Chöông 1: CAÙC ÑAËC TÍNH SÖÛ DUÏNG VAØ

TUOÅI THOÏ OÂ TOÂ

1.1 Caùc ñaëc tính söû duïng cuûa oâ toâ

1.1.1 Khaû naêng laøm vieäc cuûa oâ toâ

Khaû naêng laøm vieäc cuûa oâ toâ bao goàm caùc thoâng soá kyõ thuaät sau:
-Coâng suaát ñoäng cô
-Tính ñoäng löïc
-Toác ñoä trung bình
-Möùc tieâu hao nhieân lieäu
-Mức ñộ phaùt thaûi
Veà phöông dieän ñònh löôïng, khaû naêng laøm vieäc cuûa oâ toâ ñöôïc
ñaùnh giaù baèng tính hieäu quaû thoâng qua naêng suaát vaø giaù thaønh
vaän chuyeån
1.1.1 Khaû naêng laøm vieäc cuûa oâtoâ
Ñònh nghóa

a. Tính khoâng hoûng

Tính khoâng hoûng laø tính ñaûm baûo khaû naêng laøm vieäc lieân tuïc
cuûa oâ toâ trong khoaûng thôøi gian qui ñònh
Ñaëc tröng cho tính khoâng hoûng:
-Xaùc suaát laøm vieäc khoâng hoûng
Tlv
-Taàn suaát hö hoûng
K ss 
-Thôøi gian laøm vieäc (tuoåi thoï)
Tlv  Tsc
-Heä soá saún saøng kyõ thuaät
 b.Tính hôïp lyù baûo döôõng söûa chöõa
Ñöôïc theå hieän baèng tính thích öùng cuûa noù ñoái vôùi phoøng ngöøa,
phaùt hieän vaø khaéc phuïc caùc hö hoûng, söï suy giaûm chaát löôïng
baèng caùch tieán haønh baûo döôõng kyõ thuaät hoaëc söûa chöõa.

Ñaëc tröng cuûa tính baûo döôõng söûa chöõa:

-Xaùc xuaát baûo döôõng
-Thôøi gian xe naèm baûo döôõng, söûa chöõa
-Cöôøng ñoä baûo döôõng
 c.Tính baûo quaûn hoaëc vaän chuyeån

Laø tính chaát cuûa oâ toâ duy trì ñöôïc tính naêng kyõ thuaät ôû giôùi haïn
ñaõ cho trong quaù trình baûo quaûn vaän chuyeån.
Ñaëc tröng:
-Thôøi gian baûo quaûn trung bình
-Cöôøng ñoä hoûng khi baûo quaûn
d.Tuoåi thoï cuûa oâ toâ
Laø tính chaát cuûa oâ toâ duy trì ñöôïc khaû naêng laøm vieäc cuûa mình
ñeán traïng thaùi giôùi haïn, keå caû thôøi gian baûo quaûn ,söûa chöõa

Ñaëc tröông:
- Thôøi gian laøm vieäc trung bình giöõa caùc laàn söûa chöõa, thanh
lyù,…
 1.1.2 Khaùi nieäm veà tuoåi beàn söû duïng cuûa oâ toâ

Naêng löïc hoaït ñoäng cuûa oâ toâ ñaùnh giaù baèng 2 tính naêng:

-Tính naêng ñaûm baûo cuûa oâtoâ

-Tuoåi beàn söû duïng cuûa oâ toâ

Caùc chæ tieâu ñaùnh giaù tuoåi beàn cuûa oâ toâ:

- Quaûn ñöôøng xe chaïy trung bình giöõa hai kyø söûa chöõa lôùn
- Heä soá tuoåi beàn (chæ tieâu töông ñoái)
T
T  t
T: thôøi gian hoaït ñoäng cuûa oâ toâ
t : thôøi gian oâ toâ ngöøng ñeå baûo quaûn ,söûa chöõa
CHÖÔNG 2 : SÖÏ THAY ÑOÅI TRAÏNG THAÙI KYÕ THUAÄT
CUÛA OÂ TOÂ TRONG QUAÙ TRÌNH SÖÛ DUÏNG
2.1 Ma saùt vaø maøi moøn

2.1.1 Ma saùt:
a.Khaùi nieäm ma saùt: laø một loại lực cản xuất hiện giữa caùc bề
mặt vật chất, chống lại xu hướng thay đổi vị trí tương ñối
giữa hai bề mặt.

b. Phaân loaïi:

Theo chuyeån ñoäng töông ñoái giöõa hai vaät:

Ma saùt tröôït
Ma saùt laên
Ma saùt quay
 Phân loại ma sát theo chuyển động tương đối giửa các bề mặt tiếp xúc

a) Ma sát trượt
b) Ma sát lăn
c) Ma sát quay
Phân loại ma sát theo chế độ bôi trơn
Theo traïng thaùi tieáp xuùc beà maët cuûa chi tieát vaø tính chaát cuûa vaät lieäu
boâi trôn:

-Ma saùt khoâ

-Ma saùt giôùi haïn
-Ma saùt öôùt
-Ma saùt nöõa khoâ
-Ma saùt nöõa öôùt
2.1.2 Moøn

a. Caùc khaùi nieäm:

