït thích hôïp.
Units - Ñôn vò: Löïa choïn caùc ñôn vò:
 Ñôn vò quy öôùc (mg/dl)
 Ñôn vò SI (mmol/L)
 Ñôn vò quyeát ñoaùn (1+, 2+, 3+, 4+)
Cuõng coù theå löïa choïn caùc ñôn vò ñôn hoaëc caùc ñôn vò keát
hôïp (quy öôùc/quyeát ñoaùn hoaëc SI/quyeát ñoaùn).
Caùc keát quaû ñöôïc ñöa vaøo boä nhôù, in ra vaø chuyeån tôùi nôi
muoán chuyeån. Sau khi löïa choïn, taát caû caùc keát quaû ñeàu ñöôïc in
theo ñôn vò môùi.
Range Limits -Giôùi haïn: Ñieàu chænh caùc giôùi haïn cuûa khu vöïc
phaûn chieáu. Söï ñieàu chænh naøy coù theå laøm thay ñoåi ñoä nhaäy cuûa
pheùp ño quang
Language - Ngoân ngöõ: Ngoaøi tieáng Anh coù theå choïn ñaët caùc
tieáng Ñöùc, YÙ, Taây Ban Nha, Phaùp.
Parameter - Caùc thoâng soá (Par): Choïn thöù töï vaø soá löôïng
thoâng soá ñeå in ra keát quaû vaø chuyeån ñi. Ñeå thay thöù töï vaø soá
löôïng caùc thoâng soá coù treân giaáy in keát quaû, aán phím beân traùi
(“New”) khi maøn hình hieän “SEQUENCE PARAMETERS”. Maøn hình
hieän ‘1.PARAM…” (töông öùng vôùi vò trí ñaàu tieân cuûa caùc keát quaû)
töùc laø thoâng soá ñaàu tieân treân que thöû (vôùi Combur 10Test UX thì laø
SG, tyû troïng). Ñeå khaúng ñònh chaáp nhaän thì aán “Yes”. Neáu aán “No”
thì maùy chuyeån sang thoâng soá thöù hai treân que thöû ñeå in haøng ñaàu
tieân (Maøn hình seõ hieän: “2.PARAM . . .” roài teân cuûa thoâng soá thöù
hai treân que thöû chöa ñöôïc khaúng ñònh. Coù khaúng ñònh hay khoâng thì
aán “Yes” hoaëc “No” vaø cöù nhö theá tieáp tuïc, khi choïn xong thì aán
“START”.

42
Khi muoán xoaù boû söï löïa choïn thì aán “STANDARD” khi maøn hình
hieän “SEQUENCE PARAMETERS”. Thoâng thöôøng thì maùy Urilux S ño
vaø nhôù taát caû caùc thoâng soá coù treân que thöû.
Date/Time - Ngaøy thaùng/Giôø: Chænh ngaøy, thaùng, giôø.
Khi xuaát xöôûng thì maùy ñöôïc ñaët ngaøy/thaùng/naêm, giôø thì
theo 24 giôø vaø phuùt. Coù theå chænh ghôø theo cheá ñoä 12 giôø (am/pm).
Ñeå thay ñoåi thì aán “Sequence”. Coù theå ñaët Thaùng/ngaøy/naêm hoaëc
naêm/thaùng/ngaøy. Ñeå thay ñoåi ngaøy thaùng naêm thì choïn “Set”. Aán
vaøo phím chöùc naêng (<<<) ôû beân traùi maøn hình laøm cho con chaïy
nhaáp nhaùy dòch chuyeån veà phía traùi. Ñeå thay ñoåi ngaøy thaùng thì
choïn caùc muõi teân (). Sau khi ñaët xong thì aán “START”.

43
3.4. B¶ng kÕt qu¶
Urilux S in ra caùc keát quaû caùc que thöû theo caùc ñaäm ñoä sau ñaây:

