Giao An Bao Duong

Bµi gi¶ng kÜ thuËt b¶o dìng söa ch÷a « t« Bé m«n CK ¤ T¤
PhÇn I : C¬ së lý luËn vÒ BDSC

Ch¬ng I : §é tin cËy vµ tuæi bÒn sö dông cña ®é bÒn cña « t«
1.1. §é tin cËy
1. Çc kh¸i niÖm c¬ b¶n.
a) §é tin cËy: lµ kh¶ n¨ng lµm viªc liªn tôc kh«ng x¶y ra sù cè (háng hãc) do
nguyªn nh©n kü thuËt hoÆc kh¶ n¨ng duy tr× t×nh tr¹ng kü thuËt trong mét
kho¶ng thêi gian hay hµnh tr×nh xe ch¹y nhÊt ®Þnh.
§é tin cËy mang tÝnh phøc hîp. Nã bao gåm: tÝnh kh«ng háng, tÝnh b¶o dìng
söa ch÷a, tÝnh b¶o qu¶n (hay vËn chuyÓn) vµ tÝnh bÒn l©u.
* TÝnh kh«ng háng: lµ tÝnh ®¶m b¶o kh¶ n¨ng lµm viÖc liªn tôc kh«ng
ngõng ch¹y cña «t« trong mét thêi gian ®· quy ®Þnh.
§Æc trng: + X¸c suÊt lµm viÖc kh«ng háng;
+ Cêng ®é háng.
+ Thêi gian lµm viÖc trung b×nh gi÷a çc lÇn háng.
+ Sè lÇn háng.
+ HÖ sè ngµy xe tèt.
* TÝnh b¶o dìng, söa ch÷a: lµ tÝnh chÊt cña «t« thÝch øng víi viÖc b¶o d-
ìng kü thuËt vµ söa ch÷a.
§Æc trng: + X¸c suÊt b¶o dìng söa ch÷a.
+ Thêi gian n»m b¶o dìng söa ch÷a.
+ Cêng ®é b¶o dìng söa ch÷a.
* TÝnh b¶o qu¶n hoÆc vËn chuyÓn: lµ tÝnh chÊt cña « t« duy tr× ®îc çc
tÝnh n¨ng kü thuËt ë giíi h¹n ®· cho khi b¶o qu¶n ho¨c vËn chuyÓn.
§Æc trng lµ : + Thêi gian b¶o qu¶n trung b×nh.
+ Cêng ®é h háng khi b¶o qu¶n.
* TÝnh bÒn l©u: lµ tÝnh chÊt cña « t« duy tr× ®îc kh¶ n¨ng lµm viÖc ®Õn
tr¹ng th¸i giíi h¹n, trong ®ã kÓ ®Õn nh÷ng giai ®o¹n cÇn thiÕt cho BDSC. §Æc
trng cña tÝnh bÒn l©u:
- Thêi gian lµm viÖc trung b×nh trong hai lÇn söa ch÷a.
- Thêi gian lµm viÖc trung b×nh ®Õn khi thanh lý.
1
- Cã khi tÝnh thêi gian míi ®Õn khi b¶o dìng lÇn ®Çu.
b) Mét sè kh¸i niÖm vÒ tr¹ng th¸i kü thuËt cña «t«.
* Tr¹ng th¸i giíi h¹n: Lµ tr¹ng th¸i mµ ë ®ã tÝnh an toµn vµ çc tÝnh n¨ng kü
thuËt gi¶m ®Õn møc kh«ng thÓ kh¾c phôc ®îc, nÕu tiÕp tôc lµ kh«ng cã lîi
vÒ kinh tÕ kü thuËt. Cã thÓ ®¸nh gi¸ theo møc ®é an toµn chuyÓn ®éng vµ
mµi mßn chi tiÕt, theo hiÖu qu¶ sö dông.
< Thêng ®¸nh gi¸ theo ý 1>
* Tr¹ng th¸i háng: lµ sù tæn thÊt toµn bé hoÆc mét phÇn nh÷ng tÝnh n¨ng
c¬ b¶n cña «t«, nã lµm dõng hoÆc gi¶m kh¶ n¨ng chuyÓn ®éng cña «t«. Tuú
theo møc ®é h háng ngêi ta ph©n ra:
+ Ph©n lo¹i theo nguyªn nh©n g©y háng:
- Háng dÇn dÇn: lµ háng xuÊt hiÖn trong qu¸ tr×nh biÕn xÊu tr¹ng th¸i
kü thuËt mét çch dÇn dÇn, nã thêng g¾n víi qu¸ tr×nh l·o ho¸ vµ mßn. Nã thêng
diÔn ra theo quy luËt, cã thÓ x©y dùng b»ng thùc nghiÖm.
- Háng ®ét ngét: lµ h háng do sù biÕn ®æi lín vÒ tr¹ng th¸i kü thuËt, xuÊt
hiÖn trong mét thêi gian ng¾n víi ®¹i lîng ngÉu nhiªn kh«ng cã quy luËt.
+ Ph©n lo¹i theo møc ®é tæn thÊt mét phÇn hay toµn phÇn:
- H háng toµn phÇn: h háng lµm dõng h¼n ho¹t ®éng cña «t«.
- H háng tõng phÇn: cã thÓ kh«ng ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng cña «t«, «t«
vÉn ho¹t ®éng. VD: trãc s¬n, mÐo ca bin, thïng xe.
2. ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu ®é tin cËy.
§é tin cËy lµ mét ngµnh khoa häc nghiªn cøu qu¸ tr×nh ho¸ giµ hoÆc sù
suy gi¶m tr¹ng th¸i kü thuËt cña m¸y hoÆc c¬ cÊu, tøc lµ nghiªn cøu sù thay ®æi
chÊt lîng cña nã trong qu¸ tr×nh sö dông. §é tin cËy cã nhiÒu mèi quan hÖ víi
ngµnh khoa häc kh¸c: lý thuyÕt ®é tin cËy, x¸c suÊt thèng kª to¸n häc.
Nghiªn cøu ®é tin cËy cho phÐp n©ng cao ®é bÒn, n©ng cao kh¶ n¨ng
lµm viÖc, n©ng cao ®é an toµn.
3. Nh÷ng chØ tiªu ®Æc trng cho ®é tin cËy.
a) X¸c suÊt lµm viÖc kh«ng háng.
Gi¶ sö t¹i thêi ®iÓm ban ®Çu l = 0, chi tiÕt b¾t ®Çu lµm viÖc vµ sau
hµnh tr×nh xe ch¹y (L) nã bÞ h háng, th× x¸c suÊt lµm viÖc kh«ng háng cña nã
tÝnh tõ quan hÖ:
2
Trong ®ã:
R(l): sè ®o x¸c suÊt cña sù kiÖn hoÆc hµm tin cËy.
0 ≤ R(l) ≤ 1
R(0) =1: tøc lµ t¹i l=0 chi tiÕt hoµn toµn kh«ng thÓ x¶y ra h háng.
R() = 0: sau hµnh tr×nh xe ch¹y dµi v« h¹n h háng ch¾c ch¾n sÏ x¶y ra.
- NÕu gäi x¸c suÊt h háng lµ Q(l) th×:
Q(l) =P{l>L} = 1- R(l).
- f(l) hµm mËt ®é ph©n phèi tuæi thä:
- Trong thùc nghiÖm
+ N: tæng sè mÉu thö.

+ n(l): sè lÇn hay sè mÉu kh«ng háng.
- X¸c suÊt h háng thùc nghiÖm:
- Hµm mËt ®é tuæi thä thùc nghiÖm ®îc tÝnh:
+ m: sè gia cña sè lÇn xuÊt hiÖn h háng.

+ L: kho¶ng hµnh tr×nh thÝ nghiÖm.
b) Cêng ®é háng.
NÕu gäi I(l) lµ cêng ®é háng cña chi tiÕt hoÆc tæng thµnh cña «t« th×:
(1)
Gi¶i ph¬ng tr×nh (1) x¸c ®Þnh ®îc x¸c suÊt lµm viÖc kh«ng háng:
3
+ NÕu h÷u h¹n:
Trong ®ã Δl lµ sè h
háng dÉn ®Õn ngõng ch¹y trong kho¶ng ®¬n vÞ hµnh tr×nh tÝnh tíi cuèi khi
lµm viÖc.
c) Hµnh tr×nh lµm viÖc trung b×nh.
H÷u h¹n:
+ m: sè nhãm.
+ wi: tÊn sè xuÊt hiÖn trong nhãm i.
1.2. Tuæi bÒn sö dông cña «t«.
Tuæi bÒn sö dông cña «t« ®îc ®Æc trng bëi tÝnh bÒn l©u cña nã. TÝnh
bÒn l©u lµ tÝnh chÊt cña «t« duy tr× kh¶ n¨ng lµm viÖc cña m×nh ®Õn tr¹ng
th¸i giíi h¹n víi çc ®iÒu kiÖn quy ®Þnh vÒ BDSC.
1.Hµnh tr×nh lµm viÖc trung b×nh ®Õn k× SCL ®Çu tiªn.
H÷u h¹n:
+ li: hµnh tr×nh lµm viÖc trung b×nh ®Õn k× ®¹i tu cña mÉu thø i.
+ n: sè lîng mÉu.
+ wi : tÇn suÊt xuÊt hiÖn trong nhãm i
+ lsctb: hµnh tr×nh lµm viÖc trung b×nh ®Õn k× ®¹i tu ®Çu tiªn.
2. Hµnh tr×nh lµm viÖc trung b×nh ®Õn k× thanh lý.
+ ltli: hµnh tr×nh lµm viÖc trung b×nh ®Õn k× thanh lý cña mÉu thø i.
+ n: sè lîng mÉu.
3. HÖ sè tuæi bÒn.
+T: thêi gian xe ho¹t ®éng.
4
+ t: thêi gian xe kh«ng ho¹t ®éng (BD-SC).
t1 t2 t3
1
T1 T2 T3 T4
1 >2
t1 t2 t3
2
T1 T2 T3 T4
1.3.HiÖu qu¶ sö dông cña «t«.

§îc ®Æc trng bëi çc chØ tiªu c¬ b¶n sau:
a) N¨ng suÊt cña xe:
Trong ®ã:
+ q: t¶i träng thiÕt kÕ (TÊn)
+ : hÖ sè t¶i träng ®éng.
+ lch: qu·ng ®êng xe ch¹y cã ®êng (km).

+ hÖ sè ngµy xe ho¹t ®éng kinh doanh cña xÝ nghiÖp
+ : hÖ sè sö dông xe ch¹y cã hµng.
+ VT: VËn tèc kü thuËt (km/h).

+ txd: thêi gian xÕp dì.
N¨ng suÊt xÝ nghiÖp vËn t¶i:
: [tÊn km]
Trong ®ã : A lµ hÖ sè ngµy cã xe theo lÞch trong n¨m cña xÝ nghiÖp vËn t¶i.
hÖ sè ngµy xe ho¹t ®éng kinh doanh cña xÝ nghiÖp
Tn Thêi gian lµm viÖc cña « t«.
5
Ta cã: Dhd = DT - Dkhac

DT = Dck -DBDSC
Do ®ã: sd ≤ T
NÕu gi¶m ®îc DBDSC th× sd vµ T t¨ng nªn Wq t¨ng  Tæ chøc tèt c«ng
t¸c BDSC gi¶i phãng xe nhanh.
b) Gi¸ thµnh ( gi¸ cíc vËn t¶i).
[ ®/ tÊn-km]
+ W: n¨ng suÊt vËn chuyÓn.

+ C: tæng sè çc chi phÝ.
C = C0 + Cl + CVLKT + CBDSC
+ C0 : khÊu hao c¬ b¶n.
+ Cl: chi phÝ vÒ l¬ng vµ çc qu¶n lý phÝ.
+ CBDSC: chi phÝ cho c«ng t¸c BDSC.
+ CVLKT: chi phÝ vÒ vËt liÖu khai th¸c.
§Ó S gi¶m th×:
+ N©ng cao n¨ng suÊt W ®Ó DBDSC gi¶m.
+ Gi¶m C ®Ó CBDSC gi¶m.
HiÖu qu¶ sö dông «t« trong çc xÝ nghiÖp vËn t¶i phô thuéc vµo nhiÒu
yÕu tè, ®é tin cËy vµ tuæi thä lµ nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n.
6
Ch¬ng II: Sù biÕn ®æi tr¹ng th¸i kü thuËt cña «t« trong qu¸ tr×nh sö dông
2.1. Ma s¸t vµ mßn.
1.Ma s¸t.
Ma s¸t xuÊt hiÖn khi cã sù tiÕp xóc c¬ b¶n vµ sù chuyÓn ®éng t¬ng ®èi
cña çc vËt thÓ tiÕp xóc. Ma s¸t lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng d¹ng t¬ng t¸c phøc t¹p
kh¸c nhau nh: ho¸, lý, ®iÖn, c¬...
a) Ph©n lo¹i ma s¸t.
+ Theo ®éng häc: V
G
- Ma s¸t trît.
u V
- Ma s¸t l¨n. v
- Ma s¸t quay.
u
+ Theo m«i chÊt tiÕp xóc: v
-Ma s¸t kh«: Ma s¸t sinh ra gi÷u hai bÒ mÆt tiÕp xóc chØ cã mét líp
kh«ng khÝ kh« ( f=0.1). VD: Ma s¸t gi÷a m¸ phanh vµ trèng phanh, gi÷a
çc ®Üa ly hîp.
- Ma s¸t ít: gi÷u hai bÒ mÆt tiÕp xóc cã mét líp dÇu çch ly, biÕn ma s¸t
g÷a hai bÒ mÆt tiÕp xóc thµnh ma s¸t néi bé cña çc phÇn tö dÇu. Lùc
ma s¸t phô thuéc vµo chÊt lîng dÇu b«i tr¬n. VD: ma s¸t trong çc æ l¨n,
æ trît.
-Ma s¸t giíi h¹n: gi÷a hai bÒ mÆt tiÕp xóc chØ cã mét líp dÇu rÊt máng
(f = 0.001), ma s¸t giíi h¹n lµ trêng hîp kh«ng cã lîi. VD: Ma s¸t gi÷a hai
b¸nh r¨ng ¨n khíp víi nhau, çc viªn bi trong çc æ trôc.
-Ma s¸t nöa ít: lµ h×nh thøc hçn hîp gi÷a ma s¸t ít vµ ma s¸t giíi h¹n. VD:
ma s¸t gi÷a chèt piston víi ®Çu nhá thanh truyÒn khi ®éng c¬ míi khëi
®éng
7
-Ma s¸t nöa kh«: lµ h×nh thøc hçn hîp gi÷a ma s¸t kh« vµ ma s¸t giíi h¹n.
VD: ma s¸t xuÊt hiÖn gi÷a vßng g¨ng h¬i vµ xi lanh trong hµnh tr×nh
næ.
b) Çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn ma s¸t.
- VËt liÖu chÕ t¹o chi tiÕt ( cÆp chi tiÕt)
- §Æc tÝnh t¶i ( lùc ma s¸t).
- Tèc ®é trît ( m«i trêng).
c) HËu qu¶ cña ma s¸t.
- Lµm tæn thÊt vÒ lîng vµ kÝch thíc cña hai chi tiÕt.
- Sinh nhiÖt lín trªn bÒ mÆt chi tiÕt.
- Tiªu hao n¨ng lîng.
- Ph¸ ho¹i tr¹ng th¸i bÒ mÆt chi tiÕt.
2. Mßn
a) Kh¸i niÖm.
Mßn lµ nh÷ng tiªu hao dÇn vÒ khèi lîng, kÝch thíc cña bÒ mÆt tiÕp xóc
khi cã chuyÓn ®éng t¬ng ®èi, hay mßn lµ hËu qu¶ cña ma s¸t ph¸ ho¹i bÒ mÆt
chi tiÕt.
b) Cêng ®é mßn.
Trong ®ã:
+ ds : lîng mµi mßn tuyÕn tÝnh (mm).
+ dl: qu·ng ®êng mas¸t.
+ c,m: hÖ sè phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn ma s¸t.
+ p: ¸p lùc riªng.
+ A: c«ng ma s¸t truyÒn qua líp dÇu nhên.
+ v: tèc ®é dÞch chuyÓn t¬ng ®èi cña bÒ mÆt tiÕp xóc.

+ : ®é nhít cña dÇu.
+ l1: kÝch thíc chiÒu dµi cña bÒ mÆt chi tiÕt.
+ h: khe hë gi÷a çc bÒ mÆt tiÕp xóc.
8
+ k: hÖ sè phô thuéc ®iÒu kiÖn thñy ®éng cña dÇu nhên

- Trong ma s¸t ít th× A  1 dÉn ®Õn ds/dl  min.
- Trong ma s¸t kh« th× A = 0 dÉn ®Õn ds/dl  max.
* §é chÞu mßn lµ kh¶ n¨ng chèng ®ì mßn cña vËt liÖu chÕ t¹o chi tiÕt.
c) Çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn ®é mµi mßn.
- Lo¹i ma s¸t.
- Qu·ng ®êng hoÆc thêi gian sinh ma s¸t.
- VËn tèc vµ sù thay ®æi vËn tèc.
- Tån t¹i hay kh«ng tån t¹i chÊt b«i tr¬n.
- NhiÖt ®é bÒ mÆt tiÕp xóc.
- §é tinh s¹ch gi÷a çc bÒ mÆt tiÕp xóc.
- TÝnh chÊt chÞu mßn cña vËt liÖu.
d) Ph©n lo¹i mßn. Cã 3 lo¹i mßn:
* Mßn c¬ giíi.
Do t¸c dông cña çc lùc c¬ giíi lªn bÒ mÆt tiÕp xóc cña chi tiÕt. Mßn
c¬ giíi cã çc d¹ng nh sau:
- Mßn do h¹t mµi: Do nh÷ng h¹t bÐ vµ cøng n»m gi÷a hai bÒ mÆt tiÕp
xóc g©y lªn nh÷ng vÕt xíc. Nh÷ng h¹t mµi nµy lät vµo çc bÒ mÆt chi
tiÕt lµ do kh«ng khÝ, dÇu nhên, nhiªn liÖu hoÆc chÊt lîng gia c«ng bÒ
mÆt chi tiÕt.
- Mßn do biÕn d¹ng dÎo: do t¸c dông cña t¶i träng lªn bÒ mÆt tiÕp xóc
lµm thay ®æi h×nh d¸ng vµ kÝch thíc nhng träng lîng chi tiÕt kh«ng
thay ®æi, thêng x¶y ra ë nh÷ng cÆp chi tiÕt mµ bÒ mÆt t¬ng ®èi
mÒm.
- Mßn do ph¸ ho¹i dßn: Do ma s¸t, líp kim lo¹i bÒ mÆt bÞ “ trai cøng” vµ
dßn sau ®ã bÞ bong ra ®Ó lé ra líp kim lo¹i Ýt dßn h¬n vµ qóa tr×nh “
trai cøng” l¹i tiÕp tôc diÔn ra.
- Mßn do mái: Do chi tiÕt chÞu øng suÊt cao, t¸c ®éng cã chu k×, trªn bÒ
mÆt chi tiÕt xuÊt hiÖn nh÷ng vÕt nøt tÕ vi. D¹ng mßn nµy thêng gÆp
trªn bÒ mÆt ¨n khíp b¸nh r¨ng.
* Mßn ph©n tö c¬ giíi.
9
Do sù b¸m dÝnh ph©n tö kim lo¹i ë mét sè vÞ trÝ trªn bÒ mÆt ma s¸t vµ
sù t¸c dông cña lùc c¬ giíi.
Hai bÒ mÆt tiÕp xóc cã sù sÇn sïi, díi ¸p lùc cao, tèc ®é trît lín, nhiÖt ®é
vïng tiÕp xóc cao lµm cho kim lo¹i khuyÕch t¸n vµo nhau nhng kh«ng lµm biÕn
®æi khèi lîng chi tiÕt.
Thêng gÆp ë cÆp xi lanh – piston trong qu¸ tr×nh ch¹y rµ.
* Mßn ho¸ häc c¬ giíi.
Do ¨n mßn ho¸ häc vµ t¸c dông cña lùc c¬ giíi. Trong m«I trêng ma s¸t çc
líp « xÝt ®îc h×nh thµnh, díi t¸c dông cña lùc líp nµy ®îc ph¸ hñy sau ®ã l¹i
h×nh thµnh t¹o thµnh chu k× liªn tiÕp.
3.Çc ph¬ng ph¸p nghiªn cøu vÒ mßn.
a) §o trùc tiÕp.
Chi tiÕt ®îc th¸o rêi khái côm ®Ó ®o hoÆc c©n. Cã çc ph¬ng ph¸p sau:
- Dïng dông cô vi tr¾c: panme, thíc cÆp, ®ång hå so...ph¬ng ph¸p nµy x¸c ®Þnh
®îc nhanh chãng vÒ h×nh d¸ng vµ kÝch thíc cña chi tiÕt song mÊt nhiÒu c«ng
søc ®o vµ kÐm chÝnh x¸c.
- C©n: x¸c ®Þnh ®îc nhanh chãng lîng mßn nhng kh«ng x¸c ®Þnh ®îc h×nh
d¸ng mßn, chØ dïng cho çc chi tiÕt nhá.
- Ph¬ng ph¸p chuÈn nh©n t¹o: kh¾c dÊu lªn bÒ mÆt chi tiÕt (dÊu b¸n nguyÖt
hoÆc dÊu chãp vu«ng) råi ®o ®é s©u hoÆc ®o chiÒu dµi cña dÊu ®Ó x¸c
®Þnh ®îc lîng mßn.
l1
l2
h1 h

h2
+ Lîng mßn dÊu b¸n nguyÖt: + Lîng mßn dÊu chãp ®¸y vu«ng:
- l1, l2: ®êng chÐo ®¸y dÊu

- l1, l2, h1, h2: chiÒu dµi vµ
kh¾c tríc vµ sau khi thÝ
chiÒu s©u cña r·nh tríc vµ
nghiÖm.
sau khi thÝ nghiÖm.
10
- R: b¸n kÝnh r·nh.

+ ¦u ®iÓm: ®é chÝnh x¸c cao h¬n hai ph¬ng ph¸p trªn.
+ Nhîc ®iÓm: xuÊt hiÖn gê trªn bÒ mÆt chi tiÕt vµ buéc ph¶i th¸o chi tiÕt ra
khái côm.
b) §o gi¸n tiÕp.
* Ph©n tÝch hµm lîng kim lo¹i trong dÇu.
Çc kim lo¹i trªn bÒ mÆt chi tiÕt bÞ mßn, ®îc dÇu b«i tr¬n tuÇn hoµn ®a
vÒ hép dÇu, ph©n tÝch lîng kim lo¹i trong dÇu th× x¸c ®Þnh ®îc lîng mßn
trong ®éng c¬.
+ ¦u ®iÓm: Kh«ng ph¶i th¸o vÉn so s¸nh ®îc cêng ®é mßn çc chi tiÕt cña ®éng
c¬ kh¸c nhau.
+ Nhîc ®iÓm: kh«ng biÕt quy luËt mßn cña chi tiÕt.
* Ph¬ng ph¸p ®o phãng x¹.
CÊy chÊt ®ång vÞ phãng x¹ vµo chi tiÕt cÇn nghiªn cøu vµ l¾p vµo cho
m¸y ch¹y, m¹t kim lo¹i bÞ mµi mßn cã chÊt phãng x¹ ®îc dÇu ®a vÒ hép dÇu,
dïng m¸y ®Õm ®ång vÞ phãng x¹ x¸c ®Þnh ®îc cêng ®é mßn cña chi tiÕt ë çc
chÕ ®é lµm viÖc kh¸c nhau.
+ ¦u ®iÓm: X¸c ®Þnh ®îc cêng ®é mßn chi tiÕt cña ®éng c¬ ë çc chÕ ®é lµm
viÖc kh¸c nhau, cã ®é chÝnh x¸c cao.
+ Nhîc ®iÓm: §iÒu kiÖn thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, tèn kÐm vµ bÞ nhiÔm phãng x¹.
2.2. Quy luËt mßn cña cÆp chi tiÕt tiÕp xóc.
1. Quy luËt mßn cña mét chi tiÕt chÞu mßn.
Lîng mßn u, tèc ®é mßn v tr¶i qua 3 giai ®o¹n:
u (m)
v (m/km) u
ugh v
um 
lI lII lIII l (km)
* Giai ®o¹n 1: giai ®o¹n mµi hîp ( ch¹y rµ)

- u t¨ng nhanh, ®êng cong lîng mßn phi tuyÕn.
11
- v lóc ®Çu lín, sau ®ã gi¶m dÇn theo ®êng cong lâm.
Sau khi mµi hîp chi tiÕt cã lîng mßn um t¬ng øng víi hµnh tr×nh lI.
- Nguyªn nh©n:
Khi chÕ t¹o v× bÒ mÆt cña chi tiÕt cã nh÷ng nhÊp nh« tÕ vi, trong giai
®o¹n mµi hîp nhÊp nh« tÕ vi bÞ san ph¼ng.
Do khi l¾p ghÐp çc chi tiÕt cha t¹o ®îc mét khe hë cã lîi vÒ b«i tr¬n, ®é
d«i lµm cho chi tiÕt bÞ mßn nhiÒu.
* Giai ®o¹n 2: giai ®o¹n mµi mßn sö dông.
- §Æc ®iÓm:
+ §êng cong lîng mßn u gÇn nh tuyÕn tÝnh, lîng mßn t¨ng chËm.
+ Tèc ®é mßn v gÇn nh kh«ng thay ®æi, víi gi¸ trÞ t¬ng ®èi nhá.
- Nguyªn nh©n:
+ Çc bÒ mÆt nhÊp nh« ®· ®îc san ph¼ng, khe hë tiÕp xóc gi÷a çc chi
tiÕt ®¹t ®îc gi¸ trÞ cã lîi.
+ TÝnh chÊt vËt liÖu bÒ mÆt Ýt bÞ thay ®æi.
+ Sè chu k× chÞu t¶i cßn nhá.
* Giai ®o¹n 3: giai ®o¹n mµi ph¸.
- §Æc ®iÓm:
+ u vµ v t¨ng nhanh chãng víi ®êng cong lâm.
NÕu tiÕp tôc cho chi tiÕt lµm viÖc th× hiÖn tîng mßn x¶y ra rÊt nhanh,
chi tiÕt dÔ bÞ ph¸ huû.
- Nguyªn nh©n
+ Khe hë qu¸ lín xuÊt hiÖn t¶i träng ®éng va ®Ëp.
+ Khe hë lín nªn khã b«i tr¬n.
+ Do sè lîng chu k× chÞu t¶i qu¸ lín, çc bÒ mÆt bÞ mái, bÞ chai cøng, cho
nªn bong trãc, biÕn d¹ng.
+ Lîng h¹t mµi trong dÇu b«i tr¬n qu¸ nhiÒu.
+ Tæ chøc kim lo¹i líp bÒ mÆt bÞ thay ®æi.
2.3 Quy luËt mßn cña mét cÆp chi tiÕt tiÕp xóc cã tuæi bÒn sö dông kh¸c
nhau.
A: chi tiÕt cã tuæi bÒn lín
12
B: chi tiÕt cã tuæi bÒn nhá h¬n.

u
I II I' II'