Quaù trình moøn
Löôïng hao moøn
 b.Phaân loaïi moøn:
+ Moøn cô hoïc: -Moøn do caùc haït
-Moøn do bieán daïng deûo
-Moøn do gaõy vôõ doøn
-Moøn do moûi
+ Moøn phaân töû cô giôùi
+ Moøn cô - hoùa hoïc

c. Caùc phöông phaùp nghieân cöùu veà moøn cuûa caùc chi tieát oâ toâ

*Phöông phaùp ño tröïc tieáp

-Duøng caùc duïng cuï ño kích thöôùc
-Caân
-Phöông phaùp chuaån nhaân taïo
Caùc phöông phaùp ño giaùn tieáp:
Phöông phaùp naøy coù öu ñieåm laø coù theå xaùc ñònh ñöôïc möùc ñoä hao
moøn maø khoâng caàn thaùo caùc chi tieát ra khoûi cuïm.
- Phaân tích haøm löôïng kim loaïi trong daàu
- Phöông phaùp ño phoùng xaï

2.2 QUI LUAÄT HAO MOØN CUÛA CAÙC CAËP CHI TIEÁT TIEÁP
XUÙC
2.2.1 Qui luaät moøn cuûa hai chi tieát tieáp xuùc
Giai ñoaïn chaïy raø: lo
Giai ñoaïn laøm vieäc oån ñònh l1
Giai ñoaïn moøn phaù huyû:l2
L: thôøi gian hoaëc haønh trình laøm vieäc.
Tag: toác ñoä moøn
So: Khe hôû ban daàu cuûa moái gheùp sau khi laép raùp(cuûa caùc
caëp chi tieát tieáp xuùc)
S1: Khe hôû sau khi chạy ra cuûa moái gheùp
S2: Trò soá khe hôû giôùi haïn cuûa caùc caëp chi tieát tieáp xuùc

S 2  S1
L  l 0  l1  l 0 
tg
Qui luaät moøn tự nhieân cuûa caëp chi tieát tieáp xuùc
 2.2.2. Moät soá bieän phaùp taêng tuoåi beàn söû duïng cuûa chi tieát

- Giaûm cöôøng ñoä moøn

Ôû ñieàu kieän bình thöôøng tuoåi thoï (cöôøng ñoä moøn tg anpha)ø tg
L =lo + l1

Khi cöôøng ñoä moøn giaûm xuoáng:

L1  l1  l0  l1

-Giaûm khe hôû sau chaïy raø

Neáu giaûm khe hôû chaïy raø töø S 1 xuoáng S’1, tuoåi thoï cuûa cuïm chi tieát
taêng theâm moät ñoaïn delta l”1
L2  l 0  l1  l1 ''
Ñoà thò moøn cuûa caëp chi tieát khi thay ñoåi moät soá thoâng soá
Ñöôøng 1: ñöôøng cong moøn cuûa caëp chi tieát laøm vieäc bình thöôøng
Ñöôøng 2: ñöôøng cong moøn cuûa caëp chi tieát khi giaûm cöôøng ñoä moøn

Ñöôøng 3: ñöôøng cong moøn cuûa caëp chi tieát khi giaûm khe hôû chaïy raø

Vaäy: L < L1 < L2

Keát Luaän:
Giaûm khe hôû chaïy ra thì tuoåi beàn söû duïng cuûa chi tieát taêng leân raát
nhieàu.
Neáu trong thôøi kyø söû duïng maø ta thaùo raû caùc caëp chi tieát ra roài laép
laïi thì tuoåi beà söû duïng cuûa chi tieát giaûm.
Nhö vaäy khi ta tuaân thuû caùc qui ñònh cho thôøi kyø chaïy raø nhaèm
giaûm cöôøng ñoä moøn vaø khe hôû sau chaïy ra seõ keùo daøi ñöôïc tuoåi
beàn söû duïng cuûa caëp chi tieát tieáp xuùc.
 2.3 Söï hao moøn cuûa caùc chi tieát chuû yeáu trong oâ toâ

2.3.1 Qui luaät hao moøn cuûa caëp voøng gaêng(seùc maêng) - xi
lanh
a. Ñieàu kieän laøm vieäc:

Voøng gaêng vaø xy lanh laøm vieäc trong caùc ñieàu kieän laøm vieäc khaéc
nghieät:
-Toác ñoä tröôït cuûa pitong trong xy lanh raát lôùn vaø luoân thay ñoåi
-Aùp löïc cuûa voøng gaêng ñeø leân xylanh giaûm daàn khi ñi töø ÑCT ñeán
ÑCD
-Nhieät ñoä laøm vieäc cao vaø phaïm vi thay ñoåi lôùn
-Moâi tröôøng laøm vieäc coù tính aên moøn
-Maøng daàu boâi trôn thaønh xy lanh luoân bò hoãn hôïp chaùy laøm loaõng,
cheá ñoä boâi trôn keùm luùc khôûi ñoäng.
Đường đặc tính vận tốc, áp suất, nhiệt độ của píttông, vòng găng(séc măng))
 b.Hao moøn xylanh:

-Moøn hình coân theo höôùng truïc

-Moøn theo hình oâ van

c.Hao moøn voøng gaêng (secmaêng)

d.Hao moøn coå truïc vaø goái ñôõ truïc khuyûu

e.Hao moøn caùc baùnh raêng

Đặc điểm mòn xy lanh của ô tô
2.4. Söï suy giaûm tình traïng kyõ thuaät cuûa oâ toâ

2.4.1 Caùc chi tieâu kyõ thuaät:

Giaûm tính naêng ñoäng löïc: coâng suaát, suaát keo, thôøi gian
taêng toác,..

