ÑAÏI HOÏC MÔÛ TP.

HCM
KHOA COÂNG NGHEÄ SINH HOÏC
---------------

THÖÏC HAØNH TEÁ BAØO HỌC

GIAÛNG VIEÂN: Th.S Nguyeãn Thanh Mai

TAØI LIEÄU LÖU HAØNH NOÄI BOÄ

1
 CHÖÔNG TRÌNH THÖÏC HAØNH TEÁ BAØO

Baøi 1: Caùch söû duïng kính hieån vi.

Baøi 2: Teá baøo hoïc.
Baøi 3: Maøng teá baøo - Hieän töôïng thaåm thaáu.
Baøi 4: Söï quang hôïp vaø Caùc saéc toá cuûa laù caây.
Baøi 5,6: Söï hoâ haáp ôû teá baøo thöïc vaät. Enzym hoâ haáp, enzym thuûy
giaûi.

2
 BAØI 1: CAÙCH SÖÛ DUÏNG KÍNH HIEÅN VI.

I. MUÏC ÑÍCH YEÂU CAÀU:

-Naém ñöôïc nguyeân taéc, caáu taïo cuûa kính hieån vi quang hoïc.
-Hoïc caùch söû duïng kính hieån vi
-Hoïc caùch baûo quaûn kính hieån vi.

II. KÍNH HIEÅN VI QUANG HOÏC NEÀN SAÙNG:

1. Ñònh nghóa:
Kính hieån vi laø 1 loaïi duïng cuï duøng ñeå quan saùt caùc vaät theå raát nhoû trong sinh hoïc nhö
caáu taïo caùc teá baøo, caùc vi sinh vaät….maø kích thöôùc cuûa chuùng phaàn lôùn ñeàu ño baèng
µm( = 10-3mm).
Coù raát nhieàu loaïi kính hieån vi: hieån vi quang hoïc neàn saùng, hieån vi quang hoïc neàn toái,
hieån vi huyønh quang, hieån vi ñieän töû…)
Trong phaàn thöïc haønh naøy chuùng ta khaûo saùt kính hieån vi quang hoïc neàn saùng.
2. Caáu taïo:

3
Ñöôïc caáu taïo baèng caùc heä thoáng thaáu kính hoäi tuï. Moãi heä thoáng hoaït ñoäng nhö 1
kính luùp. Heä thoáng thaáu kính quay veà vaät quan saùt goïi laø vaät kính. Heä thoáng ñaët vaøo
maét quan saùt goïi laø thò kính.
Kính hieån vi quang hoïc laø 1 loaïi kính xuyeân thaáu. Vì vaäy tieâu baûn phaûi trong suoát,
maãu vaät phaûi ñöôïc caét laùt raát moûng ñeå caùc tia saùng coù theå xuyeân qua.
- Caùc boä phaän chính:
1. Chaân kính
2. Thaân kính
3. OÁng kính
4. Thò kính ( 10 X, hoaëc 15 X)
5. Vaät kính (E 10, E 40, E 100) cuøng ñöôïc gaén treân 1 ñóa quay.
6. Ñinh oác sô caáp (Ñinh oác lôùn)
7. Ñinh oác thöù caáp (Ñinh oác nhoû)
8. Baøn kính (Baøn mang maãu vaät) coù boä keïp giöõ tieâu baûn.
9. Boä phaän tuï quang phía döôùi baøn kính keøm theo 1 boä phaän chaén saùng, vaø 1
thanh daøi ñieàu chænh aùnh saùng.
4
 10. Döôùi tuï quang laø boä phaän ñeøn chieáu saùng hoaëc göông ñeå laáy aùnh saùng töø
beân ngoaøi.

3. Nguyeân taéc:
Vôùi kính hieån vi quang hoïc, vaät kính thu aûnh thöïc cuûa vaät quan saùt, thò kính cho ta
thaáy aûnh thöïc coù.
-Ñoä phoùng ñaïi cuûa kính ñöôïc ño baèng:

ÑOÄ PHOÙNG ÑAÏI CUÛA THÒ KÍNH X ÑOÄ PHOÙNG ÑAÏI CUÛA VAÄT KÍNH

-Ñoä giôùi haïn phaân giaûi:

Laø khoaûng caùch nhoû nhaát giöõa 2 ñieåm A vaø B maø maét thöôøng coù theå phaân bieät ñöôïc
khi nhìn qua kính. Kính coù ñoä giôùi haïn phaân giaûi caøng nhoû thì kính ñoù caøng toát.

4. Höôùng daãn söû duïng kính hieån vi:

Khi söû duïng kính hieån vi phaûi thöïc hieän ñuùng theo trình töï caùc böôùc sau:
-Lau nheï treân thò kính, maët döôùi vaät kính baèng giaáy chuyeân duøng ñeå lau kính.
-Ñaët kính hieån vi hôi leäch veà phía tay traùi neáu thuaän vieát tay phaûi vaø ngöôïc laïi.
-Xoay vaät kính E 10 vaøo ñuùng vò trí ngay quang truï.
-Töø beân ngoaøi duøng heä thoáng baøn mang maãu vaät di chuyeån maãu vaät caàn quan saùt vaøo
ñuùng trung taâm cuûa vaät kính.
-Neáu kính hieån vi coù gaén boä ñeøn thì chæ caàn caém Adaptor vaøo oå ñieän vaø baät coâng taéc
leân. Neáu duøng göông laáy aùnh saùng ngoaøi thì xoay göông höôùng maët loõm veà phía aùnh
saùng ñeå höùng aùnh saùng toái ña.
-Neáu vôùi loaïi kính chæ coù 1 thò kính thì ñaët maét traùi vaøo thò kính ñoàng thôøi vaën ñinh oác
lôùn ñeå naâng oáng kính leân, thaät töø töø cho ñeán khi aûnh hieän ra roõ nhaát thì döøng laïi.
Neáu vôùi loaïi 2 thò kính thì nhìn caû 2 maét trong 2 thò kính.
-Khi ñaõ thaáy hình roài môùi söû duïng ñinh oác nhoû ñeå ñieàu chænh cho hình roõ neùt hôn tuøy
theo maét töøng ngöôøi.

*Chuù yù: Khi quan saùt hình aûnh ngay töø ñaàu phaûi taäp thoùi quen quan saùt baèng môû caû 2
maét, traùnh tình traïng nhaém 1 maét laïi.
-Phaûi di chuyeån toaøn boä vaät kính treân baøn mang maãu vaät ñeå quan saùt toaøn boä maãu
vaät vaø sau ñoù choïn phaàn roõ vaø ñeïp nhaát ñeå veõ hình.
-Neáu vôùi 1 soá maãu vaät khi quaù nhieàu aùnh saùng seõ bò choùi, boùng khoù quan saùt, luùc ñoù
ta seõ duøng thanh ñieàu chænh aùnh saùng ñeå giaûm bôùt aùnh saùng.
-Khi quan saùt maãu vaät ôû vaät kính E 100 phaûi söû duïng theâm daàu soi kính vaø göông
chieáu maët loài ñeå khuùc xaï aùnh saùng toát hôn.

5
5. Höôùng daãn baûo quaûn kính hieån vi:
-Khi di chuyeån kính phaûi duøng 2 tay, 1 tay caàm thaân kính, 1 tay ñôõ chaân kính.
-Sau khi söû duïng daàu soi kính ôû vaät kính E 100 phaûi duøng giaáy chuyeân duøng taåm
dung dịch lau kính ñeå chuøi ngay vaät kính.
-Sau buoåi thöïc haønh phaûi kieåm tra taét ñeøn kính, duøng giaáy meàm chuøi saïch baøn kính,
baøn mang maãu vaät, sau ñoù ñeå thaät khoâ vaø ñaäy tuùi che buïi, ñöa vaøo tuû baûo quaûn kính.

III. PHAÀN THÖÏC HAØNH

Baøi goùp:
1.Quan saùt caùc maãu vaät laøm saün thaät thaønh thaïo ôû caùc ñoä phoùng ñaïi 40, 100, vaø
400.

BAØI 2: TEÁ BAØO HOÏC

I.Muïc ñích, yeâu caàu:

Naém vöõng lyù thuyeát veà caáu taïo teá baøo, sô ñoà caùc baøo quan trong teá baøo thöïc vaät
vaø teá baøo ñoäng vaät.
Kyõ thuaät laøm caùc maãu vaät soáng ñeå quan saùt döôùi kính hieån vi, sau ñoù veõ hình vaø ghi
chuù.

II. Kyõ thuaät veõ

Duïng cuï: vieát chì, goâm
Caùch veõ vaø caùc quy öôùc chung.