44
4. L¾p ®Æt m¸y

 Tröôùc khi laép ñaët, kieåm tra xem coù ñuû caùc thaønh phaàn sau:
 Maùy Urilux S
 Boä nguoàn 230 V AC, 50/60 Hz/9 DC, 1,5A model A 40915G
 1 cuoän giaáy in
 2 thanh tröôït loaïi “C” ñeå ño que thöû Combur10Test UX
 Quyeån höôùng daãn söû duïng
Laép ñaët:
Ñaët maùy treân moät maët phaúng, vöõng. Khoâng ñeå maùy tröïc tieáp vôùi
aùnh saùng maët trôøi.
Caàm thanh tröôït phía ñaàu coù thanh nhoû giöõ que thöû (hình 1). Khoâng
chaïm tay vaøo vuøng quy chieáu maøu xaùm.
Ñöa thanh tröôït vaøo khe ôû phía döôùi baøn phím cho tôùi khi caïnh cuûa
thanh tröôït khôùp vôùi caïnh cuûa maùy (hình 2).
Caém ñaàu noái AC cuûa boä naén doøng vaøo phía sau cuûa maùy vaø caém
boä naén doøng vaø oå ñieän.
Aán vaøo phím baät/taét.
Maùy töï ñoäng kieåm tra. Sau khi töï kieåm tra, thanh tröôït trôû laïi vò trí
xuaát phaùt, thanh giöõ ñöôïc naâng leân (hình 3). Maøn hình hieän: “SELF
CHECK OK”
Neáu töï kieåm tra toát, maøn hình hieän “REPEAT CALIBRATION”. Ñeå
vaøo cheá ñoä ño aán “NO”.
Môû naép maùy in. Aán phím “Linefeed” ôû giöõa. Cho giaáy vaøo khe maùy
in (hình 4) maët nhaïy caûm nhieät quay xuoáng döôùi (maët ngoaøi cuûa
cuoän giaáy) sao cho giaáy thoø ra khoaûng vaøi cm ôû khe treân cuûa maùy
in (hình 5). Aán phím “STOP” beân traùi vaø ñaäy naép maùy in.
Chuù yù: Giaáy phaûi thoø ra ngoaøi naép ñaäy.

45
Khi xuaát xöôûng, Urilux S ñöôïc caøi tieáng Anh. Neáu muoán thay ñoâi
ngoân ngöõ thì goïi caùc chöùc naêng “Menu/Setup 1/Setup 2/
Language/Other (xem phaàn 3.2 vaø 3.3).
Chuaån maùy baèng que kieåm tra Control-Test M (xem phaàn 5) neáu ño
nöôùc tieåu baèng Combur10Test UX.
Taét maùy
Heát ngaøy laøm vieäc, neân taét maùy vaø ruùt phích ñieän (xem phaàn 7.1.
Lau chuøi).

5. ChuÈn m¸y
Maùy ñaõ ñöôïc chuaån ñònh tröôùc khi xuaát xöôûng. Khi baét ñaàu söû
duïng caàn phaûi chuaån ñònh laïi.
Control-Test M
Que chuaån ñònh Control-Test M laø moät que chuaån maøu xaùm baèng
nhöïa plastic ñaõ ñöôïc chuaån hoaù ñeå cho ñoä phaûn quang haèng ñònh.
Muïc ñích cuûa chuaån ñònh laø ñeå buø tröø cho caùc yeáu toá coù theå
aûnh höôûng ñeán heä thoáng quang hoïc vaø vuøng xaùm treân thanh tröôït.
Neáu coù söï cheânh leäch quaù möùc ño vuøng quy chieáu bò baån hoaëc do
cöôøng ñoä aùnh saùng quaù yeáu cuûa ñioát ñieän phaùt quang LED thì
maùy seõ baùo coù sai soá.
Moãi tuaàn phaûi chuaån ñònh laïi moät laàn. Neáu khoâng chuaån ñònh thì
maùy seõ hieän “REPEAT CALIBRATION”.
Aán vaøo phím “YES” thì seõ xuaát hieän “REPEAT CALIBRATION”.
Caùch chuaån ñònh
Laáy 1 que Control-Test. Khoâng chaïm tay vaøo vuøng phaûn öùng cuûa que
chuaån ñònh. Khoâng ñöôïc ñeå nöôùc tieåu dính vaøo que.
Ñaët que chuaån ñònh vaøo thanh tröôït, maët coù vuøng phaûn öùng quay
leân treân, thanh giöõ môû (hình 6 & 7). Thanh tröôït phaûi saïch vaø khoâ.

