SU İÇERİĞİ, YOĞUNLUK VE GÖZENEKLİLİK BELİRLEME DENEYİ

(DENEY NO:1)

Kaya Mekaniği Laboratuarında Silindirik Tüf ve Kumtaşı numuneleri üzerinde yapılan Su İçeriği, ve
Gözeneklilik Belirleme Deneyi'nde aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir.

A. Kaya örneği; Silindirik tüf numunesi

Num. Çap Uzunluk Bulk Hacmi Tabi Ağ. Tane Ağ. Doymuş Ağ.
No (cm) (cm) (cm3) π.(D/2)2.L (Wn) (gr) (Gw) (gr) (Wsat) (gr)

1 10.no 25.12 13.210 14.115 20.217

2 14.no 24.13 15.215 17.205 18.211
3 15.no 26.28 16.325 16.320 19.602
4 12.no 25.45 16.345 16.350 16.600
5 13.no 27.36 16.350 16.400 16.700
6 15.no 22.63 16.400 16.450 16.720
7 16.no 24.55 16.450 16.480 16.810
8 13.no 26.48 16.500 16.575 16.920
9 14.no 27.65 16.550 16.580 16.635
10 12.no 25.62 16.600 16.620 16.800

Yukarıda elde edilen veriler ışığında ortalama değerleri kullanarak aşağıdaki verileri bulunuz.

Kuru Yoğunluk (ρd); Doymuş Yoğunluk (ρs); Tabii Yoğunluk (ρn); Gözenek Hacmi (Pv); Mineral
Hacmi (Gv); Mineral Tane Yoğunluğu (ρg); Etkili Porozite (neff); Toplam Porozite; Su İçeriği; Kuru
Özgül Ağırlık (dd); Doymuş Özgül Ağırlık (ds); Mineral Tane Özgül Ağırlığını (dρ)
B. Kaya Örneği: Kumtaşı numunesi

Piknometre boş ağırlığı = 50.no gr (P1)

Piknometre + Numune ağırlığı = 60.no gr (P2)
Piknometre + Numune + Saf su ağırlığı = 140.no gr (P3)
Piknometre + Saf su ağırlığı = 135.no gr (P4)
(Kuru Yoğunluk ) (ρd) = 2.4 gr/cm3

1. Mineral tane yoğunluğunu (ρg) ve toplam poroziteyi hesaplayın

2.Yoğunluk ve porozite arasındaki ilişkiyi tartışın.
3. Kaya numunelerinin kuru ve doymuş yoğunluklarını bulmak neden önemlidir?

Not: Hesaplamalarda öğrenci kimlik numaralarının son iki rakamı esas alınacaktır.

Doç. Dr. Ayhan KESİMAL Uzman Erol YILMAZ Arş. Gör. Bayram ERÇIKDI

SUDA DAĞILMA DAYANIMI DENEYİ

(DENEY NO: 2)
Kaya Mekaniği Laboratuarında Marn numunesi kullanılarak yapılan Suda Dağılma Deneyi'nde
aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir.

Numune Numune + Numune + Tambur Numune + Tambur Tambur Ağırlığı

No Tambur (gr), (B) (gr), (C) (D), (gr)
(gr), (A) 1.dön. sonra 2.dön. sonra
1 1925.no 1725 1700.no 1634
2 2162.no 1936 1646.no 1630
3 1997.no 1962 1903.no 1629
4 1996.no 1900 1989.no 1635
5 2012.no 1916 1678.no 1634
6 2135.no 2012 1656.no 1630
7 2645.no 2542 1765.no 1632
8 2458.no 2386 1685.no 1628
9 2762.no 2684 1920.no 1627
10 2836.no 2657 1915.no 1625

Yukarıda elde edilen sonuçlara göre:

1. Birinci ve ikinci suda dağılmaya dayanım indekslerini bulun.
2. Kaya örneğinin dağılma dayanım sınıfını belirleyin.
3. Kaya numunelerinin suda dağılmaya dayanım indekslerini belirlemek neden önemlidir.

Not: Hesaplamalarda öğrenci kimlik numaralarının son iki rakamı esas alınacaktır.

Doç. Dr. Ayhan KESİMAL Uzman Erol YILMAZ Arş. Gör. Bayram ERÇIKDI

KAYA DARBE DAYANIMI DENEYİ

(DENEY NO: 3)

Kaya Mekaniği Laboratuarında yapılan Kaya Darbe Dayanımı Deneyi’nde aşağıdaki sonuçlar elde
edilmiştir.
A. ASTM Deneyi

Kaya Numunesi : Silindirik tüf numuneleri

Numune Çap Boy #n Toplam Vurma İşi, Darbe Dayanımı
No (cm) (cm) (kgf-cm) (kgf-cm/cm3)
1 12.no 24 8
2 13.no 27 9
3 16.no 28 6
4 14.no 31 7
5 15.no 33 6
6 16.no 36 5
7 13.no 32 9
8 15.no 37 8
9 17.no 39 6
10 19.no 42 5
Çekiç Ağırlığı = 2 kg

Yukarıda verilere göre; silindirik tüf numunelerinin darbe dayanımını ve toplam vurma işini
hesaplayınınız.

Yukarıdaki verilere göre; mermerin hacmini, çekicin ilk düşme yüksekliğini, toplam vurma işini ve
darbe dayanımını değerlerini hesaplayınız.

1. Darbe dayanım indeksinin kaya mekaniği açısından önemini belirtiniz ?

2. Çekiç ağırlığı ve yüksekliğinin darbe dayanımı indeksi ile arasındaki ilişkiyi yorumlayınız.
3. ASTM ve TSE modellerini test tekniğine göre karşılaştırınız ?