III. Kyõ thuaät thöïc hieän caùc vi maãu:

- Phöông phaùp caét
- Phöông phaùp laáy teá baøo bieåu bì ngoaøi.
- Caùch ñaët caùc thieát vaät treân kính hieån vi.

IV. Duïng cuï, hoùa chaát, maãu vaät :

Duïng cuï:
Kính hieån vi, lam vaø lamen, Dao lam, OÁng nhoû gioït, Ñóa petri, Nöôùc caát, Kim löôõû i maùc, taêm tre
deït voâ truøng.

6
Hoùa chaát: dd xanh methylen 0,1%.
Nguyeân vaät lieäu: cuû haønh tím, laù leû baïn, laù soáng ñôøi, ôùt chín

V. THÖÏC HAØNH:
1. Teá baøo thöïc vaät
Ñoái töôïng quan saùt:
Bieåu bì ngoaøi cuûa vaûy haønh tím, laù leû baïn, laù soáng ñôøi
Quan saùt, veõ hình chuù thích:
1 nhoùm teá baøo khoaûng 10-15 teá baøo ôû ñoä phoùng ñaïi 100.
2-3 teá baøo ôû ñoä phoùng ñaïi 400 vôùi: nhaân, thuûy theå, giaûi teá baøo chaát, laïp boä (baïch laïp, luïc
laïp, saéc laïp).

2.Teá baøo ñoäng vaät:

Teá baøo maù mieäng người (quaù trình laøm töông töï teá baøo thöïc vaät), coù theâm chaát nhuoäm xanh
methylen 0,1%.
-Cuõng veõ caùc loaïi hình nhö teá baøo thöïc vaät.

VI. Baøi goùp:

-Hình veõ quan saùt ñöôïc ôû moãi ñoái töôïng (coù chuù thích) ôû vaät kính 10 X vaø 40X.
-So saùnh giữa teá baøo thöïc vaät vaø teá baøo ñoäng vaät.

BAØI 3: MAØNG TEÁ BAØO - HIEÄN TÖÔÏNG THAÅM THAÁU.

I. NGUYEÂN TAÉC VEÀ SÖÏ THAÅM THAÁU:

a. Ñònh nghóa : Neáu ta ngaên hai dung dòch coù noàng ñoä khaùc nhau baèng 1 maøng baùn thaám (cho
dung moâi ñi qua vaø giöõ caùc chaát hoøa tan) thì dung moâi seõ chuyeån töø nôi coù noàng ñoä thaáp
sang noàng ñoä cao. Hieään töôïng ñoù goïi laø söï thaåm thaáu. Ñoäng löïc cuûa quaù trình naøy do moät
tính chaát hoùa lyù cuûa dung dòch quyeát ñònh ñoù laø aùp suaát thaåm thaáu (ASTT):
Trong ñoù:

P = CRT
vôùi P: aùp suaát thaåm thaáu C: noàng ñoä mol cuûa chaát hoøa tan R:
haèng soá khí T: nhieät ñoä tuyeät ñoái

Theo coâng thöùc treân, dung dòch naøo coù noàng ñoä cao seõ coù aùp suaát cao vaø bao giôø
cuõng coù söï vaän chuyeån dung moâi töø nôi coù noàng ñoä thaáp sang noàng ñoä cao qua maøng baùn

7
thaám nhaèm caân baèng aùp suaát thaåm thaáu hai beân. Quaù trình chuyeån dung moâi chæ döøng laïi khi
ASTT ñöôïc caân baèng.
Trong teá baøo nöôùc chieám moät phaàn raát lôùn. Vì vaäy nöôùc coù theå xem laø dung moâi
(sinh chaát), maø caùc chaát tan trong đó. Màng teá baøo, ngoaøi nhöõng tính chaát cô hoïc (ñoä cöùng,
ñoä deûo...) coøn coù tính baùn thaám.Vì vaäy, khi ñaët teá baøo vaøo moät dung dòch coù theå saûy ra moät
trong ba tröôøng hôïp sau:

1. Neáu dung dòch coù ASTT baèng ASTT cuûa teá baøo (dung dòch ñaúng tröông) thì teá baøo
khoâng coù söï thaåm thaáu.
2. Neáu dung dòch coù ASTT cao hôn ASTT cuûa teá baøo (dung dòch öu tröông) thì teá baøo
seõ bò maát nöôùc laøm cho nguyeân sinh chaát giaûm theå tích gaây neân söï co nguyeân sinh.
3. Neáu dung dòch coù ASTT thaáp hôn ASTT cuûa teá baøo (dd. nhöôïc tröông) thì teá baøo seõ
bò nöôùc xaâm nhaäp laøm cho theå tích cuûøa khoái nguyeân sinh chaát taêng leân gaây ra söï tröông
nöôùc (tröông nguyeân sinh).
Trong hai tröôøng hôïp sau söï thaåàm thaáu döøng laïi moät khi ASTT cuûa dung dòch caân
baèng vôùi ASTT cuûa teá baøo vaø aùp suaát do maøng teá baøo gaây neân:
pdd = ptb vaø pm,
vôùi pdd: astt cuûa dd.
ptb: astt cuûa teá baøo pm:
astt cuûa maøng

b. Quan saùt söï thaåm thaáu ôû teá baøo:

+Söï thaåm thaáu ôû teá baøo thöïc vaät

1/Thuû thuaät: Boùc bieåu bì cuûa cuû haønh tím (hoaëc teá baøo bieåu bì ngoaøi cuûa thaân moàng
tôi, laù hoàng trai) laáy phaàn coù maøu tím ñaët leân kính quan saùt (chuù yù choïn nhöõng teá baøo coù
saéc toá tím chieám toaøn theå tích teá baøo). Duøng oáng nhoû gioït nhoû 1-2 gioït nöôùc muoái 10% ôû
goùc cuûa kính ñaäy, nöôùc muoái seõ thaám vaøo caùc teá baøo bieåu bì. Sau 3 phút, quan saùt söï co
nguyeân sinh. Sau khi quan sát rõ hiện tượng co nguyên sinh, laáy giaáy thaám ñaët vaøo moät goùc maãu
vaät quan saùt ñeå huùt heát nöôùc muoái, nhoû nöôùc caát, sau đó quan saùt söï phaûn co nguyeân sinh
vaø söï tröông nöôùc.
2/. Quan saùt:
a) Söï co nguyeân sinh:
Teá baøo thöïc vaät duøng ñeå quan saùt thöôøng laø nhöõng teá baøo coù maøu nhö teá baøo ngoaøi
cuûa cuû haønh tím, laù hoàng trai...neáu ta ñaët teá baøo vaøo dung dòch öu tröông hôn teá baøo, coù
noàng ñoä muoái khoaûng 10% thì seõ coù söï maát nöôùc cuûa teá baøo. Nguyeân sinh chaát taùch rôøi
khoûi vaùch teá baøo (thöôøng khôûi ñaàu ôû vaùch teá baøo). Ñoù laø hieän töôïng co nguyeân sinh.
b) Söï phaûn co nguyeân sinh:

8
 Neáu ñem teá baøo ñaõ bò co nguyeân sinh vaøo dd ñaúng tröông vôùi teá baøo thì nöôùc laïi
thaåm thaáu trôû laïi laøm cho nguyeân sinh chaát cuûa teá baøo hoài phuïc traïng thaùi ban ñaàu. Quaù
trình naøy goïi laø söï phaûn co nguyeân sinh.

c) Söï tröông nöôùc: Neáu ta ñaët teá baøo vaøo dung dòch nhöôïc tröông thì nöôùc beân
ngoaøi seõ vaøo trong teá baøo laøm cho theå tích khoâng baøo (thuûy theå) cuõng nhö toaøn boä theå
tích nguyeân sinh chaát taêng leân. Ta goïi ñoù laø söï tröông nöôùc cuûa teá baøo. Khi aáy vaùch teá baøo
seõ chòu moät aùp suaát tröông töø beân trong nhöng vaùch teá baøo thöïc vaät ñöôïc caáu taïo bôûi
chaát pectic- celluloza khaù beàn vöõng veà maët cô hoïc neân khoâng bò vôõ. Khi bò nöôùc thaám vaøo
thì ASTT cuûa nguyeân sinh chaát giaûm xuoáng. Quaù trình tröông nuôùc döøng laïi khi söï cheânh
leäch ASTT giöõa beân trong vaø beân ngoaøi moâi tröôøng caân baèng vôùi aùp suaát cuûa vaùch teá baøo.

3, Kết quả:
Veõ hình vaø ghi chuù ñaày ñuû: SV veõ 4 loại teá baøo : 1 teá baøo ôû giai ñoaïn ñaàu, moät teá
baøo co nguyeân sinh, 1 teá baøo phaûn co nguyeân sinh, 1 teá baøo tröông nöôùc ôû vaät kính 40.