46
Aán START. Maùy phaùt ra moät tín hieäu aâm thanh, thanh tröôït dòch
chuyeån moät phaàn vaøo trong maùy, thanh giöõ que haï xuoáng. Vuøng quy
chieáu cuûa thanh tröôït vaø vuøng chuaån ñònh laàn löôït ñöôïc ño.
Khi ño xong, thanh tröôït trôû laïi vò trí ban ñaàu vaø thanh giöõ que ñöôïc
naâng leân. Laáy que chuaån ñònh ra vaø vöùt ñi. Moãi que chuaån ñònh chæ
duøng ñöôïc moät laàn.
Neáu chuaån ñònh toát, maùy seõ ñöa vaøo boä nhôù vaø in keát quaû chuaån
ñònh vôùi ngaøy thaùng vaø giôø chuaån ñònh.
Baát kyø luùc naøo nghi ngôø ñeàu coù theå chuaån ñònh laïi maùy baèng
caùch aán phím “CALIBR” phía beân traùi, maøn hình seõ hieän “START
CALIBRATION”. Tieán haønh chuaån ñònh nhö treân.
In keát quaû chuaån ñònh
Neáu caùc trò soá chuaån ñònh naèm trong giôùi haïn cho pheùp, maùy seõ
töï ñoäng in “CALIBRATION OK” vôùi ngaøy thaùng vaø giôø chuaån ñònh.
Sai soá trong chuaån ñònh
Neáu caùc trò soá ño cuûa vuøng quy chieáu hoaëc que chuaån ñònh naèm
ngoaøi giôùi haïn cho pheùp thì coù theå thaáy hieån thò: “REFERENCE
PAD ERROR!”, “CALIBRATION INVALID”, “CALIBRATION ERROR”.
Phaûi chuaån ñònh laïi. Ñeå vaøo menu “START CALIBRATION” aán
START vaø chuaån ñònh laïi. Neáu “CALIBRATION OK” thì baét ñaàu ño
nöôùc tieåu. Neáu vaãn cöù hieån thò coù sai soá thì xem phaàn 8.
Neáu maùy taét vaø baät trôû laïi thì maùy seõ töï kieåm tra vaø trôû laïi cheá
ñoä ño. Neáu quaù thôøi haïn chuaån ñònh moät tuaàn thì maùy seõ hieån thò
“REPEAT CALIBRATION”.

6. Thùc hiÖn ®o mÉu

6.1. Tæng quan

Coù hai caùch ño:
1. Cheá ñoä ño bình thöôøng (Normal Mode).

47
2. Cheá ñoä ño nhanh (Fast Mode)
Ño bình thöôøng thì maùy seõ töï ñoäng uû que thöû trong voøng 55
giaây tröôùc khi ño. 70 giaây sau khi aán START thì ño hoaøn thaønh. Thanh
tröôït trôû laïi vò trí ban ñaàu. Naêng suaát cuûa maùy laø 50 test/giôø.
Ño nhanh thì maùy ño ngay sau khi aán START. Ngöôøi söû duïng
phaûi kieåm tra thôøi gian uû ôû ngoaøi maùy (xem phaàn 6.4). Quy trình ño
laø 30 giaây. Theo lyù thuyeát thì ño ñöôïc 120 maãu/giôø.
Neáu quaù 5 phuùt maùy khoâng tieáp tuïc ño, maùy töï ñoäng chuyeån
sang cheá ñoä chôø (standby).

6.2. ChÕ ®é ®o b×nh thêng

1. Nhuùng que thöû vaøo nöôùc tieåu, caån thaän loaïi boû löôïng nöôùc tieåu
thöøa. Goõ nheï caïnh que thöû vaøo moät mieáng giaáy thaám

2. Ñaët que thöû vaøo tha nh tröôït, caùc vuøng phaûn öùng quay leân treân,
thanh giöõ naâng leân. Ñuoâi que thöû phaûi caùch thanh giöõ 2mm.

48
3. Aán START, m¸y x¸c nhËn b»ng mét tiÕng bip

Thanh tröôït dòch chuyeån vaøo trong maùy, thanh giöõ haï xuoáng,
maùy baét ñaàu tieán haønh ño vuøng quy chieáu.

49
 Kieåm tra thanh giöõ phaûi ñöôïc haï xuoáng vaø que thöû ñaët ngay
ngaén, neáu que thöû ñaët leäch thì phaûi chænh laïi. Khoâng ñöôïc xeâ dòch
thanh tröôït.

4. 55 giaây sau khi aán START, vuøng phaûn öùng ñaàu tieân ñöôïc ño roài
tieáp tuïc ñeán caùc vuøng tieáp theo. Sau ñoù thanh tröôït trôû veà vò trí ban
ñaàu vaø thanh tröôït ñöôïc naâng leân.
5. Laáy que thöû ra vaø vöùt ñi. Lau saïch thanh tröôït neáu coù dính nöôùc
tieåu.

50
6. Maùy in keát quaû. Vaøo luùc naøy maùy hieän leân soá cuûa maãu ño;
nhuùng que thöû tieáp theo, gaïn boû nöôùc tieåu vaø ñaët vaøo thanh tröôït
ñeå tieáp tuïc ño. Aán START. Ñeå ñaùnh soá caùc maãu ño xem phaàn 6.6.