Umax
A A
s'gh

S'm
So
Sm
Umax So
S0 - l Khe hë l¾p
sgh

ghÐp ban  ®Çu.
B
B B'
S m- Khe hë cña cÆp chi tiÕt A, B
sau giai ®o¹n mµi hîp I.
Sgh- Khe hë giíi h¹n cña cÆp chi tiÕt A, B.
S0’- Khe hë l¾p ghÐp ban ®Çu cña cÆp chi tiÕt A,B’.
Sm’-Khe hë cña cÆp chi tiÕt A, B’ sau giai ®o¹n mµi hîp I’.
Sgh’- Khe hë giíi h¹n cña cÆp chi tiÕt A, B’.
1, 2, 2, 2- t¬ng øng víi ®é mßn cña chi tiÕt A, B ë giai ®o¹n II, II’.
Tuæi thä cña chi tiÕt B + B’≥A
lB + lB≥lA
CÆp chi tiÕt A-B tr¶i qua giai ®o¹n I, lµ giai ®o¹n mµi hîp. Sau khi mµi
hîp cã khe hë Sm. TiÕp tôc lµm viÖc ë giai ®o¹n II, Sm sÏ t¨ng tíi Sgh. §Õn lóc nµy
sÏ thay bëi cÆp A-B’ v× khi ®ã lîng mßn UB ®¹t gi¸ trÞ max cßn UA< UAmax.
CÆp chi tiÕt A-B’ cã khe hë ban ®Çu S0’ vµ tr¶i qua giai ®o¹n mµi hîp I’
sÏ xuÊt hiÖn khe hë Sm’. Cho hai chi tiÕt lµm viÖc ë giai ®o¹n II’ th× Sm’ ®¹t gi¸
trÞ Sgh’ vµ khi ®ã lîng mßn UA ®¹t gi¸ trÞ max .
Tuæi bÒn:
lB= lI + lII
lB’ = lI’ + lII’
l A = l B + l B’
Thêng chän B vµ B’ sao cho lB + lB ≥ lA.
  , ’  , ’  .
* NhËn xÐt:
- Tuæi bÒn cña cÆp chi tiÕt tiÕp xóc ®îc quyÕt ®Þnh bëi lîng mßn UAmax vµ
phô thuéc vµo kh¶ n¨ng b«i tr¬n.
13
- Tuæi bÒn cña mét chi tiÕt tiÕp xóc phô thuéc vµo cêng ®é mßn vµ ®é mßn lín
nhÊt cña chi tiÕt.
* Lu ý:
- Chi tiÕt cµng phøc t¹p vµ ®¾t tiÒn th× chän lo¹i cã tuæi bÒn lín.
- Chi tiÕt ®¬n gi¶n rÎ tiÒn nªn chän lo¹i cã tuæi bÒn nhá.
- Sè lÇn thay chi tiÕt kh«ng nªn vît qu¸ 3 lÇn.
2. 4 §Æc ®iÓm mßn cña mét sè chi tiÕt chñ yÕu trong «t«.
1. §iÒu kiÖn lµm viÖc cña cÆp vßng g¨ng xi lanh.
Trong mçi chu k× pitt«ng ph¶i chuyÓn ®éng tõ DCT xuèng DCD víi tèc ®é thay
®æi tõ 0 – cùc ®¹i (20- 30m/s) råi l¹i gi¶m xuèng 0, ¸p lùc vßng g¨ng vµ nhiÖt
®é còng thay ®æi tõ lín tíi nhá, m«i trêng lµm viÖc cã çc chÊt ¨n mßn do s¶n
phÈm ch¸y sinh ra.
2. Hao mßn xi lanh
§Æc ®iÓm hao mßn xy lanh ®éng c¬ lµ: Mßn theo h×nh c«n híng trôc, phÇn
trªn mßn nhiÒu h¬n, cßn phÇn híng kÝnh cã d¹ng « van chñ yÕu ë DCT. Nguyªn
nh©n mßn lµ do lùc ®Ì cña vßng g¨ng lªn thµnh xy lanh. Trong ®ã vßng g¨ng
thø nhÊt chiÕm 76%. NhiÖt ®é phÇn trªn cña xy lanh còng cao h¬n phÝa díi
( 180o/DCT, 100O/DCD) nhiÖt ®é cao lµm ®é nhít gi¶m. Nguyªn nh©n mßn «
van lµ do thµnh xy lanh nãng l¹nh kh«ng ®Òu. PhÝa bªn nµo ®îc lµm m¸t tèt
nhiªn liÖu khã hãa h¬i ®äng thµnh giät lµm lo¶ng dÇu b«i tr¬n nªn mßn nhiÒu
h¬n. PhÇn ®èi diÖn cöa n¹p còng mßn nhiÒu h¬n do xèi déi cña dßng n¹p.
Nh÷ng xy lanh phÝa ®Çu vµ cuèi thêng mßn nhiÒu. Ngoµi ra trong khÝ ch¸y cã
çc t¹p chÊt h÷u c¬ vµ gèc a xÝt ¨n mßn thµnh xy lanh.
3. Hao mßn vßng g¨ng
Khe hë cña vßng g¨ng ®îc ®¸nh gi¸ b»ng khe hë miÖng. Vßng g¨ng bÞ mßn theo
chiÒu dµy vµ theo chiÒu cao, søc tú gi¶m vµ khe hë miÖng t¨ng. Trong ®ã
mßn theo chiÒu dµy híng kÝnh lµ quyÕt ®Þnh.
4. Hao mßn çc b¸nh r¨ng truyÒn ®éng
Çc cæ trôc khuûu cã ®Æc ®iÓm lµ mßn kh«ng ®Òu: H×nh c«n theo híng trôc,
kho¶ng gi÷a trôc mßn nhiÒu h¬n kho¶ng gi¸p m¸ khuûu. Mßn « van theo híng
kÝnh. Nguyªn nh©n g©y mßn « van do trong qu¸ tr×nh lµm viÖc cña mét chu
k× hÇu nh çc cæ trôc chØ tiÕp xóc mét phÝa do lùc ly t©m, ë hµnh tr×nh næ
míi ®æi chiÒu tiÕp xóc. Do mét sè nguyªn nh©n kh¸c nh kÕt cÊu thanh truyÒn
14
lÖch, ®êng dÇu tõ cæ khuûu lªn cæ thanh truyÒn cã chøa h¹t mµi v¨ng ra theo
lùc ly t©m qua lç cung cÊp dÇu b«i tr¬n.
2.5 Sù biÕn xÊu tr¹ng th¸i kü thuËt cña «t« trong sö dông.
1.§Æc ®iÓm cña sù biÕn xÊu tr¹ng th¸i kÜ thuËt cña «t«.
Trong qu¸ tr×nh sö dông, t×nh tr¹ng kÜ thuËt cña xe ngµy cµng xÊu ®i.
- Gi¶m tÝnh n¨ng ®éng lùc: c«ng suÊt ®éng c¬ gi¶m xe kh«ng ®¹t ®îc tèc
®é tèi ®a, thêi gian vµ qu·ng ®êng t¨ng tèc lín, søc kÐo cña ®éng c¬
gi¶m ®i.
- Gi¶m tÝnh n¨ng kinh tÕ nhiªn liÖu.
- Gi¶m tÝnh n¨ng an toµn: thêi gian vµ qu·ng ®êng phanh t¨ng lªn; çc
b¸nh xe phanh kh«ng ®Òu; c¬ cÊu ®iÒu khiÓn nÆng vµ kh«ng chÝnh
x¸c.
- Gi¶m ®é tin cËy: khi lµm viÖc xe thêng xuyªn cã çc sù cè kü thuËt trªn
®êng, thêi gian dõng xe söa ch÷a t¨ng lªn.
2 .Nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n g©y biÕn xÊu kÜ thuËt cña « t«.
Nguyªn nh©n c¬ b¶n lµm biÕn ®æi tr¹ng th¸i kü thuËt cña çc côm chi tiÕt tæng
thµnh lµ do hao mßn ,do kim lo¹i mái, do çc chi tiÕt bÞ biÕn d¹ng vì, g©y nªn
nh÷ng sai sãt do chÕ t¹o hay söa ch÷a lín, çc mèi ghÐp bÞ láng, khe hë sai lÖch,
®é ®ång t©m, tÝnh chÊt lý hãa …..
2.6 Nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng ®Õn tuæi bÒn sö dông cña «t«.
Çc nh©n tè ¶nh hëng ®Õn tuæi bÒn sö dông cña «t« ®îc quy tô trong hai
lÜnh vùc: thiÕt kÕ chÕ t¹o vµ khai th¸c.
1. ThiÕt kÕ chÕ t¹o.
Bao gåm ®Æc ®iÓm kÕt cÊu, chÊt lîng cña vËt liÖu vµ gia c«ng chÕ
t¹o.
- KÕt cÊu cña xe kh«ng ngõng ®îc c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn lµm cho tuæi
thä cña xe ngµy cµng t¨ng lªn. KÝch thíc vµ h×nh d¸ng cña chi tiÕt ngµy
cµng nhá gän hîp lý, khe hë l¾p ghÐp ban ®Çu ®¶m b¶o lîng mßn lµ
thÊp nhÊt.
- ChÊt lîng cña vËt liÖu chÕ t¹o ngµy cµng t¨ng lªn, nhiÒu lo¹i vËt liÖu
hîp kim cã ®é bÒn cao, çc chÕ ®é nhiÖt luyÖn vµ gia c«ng c¬ khÝ ë
tr×nh ®é cao ®· ®îc øng dông trong ngµnh chÕ t¹o «t«.
2. Khai th¸c.
15
Phô thuéc vµo çc yÕu tè chñ quan vµ kh¸ch quan.

a) Kh¸ch quan: ®iÒu kiÖn ®êng x¸ vµ khÝ hËu.
- §iÒu kiÖn ®êng x¸: biÓu thÞ b»ng lo¹i ®êng, tÝnh chÊt mÆt ®êng, ®é dèc vµ
mËt ®é giao th«ng trªn ®êng.
- §iÒu kiÖn khÝ hËu: ®Æc trng bëi nhiÖt ®é, ®é Èm kh«ng khÝ, n¾ng, ma.
b) Chñ quan vµ kh¸ch quan: ChÕ ®é vµ vËt liÖu khai th¸c.
* ChÕ ®é khai th¸c: ThÓ hiÖn ë viÖc sö dông träng t¶i, tèc ®é phô t¶i cña ®éng
c¬.
* VËt liÖu khai th¸c.
X¨ng Diezel
§îc ®Æc trng bëi çc tÝnh chÊt sau:
- NhiÖt ®é ho¸ h¬i: ®îc x¸c - NhiÖt ®é ho¸ h¬i 50%: ¶nh h-
®Þnh b»ng thµnh phÇn chng ëng ®Õn lîng tiªu hao nhiªn
cÊt trong tõng kho¶ng nhiÖt liÖu, ®é khãi cña khÝ x¶, kh¶
®é x¸c ®Þnh 10%; 50% vµ n¨ng khëi ®éng cña ®éng c¬,
90%. ®é mßn cña çc chi tiÕt vµ sù
- Hµm lîng lu huúnh: ¶nh hëng t¹o thµnh muéi than.
®Õn sù ¨n mßn cña ®éng c¬. - Hµm lîng lu huúnh: ¶nh hëng
- TrÞ sè èc tan: ®©y lµ chØ tiªu trùc tiÕp ®Õn sù t¹o thµnh
®¸nh gi¸ tÝnh chèng kÝch næ muéi than vµ ¨n mßn cña ®éng
cña x¨ng. c¬.
- TÝnh kÕt cÆn. - §é nhít: ®©y lµ chi tiªu quan
träng ¶nh hëng tíi sù lµm viÖc
cña nhiªn liÖu diªzen.
- TrÞ sè xªtan: ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng
tù bèc ch¸y cña nhiªn liÖu.
- T¹p chÊt c¬ giíi: ¶nh ®Õn sù
mµi mßn cña bé ®«i b¬m cao
¸p.
- DÇu b«i tr¬n: C«ng dông lµ gi¶m ma s¸t, gi¶m mµi mßn, lµm m¸t, lµm kÝn,
lµm s¹ch çc bÒ mÆt ma s¸t vµ b¶o vÖ bÒ mÆt kim lo¹i khái bÞ ¨n mßn.
Çc th«ng sè cña dÇu b«i tr¬n:
16
+ §é nhít.
+ HÖ sè ®é nhít: ®¸nh gi¸ sù phô thuéc cña ®é nhít vµo nhiÖt ®é.
+ ¤xy ho¸ dÇu: lµm cho tÝnh chÊt lý ho¸ cña dÇu thay ®æi ( dÇu bÞ sÉm mÇu,
®é nhít t¨ng, ®é axÝt t¨ng, xuÊt hiÖn çc kÕt tña).
- Mì b«i tr¬n: gi¶m ma s¸t, gi¶m mµi mßn, b¶o vÖ kim lo¹i khái bÞ ¨n mßn.
Trong «t«, dïng nhiÒu lo¹i mì kh¸c nhau phô thuéc vµo yªu cÇu cÇn b«i
tr¬n.
- Níc lµm m¸t: ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng lµm viÖc cña hÖ thèng lµm m¸t, kh«ng
®îc dïng níc cøng.
Nh÷ng nh©n tè trªn trong qu¸ tr×nh sö dông phô thuéc mét phÇn vµo ngêi
sö dông.
c) Chñ quan: ChÊt lîng l¸i xe vµ b¶o dìng söa ch÷a.
* ChÊt lîng l¸i xe: ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn tuæi thä cña xe.
- Sö dông phanh tay: sö dông ®Ó gi÷ xe dõng t¹i chç khi ®ç vµ phanh trong tr-
êng hîp khÈn cÊp.
M« men phanh sinh ra khi sö dông phanh tay:
Trong ®ã:
Z2- träng lîng tÜnh ph©n bè lªn cÇu chñ ®éng .
m – HÖ sè ph©n bè l¹i t¶i träng khi phanh.
+ CÇu tríc chñ ®éng: m = 1,3 1,35
+ CÇu sau chñ ®éng: m = 0,65  0,7.
 - hÖ sè b¸m.
rbx- b¸n kÝnh b¸nh xe.
i0 – tØ sè truyÒn cña TLC.
 - hiÖu suÊt cña hÖ thèng truyÒn lùc.
Khi phanh trªn ®êng kh« cøng MPT = ( 6  8) Memax g©y mßn vµ gÉy çc
chi tiÕt trong hÖ thèng truyÒn lùc.
- DËt c«n: lµ hiÖn tîng ®ãng ly hîp ®ét ngét, t¹o ra m« men xung lín nh»m
th¾ng trë lùc ë b¸nh xe chñ ®éng. DËt c«n lµm t¨ng phô t¶i lªn çc chi tiÕt trong
hÖ thèng truyÒn lùc tõ ( 10  20) lÇn so víi phô t¶i thiÕt kÕ.
17
- L¸i xe ch¹y tr¬n: tiÕt kiÖm ®îc Ýt nhiªn liÖu song çc thao t¸c vµ hao mßn t¨ng
lªn.
- L¸i xe Ðp sè: HiÖn tîng xe lªn dèc cè Ðp ®i ë tay sè cao, m«men quay cña
®éng c¬ kh«ng thÝch øng víi m«men c¶m (M«men kÐo gÇn b»ng m«men c¶n).
§éng c¬ ph¶i lµm viÖc ë sè vßng quay thÊp, t¨ng tiªu hao nhiªn liÖu vµ ®é mßn
cña çc chi tiÕt.
* ¶nh hëng cña chÊt lîng b¶o dìng, söa ch÷a.
C«ng t¸c b¶o dìng söa ch÷a nh»m duy tr× tèt t×nh tr¹ng kü thuËt vµ n©ng
cao tuæi thä cña xe. Th«ng qua chÈn ®o¸n kÞp thêi ph¸t hiÖn çc h háng söa
ch÷a, b¶o dìng.
C«ng t¸c ®iÒu chØnh ¶nh hëng ®Õn tÝnh n¨ng ®éng lùc vµ tÝnh n¨ng
kinh tÕ nhiªn liÖu.
C«ng t¸c söa ch÷a lµ çc biÖn ph¸p kü thuËt nh»m phôc håi çc tÝnh n¨ng
cña xe.
18
Ch¬ng III: Sö dông «t« trong çc ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt.
3.1. Sö dông «t« ë vïng nhiÖt ®íi.
1. Ph©n lo¹i vïng khÝ hËu: cã 5 vïng khÝ hËu.( b¶ng 4.1 trang 39)
+ Vïng hµn ®íi (H).
+ Vïng «n ®íi (O).
+ Vïng nhiÖt ®íi (N).
Trong vïng nhiÖt ®íi ngêi ta l¹i c¨n cø vµo ®é Èm t¬ng ®èi chia ra:
+ Vïng nhiÖt ®íi Èm (NA)  ViÖt nam.
+ Vïng nhiÖt ®íi kh« (NK).
2. §Æc ®iÓm cña khÝ hËu ViÖt Nam.
ViÖt Nam lµ níc cã khÝ hËu nhiÖt ®íi Èm vµ chÞu ¶nh hëng cña giã mïa
nªn nã cã çc ®Æc ®iÓm sau:
+ NhiÖt ®é vµ ®é Èm kh«ng khÝ cao.
+ Cêng ®é bøc x¹ mÆt trêi lín.
+ Lîng ma hµng n¨m lín.
3. ¶nh hëng cña nhiÖt ®é kh«ng khÝ cao ®Õn «t«.
a) C«ng suÊt ®éng c¬.
Do nhiÖt ®é cao nªn mËt ®é kh«ng khÝ gi¶m lµm cho hÖ sè n¹p gi¶m.
§ång thêi do nhiÖt ®é cao lµm cho nhiÖt ®é níc lµm m¸t còng cao h¬n dÉn
®Õn nhiÖt ®é m¸y t¨ng lªn  ma s¸t t¨ng ( khe hë gi÷a çc cÆp chi tiÕt gi¶m)
 c«ng suÊt kh¾c phôc ma s¸t t¨ng lªn lµm cho c«ng suÊt cã Ých gi¶m.
Do nhiÖt ®é cao lµm cho ®é nhít cña dÇu b«i tr¬n gi¶m dÉn ®Õn chÊt l-
îng dÇu b«i tr¬n kÐm ®i, lµm cho cêng ®é mßn cña chi tiÕt t¨ng lªn lµm gi¶m
c«ng suÊt cña ®éng c¬.
Do nhiÖt ®é m«i trêng cao lîng bôi trong kh«ng khÝ lät vµo ®éng c¬
nhiÒu, t¹o thµnh h¹t mµi g©y mßn c¬ giíi lµm gi¶m c«ng suÊt ®éng c¬.
b) VËt liÖu bÞ biÕn xÊu.
Do nhiÖt ®é kh«ng khÝ cao lµm çc tÝnh chÊt c¬, lý, ho¸ cña vËt liÖu
bÞ thay ®æi.
VÝ dô: kim lo¹i bÞ rØ, vËt liÖu b»ng cao su bÞ biÕn cøng ( l·o ho¸)...
c) ¶nh hëng ®Õn t©m sinh lý cña ngêi l¸i.
19
Do nhiÖt ®é m«i trêng cao, ngêi l¸i c¶m thÊy bùc béi, nãng bøc, thÇn kinh
c¨ng th¼ng, dÔ g©y tai n¹n.
d) Khã khëi ®éng ®éng c¬ khi nãng.
Do hiÖn tîng nót h¬i, ®©y lµ hiÖn tîng phæ biÕn trong ®éng c¬ x¨ng trong
mïa hÌ.
Läc kh«ng khÝ
Bé CHK
B¬m x¨ ng Läc x¨ ng Thï ng x¨ ng
Nguyªn nh©n g©y nót h¬i:

+ Do trong ®êng nhiªn liÖu cã nhiÒu x¨ng.
+ Lùc ®Èy cña b¬m x¨ng kh«ng th¾ng ®îc trë lùc cña ®êng èng.
Khi nhiÖt ®é kh«ng khÝ tõ (32 34)0C th× nhiÖt ®é díi n¾p m¸y ®o ®îc
tõ (55 65)0C (nhiÖt ®é nµy ®o khi xe ®ang ch¹y). Sau khi xe dõng 30s nhiÖt
®o ®îc díi n¾p m¸y lµ 850C, nÕu dõng l¹i 1 phót nhiÖt ®é lµ tõ (95 100)0C.
Th«ng qua ®êng èng dÉn x¨ng ë b¬m x¨ng vµ bÇu läc t¨ng lªn lµm cho x¨ng bèc
h¬i m¹nh. MÆt kh¸c b¬m x¨ng nãng lªn cßn do nhiÖt ®é èng x¶ truyÒn cho nã
lµm cho hiÖu suÊt cña b¬m kÐm ®i vµ kh«ng ®ñ m¹nh ®Ó ®Èy hçn hîp x¨ng
vµ h¬i x¨ng ra bé chÕ hoµ khÝ, cßn nÕu ®Èy ®îc còng kh«ng ®ñ cung cÊp cho
buång ch¸y. HiÖn tîng nµy thêng x¶y ra khi xe ®ang ch¹y th× dõng l¹i.
Biªn ph¸p kh¾c phôc:
+ T×m çch çch nhiÖt cho b¬m x¨ng vµ çc ®êng èng dÉn x¨ng.
+ Dïng b¬m x¨ng b»ng ®iÖn tö.
+ N©ng n¨ng suÊt b¬m ®Èy m¹nh h¬n ( 2 3)lÇn cã thÓ ( 48)lÇn.
4. ¶nh hëng cña ®é Èm cao.
a) HÖ thèng ®iÖn.
TÝnh chÊt çch ®iÖn cña vËt liÖu gi¶m nhiÒu do h¬i níc trong kh«ng
khÝ ngÊm vµo vËt liÖu çch ®iÖn g©y Èm ít, dÔ g©y tai n¹n.
Tia löa ®iÖn trong çc tiÕp ®iÓm, trong çc c«ng t¾c ng¾t nèi ®iÖn t¨ng
lªn.
20
b) VËt liÖu kim lo¹i: dÔ bÞ han rØ.

c) Çc vËt liÖu kh¸c.
Gç, da, v¶i nhùa...trong m«i trêng cã ®é Èm cao dÔ bÞ Èm môc. Song nã còng
cã mét sè ¶nh hëng tèt nh bôi trong kh«ng khÝ gi¶m xuèng, lîng h¹t mµi trong xe
gi¶m ®i, h¬i Èm tham gia vµo qu¸ tr×nh ch¸y nªn ®éng c¬ næ ªm dÞu h¬n, kh¶
n¨ng chèng kÝch næ cña ®éng c¬ x¨ng t¨ng lªn.
5. ¶nh hëng cña ¸nh s¸ng mÆt trêi.
Çc tia hång ngo¹i vµ tö ngo¹i cã t¸c dông xÊu ®Õn çc lo¹i vËt liÖu: cao su,
chÊt dÎo, s¬n lµm thay ®æi tÝnh chÊt cña vËt liÖu ®ã.
¸nh s¸ng mÆt trêi còng lµm ¶nh hëng ®Õn t©m sinh lý ngêi l¸i.
6. ¶nh hëng cña ma nhiÒu.
Ma lµm t¨ng nhanh tÝnh han rØ çc bÒ mÆt chi tiÕt kim lo¹i, g©y ¨n
mßn kim lo¹i.
Ma lµm h¹n nhiÖt ®é ®ét ngét lµm gia t¨ng çc r¹n nøt trªn vá xe vµ
kÝnh...
Ma cßn lµm mê kÝnh lµm h¹n chÕ tÇm nh×n cña l¸i xe, ¶nh hëng ®Õn
thao t¸c ngêi l¸i, dÔ g©y tai n¹n giao th«ng.
7. Yªu cÇu kÕt cÊu xe «t« khi sö dông ë vïng nhiÖt ®íi.
a) HÖ thèng lµm m¸t.
L¾p thªm kÐt níc phô ®Ó t¨ng lîng níc lµm m¸t, kÐt níc ®îc lµm b»ng
vËt liÖu cã hÖ sè t¶n nhiÖt cao; t¨ng tèc ®é quay cña qu¹t giã ( thay ®æi tØ sè
truyÒn).
b) HÖ thèng läc khÝ.
Dïng läc khÝ ly t©m vµ ®Æt läc khÝ bªn ngoµi buång m¸y ®Ó cho khÝ
n¹p vµo m¸y s¹ch vµ m¸t h¬n.
c) HÖ thèng b«i tr¬n
ThiÕt kÕ hÖ thèng lµm m¸t dÇu b«i tr¬n.
d) HÖ thèng cung cÊp nhiªn liÖu.
L¾p b¬m x¨ng cã c«ng suÊt lín hoÆc dïng b¬m x¨ng ch¹y ®iÖn, ®êng
dÉn x¨ng th¼ng tr¸nh hiÖn tîng nót h¬i.
Trong ®éng c¬ diezel, hÖ thèng b¬m cao ¸p vµ vßi phun ®Æt ë chç m¸t,
çch nhiÖt chç nãng cña ®éng c¬.
21
e) HÖ thèng ®iÖn.
Dïng nÕn ®¸nh löa cã nhiÖt trÞ cao, cuén d©y ®¸nh löa ng©m trong dÇu
lµm m¸t. Çc chÊt çch ®iÖn lµm b»ng vËt liÖu chÞu nhiÖt vµ chèng Èm tèt.
B×nh ®iÖn ®Æt n¬i tho¸ng m¸t, gi¶m bít nång ®é a xÝt, gi¶m bít dßng
®iÖn t¸c dông cña r¬ le ®iÖn thÕ.
g) Çc tiÖn nghi kh¸c.
Ph¶i cã hÖ thèng çch Èm vµ çch nhiÖt tèt, cã qu¹t giã hoÆc ®iÒu hoµ
nhiÖt ®é. Sö dông kÝnh mÇu ®Ó tr¸nh chãi ¸nh n¾ng mÆt trêi.
h) Lèp xe.
Chän lo¹i lèp cã kh¶ n¨ng t¶n nhiÖt tèt. B¸nh xe dù phßng ®Æt xa èng x¶
vµ kh«ng bÞ ¸nh n¾ng chiÕu vµo thêng xuyªn.
3.2. Sö dông «t« ë vïng cao vµ miÒn nói.
1. §Æc ®iÓm cña ®êng x¸ vµ khÝ hËu.
a) §Æc ®iÓm cña ®êng x¸.
§êng cã nhiÒu dèc quanh co, hÑp, mÆt ®êng xÊu vµ rÊt hiÓm trë.
b) §Æc ®iÓm khÝ hËu.
§é cao lµm cho ¸p lùc kh«ng khÝ gi¶m, nhiÖt ®é s«i cña níc lµm m¸t
gi¶m lµm cho ®éng c¬ nãng lªn.
§ång thêi mËt ®é kh«ng khÝ gi¶m  hÖ sè n¹p vµo ®éng c¬ gi¶m, hÖ sè
d kh«ng khÝ  gi¶m ( <1)  hÖ sè tiªu hao nhiªn liÖu ge gi¶m, c«ng suÊt
®éng c¬ Ne gi¶m, mµi mßn t¨ng, rØ mßn t¨ng.
2. ¶nh hëng cña ®iÒu kiÖn sö dông ®Õn tr¹ng th¸i kü thuËt cña «t«.
a) Gi¶m c«ng suÊt ®éng c¬.
Cµng lªn cao c«ng suÊt ®éng c¬ gi¶m do lªn cao mËt ®é kh«ng khÝ ( q kk)
lo·ng lµm cho hÖ sè n¹p gi¶m. §ång thêi dèc nhiÒu vµ dµi lµm lùc c¶n lªn dèc
t¨ng, do ®ã c«ng suÊt ®éng c¬ gi¶m.
b) T¨ng tiªu hao nhiªn liÖu vµ dÇu nhên.
Do mËt ®é kh«ng khÝ gi¶m  hÖ sè d kh«ng khÝ  gi¶m , nång ®é hçn
hîp ch¸y ®Ëm dÉn ®Õn nhiªn liÖu ch¸y kh«ng hÕt.
Vïng cao vµ vïng nói cã s¬ng mï, çc h¹t níc trong s¬ng x©m nhËp vµo
dÇu b«i tr¬n lµm cho dÇu b«i tr¬n biÕn chÊt, chu kú thay dÇu gi¶m.
22
§êng qu¸ xÊu lµm cho lùc c¶n t¨ng lªn, t¶i träng ®éng t¨ng, m¸y nãng 
®é nhít cña dÇu gi¶m, dÇu nhanh nãng vµ bèc h¬i.
c) HÖ thèng lµm m¸t kÐm t¸c dông.
Cµng lªn cao nhiÖt ®é s«i cña níc cµng gi¶m, níc chãng s«i. Ngoµi ra, do
®êng xÊu, xe ch¹y chËm  n¨ng suÊt qu¹t giã vµ b¬m níc gi¶m lµm cho nãng
m¸y.
d) T¸c dông cña hÖ thèng phanh gi¶m.
Do ®êng xÊu, nhiÒu dèc, ph¶i sö dông phanh liªn tôc, m¸ phanh mßn
nhanh, hiÖu qu¶ phanh gi¶m.
ë ®é cao ¸p suÊt kh«ng khÝ gi¶m vµ mËt ®é kh«ng khÝ lo·ng lµm gi¶m
¸p lùc trong hÖ thèng phanh. Do ®ã hÖ thèng phanh h¬i Ýt sö dông ë miÒn nói.
e) Lèp xe.
Hao mßn nhanh, qu·ng ®êng sö dông cña lèp gi¶m.
3. Nh÷ng biÖn ph¸p kÕt cÊu cho xe sö dông ë vïng cao vµ vïng nói.
T¨ng tØ sè nÐn hoÆc t¨ng ¸p suÊt n¹p b»ng çch sö dông bé phËn t¨ng ¸p
nh»m n©ng cao n¨ng suÊt ®éng c¬. Thùc nghiÖm cho thÊy nÕu t¨ng tØ sè nÐn
lªn 6 9 th× c«ng suÊt ®éng c¬ t¨ng 10  12%, hiÖu suÊt tiªu hao nhiªn liÖu
gi¶m 1520%.
Cã thÓ sö dông chÕ hoµ khÝ ®iÒu chØnh theo ®é cao.
L¾p thªm hÖ thèng phanh phô, cêng ho¸ hÖ thèng phanh, lµm g©n t¶n
nhiÖt ë trèng phanh... ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ phanh.
C¶i tiÕn hÖ thèng lµm m¸t ®éng c¬, l¾p ®Ìn pha mÇu vµng ®Ó chèng s-
¬ng mï vµ t¨ng tÇm nh×n cña l¸i xe.
4. Sö dông «t« trªn ®êng xÊu.
a) §Æc ®iÓm cña ®êng xÊu:
§êng rÊt xÊu thËm trÝ kh«ng cã ®êng. Thêng gÆp ë c«ng trêng x©y
dùng, c«ng trêng khai th¸c ®¸, than, chiÕn trêng bÞ ®¸nh ph¸, bïn lÇy... «t« hay
bÞ quay trît b¸nh xe.
b) Çc biÖn ph¸p kh¾c phôc.
Dïng xe cã nhiÒu cÇu chñ ®éng, xe cã bé vi sai ma s¸t cao hoÆc c¬ cÊu
kho¸ vi sai.
23
Chän lèp cã kÕt cÊu thÝch hîp ®Ó t¨ng hÖ sè b¸m cña lèp víi mÆt ®êng.
Chän lèp cã chiÒu réng lín, g©n hoa lèp to.
Hoa lèp
Trªn xe l¾p thªn hép sè phô ®Ó t¨ng tØ sè truyÒn, t¨ng lùc