+ Söï thaåm thaáu ôû teá baøo ñoäng vaät:

1/. Nguyeân taéc: Theo nguyeân taéc teá baøo ñoäng vaät seõ bò co nguyeân sinh khi naèm trong dung
dòch öu tröông. Tuy nhieân, vì maøng teá baøo ñoäng vaät ñöôïc caáu taïo vôùi nhöõng lipo- protein
neân chæ coù ñoä uoán deûo chöù khoâng coù ñoä cöùng chaéc nhö vaùch teá baøo thöïc vaät. Vì vaäy ôû ñaây
söï co nguyeân sinh cuõng nhö söï tröông nöôùc seõ laøm thay ñoåi hình daïng teá baøo, trong tröôøng
hôïp thaùi quaù seõ ñöa ñeán phaù vôõ caáu truùc teá baøo cuûa noù.

2. Thöïc taäp:
Máu gà, (chuột) được cung cấp ở nồng độ đậm đặc trong nồng độ
đẳng trương. Phòng thí nghiệm cung cấp các loại nước muối với các
nồng độ: dd NaCl 0,9%, dd NaCl 1,8%, dd NaCl 0,45%.
Lấy miếng lam sạch, nhỏ lên đó 1 giọt máu + 1 giọt dd NaCl 0,9%,
đậy lammen rồi quan sát ở X40. (1)
Tương tự, 1 giọt máu + 1 giọt dd NaCl 1,8%, đậy lammen rồi quan
sát ở X40. (2)
Tương tự, 1 giọt máu + 1 giọt dd NaCl 0,45%, đậy lammen rồi quan
sát ở X40. (3)
3, Kết quả:

Thao tác quan sát kỹ các mẫu vật của các thí nghiệm (1), (2), (3) ở
vật kính X40. Sau đó vẽ hình và chú thích hình dạng tế bào hồng cầu
tương ứng với các mẫu thí nghiệm trên để thấy rõ sự biến đổi hình dạng
của hồng cầu trong dung dịch đẳng trương, ưu trương và nhược trương.
9
 So sánh hình dạng của tế bào thực vật và động vật khi thí nghiệm
trong 3 loại dung dịch của bài.

DUÏNG CUÏ HOÙA CHAÁT:

Duïng cuï:
Kính hieån vi, lam vaø lamen, Dao lam, OÁng nhoû gioït, Ñóa petri, Nöôùc caát, Kim löôõûi maùc
Hoùa chaát:
dd NaCl 10 %, dd NaCl 0,9 %, dd NaCl 1,8 %, dd NaCl 0,45 %

Nguyeân vaät lieäu:

Teá baøo maùu, cuû haønh tím, laù leû baïn.

II. MAØNG TEÁ BAØO THÖÏC VAÄT

1. Nguyeân taéc:
Teá baøo thöïc vaät ñöôïc bao boïc bôûi 2 lôùp:
Beân ngoaøi:
Laø vaùch, ñöôïc caáu taïo bôûi phaàn chính laø celluloza vaø caùc hôïp chaát pectic. Khi teá
baøo phaân hoùa vaùch coù theå theâm caùc chaát khaùc nhö lignin, suberin, cutin... Ñaây laø caáu taïo
ñaëc bieät cuûa teá baøo thöïc vaät, coù vaùch celluloza daøy beân ngoaøi, khaùc vôùi teá baøo ñoäng vaät
chæ coù maøng teá baøo chaát (hay maøng nguyeân sinh).
-Celluloza: Vaùch naøy hoaøn toaøn thaám nöôùc vaø caùc chaát hoøa tan trong nöôùc.
Celluloza ñöôïc caáu taïo töø haøng ngaøn phaân töû glucoza, noái nhau thaønh moät chuoãi khoâng
phaân nhaùnh. Celluloza khoâng tan trong nöôùc nhöng bò thuûy giaûi bôûi caùc acid maïnh. Khi bò
thuûy giaûi moät phaàn, celluloza cho caùc hydrocelluloza ngaén hôn vaø ñöôïc nhuoäm xanh bôûi
iod. Celluloza khoâng coù tính chaát naøy. Khi bò thuûy giaûi hoaøn toaøn, celluloza cho caùc phaân töû
glucoza.
-Caùc hôïp chaát pectic:
a, acid pectic:
Laø moät chuoãi chaát galacturonic. Acid pectic coù khaû naêng taïo moät dung dòch hoùa ñoâng
trong moâi tröôøng acid vaø deã daøng taïo muoái vôùi Ca++ hay Mg++ (taïo pectat canxi hay
pectat magieâ). Acid pectic tan trong nöôùc nhöng caùc muoái cuûa noù thì khoâng. Nhôø tính chaát
naøy, caùc muoái nhö lôùp ximaêng hieän dieän ôû phieán giöõa cuûa vaùch giuùp caùc teá baøo dính nhau.
b, pectin:
Laø estemethyl cuûa acid pectic. Nhoùm - CH3 cuûa pectin coù theå bò loaïi ñi döôùi taùc duïng cuûa
enzym hay chaát kieàm loaõng ñeå cho acid pectic. Trong thöïc vaät, pectin ôû daïng protopectin
(nhö trong traùi xanh) - Khoâng tan trong nöôùc. Protopectin coù kích thöôùc lôùn hôn pectin vaø
khi bò thuûy giaûi baèng acid loaõng hay enzyme, protopectin cho pectin (nhö trong traùi chín )
tan trong nöôùc, khoâng tan trong alcool.

10
 c.Acid Pectinic :
Hôïp chaát trung gian giöõa acid pectic vaø pectin do söï methyl hoùa moät phaàn acid pectic.

Beân trong :
Laø maøng nguyeân sinh. Ñaây laø moät maøng soáng vaø coù caáu taïo phöùc taïp. Vì theá maøng coù
tính thaám choïn loïc chæ cho nöôùc vaø vaøi chaát tan ñi qua maø thoâi. Do baát cöù moät nguyeân nhaân
naøo laøm thay ñoåi baûn chaát cuûa maøng teá baøo ñeàu coù aûnh höôûng ñeán tính thaám cuûa noù.

II. THÍ NGHIEÄM :

A.Caùc chaát caáu taïo vaùch:
1/celluloza:
- Thuûy phaân moät phaàn :
Ngaâm moät mieáng boâng goøn nhoû vaøo moät ít dd Iod/ KI ñöïng trong ñóa petri. Sau vaøi
phuùt vôùt mieáng boâng goøn ra, vaét raùo. Cho mieáng boâng goøn aáy vaøo ñóa petri, roài nhoû töø töø
töøng gioït dd H2SO4 75% vaøo. Quan saùt maøu cuûa sôïi goøn?

- Thuûy phaân hoaøn toaøn :

Cho moät ít boâng goøn (xeù ra töøng sôïi) vaøo moät oáng nghieäm đã sấy khô nước, (Khoâng
ñeå goøn dính leân thaønh oáng nghieäm), cho vaøo 0,2 ml dd H2SO4 ñaäm ñaëc. Khuaáy thaät tan
celluloza. Ñoå töø töø 10ml nöôùc vào ống nghiệm này. Ñun caùch thuûy 20' ñeå nguoäi döôùi voøi nöôùc.
Cho toaøn boä dung dòch vaøo 1 becher hoaëc erlen roài theâm 1 gioït dd phenolphtalein 1%. Sau
đóø trung hoøa bôûi dd NaOH 4N (ñeán khi dd coù maøu hoàng nhaït). Laáy 2ml dd vöøa ñöôïc trung
hoøa + 2ml thuoác thöû Fehling. Ñun caùch thuûy 3'. Neáu coù ñöôøng khöû, seõ thaá y xuaát hieän traàm
hieän ñoû (Cu2O) dưới đáy ống nghiệm.

2. Kết quả:
1/ Celluloza:
Thuûy phaân 1 phaàn: Quan saùt maøu cuûa sôïi goøn khi bò thuûy phaân moät phaàn vaø giaûi thích?
Thuûy phaân hoaøn toaøn: Haõy cho bieát caùc keát quaû thí nghieäm vaø giaûi thích töøng keát quaû ñoù?

Giaûi thích: Caáu taïo cuûa celluloza. Qua thí nghieäm anh chò haõy suy ra tính chaát cuûa celluloza?

