Maria Anna Walburga Ignatia Mozart (roepnaam Nannerl) (Salzburg, 30 juli 1751 – aldaar, 29

oktober 1829) was de vijf jaar oudere zuster van de componist Wolfgang Amadeus Mozart. Ze
was een getalenteerd pianiste en violiste die in haar jeugd samen met haar broer optrad door
heel Europa.

Levensloop[bewerken | brontekst bewerken]

Jeugd[bewerken | brontekst bewerken]

Maria Anna (Walburga Ignatia) Mozart werd op 30 of 31 juli 1751 te Salzburg geboren als eerste
van de twee kinderen van Leopold Mozart en Anna Maria Pertl die de volwassen leeftijd
bereikten. Het andere kind was haar jongere broer Wolfgang. In totaal hebben zij er zeven
gekregen. In 1758 ontving ze haar eerste muzieklessen; ze bleek muzikaal getalenteerd. In
januari 1762 namen haar ouders haar en haar broertje mee op een muzikale tournee naar
München; in september 1762 vond een tweede tournee plaats, ditmaal naar Wenen.

Zie Grand tour van de Mozarts door Europa voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Een derde reis Tussen 1763 en 1766 was het gezin drieënhalf jaar op tournee, waarbij broer en
zus een groot aantal concerten gaven in West-Europa (juni 1763), waaronder Londen en Parijs,
alwaar baron Friedrich Melchior Grimm van oordeel was dat ze virtuoos piano speelde en de
moeilijkste stukken met verbluffende precisie.[1] Ook speelden de kinderen voor stadhouder
Willem V.
Later stopten deze optredens, niet alleen omdat de kinderen ouder werden en niet langer als
wonderkinderen geafficheerd konden worden, maar ook omdat vader Mozart een muzikale
carrière ongepast vond voor een vrouw. Ze was er dan ook niet bij toen haar broer en vader drie
muziekreizen naar Italië maakten. Ze speelde nog wel klavecimbel en fortepiano. Viool mocht ze
echter niet meer spelen van haar vader, omdat dat 'geen instrument voor vrouwen' was.

Volwassen jaren[bewerken | brontekst bewerken]

Maria Anna Mozart als volwassene

 (18e eeuw), Mozarts Wohnhaus

In 1775 en 1781 vergezelde ze haar vader naar München voor de respectievelijke premières van
La finta giardiniera en Idomeneo van haar broer. Die componeerde verscheidene werken voor
haar, waaronder het Divertimento KV251. De twee onderhielden ten minste tot beider huwelijk
een hechte band.[1]
Nannerl gaf muziekles aan kinderen in Salzburg. Ze woonde tot haar 33e samen met haar
tirannieke vader.[2] Nannerl trouwde in 1784 met Johann Baptist Reichsfreiherrn von Berchtold zu
Sonnenberg (1736-1801). Het was zijn derde huwelijk en Nannerl werd de stiefmoeder van de
kinderen uit zijn eerdere huwelijken. Het echtpaar vestigde zich in Sankt Gilgen en kreeg drie
kinderen, van wie alleen de oudste de volwassenheid bereikte. Contacten met haar broer waren
er niet of nauwelijks. De weduwe bleef na het overlijden van haar echtgenoot financieel goed
verzorgd achter. Toch voorzag ze weer in haar levensonderhoud door muziekles te geven.[2]

Na het overlijden van haar broer[bewerken | brontekst bewerken]

Toen haar broer Wolfgang op 5 december 1791 in Wenen overleed, zorgde zij er mede voor dat
zijn nalatenschap bewaard bleef. Na zijn overlijden ontstond er in Duitsland, Oostenrijk en het
Verenigd Koninkrijk veel belangstelling voor zijn leven en werk. Nannerl bezat veel portretten,
souvenirs en brieven. Zij stelde deze zonder veel nadenken ter beschikking aan eenieder die
over Mozart wilde schrijven. Haar schoonzus was daarin veel kritischer en het beheer van de
nagedachtenis van de componist leidde tot spanningen tussen de twee vrouwen.
Begin 1792 ging ze in op vragen van de Mozart-biograaf Schlichtegroll door feiten en
herinneringen aan haar overleden broer te noteren. Dat materiaal is nu een belangrijke bron voor
de vroege jaren van de componist. Hetzelfde geldt voor haar dagboeken en correspondentie.[1]

Laatste jaren en overlijden[bewerken | brontekst bewerken]

Na de dood van haar man in 1801 vestigde ze zich weer in Salzburg met haar kinderen, waar ze
een eenvoudig en rustig leven leidde. Vanaf 1825 was ze blind en toen in 1829 Vincent en Mary
Novello haar bezochten, troffen ze haar uitgeput, zwak en bijna sprakeloos aan, waarbij Mary
ook haar armoede en eenzaamheid opviel. Feit is echter dat ze een groot vermogen naliet. Ze
stierf op 29 oktober 1829 te Salzburg en werd overeenkomstig haar testament begraven op de
begraafplaats St. Peter aldaar.[3]
In 2009 werd het Mozarthaus in Sankt Gilgen geopend dat aan haar en haar moeder is gewijd.
Een jaar later kwam de speelfilm Nannerl, la sœur de Mozart uit van de Franse cineast René
Féret.

Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]

● Moser, Nancy (2008). Nannerl, de zus van Mozart : historische roman / vert. uit het
Engels door Dorienke de Vries-Sytsma. Vuurbaak, Barneveld. 330 p. ISBN
978-90-5560-378-7. Vert. van: Mozart's sister. Bethany House, Grand Rapids,
Michigan. 2006.
● Glover, Jane, (2006). Mozarts vrouwen, Zijn leven, zijn muziek./ Vertaling uit het
Engels door Gerda Baardman en Marian Lameris, Tielt. Uitgeverij Lannoo. 384 pag.
ISBN 978-0060563509. Vert. van: Mozart's Women. Macmillan 2006.
● Rieger, Eva, Nannerl Mozart: Leben einer Künstlerin. Insel, Berlijn. 2005
● Charbonnier, Rita (2006). De zus van Mozart / vert. uit het Italiaans door Pieter van
der Drift. Arena, Amsterdam. 333 p. ISBN 90-6974-774-X. Vert. van: La sorella di
Mozart. 2005.
● 'Maria Anna (Walburga Ignatia) Mozart.' Stanley Sadie (red.), The New Grove
Dictionary of Music. London and Hong Kong: Macmillan Publishers Limited.
Reprinted with minor corrections 1994, 680