kÐo.
Cã thÓ chèng trît b»ng çch quÊn xÝch quanh lèp ®Ó t¨ng b¸m hoÆc cã
têi tù kÐo bè trÝ phÝa tríc hoÆc ë ngang b¸nh xe.
3.3. Sö dông «t« trong thêi k× mµi hîp.
Thêi k× mµi hîp ( ch¹y rµ) cña «t« tÝnh tõ khi çc chi tiÕt ®îc l¾p ghÐp
víi nhau ®Õn khi çc bÒ mÆt tiÕp xóc cña chóng nh½n bãng vµ t¹o ®îc çc
cÆp tiÕp xóc cã lîi nhÊt.
1. ý nghÜa cña mµi hîp.
Nh»m kÐo dµi tuæi thä sö dông cña xe vµ çc tæng thµnh. Qu¸ tr×nh mµi
hîp lµ b¾t buéc vµ quan träng ®èi víi xe míi vµ sau khi ®¹i tu.
Çc chi tiÕt trong qu¸ tr×nh gia c«ng sÏ cã sai sè ( do m¸y, thiÕt bÞ, tr×nh
®é c«ng nh©n...) vµ ®é bãng kh¸c nhau. Khi l¾p ghÐp cã sù tiÕp xóc ban ®Çu
gi÷a chóng lµ çc ®Ønh mÊp m«, mµi hîp nh»m san ph¼ng çc ®Ønh ®ã. NÕu
kh«ng cã giai ®o¹n mµi hîp chi tiÕt sÏ mßn nhanh vµ gi¶m tuæi thä sö dông.
Qu¸ tr×nh mµi hîp lµ b¾t buéc ®èi víi xe míi hoÆc xe sau ®¹i tu. Nã lµ
qu¸ tr×nh tiÕp tôc gia c«ng tiÕp bÒ mÆt chi tiÕt. Qu¸ tr×nh mµi hîp dµi hay
ng¾n phô thuéc vµo chÊt lîng vËt liÖu, chÊt lîng gia c«ng tinh, chÊt lîng l¾p
r¸p.
2. Çc giai ®o¹n mµi hîp.
a) Giai ®o¹n mµi hîp nguéi.
Sau khÝ çc chi tiÕt ®îc l¾p ghÐp víi nhau thµnh çc côm, tæng thµnh
b¾t chóng lµm viÖc nhê nguån ®éng lùc bªn ngoµi. Bao gåm hai bíc: kh«ng t¶i
vµ cã t¶i. Môc ®Ých cña giai ®o¹n nµy lµ t¹o cho çc bÒ mÆt tiÕp xóc cã lîi
nhÊt, ®ång thêi gióp cho c«ng t¸c kiÓm tra, nh»m ph¸t hiÖn ra çc sai sãt khi
l¾p ghÐp. Giai ®o¹n mµi hîp nguéi ¸p dông cho tÊt c¶ çc tæng thµnh cña «t«.
24
ChÕ ®é mµi hîp nguéi bao gåm tèc ®é quay(v/p), thêi gian (h), lùc t¸c dông ë çc
chÕ ®é t¶i.
b) Giai ®o¹n mµi hîp nãng.
ChØ ¸p dông cho ®éng c¬ sau khi l¾p r¸p hoµn chØnh. §éng c¬ tù næ vµ
tù vËn hµnh. Mµi hîp nãng lµ giai ®o¹n tiÕp theo cña mµi hîp nguéi nh»m hoµn
chØnh çc bÒ mÆt tiÕp xóc vµ ph¸t hiÖn çc sai sãt l¾p ghÐp. ChÕ ®é mµi hîp
nãng bao gåm tèc ®é quay cña trôc khuûu, thêi gian, nhiÖt ®é, chÕ ®é t¶i...
c) Giai ®o¹n mµi hîp sö dông.
Sau khi xe ®îc l¾p r¸p hoµn chØnh ®¶m b¶o çc chØ tiªu kinh tÕ kü
thuËt vµ ®a xe vµo sö dông. Th«ng thêng giai ®o¹n nµy kho¶ng ( 2000 
4000)km tÝnh tõ c©y sè l¨n b¸nh ®Çu tiªn. Nã lµ giai ®o¹n tiÕp theo cña çc
giai ®o¹n trªn, ®Ó tiÕp tôc hoµn thiÖn çc bÒ mÆt tiÕp xóc cña chi tiÕt. Trong
thêi k× mµi hîp sö dông: tèc ®é xe kh«ng qu¸ 40km/h, t¶i träng kh«ng qu¸ 80%
quy ®Þnh. Sö dông nhiªn liÖu vµ dÇu b«i tr¬n ®óng quy ®Þnh.
Sau thêi k× mµi hîp tiÕn hµnh b¶o dìng triÖt ®Ó, thay dÇu mì, ®iÒu
chØnh kü thuËt.
25
Ch¬ng IV. ChÕ ®é b¶o dìng vµ söa ch÷a «t«

4.1. Kh¸i niÖm, môc ®Ých, tÝnh chÊt cña b¶o dìng vµ söa ch÷a.
1. Çc kh¸i niÖm.
Trong qu¸ tr×nh sö dông, çc chi tiÕt, tæng thµnh vµ c¶ «t« bÞ biÕn xÊu
tr¹ng th¸i kü thuËt. Muèn duy tr× t×nh tr¹ng kü thuËt tèt cña «t« trong qu¸ tr×nh
khai th¸c cÇn ph¶i cã çc biÖn ph¸p kü thuËt víi çc chi tiÕt vµ tæng thµnh.
- BD « t«: lµ c«ng viÖc dù phßng ®îc tiÕn hµnh b¾t buéc sau mét chu kú vËn
hµnh nhÊt ®Þnh trong khi khai th¸c « t« theo néi dung c«ng viÖc ®· quy ®Þnh
nh»m duy tr× tr¹ng th¸i kü thuËt cña « t«.
- SC « t«: Lµ c«ng viÖc kh«i phôc kh¶ n¨ng ho¹t ®éng cña « t« b»ng çch phôc
håi hoÆc thay thÕ côm chi tiÕt, cum, tæng thµnh, hÖ thèng ®· bÞ h háng.
Çc t¸c ®éng kü thuËt ®îc bè trÝ mét çch l«gic b»ng hÖ thèng b¶o dìng
söa ch÷a. HÖ thèng b¶o dìng söa ch÷a ®îc BGTVT ban hµnh theo quyÕt ®Þnh
míi sè 992/2003/Q§-BGTVT ngµy 09 th¸ng 04 n¨m 2003.
2. Môc ®Ých cña b¶o dìng vµ söa ch÷a «t«.
Nh»m duy tr× vµ kh«i phôc t×nh tr¹ng kü thuËt tèt nhÊt cña «t«, nh»m
n©ng cao ®é tin cËy cho «t«, gãp phÇn n©ng cao n¨ng suÊt vµ gi¶m gi¸ thµnh
vËn t¶i..
Môc ®Ých cña b¶o dìng: duy tr× t×nh tr¹ng kü thuËt tèt nh»m ng¨n ngõa
çc h háng cã thÓ x¶y ra vµ n©ng cao ®é tin cËy khi lµm viÖc.
* Tham kh¶o: Môc ®Ých cña b¶o dìng ®Þnh k×:
+ Ng¨n chÆn ®îc nh÷ng vÊn ®Ò lín cã thÓ x¶y ra sau nµy.
+ ¤t« cã thÓ duy tr× ®îc tr¹ng th¸i mµ tho¶ m·n ®îc nh÷ng tiªu chuÈn cña
ph¸p luËt.
+ KÐo dµi tuæi thä cña «t«.
+ Ngêi sö dông cã thÓ tiÕt kiÖm vµ l¸i xe an toµn.
Môc ®Ých cña söa ch÷a: nh»m phôc håi l¹i kh¶ n¨ng lµm viÖc tèt khi çc
chi tiÕt hay tæng thµnh ®· bÞ h háng.
3) TÝnh chÊt cña b¶o dìng vµ söa ch÷a «t«.
B¶o dìng kü thuËt mang tÝnh cìng bøc, dù phßng cã kÕ ho¹ch. B¶o dìng
kü thuËt ph¶i hoµn thµnh çc c«ng viÖc theo tõng ®Þnh ng¹ch mµ BGTVT ®·
ban hµnh.
26
Söa ch÷a ®îc chia lµm hai lo¹i:

+ Söa ch÷a nhá (SCN): ®îc thùc hiÖn theo nhu cÇu do kÕt qu¶
kiÓm tra cña çc cÊp b¶o dìng.
+ Söa ch÷a lín (SCL): §îc thùc hiÖn theo ®Þnh ng¹ch.
4) Néi dung cña mét chÕ ®é b¶o dìng söa ch÷a hoµn chØnh.
Néi dung b¶o dìng «t« bao gåm çc c«ng viÖc: lµm s¹ch, chÈn ®o¸n,
kiÓm tra, xiÕt chÆt, thay dÇu, mì, bæ xung níc lµm m¸t, dung dÞch ¾c quy.
Néi dung söa ch÷a «t« bao gåm: kiÓm tra, chÈn ®o¸n, th¸o l¾p ®iÒu
chØnh vµ phôc håi chi tiÕt, tæng thµnh cña «t«.
Ph©n lo¹i chi tiÕt, chi tiÕt c¬ b¶n, chi tiÕt chÝnh vµ tæng thµnh ®îc söa
ch÷a t¬ng øng trong b¶ng sau:
Tªn tæng thµnh Tªn ct c¬ b¶n Tªn chi tiÕt chÝnh
N¾p xi lanh, trôc khuûu, trôc cam, b¸nh
§éng c¬ vµ ly hîp Th©n ®éng c¬
®µ, hép b¸nh ®µ.
Hép sè chÝnh vµ hép N¾p hép sè, trôc s¬ cÊp, trôc thø cÊp,
Vá hép sè
sè phô trôc trung gian, çc b¸nh r¨ng.
Trôc çc ®¨ng èng trôc çc ®¨ng MÆt bÝch çc ®¨ng, æ trôc then hoa
èng b¹c b¸n trôc, vá TLC, gèi ®ì bi b¸nh
CÇu chñ ®éng Vá cÇu r¨ng chñ ®éng, hép vi sai, moay ¬ tang
trèng hoÆc ®Üa b¸nh xe.
Bé ngâng quay l¸i, moay ¬ b¸nh xe, tang
Trôc tríc DÇm trôc tríc
trèng hoÆc ®Üa phanh.
Trôc vÝt v« tËn hoÆc thanh r¨ng, trôc
C¬ cÊu l¸i Hép tay l¸i b¸nh r¨ng, trôc con l¨n vµ côm c¬ cÊu trî
lùc.
Buång l¸i «t« t¶i vµ
Khung, buång l¸i N¾p che ®éng c¬, çnh cöa buång l¸i
th©n «t« con
Th©n «t« kh¸ch, Khung chÝnh, Sµn xe, dÇm däc, dÇm ngang, xµ ngang,
thïng «t« t¶i, khung thïng «t« mâ nhÝp.
«t« con
27
Th©n xi lanh, vá Th©n b¬m, pitt«ng, çnh b¬m.

HÖ thèng thuû lùc hép trÝch c«ng
suÊt
Mét chÕ ®é b¶o dìng söa ch÷a hoµn chØnh bao gåm 5 néi dung sau:
a) H×nh thøc b¶o dìng vµ söa ch÷a.
* Çc cÊp b¶o dìng kü thuËt: BDHN vµ BD§K.
- BDHN: do l¸i xe, phô xe hoÆc c«ng nh©n trong tr¹m b¶o dìng chÞu tr¸ch
nhiÖm vµ ®îc thùc hiÖn tríc hoÆc sau khi xe ®i ho¹t ®éng hµng ngµy, còng
nh trong thêi gian vËn hµnh, bao gåm çc c«ng viÖc: kiÓm tra, chÈn ®o¸n, b«i
tr¬n vµ lµm s¹ch.
- BD§K: do c«ng nh©n trong tr¹m b¶o dìng chÞu tr¸ch nhiÖm vµ ®îc thùc hiÖn
sau mét chu k× ho¹t ®éng cña «t« ®îc x¸c ®Þnh b»ng qu·ng ®êng xe ch¹y hoÆc
thêi gian khai th¸c.
Néi dung BD§K: C«ng t¸c tiÕp nhËn «t« vµo tr¹m b¶o dìng; kiÓm tra, chÈn
®o¸n, xiÕt chÆt vµ ®iÒu chØnh çc côm, tæng thµnh, hÖ thèng trªn «t«.
* Çc cÊp söa ch÷a: bao gåm SCN vµ SCL.
- SCN: lµ nh÷ng lÇn söa ch÷a çc chi tiÕt kh«ng ph¶i c¬ b¶n trong tæng thµnh,
hÖ thèng nh»m lo¹i trõ hoÆc kh¾c phôc çc h háng, sai lÖch ®· x¶y ra trong qu¸
tr×nh sö dông «t«. Çc c«ng viÖc ®ã ®îc thùc hiÖn ë çc tr¹m hoÆc xëng b¶o d-
ìng kü thuËt, söa ch÷a «t«.
- SCL: chia lµm 02 lo¹i.
+ SCL tæng thµnh lµ söa ch÷a phôc håi çc chi tiÕt c¬ b¶n, chi tiÕt chÝnh
cña tæng thµnh ®ã.
+ SCL «t« lµ söa ch÷a, phôc håi tõ 5 tæng thµnh trë lªn hoÆc söa ch÷a
®ång thêi ®éng c¬ vµ khung xe.
b) Chu k× b¶o dìng ®Þnh k× vµ ®Þnh ng¹ch SCL.
Chu k× b¶o dìng ®Þnh kú ®îc tÝnh b»ng qu·ng ®êng xe ®i ®îc hoÆc
thêi gian sö dông cña «t« tÝnh tõ lÇn b¶o dìng tríc, tuú theo ®Þnh ng¹ch nµo
®Õn tríc.
VÝ dô: NÕu lÞch b¶o dìng cho mét chi tiÕt nµo ®ã nªu ra lµ 40.000km hay 24
th¸ng, viÖc b¶o dìng sÏ ®Õn h¹n t¹i thêi ®iÓm mét trong hai ®iÒu kiÖn tháa
m·n.
28
§Þnh ng¹ch SCL lµ qu·ng ®êng xe ch¹y (km) gi÷a çc lÇn SCL.
c) Néi dung thao t¸c cña mét cÊp b¶o dìng kü thuËt vµ söa ch÷a «t«.
Ph¶i quy ®Þnh néi dung thao t¸c øng víi çc cÊp b¶o dìng vµ SCL. Néi
dung thao t¸c cña cÊp b¶o dìng cao h¬n bao gåm néi dung thao t¸c cña cÊp thÊp
h¬n.
d) §Þnh møc thêi gian xe n»m b¶o dìng söa ch÷a.
Lµ quy ®Þnh thêi gian xe ®îc n»m trong xëng b¶o dìng – söa ch÷a.
+ B¶o dìng hµng ngµy tÝnh theo giê c«ng.
+ B¶o dìng ®Þnh k× vµ SCL tÝnh theo ngµy c«ng.
e) §Þnh møc khèi lîng lao ®éng cho mét lÇn vµo cÊp b¶o dìng hoÆc söa ch÷a.
Khèi lîng lao ®éng ®îc tÝnh theo giê c«ng.
5) Nh÷ng c«ng viÖc chÝnh cña b¶o dìng kü thuËt «t«.
Tuú theo tõng cÊp b¶o dìng kü thuËt mµ nã cã nh÷ng néi dung kh¸c nhau,
song nã vÉn ph¶i gåm çc c«ng viÖc sau:
- Lµm s¹ch.
- KiÓm tra vµ chÈn ®o¸n kü thuËt: kiÓm tra çc mèi ghÐp, lîng níc lµm m¸t vµ
dÇu b«i tr¬n; chÈn ®o¸n t×nh tr¹ng kü thuËt çc chi tiÕt, tæng thµnh vµ toµn bé
«t«.
- §iÒu chØnh vµ xiÕt chÆt: c¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm tra vµ chÈn ®o¸n.
- C«ng viÖc b«i tr¬n: NÕu thiÕu th× bæ xung, cßn biÕn xÊu qu¸ tiªu chuÈn th×
thay.
- C«ng viÖc vÒ lèp xe: kiÓm tra ®é mßn cña lèp xe, nÕu cÇn thiÕt cã thÓ ®æi
chÐo.
- Nhiªn liÖu vµ níc lµm m¸t.
4.2.Çc ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh chu kú b¶o dìng kü thuËt.
1) Xu híng ph¸t triÓn chung cña chÕ ®é BDKT.
Cïng víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ chÕ t¹o «t«, chÕ ®é b¶o dìng vµ söa
ch÷a ®îc ph¸t triÓn theo çc híng sau:
- KÐo dµi chu k× b¶o dìng vµ söa ch÷a lín nh»m gi¶m chi phÝ BDSC,
t¨ng hiÖu qu¶ khai th¸c, gi¶m gi¸ thµnh.
- Ph¸t triÓn c«ng t¸c chÈn ®o¸n kü thuËt ®Ó phßng ngõa vµ ng¨n chÆn h
háng.
29
- T¨ng khèi lîng c«ng viÖc cho b¶o dìng kü thuËt nh»m gi¶m chi phÝ cho
c«ng t¸c söa ch÷a.
- H¹n chÕ c«ng t¸c th¸o l¾p ®Ó gi¶m sai lÖch khi l¾p r¸p. TiÕn hµnh
thay thÕ chi tiÕt, tæng thµnh.
2) Kh¸i niÖm vÒ chu k× b¶o dìng kü thuËt hîp lý.
Chu k× b¶o dìng kü thuËt hîp lý khi ®¶m b¶o cho ph¬ng tiÖn cã ®é tin
cËy vµ tuæi bÒn sö dông cao nhÊt, trong khi ®ã thêi gian xe n»m vµ chi phÝ
cho b¶o dìng lµ nhá nhÊt.
3) Çc ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh chu k× b¶o dìng kü thuËt.
a) Ph¬ng ph¸p t¬ng tù vµ hiÖu chØnh.
X¸c ®Þnh chu k× b¶o dìng kü thuËt b»ng çch so s¸nh víi çc tiªu chuÈn
hoÆc víi m« h×nh mÉu ®· cã ë çc nhµ m¸y sau ®ã hiÖu chØnh b»ng thùc
nghiÖm.
§©y lµ ph¬ng ph¸p gÇn ®óng dïng ®Ó thö nghiÖm s¬ bé vµ hiÖu chØnh
cña çc nhµ m¸y.
b) Ph¬ng ph¸p quan s¸t h×nh d¸ng bªn ngoµi.
Khi «t« lµm viÖc trong nh÷ng m«i trêng khai th¸c cô thÓ, b»ng çch quan
s¸t bªn ngoµi ®¸nh gi¸ ®îc møc ®é bôi bÈn ®Ó x¸c ®Þnh chu k× vµ khèi lîng
c«ng viÖc cña çc nguyªn c«ng lµm s¹ch.
Quan s¸t h×nh d¸ng bªn ngoµi cña çc mèi ghÐp, cÆp ma s¸t, mµu s¾c vµ
®é nhít cña vËt liÖu b«i tr¬n, lÊy lµm c¨n cø x¸c ®Þnh chu k× thay dÇu, b¬m
mì, xiÕt chÆt çc mèi ghÐp.
Ph¬ng ph¸p cho kÕt qu¶ ®Þnh tÝnh nªn ph¹m vi øng dông kh«ng cao.
c) Ph¬ng ph¸p dù ®o¸n quy luËt thay ®æi tr¹ng th¸i kü thuËt.
Dù ®o¸n quy luËt thay ®æi tr¹ng th¸i kü thuËt cña çc mèi ghÐp, côm chi
tiÕt theo d¹ng sau:
y = a0 + a1l + a2l2 + ..+ anln
Trong ®ã:
y- th«ng sè ®Æc trng cho tr¹ng th¸i kü thuËt cña mèi ghÐp, côm chi tiÕt.
l- hµnh tr×nh xe ch¹y (km).
a0 – th«ng sè tr¹ng th¸i kü thuËt ban ®Çu.
ai ( i= 1,2,,.n) - çc hÖ sè ®îc x¸c ®Þnh b»ng thùc nghiÖm.
30
NÕu biÕt gi¸ trÞ cho phÐp cña th«ng sè y ( KH [y]) th× ta x¸c ®Þnh ®îc l0 nÕu
li> l0 th× yi > [y]; l0 gäi lµ chu k× b¶o dìng kü thuËt giíi h¹n theo ®iÒu kiÖn kü
thuËt, nã phô thuéc vµo ®é chÝnh x¸c cña çc hÖ sè ai.
Gäi ac lµ cêng ®é lín nhÊt cña sù thay ®æi th«ng sè tr¹ng th¸i kü thuËt øng víi
møc x¸c suÊt tin cËy pc th× mäi ai ac vµ P { ai  ac}  Pc.
ac ®îc x¸c ®Þnh theo d¹ng ®êng cong ph©n phèi thùc nghiÖm:
Trong ®ã:
- cêng ®é trung b×nh cña sù thay ®æi th«ng sè tr¹ng th¸i kü thuËt ®îc
x¸c ®Þnh tõ ®êng cong ph©n phèi thùc nghiÖm.
- hÖ sè biªn ®é.
Ph¬ng ph¸p nµy dïng ®Ó x¸c ®Þnh chu k× b¶o dìng cho çc chi tiÕt, tæng
thµnh cã sù thay ®æi tr¹ng th¸i kü thuËt râ nÐt nh: çc c«ng viÖc ®iÒu chØnh
( phanh, ly hîp, gãc ®Æt b¸nh xe, .. ) lµm s¹ch vµ mét sè c«ng viÖc vÒ dÇu mì.
d) Ph¬ng ph¸p x¸c suÊt.
Ph¬ng ph¸p nµy x¸c ®Þnh chu k× b¶o dìng kü thuËt theo møc x¸c suÊt
kh«ng h háng cña çc côm tæng thµnh «t«.
P{li  l0}  (1-Pc)
Pc – X¸c suÊt cho phÐp kh«ng háng.
l0 – Chu k× b¶o dìng kü thuËt ®îc x¸c ®Þnh nh sau:
l0 = .
Trong ®ã:
- hµnh tr×nh trung b×nh kh«ng h háng, x¸c ®Þnh tõ ®êng cong ph©n
phèi thùc nghiÖm x¸c suÊt kh«ng háng.
- hÖ sè chu k× b¶o dìng.
Ph¬ng ph¸p nµy thêng dïng x¸c ®Þnh chu k× b¶o dìng chi çc chi tiÕt,
tæng thµnh kh«ng cã kh¶ n¨ng x¸c ®Þnh sù thay ®æi liªn tôc çc th«ng sè tr¹ng
th¸i kü thuËt theo hµnh tr×nh xe ch¹y nh: çc côm chi tiÕt b¾t nèi, çc nguyªn
c«ng kiÓm tra xiÕt chÆt, ®iÒu chØnh hÖ thèng an toµn ch¹y xe.
Hai ph¬ng ph¸p trªn, ®Ó lo ®îc hîp lý th× cÇn chän chÝnh x¸c Pc. NÕu Pc
qua lín th× l0 qu¸ nhá lµm t¨ng chi phÝ vµ gi¸ thµnh b¶o dìng, gi¶m tuæi thä do
31
th¸o l¾p qu¸ nhiÒu. Ngîc l¹i, lµm gi¶m ®é tin cËy vµ t¨ng chi phÝ söa ch÷a.
Theo thùc nghiÖm vµ kinh nghiÖm:
+ Pc= 0,9  0,95 cho çc côm chi tiÕt vµ mèi ghÐp ¶nh hëng ®Õn an toµn vµ
søc khoÎ con ngêi.
+ Pc= 0,85  0,9 cho çc côm chi tiÕt vµ tæng thµnh cßn l¹i.
e) Ph¬ng ph¸p kinh tÕ- kü thuËt.
Çc ph¬ng ph¸p trªn míi chØ ®Ò cËp tæng qu¸t çc chi tiªu kü thuËt mµ
cha ®Ò cËp ®Õn chi tiªu kinh tÕ nh chi phÝ chê b¶o dìng vµ söa ch÷a «t«. Ph-
¬ng ph¸p kinh tÕ - kü thuËt sÏ kh¾c phôc nhîc ®iÓm trªn th«ng qua çc chi phÝ
riªng cho b¶o dìng vµ söa ch÷a.
Tæng chi phÝ cho b¶o dìng vµ söa ch÷a:
C = CI + CII ( ®/km)
Trong ®ã:
CI – chi phÝ riªng cho BDKT; CI = A/l ( ®/km)
CII – chi phÝ riªng cho söa ch÷a; CII = B/L (®/km)
A- chi phÝ cho c«ng viÖc BDKT (®);
B - chi phÝ cho c«ng viÖc söa ch÷a (®);
l- chu k× b¶o dìng kü thuËt (km);
L - chu k× söa ch÷a (km).
Hai hµm CI vµ CII cã d¹ng hypecbol, nªn khi t¨ng chu k× BDKT (l) sÏ gi¶m
chi phÝ b¶o dìng nhng lîng hao mßn vµ h háng t¨ng, lµm t¨ng chi phÝ söa ch÷a.
Hµnh tr×nh øng víi Cmin chÝnh lµ chu k× b¶o dìng kü thuËt tèi u. NÕu biÕt râ
quan hÖ gi÷a l vµ L ta cã thÓ x¸c ®Þnh chu k× b¶o dìng b»ng gi¶i tÝch.
Trong trêng hîp tæng qu¸t th×:
( ®/km);
Cj – chi phÝ riªng cña yÕu tè thø j ¶nh hëng ®Õn chi phÝ riªng tæng
céng.
Ph¬ng ph¸p nµy, ®îc sö dông réng khi x¸c ®Þnh chu k× b¶o dìng tèi u (l0)
theo tõng lo¹i h×nh c«ng viÖc, c¶ khi cÇn tèi u ho¸ hoÆc so s¸nh ®¸nh gi¸ hiÖu
qu¶ cña çc chÕ ®é b¶o dìng, söa ch÷a nãi chung.
k) Ph¬ng ph¸p kinh tÕ x¸c suÊt.
32
Ph¬ng ph¸p nµy lµ sù tæng hîp cña hai ph¬ng ph¸p nãi trªn. Çc ph¬ng
ph¸p trªn dùa vµo tÝnh chÊt cìng bøc theo chu k× b¶o dìng kü thuËt, cßn ph¬ng
ph¸p nµy dùa trªn c¬ së x¸c ®Þnh ®iÒu kiÖn kinh tÕ kü thuËt, ®Ó tiÕn hµnh
çc t¸c ®éng cìng bøc dù phßng sao cho cã lîi nhÊt.
Chi phÝ riªng ®Ó t¸c ®éng cìng bøc:
Chi phÝ riªng ®Ó tiÕn hµnh söa ch÷a theo yªu cÇu:
Trong ®ã:
F(l)- quy luËt ph©n bè tuæi bÒn;
C - chi phÝ cho mét lÇn söa ch÷a theo yªu cÇu;
l- hµnh tr×nh xe ch¹y.
p – x¸c suÊt ®é tin cËy, Cã q = 1- p;
d- chi phÝ cho mét lÇn t¸c ®éng cìng bøc;
lp- hµnh tr×nh giíi h¹n, øng víi x¸c suÊt tin cËy p;
lc- hµnh tr×nh trung b×nh t¸c ®éng cìng bøc;
lc = (1 – p)lp’ + lp.p = lp’.q + lp.p
lp’ – hµnh tr×nh giíi h¹n thùc tÕ.
§iÒu kiÖn kinh tÕ tiÕn hµnh t¸c ®éng cìng bøc cã lîi lµ: c>d vµ C2C1
tøc lµ:
Tõ ®©y ta x¸c ®Þnh ®îc:
(*)
BiÓu thøc (*) cho phÐp x¸c ®Þnh chu k× b¶o dìng tèi u, víi tæng chi phÝ
riªng cho b¶o dìng vµ söa ch÷a nhá nhÊt víi bÊt k× kiÓu ph©n phèi nµo.
Trong 6 ph¬ng ph¸p trªn th× 4 ph¬ng ph¸p sau ®îc sö dông réng r·i h¬n.
NhÊt lµ ph¬ng ph¸p 5 vµ 6 v× nã ®îc gi¶i quyÕt t¬ng ®èi toµn diÖn vµ triÖt
®Ó çc chØ tiªu kinh tÕ – kü thuËt vµ ®é tin cËy.
33
PhÇn II: c«ng nghÖ BDKT «t«
. Ch¬ng I: ThiÕt bÞ c¬ b¶n dïng trong BDKT vµ söa ch÷a thêng xuyªn
ThiÕt bÞ c¬ b¶n lµ thiÕt bÞ tham gia gi¸n tiÕp vµo çc thao t¸c cña qu¸
tr×nh b¶o dìng – söa ch÷a.
Sö dông çc thiÕt bÞ c¬ b¶n nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l-
îng vµ an toµn lao ®éng. Chñ yÕu lµ çc c«ng viÖc tõ phÝa gÇm xe. Çc thiÕt
bÞ c¬ b¶n bao gåm: HÇm b¶o dìng, cÇu c¹n, thiÕt bÞ n©ng h¹.
1.1. HÇm b¶o dìng.
Lµ thiÕt bÞ v¹n n¨ng, cho phÐp thùc hiÖn ®ång thêi çc c«ng viÖc ë tÊt c¶ çc
phÝa- phæ biÕn ë çc xÝ nghiÖp vËn t¶i.
1. Ph©n lo¹i hÇm.
- Theo çch ra, vµo: hÇm tËn ®Çu, hÇm th«ng qua. §èi víi çc hÇm tËn ®Çu,
sau khi xe tiÕn vµo BD-SC, xe ph¶i lïi ra khái hÇm.
- Theo kÝch thíc hÇm: HÇm réng vµ hÇm hÑp.
- Theo kÕt cÊu: HÇm ë gi÷a hai bªn b¸nh xe, hÇm ë hai bªn b¸nh xe, hÇm n©ng,
hÇm treo b¸nh xe.
HÇm b¶o dìng
HÇm tËn ®Çu HÇm th«ng qua
HÇm hÑp HÇm réng
Gi÷a 2 bx Hai bªn c¹nh CÇu n©ng Treo bx
Cã hµo th«ng qua §éc lËp
34
2. CÊu t¹o cña hÇm.