2/Suberin vaø Cutin :

Quan saùt laùt caét ngang moâ cuûa cuû caø roát –( caét töø phía ngoài phần vỏ vô trong lõi) phải
cắt thật mỏng bằng lưỡi dao lam sắc– roài ngaâm trong moät gioït dd Sudan III. Quan sát hiển vi,
moät maøu ñoû hieän leân cho bieát coù cutin vaø suberin ôû vaùch teá baøo ở những tế bào gần lớp vỏ
ngoài.
Kết quả:

11
 Veõ hình laùt caét ngang cuûa moâ cuû caø roát ôû vaät kính 40? Ghi chuù?

3/Hôïp chaát pectic :

-Ruùt vaø taùch rieâng caùc hôïp chaát pectic:
-Cho khoaûng 15 hoät böôûi (hoaëc 50g voû böôûi caû phaàn xanh vaø phaàn traéng ñaõ caét
nhuyeãn) vaøo moät nồi nước chöùa 50ml nöôùc caát. Ñun soâi một thời gian khoảng 45’ đến 60’
đến khi nào dung dịch vỏ bưởi sệt đặc lại. Lấy dịch này. Cho dd naøy vaøo 1 oáng nghieäm, roài
cho vaøo ñoù 2 laàn theå tích alcool. Quaäy ñeàu. Ñeå yeân cho keát tuûa caùc nuøi hôïp chaát pectic.
Gạn bỏ dịch, giữ lại nùi. Thêm 1 lần alcool nữa rửa lại nhöõng nuøi aáy. Laáy moät ít nuøi cho vaøo oáng
nghieäm coù chöùa 10 - 12 ml nöôùc. Ñun soâi ñeå coù dòch trích chöùa hôïp chaát pectic.

-Chöùng minh söï hieän dieän cuûa acid pectic:

Thöïc hieän thí nghieäm theo baûng sau:

Oáng dòch trích chöùa hôïp NaOH 2N(ml) Nöôùc caát(ml)

nghieäm chaát pectic
1 2
2 2
3 2
4 2
1 0
1 0
0 1
0 1

Laéc ñeàu, ñun aám caùc oáng nghieäm, roài ñeå nguoäi döôùi voøi nöôùc.
Cho voâ oáng 1 vaø oáng 3, moãi oáng 0,5 ml dd HCl ññ.
Cho voâ oáng 2 vaø oáng 4, moãi oáng 0,5 ml dd CaCl2 0,5 N.

Kết quả: Quan saùt phaûn öùng ôû moãi oáng nghieäm. Ghi keát quaû vaø giaûi thích keát quaû cuûa
töøng oáng nghieäm? Cho bieát moät vaøi öùng duïng cuûa hôïp chaát pectic?

III. TÍNH THAÁM CUÛA MAØNG:

1/. Taùc duïng cuûa nhieät ñoä:
-Caét cuû deàn thaønh 4 mieáng coù kích thöôùc ñeàu nhau( 0,5 x 0,5 x 2) cm. Röûa caùc
mieáng deàn döôùi voøi nöôùc ( roài ngaâm khoaûng 5’ trong becher hoaëc ñóa petri ) ñeå loaïi boû
heát caùc saéc toá cuûa caùc teá baøo bò beå, sau ñoù ngaâm trong nöôùc loïc.
- Chuaån bò caùc oáng nghieäm chöùa 20 ml nöôùc loïc ôû caùc nhieät ñoä khaùc nhau: 40 0C, 60
0
C, 100 0C, cho vaøo moãi oáng nghieäm 1 mieáng deàn. Rieâng oáng soá 1 ñeå ôû nhieät ñoä phoøng
ñöôïc duøng laøm oáng ñoái chöùng.

12
 -Khoaûng 30 phuùt sau, duøng ngoùn tay bòt kín miệng các oáng nghieäm lật ngược xuống
rồi để lên (thực hiện 1 lần) cho dung dịch dàn ñeàu. So saùnh maøu ôû caùc oáng nghieäm ñeå suy ra
aûnh höôûng cuûa nhieät ñoä ñoái vôùi tính baùn thaám cuûa maøng teá baøo?

2/. Taùc duïng cuûa dung moâi höõu cô: (Neân laøm thí nghieäm keát hôïp cùng vôùi phaàn 1)

Cho 1 mieáng deàn ñaõ röûa döôùi voøi nöôùc vaøo oáng nghieäm coù chöùa 20 ml alcool ethylic
30%. Khoaûng 30 phuùt sau quan saùt maøu cuûa dd. trong oáng nghieäm roài so saùnh maøu ôû oáng
ñoái chöùng (oáng soá 1) roài suy ra löôïng saéc toá khueách taùn vaø tính baùn thaám cuûa maøng trong
moãi tröôøng hôïp.

Kết quả: Haõy giaûi thích maøu cuûa moãi oáng nghieäm do nguyeân nhaân naøo gaây ra?

3/.ÖÙng duïng: (Ñoïc theâm)

*Dialys( loaïi muoái).
-Protein thoâ: Thôm xay vaét baèng bao vaûi laáy nöôùc "ly taâm nöôùc" thu dòch, boû xô laáy
100cc dòch loïc + 47,2g (NH4 )2SO4 khuaáy ñeàu, ñeå tuû laïnh 1h, sau ñoù ly taâm thu tuûa.
-Tinh saïch protein:
Tuûa protein baèng muoái (NH4)2SO4 , ly taâm thu tuûa, toaøn boä tuûa thu ñöôïc cho vaøo tuùi
cellophan. Ñeå tuùi trong chaäu nöôùc caát - thay nöôùc lieân tuïc - trong quaù trình naøy muoái vaø
moät soá chaát höõu cô coù troïng löôïng phaân töû nhoû seõ khueách taùn ra khoûi tuùi cellophan ( tuyø
kích thöôùc loã cuûa moãi tuùi). Muoái khueách taùn ra ñöôïc phaùt hieän baèng thuoác thöû Nessler vaø
protein neáu khueách taùn ra seõ ñöôïc phaùt hieän baèng thuoác thöû Folin.

PHUÏ LUÏC:
-Xaùc dònh söï hieän dieän cuûa ñöôøng khöû:
Thuoác thöû fehling:
dd. Fehling A : CuSO4.5H2O 4%.
dd.Fehling B : 200 g muoái secnhet( Tartrat Kali- Natri) + 150 g NaOH hoøa tan trong nöôùc vaø
chuyeån vaøo bình ñònh möùc theâm nöôùc cho ñuû 1lít.
Khi duøng, troän chung dd Fehling A : Fehling B = 1:1.
-Xaùc dònh söï hieän dieän cuûa protein:
- Thuoác thöû Folin:
dd. A: 2 g Na2CO3 hoaø tan trong dd. NaOH N/10 cho ñuû 100 ml.
dd. B: 0,5 g CuSO4.5H2O hoøa tan trong dd. citratnatri thaønh 100 ml.
dd. C: ( chæ pha duøng ngay trong ngaøy ) A:B = 49 : 1
Thöû maãu:
Laøm theo trình töï sau:

13
 0,4 ml dd. chöùa protein vaøo oáng nghieäm ñaõ saáy khoâ .
2 ml dd. C
Laéc ñeàu ñeå yeân 10 phuùt .
0,2 ml thuoác thöû Folin.
Laéc ñeàu, neáu coù maøu xanh coù söï hieän dieän cuûa protein.
-Xaùc dònh söï hieän dieän cuûa muoái (NH4)2SO 4 :
-Thuoác thöû Nessler:
- 5ml dd. HgCl2 1%, theâm dd. KI 10% cho tôùi khi coù traàm hieän ñoû, tieáp tuïc theâm KI
cho tôùi khi maát traàm hieän. Roài theâm 10 ml dd. KOH 1N. Laéc ñeàu thuoác thöû Nessler ( chæ pha
ñeå duøng ngay ).
- Thí nghieäm :
2 ml dd. coù chöùa muoái (NH4)2SO 4 + 5 gioït thuoác thöû Nessler neáu coù söï hieän dieän cuûa
muoái (NH4)2SO 4 thì dd. seõ coù maøu vaøng.

-DUÏNG CUÏ VAØ HOÙA CHAÁT:

-DUÏNG CUÏ: OÁng nghiệm :( 6), pipette 10 ml (1), ñóa petri(1), boâng goøn thấm nước,
pipette 2ml (2), lam, lamen(6), oáng nghieäm lôùn(2), ñeøn coàn(1), keïp ống nghiệm(2),
ñuõa thuûy tinh(1), dao lam(1).

HOÙA CHAÁT: (Duøng chung) caùc dung dòch sau:

dd. iod/KI dd. NaOH 4N,

dd. H2SO4 75% dd. H2SO4 ññ
dd. phenolphtalein 1% TT.fehling,
dd. Sudan III dd. NaOH 2N , dd.HCl ññ
dd.CaCl2 0,5N, Nöôùc caát.