6.3. In kÕt qu¶

Keát quaû ñöôïc in vôùi soá maãu ño, ngaøy thaùng vaø giôø. Teân
beänh nhaân ñöôïc vieát baèng tay vaøo giaáy keát quaû. Nhöõng keát quaû
caùch xa trò soá bình thöôøng hoaëc aâm tính thì ñöôïc ñaùnh daáu.

6.4. ChÕ ®é ®o nhanh

Ñeå ño lieân tieáp, phaûi ñeå caùc que thöû ôû ngoaøi 45 giaây sau khi
nhuùng nöôùc tieåu roài môùi ñöa vaøo maùy ño. Choïn trong menu ngöôøi
söû duïng chöùc naêng “Fast mode”. Sau khi uû 45 giaây ñaët laàn löôït caùc
que ño vaøo thanh tröôït roài aán START ñeå ño. Maùy ño ngay vuøng quy
chieáu roài sau ñoù que thöû trong voøng 30 giaây.
Ghi chó:
1. Trong cheá ñoä ño nhanh keát quaû khoâng ñöôïc in ra ngay maø ñöôïc
ñöa vaøo boä nhôù. Neáu sau 60 giaây maø khoâng ño theâm maãu naøo
thì coù theå in laïi baèng caùch aán vaøo “Memory/Print”

51
2. Trong ngaøy, cheá ñoä ño nhanh ñöôïc ñöa vaøo chöông trình, ngay caû
khi taét baät maùy cuõng khoâng bò xoaù ñi.
3. Khi coù söï thay ñoåi ngaøy thaùng vaøo hoâm sau thì cheá ñoä ño nhanh
seõ töï ñoäng bò xoaù ñi.
Trong cheá ñoä ño nhanh phaûi chuù yù baûo ñaûm ñuùng thôøi gian uû 45
giaây tröôùc khi aán START. Neáu khoâng thì seõ coù sai soá thöøa hoaëc
thieáu hoaëc aâm tính giaû.

6.5. Lçi ®o que thö

Neáu leõ ra phaûi in keát quaû thì maùy laïi hieån thò “STRIP
MEASUREMENT ERROR” thì coù nghóa laø coù sai soá trong thao taùc.
Xem kyõ hôn ôû phaàn 8.

6.6. NhËp nhËn d¹ng (ID) bÖnh nh©n

Khi m¸y xÐt nghiÖm s½n sµng lµm c¸c xÐt nghiÖm (mµn h×nh hiÓn
thÞ "Insert Strip!"), ngêi dïng cã thÓ nhËp nhËn d¹ng cho bÖnh nh©n (ID),
ký tù nhËn d¹ng cã ®é dµi kh«ng vît qu¸ 13 ký tù b»ng bé ®äc m· hoÆc bµn
phÝm AT/PC.
Khi d÷ liÖu ®îc ®îc vµo tõ bµn phÝm, mçi ký tù nhËp vµo sÏ ®îc
hiÓn thÞ ngay trªn mµn h×nh. D÷ liÖu nhËp vµo cã thÓ xo¸ ®i b»ng phÝm
xo¸ lïi vµ chØnh söa l¹i cho ®óng. KÕt thóc viÖc nhËp b»ng phÝm Enter trªn
bµn phÝm. NÕu kh«ng, m¸y sÏ kh«ng thÓ b¾t ®Çu ®äc xÐt nghiÖm. NhÊn
phÝm ESC ®Ó xo¸ phÇn ID hoÆc t¾t m¸y ®i vµ bËt l¹i.

6.7. ChuyÓn d÷ liÖu sang m¸y tÝnh c¸ nh©n hoÆc m¸y chñ
Trong chÕ ®é truyÒn mét chiÒu (Unidirectional), kÕt qu¶ ®îc truyÒn
ngay cïng víi sè thø tù, nhËn d¹ng bÖnh nh©n, ngµy vµ giê.
Trong chÕ ®é truyÒn 2 chiÒu (Bidirectional), viÖc truyÒn d÷ liÖu
chØ ®îc thùc hiÖn khi thùc hiÖn chøc n¨ng "SEND" trong menu Memory.

52
NÕu kh«ng thiÕt lËp ®îc kÕt nèi víi m¸y tÝnh, Urisys 1100 sÏ thö l¹i nhiÒu
lÇn, nÕu vÉn kh«ng thiÕt lËp ®îc, m¸y sÏ b¸o lçi "Interface Error!"