- HÇm hÑp: lµ lo¹i hÇm cã chiÒu réng nhá h¬n 2 mÐp trong gi÷a hai b¸nh xe .
ChiÒu réng kho¶ng 0,91,1m. KÕt cÊu ®¬n gi¶n, sö dông cho tÊt c¶ çc lo¹i xe
-HÇm réng: chiÒu réng hÇm lín h¬n kho¶ng çch gi÷a 2 mÐp ngoµi b¸nh xe .
HÇm thêng cã chiÒu réng kho¶ng 1,43m. KÕt cÊu hÇm phô thuéc lo¹i xe , çc
trang thiÕt bÞ vµ nhiÖm vô cña hÇm.
ChiÒu dµi hÇm > chiÒu dµi xe tõ 11,2m. Çc lo¹i hÇm cã lèi vµo, cã thÓ
lªn xuèng b»ng cÇu thang.
§Ó ®¶m b¶o an toµn cho xe vµo vµ ra hÇm, hai bªn thµnh hÇm cã gê
thÊp h¬n 15cm. §èi víi hÇm tËn ®Çu, ë cuèi hÇm cã gê ch¾n .
Çc r·nh hÑp song song thêng ®îc nèi th«ng bëi çc rµo ngang, cã chiÒu
réng 12m, chiÒu s©u 2m, cã thÓ hë hoÆc ®Ëy kÝn, ®Ó bè trÝ çc bµn nguéi
hoÆc çc thiÕt bÞ kh¸c phôc vô cho viÖc b¶o dìng gÇm xe.
Trªn thµnh hÇm cã bè trÝ ®Ìn chiÕu s¸ng . HÇm thêng xuyªn ®îc sëi Êm
vµ hót khÝ x¶. HÇm thêng ®îc l¸t g¹ch men, ®¸y hÇm lµm dèc (12)%.
3) ¦u nhîc ®iÓm cña hÇm .
¦u ®iÓm: cña hÇm b¶o dìng lµ tÝnh v¹n n¨ng, cã thÓ tiÕn hµnh ®ång
thêi çc c«ng viÖc díi vµ trªn, ®¶m b¶o an toµn khi lµm viÖc.
Nhîc ®iÓm : kh¶ n¨ng chiÕu s¸ng tù nhiªn kÐm, kh«ng thuËn lîi cho mét
sè c«ng viÖc phÝa díi, chiÕm nhiÒu diÖn tÝch vµ ®Æc biÖt lµ g©y trë ng¹i
cho viÖc quy ho¹ch mÆt b»ng.
1.2 CÇu c¹n
CÇu c¹n t¹o thuËn lîi cho viÖc b¶o dìng söa ch÷a « t«. CÇu c¹n cao kho¶ng
0,71,4m, cã ®é dèc 2025% ®Ó « t« lªn xuèng.
CÇu c¹n cã thÓ lµ cÇu tËn ®Çu hoÆc th«ng qua .
CÇu c¹n cã thÓ cè ®Þnh hoÆc di ®éng. CÇu cã thÓ lµm b»ng gç, kim lo¹i
hoÆc bª t«ng cèt thÐp.
CÇu tËn ®Çu CÇu th«ng qua
¦u ®iÓm: §¬n gi¶n, thuËn tiÖn cho c«ng viÖc b¶o dìng phÝa díi vµ hai bªn .
35
Nhîc ®iÓm: B¸nh xe kh«ng ®îc treo, cÇu chiÕm nhiÒu diÖn tÝch.
1.3 ThiÕt bÞ n©ng h¹.
ThiÕt bÞ n©ng h¹ dïng ®Ó n©ng « t« lªn khái mÆt sµn nhµ xëng víi çc ®é
cao kh¸c nhau, t¹o thuËn lîi cho c«ng viÖc phÝa díi gÇm vµ hai bªn thµnh xe,
kÓ c¶ phÝa trªn xe.
1. Ph©n lo¹i :
- Theo çch dÉn ®éng: dÉn ®éng b»ng tay, b»ng ®iÖn, thuû lùc, khÝ
nÐn.
- Theo çch n©ng xe: lo¹i ®ì b¸nh xe, lo¹i treo b¸nh xe.
- Theo thiÕt bÞ n©ng cã thÓ di ®éng , cè ®Þnh, x¸ch tay.
2.CÊu t¹o :
a) ThiÕt bÞ n©ng cè ®Þnh.
- ThiÕt bÞ thuû lùc kiÓu piston: ThiÕt bÞ n©ng dïng xy lanh thuû lùc, cã tÊm
n©ng g¾n ë ®Çu piston ®Ó n©ng trùc tiÕp vµo b¸nh xe hoÆc khung xe.
Lo¹i nµy thêng cã 1, 2, 3 hoÆc nhiÒu trô n©ng.
* VÝ dô: cÇu n©ng thuû lùc lo¹i bµn, 2 trô:
- ThiÕt bÞ n©ng cè
®Þnh ®iÒu khiÓn
b»ng ®iÖn.
§éng c¬ ®iÖn truyÒn ®éng cho çc tay n©ng qua bé truyÒn xÝch hoÆc
trôc vÝt b¸nh vÝt. Còng cã thÓ dïng ®éng c¬ ®iÖn dÉn ®éng b¬m dÇu ®a vµo
xy lanh thuû lùc vµ c¬ cÊu çp, dÉn ®éng lo¹i nµy cã thÓ 1 trô, 2 trô hoÆc 4 trô.
Xe ®îc n©ng theo kiÓu ®ì b¸nh xe hoÆc treo b¸nh xe.
* VÝ dô: CÇu n©ng lo¹i 2 trô vµ 4 trô:
36
Híng dÉn:
+ §Æt xe vµo gi÷a cÇu n©ng.
+ ChØnh çn bÇn hay tay n©ng vµo vÞ trÝ lµm viÖc.
+ Chó ý sao cho träng t©m cÇu n©ng trïng víi träng t©m cÇu n©ng.
- Lo¹i 2 trô: ®iÒu chØnh gi¸ ®ì cho ®Õn khi xe n»m ngang; lu«n
kho¸ çc tay ®ßn.
- Lo¹i 4 trô: Dïng khèi chÌn b¸nh xe vµ çc c¬ cÊu an toµn.
- Lo¹i bµn: Dïng çc phÇn g¾n thªm vµo bµn n©ng vµ kh«ng
cho phÐp nã nh« ra khái bµn n©ng.
A – lo¹i 2 trô;
B – lo¹i 4 trô;
C – lo¹i bµn n©ng.
- N©ng lªn vµ h¹ xuèng.
+ Lu«n kiÓm tra an toµn tríc khi n©ng lªn hay h¹ xuèng vµ ph¸t tÝn
hiÖu cho ngêi kh¸c biÕt lµ ®ang dïng cÇu n©ng.
+ Khi b¸nh xe ®îc nhÊc khái mÆt ®Êt, h·y kiÓm tra r»ng xe ®· ®îc ®ì
®óng.
+ Kh«ng ®îc n©ng xe cã träng lîng vît qu¸ giíi h¹n cÇu n©ng.
b) CÇu lËt :
37
Dïng ®Ó nghiªn cøu « t« díi çc gãc ®é kh¸c nhau (nhá h¬n 60 0) ®Ó tiÖn
lîi khi thùc hiÖn çc c«ng viÖc b¶o dìng « t« .
CÇu lËt thêng ®îc dÉn ®éng b»ng ®éng c¬ ®iÖn qua bé trôc vÝt - ª cu .
Khi dïng cÇu lËt cÇn chó ý ph¶i th¸o bá ¸c quy khái « t«, lµm kÝn çc lç
®æ dÇu, níc, nhiªn liÖu.
c) KÝch n©ng trong hÇm b¶o dìng :
KÝch n©ng trong hÇm b¶o dìng dïng ®Ó n©ng cÇu tríc hoÆc cÇu sau
cña « t« khi b¶o dìng.
KÝch n©ng cã lo¹i thuû lùc vµ lo¹i c¬ khÝ. Cã lo¹i 1 trô , 2 trô hoÆc 4
trô.
¦u ®iÓm: An toµn ,®¬n gi¶n, ®i l¹i thuËn tiÖn
Nhîc ®iÓm: NÆng nÒ , « t« kh«ng dÞch chuyÓn ®îc trªn hÇm.
38
Ch¬ng ii: thiÕt bÞ c«ng nghÖ dïng trong b¶o dìng kü thuËt söa ch÷a thêng
xuyªn
ThiÕt bÞ c«ng nghÖ lµ thiÕt bÞ tham ra trùc tiÕp vµo çc t¸c ®éng cña
quy tr×nh c«ng nghÖ b¶o dìng – söa ch÷a thêng xuyªn . Bao gåm : ThiÕt bÞ röa
xe, b¨ng chuyÒn, thiÕt bÞ kiÓm tra, ch¹y rµ, thiÕt bÞ tra dÇu mì vµ cÊp ph¸t
nhiªn liÖu.
2.1 ThiÕt bÞ röa xe.
1)C«ng dông vµ ph©n lo¹i.
a) C«ng dung :
ThiÕt bÞ röa xe gióp cho viÖc röa xe ®îc nhanh chãng, thuËn lîi khi ®a
xe vµo röa theo ®Þnh kú hoÆc tríc khi xe vµo cÊp BD-SC. ViÖc nµy nh»m b¶o
vÖ líp s¬n phñ trªn vá xe, h¹n chÕ qóa tr×nh « xi ho¸ çc chi tiÕt do b¸m bïn vµ
®Ó n©ng cao chÊt lîng c«ng t¸c BD-SC.
b) Ph©n lo¹i:
-Theo kÕt cÊu phÇn tö röa xe vµ lµm s¹ch: thiÕt bÞ röa xe ®îc ph©n thµnh
lo¹i giµn phun, lo¹i chæi quÐt, lo¹i hçn hîp giµn phun- chæi quÐt.
- Theo ph¬ng ph¸p dÞch chuyÓn: lo¹i giµn phun ®îc ph©n thµnh :
+ ¤ t« ®øng yªn; vßi phun, giµn phun kh«ng chuyÓn ®éng.
+ ¤ t« chuyÓn ®éng; vßi phun, giµn phun kh«ng chuyÓn ®éng.
+ ¤ t« chuyÓn ®éng; vßi phun, giµn phun chuyÓn ®éng .
+ ¤ t« ®øng yªn; vßi phun, giµn phun chuyÓn ®éng.
ThiÕt bÞ röa xe cã thÓ ®îc bè trÝ kiÓu th«ng qua hoÆc tËn ®Çu.
2) KÕt cÊu vµ nguyªn lý lµm viÖc.
a) Giµn phun.
Giµn phun bao gåm rÊt nhiÒu vßi phun ®îc bè trÝ trªn çc ®êng èng, nãi
chung trong hÖ thèng thuû lùc ®Ó röa phÇn gÇm xe, mÆt ngoµi cña xe vµ çc
b¸nh xe.
Cè ®Þnh L¾c Quay 39
Giµn phun röa gÇm xe

a) b) c) d)
Giµn phun röa mÆt ngoµi cña xe

Cè ®Þnh ch÷ U.
Di ®éng trªn ray.
Di ®éng trªn ray treo.
Cè ®Þnh hai bªn.
KÕt cÊu vßi phun, gãc phun, tèc ®é vµ hµnh tr×nh dÞch chuyÓn, ¸p suÊt
phun phô thuéc lo¹i bÒ mÆt röa. ¸p suÊt phun sÏ ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng röa vµ
tiªu hao dung dÞch röa. ¸p xuÊt röa cã thÓ lµ lo¹i thÊp (26) KG/cm2 hoÆc lo¹i
cao (1020)kG/cm2. PhÇn gÇm dïng ¸p suÊt cao, phÇn vá dïng ¸p suÊt thÊp.
b) Chæi quÐt
a) b)
H×nh 1: röa xe b»ng chæi
quÐt
A
B
A
H×nh 2: Chæi quÐt ®øng
Chæi quÐt cã h×nh d¹ng trô quay quanh trôc cña nã vµ ®îc dÉn ®éng tõ
®éng c¬ ®iÖn. Dung dÞch röa phun tíi bÒ mÆt cÇn röa cña xe b»ng çc vßi
phun trªn khung cña chæi.
40
MÆt ngoµi cña chæi quÐt gåm çc sîi ni l«ng tæng hîp, vµo giai ®o¹n cuèi
cña nã cã d¹ng tua ®Ó t¨ng ch÷ lîng, hiÖu qu¶ röa vµ b¶o vÖ líp s¬n phñ. Khi
lµm viÖc ®êng kÝnh cña chæi kho¶ng (0,71)m , tèc ®é quay (150200)v/p,
c«ng suÊt ®éng c¬ ®iÖn (1,51,7) KW.
§Ó röa phÇn mui vµ nãc xe ngêi ta dïng chæi n»m ngang. Lùc Ðp cña
chæi lªn bÒ mÆt röa lµ träng lîng b¶n th©n nã (h×nh 1.a).
§Ó röa phÇn ®Çu, ®u«i vµ hai bªn thµnh xe ngêi ta dïng çc chæi th¼ng
®øng. Lùc Ðp cña chæi lªn bÒ mÆt röa lµ lùc lß xo khi nÐn hoÆc thuû lùc
(h×nh1.b). TÇm víi cã thÓ thay ®æi hoÆc kh«ng thay ®æi theo yªu cÇu. §Ó röa
kÕt cÊu cña bÒ mÆt tríc vµ sau xe vÞ trÝ chæi quÐt ®øng ®îc bè trÝ xo le
nhau vµ tÇm víi lín h¬n mét nöa chiÒu réng xe (h×nh 2).
§èi víi thiÕt bÞ röa xe dïng chæi quÐt, trªn çc vÞ trÝ th«ng qua th× « t«
chuyÓn ®éng ( tù ch¹y hoÆc trªn b¨ng chuyÒn ).
c)ThiÕt bÞ röa xe hçn hîp
ThiÕt bÞ nµy lµ sù kÕt hîp gi÷a giµn phun vµ chæi quÐt. Mçi phÇn thùc
hiÖn chøc n¨ng t¬ng tù nh tr×nh bµy ë trªn.
2.1 B¨ng chuyÒn .
1)C«ng dông - ph©n lo¹i.
a) C«ng dông.
B¨ng dïng ®Ó di chuyÓn « t« tõ vÞ trÝ nµy sang vÞ trÝ kh¸c trªn çc tuyÕn
BDKT
b) Ph©n lo¹i :
- Theo çc ®Æc tÝnh di ®éng
+ B¨ng chuyÒn ho¹t ®éng liªn tôc víi tèc ®é thÊp: thêng dïng cho çc
tuyÕn röa xe.
+B¨ng chuyÒn ho¹t ®éng cã chu kú: Thêng dïng cho çc vÞ trÝ BD-SC
- Theo ph¬ng ph¸p dÞch chuyÓn
+ Lo¹i ®Èy.
+Lo¹i kÐo.
+Lo¹i n©ng.
2.2KÕt cÊu b¨ng chuyÒn.
a) B¨ng chuyÒn ®Èy.
41
Lo¹i nµy thêng ho¹t ®éng gi¸n ®o¹n cã chu kú thêi gian gi¸n ®o¹n b»ng
thêi gian cña tuyÕn d©y chuyÒn b¶o dìng.
*B¨ng chuyÒn ®Èy thêng.
Gåm çc xe ®Èy nèi víi nhau b»ng xÝch, trªn xe ®Èy cã çc bé phËn ®Èy
trïng vµo cÇu xe tríc hoÆc cÇu xe sau. B¸nh xe « t« l¨n trªn çc r·nh ë hai bªn
hÇm b¶o dìng. ViÖc dÞch chuyÓn çc xe ®Èy vµ xÝch kÐo lµ nhê ®éng c¬
®iÖn, hép gi¶m tèc vµ çc ®Üa .
* B¨ng chuyÒn ®Èy håi quy.
Sè lîng xe ®Èy trªn b¨ng chuyÒn b»ng sè vÞ trÝ trªn d©y chuyÒn b¶o d-
ìng, kho¶ng çch gi÷a hai xe ®Èy b»ng kho¶ng çch gi÷a hai xe trong d©y
chuyÒn. Sau khi ®Èy çc xe « t« vµo ®óng vÞ trÝ, çc xe ®Èy ®îc kÐo lïi vÒ
®Ó ®Èy çc xe tiÕp theo .
Çc xe ®Èy cã khíp b¶n lÒ gËp ®îc ®Ó chui qua çc gÇm xe
b)B¨ng chuyÒn kÐo.
§èi víi çc b»ng chuyÒn kÐo, ngêi ta thêng nèi çc cÇu tríc víi b¨ng
chuyÒn, b»ng d©y çp cã mãc hoÆc nèi thanh ch¾n va ®Ëp víi çp cheo.
B¨ng chuyÒn nµy cã kÕt cÊu ®¬n gi¶n, tiÕt kiÖm n¨ng lîng ®iÖn nhng
thªm çc thao t¸c l¾p vµ thao t¸c mãc çp .
c)B¨ng chuyÒn n©ng.
B¨ng chuyÒn n©ng thêng dïng cho çc tuyÕn b¶o d¬ng cÊp 2.
B¸nh xe ®îc ®Æt ngay trªn b¨ng chuyÒn vµ c¶ « t« cïng chuyÓn ®éng víi
b»ng chuyÒn.
B¨ng chuyÒn n©ng cã lo¹i chuyÓn ®éng däc, cã lo¹i chuyÓn ®éng ngang.
2.3. ThiÕt bÞ kiÓm tra, ch¹y rµ.
1. C«ng dông vµ ph©n lo¹i.
a) C«ng dông.
ThiÕt bÞ kiÓm tra dïng cho môc ®Ých sau:
- §¸nh gi¸ chÊt lîng c«ng t¸c BD-SC.
- X¸c ®Þnh khèi lîng lao ®éng vµ néi dung tríc khi ®a vµo BD-SC.
- §Ó quyÕt ®Þnh cÇn hoÆc kh«ng cÇn BDSC.
ThiÕt bÞ ch¹y rµ ®îc dïng trong çc trêng hîp sau:
- Nghiªn cøu, thÝ nghiÖm.
42
- Phôc vô c«ng t¸c sau khi chÕ t¹o.

- Phôc vô c«ng t¸c sau khi söa ch÷a.
Víi môc ®Ých ph¸t hiÖn sai sãt l¾p r¸p, chÕ t¹o, san ph¼ng çc nhÊp nh«
tiÕp xóc cã chuyÓn ®éng t¬ng ®èi, h×nh thµnh çc bÒ mÆt tiÕp xóc cã lîi
nhÊt, kÐo dµi tuæi bÒn çc tæng thµnh, ®¸nh gi¸ chÊt lîng chÕ t¹o, l¾p r¸p, b¶o
dìng.
V× vËy, trªn thùc tÕ thiÕt bÞ nµy cã hai chøc n¨ng lµ ch¹y rµ vµ kiÓm
nghiÖm.
b) Ph©n lo¹i.
ThiÕt bÞ kiÓm tra, chÈn ®o¸n ®îc ph©n lo¹i theo hai çch th«ng dông
sau:
- Theo møc ®é kiÓm tra, chÈn ®o¸n: kiÓm tra, chÈn ®o¸n s©u vµ kiÓm
tra chÈn ®o¸n n«ng.
- Theo hÖ thèng cÇn kiÓm tra, chÈn ®o¸n:
+ KiÓm tra, chÈn ®o¸n chÊt lîng kÐo.
+ KiÓm tra, chÈn ®o¸n chÊt lîng phanh.
+ KiÓm tra, chÈn ®o¸n gãc ®Æt b¸nh xe dÉn híng.
+ KiÓm tra tr¹ng th¸i kü thuËt ®éng c¬ vµ çc hÖ thèng cña nã.
ThiÕt bÞ ch¹y rµ cã hai lo¹i: ch¹y rµ nguéi vµ ch¹y rµ nãng. Trong hai lo¹i
trªn cã ch¹y rµ cã t¶i vµ kh«ng t¶i.
2. KÕt cÊu vµ nguyªn lý lµm viÖc.
Sau khi l¾p r¸p, çc tæng thµnh cã chøc n¨ng truyÒn lùc ®îc ch¹y rµ nguéi
kh«ng t¶i vµ cã t¶i. §éng c¬ ®îc ch¹y rµ nguéi kh«ng t¶i vµ ch¹y rµ nãng kh«ng
t¶i vµ cã t¶i.
a) Ch¹y rµ ngu«i.
Mq Mp
n Tæng thµnh C¬ cÊu
§éng
§ C ®iÖn H.sè c¬ ®iÖn
cÇn ch¹ y ra g©y t¶i
ch¹y KN rµ.
Trong qu¸ tr×nh ch¹y rµ cã t¶i th× çc chÕ ®é t¶i sÏ ®îc t¹o ra nhê thiÕt bÞ chÊt
t¶i.
b) Ch¹y rµ nãng.
KN § éng c¬
§ C ®iÖn H.sè
n cÇn ch¹ y ra
43
Mp Mq
Ch¹y rµ nãng chØ thùc hiÖn ®èi víi ®éng c¬, ®éng c¬ tù næ m¸y.
Th«ng thêng kÕt hîp ch¹y rµ nãng trªn b¨ng ch¹y rµ nguéi nhng nèi víi
®éng c¬ ®iÖn. §èi víi ch¹y rµ cã t¶i th× m«men ®îc truyÒn tõ ®éng c¬ ®Õn
thiÕt bÞ chÊt t¶i.
44
Ch¬ng III: ThiÕt kÕ quy tr×nh BDKT.