BAØI 4: QUANG HÔÏP THÖÏC VAÄT- CAÙC SAÉC TOÁ CUÛA LAÙ CAÂY
1.NGUYEÂN LYÙ:
Chæ coù caây xanh môùi thöïc hieän ñöôïc söï quang hôïp nhôø coù dieäp laïp nôi
chöùa caùc saéc toá haáp thu caùc aùnh saùng caàn thieát. Cöôøng ñoä quang hôïp aùnh saùng
toái ña ôû aùnh saùng ñoû vaø xanh lô vì dieäp luïc toá haáp thu 2 tia saùng naøy nhieàu nhaát.
Coøn caùc tia saùng khaùc, cöôøng ñoä quanh hôïp keùm hôn nhöng khoâng trieät tieâu vì
trong laù ngoaøi dieäp luïc toá a,b...coøn caùc saéc toá khaùc goïi chung laø caroten goàm
xantophil(dieäp hoaøng toá) vaø caroten.
-Thaønh phaàn saéc toá cuûa laù:
Chlorophin a : C55H72O5ÏN4Mg
14
 Chlorophin b : C55H70O6ÏN4Mg
Caroten : C40H56
Xantophil : C40H56O2
-Phaân tích hoùa hoïc caùc saéc toá:
Caùc saéc toá ñöôïc toàn taïi trong luïc laïp naèm trong caùc phieán thylacoid
xeáp xen giöõa hai lôùp protein vaø lipid vì theá muoán ly trích hoãn hôïp caùc saéc toá cuûa
laù ta duøng loaïi dung moâi lipid( nhö aceton, alcool, benzen...)
Baèng phöông phaùp hoùa hoïc döïa vaøo tính hoøa tan cuûa caùc saéc toá trong caùc dung moâi
khaùc nhau, ta coù theå taùch rieâng caùc saéc toá töø chaát trích maøu xanh cuûa laù.

2.DUÏNG CUÏ, HOÙA CHAÁT, MAÃU VAÄT:

Duïng cuï: Dao, coái, chaøy, oáng nghieäm(4), pipette caùc loaïi, pheãu loïc, ñeøn coàn.
Hoùa chaát: Coàn 90, Benzen, CaCO3, dd. KOH 20%, dd. HCl 10%, Acetat keõm,
Maãu vaät: Choïn laù caây moûng, xanh töôi, khoâng choïn loaïi laù caây maäp, chöùa nhieàu nöôùc hoaëc
chaát nhôøn khoù ly trích.

3.THÍ NGHIEÄM:
Ly trích saéc toá:
Laáy ít laù xanh duøng dao caét nhoû, boû nhöõng gaân laù lôùn, sau ñoù cho vaøo coái, cho moä t chuùt
CaCO3 (ñeå trung hoøa caùc acid höõu cô trong teá baøo) tieán haønh duøng chaøy nghieàn cho thaät
nhoû vaø mòn. Sau ñoù töø töø cho moät ít coàn 90 vöøa cho vöøa khuaáy ñeàu cho thaønh 1 dòch ñoàng
nhaát vaø laøm cho saïch chaøy luoân. Roài tieán haønh loïc qua pheãu loïc dưới đáy lót bông gòn.
Dòch loïc seõ coù maøu xanh thaãm. Laáy 4 oáng nghieäm saïch cho vaøo moãi oáng nghieäm treân
töø 2-3 ml dung dòch vöøa loïc vöøa tieán haønh caùc thí nghieäm sau:
-Thí nghieäm 1
Taùch caùc saéc toá theo KRAUSS:
Nguyeân lyù: Döïa treân cô sôû tính hoøa tan cuûa töøng dung moâi höõu cô khaùc nhau maø caùc
dung moâi naøy laïi khoâng hoøa laãn vaøo nhau. Theo phöông phaùp Kraus, döïa treân khaû naêng hoøa
tan khaùc nhau cuûa caùc saéc toá trong benzen vaø coàn.
OÁng nghieäm1: (coù chöùa dd. saéc toá vöøa loïc) +3 ml benzen + 2-3 gioït nöôùc(ñeå röôïu
khoâng troän laãn vôùi benzen). Duøng bông gòn không thấm nước bòt kín mieäng oáng nghieäm vaø
laéc maïnh. Neáu nhö saéc toá chöa taùch ra laøm 2 phaàn rieâng bieät (maøu xanh coù trong caû benzen
vaø röôïu) thì cho theâm benzen vaøo vaø tieáp tuïc laéc. Neáu phaàn döôùi cuûa oáng nghieäm bò ñuïc
(do thöøa nöôùc) cho theâm moät ít coàn . Khi ñieàu chænh ñuû löôïng coàn vaø benzen, trong oáng
nghieäm 1 seõ taùch ra laøm 2 lôùp roõ reät.
(Ta coù theå taùch rieâng 2 lôùp vôùi nhau baèng caùch môû khoùa cuûa pheãu chieát ñeå cho
dung dòch phía döôùi chaûy xuoáng oáng nghieäm cho ñeán khi ranh giôùi cuûa lôùp treân baét ñaàu tôùi
vaïch khoùa thì ñoùng khoùa laïi.)
15
 Vôùi phöông phaùp Kraus, ta chæ coù theå taùch taùch 1 saéc toá (xantophin) ra khoûi 3 saéc
toá coøn laïi. Töông töï neáu ta duøng caùc loaïi dung moâi khaùc cho caùc saéc toá khaùc nhau, ta coù theå
taùch rieâng töøng saéc toá rieâng bieät ra töø 1 hoãn hôïp saéc toá ban ñaàu.

-Ghi nhaän keát quaû, ruùt ra nhaän xeùt veà söï hoøa tan cuûa caùc saéc toá trong röôïu vaø
benzen (bieát raèng xantophin khoâng hoøa tan trong benzen).
-Thí nghieäm 2:
Xaø phoøng hoùa chlorophin baèng kieàm:

OÁng nghieäm 2: 3 ml dòch loïc + 4 hoaëc 5 gioït KOH 20%

laéc maïnh roài cho benzen vaøo vôùi löôïng töông ñöông (3ml). Duøng bông gòn không
thấm nước bòt kín mieäng oáng nghieäm vaø laéc maïnh.
Sau lắc ñeàu roài ñeå yeân moät luùc.
-Ghi nhaän keát quaû vaø ruùt ra keát luaän veà söï hoøa tan cuûa caùc saéc toá trong röôïu vaø benzen?
(Baûn chaát phaûn öùng hoùa hoïc cuûa thí nghieäm naøy nhö sau: khi cho kieàm vaøo,
chlorophin seõ chuyeån sang daïng muoái vì theá chuùng khoâng coøn khaû naêng tan trong benzen
nhö thí nghieäm 1).

COOCH3 COOK
C32H30ON4Mg + 2KOH ----- C32H30ON4Mg +CH3OH + C20H39OH
COOC20H39 COOK

Thí nghieäm 3:
Phaûn öùng theá cuûa chlorophin:
Cho vaøo oáng nghieäm 3 vaø 4 coøn laïi (trong ñoù coù 3 ml dòch loïc) 3 gioït acid HCl 10%,
laéc ñeàu, dd. seõ chuyeån töø maøu xanh sang maøu naâu nhaït -thöôøng ñöôïc goïi laø pheophitin- ñoù
laø moät daãn xuaát cuûa chlorophin trong ñoù Mg+2 ñaõ bò thay theá bôûi 2 hydro nguyeân töû.

COOCH3 COOCH3
C32H30ON4Mg + 2HCl --------> C32H32ON4 + MgCl2 COOC20H39
COOC20H39
Sau ñoù, oáng nghieäm 4 cho vaøo ñoù 1 chuùt acetat keõm vaø ñeå oáng nghieäm döôùi ñeøn
coàn cho ñeán soâi, neáu maøu cuûa chlorophin khoâng ñoåi thì tieáp tuïc cho theâm 1 ít acetat keõm
vaø tieáp tuïc ñun cho ñeán soâi. Khi maøu cuûa dd. chuyeån sang maøu xanh coù nghóa laø Zn2+ ñaõ
ñöùng vaøo vò trí cuûa Mg2+ trong phaân töû chlorophin.
Thí nghieäm 2: Taùch baèng phöông phaùp saéc kyù