Giaûm tính kinh teá nhieân lieäu

Giaûm tính naêng an toaøn
Giaûm ñoä tinh caäy

2.4.2 Caùc nguyeân nhaân gaây suy giaûm traïng thaùi kyõ thuaät:
Caùc nguyeân nhaân chính goàm: moøn bieán daïng, gaõy vôû,
moûi, tính chaát lyù hoùa cuûa vaät lieäu bò xaáu ñi theo thôøi
gian.
2.5 Nhöõng nhaân toá aûnh höôûng ñeán tuoåi beàn söû duïng cuûa oâ toâ

Hai nhaân toá aûnh höôûng quan troïng laø:

- Thieát keá cheá taïo
- Söû duïng

2.5.1 Nhaân toá thieát keá cheá taïo:

-Hình daïng, kích thöôùc chi tieát

-Ñoä cöùng cuûa keát caáu
-Chaát löôïng vaät lieäu cheá taïo
-Löïa choïn caùch laép gheùp
-Nhieät luyeän beà maët chi tieát
2.5.2 Nhaân toá aûnh höôûng trong lónh vöïc söû duïng:

Nhaân toá chia laøm 3 nhoùm:

-Nhoùm thöù nhaát goàm nhaân toá khaùch quan khoâng phuï thuoäc
vaøo con ngöôøi nhö : ñöôøng xaù, khí haäu

-Nhaân toá thöù hai coù moät phaàn phuï thuoäc vaøo ngöôøi söû duïng:
cheá ñoä söû duïng, vaät lieäu khai thaùc

-Nhaân toá thöù 3 hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo con ngöôøi:
- chaát löôïng laùi xe, baûo döôõng xe
a. Aûnh höôûng cuûa ñieàu kieän khí haäu vaø ñöôøng xaù

Aûnh höôûng cuûa ñieàu kieän khí haäu

Aûnh höôûng cuûa ñieàu kieän ñöôøng xaù

b. Aûnh höôûng cheá ñoä khai thaùc vaø vaät lieäu khai thaùc

Cheá ñoä khai thaùc: cheá ñoä taûi troïng, toác ñoä, ñieàu kieän laøm vieäc,..

Vaät lieäu khai thaùc:

Xaêng
Daàu diesel
Daàu boâi trôn
Môû boâi trôn
Chaát loûng laøm maùt
c. Aûnh höôûng cuûa chaát löôïng baûo döôõng söûa chöõa vaø kyõ thuaät laùi

Aûnh höôûng cuûa chaát löôïng baûo döôõng söûa chöõa nhö:
Goùc ñaùnh löøa sôùm
Goùc ñaët baùnh xe
Aùp suaát lôùp ,…..
Aûnh höôûng cuûa kyõ thuaät laùi xe

Ñoùng ngaét ly hôïp khoâng hôïp lyù

Chaïy eùp soá

Söû duïng phanh tay

Chaïy vôùi toác ñoä khoâng hôïp lyù

Söû duïng phanh khoâng hôïp lyù

2.6. SÖÛ DUÏNG OÂ TOÂ TRONG CAÙC ÑIEÀU KIEÄN ÑAËC BIEÄT

2.6.1 Aûnh höôûng cuûa ñieàu kieän khí haäu nhieät ñôùi, ñoä aåm cao

1. Ñaëc ñieåm khí haäu Vieät nam

Mieàn Baéc coù nhieät ñoä cao, ñoä aåm lôùn, möa nhieàu.

Mieàn Trung chòu aûnh höôûng cuûa gioù laøo noùng, khoâ buïi nhieàu

Mieàn Nam coù khí haäu mang tính xích ñaïo, khoâng coù muøa ñoâng, söï
cheânh leäch nhieät ñoä giöõa caùc muøa khoâng lôùn

28
2. Aûnh höôùng cuûa khí haäu nhieät ñôùi noùng aåm ñeán vieäc söû duïng oâ toâ.

a. Aûnh höôûng cuûa nhieät ñoä khoâng khí cao

-Coâng suaát cuûa ñoäng cô giaûm
-Vaät lieäu bò giaûm chaát löôïng
-Aûnh höôûng tôùi taâm sinh lyù ngöôøi laùi
b. Aûnh höôûng cuûa ñoä aåm cao

-Ñoái vôùi heä thoáng ñieän

-Ñoái vôùi chi tieát baèng kim loaïi
-Ñoái vôùi caùc vaät lieäu khaùc nhö :goã, da,…

29
c. Aûnh höôûng cuûa tia naéng maët trôøi

d.Aûnh höôûng cuûa möa nhieàu

3. Nhöõng yeâu caàu ñoái vôi oâ toâ söû duïng ôûvuøng nhieät ñôùi

Heä thoáng laøm maùt

Baàu loïc khoâng khí
Heä thoáng boâi trôn heä thoáng cung caáp nhieân lieäu
Heä thoáng phanh
Heä thoáng ñieän
Loáp

30
2.6.2 Söû duïng oâ toâ ôû vuøng cao vaø mieàn nuùi

1. Ñaëc ñieåm cuûa vuøng cao vaø mieàn nuùi

a.Ñöôøng xaù:
Daân cö thöa, nhieàu doác, suoái soâng, ñöôøng xaù xaáu, nhieàu
gaáp khuùc

b.Ñaëc ñieåm khí haäu:

Khí haäu thay ñoåi theo ñoä cao: maät ñoä, aùp suaát thay ñoåi theo
ñoä cao.