ViÖc thiÕt kÕ quy tr×nh b¶o dìng nh»m n©ng cao chÊt lîng BDKT, tiÕt kiÖm
nguyªn, nhiªn vËt liÖu vµ tËn dông giê c«ng lao ®éng, gi¶m giê xe n»m vµ chi
phÝ cho BDKT.
3.1. Nh÷ng t liÖu cÇn thiÕt khi lËp quy tr×nh BDKT.
1. Nh÷ng t liÖu vÒ tæ chøc s¶n xuÊt.
- Sè kiÓu, lo¹i ph¬ng tiÖn cÇn b¶o dìng.
- Sè lo¹i xe cña mét lo¹i cÇn b¶o dìng ®èi víi mçi cÊp b¶o dìng ngµy ®ªm.
- Møc ®é u tiªn kh¸c gi÷a thêi gian xe n»m vµ chi phÝ s¶n xuÊt.
- Tr×nh ®é, sè lîng, cÊp bËc thî vµ møc ®é chuyªn m«n ho¸ cña c«ng nh©n.
- Trang thiÕt bÞ vµ t×nh tr¹ng cung cÊp vËt t, nguyªn nhiªn vËt liÖu.
Ba môc ®Çu ®Æc trng cho nhu cÇu cÇn gi¶i quyÕt, hai môc sau ®Æc tr-
ng cho kh¶ n¨ng cã thÓ trong mét ®iÒu kiÖn cô thÓ.
2. Nh÷ng t liÖu vÒ kü thuËt.
- ChÕ ®é b¶o dìng kü thuËt vµ söa ch÷a hiÖn hµnh.
- T×nh h×nh sö dông ph¬ng tiÖn thùc tÕ vµ ®Æc ®iÓm khai th¸c.
- Xu híng ph¸t triÓn chung vÒ b¶o dìng söa ch÷a.
- §Æc tÝnh kü thuËt cña çc côm, hÖ thèng nh: Çc b¶n vÏ l¾p, tiªu chuÈn kü
thuËt, chÕ ®é l¾p r¸p, m«men xiÕt mèi ghÐp, th«ng sè vµ gi¸ trÞ kiÓm tra
®iÒu chØnh.
- Lo¹i vµ sè lîng nguyªn nhiªn vËt liÖu cÇn thay thÕ vµ sö dông.
3.2. Thø tù vµ néi dung thiÕt kÕ quy tr×nh b¶o dìng kü thuËt.
1. Lùa chän ph¬ng ¸n tæ chøc s¶n xuÊt.
Çc gi¶i ph¸p tæ chøc s¶n xuÊt khai th¸c kh¸c nhau sÏ thùc hiªn néi dung
b¶o dìng kü thuËt theo mét tr×nh tù, ph¬ng thøc rÊt kh¸c nhau.
Mçi gi¶i ph¸p tæ chøc s¶n xuÊt bao gåm hai vÊn ®Ò chÝnh: ph¬ng ph¸p
tæ chøc s¶n xuÊt trªn vÞ trÝ vµ ph¬ng ph¸p tæ chøc s¶n xuÊt theo nhãm c«ng
nh©n.
+ VÞ trÝ chuyªn m«n ho¸ vµ vÞ trÝ v¹n n¨ng.
+ Nhãm c«ng nh©n chuyªn m«n ho¸ vµ c«ng nh©n v¹n n¨ng.
2. X©y dùng çc chØ tiªu kü thuËt cña quy tr×nh.
45
Víi çc gi¶i ph¸p tæ chøc s¶n xuÊt ®· lùa chän ®Ó x©y dùng çc chØ tiªu
kü thuËt cÇn lÇn lît tiÕn hµnh theo çc bíc sau:
- Lùa chän vµ ph©n bè ®Þnh møc thêi gian vµ nh©n lùc.
+ Nghiªn cøu néi dung b¶o dìng kü thuËt çc cÊp.
+ Nghiªn cøu b¶n vÏ kÕt cÊu ®Ó ph©n nhãm vµ x¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p
th¸o l¾p cÇn thiÕt khi b¶o dìng.
Sau khi ®· tiÕn hµnh çc bíc trªn, c¨n cø vµo tæ chøc s¶n xuÊt ®· chän,
tÝnh chÊt phøc t¹p, møc ®é, tÝnh n¨ng cña tõng phÇn viÖc, tiÕn hµnh lùa chän
®Þnh møc thêi gian b¶o dìng chung vµ ph©n bæ cho tõng c«ng viÖc cô thÓ (cã
tÝnh ®Õn sè lîng c«ng nh©n, cÊp bËc thî cÇn thiÕt ë tõng c«ng ®o¹n)
- X¸c ®Þnh çc tiªu chuÈn kü thuËt, çc th«ng sè, gi¸ trÞ kiÓm tra vµ ®iÒu
chØnh.
3. Lùa chän çc trang thiÕt bÞ c¬ b¶n vµ trang thiÕt bÞ c«ng nghÖ.
Ph¶i phï hîp c¶ vÒ kiÓu lo¹i vµ sè lîng, víi gi¶i ph¸p tæ chøc s¶n xuÊt ®·
lùa chän, víi lo¹i xe vµ kh¶ n¨ng cã thÓ huy ®éng cña xÝ nghiÖp.
4. X©y dùng s¬ ®å c«ng nghÖ cña quy tr×nh b¶o dìng.
- S¬ ®å ph¶i chØ râ thêi ®iÓm ®èi tîng b¾t ®Çu t¸c ®éng vµ thêi ®iÓm
®èi tîng kÕt thóc t¸c ®éng b¶o dìng kü thuËt. §ång thêi trªn s¬ ®å cÇn chØ râ
thêi gian, thø tù hoµn thµnh çc c«ng viÖc th¸o l¾p, b¶o dìng, kiÓm tra, ®iÒu
chØnh.
- VÒ h×nh thøc, s¬ ®å c«ng nghÖ cña quy tr×nh b¶o dìng ®îc tr×nh bµy
theo h×nh thøc, ®iÓm b¾t ®Çu vµ ®iÓm kÕt thóc ®Òu lµ tæng thµnh hoÆc
côm tæng thµnh hoµn chØnh. Ph¬ng ph¸p nµy vÒ h×nh thøc gièng víi s¬ ®å
c«ng nghÖ th¸o l¾p khi söa ch÷a kÕt hîp l¹i. Tuy nhiªn vÒ néi dungviÖc b¶o d -
ìng kh«ng thùc hiÖn cho tÊt c¶ çc chi tiÕt.
5. TiÕn hµnh b¶o dìng kü thuËt mÉu theo s¬ ®å ®· lËp.
Tõ bíc 1 ®Õn bíc 4 thùc chÊt chØ lµ dù tÝnh vµ ph¸c th¶o. §Ó quy tr×nh
cã thÓ thùc hiÖn ®îc cÇn kiÓm nghiÖm qua bíc nµy.
Tæ chøc mét nhãm c«ng nh©n nh tÝnh to¸n, tiÕn hµnh thùc hiÖn theo s¬
®å ®· lËp, thùc hiÖn theo ph¬ng ph¸p bÊm giê tõng phÇn viÖc ®Ó ®iÒu
chØnh l¹i çc dù tÝnh ban ®Çu.
6. LËp phiÕu c«ng nghÖ
46
S¬ ®å c«ng nghÖ vµ phiÕu c«ng nghÖ lµ hai v¨n b¶n chÝnh thøc vµ
®Çy ®ñ cña mét quy tr×nh b¶o dìng kü thuËt. Trong phiÕu c«ng nghÖ cÇn chØ
râ thø tù, vÞ trÝ, chi tiÕt néi dung thao t¸c, trang thiÕt bÞ sö dông, tiªu chuÈn kü
thuËt, sè lîng vµ cÊp bËc thî, thêi gian hoµn thµnh tõng c«ng viÖc vµ c¶ d©y
truyÒn.
7. ThiÕt kÕ dông cô chuyªn dïng sö dông trong qu¸ tr×nh hoÆc tèi u ho¸
qu¸ tr×nh.
Tuú theo ®iÒu kiÖn vµ yªu cÇu cô thÓ, bíc nµy cã thÓ cã hoÆc kh«ng
khi thiÕt kÕ qu¸ tr×nh b¶o dìng kü thuËt.<6 hay 7 bíc>
47
Ch¬ng iv: KiÓm tra, chÈn ®o¸n, b¶o dìng kü thuËt ®éng c¬ «t«.
4.1. H háng, biÕn xÊu tr¹ng th¸i kü thuËt ®éng c¬ «t«.
Nh÷ng th«ng sè ®Ó ®¸nh gi¸ chung t×nh tr¹ng kü thuËt cña ®éng c¬ «t«
gåm: c«ng suÊt, m«men xo¾n, tèc ®é trôc khuûu n e, møc tiªu hao nhiªn liÖu.
Trong qu¸ tr×nh sö dông, do cã hao mßn nªn çc th«ng sè ®ã biÕn ®æi.
Ngoµi nh÷ng th«ng sè chung ë trªn, cßn cã nh÷ng th«ng sè riªng ®Ó ®¸nh
gi¸ h háng vµ biÔn xÊu t×nh tr¹ng kü thuËt nh: gi¶m ®é kÝn buång ch¸y, gi¶m
kh¶ n¨ng lµm m¸t, gi¶m chÊt lîng n¹p hçn hîp c«ng t¸c vµ th¶i khÝ x¶, t¨ng tæn
hao c¬ khÝ.
1. Gi¶m ®é kÝn buång ch¸y.
Lµm gi¶m ¸p suÊt cuèi k× ch¸y (Pc), gi¶m m«men xo¾n Me, gi¶m c«ng
suÊt cã Ých Ne, t¨ng suÊt tiªu hao nhiªn liÖu ge.
Nguyªn nh©n:
- N¾p m¸y vµ th©n m¸y kh«ng kÝn khÝt v× çc ®ai èc láng hoÆc n¾p
m¸y vªnh.
- Xupap vµ ®Õ xupap kh«ng kÝn, khe hë nhiÖt qu¸ nhá, xupap mßn
kh«ng ®Òu, t¸n bÞ rç, cã muéi than b¸m vµo.
- Khe hë l¾p ghÐp gi÷a piston- xÐc m¨ng- xi lanh t¨ng lªn v× bÞ mßn
nhiÒu, khe hë miÖng vßng g¨ng t¨ng lªn, h¬i trong buång ch¸y bÞ lät
xuèng çcte dÇu.
2. Gi¶m kh¶ n¨ng lµm m¸t.
Ngoµi nh÷ng h háng quan s¸t thÊy nh: d©y ®ai dÉn ®éng bÞ ®øt, g·y
çnh qu¹t, nøt kÐt níc cßn cã thÓ do çc nguyªn nh©n;
- §ai dÉn ®éng bÞ trïng lµm gi¶m n¨ng suÊt b¬m níc, qu¹t giã.
- CÆn níc ngng ®äng trong hÖ thèng lµm m¸t lµm gi¶m kh¶ n¨ng truyÒn
nhiÖt.
Khi kh¶ n¨ng lµm m¸t gi¶m dÉn ®Õn nãng m¸y, níc bÞ s«i, ®éng c¬ bÞ
mßn nhiÒu, chi phÝ dÇu nhên vµ nhiªn liÖu t¨ng lªn g©y ra hiÖn tîng “kÝch
næ”.
3. Gi¶m chÊt lîng n¹p hçn hîp c«ng t¸c vµ th¶i khÝ x¶.
C¬ cÊu phèi khÝ ®îc thiÕt kÕ sao cho ®¶m b¶o n¹p hçn hîp khÝ vµ th¶i
khÝ x¶ lµ tèt nhÊt. Trong quy tr×nh sö dông, çc chi tiÕt cña c¬ cÊu nµy bÞ
mßn lµm cho xupap ®ãng kh«ng kÝn, hµnh tr×nh n©ng cña xupap kh«ng ®óng,
48
thêi gian më cña xupap kh«ng hîp lý lµm gi¶m chÊt lîng n¹p hçn hîp c«ng t¸c vµ
th¶i khÝ x¶.
4. T¨ng tæn hao c¬ khÝ.
Sù tæn hao c¬ khÝ ®îc ®¸nh gi¸ qua sù gi¶m hiÖu suÊt c¬ khÝ. Nguyªn
nh©n chñ yÕu lµ do çc khe hë l¾p ghÐp gi÷a çc cÆp chi tiÕt tiÕp xóc t¨ng lªn
do bÞ mßn, chÊt lîng b«i tr¬n kÐm do dÇu bÈn, çc phÇn tö läc dÇu bÞ bÈn,
trong dÇu cã nhiÒu h¹t mµi.
4.2. KiÓm tra, chÈn ®o¸n vµ b¶o dìng kü thuËt ®éng c¬.
1. ChÈn ®o¸n t×nh tr¹ng kü thuËt ®éng c¬.
a) ChÈn ®o¸n theo kinh nghiÖm.
+ Quan s¸t mÇu s¾c khÝ x¶.
- Xanh ra trêi: t×nh tr¹ng kü thuËt ®ñ tèt.
- Tr¾ng: hë hoÆc thñng ®Öm n¾p m¸y, hë hÖ thèng cung cÊp nhiªn liÖu.
- §en: piston- vßng g¨ng- xi lanh mßn nhiÒu, xupap kªnh dÇu xôc lªn buång
ch¸y, hÖ thèng cung cÊp nhiªn liÖu bÞ háng.
+ Quan s¸t ch©n bugi ®¸nh löa.
- MÇu n©u nh¹t vµ kh«: ®éng c¬ lµm viÖc b×nh thêng.
- MÇu tr¾ng: Nãng m¸y, ch©n nÕn ®iÖn bÞ ch¸y do gãc ®¸nh löa sím
kh«ng hîp lý. Cã thÓ bÞ háng hÖ thèng lµm m¸t vµ cung cÊp nhiªn liÖu.
- MÇu ®en vµ kh«: Do dÇu lät vµo buång ch¸y.
- MÇu ®en vµ ít: do kh«ng cã tia löa.
+ Quan s¸t h¬i ë n¾p ®æ dÇu hoÆc lç th«ng giã: NÕu cã nhiÒu khãi tho¸t ra ë
®©y tøc lµ côm piston –xÐc m¨ng- xi lanh mßn nhiÒu.
+ Theo dâi tiªu hao dÇu nhên: Víi ®éng c¬ lµm viÖc b×nh thêng th× lîng dÇu
nhên tiªu hao kho¶ng 0.3  0.5 % lîng tiªu hao nhiªn liÖu. NÕu t¨ng ®Õn 45%
th× ph¶i söa ch÷a ®éng c¬.
b) §o ¸p suÊt cuèi k× nÐn Pe.
Pe phô thuéc vµo tr¹ng th¸i côm piston- xÐc m¨ng- xi lanh, khe hë l¾p
ghÐp, khe hë miÖng vßng g¨ng g©y gi¶m Pe; ®é kÝn khÝt gi÷a n¾p m¸y,
®Öm, th©n m¸y; ®é kÝn khÝt gi÷a xupap vµ ®Õ; ®é nhít dÇu b«i tr¬n; nhiÖt
®é ®éng c¬; tèc ®é quay trôc khuûu ( ne cao dÉn ®Õn Pe t¨ng lªn); tØ sè nÐn
cña ®éng c¬.
49
§Ó ®o ¸p suÊt cuèi k× nÐn ( Pe) ngêi ta dïng thiÕt bÞ ®o ¸p suÊt (¸p lùc
kÕ). Cã nhiÒu lo¹i, kh¸c nhau ë giíi h¹n ®o vµ çch lµm kÝn.
*ThiÕt bÞ ®o ¸p suÊt.
1- Tay cÇm. 2
2- §ång hå. 1 3
3- Van 1 chiÒu.
4- §êng èng.
4
5- §Çu cao su lµm kÝn.
Néi dung vµ çch thøc tiÕn hµnh ®o. 5
- KiÓm tra ®é nhít cña dÇu b«i tr¬n sö dông ®óng quy ®Þnh víi
®éng c¬ kiÓm tra.
- Cho ®éng c¬ næ m¸y chõng 10 phót ®Ó ®¹t nhiÖt ®é tiªu chuÈn ( 80
90)0C.
- T¾t m¸y vµ th¸o bugi hay vßi phun cña tÊt c¶ çc xi lanh.
- LÇn lît Ên ®Çu cao su 5 cña thiÕt bÞ ®o vµo tõng lç bugi hay lç vßi phun
vµ dïng m¸y khëi ®éng ®Ó quay ®éng c¬ víi tèc ®é 200v/p, ®ång thêi
më hoµn toµn bím ga.
¸p suÊt tiªu chuÈn ®îc tÝnh theo c«ng thøc:
[Pe] = 1.55 -2.35 (KG/cm2)
 tØ sè nÐn cña ®éng c¬ cÇn kiÓm tra.
NÕu ®é kÝn buång ch¸y ®¶m b¶o th× ¸p suÊt ®o ®îc kh«ng nhá h¬n
20%Pe vµ ®é chªnh lÖch ¸p suÊt cuèi k× nÐn gi÷a çc xi lanh díi 1KG/cm2 ®èi
víi ®éng c¬ x¨ng vµ díi 2 KG/cm2 ®èi víi ®éng c¬ diezel.
NÕu ¸p suÊt ®o ®îc nhá h¬n 20%[Pe] th× ta tiÕn hµnh t×m nguyªn nh©n
cô thÓ b»ng ph¬ng ph¸p lo¹i trõ.
- §æ ( 20  25)cm3 dÇu nhên vµo xi lanh vµ ®o l¹i, nÕu ¸p suÊt t¨ng lªn th×
do vßng g¨ng – xi lanh bÞ mßn. Ngîc l¹i nÕu kh«ng t¨ng do khe hë ®Öm
n¾p m¸y hoÆc xupap.
- §Ó x¸c ®Þnh khe hë ®Öm n¾p m¸y cã thÓ b«i níc xµ phßng hoÆc kÕt
hîp dïng èng nghe.
¦u diÓm: ThiÕt bÞ ®¬n gi¶n, dÔ sö dông.
Nhîc ®iÓm: §é chÝnh x¸c kÐm.
50
c) §o lîng lät h¬i t¬ng ®èi.

ViÖc ®o lîng lät h¬i t¬ng ®èi còng nh»m x¸c ®Þnh ®é kÝn buång ch¸y.
Th«ng sè chÈn ®o¸n ë ®©y lµ ®é gi¶m ¸p suÊt t¬ng ®èi.
5 6 3
3
4
KhÝ
p
nÐn
2 2 1
S¬ ®å nguyªn t¾c ®o.
1
8 1- ¸p lùc kÕ.2- lç tiÕt lu.
3- xi lanh ®éng c¬ cÇn kiÓm tra.
10 9 11
S¬ ®å nguyªn lý lµm viÖc cña thiÕt bÞ ®o K69M.

1- Gi¶m ¸p.2- ®êng èng nh¸nh.3,5- kho¸ van
khÝ nÐn4.- ®êng dÉn khÝ vµo.6- ®Çu ra víi
van mét chiÒu.7-®Çu c«n cao su.8- ¸p lùc
kÕ.9- lç hiÖu chØnh.10- kim ®iÒu chØnh.11-
lç tiÕt lu.
* Nguyªn t¾c ®o.
KhÝ nÐn trªn ®êng èng ®îc chia lµm hai ng¶: mét qua lç tiÕt lu vµo ¸p
lùc kÕ vµ mét qua lç bugi hoÆc vßi phun vµo xi lanh ®éng c¬. §é kÝn cña xi
lanh tØ lÖ víi trÞ sè trªn ¸p lùc kÕ (1) ( lç tiÕt lu ®· ®îc hiÖu chØnh). Khi ®êng
èng vµo xi lanh (3) më hoµn toµn th× trÞ sè cña (1) lµ nhá nhÊt vµ ®é lät h¬i t-
¬ng ®èi lµ 100%. ¸p suÊt ®ång hå (1) sÏ ®ång biÕn víi ®é kÝn buång ch¸y vµ
nghÞch biÕn víi lîng lät h¬i t¬ng ®èi. VËy khi ®ång hå chØ gi÷a hai tr¹ng th¸i
giíi h¹n (100 0)% sÏ cho biÕt ®é kÝn buång ch¸y.)
* §o lîng lät h¬i t¬ng ®èi ( ®êng nÐt liÒn trªn ®å thÞ H1).
Më kho¸ 3, ®ãng kho¸ 5, kh«ng khÝ qua ®êng èng 4,2 vµ 3 vµo 1 tíi 8 vµ
6. Kh«ng khÝ vµo 4 cã ¸p lùc kho¶ng ( 36) KG/cm2, qua gi¶m ¸p 1 cßn kho¶ng
2KG/cm2. Cã thÓ thay ®æi ¸p suÊt ®iÒu chØnh nµy b»ng çch xoay tay quay
trªn n¾p. Bé phËn 9,10,11 dïng ®Ó hiÖu chØnh thiÕt bÞ, theo tr×nh tù sau:
+ BÞt ®Çu 7, ®iÒu chØnh 1 vµ 10 ®Ó kim ®ång hå chØ vµo v¹ch 0%.
+ Tõ tõ më hoµn toµn ®Çu 7, ®iÒu chØnh 11 ®Ó 8 chØ 100%.
+ C¾m ®Çu 7 vµo lç chuÈn trªn mÆt thiÕt bÞ, ®iÒu chØnh 9 ®Ó kim ®ång hå
8 chØ kho¶ng ( 38 40)%.
51
Sau khi ®iÒu chØnh xong tiÕn hµnh l¾p ®Çu 7 vµo lç buzi hoÆc vßi
phun ®Ó ®o ( nhiÖt ®é ®éng c¬ khi th¸o buzi hoÆc vßi phun ph¶i ë nhiÖt ®é
chuÈn 80900C ). TiÕn hµnh kiÓm tra xi lanh, kiÓm tra vßng g¨ng, kiÓm tra
n¾p m¸y vµ ®ªm.
* KiÓm tra lîng lät khÝ ra ngoµi ( ®êng nÐt ®øt trªn ®å thÞ).
Më kho¸ 5, ®ãng kho¸ 3 khÝ nÐn vµo 4 vµ 2 qua kho¸ 5 vµo 6 ®Ó vµo xi
lanh cÇn kiÓm tra. Piston cña xi lanh nµy ®Æt ë §CD ®Çu k× nÐn. §Æt èng
nghe vµo quanh ®Öm n¾p m¸y ®Ó kiÓm tra lîng lät khÝ qua ®©y.
§Ó kiÓm tra lîng lät khÝ qua xupap vµ ®Õ xupap ta ®Æt èng nghe vµo lç
xi lanh bªn c¹nh gÇn xupap cÇn kiÓm tra nhÊt.
Nãi chung, viÖc ®o lîng lät h¬i t¬ng ®èi cã t¸c dông chñ yÕu víi xi lanh,
cßn víi vßng g¨ng, xupap, ®Öm n¾p m¸y kiÓm tra b»ng ®o lîng lät h¬i ra ngoµi
kÕp hîp víi èng nghe.
¦u ®iÓm: §é chÝnh x¸c cao h¬n dïng ®ång hå ®o ¸p suÊt cuèi k× nÐn.
Nhîc ®iÓm: ThiÕt bÞ vµ ph¬ng ph¸p ®o phøc t¹p, thêi gian ®o dµi.
d) §o lîng lät h¬i xuèng çc te.
Môc ®Ých cña viÖc nµy lµ x¸c ®Þnh tr¹ng th¸i kÜ thuËt cña nhãm piston-
vßng g¨ng vµ xi lanh.
Th«ng sè chÈn ®o¸n ë ®©y lµ lu lîng khÝ ch¸y lät qua khe hë gi÷a piston-
vßng g¨ng- xi lanh xuèng çc te ë chÕ ®é Nemax khi bím ga hoÆc thanh r¨ng më
hoµn toµn ( 100% t¶i).
Cã thÓ sö dông ®ång hå ®o lîng lät khÝ xuèng çc te kÕt hîp víi ®ång hå
bÊm gi©y hoÆc sö dông lu tèc kÕ. < SGK -36>.
e) X¸c ®Þnh tr¹ng th¸i l¾p ghÐp cña çc chi tiÕt b»ng ©m häc.
Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc, do hao mßn lµm cho khe hë l¾p ghÐp gi÷a çc
chi tiÕt t¨ng lªn g©y ra tiÕng gâ kim lo¹i, sù va ®Ëp. V× vËy cã thÓ sö dông
thiÕt bÞ ©m häc ®Ó ®¸nh gi¸ khe hë l¾p ghÐp nµy. ThiÕt bÞ nµy thêng cã bé
phËn thu ©m thanh truyÒn ®Õn tai nghe hoÆc cã bé phËn tù nghi cêng ®é ©m
thanh.
Tr×nh tù ®o cña thiÕt bÞ <SGK-38>.
Khi sö dông thiÕt bÞ nµy ®ßi hái ngêi sö dông ph¶i cã kinh nghiÖm vµ tai
thÝnh.
¦u ®iÓm: Nhanh, thiÕt bÞ ®¬n gi¶n.
52
Nhîc ®iÓm: §é chÝnh x¸c kh«ng æn ®Þnh, phô thuéc nhiÒu vµo kinh nghiÖm
cña ngêi chÈn ®o¸n.
2. B¶o dìng kü thuËt ®éng c¬.
a) KiÓm tra, vÆn chÆt bu l«ng vµ vÝt cÊy n¾p m¸y.
Díi t¸c dông cña nhiÖt ®é, ¸p suÊt, sù rung giËt nªn çc bu l«ng – vÝt cÊy
n¾p m¸y cã thÓ bÞ níi láng, lµm gi¶m ®é kÝn buång ch¸y gio¨ng ch¶y dÇu, trµo
níc .V× vËy cÇn ph¶i kiÓm tra thêng xuyªn m« men xiÕt b»ng c¬lª lùc.
ViÖc çc bu l«ng l¾p m¸y khi n¾p r¸p còng nh khi b¶o dìng cÇn tu©n thñ
theo chØ dÉn cña nhµ chÕ t¹o, xiÕt nhiÒu lÇn vµ lÇn cuèi xiÕt b»ng cêlª lùc.
Trêng hîp kh«ng cã sù chØ dÉn th× xiÕt tõ trong ra ngoµi, xiÕt ®èi xøng.
* VÝ dô: thø tù níi láng vµ xiÕt chÆt
b) §iÒu chØnh khe hë nhiÖt.
53
Khe hë nhiÖt lµ g× ? lµ khe hë gi÷a xupap vµ con ®éi ( xupap ®Æt)

hoÆc gi÷a xupap vµ ®ßn g¸nh (xupap treo). Khe hë xup¸p cho phÐp thêi ®iÓm
®ãng më xupap ®îc chÝnh x¸c, ngay c¶ khi çc chi tiÕt bÞ gi·n në do nhiÖt.
Khe hë ®îc nhµ chÕ t¹o quy ®Þnh, thêng khe hë xupap n¹p tõ (0,230,3)
mm thêng nhá h¬n xupap x¶ (0,30,4)mm v× nhiÖt nung nãng xupap x¶ cao,
viÖc kiÓm tra vµ ®iÒu chØnh khe hë xupap chØ tiÕn hµnh khi xupap ë tr¹ng
th¸i ®ãng.
§Ó x¸c ®Þnh ®îc vÞ trÝ ®ãng xupap ta quay truc khuûu ®Ó piston cña xi
lanh thø nhÊt ë cuèi k× nÐn, çch ®iÓm chÕt trªn mét ®o¹n (1020)mm theo
dÊu trªn vá ®éng c¬. Sau khi kiÓm tra vµ ®iÒu chØnh xong m¸y thø nhÊt, ta
quay trôc khuûu ®i mét gãc b»ng gãc c«ng t¸c cña ®éng c¬ råi kiÓm tra vµ ®Ó
xupap n¹p vµ x¶ cña xi lanh tiÕp theo, c¨n cø vµo thø tù lµm viÖc cña xi lanh
®éng c¬.
§èi víi ®éng c¬ nhiÒu xi lanh, çc xupap cã thÓ ®ãng ®ång thêi nªn mét
lóc cã thÓ ®iÒu chØnh nhiÒu xupap.
Cã thÓ kiÓm tra khe hë nhiÖt b»ng thíc l¸ (chu k× kiÓm tra- ®iÒu chØnh
tuú theo tõng lo¹i xe)..
* VÝ dô:
c) B¶o dìng hÖ thèng lµm m¸t.

*KiÓm tra dÉn ®éng ®¹i.
Trªn hÇu hÕt çc ®éng c¬ « t« ngêi ta sö dông truyÒn ®éng c¬ ®¹i ®Ó
dÉn ®éng qu¹t giã, b¬m níc, m¸y ph¸t ®iÖn, m¸y nÐn khÝ v× vËy cÇn kiÓm tra
®éng dÉn ®¹i ®Ó ®¶m b¶o hiÖu suÊt truyÒn ®éng.
54
NÕu ®é vâng kh«ng ®¹t tiªu chuÈn (c¨ng qu¸ hoÆc chïng qu¸ ) th× tiÕn
hµnh ®iÒu chØnh l¹i b»ng çch xª dÞch vÞ trÝ cña çc bé phËn hoÆc çc thiÕt
bÞ c¨ng ®¹i.
- VÝ dô kiÓm tra ®é chïng d©y ®ai dÉn ®éng m¸y ph¸t cho xe toyota Corolla..
+ KiÓm tra b»ng tay

(1):
§Æt mét thíc th¼ng lªn d©y
®ai gi÷a m¸y ph¸t vµ puly trôc khuûu. Ên vµo lng gi÷a d©y ®ai víi lùc 10kG,
dïng thíc ®o ®îc ®é dÞch chuyÓn (®ai míi 7 8.5mm; ®ai cò 11 13mm).
Chó ý: vÞ trÝ ®o vµ gi¸ trÞ ®iÒu chØnh sÏ kh¸c nhau tuy tõng lo¹i ®éng
c¬.
+ KiÓm tra ®é chïng b»ng ®ång hå (2): G¹t cÇn ®Æt kim ®ång hå.Bãp
tay cÇn vµ kÐo mãc vµo d©y ®ai ( lùc kÐo víi ®ai míi 54 64 kG; ®ai cò 25
40kG).
Khi tay cÇm nh¶ ra, mãc kÐo sÏ kÐo d©y ®ai b»ng lùc kÐo cña lß xo, kim
®ång hå sÏ b¸o ®é c¨ng.
Chó ý: Cho phÐp ®o víi bÊt k× puly nµo vµ gi¸ trÞ kh¸c nhau tuy tõng lo¹i ®éng
c¬.Trong qu¸ tr×nh sö dông cÇn ph¶i thêng xuyªn kiÓm tra vµ bæ xung ®ñ níc
lµm m¸t.
*Phun röa ®êng èng vµ kÐt níc.
ViÖc phun röa ®êng èng lµm m¸t theo ®Þnh kú cã thÓ tiÕn hµnh theo çc
çch sau:
+ BiÖn ph¸p c¬ giíi: th¸o van h»ng nhiÖt (nÕu cã), b¬m níc víi ¸p lùc
(1,52) KG/cm2 ngîc chiÒu tuÇn hoµn cña hÖ thèng lµm m¸t .Trong ®éng c¬,
cã thÓ phun röa tõng bé phËn hoÆc toµn bé hÖ thèng ®éng c¬.
+ Dïng ho¸ chÊt: Cã thÓ dïng mét sè dung dÞch ho¸ chÊt ®Ó ng©m. Chó ý
röa s¹ch bé phËn tríc vµ sau khi ng©m b»ng níc l¹nh vµ röa s¹ch b»ng níc nãng,
b»ng çch cho ®éng c¬ ho¹t ®éng kho¶ng (1020) phót. Th¸o níc nãng ra vµ röa
s¹ch b»ng níc l¹nh.
55
* KiÓm tra van h»ng nhiÖt.