16
 Nguyeân lyù: Caùc phöông phaùp saéc kyù ñöôïc söû duïng ñeå taùch caùc hôïp chaát hoãn hôïp
coù caáu taïo gaàn gioáng nhau ñeàu döïa treân cô sôû tham gia cuûa 2 phaàn tuû: phaàn töû khoâng vaän
ñoäng (thöôøng laø chaát raén), phaàn töû vaän ñoäng (thöôøng laø chaát loûng).
Ngöôøi ta cho caùc phaàn töû vaän ñoäng coù chöùa chaát caàn taùch ñi qua caùc phaàn töû khoâng
vaän ñoäng . Toác ñoä chuyeån ñoäng cuûa töøng chaát caàn taùch khaùc nhau khi ñi qua phaàn töû khoâng
vaän ñoäng thì khoâng nhö nhau. Nhôø toác ñoä vaän chuyeån trong doøng vaän chuyeån cuûa chuùng
khaùc nhau maø chaát naøy bò taùch khoûi chaát kia (do khaû naêng haá p phuï cuûa caùc chaát treân beà
maët cuûa chaát haáp phuï khoâng nhö nhau).
Veà phöông dieän kyõ thuaät ngöôøi ta chia caùc phöông phaùp saéc kyù ra laøm caùc
loaïi: saéc kyù coät, saéc kyù giaáy, saéc kyù lôùp moûng vaø saéc kyù khí.
cuûa hoãn hôïp trong caùc phöôûng phaùp saéc kyù deã daøng hay khoù khaên phuï thuoäc vaøo
ñaëc tính cuûa chaát coù trong hoãn hôïp, cuõng nhö phuï thuoäc vaøo thaønh phaàn cuûa chaát vaän
ñoäng.
Moät chaát trong nhöõng ñieàu kieän nhaát ñònh chuùng bò haáp phuï ôû moät vò trí nhaát ñònh
treân saéc kyù ñoà. Vò Nguyeân taéc söû duïng nhöõng chaát haáp phuï phaûi laø nhöõng chaát saïch, khoâng
hoøa tan phaàn töû vaän ñoäng, vaø phaûi laø nhöõng chaát ñôn loaïi.
Trong saéc kyù coät , phaàn töû khoâng vaän ñoäng thöôøng ñöôïc söû duïng laø oxyt nhoâm hoaït
ñoäng , oxyt magie hoaït ñoäng, tinh boät…..
Trong saéc kyù giaáy thì giaáy loïc (giaáy saéc kyù) ñoùng vai troø phaàn töû khoâng vaän ñoäng.
Giaáy saéc kyù thöôøng laø nhöõng loaïi giaáy loïc ñaëc bieät vaø raát tinh khieát.
Trong saéc kyù lôùp moûng ngöôøi ta döïa treân cô sôû taùch caùc chaát trong hoãn hôïp treân
nhöõng phieán moûng . Chaát hoãn hôïp caàn taùch treân phieán ñöôïc taùch ra gioáng nhö tröôøng hôïp
khi saéc kyù treân giaáy.
Trong saéc kyù khí, ta döïa treân cô sôû taùch caùc hôïp chaát khí hay hôïp chaát bay hôi treân
nhöõng coät saéc kyù maø trong ñoù chaát khí laø phaàn töû vaän ñoäng, coøn phaàn töû khoâng vaän ñoäng laø
chaát raén hay chaát loûng.
Söï taùch caùc chaát trong thaønh phaàn trí naøy ñöôïc xaùc ñònh vaø bieåu thò baèng heä soá
chuyeån dôøi Rf cuûa chuùng. Ta coù theå tính heä soá chuyeån dôøi Rf theo coâng thöùc sau:

Rf = Ñoä chuyeån dôøi cuûa chaát caàn tìm = x

Ñoä chuyeån dôøi cuûa phaân töû vaän ñoäng y

Rf coù theå coù caùc giaù trò töø 0 ( khi chaát caàn tìm khoâng bò chuyeån dôøi, vaãn ôû vaïch
xuaát phaùt) cho ñeán khi baèng 1( Khi chaát caàn tìm chuyeån dôøi ñeán taän ñænh cuûa chaát vaän
ñoäng)

Duïng cuï hoùa chaát:

Duïng cuï: Giaây saéc kí caét saün 10 x 25 cm
Micropipette hoaëc muõi kim tieâm: 1c
17
 Bình saéc kí: 1c, Bình loùng: 1c
Bercher 200 ml: 2 c, Beáp ñieän : 1c
Hoùa chaát: Etepetrol, nöôùc caát, Alcol 90
Maãu vaät: Laù boà ngoùt

Caùch tieán haønh thí nghieäm:

Caét maûnh giaáy loïc coù kích thöôùc 10 x 25cm. Duøng vieát chì keû 2 vaïch treân vaø vaïch
döôùi cuûa tôø giaáy saéc kyù, caùc vaïch naøy caùch 2 meùp cuûa tôø giaáy 1,5 cm. Duøng oáng huùt côõ
nhoû(micropipette) laáy dung dòch saéc toá chaám vaøo vaïch döôùi cuûa tôø giaáy khoaûng 5 ñieåm
caùch ñeàu nhau. Chôø cho khoâ roài laïi chaám ñeø leân, laøm nhö vaäy khoaûng 20-30 laàn. Sau ñoù
cuoän tôø giaáy laïi theo chieàu doïc vaø duøng baám giaáy baám caùc meùp giaáy laïi ñeå coù theå döïng
ñöùng ñöôïc tôø giaáy trong bình saéc kyù.

Ñoå vaø bình saéc kyù khoaûng 30 ml dung dòch etepetrol( ete daàu hoûa). Nheï nhaøng
ngaâm ñaàu döôùi cuûa tôø giaáy saéc kyù vaøo chaát loûng vaø chuù yù khoâng ñöôïc ñeå cho vaïch saéc toá
chaïm vaøo dung dòch vaø tôø giaáy chaïm vaøo thaønh bình. Ñaäy naép bình thaät kín, trong suoát quaù
trình theo doõi söï di chuyeån cuûa dung dòch khoâng ñöôïc hôû naép bình. Theo doøng thaám cuûa
chaát loûng töø döôùi leân treân thì ñoàng thôøi saéc toá cuõng di chuyeån theo. Do khaû naêng haáp phuï
cuûa giaáy ñoái vôùi saéc toá khaùc nhau neân caùc saéc toá trong vaïch xuaát phaùt seõ bò taùch ra treân
tôø giaáy saéc kyù. Treân giaáy saéc kyù ta nhaän ñöôïc söï phaân boá theo thöù töï töø treân xuoáng nhö
sau: caroten, pheophitin a, xantophin, pheophitin b, dieäp luïc a vaø döôùi cuøng laø dieäp luïc b.
Pheophitin a vaø b khoâng coù trong laù coøn soáng. Chuùng laø saûn phaåm cuûa dieäp luïc a vaø b môùi
ñöôïc taïo ra trong quaù trình ruùt caùc saéc toá ra khoûi laù.
Kết quả:
-Ghi nhaän keát quaû thí nghieäm vaø giaûi thích ôû töøng oáng nghieäm?
-Ghi chuù saéc kyù ñoà, tính Rf cho moãi saéc toá vaø noäp laïi.
-Qua baøi thí nghieäm naøy( anh, chò) haõy ghi nhaän caùc tính chaát cuûa saéc toá? Noùi roõ vai
troø cuûa caùc saéc toá trong ñôøi soáng thöïc vaät?

BAØI 5 : HOÂ HAÁP TEÁbbbb

BAØO: CÔ CHEÁ HOÂ HAÁP.
CAÙC ENZYME HOÂ HAÁP, CAÙC ENZYME THUÛY GIAÛI.

1. NGUYÊN LÝ:
Trong nhieàu haït caây naûy maàm, ñaëc bieät laø luùa maïch ñang naûy maàm,coù nhieàu diastase
coù theå thuûy giaûi tinh boät, ñoù laø nhöõng amylase : amylase  vaø amylase 

18
 -amylase : caét nhöõng phaân töû cuûa amylose cuõng nhö cuûa amylopectin thaønh nhöõng
khuùc coù nhaùnh hay khoâng, nhoû hôn phaân töû tinh boät. Ta goïi laø dextrines. Nhöõng khuùc caét
ñaàu tieân thöôøng coøn raát phöùc taïp vaø cho maøu ñoû vôùi iod ñoù laø nhöõng erythrodextrines.
Tieáp ñeán laø nhöõng khuùc nhoû hôn, khoâng cho maøu vôùi iod, ñoù laø nhöõ ng
achrodextrines .
Chaäm hôn amylase taùch töø ñaàu caùc phaân töû dextrines nhöõng phaân töû ñi-saccharides
khöû oxy-ñoù laø maltose.

-amylase  : ruùt ra töøng phaàn töû maltose töø caùc ñaàu töï do cuûa caùc phaân töû amylose
vaø amylopectin. Nhöng söï kieän naøy chaám döùt neáu ta gaëp 1 noái coù nhaùnh ngang.Vaäy ta coù theå
noùi raèng phaân töû khoâng nhaùnh cuûa amylose seõ hoaøn toaøn bieán thaønh maltose trong khi phaân
töû amylopectin vaø caùc phaân töû dextrines coù nhaùnh. Do ñoù söï taùc duïng cuûa hoãn hôïp
amylase  vaø amylase  treân tinh boät cho ta caøng luùc caøng nhieàu maltose vaø dextrines
ñôn giaûn hôn.
Trong baøi naøy, ta goïi amylase laø hoãn hôïp  vaø  amylase .