31
2 Aûnh höôûng cuûa ñieàu kieän söû duïng ñeán traïng thaùi kyõ thuaät cuûa xe:

-Giaûm coâng suaát ñoäng cô

-Taêng tieâu hao nhieân lieäu
-Tieâu hao daàu boâi trôn
-Heä thoáng laøm maùt khoâng ñaùp öùng yeâu caàu laøm vieäc
-Heä thoáng phanh giaûm taùc duïng
-Loáp oâ toâ

2.6.3 Söû duïng oâ toâ trong ñieàu kieän ñöôøng xaáu hoaëc khoâng coù
ñöôøng

32
 Chöông 3: Cô sôû lyù thuyeát
chaån ñoaùn traïng thaùi kyõ
thuaät oâ toâ
ĐÁP ỨNG CĐR MH : L0.2( ĐC MH)

33
3.1 Khaùi nieäm chaån ñoaùn kyõ thuaät

3.1.1 Chaån ñoaùn kyõ thuaät

Chaån ñoaùn kyõ thuaät laø nghaønh khoa hoïc nghieân cöùu
caùc hình thaùi xuaát hieän hö hoûng, caùc phöông phaùp, thieát bò
phaùt hiện ra chuùng, döï ñoaùn thôøi gian suaát hieän hö hoûng maø
khoâng caàn phaûi thaùo rôøi caùc toång thaønh vaø oâ toâ.

34
 3.1.2 Muïc ñích cuûa chaån ñoaùn kyõ thuaät

-Coâng ngheä chaån ñoaùn kyõ thuaät ra ñôøi ñaõ laøm thay ñoåi vaø naâng cao
chaát löôïng cuûa coâng taùc baûo döôõng kyõ thuaät.

-Naâng cao tuoåi beàn, giaûm chi phi do khoâng phaûi thaùo laép vaø giaûm
ñöôïc cöôøng ñoä moøn cuûa chi tieát. .

-Do phaùt hieän kòp thôøi nhöõng bieán xaáu kyõ thuaät, kòp thôøi ñieàu
chænh caùc boä phaän neân giaûm giaù thaønh vaän chuyeån.

35
3.1.3 Vò trí coâng taùc chaån ñoaùn kyõ thuaät trong daây chuyeàn baûo
döôõng vaø söûa chöõa oâtoâ

-Chaån ñoaùn kyõ thuaät laø moät khaâu quan troïng trong quaù trình saûn
xuaát cuûa moät xí nghieäp vaän taûi oâ toâ nhaèm ñaûm baûo chaát löôïng vaø
giaûm giaù thaønh baûo döôõng vaø söûa chöõa.

-Döïa vaøo keát quaû chaån ñoaùn coù theå hieäu chænh laïi chu kyø baûo
döôõng, söûa chöõa cho phuø hôïp.

Chaån ñoaùn kyõ thuaät tröôùc khi ñöa vaøo baûo döôõng ñeå phaân bieät
khoái löôïng coâng vieäc söûa chöõa vaø khoái löôïng coâng vieäc baûo
döôõng rieâng bieät. Boá trí theo caùch naøy coù theå giaûm chi phí baûo
döôûng söûa chöõa thöôøng xuyeân vaø naêng xuaát lao ñoäng taêng leân.
36
3.2 Xaùc ñònh caùc thoâng soá ñaëc tröng duøng trong chaån ñoaùn kyõ
thuaät.
3.2.1 Thoâng soá chaån ñoaùn

Phaân caùc daïng hö hoûng thaønh caùc daïng sau:

a.Hö hoûng do keát caáu

b.Hö hoûng do coâng ngheä

c.Hö hoûng do vaän haønh

d.Hö hoûng do laõo hoaù

37
3.2.2 Phöông phaùp xaùc ñònh caùc thoâng soá chaån ñoaùn
Qui trình xaùc ñònh thoâng soá chaån ñoaùn theå hieän treân
sô ñoà beân dưới.

38
-Ñeå löïa choïn thoâng soá chaån ñoaùn hôïp lyù ta caàn phaân tích keát
caáu cuûa caùc cuïm, toång thaønh, söï laép gheùp vaø moái lieân heä vôùi
caùc boä phaän khaùc.