7. B¶o qu¶n vµ b¶o dìng m¸y

Maùy khoâng caàn coù moät söï baûo quaûn ñaëc bieät. Traùnh ñeå ôû
nôi quaù aåm, quaù noùng. Traùnh ñeå tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi aùnh saùng
maët trôøi, hoaëc moät nguoàn saùng.
Giöõ gìn voû ngoaøi cuûa maùy saïch seõ ñeå ñaûm baûo veä sinh. Coù
theå lau baèng moät khaên aåm coù chaát saùt truøng thoâng thöôøng, toát
nhaát laø duøng coàn 70%. Khoâng ñeå nöôùc rôi vaøo maùy trong khi lau
chuøi.
B¶o dìng khay trît
Khi ñaët vaø nhaác thanh tröôït ra, chuù yù khoâng ñeå dính nöôùc
tieåu vaøo thanh giöõ que thöû.
Sau moãi laàn ño, lau saïch veát nöôùc tieåu coù treân beà maët giaù
ñôõ ñeå traùnh nöôùc tieåu vaøo maùy hoaëc ñoùng caën. Khi lau chuøi chuù
yù xem thanh tröôït khoâng bò leäch vaø thanh giöõ phaûi ôû vò trí naâng
leân.
Sau moãi ngaøy laøm vieäc caàn lau thanh tröôït baèng nöôùc vaø moät
chaát saùt truøng.
Tieán haønh nhö sau:
1. Taét maùy.
2. Laáy thanh tröôït ra baèng caùch keùo veà phía mình.
3. Röûa beà maët cuûa giaù ñôõ döôùi voøi nöôùc roài lau baèng coàn 70%
hoaëc moät chaát saùt truøng khaùc. Coù theå laáy moät baøn chaûi meàm
ñeå coï caën nöôùc tieåu ñoïng laïi. Lau beà maët baèng moät khaên
meàm.
Chuù yù khoâng ñöôïc laøm hoûng vuøng quy chieáu maøu xaùm trong quaù
trình lau thanh tröôït. Thanh tröôït phaûi thaät saïch vaø khoâ ñeå ño tieáp.
Chuù yù caùc caïnh cuûa thanh tröôït phaûi thaät khoâ khi ñaët vaøo maùy.

53
4. Caàm thanh tröôït ôû phía ñaàu coù thanh giöõ. Khoâng ñöôïc chaïm tay
vaøo vuøng quy chieáu maøu xaùm. Ñöa thanh tröôït vaøo khe ôû phía
döôùi caùc phím chöùc naêng. Caïnh cuûa thanh giöõ phaûi khôùp vôùi rìa
cuûa maùy.

8. Mét sè h háng thêng gÆp vµ c¸ch kh¾c phôc

E1 REFERENCE PAD ERROR
Nguyeân nhaân: Vuøng quy chieáu maøu xaùm bò baån hoaëc bò
hoûng
Caùch khaéc phuïc: Taét maùy, lau caån thaän vuøng quy chieáu, ñeå
kho. Kieåm tra vuøng quy chieáu coù bò xöôùc khoâng. Laép thanh tröôït
vaøo maùy, baät maùy. Neáu vaãn thaáy baùo sai soá thì phaûi thay thanh
tröôït.
E2 WRONG STRIP!
Nguyeân nhaân: Que thöû khoâng ñuùng nhö ñaõ ñaët chöông trình.
Caùch khaéc phuïc: Aán START, ño laïi baèng que thöû ñaõ ñaët laïi
chöông trình.
E3 STRIP MEASUREMENT ERROR
Nguyeân nhaân: Khoâng ñöa que thöû vaøo. Ñaët que thöû vaøo thanh
tröôït khoâng ñuùng quy caùch hoaëc que thöû bò khoâ, chöa ñöôïc nhuùng
nöôùc tieåu.
Caùch khaéc phuïc: Aán START, ño laïi baèng moät que thöû môùi,
laøm ñuùng theo quy ñònh.
E4 CALIBRATION ERROR
Nguyeân nhaân: Caùc trò soá chuaån sai leäch vôùi caùc trò soá laàn
chuaån sau cuøng.
Caùch khaéc phuïc: Aán START, chuaån laïi baèng que chuaån
Control-Test M.
E5 CALIBRATION INVALID