Th¸o van h»ng nhiÖt, ®em ®un nãng trong níc vµ theo dâi thêi ®iÓm
®ãng më van khi nhiÖt ®é lªn (6872)0 C vµ cã chiÒu cao n©ng tõ (0,23)mm.
ë nhiÖt ®é (8185)0 C van më hoµn toµn vµ chiÒu cao n©ng 9mm. Khi nhiÖt
®é h¹ xuèng díi 650C th× van ®ãng l¹i.
d) HÖ thèng bèi tr¬n.
* KiÓm tra hÖ thèng b«i tr¬n.
+KiÓm tra çc møc dÇu trong çc tÐc ®éng c¬.
Thêng xuyªn kiÓm tra møc dÇu b»ng thíc th¨m dÇu, nÕu thiÕu ph¶i bæ
xung ngay.
+ KiÓm tra ¸p lùc dÇu trong HTBT.
¸p lùc tiªu chuÈn víi hÇu hÕt çc ®éng c¬ lµ (34) KG/cm2 khi ®éng c¬
®· ®îc h©m nãng vµ tèc ®é quay ®Þnh møc cña trôc khuûu. NÕu ¸p lùc thÊp
h¬n tiªu chuÈn th× cã thÓ do b¬m dÇu mßn, khe hë l¾p ghÐp cña çc bÒ mÆt
cÇn b«i tr¬n qu¸ lín hoÆc t¾c ®êng èng dÉn dÇu chÝnh tríc c¶m biÕn ¸p lùc
dÇu.
+ KiÓm tra chÊt lîng dÇu b«i tr¬n.
NÕu chÊt lîng dÇu b«i tr¬n bÞ biÕn xÊu (do çc h¹t mµi vµ çc t¹p chÊt
kh¸c; chÞu nhiÖt ®é cao dÇu bÞ ch¸y, kÕt keo; cã lÉn níc vµ nh÷ng hçn hîp
kh¸c sôc qua dÇu). NÕu thÊy cÇn thiÕt th× tiÕn hµnh thay dÇu mÆc dï cha
®Õn k× thay dÇu.
DÊu hiÖu biÕn xÊu cña dÇu b«i tr¬n thÓ hiÖn chñ yÕu qua mÇu s¾c vµ
møc ®é láng ®Æc cña dÇu. V× thÕ cã thÓ kiÓm tra theo 2 çch sau ®©y:
- KiÓm tra t¹p chÊt trong dÇu theo mÇu s¾c: th«ng thêng ®îc tiÕn hµnh
b»ng çch nhá dÇu cÇn kiÓm tra ra giÊy tr¾ng, s¹ch vµ so s¸nh víi b¶ng mÇu
dÇu mÉu.
- KiÓm tra ®é nhít cña dÇu b»ng ph¬ng ph¸p t¬ng ®èi: so s¸nh tèc ®é ch¶y
cña dÇu cÇn kiÓm tra víi tèc ®é ch¶y cña dÇu chuÈn ®· biÕt ®é nhít.
* Lµm s¹ch bÇu läc, ®êng èng dÉn.
+ BÇu läc th«: Khi vµo cÊp b¶o dìng ph¶i th¸o cÆn ë ®¸y bÇu läc hoÆc th¸o c¶
bÇu läc ®Ó röa çc phÇn tö läc b»ng çc dung dÞch röa, sau ®ã sÊy kh« b»ng
khÝ nÐn.
56
+ BÇu läc tinh: Khi thay dÇu b«i tr¬n nhÊt thiÕt ph¶i thay ruét läc (çc phÇn tö
nµy kh«ng dïng l¹i ®îc khi th¸o chóng ra b¶o dìng). Trong mét chu k× thay dÇu,
Ýt nhÊt ph¶i thay 2 lÇn çc phÇn tö läc cña bÇu läc tinh.
+ BÇu läc ly t©m: §îc ®Þnh k× kiÓm tra vµ phun röa r«to (phÇn ruét), kh«ng
®îc th¸o tung r«to khi b¶o dìng – nÕu láng chØ xiÕt l¹i ®ai èc h·m ®Çu trôc.
+ §êng èng dÉn: th«ng s¹ch ®êng èng dÉn b»ng khÝ nÐn. NÕu nghi ngê t¾c ë
®©u th× ph¶i th¸o ra th«ng s¹ch.
* Thay dÇu.
Chu k× thay dÇu tuú thuéc kiÓu lo¹i ®éng c¬ vµ chñng lo¹i dÇu b«i tr¬n,
chÊt lîng dÇu; ®iÒu kiÖn khai th¸c, lîng mßn vµ tèc ®é mßn chi tiÕt; tr×nh ®é
l¸i xe vµ c«ng nh©n b¶o dìng.
Khi thay dÇu ph¶i tiÕn hµnh theo tr×nh tù sau:
+ Cho ®éng c¬ lµm viÖc ( 10  20) phót sau ®ã th¸o hÕt dÇu bÈn, röa s¹ch nót
tõ tÝnh cña çcte. NÕu thÊy qu¸ bÈn ph¶i th¸o röa ®êng èng vµ çcte b»ng dÇu
c«ng nghiÖp hoÆc dung dÞch röa. Sau khi cho ®éng c¬ lµm viÖc tõ ( 1  3)
phót th× th¸o bá dÇu röa.
+ B¶o dìng bÇu läc vµ ®êng èng.
+ §æ dÇu míi theo ®óng ®Þnh møc quy ®Þnh.
+ KiÓm tra ¸p lùc dÇu vµ sù cung cÊp dÇu tíi nh÷ng n¬i cÇn b«i tr¬n.
57
Ch¬ng V: KiÓm tra, chÈn ®o¸n, b¶o dìng kü thuËt hÖ thèng cung cÊp
nhiªn liÖu ®éng c¬ x¨ng.
5.1. H háng vµ biÕn xÊu tr¹ng th¸i kü thuËt.
HÖ thèng cung cÊp nhiªn liÖu ®éng c¬ x¨ng cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn
kh¶ n¨ng ®éng lùc, tiªu hao nhiªn liÖu, ®é tin cËy vµ ®é bÒn l©u cña ®éng c¬.
HÖ thèng cung cÊp nhiªn liÖu thêng bÞ h háng vµ biÕn xÊu trong qu¸ tr×nh sö
dông.
1. ViÖc cung cÊp nhiªn liÖu bÞ ngõng trÖ hoÆc gi¸n ®o¹n.
D¹ng h háng nµy lµ do t¾c kÑt l©u dµi hoÆc nhÊt thêi ë b×nh chøa, ®-
êng èng, b¬m x¨ng hoÆc bé chÕ hoµ khÝ.
- T¾c lç th«ng h¬i trªn l¾p b×nh chøa nhiªn liÖu.
- T¾c mµng läc, cèc läc.
- Mµng b¬m x¨ng bÞ thñng, mµng b¬m vµ çc lß xo qu¸ chïng, cÇn b¬m
qu¸ mßn.
- T¾c ®êng èng dÉn nhiªn liÖu.
- KÑt van kim, t¾c zicl¬ cña bé chÕ hoµ khÝ.
Ngoµi ra, cßn do sù rß rØ qu¸ lín, tôt çc chç nèi hoÆc do hiÖn tîng nót
h¬i ë bé chÕ hoµ khÝ.
ViÖc ngõng trÖ hoÆc gi¸n ®o¹n viÖc cung cÊp nhiªn liÖu sÏ lµm cho
®éng c¬ yÕu dÇn, lµm viÖc kh«ng æn ®Þnh, kh«ng khëi ®éng ®îc vµ chñ yÕu
lµm gi¶m ®é tin cËy cña ®éng c¬.
2. Ph¸ háng ®Æc tÝnh cña bé chÕ hoµ khÝ.
Çc trêng hîp kh«ng ®¶m b¶o ®Æc tÝnh lµm viÖc ë çc chÕ ®é phô t¶i
(khëi ®éng, kh«ng t¶i, tiÕt kiÖm, t¨ng tèc vµ ph¸t huy c«ng suÊt), nh÷ng trêng
hîp n»m ngoµi giíi h¹n  ( ®Ëm, qu¸ ®Ëm, nh¹t, qu¸ nh¹t) lµ çc h háng thuéc
d¹ng ph¸ háng ®Æc tÝnh lµm viÖc cña bé chÕ hoµ khÝ.
Sù thay ®æi ®Æc tÝnh lµm viÖc ë çc chÕ ®é ë møc thÊp lµ sù biÕn
xÊu tr¹ng th¸i kü thuËt cña bé chÕ hoµ khÝ. Cßn viÖc hÖ sè d  n»m ngoµi giíi
h¹n cã thÓ do çc nguyªn nh©n sau:
- GÉy cÇn ®Èy, gÉy trôc gi÷ phao, thñng phao x¨ng, van kim hë. Lµm
møc x¨ng qu¸ cao, cã thÓ g©y trµo x¨ng vµ lµm hçn hîp qu¸ ®Ëm.
- Van kim ®ãng më kh«ng linh ho¹t, lµm cho møc x¨ng trong bÇu phao lóc
cao lóc thÊp, dÉn ®Õn hçn hîp lóc nh¹t, lóc ®Ëm.
58
- CÇn ®Èy, trôc gi÷ phao qu¸ mßn, van kim mßn kh«ng ®Òu hoÆc cã vÕt
xíc lµm cho hçn hîp qu¸ ®Ëm.
- Møc x¨ng trong buång phao ®iÒu chØnh kh«ng ®óng lµm cho hçn hîp
nh¹t, qu¸ nh¹t, ®Ëm.
3. T¾c b×nh chøa, ®êng èng dÉn, cèc läc.
Khi ®Ó l©u ngµy x¨ng sÏ tù kÕt keo vµ t¹o thµnh ph©n tö lín. Trong qu¸
tr×nh khai th¸c, lîng x¨ng cò lóc nµo còng cßn l¹i ë çc n¬i cã chøa x¨ng nh b×nh
chøa, cèc läc, b¬m x¨ng, buång phao vµ ®êng èng dÉn, l©u ngµy sÏ kÕt keo vµ
dÝnh l¹i vµo nhau thµnh mét khèi linh ®éng l¾ng ®äng ë ®¸y n¬i chøa ®ùng.
Khi ®éng c¬ kh«ng lµm viÖc, çc kÕt keo nµy kh«ng ¶nh hëng ®Õn hÖ
thèng. Khi ®éng c¬ lµm viÖc th× çc khèi kÕt keo nµy sÏ bÞ hót vµo lµm t¾c
nhÊt thêi. NÕu khèi kÕt keo lín cã thÓ g©y gõng trÖ viÖc cung cÊp nhiªn liÖu.
Ngoµi ra, nÕu bÞ lät níc vµ ngng tô níc trong b×nh chøa, cèc läc, bé chÕ
hoµ khÝ sÏ lµm gi¶m lîng ch¸y.
5.2. KiÓm tra, chÈn ®o¸n, b¶o dìng kü thuËt hÖ thèng cung cÊp nhiªn liÖu
®éng c¬ x¨ng.
1. ChÈn ®o¸n t×nh tr¹ng kü thuËt hÖ thèng cung cÊp nhiªn liÖu ®éng c¬
x¨ng.
a) §Æc tÝnh khÝ x¶.
Çc thµnh phÇn trong khÝ x¶ gåm: N2, CO, O2, CO2, H2O, HC, NO2, SO2
Møc ®é ®¹m nh¹t cña hçn hîp ®îc ®¸nh gi¸ qua nång ®é CO 2, CO, O2
trong khÝ x¶.
- Chñ yÕu CO2: hçn hîp võa ( 1).
- Hçn hîp ®Ëm ( <1): gi¶m O2 vµ CO2; t¨ng CO.
- Hçn hîp nh¹t (  >1): Gi¶m CO vµ CO2; t¨ng O2.
Sù thay ®æi nång ®é CO lµ râ rµng nhÊt khi thay ®æi . V× vËy, ®é
®Ëm nh¹t cña hçn hîp nªn c¨n cø vµo nång ®é CO trong khÝ x¶. §©y chÝnh lµ
nguyªn t¾c cña viÖc chÈn ®o¸n t×nh tr¹ng kü thuËt, cña hÖ thèng cung cÊp
nhiªn liÖu ®éng c¬ x¨ng b»ng thiÕt bÞ ph©n tÝch khÝ x¶.
b) ThiÕt bÞ ph©n tÝch khÝ x¶.
* ThiÕt bÞ ph©n tÝch khÝ x¶ b»ng ph¬ng ph¸p ®o mËt ®é.
1 2 3 4
5
59
ThiÕt bÞ ®o nång ®é khÝ x¶.

1. §éng c¬ ®iÖn 3. Çnh qu¹t bÞ ®éng 5. Dông cô chØ thÞ

2. Çnh qu¹t chñ ®éng 4. Bé ph©n c©n b»ng 6. Buång ch©n kh«ng
7. Van 1 chiÒu.
+ Néi dung ph¬ng ph¸p ®o vµ nguyªn lý lµm viÖc cña thiÕt bÞ nh sau:
Khi trong buång 6 lµ ch©n kh«ng, th× çnh qu¹t 2 kh«ng truyÒn ®îc
chuyÓn ®éng quay sang çnh qu¹t 3.
NÕu cho khÝ x¶ vµo buång 6 qua van 7 vµ cè ®Þnh ®µu vµo th× tèc ®é
quay cña çnh qu¹t 3 sÏ phô thuéc vµo mËt ®é kh«ng khÝ trong buång 6. Th«ng
qua thiÕt bÞ c©n b»ng 4, nång ®é khÝ x¶ cÇn kiÓm tra sÏ ®îc thÓ hiÖn trªn
®ång hå 5. NÕu chuyÓn ®æi vµ kh¾c v¹ch trªn ®ång hå chØ thÞ th× sÏ chØ ra
%CO hoÆc hÖ sè d kh«ng khÝ .
NÕu cè ®Þnh ®Çu vµo lµ m«men th× 4 thêng lµ c¬ khÝ ( lß xo) hoÆc
thuû lùc ( xi lanh-piston), cßn lµ tèc ®é th× 4 lµ ®iÖn tõ.
*ThiÕt bÞ ph©n tÝch khÝ x¶ b»ng cÇu ®iÖn O¸t-t¬n.
ThiÕt bÞ nµy dùa trªn nguyªn t¾c dÉn nhiÖt kh¸c nhau cña çc chÊt khÝ
kh¸c nhau.
KI
i
x trê
kh khÝ
Ýx
¶ R5
R1 R2 R3 mv
A B
R6 R3 R4
y
R8
KII
+ R1, R2, R3,R4 lµ çc ®iÖn trë cÇu
+ R5 dïng ®Ó ®iÒu chØnh (mv) vÒ 0.
+ R6 dïng ®Ó ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p ®Æt vµo cÇu ®iÖn.
+ R7, R8 lµ ®iÖn trë t¶i, gi¶m dßng qua ®ång hå (mv).
60
Çc ®iÖn trë R3, R4 kh«ng thay ®æi theo nhiÖt ®é; R1, R2 ®Æt trong
khoang gÇn nhau. Khoang ®Æt R2 th«ng víi khÝ trêi, khoang ®Æt R 1 th«ng víi
®êng khÝ x¶ cÇn kiÓm tra.
§ång hå chØ thÞ (mv) ®îc chuyÓn ®æi v¹ch chia theo %CO hoÆc .
§iÒu kiÖn c©n b»ng cña cÇu:
R1/R2=R3/R4.
+ Nguyªn lý lµm viÖc.
Khi ®ãng kho¸ kII, ( kI ë vÞ trÝ 1) dßng ®iÖn ch¹y qua çc ®iÖn trë lµm
chóng nãng lªn vµ thay ®æi ®iÖn trë theo c«ng thøc:
Rt = R0(1+ t.t) ()
R0: ®iÖn trë ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn 200C ( ).
t: hÖ sè nhiÖt ®iÖn trë (/ 0C).
Khi cha cho khÝ x¶ cÇn kiÓm tra vµo khoang R 1 th× cÇu vÉn c©n b»ng.
Khi cho khÝ x¶ vµo dÉn ®Õn m«i trêng to¶ nhiÖt kh¸c nhau nªn tØ sè R1/R2vµ
R3/R4 kh¸c nhau lµm cho cÇu ®iÖn mÊt c©n b»ng. C¨n cø vµo chØ sè trªn ®ång
hå sÏ biÕt ®îc thµnh phÇn CO hoÆc  vµ x¸c ®Þnh ®îc nång ®é CO2 vµ O2
trong khÝ x¶.
Chó ý hiÖu chØnh tríc khi ®o:
+ HiÖu chØnh cÇu c©n b»ng: KI ë vÞ trÝ 1, ®iÒu chØnh R5.
+ HiÖu chØnh sù thay ®æi ®iÖn ¸p nguån: KII ë vÞ trÝ 2, ®îc R6.
§Ó x¸c ®Þnh ®îc t×nh tr¹ng kü thuËt cña hÖ thèng cung cÊp nhiªn liÖu
cÇn ph¶i ®o ë çc chÕ ®é lµm viÖc kh¸c nhau ( khëi ®éng, kh«ng t¶i, 80% t¶i,
100% t¶i, t¨ng tèc ®ét ngét) råi so s¸nh víi chuÈn ë çc chÕ ®é t¬ng øng.
2. B¶o dìng kü thuËt hÖ thèng cung cÊp nhiªn liÖu ®éng c¬ x¨ng.
a) B¶o dìng b×nh chøa, ®êng èng, cèc läc.
Thêng xuyªn kiÓm tra, lµm s¹ch lç th«ng h¬i ë b×nh chøa, xiÕt chÆt çc
®Çu nèi cña ®êng èng, ng¨n kh«ng cho lät bôi, níc, t¹p chÊt vµo ®êng èng vµo
b×nh chøa.
§Þnh k× th¸o cÆn ë çc bé phËn chøa x¨ng, cèc läc vµ thæi s¹ch ®êng èng.
b) B¶o dìng b¬m x¨ng.
§Ó kiÓm tra b¬m x¨ng cã 2 çch: kiÓm tra nhanh vµ kiÓm tra s©u.
*KiÓm tra nhanh: TiÕn hµnh t¹i xe vµ cã hai çch.
61
+ Kh«ng dïng thiÕt bÞ: Th¸o ®êng èng nèi chÕ hoµ khÝ, dïng tay ®iÒu khiÓn
cÇn b¬m , nÕu thÊy x¨ng xuÊt hiÖn ë ®êng èng ra th× chøng tá ®êng èng tõ
b×nh chøa lªn b¬m th«ng suèt vµ b¬m x¨ng vÉn lµm viÖc b×nh thêng (mang
tÝnh ®Þnh tÝnh).
+ Dïng ®ång hå ®o ¸p suÊt: l¾p ®ång hå ®o ¸p suÊt vµo ®o¹n gi÷a tõ b¬m
x¨ng ®Õn chÕ ho¸ khÝ, cho ®éng c¬ lµm viÖc vµ quan s¸t ¸p lùc trªn ®ång hå
vµ so s¸nh víi tiªu chuÈn. T¾t ®éng c¬ theo dâi ®é gi¶m ¸p trªn ®ång hå. NÕu
®é kÝn ®¶m b¶o th× ¸p suÊt trªn ®ång hå ph¶i æn ®Þnh trong thêi gian kh«ng
nhá h¬n 10gi©y.
*KiÓm tra s©u:
Th¸o b¬m x¨ng ra khái ®éng c¬ , l¾p lªn thiÕt bÞ chuyªn dïng ®Ó kiÓm
tra çc th«ng sè .
+ ¸p lùc b¬m x¨ng.
+ KiÓm tra ®é gi¶m ¸p sau 30 gi©y.
+ KiÓm tra n¨ng suÊt cña b¬m sau 10 vßng quay.
+ KiÓm tra ®é nh¹y cña b¬m.
Çc th«ng sè nµy ®îc so s¸nh víi b¬m tiªu chuÈn t¬ng øng. NÕu kh«ng
®¶m b¶o cÇn th¸o c¶ b¬m ra ®Ó kiÓm tra :
+ Hµnh tr×nh cÇn b¬m.
+ §é cøng lß xo b¬m x¨ng .
+ Mµng b¬m.
+ Çc van b¬m.
Çc chi tiÕt h háng cÇn thay míi.
c) ChÕ hoµ khÝ.
ViÖc kiÓm tra chÝnh x¸c nhÊt lµ khi ®Æt chÕ hoµ khÝ ë chÕ ®é phô t¶i
phï hîp víi chÕ ®é lµm viÖc vµ dïng thiÕt bÞ chuyªn dïng ®Ó kiÓm tra.
Tuy nhiªn, ë çc xëng b¶o dìng söa ch÷a nhá thêng kh«ng cã thiÕt bÞ
chuyªn dïng nªn cÇn kiÓm tra tõng phÇn, sau ®ã kiÓm tra ngay trªn ®éng c¬
toµn bé chÕ hoµ khÝ. Nh÷ng viÖc kiÓm tra tõng phÇn gåm:
* KiÓm tra møc x¨ng trong buång phao.
Kh«ng ®o chiÒu cao thùc cña x¨ng trong buång phao mµ ®o kho¶ng çch
tõ mÆt tho¸ng nhiªn liÖu ®Õn bÒ mÆt l¾p ghÐp víi n¾p bé chÕ hoµ khÝ, so
s¸nh víi tiªu chuÈn nÕu kh«ng ®¶m b¶o ®iÒu chØnh cÇn gi÷ phao.
62
* KiÓm tra ®é kÝn van kim.

Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc van kim cã thÓ bÞ mßn hoÆc kÑt. Do cã t¹p
chÊt dÝnh vµo nªn bÞ mßn kh«ng ®Òu, lµm van kim ®ãng kh«ng kÝn. Khi b¶o
dìng cÇn röa s¹ch, kiÓm tra ®é kÝn khÝt cña van kim vµ møc ®é linh ho¹t
®ãng më.
< ThiÕt bÞ kiÓm tra SGK>
* KiÓm tra lu lîng nhiªn liÖu qua gicl¬.
ViÖc kiÓm tra lu lîng cã hai ph¬ng ph¸p: ph¬ng ph¸p ®o tuyÖt ®èi vµ
ph¬ng ph¸p ®o t¬ng ®èi.
< SGK>
d) KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh bé h¹n chÕ tèc ®é.
HÇu hÕt çc bé h¹n chÕ tèc ®é ®Òu cã bé phËn ®µn håi vµ ®Òu cã xu
híng gi¶m dÇn ®é cøng, lµm tèc ®é bÞ h¹n chÕ sím h¬n khi cßn míi.
Víi ®éng c¬ x¨ng bé h¹n chÕ thêng bè trÝ ë chÕ hoµ khÝ. Nªn khi b¶o d-
ìng chÕ hoµ khÝ th× b¶o dìng lu«n c¶ bé phËn nµy.
§èi víi bé h¹n chÕ lo¹i khÝ ®éng chØ cÇn kiÓm tra vµ ®iÒu chØnh lß xo
gi÷ bím ga.
§èi víi bé h¹n chÕ kiÓu ly t©m- ch©n kh«ng, cÇn ®a vÒ tr¹ng th¸i lµm
viÖc ®Ó kiÓm tra.
e) §iÒu chØnh chÕ ®é kh«ng t¶i cña bé chÕ hoµ khÝ ë sè vßng quay thÊp.
Tríc khi ®iÒu chØnh ph¶i kiÓm tra hÖ thèng ®¸nh löa, hÖ thèng n¹p, hÖ
thèng lµm ®Ëm. Tèt nhÊt lµ ®iÒu chØnh khi nhiÖt ®é níc lµm m¸t (80  90)0C.
Cã thÓ ®iÒu chØnh theo kinh nghiÖm t¹i xe < SGK>
63
Ch¬ng VI: KiÓm tra, chÈn ®o¸n , b¶o dìng kü thuËt hÖ thèng cung cÊp
nhiªn liÖu ®éng c¬ diezel.
1. Nh÷ng h háng lµm ®éng c¬ kh«ng khëi ®éng ®îc.
D¹ng háng nµy cã thÓ do mét trong çc nguyªn nh©n sau:
- Kim phun bÞ kÑt, t¾c nªn kh«ng phun ®îc nhiªn liÖu vµo buång ch¸y.
- GÉy lß xo b¬m nhiªn liÖu, lß xo van t¨ng ¸p, lß xo piston b¬m cao ¸p, nªn
hÖ thèng cung cÊp nhiªn liÖu kh«ng lµm viÖc.
- KÑt dÉn ®éng thanh r¨ng, b¬m cao ¸p, kÑt van b¬m chuyÓn nhiªn liÖu,
kÑt b¬m t¨ng ¸p nªn nhiªn liÖu cung cÊp kh«ng ®ñ lîng cÇn thiÕt.
- T¾c lç th«ng h¬i b×nh chøa nhiªn liÖu, t¾c ®êng èng, bÇu läc.
- Çc ®êng èng dÉn bÞ rß, rØ, kh«ng khÝ lät vµo hÖ thèng dÉn lµm gi¶m
¸p suÊt phun vµ gi¸n ®o¹n c«ng viÖc cung cÊp nhiªn liÖu.
2. Nh÷ng h háng lµm biÕn xÊu tr¹ng th¸i kü thuËt.
a) H háng b×nh chøa, bÇu läc vµ çc ®êng èng.
Trong qu¸ tr×nh sö dông, b×nh chøa, çc lo¹i lâi läc vµ çc ®êng èng dÉn
bÞ bÈn do çc t¹p chÊt lÉn trong dÇu ®äng l¹i. V× vËy lµm gi¶m chÊt lîng vµ
n¨ng suÊt läc, gi¶m lîng nhiªn liÖu cung cÊp, gi¶m c«ng suÊt ®éng c¬, lµm hao
mßn bé ®«i b¬m cao ¸p vµ t¾c kÑt çc vßi phun. §iÒu nµy lµm g¶m ®é tin cËy
cña toµn hÖ thèng cung cÊp nhiªn liÖu.
Sù rß rØ cña çc ®êng èng, çc chç nèi lµm t¨ng tiªu hao nhiªn liÖu, lät
khÝ vµo hÖ thèng dÉn ®Õn gi¶m ¸p suÊt phun, gi¶m c«ng suÊt ®éng c¬.
HiÖn tîng t¾c kÑt ®êng èng x¶ sÏ lµm t¨ng hÖ sè khÝ sãt, gi¶m c«ng
suÊt ®éng c¬.
b) B¬m cao ¸p vµ vßi phun.
Trong qu¸ tr×nh sö dông, côm b¬m cao ¸p vµ vßi phun xuÊt hiÖn nh÷ng
h háng cã tÝnh quy luËt. Çc h háng ®ã thêng lµ mßn çc bé ®«i l¾p ghÐp
chÝnh x¸c, do gi¶m ®é cøng cña lß xo trong b¬m cao ¸p vµ vßi phun. Nh÷ng h
háng nµy xuÊt hiÖn chËm, lµm biÕn xÊu tr¹ng th¸i kü thuËt cña ®éng c¬, lµm
¶nh hëng xÊu ®Õn chÊt lîng phun nhiªn liÖu. V× vËy, trong b¶o dìng kü thuËt
ph¶i kiÓm tra, ®iÒu chØnh vßi phun vµ b¬m cao ¸p. NÕu mßn qu¸ giíi h¹n ph¶i
thay thÕ c¶ cÆp.
64
HiÖn tîng mßn trong b¬m cao ¸p x¶y ra víi biªn d¹ng cam, ®u«i piston vµ
®Çu con ®éi. TÊt c¶ sÏ lµm gi¶m hµnh tr×nh piston b¬m cao ¸p, lµm gi¶m lîng
nhiªn liÖu cung cÊp vµ thay ®æi thêi ®iÓm phun nhiªn liÖu.
c) H háng bé ®iÒu tèc.
Trong qu¸ tr×nh sö dông, ®é cøng lß xo bÞ gi¶m hoÆc bÞ gÉy lµm qu¶
v¨ng n»m ë vÞ trÝ c¾t nhiªn liÖu nªn ®éng c¬ bÞ t¾t ®ét ngét ngay sau khi khëi
®éng. Ngoµi ra, do sù níi láng cña çc vÝt ®iÒu chØnh nªn bé ®iÒu tèc lµm
viÖc qu¸ sím, lµm gi¶m tèc ®é quay cña trôc khuûu. NÕu sè vßng quay nhá h¬n
tèc ®é tèi thiÓu th× ®éng c¬ sÏ bÞ chÕt m¸y ngay sau khi khëi ®éng hoÆc t¨ng
tèc.
6.2. kiÓm tra, chÈn ®o¸n, b¶o dìng kü thuËt hÖ thèng cung cÊp nhiªn liÖu.
1. ChÈn ®o¸n t×nh tr¹ng kü thuËt
ChÊt lîng ch¸y cña ®éng c¬ ngoµi phô thuéc vµo t×nh tr¹ng kü thuËt nãi
chung cña ®éng c¬, th× ®ång thêi cßn phô thuéc vµo chÊt lîng cung cÊp nhiªn
liÖu cña hÖ thèng cung cÊp nhiªn liÖu. V× vËy, viÖc chÈn ®o¸n HTCCNL
th«ng qua viÖc kiÓm tra chÊt lîng ch¸y cña ®éng c¬ cã hoµn h¶o kh«ng.
Trªn ®éng c¬ diezel, lîng cung cÊp nhiªn liÖu cho çc xi lanh kh«ng nh÷ng
ph¶n ¸nh sè lîng nhiªn liÖu tham gia qu¸ tr×nh ch¸y, mµ cßn trùc tiÕp quyÕt
®Þnh tØ lÖ hçn hîp c«ng t¸c ®Ëm hay nh¹t th«ng qua hÖ sè d kh«ng khÝ .
Thêng trªn ®éng c¬ diezel cã hÖ sè d lîng kh«ng khÝ lín h¬n hoÆc b»ng
1. V× vËy, khÝ x¶ kh«ng mÇu nÕu ®éng c¬ lµm viÖc b×nh thêng.
Çc d¹ng biÕn xÊu nãi chung ®Òu lµm biÕn mÇu khÝ x¶. Do ®ã cã thÓ
chÈn ®o¸n t×nh tr¹ng kü thuËt ®éng c¬ th«ng qua mÇu s¾c khÝ x¶. Dùa theo
®Æc ®iÓm nµy ngêi ta sö dông thiÕt bÞ ph©n tÝch khÝ x¶ dïng tÕ bµo quang
®iÖn.
1. Nguån ®iÖn
2. Am pe kÕ 3 6
3. §Ìn chiÕu s¸ng.
4. §éng c¬ ®iÖn
5
5. èng chøa khÝ x¶
2 R0
6. TÕ bµo quang ®iÖn. A K 4
7. Dông cô chØ thÞ ( mini ampe 1
mA
kÕ) R® 7
R®: §iÖn trë ®iÒu chØnh cêng S¬ ®å ph©n tÝch khÝ x¶ b»ng tÕ bµo quang
65
®é s¸ng cña ®Ìn. ®iÖn