-Phaûi toång hôïp nhieàu thoâng tin, phaân tích thoâng tin ñeå löïa
choïn thoâng soá chaån ñoaùn

39
3.2.3 Tieâu chuaån vaø caùc loaïi tieâu chuaån chaån ñoaùn

-Caùc thoâng soá chaån ñoaùn caùc giaù trò ban ñaàu, giaù trò cho pheùp,
giaù trò giôùi haïn ñeå ñaùnh giaù tình traïng kyõ thuaät cuûa oâ toâ

-Caùc tieâu chuaån thöôøng duøng trong chaån ñoaùn: tieâu chuaån quoác gia,
tieâu chuaån an toaøn, khí thaûi, löïc phanh,…

-Tieâu chuaån theo qui ñònh nhaø cheá taïo döïa treân dung sai cheá
taïo, ñoä tin caäy, ñoä beàn,…

40
3.3 Moái quan heä giöõa caùc thoâng soá chaån ñoaùn
trong hệ thống chaån ñoaùn
3.3.1 Moái quan heä cuûa caùc thoâng soá trong heä thoáng chaån
ñoaùn

OÂ toâ laø toång hôïp cuûa nhieàu cuïm, nhieàu heä thoáng do vaäy moái
quan heä giöõa caù thoâng soá chaån ñoaùn laø moái quan heä hoãn hôïp
raát phöùc taïp.

41
Moái quan heä cuûa caùc thoâng soá keát caáu vaø thoâng soá chaån ñoaùn

42
3.3.2 Qui trình chung cuûa chaån ñoaùn kyõ thuaät

Qui trình chaån ñoaùn kyõ thuaät goàm caùc böôùc sau:

b1-Xaây döïng chöông trình chaån ñoaùn

b2-Ño caùc thoâng soá chaån ñoaùn

b3-Xöû lyù keát quaû ño

b4-Ñaùnh giaù keát quaû chaån ñoaùn

43
Chöông 4: CAÙC PHÖÔNG PHAÙP VAØ THIEÁT BÒ
CHAÅN ÑOAÙN

44
2.6.4 Söû duïng oâ toâ trong thôøi kyø chaïy ra
Chaïy raø laø thôøi kyø ñaàu tieân oâ toâ ñöôïc ñöa vaøo söû duïng, trong
gia ñoaïn naøy caùc chöa tieát tieáp xuùc maøi raø vôùi nhau ñeå taïo
caùc beà maëc laøm vieäc thích hôïp.

1. Taùc duïng cuûa chaïy raø

2. Caùc giai ñoaïn chaïy raø

Chaïy raø coù ba gia ñoaïn, tuyø theo ñaëc thuø cuûa cuïm chi tieát
maø ta coù theå aùp duïng 2 hay 3 giai ñoaïn

Giai ñoaïn chaïy raø nguoäi

Giai ñoaïn chaïy raø noùng

Chaïy raø söû duïng

45
4.1 Caùc phöông phaùp chaån ñoaùn

Phöông phaùp chaån ñoaùn hieän nay raát phong phuù, ôû ñaây ta phaân
caùc daïng chaån ñoaùn theo hai caùch:

- Chaån ñoaùn treân ñöôøng

- Chaån ñoaùn treân beä thöû

4.2 Phaân loại thieát bò chaån ñoaùn

-Thieát bò chaån ñoaùn coá ñònh: beä thöû phanh, beä thöû coâng suaát ,…

-Thieát bò chaån ñoaùn di ñoäng: ño vaän toác, tốc độ động cơ(rpm) , maùy
chaån ñoaùn caàm tay,…

46
 4.3 Moät soá thieát bò chaån ñoaùn thoâng duïng
4.3.1.Thieát bò ño coâng suaát, söùc keùo vaø möùc tieâu hao
nhieân lieäu (chassis dynamometer)

1- Bệ thử đo công suất động cơ

T=FxL
F lực tác dụng
L chiều dài cánh
tay đòn
T: momen đo được

47
2- Bệ thử đo công suất sức kéo ô tô

 More than 40 years experience in the Chassis

Dynamometer
07/04/2020
3-Bệ thử động lực học ô tô

07/04/2020
 Sơ đồ nguyên lý hoạt động của bệ thử đo sức
kéo ô tô
Floadcell • r = Fxe • R

r
Fxe = Floadcell •
R

Fxe - Fcản dyno = mdyno x a

Với: Fcản dyno =Floadcell X (r/R) +Ftổn hao

07/04/2020
4-Thiết bị đo tiêu hao nhiên liệu

Nguyên l{ đo:
4.3.2.Thieát bò chẩn đoaùn cầm tay

Máy chẩn đoán hệ thống điều khiển điện

tử
- Máy chẩn đoán hệ thống điều khiển điện tử
Phần mềm chẩn đoán hệ thống điều khiển điện tử
Chöông 5: BAÛO DÖÔÕNG KYÕ THUAÄT VAØ SÖÛA
CHÖÕA OÂ TOÂ

56
5.1 Khaùi nieäm veà baûo döôõng kyõ thuaät vaø söûa chöõa oâ toâ

- Nhöõng hoaït ñoäng hoaëc bieän phaùp kyõ thuaät coù xu

höôùng laøm giaûm cöôøng ñoä hao moøn chi tieát, phoøng ngöøa
hoûng hoùc vaø kòp thôøi phaùt hieän hoûng hoùc nhaèm duy trì
tình traïng kyõ thuaät toát cuûa xe trong quaù trình söû duïng
ñöôïc goïi laø baûo döôõng kyõ thuaät.