54
 Nguyeân nhaân: Caùc trò soá chuaån ôû ngoaøi giôùi haïn.
Caùch khaéc phuïc: Kieåm tra laïi vuøng quy chieáu treân thanh tröôït
bò baån hoaëc bò hoûng. Lau hoaëc thay thanh tröôït khaùc.
E6 CHIP ERROR
Nguyeân nhaân: Khoâng coù chip chuaån ñònh ôû döôùi naép maùy in
(hình 18), tieáp xuùc toài, chip chuaån ñònh hoûng hoaëc duøng phaàn meàm
cuõ (<XS 1.3).
Caùch khaéc phuïc: Taét maùy, laép chip chuaån ñònh, baät maùy neáu
vaãn hieän sai soá laø maùy bò hoûng.
E7 MISSING TRAY
Nguyeân nhaân: Khoâng coù thanh tröôït hoaëc thanh tröôït khoâng
ñöôïc ñaåy vaøo ñuû saâu ñeå moâ-tô keùo ñi.
Caùch khaéc phuïc: Laép thanh tröôït ñuùng quy caùch. Aán START.
E8 TRAY POSITION ERROR
Nguyeân nhaân: Raõnh ñaët thanh tröôït bò baån hoaëc bò öôùt hoaëc
thanh giöõ vaãn naâng leân khi thanh tröôït dòch chuyeån hoaëc coù caën
nöôùc tieåu laøm caûn trôû cô cheá hoaït ñoäng cuûa thanh giöõ.
Caùch khaéc phuïc: Lau laïi raõnh ñaët, kieåm tra döôùi thanh tröôït
xem coù caën nöôùc tieåu khoâng. Laép laïi thanh tröôït. Aán START. Chuù
yù thanh giöõ phaûi haï xuoáng khi maùy ño. Neáu vaãn baùo sai soá thì
phaûi thay thanh tröôït.
E9 WRONG TRAY
Nguyeân nhaân: Thanh tröôït khoâng ñuùng loaïi duøng cho maùy
hoaëc khoâng coù vuøng quy chieáu hoaëc maùy coù sai soá.
Caùch khaéc phuïc: Aán START. Menu lieân quan ñeán loaïi que thöû
hieän leân. Loaïi que thöû phaûi töông öùng vôùi loaïi thanh tröôït. Thay
thanh tröôït khaùc, neáu sai soá vaãn hieän leân laø maùy hoûng.
E10 LIGHT BARRIER ERROR

55
 Nguyeân nhaân: Giaøn quang ñieän kieåm soaùt vò trí cuûa thanh tröôït
bò hoûng hoaëc söï vaän chuyeån cuûa thanh tröôït bò ngöøng.

Caùch khaéc phuïc: Laáy thanh tröôït ra vaø ñaët laïi vaøo vò trí xuaát
phaùt. Aán START. Neáu vaãn baùo sai soá laø maùy bò hoûng.
E11 MOTOR STEP ERROR
Nguyeân nhaân: Moâ-tô hoaëc ñöôøng chuyeån thanh tröôït bò maéc.
Caùch khaéc phuïc: lau caån thaän thanh tröôït, loaïi boû caën nöôùc
tieåu neáu coù. Kieåm tra xem nöôùc tieåu coù loït xuoáng döôùi thanh tröôït.
Neáu caàn thì thay thanh tröôït.
E12 OPTIC ERROR
Nguyeân nhaân: Thieáu maát vuøng quy chieáu treân thanh tröôït hoaëc
ñioât ñieän quang LED bò hoûng.
Caùch khaéc phuïc: Laép vuøng quy chieáu vaøo thanh tröôït hoaëc
thay thanh tröôït khaùc.
E13 PRINTER ERROR
Nguyeân nhaân: Noái maùy in sai, giaáy in bò doàn.
Caùch khaéc phuïc: Taét maùy, cuoän laïi giaáy. Neáu sai soá vaãn
hieän leân laø maùy bò hoûng.
E14 INTERFACE ERROR
Nguyeân nhaân: Maùy khoâng truyeàn ñöôïc söõ lieäu
Caùch khaéc phuïc: Kieåm tra laïi daây noái vaø coù lieân laïc vôùi
PC/CENTRAL
CHECK MEASUREMENT
In ra phieân baûn phaàn meàm, chip, caùc con soá coù 3 kyù töï khoâng coù
caùc thoâng soá.
Nguyeân nhaân: Chöùc naêng baûo trì maùy ñöôïc hoaït hoaù
Caùch khaéc phuïc: Trôû laïi menu chính baèng caùch aán “Back”
CHO KEÁT QUAÛ KHAÙC VÔÙI KEÁT QUAÛ ÑO BAÈNG MAÉT

56
 Nguyeân nhaân: Ñaët que leäch, maøu khoâng ñaëc hieäu cuûa vuøng
phaûn öùng, khoâng tuaân thuû thôøi gian uû trong cheá ñoä ño lieân tieáp.
Duøng sai loaïi que thöû, do caûm bieán vôùi caùc maùy ñaët ôû gaàn.
Caùch khaéc phuïc: Ño laïi baèng moät que thöû ñuùng. Tuaân thuû
nghieâm chænh quy taéc thao taùc, ñaët que thöû ñuùng vò trí, chuaån
ñònh laïi neáu caàn, loaïi tröø caùc nguoàn gaây nhieãu.