Ro: DiÖn trë ®iÒu chØnh ®ång
hå 7 khi ®iÒu chØnh.
§Æc ®iÓm cña tÕ bµo quang ®iÖn lµ kh¶ n¨ng chuyÓn quang n¨ng
thµnh ®iÖn n¨ng. Cêng ®é dßng ®iÖn do tÕ bµo quang ®iÖn sinh ra phô thuéc
cêng ®é ¸nh s¸ng mµ nã nhËn ®îc. Ngêi ta ®· sö dông ®Æc ®iÓm nµy ®Ó
thiÕt kÕ thiÕt bÞ ph©n tÝch mÇu s¾c khÝ x¶.
*Nguyªn lý lµm viÖc cña thiÕt bÞ nh sau:
- BËt c«ng t¾c K ®Ó ®Ìn sang, ®iÒu chØnh R® ®Ó cêng ®é s¸ng cña
®Ìn 3 ®óng tiªu chuÈn, quan s¸t qua ®ång hå ampe kÕ 2.
- Cho ®éng c¬ 4 quay ®Ó ®a khÝ x¶ vµo èng 5. §iÒu chØnh R0 ®Ó
(mA) ®¹t gi¸ trÞ max.
- §a khÝ x¶ vµo ®êng èng 5. §é lÖch cña kim chØ thÞ trªn mA ®¸nh gi¸ c-
êng ®é s¸ng mµ tÕ bµo quang ®iÖn 6 nhËn ®îc, nã thÓ hiÖn ®é xÉm
mÇu cña khÝ x¶. §é xÉm cµng lín ( %CO cµng lín) th× mA chØ trÞ sè
cµng lín.
§Ó x¸c ®Þnh mÇu s¾c khÝ x¶ cßn dïng ph¬ng ph¸p chôp ¶nh khÝ x¶ trªn
phim. Ph¬ng ph¸p nµy thêng sö dông trong nghiªn cøu.
2. B¶o dìng kü thuËt HTCCNL ®éng c¬ x¨ng.
a) Lµm s¹ch, xiÕt chÆt.
Thêng xuyªn kiÓm tra, lµm s¹ch lç th«ng h¬i, b×nh chøa vµ ®é kÝn khÝt
cña çc ®êng èng. Çc ®o¹n nèi cã ren cÇn vÆn chÆt.
§èi víi vßi phun, b¬m cao ¸p ®îc tiªn hµnh ®ång thêi khi th¸o chóng ra
kiÓm tra, ®iÒu chØnh. Cßn ®êng èng, b×nh chøa, bÇu läc còng ®îc ®Þnh k×
th¸o röa, lµm s¹ch vµ thay thÕ phÇn tö phi kim lo¹i.
Do ph¬ng ph¸p hoµ trén vµ tÝnh phøc t¹p vÒ kÕt cÊu cña çc bé phËn nªn
cÇn chó ý h¬n ë mét sè vÞ trÝ: ®êng èng th«ng giã çc te, tíi bÇu läc khÝ, bé
phËn tù ®éng hót bôi bè trÝ trªn ®êng èng x¶ vµ ®êng èng dÉn. Bím giã cña hÖ
thèng phanh phô bè trÝ trªn ®êng èng x¶.
b) KiÓm tra.
ViÖc kiÓm tra ®îc tÝnh ®èi víi tõng côm, bé phËn cña hÖ thèng. Cã 2
çch tiÕn hµnh tuú theo møc ®é yªu cÇu: KiÓm tra nhanh ( kiÓm tra chung –
trªn bÖ) vµ kiÓm tra s©u ( trªn b¨ng thö)
66
< SGK>
c) §iÒu chØnh.
ViÖc ®iÒu chØnh ®îc tiÕn hµnh ®ång thêi víi viÖc kiÓm tra çc th«ng
sè. Dï lµ trªn xe hay trªn b¨ng thö vµ tuú thuéc vµo tõng lo¹i b¬m cao ¸p vµ vßi
phun.
< SGK>
67
Ch¬ng VII: KiÓm tra, chÈn ®o¸n vµ b¶o dìng kü thuËt hÖ thèng ®iÖn «t«.
HÖ thèng thiÕt bÞ ®iÖn ®ãng vai trß hÕt søc quan träng trªn «t«, tr¹ng
th¸i kü thuËt cña nã ¶nh hëng ®Õn ®é tin cËy, chØ tiªu ®éng lùc, tiªu hao nhiªn
liÖu (®éng c¬ x¨ng) vµ an toµn chuyÓn ®éng ( tÝn hiÖu, chiÕu s¸ng).
1) Çc h háng lµm ngõng ho¹t ®éng cña hÖ thèng ®iÖn.
a) H háng vÒ c¬ khÝ.
Çc h háng d¹ng nµy gåm cã nøt, vì th©n m¸y ph¸t, m¸y khëi ®éng, cong
trôc, mßn, háng æ ®ì, mßn háng khíp nèi, háng mèi ghÐp ren; gi¶m ®é cøng lß
xo, gÉy lß xo.
b) H háng vÒ ®iÖn.
Çc h háng d¹ng nµy gåm çc d¹ng ph¸ háng tÝnh chÊt dÉn ®iÖn ë chç
tiÕp xóc, b¾t nèi ( tiÕp ®iÓm, ch«i than- cæ gãp, çc ®Çu nèi d©y). Sù ph¸
háng ®Æc tÝnh çch ®iÖn, ®Æc tÝnh ®iÖn – tõ, ®Æc tÝnh ®iÖn ho¸. Çc h
háng vÒ ®iÖn cã thÓ lµ ngÉu nhiªn hoÆc cã tÝnh hÖ thèng do sö dông, b¶o d-
ìng kh«ng ®óng kü thuËt.
Çc h háng vÒ c¬ khÝ thêng lµm cho bé phËn ®ã ngõng ngay vµ dÔ ph¸t
hiÖn. Cßn h háng vÒ ®iÖn rÊt khã x¸c ®Þnh, ®Æc biÕt ®èi víi thiÕt bÞ b¸n
dÉn.
2) Çc h háng lµm biÕn xÊu tr¹ng th¸i kü thuËt.
a) HÖ thèng nguån.
* ¾c quy.
BiÕn xÊu tr¹ng th¸i kü thuËt cña ¾c quy cã thÓ theo çc d¹ng sau:
- Tù phãng: lµ hiÖn tîng gi¶m dÇn nång ®é dung dÞch, ®iÖn ¸p vµ dung l-
îng ¾c quy bÞ gi¶m trong qu¸ tr×nh b¶o qu¶n hoÆc thêi gian nghØ gi÷a hai k×
khai th¸c.
Qu¸ tr×nh tù phãng diÔn ra do chÝnh b¶n th©n ¾c quy, do sù cè trong hÖ
thèng ®iÖn chung vµ do b¶o qu¶n, sö dông b¶o dìng kü thuËt.
- Sun ph¸t ho¸ b¶n cùc: lµ sù t¹o thµnh çc tinh thÓ lín sun ph¸t ch× (PbSO 4)
trªn bÒ mÆt cùc b¶n mµ çc tinh thÓ nµy kh«ng thÓ ph©n tÝch chë l¹i thµnh
ch× (Pb) vµ «xit ch× (PbO2) khi n¹p ®iÖn cho nã.
Nguyªn nh©n:
+ B¶o qu¶n ¾c quy l©u kh«ng n¹p l¹i, ë nhiÖt ®é cao.
68
+ Sö dông dßng ®iÖn phãng qu¸ lín: chËp, tù phãng qu¸ lín…
+ Phãng ®iÖn trong thêi gian dµi kh«ng ®îc n¹p ®iÖn bæ xung:
khëi ®éng liªn tôc, tiÕt chÕ h háng
+ Dung dÞch bÞ c¹n, tr¬ b¶n cùc tiÕp xóc víi kh«ng khÝ.
+ NhiÖt ®é vµ nång ®é dung dÞch ®iÖn ph©n qu¸ cao.
+ N¹p ®iÖn víi dßng ®iÖn n¹p qu¸ lín.
Tuú theo møc ®é h háng, nÕu h háng nhÑ cã thÓ kh¾c phôc b»ng mét sè
biÖn ph¸p khi n¹p l¹i, cßn nÆng ph¶i tiÕn hµnh söa ch÷a vµ thay thÕ çc b¶n
cùc bÞ sun ph¸t ho¸ qu¸ nhiÒu.
* M¸y ph¸t ®iÖn: Sù biÕn xÊu tr¹ng th¸i kü thuËt cña m¸y ph¸t ®iÖn ®îc biÓu
hiÖn qua hai d¹ng sau:
- Kh«ng ph¸t ®iÖn:
+ Do dÇu, níc cã thÓ lät vµo m¸y ph¸t, ®ièt n¾n dßng bÞ ph¸ háng; ch¹m
cùc d¬ng m¸y ph¸t víi m¸t dÉn ®Õn cuén d©y m¸y ph¸t bÞ ch¸y.
+ Do tôt, ®øt hoÆc chËp çc d©y dÉn ë ®Çu ra cña phÇn øng; do tôt
hoÆc ®Êu t¾t ®Çu d©y kÝch tõ víi m¸t.
- C«ng suÊt m¸y ph¸t gi¶m hoÆc kh«ng æn ®Þnh:
+ Gi¶m kh¶ n¨ng dÉn ®iÖn cña d©y dÉn, gi¶m tõ tÝnh lâi thÐp, t¨ng tõ
trë, t¨ng dßng ®iÖn xo¸y.
+ Cæ gãp, vµnh truyÒn ®iÖn bÞ gi¶m kh¶ n¨ng çch ®iÖn, bÞ ch¸y rç,
mßn kh«ng ®Òu; lß xo chæi than bÞ gÉy, bÞ gi¶m ®é cøng; chæi than
bÞ mßn, søt mÎ, tiÕp xóc kh«ng tèt.
+ æ bi bÞ mßn, trît dÉn ®éng ®ai.
* TiÕt chÕ ®iÖn: Sù biÕn xÊu thÓ hiÖn qua hai d¹ng sau:
- Kh«ng ®iÒu chØnh ®îc:
+ Theo híng gi¶m ®iÖn ¸p vµ cêng ®é dßng ®iÖn
\ Víi r¬le ®iÖn tõ, tiÕp ®iÓm: gÉy lß xo tÊm rung ( phÇn tiÕp ®iÓm
®éng); tiÕp ®iÓm bÞ han rØ, låi lâm kh«ng tiÕp xóc hoÆc ch¹m “
m¸t”. Çc cäc vµo tiÕp ®iÓm bÞ han rØ, ®øt.
\ Víi r¬le ®iÖn ¸p b¸n dÉn: ®øt tÇng chÊp hµnh, çc cäc bÞ han rØ, ®øt,
kh«ng tiÕp xóc.
+ Theo híng t¨ng ®iÖn ¸p vµ cêng ®é dßng ®iÖn.
69
\ Víi r¬le ®iÖn tõ, tiÕp ®iÓm: ®øt hoÆc chËp çc cuén d©y ®iÒu
khiÓn, hµn dÝnh çc tiÕp ®iÓm, nèi t¾t tiÕp ®iÓm hoÆc ®iÖn trë
phô, nèi t¾t çc cäc vµo.
\ Víi r¬le ®iÖn ¸p b¸n dÉn: ®øt hoÆc chËp m¹ch ®o, nèi t¾t tÇng chÊp
hµnh ®iÒu chØnh, nèi th«ng tÇng trung gian.
+ §èi víi r¬le dßng ®iÖn ngîc ( dïng víi m¸y ph¸t 1 chiÒu)
\ TiÕp ®iÓm kh«ng ®ãng ®îc ( kh«ng n¹p ®îc ®iÖn cho ¾c quy) do
®øt, chËp cuén d©y ®iÒu chØnh, çc cäc vµo bÞ ®øt hoÆc ch¹m “
m¸t”.
\ TiÕp ®iÓm lu«n ®ãng v× gÉy lß xo tÊm rung.
- §iÒu chØnh kh«ng ®óng ®Þnh møc:
Do qu¸ tr×nh sö dông, çc chç b¾t nèi bÞ háng, han rØ, tiÕp xóc kh«ng tèt;
çc ®Æc tÝnh ®iÖn ( ®iÖn trë, çch ®iÖn, ®iÖn ¸p ®ãng më transitor, ®ièt æn
¸p…); çc ®Æc tÝnh tõ ( cuén d©y lâi thÐp); kh¶ n¨ng ®µn håi cña lß xo; khe
hë lâi thÐp, tÊm rung bÞ thay ®æi lµm sai lÖch gi¸ trÞ ®iÒu chØnh.
Sai lÖch nµy khã x¸c ®Þnh b»ng kinh nghiÖm mµ ph¶i b»ng thiÕt bÞ
kiÓm tra, chÈn ®o¸n chuyªn dïng.
b) HÖ thèng ®¸nh löa.
T×nh tr¹ng cña hÖ thèng ®¸nh löa ®îc ®¸nh gi¸ b»ng kh¶ n¨ng sinh tia löa
®iÖn ë bugi vµ chÊt lîng ®èt ch¸y hçn hîp c«ng t¸c.
* Kh¶ n¨ng sinh tia löa ®iÖn cña bugi ®îc ®Æc trng bëi hÖ sè dù tr÷ ®¸nh löa
k:
Trong ®ã:
U2M- §iÖn ¸p cao ¸p cùc ®¹i ë mét chÕ ®é tèc ®é nµo ®ã.
Utx- §iÖn ¸p cÇn thiÕt ®Ó t¹o ra sù phãng ®iÖn gi÷a çc ®iÖn cùc cña
bugi.
Trong qu¸ tr×nh sö dông kh¶ n¨ng sinh tia löa ®iÖn cña bugi gi¶m dÇn do
çc nguyªn nh©n sau:
- Gi¶m ®iÖn ¸p cao ¸p U2M:
+ Gi¶m ®iÖn ¸p nguån: do chÊt lîng ¾c quy ngµy cµng gi¶m, ®iÒu
chØnh r¬le ®iÖn ¸p kh«ng ®óng ( nhá h¬n ®Þnh møc).
70
+ T¨ng ®iÖn trë m¹ch s¬ cÊp: Isc gi¶m lµm cho U2M t¨ng lªn.
\ §iÖn trë d©y dÉn t¨ng: do nhiÖt ®é cña dßng ®iÖn t¹o ra.
\ T¨ng ®iÖn trë tiÕp xóc: chç nèi láng, «xy ho¸ çc chç nèi, khe hë
cña cÆp tiÕp ®iÓm qu¸ nhá ( nÕu tiÕp ®iÓm bÞ dÝnh th×
U2M=0).
+ Gi¶m hiÖu suÊt ®¸nh löa: do U2M gi¶m.
+ Dung lîng tô ®iÖn b¶o vÖ tiÕp ®iÓm gi¶m dÇn lµm t¨ng kh¶ n¨ng
®¸nh löa ë tiÕp ®iÓm, nªn gi¶m ®iÖn ¸p cao ¸p.
- T¨ng ®iÖn ¸p xuyªn thñng Uxt: do sù biÕn xÊu cña m¹ch thø cÊp ( phãng ®iÖn
ra “m¸t”, b¸m muéi than ë bugi, gi¶m çch ®iÖn cao ¸p…).
Do vËy, trong qu¸ tr×nh sö dông hÖ thèng ®¸nh löa b¸n dÉn kh«ng tiÕp
®iÓm cã ®é tin cËy cao h¬n h¼n hÖ thèng ®¸nh löa cã tiÕp ®iÓm.
* ChÊt lîng ®èt ch¸y hçn hîp c«ng t¸c: Trong qu¸ tr×nh sö dông do:
- N¨ng lîng tia löa ®iÖn cña bugi gi¶m.
- Thêi ®iÓm ®¸nh löa thay ®æi kh«ng hîp lý.
c) HÖ thèng phô t¶i.
TÊt c¶ çc thiÕt bÞ, hÖ thèng tiªu thô ®iÖn n¨ng ( kÓ c¶ d©y dÉn) ®Òu
lµ phô t¶i. Song ë ®©y chØ xem xÐt tíi çc thiÕt bÞ tiªu thô ®iÖn n¨ng lín.
* M¸y khëi ®éng.
Sù biÕn xÊu tr¹ng th¸i kü thuËt phÇn c¶m vµ phÇn øng cña m¸y khëi
®éng t¬ng tù nh m¸y ph¸t mét chiÒu. Kh¶ n¨ng lµm viÖc cña m¸y khëi ®éng phô
thuéc nhiÒu vµo r¬le ®ãng m¹ch vµ khíp khëi ®éng.
Mßn khíp, mßn r·nh xo¾n, dÝnh tiÕp ®iÓm cña r¬le ®ãng m¹ch cã
thÓ g©y cong trôc, gÉy khíp vµ ch¸y çc cuén d©y cña m¸y khëi ®éng.
Khi kÑt khíp 1 chiÒu, kÑt r·nh xo¾n, dÝnh tiÕp diÓm cña r¬le ®ãng
m¹ch cã thÓ g©y cong trôc, gÉy khíp vµ ch¸y çc cuén d©y cña m¸y khëi ®éng.
* HÖ thèng cßi ®Ìn:
Sù biÕn xÊu chñ yÕu do han rØ, níi láng çc chç b¾t nèi, ch¸y rç tiÕp
®iÓm, ®øt d©y, ch¹m “m¸t”.
7.2.KiÓm tra, chÈn ®o¸n vµ b¶o dìng kü thuËt hÖ thèng ®iÖn «t«.
1) kiÓm tra, chÈn ®o¸n t×nh tr¹ng kü thuËt hÖ thèng ®iÖn «t«.
a) HÖ thèng nguån.
71
* ¾c quy.
Tr¹ng th¸i kü thuËt cña ¾c quy ®îc biÓu hiÖn qua çc th«ng sè nh; møc
dung dÞch ®iÖn ph©n, nång ®é dung dÞch vµ ®iÖn ¸p ë mçi ng¨n cña ¾c quy
khi cã t¶i vµ kh«ng t¶i.
- KiÓm tra møc dung dÞch ®iÖn ph©n:
Dïng èng thuû tinh cã kh¾c v¹ch (mm), thñng hai ®Çu, cã ®êng kÝnh
(35mm); c¾m qua lç ®æ dung dÞch, bÞt lç trªn cña èng ®Ó dung dÞch cã chøa
trong èng mang ra ngoµi. Møc dung dÞch cÇn ph¶i cao h¬n tÊm líi b¶o vÖ tõ
(1015)mm.
- KiÓm tra nång ®é dung dÞch ®iÖn ph©n:
Sö dông tØ träng kÕ ®Ó kiÓm tra. Nång ®é dung dÞch çc ng¨n chªnh
nhau kh«ng qu¸ 0,02g/cm2. ë 150C khi n¹p ®Çy nång ®é dung dÞch lµ
1,27g/cm2, khi phãng hÕt lµ 1,11g/cm2.
- KiÓm tra ®iÖn ¸p ¾c quy: sö dông v«n kÕ ®Ó kiÓm tra.
* M¸y ph¸t ®iÖn:
- KiÓm tra ë chÕ ®é lµm viÖc:
+ ChÕ ®é m¸y ph¸t: kiÓm tra tèc ®é vßng quay cña m¸y ph¸t, råi so s¸ch víi
tèc ®é tiªu chuÈn khi ®iÖn ¸p sinh ra b»ng ®iÖn ¸p ®Þnh møc, ë chÕ ®é kh«ng
t¶i (It=0) vµ chÕ ®é cã t¶i ( It= I®m).
+ KiÓm tra ë chÕ ®é ®éng c¬: nÕu kiÓm tra tra ë chÕ ®é m¸y ph¸t kh«ng
®¹t th× tiÕp tôc kiÓm tra ë chÕ ®é ®éng c¬. KiÓm tra hiÖu suÊt vµ çc h háng
c¬ khÝ: ®é ®¶o cña trôc, æ bi, b¸nh ®ai, phiÕn ®ång cæ gãp vµ chæi than.
(m¸y ph¸t xoay chiÒu kh«ng kiÓm tra ë chÕ ®é nµy).
- KiÓm tra tõng phÇn.
NÕu kiÓm tra ë tr¹ng th¸i lµm viÖc kh«ng ®¹t yªu cÇu th× tiÕn hµnh th¸o
m¸y ph¸t tiÕn hµnh kiÓm tra tõng bé phËn riªng biÖt.
Th«ng sè kiÓm tra gåm:
+ Kh¶ n¨ng çch ®iÖn gi÷a çc bèi d©y víi nhau vµ víi vá, trôc.
+ Sù th«ng m¹ch cña çc d©y dÉn trong cïng 1 bèi d©y, 1 m¹ch.
* TiÕt chÕ.
§Ó kiÓm tra çc th«ng sè ®iÒu chØnh cña tiÕt chÕ ph¶i sö dông dßng
®iÖn 1 chiÒu cã thÓ ®iÒu chØnh ®îc ®iÖn ¸p ®Þnh møc vµ çc ®iÖn trë t¶i
®Ó ®a tiÕt chÕ vÒ tr¹ng th¸i lµm viÖc.
72
+ KiÓm tra r¬ le ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p.