- Nhöõng hoaït ñoäng hoaëc bieän phaùp kyõ thuaät coù xu

höôùng khaéc phuïc caùc hoûng hoùc nhaèm phuïc hoài khaû
naêng laøm vieäc cuûa chi tieát, toång thaønh oâ toâ goïi laø söûa
chöõa

57
 5.1.1 Muïc ñích cuûa baûo döôõng kyõ thuaät vaø söûa chöûa oâ toâ

-Muïc ñích baûo döôõng kyõ thuaät laø duy trì traïng thaùi laøm
vieäc toát nhaát cuûa oâ toâ nhaèm ngaên ngöøa caùc hoûng hoùc coù theå xaûy
ra, löôøng tröôùc caùc hoûng hoùc ñeå kòp thôøi söûa chöõa ñaûm baûo oâ toâ
hoaït ñoäng coù ñoä tin caây cao.

-Muïc ñích cuûa söûa chöõa laø: khoâi phuïc khaû naêng laøm vieäc
`
cuûa caùc chi tieát, cuïm, toång thaønh cuûa oâ toâ ñaõ hö hoûng ñeå khoâi
phuïc khaû naêng laøm vieäc cuûa chuùng.

58
5.1.2 Tính chaát cuûa baûo döôõng kyõ thuaät vaø söûa chöõa oâ toâ

a. Tính chaát cuûa baûo döôõng kyõ thuaät

Baûo döôõng kyõ thuaät mang tính chaát cöôõng böùc, döï phoøng, coù
keá hoaït nhaèm phoøng ngöøa nhöõng hö hoûng coù theå xaûy ra trong quaù tình
söû duïng.

b .Tính chaát cuûa söûa chöõa oâ toâ

Trong heä thoáng söûa chöõa ngöôøi ta phaân bieät hai daïng söûa chöõa:
-Söûa chöõa nhoû
-Söûa chöõa lôùn

59
 * Söûa chöõa nhoû ñöôïc thöïc hieän khi xuaát hieän nhöõng hö hoûng nhoû,
ñôn leû ôû moät cuïm, chi tieát naøo ñoù

* Söûa chöõa lôùn thöïc hieän theo soá km chaïy ñònh möùc ñöôïc qui
ñònh chung cho moãi loaïi xe

5.1.3 Nhöõng coâng vieäc chính cuûa baûo döôõng kyõ thuaät

Moät soá coâng vieäc chính cuûa baûo döôõng kyõ thuaät:
-Baûo döôõng maët ngoaøi oâ toâ
-Kieåm tra chaån ñoaùn kyõ thuaät
-Ñieàu chænh, xieát chaët
-Kieåm tra, thay thế daàu boâi trôn vaø nöôùc laøm maùt
-Kiểm tra, thay thế caùc loại lọc
-Loáp xe,..
60
5.2 Cheá ñoä baûo döôõng kyõ thuaät vaø söûa chöõa oâ toâ

Cheá ñoä baûo döôõng thì tuyø töøng quoác gia, ñieàu kieän cuï theå hay
nhöõng qui ñònh rieâng cuûa caùc haõng xe.

Ôû vieät nam cheá ñoä baûo döôõng goàm 5 noäi dung sau:
1. Hình thöùc baûo döôõng kyõ thuaät vaø söûa chöõa

- Baûo döôõng kyõ thuaät goàm 3 caáp:

-Baûo döôõng haøng ngaøy (BDN)

-Baûo döôõng caáp I (BDI)
-Baûo döôõng caáp II (BDII)

61
 -Söûa chöõa bao goàm 2 caáp:

Söûa chöõa thöôøng xuyeân (SCTX)

Söûa chöõa lôùn.

2. Chu kyø baûo döôõng kyõ thuaät vaø söûa chöõa oâ toâ

Chu kyø baûo döôõng kyõ thuaät ñöôïc qui ñònh trong baûng sau
OÂ toâ con
OÂ toâ taûi vaø rô mooùc
OÂ toâ chôû khaùch
Tuøy theo ñieàu kieän hoaït ñoäng maø thôøi gian baûo döôõng coù theå thay
ñoåi.

62
3. Noäi dung thao taùc cuûa caùc caáp baûo döôõng vaø söûa chöõa oâ toâ

-Noäi dung thao taùc cuûa caùc caáp baûo döôõng döïa treân möùc
ñoä suy giaûm tình trang kyõ thuaät cuûa xe
-Coâng vieäc caáp cao bao goàm coâng vieäc cuûa caáp thaáp hôn
keà noù vaø coäng theâm coâng vieäc caáp ñang xeùt.

` -Söûa chöõa lôùn ñöôïc thöïc hieän theo qui ñònh, laø daïng söûa
chöõa trieät ñeå nhaát: thaùo rôøi toaøn boä xe, kieåm tra, phaân loaïi phuïc
hoài, thay theá caùc chi tieát, toång thaønh, laép gheùp, thöû nghieäm theo
duùng tieâu chuaån kyõ thuaät.