2. DUÏNG CUÏ,HOA CHAT,MAÃU VAÄT:

DUÏNG CUï: oáng nghieäm(10),pipette caùc loaïi,noài ñun caùch thuûy,baûn thöû iod, coái chaøy
söù(1), nhieät keá(2), Buùt daï ghi treân thuûy tinh(1).

HOA CHAT: dd. iod/KI, nöôùc caát, dd. Toluen.

MAÃU VAÄT: Ñaäu xanh môùi naûy maàm, dd. amylase, hoà tinh boät 1%.
Traùi khoùm, Loøng traéng tröùng luoäc, Vaûi loïc.

3.THI NGHIEÄM:
a) Chöùng minh hoaït tính enzyme amylase:
-Ly trích Amylase: Góa naùt khoaûng 20 haït ñaäu xanh leân maàm, theâm vaøo 20 ml nöôùc loïc
vaø loïc laáy dòch loïc naøy coù chöùa enzyme Amylase.
Aûnh höôûng cuûa nhieät ñoä treân hoaït tính enzym Amylase:
-Chuaån bò 4 oáng nghieäm ghi soá 1,2,3,4. Cho vaøo moãi oáng nghieäm 1ml dd hoà tinh boät
1%. Ñaët:
-OÁng 1: cho vaøo nöôùc ñaù tan(khoaûng 50C)
-OÁng 2: ñeå ôû nhieät ñoä phoøng
-OÁng 3: ñeå ôû nhieät ñoä 500C
-OÁng 4: ñeå ôû nhieät ñoä 1000C
Sau 10 phuùt theâm vaøo moãi oáng 1 ml dd. Amylase trong khi vaãn tieáp tuïc ngaâm caùc oáng
nghieäm trong nhieät ñoä thí nghieäm. Sau 20 phuùt laáy oáng nhoû gioït, nhỏ 1 giọt trong mỗi ống
nghiệm lên mặt đĩa petri và 1 giọt thuoác thöû iod/KI. Thöû laàn löôït caùc dòch trong oáng nghieäm và

19
quan sát màu của mỗi giọt dung dịch thí nghiệm ở các khỏang thời gian cách nhau 15 phút, theo dõi
liên tục trong thời gian khoảng 2g. Ghi chép lại cả quá trình để giải thích.

Kết quả:
Kẻ bảng ghi lại các quan sát màu của tất cả các giọt dung dịch của các ống thí nghiệm sau
khi thử với các giọt iod/KI. Hãy biện luận dựa vào bảng kết quả này để giải thích, nhận định và
so sánh toác ñoä thuûy giaûi tinh boät cuûa amylase trong töøng oáng nghieäm?

b) Chöùng minh hoaït tính enzyme Protease: Enzyme Bromelin.

Trong traùi thôm(khoùm) chöùa raát nhieàu enzym Bromelin.
-Ly trích Bromelin: Nghieàn 1 mieáng thôm nhoû trong coái söù, loïc qua vaûi loïc vaét laáy khoaûng
25 ml nöôùc thôm, dòch trích naøy coù chöùa enzyme bromelin. Huùt vaøo 2 oáng nghieäm moãi oáng 10
ml dòch trích. Sau ñoù ñun soâi caùch thuûy 1 oáng trong 15 phuùt. Coøn 1 oáng giöõ nguyeân nhieät ñoä
phoøng. Cho ñoàng loaït vaøo 2 oáng nghieäm vaøi mieáng loøng traéng tröùng ñaõ luoäc chín (khoaûng 3
mm). Theâm vaøi gioït Toluen vaøo moãi oáng. Ñaäy kín, laéc nheï. Ghi teân ñaùnh daáu vaø ñeå yeân trong
phoøng thí nghieäm 7 ngaøy sau trôû laïi quan saùt hieän töôïng moãi oáng vaø ghi nhaän ñeå giaûi thích
keát quaû?

Kết quả:
Ghi nhaän hieän töôïng ôû moãi oáng nghieäm sau 7 ngaøy, haõy giaûi thích keát quaû moãi oáng ñeå
thaáy söï hoaït ñoäng cuûa enzyme phuï thuoäc vaøo caùc ñieàu kieän naøo?

BÀI 6
SÖÏ HOÂ HAÁP ÔÛ TEÁ BAØO THÖÏC VAÄT VAØ SÖÏ CHUYEÅN HOÙA CAÙC CHAÁT
DÖÏ TRÖÕ

A:NGUYEÂN TAÉC :

I. SÖÏ HOÂ HAÁP ÔÛ TEÁ BAØO THÖÏC VAÄT :

Ngöôøi ta thöôøng chöùng minh söï hoâ haáp döôùi 2 khía caïnh :

1.Moät bieåu hieän ôû beân ngoaøi laø söï haáp thu O2 hoaëc phoùng thích khí CO2 maø ta
coù theå ño löôøng möùc ñoä. Möùc ñoä naøy cho bieát cöôøng ñoä hoâ haáp ôû teá baøo moät moâ,
moät cô quan hay cuûa toaøn boä cô theå thöïc vaät.
2. Vaø moät chuoãi phaûn öùng sinh hoùa xaûy ra beân trong. Khi hoâ haáp hydro trong
teá baøo seõ bò caùc enzyme dehydrogenaza laáy töø nhöõng cô chaát hoâ haáp ñeå cuoái cuøng

20
 phoái hôïp vôùi O2 haáp thu töø khí quyeåãn vaø taïo thaønh nöôùc. Coøn cô chaát hoâ haáp laø
glucoza seõ bò thuyû giaûi daàn qua chu trình hoâ haáp vaø sau cuøng ñöôïc phoùng thích ra
ngoaøi döôùi daïng khí CO2 .

Trong baøi naøy, chuùng ta chöùng minh baèng traéc nghieäm hoùa hoïc söï hieän dieän
cuûa vaøi enzyme hoâ haáp thöôøng coù nhieàu trong moâ döï tröõ ( cuû khoai taây, cuû caø roát ...)
vaø caùc hoät naûy maàm.
Phaûn öùng xuùc taùc söï chuyeån H2 töø moät phaân töû naøy sang moät phaân töû khaùc
coù theå vieát nhö sau :
AH2 + B Enzyme oxit hoùa hay  A + BH2
Dehydrogenaza 

AH2 : Chaát cho hydro

B : Chaát nhaän hydro
Neáu B laø O2 thì enzyme xuùc taùc laø oxidaza. Coøn enzym peroxidaza chæ taùc ñoäng khi
coù maët peroxid hydro ( H2O2 ) ñeå taïo thaønh H2O .
Moät enzyme khaùc laø catalaza xuùc taùc phaûn öùng taïo thaønh H2O töø H2O2 vaø phoùng
thích O2 .

II.NHÖÕNG CHUOÃI CHAÁT CHUYEÅN HOÙA HAY DÖÏ TRÖÕ ÔÛ THÖÏC VAÄT :
Caây xanh döôùi aùnh saùng maët trôøi coù theå töï toång hôïp chaát dinh döôõng ( cô cheá
quang toång hôïp ) vaø ñeå daønh laïi caùc chaát naøy trong teá baøo laù, thaân hoaëc reã.
Laù chæ laø nôi tích tröõ taïm thôøi vì deã ruïng. Nhieàu loaïi caây nhö caây mía chöùa saccaroza
trong thaân. Thaân caây xöông roàng tích tröõ nhieàu nöôùc. Cuõõûng coù caáu taïo thích öùng cho nhieäm
vuï naøy nhö : cuû ( khoai taây, sen, chuoái ) ...vaø gioø (haønh...)
Nhöõng cô quan tích tröõ thoâng thöôøng vaø hieäu quaû nhaát vaãn laø reã. ÔÛ reã chaát döï tröõ
thöôøng ôû döôùi daïng ñöôøng hay tinh boät.
Trong hoät laø nôi caây xanh tích tuï raát nhieàu chaát döï tröõ caàn thieát cho söï phaùt trieån
cuûa phoâi. Nhöõng hoät thöôøng giaøu protein, tinh boät vaø chaát beùo cuõng laø nguoàn thöïc phaåãm
quan troïng cho con ngöôøi.