+ KiÓm tra r¬ le h¹n chÕ dßng ®iÖn.
+ KiÓm tra r¬ le dßng ®iÖn ngîc.
* Bugi.
- KiÓm tra khe hë ®iÖn cùc bugi.
§èi víi hÖ thèng ®¸nh löa thêng, khe hë ®iÖn cùc bugi lµ 0,7mm; víi hÖ
thèng ®¸nh löa b¸n dÉn, khe hë ®iÖn cùc bugi lµ 1 1,2mm. Trong qu¸ tr×nh sö
dông, ®iÖn cùc d¬ng bÞ låi ra, ®iÖn cùc ©m bÞ lâm vµo nªn khe hë bÞ thay
®æi. §Ó kiÓm tra ta dïng thíc trßn theo nguyªn t¾c thíc nhá h¬n lät, thíc lín h¬n
kh«ng lät. NÕu kh«ng ®óng tiªu chuÈn th× dïng dông cô chuyªn dïng ®Ó ®iÒu
chØnh, tuyÖt ®èi kh«ng ®îc gâ ®Ëp hoÆc dïng tuèc n¬ vÝt ®Ó bËy ®iÖn cùc
bugi.
- KiÓm tra bugi ë tr¹ng th¸i lµm viÖc.
L¾p bu gi 2 vµo trong b×nh khÝ
nÐn 1 ®Ó kiÓm tra l¹i çc thèng sè
chuÈn.
Sau ®ã l¾p tõng bugi cÇn kiÓm
tra 3 vµo tõng buång khÝ nÐn 1. NÕu
c¶ hai bugi ®¸nh löa ®ång thêi th×
bugi 3 tèt; nÕu ®¸nh löa sím lµ do
®iÖn cùc gÇn qu¸; nÕu 3 ®¸nh löa
muén h¬n th× do ®iÖn cùc qu¸ xa;
nÕu chØ cã 2 ®¸nh löa th× 3 ®· bÞ
®øt m¹ch; nÕu c¶ hai bugi kh«ng
®¸nh löa th× 3 chËp m¹ch 2 ®iÖn cùc.
* B« bin ( Cuén d©y ®¸nh löa biÕn ¸p ®¸nh löa).
- KiÓm tra tõng cuén d©y.
+ Cuén d©y s¬ cÊp: M¾c nèi tiÕp cuén d©y s¬ cÊp víi ®Ìn cÇn kiÓm tra
vµ nguån ®iÖn mét chiÒu thÊp ¸p. NÕu ®Ìn kiÓm tra s¸ng th× cuén d©y kh«ng
bÞ ®øt; nÕu ®Ìn kh«ng s¸ng th× cuén d©y bÞ ®øt.
73
+ Cuén thø cÊp: nèi mét ®Çu víi nguån ®iÖn xoay chiÒu cao ¸p, ®Çu thø
hai cña nguån quÑt qua ®Çu ra cao ¸p. NÕu cã dßng ®iÖn th× cuén thø cÊp
kh«ng bÞ ®øt vµ ngîc l¹i.
- KiÓm tra tr¹ng th¸i lµm viÖc.
L¾p b« bin vµo m¹ch ®¸nh löa, thay bugi b»ng bé phãng ®iÖn 3 phÇn tö.
NÕu b« bin cßn tèt sÏ phãng ®iÖn ®îc ®îc ë bé phãng ®iÖn 3 phÇn tö vµ ngîc
l¹i. ( ®iÖn ¸p phãng ®îc 11KV lín h¬n ®iÖn ¸p xuyªn thñng trung b×nh).
* §en c« ( bé chia ®iÖn).
- KiÓm tra tõng phÇn:
+ Khe hë tiÕp ®iÓm bé chia ®iÖn: lµm s¹ch, b»ng ph¼ng tiÕp ®iÓm råi
tiÕn hµnh ®o khe hë ë thêi ®iÓm më lín nhÊt ( 0,35  0,45 mm).
+ §o ®iÖn trë tiÕp xóc cña tiÕp ®iÓm: ViÖc nµy ®îc tiÕn hµnh gi¸n
tiÕp b»ng çch ®o ®é sôt ¸p trªn tiÕp ®iÓm b»ng v«n kÕ hoÆc b»ng dông cô
chuyªn dïng. Khi ®o, tiÕp ®iÓm ë tr¹ng th¸i ®ãng, ®é sôt ¸p cho phÐp kh«ng lín
h¬n 0,15v.
+ KiÓm tra gãc t¬ng øng víi thêi gian ®ãng tiÕp ®iÓm ® : sau khi ®¸nh
s¹ch vµ ®iÒu chØnh khe hë tiÕp ®iÓm, cã thÓ kiÓm tra ® b»ng mét trong ba
ph¬ng ph¸p:
\ Ph¬ng ph¸p h×nh häc.
\ Ph¬ng ph¸p ®iÖn tÜnh.
\ Ph¬ng ph¸p ®iÖn ®éng.
+ KiÓm tra lß xo tiÕp ®iÓm: Dïng lùc kÕ treo vµo ®Çu cÇo tiÕp ®iÓm,
lùc kÐo lß xo tiÕp ®iÓm kh«ng nhá h¬n 5N.
+ KiÓm tra tô ®iÖn: Cã thÓ dïng dông cô ®o lêng v¹n n¨ng hoÆc dïng
®Ìn kiÓm tra.
Dïng dông cô ®o lêng v¹n n¨ng th× cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc trÞ sè dung lîng
cña tô ®iÖn:
Dïng ®Ìn kiÓm tra th× ¸p dông theo hai s¬ ®å dïng dßng ®iÖn 1 chiÒu
vµ dßng ®iÖn xoay chiÒu. Tô ®iÖn chØ cho dßng xoay chiÒu ®i qua.
- KiÓm tra ë chÕ ®é lµm viÖc:
74
TiÕn hµnh trªn b¨ng thö khi th¸o riªng bé chia ®iÖn l¾p vµo hÖ thèng cã
thiÕt bÞ tiªu chuÈn. Çc chØ tiªu ®îc x¸c ®Þnh:
+ Gãc thø tù sinh tia löa ®iÖn.
+ Sù lµm viÖc cña bé tù ®éng ®iÒu chØnh gãc ®¸nh löa sím ly t©m.
+ Sù lµm viÖc cña bé tù ®éng ®iÒu chØnh gãc ®¸nh löa sím ch©n
kh«ng.
+ T×nh tr¹ng çch ®iÖn cña bé chia ®iÖn.
c) HÖ thèng phô t¶i.
ChØ nghiªn cøu viÖc kiÓm tra m¸y khëi ®éng.
- KiÓm tra ë tr¹ng th¸i lµm viÖc.
+ KiÓm tra ë chÕ ®é kh«ng t¶i.
ChÕ ®é nµy kiÓm tra sù lµm viÖc cña r¬le ®ãng m¹ch, hiÖu suÊt vµ çc
h háng c¬ khÝ nh ®é ®¶o cña trôc, æ ®ì, chæi than, cæ gãp. Th«ng sè kiÓm tra
lµ cêng ®é dßng ®iÖn t¬ng øng víi tèc ®é quay kh«ng t¶i tiªu chuÈn.
n®o kh«ng nhá h¬n [n]tc khi ®o I®o kh«ng lín h¬n [I]tc.
+ KiÓm tra ë chÕ ®é h·m hoµn toµn.
ChÕ ®é nµy kiÓm tra ®Æc tÝnh c¬ khi qu¸ t¶i ng¾n h¹n cña m¸y khëi
®éng.
Th«ng sè kiÓm tra: m« men xo¾n cña m¸y khëi ®éng khi h·m hoµn toµn
t¬ng øng víi ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn cung cÊp tiªu chuÈn.
M®o kh«ng nhá h¬n [M]tc vµ I®o kh«ng lín h¬n [I]tc.
- KiÓm tra tõng phÇn.
ViÖc kiÓm tra tõng phÇn ®îc tiÕn hµnh ®èi víi r«to vµ stato cña m¸y
khëi ®éng.
2. B¶o dìng kü thuËt hÖ thèng ®iÖn «t«
§èi víi hÖ thèng ®iÖn «t«, c«ng t¸c kiÓm tra, ®iÒu chØnh chiÕm phÇn
lín néi dung b¶o dìng kü thuËt. ë ®©y ta nghiªn cøu mét sè c«ng viÖc sau;
a) HÖ thèng nguån n¨ng lîng ®iÖn.
* ¾c quy.
- Thêng xuyªn kiÓm tra lau s¹ch vá b×nh, çc cÇu nèi vµ ®Çu cùc ra. Thêng
xuyªn kiÓm tra møc dung dÞch.
75
- §Þnh k× kiÓm tra nång ®é dung dÞch ®iÖn ph©n vµ ®iÖn ¸p ¾c quy, lµm
s¹ch çc ®Çu d©y nèi víi ¾c quy vµ b«i mì chèng rØ.
- §Þnh k× hoÆc theo yªu cÇu sóc röa, n¹p l¹i ¾c quy.
Trong qu¸ tr×nh sö dông cÇn chó ý:
+ Kh«ng khëi ®éng ®éng c¬ qu¸ 15 gi©y, kh«ng khëi ®éng liªn tôc qu¸ 3
lÇn, mçi lÇn çch nhau 40  60 gi©y.
+ Thêng xuyªn kiÓm tra ®ång hå chØ b¸o n¹p.
* M¸y ph¸t ®iÖn (MP§).
- Thêng xuyªn kiÓm tra, ®iÒu chØnh d©y ®ai dÉn ®éng vµ lau s¹ch çc chç
b¾t nèi d©y ®iÖn.
- §Þnh k× th¸o lau kh« r«to, stato, röa s¹ch æ bi vµ thay mì míi; kiÓm tra chæi
than, lß xo chæi than; sù tiÕp xóc gi÷a chæi than vµ cæ gãp; dïng giÊy r¸p ®¸nh
s¹ch vµ lµm ®Òu cæ gãp, dïng x¨ng vµ chæi kim lo¹i lµm s¹ch çc r·nh trªn cæ
gãp.
- SÊy kh« çc cuén d©y r«to vµ stato nÕu Èm.
* TiÕt chÕ.
- §¸nh s¹ch, lµm ph¼ng çc tiÕp ®iÓm vµ kiÓm tra ®iÖn trë tiÕp xóc cña
chóng.
- KiÓm tra tr¹ng th¸i çc ®Çu d©y b¾t nèi vµ sù ho¹t ®éng dÔ dµng cña tÊm
rung.
- KiÓm tra lß xo vµ çc ®iÓm m¾c lß xo.
Khi çc gi¸ trÞ ®iÒu chØnh kh«ng ®óng tiªu chuÈn th× tiÕn hµnh ®iÒu
chØnh l¹i.
* Bugi.
Lµm s¹ch muéi than b»ng x¨ng hoÆc dïng thiÕt bÞ lµm s¹ch b»ng phun
çt; kiÓm tra tr¹ng th¸i lµm viÖc cña bugi; kiÓm tra vµ ®iÒu chØnh khe hë
®iÖn cùc bugi b»ng dông cô chuyªn dïng.
* §en c«.
- §¸nh s¹ch çc m¸ vÝt b»ng giÊy r¸p hoÆc b»ng ®¸ mµi máng mÞn. NÕu m¸
vÝt mßn qu¸ quy ®Þnh th× ph¶i thay thÕ.
76
- Thêng xuyªn kiÓm tra, lµm s¹ch çc ®Çu d©y nèi, ®iÓm tiÕp xóc trªn ®êng
d©y cao ¸p.
- Lµm s¹ch m©m xoay m¹ch s¬ cÊp vµ bæ xung dÇu b«i tr¬n vµo tÊm d¹ b«i
tr¬n trôc ®en c«.
- §iÒu chØnh khe hë tiÕp ®iÓm.
- Th¸o bé ®iÒu chØnh tù ®éng ly t©m vµ ch©n kh«ng khi cÇn thiÕt ®Ó b¶o d-
ìng.
c) hÖ thèng phô t¶i: chØ xÐt m¸y khëi ®éng.
Çc c«ng viÖc b¶o dìng r«to vµ stato ®îc tiÕn hµnh nh m¸y ph¸t mét
chiÒu. KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh thêi ®iÓm ®ãng më m¹ch cña r¬le vµ sù vµo
khíp cña b¸nh r¨ng khëi ®éng.
77
Ch¬ng VIII: kiÓm tra, chÈn ®o¸n vµ b¶o dìng kü thuËt HTT lùc.
1. Kh«ng ®iÒu khiÓn ®îc sù truyÒn m«men xo¾n ®Õn çc b¸nh xe chñ ®éng
Nguyªn nh©n: §iÒu khiÓn dÉn ®éng ly hîp vµ hép sè bÞ háng do kÑt çc
khíp dÉn ®éng, çc van dÉn ®éng thuû lùc cña ly hîp, c¬ cÊu ®Þnh vÞ kho¸ h·m
cña hép sè bÞ háng, dÉn ®éng gµi vi sai bÞ háng
2. Kh«ng truyÒn ®îc m«men xo¾n ®Õn çc b¸nh xe chñ ®éng.
Nguyªn nh©n: Ly hîp bÞ trît hoµn toµn do ®Üa ma s¸t bÞ dÝnh dÇu, bÞ
®øt çc ®inh t¸n, kh«ng cã lùc Ðp ®èi víi ly hîp ma s¸t. Víi ly hîp thuû lùc do
kh«ng cã m«i chÊt c«ng t¸c, g·y kÑt çnh b¬m. Mèi ghÐp then hoa bÞ háng, hép
sè tù nhµy vÒ sè “0”.
3. Gi¶m hiÖu suÊt truyÒn lùc.
Nguyªn nh©n: Çc chi tiÕt truyÒn lùc bÞ mßn, çc vßng bi bÞ r¬ r·o.
8.2. kiÓm tra, chÈn ®o¸n vµ b¶o dìng kü thuËt hÖ thèng truyÒn lùc.
1. KiÓm tra, chÈn ®o¸n hÖ thèng truyÒn lùc.
ViÖc kiÓm tra ®îc tiÕn hµnh víi viÖc ®o lùc kÐo ë çc b¸nh xe chñ ®éng
trªn bÖ thö chÈn ®o¸n chung.
Çc biÕn m« thuû lùc vµ hép sè thuû lùc còng ®îc kiÓm tra b»ng thiÕt bÞ
chuyªn dïng.
Hai th«ng sè chÝnh ®Ó kiÓm tra víi hÖ thèng truyÒn lùc lµ hµnh tr×nh tù
do cña bµn ®¹p ly hîp vµ ®é r¬ cña hÖ thèng truyÒn lùc.
a) KiÓm tra hµnh tr×nh tù do cña bµn ®¹p ly hîp.
Sö dông thiÕt bÞ chuyªn dïng ®Ó kiÓm tra, sau ®ã so s¸nh víi tiªu chuÈn
(tuú theo quy ®Þnh cña tõng lo¹i xe).
b) kiÓm tra ®é r¬ tæng céng cña çc ®¨ng vµ truyÒn lùc chÝnh.
- §o ë trôc çc ®¨ng: kh«ng cÇn kÝch cÇu chñ ®éng lªn vµ kiÓm tra gãc quay
tæng céng cña trôc çc ®¨ng.
- §o ë b¸nh xe chñ ®éng: kÝch cÇu chñ ®éng lªn, dïng tay quay hÕt b¸nh b¸nh
xe vÒ mét phÝa nµo ®ã, ®¸nh dÊu trªn b¸nh xe råi quay b¸nh xe theo chiÒu ngîc
l¹i råi còng ®¸nh dÊu l¹i. §o kho¶ng çch gi÷a hai vÕt dÊu nµy so s¸nh víi tiªu
chuÈn ( xe míi 18  25mm, xe cò tõ 25 45mm).
78
§èi víi hÖ thèng truyÒn lùc dïng thuû lùc ( dÉn ®éng ly hîp, hép sè thuû
c¬) vµ dïng khÝ nÐn th× cÇn kiÓm tra møc dÇu ®é kÝn khÝt cña ®êng èng,
çc chç b¾t nèi, ¸p lùc, sù lµm viÖc cña çc van vµ toµn c¬ cÊu.
2. B¶o dìng kü thuËt hÖ thèng truyÒn lùc.
a) §iÒu chØnh vµ xiÕt chÆt.
Chñ yÕu ®iÒu chØnh hµnh tr×nh tù do cña bµn ®¹p ly hîp.
Ngoµi ra, thêng xuyªn xiÕt l¹i çc bu l«ng, ®ai èc trong dÉn ®éng ly hîp,
hép sè, hép ph©n phèi, truyÒn lùc chÝnh çc ®¨ng.
b) Çc c«ng viÖc vÒ dÇu mì.
- §èi víi dÉn ®éng c¬ khÝ th× tiÕn hµnh tra mì vµo çc æ, khíp quay, chèt quay
- §èi víi dÉn ®éng thuû lùc, thuû khÝ cÇn kiÓm tra thªm c«ng viÖc x¶ khÝ ( x¶
e), bæ xung thªm dÇu, thay dÇu ( nÕu cÇn). DÇu thêng ®îc thay theo ®Þnh k×
nh: hép sè, hép ph©n phèi, truyÒn lùc chÝnh, biÕn m«men, hép vi sai
79
Ch¬ng IX: KiÓm tra, chÈn ®o¸n vµ b¶o dìng kü thuËt hÖ thèng phanh.
ChÊt lîng HTP ®îc ®¸nh gi¸ bëi çc th«ng sè hiÖu qu¶ ( M p, jmax, tpmin, spmin)
vµ ®é æn ®Þnh còng nh tÝnh dÉn híng cña «t« khi phanh.
9.1. H háng vµ biÕn xÊu tr¹ng th¸i kü thuËt hÖ thèng phanh.
1. H háng lµm hÖ thèng phanh mÊt t¸c dông.
a) Phanh kh«ng hiÖu qu¶.
Cã thÓ dÉn ®éng phanh hoÆc c¬ cÊu phanh bÞ háng.
- Víi dÉn ®éng phanh c¬ khÝ: ®øt g·y çc chi tiÕt trong hÖ thèng dÉn
®éng hoÆc tôt chç b¾t nèi.
- Víi dÉn ®éng phanh thuû lùc: thñng ®êng èng dÉn, kh«ng cã dÇu phanh,
kÑt van t¨ng ¸p cña xi lanh phanh chÝnh, kÑt çc phít dÇu ë xi lanh
phanh chÝnh.
- Víi dÉn ®éng phanh khÝ nÐn: thñng ®êng èng, háng m¸y nÐn khÝ, háng
van ph©n phèi khÝ nÐn.
- Víi c¬ cÊu phanh: do dÇu mì lät vµo gi÷a bÒ mÆt m¸ phanh vµ trèng
phanh, l¸m gi¶m ma s¸t, gi¶m hiÖu qu¶ phanh.
b) Kh«ng ®iÒu khiÓn ®îc qu¸ tr×nh phanh.
- Bã phanh: do ®øt, tuét lß xo håi vÞ ë c¬ cÊu phanh, kÑt dÉn ®éng phanh ë vÞ
trÝ lµm viÖc, x¶y ra hiÖn tîng tù xiÕt.
- MÊt t¸c dông côc bé ë mét sè b¸nh xe, lµm mÊt æn ®Þnh khi phanh do khe hë
gi÷a m¸ phanh vµ trèng phanh qu¸ lín, h háng xi lanh phanh b¸nh xe hoÆc mµng
cao su ë bÇu phanh.
2. H háng lµm biÕn xÊu tr¹ng th¸i kü thuËt.
Çc h háng d¹ng nµy lµm gi¶m chÊt lîng hÖ thèng phanh.
a) Mßn c¬ cÊu phanh.
Trong qu¸ tr×nh sö dông m¸ phanh vµ trèng phanh bÞ mßn lµm cho çc bÒ
mÆt bÞ chai cøng lµm gi¶m hÖ sè ma s¸t. Thêng m¸ phanh vµ trèng phanh mßn
kh«ng ®Òu, diÖn tÝch tiÕp xóc gi¶m lµm gi¶m hiÖu qu¶ phanh.
b) Mßn vµ l·o ho¸ çc chi tiÕt trong dÉn ®éng phanh.
- Mßn piston, xi lanh cña xi lanh phanh b¸nh xe; tr¬ng në vµ biÕn d¹ng çc phít
ch¾n dÇu lµm lät khÝ vµo ®êng èng dÉn víi dÉn ®éng phanh dÇu.
80
- Mßn piston, xi lanh, xÐc m¨ng m¸y nÐn khÝ, l·o ho¸ çc mµng cao su trong
van ph©n phèi vµ trong bÇu phanh víi dÉn ®éng phanh h¬i.
Nh÷ng biÕn xÊu nµy sÏ lµm t¨ng hµnh tr×nh tù do cña bµn ®¹p phanh,
t¨ng qu·ng ®êng phanh vµ mÊt æn ®Þnh khi phanh.
9.2. KiÓm tra, chÈn ®o¸n vµ b¶o dìng kü thuËt HTP.
1. kiÓm tra vµ chÈn ®o¸n hÖ thèng phanh.
a) KiÓm tra hµnh tr×nh tù do cña bµn ®¹p phanh.
Trong qu¸ tr×nh sö dông, do mßn çc chi tiÕt trong hÖ thèng phanh mµ
hµnh tr×nh tù do cña bµn ®¹p ngµy cµng t¨ng lªn. CÇn kiÓm tra ®Þnh k× vµ
®iÒu chØnh l¹i.
ViÖc kiÓm tra hµnh tr×nh tù do cña hÖ thèng phanh t¬ng tù nh víi ly hîp.
b) KiÓm tra khe hë gi÷a m¸ phanh vµ trèng phanh.
Khe hë gi÷a m¸ phanh vµ trèng phanh cã ¶nh hëng ®Õn hµnh tr×nh tù do
cña bµn ®¹p vµ hiÖu qu¶ phanh. Do ®ã, khe hë nµy ph¶i hîp lý, ®óng tiªu
chuÈn vµ ®ång ®Òu gi÷a çc b¸nh xe.
( ViÖc kiÓm tra dïng thíc l¸ cã chiÒu dµy 0.25mm, qua khe hë cña trèng
phanh).
Ngoµi ra, cÇn thêng xuyªn kiÓm tra ®é kÝn khÝt cña ®êng èng dÇu, h¬i,
çc nèi ghÐp trong dÉn ®éng c¬ khÝ, kiÓm tra phanh tay.
2. B¶o dìng kü thuËt hÖ thèng phanh.
a) §iÒu chØnh vµ xiÕt chÆt.
* §iÒu chØnh hµnh tr×nh tù do cña bµn ®¹p phanh: b»ng çch thay ®æi
chiÒu dµi cÇn dÉn ®éng tõ bµn ®¹p ®Õn xi lanh phanh chÝnh hoÆc ®Õn van
ph©n phèi.
* §iÒu chØnh khe hë gi÷a m¸ phanh vµ trèng phanh.
- Víi dÉn ®éng phanh dÇu: ®iÒu chØnh khe hë b»ng cam lÖch t©m vµ thªm
chèt lÖch t©m ®èi víi c¬ cÊu phanh kh«ng tù cêng ho¸.
- Víi dÉn ®éng phanh h¬i: ®iÒu chØnh khe hë gÇn cam phanh vµ thªm khe hë
gÇn t©m quay víi c¬ cÊu phanh kh«ng tù cêng ho¸.
- §iÒu chØnh c¬ cÊu phanh tay, dÉn ®éng phanh tay: tuú theo kÕt cÊu ®Ó
®iÒu chØnh.
b) Çc c«ng viÖc vÒ dÇu mì.
- §Þnh k× kiÓm tra dÇu, mì vµo çc æ khíp trong dÉn ®éng c¬ khÝ.
81
- §Þnh k× kiÓm tra vµ ®æ thªm dÇu vµo xi lanh phanh chÝnh ®èi víi hÖ thèng
phanh dÇu, khi cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh x¶ “e”.
Ch¬ng X: KiÓm tra, chÈn ®o¸n vµ b¶o dìng kü thuËt hÖ thèng l¸i.
10.1. H háng vµ biÕn xÊu tr¹ng th¸i kü thuËt HTL.
1. Çc d¹ng háng lµm mÊt tÝnh n¨ng dÉn híng.
C¬ cÊu l¸i bÞ kÑt cøng do çc æ ®ì çc trôc bÞ kÑt; do c¬ cÊu ®ãng më
çc van ph©n phèi cña bé trî lùc bÞ kÑt, do çc r¨ng trong çc chi tiÕt cña c¬
cÊu l¸i bÞ g·y vì.
2. Çc h háng lµm biÕn xÊu tÝnh n¨ng dÉn híng.
- Do çc chi tiÕt tiÕp xóc trong c¬ cÊu l¸i vµ dÉn ®éng l¸i bÞ mßn, lµm
t¨ng hµnh tr×nh tù do cña vµnh tay l¸i, g©y ra hiÖn tîng rung, giËt, va ®Ëp.
- Khe hë ¨n khíp qu¸ nhá: do kÑt çc æ ®ì, khíp nèi, thiÕu dÇu mì b«i tr¬n ë
çc khíp nèi vµ c¬ cÊu l¸i, lµm t¨ng lùc t¸c dông lªn vµnh tay l¸i, g©y ra mái mÖt
vµ mÊt an toµn chuyÓn ®éng.
- DÉn ®éng l¸i lµm viÖc kh«ng chÝnh x¸c: do çc khíp nèi bÞ mßn, lß xo
trong çc khíp nèi bÞ g·y, kÑt, ®ßn kÐo ngang bÞ cong vªnh lµm sai lÖch quan
hÖ gi÷a çc gãc quay cña çc b¸nh xe dÉn híng, lµm t¨ng hiÖn tîng trît khi quay
vßng.
- Bé phËn trî lùc lµm viÖc kh«ng hiÖu qu¶: do d©y ®ai dÉn ®éng b¬m trî
lùc bÞ chïng, dÇu trî lùc bÞ thiÕu, çc phít cao su bÞ l·o ho¸ lµm gi¶m ¸p suÊt
dÇu trong hÖ thèng trî lùc.
10.2. KiÓm tra, chÈn ®o¸n vµ b¶o dìng kü thuËt HTL.
1. KiÓm tra, chÈn ®o¸n t×nh tr¹ng kü thuËt HTL.
a) KiÓm tra hµnh tr×nh tù do cña vµnh tay l¸i.
Hµnh tr×nh tù do vµnh tay l¸i thÓ hiÖn ®é r¬ tæng céng cña HTL. Gi¸ trÞ
nµy x¸c ®Þnh b»ng thiÕt bÞ ®o, víi xe míi ( 100  150) vµ xe cò kho¶ng 250.
b) KiÓm tra lùc ma s¸t trong hÖ thèng l¸i.
Lùc ma s¸t trong hÖ thèng l¸i lµ gi¸ trÞ ®Æc trng cho t×nh tr¹ng kü thuËt
cña hÖ thèng l¸i. Gi¸ trÞ cña nã ®îc x¸c ®Þnh nhê thiÕt bÞ ®o kiÓu lùc kÕ.
§èi víi bé trî lùc dÇu: ®o ¸p suÊt dÇu vµ møc dÇu (¸p suÊt kh«ng nhá h¬n
65 KG/cm2).
c) kiÓm tra ®é r¬ cña æ bi trôc vÝt.
82
§îc kiÓm tra theo sù dÞch chuyÓn däc trôc cña vµnh tay l¸i so víi trôc l¸i.
Nã ®îc ph¸t hiÖn khi ®¸nh l¸i hÕt l¸i hoÆc l¾c nhÑ vµnh tay l¸i khi b¸nh xe
dÉn híng ®· ®îc kÝch khái mÆt ®êng.
d) KiÓm tra sù ¨n khíp cña cÆp truyÒn ®éng trong c¬ cÊu l¸i.
§îc kiÓm tra theo sù dÞch chuyÓn cña ®ßn quay ®øng. Khi kiÓm tra th¸o
®ßn kÐo däc, gi÷ vµnh tay l¸i ë vÞ trÝ trung gian, ®o ®é dÞch chuyÓn ®Çu díi
®ßn quay ®øng. §èi víi xe t¶i ®é dÞch chuyÓn nµy kh«ng vît qu¸ ( 0.15
0.3)mm.
2. KiÓm tra hÖ thèng l¸i.
a) §iÒu chØnh khe hë trong çc khíp cÇu dÉn ®éng l¸i.
KÕt cÊu khíp cÇu dÉn ®éng l¸i rÊt ®a d¹ng, cã lo¹i tù ®iÒu chØnh, cã
lo¹i ph¶i ®iÒu chØnh trong qu¸ tr×nh sö dông. Song nguyªn t¾c chung lµ lµm
triÖt tiªu khe hë gi÷a trô cÇu ( r«tuyn) víi ®Õ vµ çc tÊm lß xo ®ì.
b) §iÒu chØnh khe hë däc trôc cña æ bi trôc vÝt.
Thêng ®îc kiÓm tra b»ng çch bít çc tÊm ®Öm ë n¾p ®Ëy phÝa cuèi çc
te cña c¬ cÊu l¸i.
Sau khi ®iÒu chØnh song ®îc kiÓm tra l¹i b»ng çch ®o lùc t¸c dông lªn
vµnh tay l¸i khi ®· th¸o ®ßn kÐo däc. Gi¸ trÞ nµy n»m trong kho¶ng ( 0.2 
0.5)KG víi xe con, cßn víi xe t¶i (0.3  0.9)KG.
c) §iÒu chØnh khe hë ¨n khíp trong cÆp truyÒn ®éng cña c¬ cÊu l¸i.
§îc ®iÒu chØnh trªn nguyªn t¾c dÞch chuyÓn däc trôc ®ßn quay ®øng.
3. C«ng viÖc b«i tr¬n vµ xiÕt chÆt.
KiÓm tra xiÕt chÆt çc bu l«ng ®ai èc b¾t çc te c¬ cÊu l¸i vµ trôc l¸i víi
khung xe, xiÕt chÆt çc khíp nèi trong çc ®ßn dÉn ®éng.
Bæ xung dÇu b«i tr¬n trong çc te c¬ cÊu l¸i, bæ xung dÇu trî lùc l¸i (nÕu
cã), b«i tr¬n çc khíp trong dÉn ®éng lai.
83

Giao An Bao Duong

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Giao An Bao Duong

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Bµi gi¶ng kÜ thuËt b¶o dìng söa ch÷a « t« Bé m«n CK ¤ T¤

PhÇn I : C¬ së lý luËn vÒ BDSC

- Trong thùc nghiÖm

+ N: tæng sè mÉu thö.

- Hµm mËt ®é tuæi thä thùc nghiÖm ®îc tÝnh:

+ m: sè gia cña sè lÇn xuÊt hiÖn h háng.

+ NÕu h÷u h¹n:

+T: thêi gian xe ho¹t ®éng.

+ t: thêi gian xe kh«ng ho¹t ®éng (BD-SC).

1.3.HiÖu qu¶ sö dông cña «t«.

+ lch: qu·ng ®êng xe ch¹y cã ®êng (km).

+ VT: VËn tèc kü thuËt (km/h).

Ta cã: Dhd = DT - Dkhac

+ W: n¨ng suÊt vËn chuyÓn.

+ v: tèc ®é dÞch chuyÓn t¬ng ®èi cña bÒ mÆt tiÕp xóc.

+ k: hÖ sè phô thuéc ®iÒu kiÖn thñy ®éng cña dÇu nhên

- l1, l2: ®êng chÐo ®¸y dÊu

- R: b¸n kÝnh r·nh.

lI lII lIII l (km)

* Giai ®o¹n 1: giai ®o¹n mµi hîp ( ch¹y rµ)

B: chi tiÕt cã tuæi bÒn nhá h¬n.

Phô thuéc vµo c¸c yÕu tè chñ quan vµ kh¸ch quan.

Nguyªn nh©n g©y nót h¬i:

b) VËt liÖu kim lo¹i: dÔ bÞ han rØ.

Trªn xe l¾p thªn hép sè phô ®Ó t¨ng tØ sè truyÒn, t¨ng lùc

Ch¬ng IV. ChÕ ®é b¶o dìng vµ söa ch÷a «t«

Söa ch÷a ®îc chia lµm hai lo¹i:

Th©n xi lanh, vá Th©n b¬m, pitt«ng, c¸nh b¬m.

Tõ ®©y ta x¸c ®Þnh ®îc:

PhÇn II: c«ng nghÖ BDKT «t«

HÇm b¶o d­ìng

HÇm tËn ®Çu HÇm th«ng qua

HÇm hÑp HÇm réng

Gi÷a 2 bx Hai bªn c¹nh CÇu n©ng Treo bx

Cã hµo th«ng qua §éc lËp

2. CÊu t¹o cña hÇm.

CÇu tËn ®Çu CÇu th«ng qua

Cè ®Þnh L¾c Quay 39

Giµn phun röa gÇm xe

Giµn phun röa mÆt ngoµi cña xe

- Phôc vô c«ng t¸c sau khi chÕ t¹o.

Ch¬ng III: ThiÕt kÕ quy tr×nh BDKT.

c) §o lîng lät h¬i t¬ng ®èi.

S¬ ®å nguyªn lý lµm viÖc cña thiÕt bÞ ®o K69M.

b) §iÒu chØnh khe hë nhiÖt.

Khe hë nhiÖt lµ g× ? lµ khe hë gi÷a xupap vµ con ®éi ( xupap ®Æt)

c) B¶o dìng hÖ thèng lµm m¸t.

+ KiÓm tra b»ng tay

* KiÓm tra van h»ng nhiÖt.

ThiÕt bÞ ®o nång ®é khÝ x¶.

1. §éng c¬ ®iÖn 3. C¸nh qu¹t bÞ ®éng 5. Dông cô chØ thÞ

* KiÓm tra ®é kÝn van kim.

®é s¸ng cña ®Ìn. ®iÖn

+ KiÓm tra r¬ le ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p.

You might also like

HÇm b¶o dìng