Söûa chöõa toång thaønh thöôøng aùp duïng giöõa hai kyø söûa chöõa
lôùn, ñöôïc aùp duïng cho caùc cuïm chính cuûa oâ toâ nhö : ñoäng cô, hôïp
soá, ly hôïp.
63
 4. Ñònh möùc thôøi gian xe naèm baûo döôõng vaøsöûa chöõa
- Ñònh möùc thôøi gian cho caùc loaïi xe ñöôïc cho trong baûng sau:

Caáp BD BD N(giôø) BD 1(giôø) BD 2(giôø) SCTX(giôø) SCL(ngaøy)

Xe taûi 0,2-0,8 5-6 3 2 30
Xe con 0,4-1 4-5 3 1,5 25
Xe khaùch 0,2-0,5 2-3 3,5 2 28
Xe Rơ moóc 0,1-0-3 1-2 1 7

Thôøi gian xe naèm BD-SC phuï thuoäc vaøo trình ñoä quaûn lyù kyõ
thuaät, tay ngheà coâng nhaân, vaät tö, maùy moùc, ……

64
5. Ñònh möùc khoái löôïng lao ñoäng trong baûo döôõng vaø söûa chöõa

-Ñònh möùc khoái löôïng lao ñoäng cho caùc loaïi xe ñöôïc cho trong
baûng sau:

Loại xe\Caáp BD N(giôø) BD 1(giôø) BD 2(giôø) SCTX(giôø)

Xe taûi 0,6-0,8 8-10 3 6-10
Xe con 0,6-1 10-12 3 8-10
Xe khaùch 1-1,2 10-12 3,5 10-12
Xe Rơ moóc 0,8-1 6-8 8-10

-Ñònh möùc coù theå ñöôïc ñieàu chænh tuøy theo ñieàu kieän söû duïng cuï
theå:
Xe keùo rô mooùc khoái löôïng lao ñoäng taêng leân 5-10%,…
Xe söû duïng trong ñöôøng xaáu khoái löôïng lao ñoäng taêng leân
10-15%,…
5.3. Phöông phaùp xaùc ñònh chu kyø baûo döôõng kyõ thuaät

Phöông phaùp xaùc ñònh chu kyø baûo döôõng kyõ thuaät coù
theå phaùt trieån treo caùc höôùng sau:

* Giaûm bôùt soá caáp baûo döôõng, söûa chöõa treân cô sôû duy trì traïng
thaùi kyõ thuaät toát vaø ñoä tin caäy cuûa xe cao trong quaù trình söû
duïng nhaèm giaûm chi phí cho BD-SC naâng cao naêng suaát, haï giaù
thaønh vaän chuyeån.
* Taêng cöôøng coâng taùc chaån ñoaùn kyõ thuaät nhaèm kòp thôøi phaùt
hieän, ngaên chaën, phoøng ngöøa hö hoûng coù theå xaûy ra.

* Taêng khoái löôïng baûo döôõng ñeå giaûm chi phí söûa chöõa
* Keùo daøi chu kyø baûo döôõng theo höôùng toái öu hoaù kyõ
thuaät

66
1. Khaùi nieäm chu kyø baûo döôõng kyõ thuaät hôïp lyù:

Moät chu kyø baûo döôõng kyõ thuaät hôïp lyù khi noù ñaûm baûo cho caùc
phöông tieän coù ñoä tin caäy vaø tuoåi beàn söû duïng cao nhaát trong khi
ngaøy xe naèm BD-SC laø nhoû nhaát
2. Phöông phaùp xaùc ñònh chu kyø baûo döôõng kyõ thuaät hôïp lyù:
a. Phöông phaùp töông töï vaø hieäu chænh
So vôùi caùc tieâu chuaån hoaëc moâ hình maãu, sau ñoù
hieäu chænh baèng keát quaû thöïc nghieäm.

b. Phöông phaùp kinh teá kyõ thuaät

Phöông phaùp naøy keå ñeán aûnh höôûng ñoàng thôøi cuûa caùc
chi tieâu kinh teá vaø kyõ thuaät thoâng qua caùc chi phi rieâng
cho BDSC
67
-Chi phi rieâng ñöôïc goïi laø chi phí cho BDSC tính cho 1km xe chaïy

1: chi phí riêng cho bd đ/km

2: chi phí riêng cho sc đ/km
3: tổng chi phí
Lo: Chu Kz bảo dưỡng hợp l{

Quan heä giöõa quaõng ñöôøng chaïy vôùi chi phí baûo döôõng söûa chöõa
68
5.4 Toå chöùc baûo döôõng kyõ thuaät vaø söûa chöõa oâ toâ

1. Caùc ñôn vò baûo döôõng söûa chöõa

Tuyø theo qui moâ, tính chaát coâng vieäc cuûa ñôn vò ta coù theå phaân
loaïi caùc ñôn vò söûa chöõa (SC).