B. THÍ NGHIEÄM :

I. NHÖÕNG ENZYME HOÂ HAÁP :

1. Oxidaza: (Phần này không làm vì thiếu hóa chất)
-Caét moät laùt moûng cuûa khoai taây, xuyeân ngang qua choài ( neáu coù theå ) roài cho vaøo maët kính
ñoàng hoà hay becher nhoû ( 50ml ), duøng oáng nhoû gioït nhoû leân maët mieáng khoai taây dd.
guaiacum hay gum - resin 2% môùi pha trong röôïu .

21
- Quan saùt : moät maøu xanh hieän leân trong voøng 15' chöùng toû coù söï hieän dieän cuûa heä thoáng
enzyme - oxidaza.
- Laäp laïi thí nghieäm vôùi laùt khoai taây ñaõ ngaâm trong nöôùc ñun soâi 15' .
Kết quả:
Haõy cho bieát keát quaû khaûo saùt vaø so saùnh keát quaû cuûa 2 thí nghieäm giöõa maãu vaät
soáng vaø maãu vaät ñaõ naáu chín? Gæai thích?
2. Peroxidaza :
- Caét ngang vaøi hoät ñaäu töông laøm hai ( neáu ñaäu khoâ phaûi ngaâm 24h tröôùc ). UÙp caùc maët caét
leân tôø giaáy loïc, duøng ngoùn tay eùp nheï cho dòch trong hoät ñaäu thaám vaøo giaáy loïc. Nhoû leân tôø
giaáy loïc choã coù dòch eùp, dd. benzidine 1% trong röôïu vaøi gioït H2O2, maøu xanh hieän leân cho
bieát taùc ñoäng cuûa peroxidaza.
-Laøm laïi thí nghieäm hoät ñaäu ñaõ luoäc chín ( nhoû hoaù chaát ngay leân maët caét, khoâng caàn
eùp leân giaáy loïc )
Kết quả:
Haõy cho bieát keát quaû khaûo saùt vaø so saùnh keát quaû cuûa 2 thí nghieäm giöõa maãu vaät
soáng vaø maãu vaät ñaõ naáu chín? Gæai thích?
3.Dehydrogenaza :
-Cho vaøo moät oáng nghieäm lôùn nhöõng khoanh caét cuû caûi ñoû ( traùnh ñeå choàng leân nhau
). Ñoå vaøo oáng nghieäm dd. xanh- methylene 0,1% cao hôn caùc khoanh cuû caûi ñoû 1cm. Ñoåã moät
lôùp daàu 0,5cm treân dd. (ñeå traùnh tieáp xuùc vôùi khoâng khí).
-Laøm moät oáng ñoái chöùng khoâng coù cuû caûi ñoû. Roài ñaët 2 oáng nghieäm vaøo moät becher
lôùn chöùa nöôùc aám ( 35 – 40 0C ) trong 30'.

Kết quả:
-So saùnh maøu cuûa dd. trong hai oáng nghieäm. Giaûi thích cô cheá phaûn öùng naøo taïo neân
maøu 2 oáng nghieäm khaùc nhau? Taïi sao phaûi ñoå 1 lôùp daàu treân maët moãi oáng nghieäm ?

II.CAÙC CHAÁT CHUYEÅN HOÙA DÖÏ TRÖÕ :

1. Saccaroza:
a/ Cho 5ml dd. saccaroza 5% vaøo 5ml dd. fehling ñöïng trong moät oáng nghieäm . Ñun soâi caùch
thuyû 5'.
Kết quả:
Ghi nhận hiện tượng quan sát ở đáy ống nghiệm? Giaûi thích keát quaû?

b/ Cho 5ml dd. saccaroza 5% vaøo 3ml dd. acid citric 5% ( C6H8O7 ) trong oáng nghieäm, ñun
caùch thuyû vaøi phuùt, ñeå nguoäi theâm vaøo oáng 5ml dd. fehling roài ñun caùch thuyû 5'. Coù tinh theå
Cu2O traàm hieän khoâng ?
Kết quả:

22
 Ghi nhận hiện tượng quan sát ở đáy ống nghiệm? Gæai thích keát quaû? Cho bieát phaûn
öùng thuyû giaûi sacaroza? Vieát phöông trình thuûy giaûi?

c/ Ñaâm nhieàu laùt moûng cuû caûi traéng( hay moät ñoaïn thaân mía ) trong moät caùi coái. Thêm 50ml
nước cất. Loïc laáy nöôùc dịch lọc vaø xöû lyù gioáng ( a ), ( b )- chæ khaùc laø thay 5ml dd. sacaroza
baèng 5ml dòch loïc.
Kết quả:
Keát quaû? So saùnh löôïng Cu2O thaønh laäp trong 2 oáng nghieäm cuûa thí nghieäm phaàn c ?
Giaûi thích keát quaû ñoù?

2. Tinh Boät:

Khoai taây:
Duøng dao lam caïo nheï treân maët caét cuûa cuû khoai taây laáy 1 chuùt tinh boät cho leân
mieáng lam, roài theâm vaøo 1 gioït nöôùc caát sau ñoù traûi ñeàu vaø ñaäy lammen laïi, ñöa leân kính
quan saùt ôû vaät kính 40.
Gaïo :
Ngaâm nöôùc tröôùc nhieàu giôø, laáy vaøi haït gaïo cho vaøo coái nghieàn thaät mòn, cho 1-2 ml
nöôùc caát vaøo troän ñeàu, sau ñoù nhoû 1 gioït leân lam vaø ñaäy lammen laïi ñöa leân kính hieån vi
quan saùt ôû vaät kính 40.
Ñaäu xanh:
Ngaâm nöôùc tröôùc nhieàu giôø, laáy vaøi haït boû voû xanh cho vaøo coái nghieàn thaät mòn, cho
1-2 ml nöôùc caát vaøo troän ñeàu, sau ñoù nhoû 1 gioït leân lam vaø ñaäy lammen laïi ñöa leân kính hieån
vi quan saùt ôû vaät kính 40.
-Laøm 3 laàn thöû vôùi laàn löôït 1 laàn laø 1 gioït tinh boät cuûa khoai taây, gaïo, ñaäu xanh vôùi 1
gioït iod/KI? Quan saùt maøu cuûa thuoác thöû tinh boät vaø giaûi thích?
Kết quả:
Veõ hình chi tieát, ghi chuù vaøi haït tinh boät khoai taây, gaïo, ñaäu xanh vôùi teá baøo vaø
phieán ôû vaät kính 40 X?
-Laøm 3 laàn thöû vôùi laàn löôït 1 laàn laø 1 gioït tinh boät cuûa khoai taây, gaïo, ñaäu xanh vôùi 1
gioït iod/KI? Quan saùt maøu cuûa thuoác thöû tinh boät vaø giaûi thích?

3. Daàu :
Laøm nhöõng laùt caét moûng côm döøa hoaëc haït ñaäu phoäng. Ngaâm trong dd Sudan III. Sau
15 ' röûa nhanh baèng röôïu 20%, quan saùt trong 1 gioït glycerin ôû X40, chaát daàu seõ nhuoäm
maøu ñoû saäm. Caùc gioït daàu ôû nôi naøo trong teá baøo?
Kết quả:
Veõ moät soá teá baøo ñeå cho bieát caùch phaân phoái cuûa gioït daàu.

23
 4.Protein:
Ñaët moät laùt caét daøy cuûa hoät ñaäu traéng ( ñaõ ngaâm nöôùc ñeán meàm ñeå deã caét ) treân
kính mang vaät. Nhoû leân ñoù vaøi gioït dd CuSO4 5%. Ñaäy lammen laïi, ñeå ôû nôi maùt aåm
sau 30', boû lammen ra, röûa laùt caét nhieàu laàn vôùi nöôùc loïc. Duøng mieáng giaáy thaám nhoû,
huùt cho raùo nöôùc, roài theâm vaøo ñoù moät gioït dd KOH 50% . Quan saùt seõ thaáy
protein coù maøu hoàng hoaëc tím cuûa noái peptid.
Kết quả:
Veõ moät soá teá baøo ñeå cho bieát caùch phaân phoái cuûa noái peptid?

DUÏNG CUÏ, HOÙA CHAÁT,MAÃU VAÄT:

DUÏNG CUÏ: oáng nghieäm (12), pipete caùc loaïi (3), coái,chaøy, dao lam, lam, lammen, giaáy loïc,
kính hieån vi.

HOÙACHAÁT: (Duøng chung caùc hoùa chaát sau)

dd.xanhmethylen1%, dd.I/KI, dd.KOH50%, dd.H2O2, dd.benzidin, dd.
CuSO4 5% , dd. acid citric 5% ( C6H8O7)
TT.fehling, TT.sudan III, daàu aên,

MAÃU VAÄT: ñaäu xanh, ñaäu traéng, ñaäu phoäng, ñaäu töông, caø roát, khoai taây, gaïo.

24