MAÙY KHOÂNG IN KEÁT QUAÛ

Nguyeân nhaân: Maùy in ôû traïng thaùi khoâng hoaït ñoäng trong menu
ngöôøi söû duïng (“printer off”) hoaëc maùy ôû cheá ñoä ño nhanh hoaëc
maùy in/phaàn meàm bò hoûng hoaëc khoâng coù giaáy in.

Caùch khaéc phuïc: Laép giaáy. Ñaët maùy in vaøo cheá ñoä laøm vieäc
(“printer on”). Duøng chöùc naêng Print ñeå baét ñaàu in. Neáu coù vaán
ñeà thì choïn chöùc naêng “linefeed”. Neáu maùy khoâng nhaän leänh laø
maùy hoûng.

KHOÂNG ÑO ÑÖÔÏC NHÖNG COÙ HIEÄN SOÁ ÑO

Nguyeân nhaân: Neáu vieäc chuyeån döõ lieäu ñöôïc thöïc hieän treân
baøn phím maùy AT/PC thì hoaït hoaù phím ESCAPE hoaët taét maùy
roài baät laïi.

57
Lîng gi¸ kiÕn thøc phÇn 2
Chän c©u tr¶ lêi b»ng c¸ch chän ®óng/sai
1. M¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu Urisys 1100 ®o ®îc tèi ®a 10 th«ng sè
§óng - Sai
2. M¸y Urisys 1100 chØ sö dông duy nhÊt ®iÖn ¸p nguån tõ bé chuyÓn ®æi
®iÖn xoay chiÒu kÌm theo m¸y. §óng - Sai
3. ¤ chuÈn tr¾ng trªn gi¸ ®ì cña m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu kh«ng cÇn sö
dông ®Õn vµ cã thÓ bá ®i. §óng - Sai
4. M¸y Urisys 1100 cã thÓ tù ®éng kÐo que thö vµo ®Ó ®o. §óng - Sai
5. Khèi vi ®iÒu khiÓn trong m¸y Urisys ®iÒu khiÓn mäi ho¹t ®éng cña m¸y
nh bµn phÝm, m¸y in, mµn h×nh, ®Ìn, hÖ thèng kÐo gi¸ ®ì, ghÐp nèi m¸y
tÝnh. §óng - Sai
6. M¸y Urisys 1100 sö dông 4 bíc sãng lµ hång ngo¹i -IR, ®á -R, xanh da trêi
-G vµ xanh l¸ c©y -B. §óng - Sai
7. Thêi gian ®äc mét xÐt nghiÖm cña m¸y Urisys tèi ®a lµ 70s §óng - Sai
Chän c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt trong c¸c c©u sau:
8. Nguån ®iÖn cung cÊp cho m¸y Urisys 1100 lµ:
A. Sö dông bé chuyÓn ®iÖn xoay chiÒu;
B. Sö dông nguån pin;
C. Sö dông trùc tiÕp nguån ®iÖn xoay chiÒu;
D. C©u A vµ B;
9. KÕt qu¶ xÐt nghiÖm ®îc hiÓn thÞ trªn:
A. Mµn h×nh LCD vµ m¸y in nhiÖt;
B. Mµn h×nh LCD;
C. M¸y in nhiÖt;
D. Mµn h×nh hoÆc m¸y in nhiÖt.
10. Bé ph¸t vµ thu quang sö dông trong m¸y Urisys 1100 lµ:
A. §Ìn LED vµ ph«t« ®ièt;