* Xí nghieäp baûo döôõng vaø söûa chöõa nhoû: chæ thöïc hieän caùc coâng
vieäc ñôn giaûn nhö baûo döôõng maët ngoaøi, tra daàu môû, chaån ñoaùn kyõ
thuaät, BDKT vaø söûa chöõa nhoû

69
* Nhaø maùy SC lôùn: söûa chöõa caùc toång thaønh vaø toaøn boä oâ toâ
theo qui trình coâng ngheä hoaøn chænh
* Gara: BDSC theo qui moâ nhoû, nhöng coù tính chaát toång hôïp
ñaûm baûo caùc coâng vieäc töø BDKT ñeán SCTX, SC lôùn.
2. Toå chöùc quaù trình coâng ngheä cho BDKT vaø SC

a. Moät soá khaùi nieäm:

-Nguyeân coâng:
BDKT oâ toâ goàm 6 vieäc chuû yeáu thöïc hieän trong
1 chu kyø kheùp kính( BD maët ngoaøi, kieåm tra chaån ñoaùn
KT, ñieàu chænh sieát chaët, boäi trôn, nhieân lieäu, loáp xe).
Nhöõng coâng vieäc chuû yeáu ñoù laïi chia thaønh nhieàu vieäc
nhoû. Ta goïi phaàn vieäc nhoû cuûa nhöõng coâng vieäcchính laø
nguyeân coâng.

-Vò trí laøm vieäc:

Nôi ñöa xe vaøo coâng taùc BD, SC. Noù bao goàm dieän tích
ñoå xe, dieän tích xung thieát bò, duïng cuï, ñoà ngheà, choå laøm vieäc
cuûa coâng nhaân thöïc hieän ñöôïc caùc thao taùc thuaän lôïi, an toaøn
72
-Qui trình coâng ngheä:
Laø trình töï tieán haønh nhöng coâng vieäc chuû yeáu
hay nhöõng nguyeân coâng BD phuø hôïp vôùi nhöõng ñieàu
kieän BD KT ñaõ choïn.
QTCN BDKT oâ toâ caàn toå chöùc sao cho ñaït chaát löôïng
maø chi phí laïi thaáp.

Tổ chức BD SC và chẩn đoán ở xí nghiệp cộng suất nhỏ

Sơ đồ công nghệ chung cho BD SC kết hợp với chẩn đoán
-Phieáu coâng ngheä:
Laø vaên baûn phaùp leänh qui ñònh
nhieäm vuï BD hoaëc söõa chöõa
baét buoäc phaûi thöïc hieän.
-Traïm baûo döôõng vaø söûa chöõa:
Goàm dieän tích xaây döïng ñeå tieán haønh coâng vieäc
BD vaø SC. ÔÛ nhöõng traïm coù nhöõng trang thieát bò, duïng
cuï, ñoà ngheà caän thieát, coù gian BD, coù gian SC
 b. Caùc phöông phaùp toå chöùc BDKT

Tuyø theo qui moâ saûn xuaát, soá löôïng xe, trình ñoä quaûn lyù,… Hieän
nay thöôøng söû duïng hai phöông phaùp toå chöùc BDKT sau:
- Toå chöùc kyõ thuaät treân caùc traïm vaïn naêng:
Phương phaùp bd naøy goïi laø nguyeân coâng trong quaù trình
baûo döôõng cuûa 1 caáp ñöôïc kheùp kính taïi 1 vi trí(ngoaïi
tröø bd maët ngoaøi)
+Öu ñieåm: baûo döôõng nhieàu loaïi xe
+Nhöôïc ñieåm: haïn cheá aùp duïng caùc thieát bò chuyeân
duøng, khoù cô giôùi hoùa trong bd. Aùp duïng cho ñôn vò sc
nhoû

-Toå chöùc BD kyõ thuaät theo daây chuyeàn: Coâng vieäc bd ñöôïc tieán
haønh theo töøng vò trí chuyeân moân
77
5.5 Caùc thieát bò duøng trong baûo döôõng vaø söûa chöõa thöôøng
xuyeân.
Caùc thieát bò duøng trong baûo döôõng vaø söûa chöõa thöôøng xuyeân
coù theå ñöôïc phaân thaønh hai daïng:
Thieát bò treân traïm baûo döôõng
Thieát bò coâng ngheä
1. Caùc thieát bò duøng trong caùc traïm baûo döôõng vaø söûa chöõa
thöôøng xuyeân.
-Haàm baûo döôõng
-Caàu caïn
-Thieát bò naâng haï
-Caàu laät
-Kích/đội thuû löïc

78
Cầu nâng xe

81
Cầu nâng xe
Cầu lật

83
Đội/kích thủy lực

84
2. Caùc thieát bò coâng ngheä duøng trong caùc traïm baûo döôõng vaø söûa
chöõa thöôøng xuyeân.
Thieát bò coâng ngheä laø caùc thieát bò tham gia vaøo caùc coâng taùc cuûa
quaù trình coâng ngheä BDSC .

a.Thieát bò röûa xe
Röûa xe baùn cô giôùi: duøng maùy bôm vôùi aùp suaát cao vaø duøng tay
Röûa xe tự động: duøng heä thoáng voøi phun röûa gaàm, thaønh xe,..

-Maùy bôm vôùi aùp suaát cao vaø

duøng tay

85
Röûa xe tự động
b. Baêng chuyeàn

87
Thieát bò thay nhớt

88
Thieát bò tra daàu, bôm
mở
Cảo lộc nhớt
Thieát caáp nhieân lieäu

91
 Máy nén khí, súng
thổi khí, súng vặn vít
bằng khí nén
Đội thủy lực (loại cá sấu)
Đội cơ khí
Tủ dụng cụ cầm tay