58
 B. §Ìn LED vµ ph«t« tranzito;
C. Nguån s¸ng tr¾ng vµ ph«t« ®ièt;
D. Nguån s¸ng tr¾ng vµ ph«t« tranzito.
§¸nh sè thø tù ®óng cho c¸c quy tr×nh sau:
11. Quy tr×nh thùc hiÖn mét xÐt nghiÖm níc tiÓu b»ng m¸y xÐt nghiÖm níc
tiÓu Urisys 1100:
…….. Nhóng que thö vµo mÉu níc tiÓu cÇn ®o, ®¶m b¶o tÊt c¶ c¸c « thö
®Òu ®îc nhóng. Níc tiÓu cÇn ®o ph¶i s¹ch, míi lÊy, ®ång nhÊt vµ kh«ng
qua ly t©m.
……… Ngay lËp tøc bá que thö khái mÉu níc tiÓu. KÐo c¹nh que thö trît trªn
èng mÉu ®Ó lo¹i bá mÉu d thõa, tr¸nh lµm r¬i rít mÉu ra ngoµi, ®ång thêi
nhÊn phÝm Start.
………. §Æt que thö, víi mÆt c¸c « thuèc thö lªn trªn, vµo khe chÝnh gi÷a
trªn gi¸ ®ì que thö cña m¸y. Ph¶i ®Æt que ch¹m vµo cuèi cña khe.
……… Lo¹i bá mÉu d thõa b»ng c¸ch ®Æt c¹nh que thö lªn kh¨n giÊy, kh«ng
kÐo que thö trªn kh¨n giÊy.
……… M¸y sÏ tù ®éng kÐo gi¸ ®ì vµo trong ®Ó b¾t ®Çu qu¸ tr×nh ®äc
kÕt qu¶, mµn h×nh cña qu¸ tr×nh ph©n tÝch xuÊt hiÖn.
………..Bá que thö, lau s¹ch gi¸ ®ì. TiÕp tôc lµm c¸c xÐt nghiÖm theo c¸c b-
íc trªn.
12. Quy tr×nh b¶o dìng thêng xuyªn m¸y xÐt nghiÖm Urisys 1100:
………KiÓm tra « ®Þnh chuÈn xem cã bÞ bÈn, xíc kh«ng. NÕu bÞ bÈn,
dïng miÕng v¶i cotton Èm ®Ó lau nhÑ, ®Ó kh« trong kh«ng khÝ vµ kiÓm
tra l¹i. NÕu « ®Þnh chuÈn bÞ xíc hoÆc mßn hoÆc kh«ng thÓ lµm s¹ch th×
nªn thay mét gi¸ ®ì míi.
………Lµm Èm que b«ng b»ng níc cÊt, lau däc khe vµ toµn bé bÒ mÆt gi¸
®ì. Kh«ng ch¹m vµo « ®Þnh chuÈn. Röa s¹ch gi¸ ®ì c¶ trªn vµ díi víi níc cÊt.
………Th¸o gi¸ ®ì b»ng c¸ch kÐo th¼ng gi¸ ®ì ra khái m¸y

59
………§a gi¸ ®ì trë l¹i trong m¸y b»ng c¸ch ®Èy nhÑ tay gi¸ ®ì vµo khe dÉn
b»ng kho¶ng mét nöa chiÒu dµi cña nã.
………Lau kh« gi¸ ®ì b»ng v¶i mÒm.
Gi¶i thÝch ý nghÜa cña c¸c lçi sau:
13. E1 Reference pad error middle:...................................................................
14. E15:.............................................................................................................
15. E16:.............................................................................................................
16. E2 Wrong Strip:..........................................................................................
17. Strip measuremet Error:..............................................................................
18. Chip Error:...................................................................................................
19. Missing Tray:..............................................................................................
20. E8 Tray position error:................................................................................
21.No paper in printer:......................................................................................
22. E14 Interface Error:.....................................................................................
23. No printout:.................................................................................................
C¸c c©u hái tù lîng gi¸
24. VÏ vµ ph©n tÝch ho¹t ®éng cña s¬ ®å khèi m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu
Urisys 1100?
25. Ph©n tÝch ho¹t ®éng cña m¸y Urisys 1100?
26. VÏ vµ gi¶i thÝch ý nghÜa cña menu cµi ®Æt m¸y Urisys 1100 ?
27. Tr×nh bµy quy tr×nh thùc hiÖn mét xÐt nghiÖm níc tiÓu trong chÕ ®é
®o b×nh thêng sö dông m¸y Urisys 1100 ?
28. Tr×nh bµy quy tr×nh b¶o dìng thêng xuyªn m¸y xÐt nghiÖm níc tiÓu
Urisys 1100 ?
29. Tr×nh bµy mét sè lçi thêng gÆp khi sö dông m¸y Urisys 1100 vµ c¸ch
kh¾c phôc ?

60
Tµi liÖu tham kh¶o
1. GS. NguyÔn ThÕ Kh¸nh
GS. Ph¹m Tö D¬ng
XÐt nghiÖm sö dông trong l©m sµng-NXB Y Häc- 2003
2. Roche
Urisys 1100 Operation's Manual
3. PGS. TSKH NguyÔn V¨n DÞp
VËn hµnh b¶o dìng thiÕt bÞ y tÕ- tËp 1-NXB Y Häc- 2000
4. §ç Xu©n Thô
Dông cô b¸n dÉn tËp 2
NXB ®¹i häc vµ trung häc chuyªn nghiÖp -1985
5. H. Melchior
Demodulation and Photodetection Techniques- Vol1. Amsterdam-1972
6. M.G. Craford
IEEE Trans. Electron Devices, ED-24, 1977
7. S. Gage, D. Evans, M. Hodapp
Optoelectronic Application Manual, McGraw-Hill, New York, 1977

61