Not: Hesaplamalarda öğrenci kimlik numaralarının son iki rakamı esas alınacaktır.

Doç. Dr. Ayhan KESİMAL Uzman Erol YILMAZ Arş. Gör. Bayram ERÇIKDI

KAYA SERTLİĞİ VE SERTLİK BELİRLEME DENEYİ

(DENEY NO: 4)

Kaya Mekaniği Laboratuarında mermer ve andezit numuneleri üzerinde Schimidt Çekici kullanılarak
yapılan Sertlik Belirleme Deneyi'nde aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir.

1. Kaya Numunesi: Mermer

Kuru Birim Ağırlık : 25 kN/m3
 Schmidt Çekici Konumu : 45° aşağıya doğru
Nokta No Schmidt Çekici Değeri Nokta No Schmidt Çekici Değeri
1 30 11 32
2 28 12 29
3 27 13 28
4 29 14 29
5 31 15 30
6 25 16 28
7 27 17 28
8 25 18 27
9 25 19 28
10 25 20 29

2. Kaya Numunesi: Andezit (Andezite)

Kuru Birim Ağırlık : 23 kN/m3
Schmidt Çekici Konumu : Dikey aşağıya doğru
Nokta No Schmidt Çekici Değeri Nokta No Schmidt Çekici Değeri
1 26 11 28
2 23 12 29
3 24 13 24
4 28 14 29
5 26 15 29
6 28 16 29
7 25 17 25
8 27 18 27
9 26 19 29
10 31 20 28

Yukarıdaki sonuçlara göre:

1. Kaya numuneleri için Schmidt çekici ölçümlerinin ortalama, standart sapma ve yüzde standart
sapma değerlerini bulun ve hangi sertlik sınıfına girdiklerini belirleyin.
2. Kaya numunelerinin tek eksenli basma dayanımlarını bulun.
3. Kayaların sertlik değerleri sizce nerelerde gerekli olabilir?

Not: Hesaplamalarda öğrenci kimlik numaralarının son iki rakamı esas alınacaktır.

Doç. Dr. Ayhan KESİMAL Uzman Erol YILMAZ Arş. Gör. Bayram ERÇIKDI
TEK EKSENLİ BASMA DAYANIMI DENEYİ
( DENEY NO: 5 )

Kaya Mekaniği Laboratuarında silindirik kumtaşı numuneleri üzerinde yapılan Tek Eksenli Basma
Dayanımı Deneyi'nde aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir.

Numune Boy Çap Yükleme Hızı α açısı Kırılma Yükü

No (cm) (cm) [(kg/cm2)/sn] (90 - θ) Fc (kgf)
1 10.no 5.50 7 67 16750
 2 11.no 5.50 7 68 17300
3 11.no 5.51 7 69 18350
4 11.24 5.no 7 66 17750
5 11.89 6.no 7 68 16980
6 11.67 6.no 7 69 17510
7 12.45 6.23 7 65 18650
8 12.10 6.54 7 66 17950
9 11.75 5.56 7 68 18680
10 10.08 5.72 7 69 19850

Buna göre:

1. Her bir numune standartlara uygun mu?

2. Her bir kumtaşı numunesinin tek eksenli basma dayanımını bulunuz.
3. Kumtaşı numuneleri için ortalama tek eksenli basma dayanımını bularak, dayanım sınıfını
belirleyiniz.
4. Ortalama sonucu kullanarak bir Mohr Dairesini çiziniz. Kohezyonu (c) ve içsel sürtünme açısını
(∅), kırılma düzlemindeki normal (σθ) ve makaslama (τθ) gerilmelerini bulun.
5. Tek eksenli basma dayanımı sonuçlarını etkileyen parametreleri yazınız.
6. a) Basma dayanımı nedir? b) Kohezyon nedir? c) İçsel sürtünme açısı nedir?
7. İçsel sürtünmenin olmadığı (∅ = 0) ve kohezyonun sıfır olmadığı (c ≠ 0 ) bir materyal için tipik
bir Mohr Dairesi çizin. (σ1≠0 ve σ2= σ3 = 0). Kohezyonu ve içsel sürtünme açısını, basma
dayanımını gösterin.

Not: Hesaplamalarda öğrenci kimlik numaralarının son iki rakamı esas alınacaktır.

Doç. Dr. Ayhan KESİMAL Uzman Erol YILMAZ Arş. Gör. Bayram ERÇIKDI

DİREK ÇEKME DAYANIMI DENEYİ

(DENEY NO:6)

Kaya Mekaniği Laboratuarında farklı numuneler kullanılarak yapılan direkt çekme dayanımı deneyi
sonuçları aşağıdaki gibidir.

Kaya numunesi : Silindirik Tüf

Numune Çap Boy Boy/Çap Oranı Kırılma Yükü Çekme Dayanımı

No (mm) (mm) (L/D) (Fc ) (kg) (T0) (kg/cm2)
1 23.no 61.no 62
2 24.no 67.no 42
 3 21.no 65.no 67
4 22.no 66.no 66
5 20.no 45.no 69
6 19.no 48.no 71
7 18.no 40.no 75
8 25.no 52.no 68
9 27.no 53.no 69
10 26.no 57.no 63

Buna göre:

1. Numuneler standartlara uygun olup olmadığını belirtiniz.

2. Silindirik tüf numuneleri için ortalama çekme dayanımını bulunuz.
3. Ortalama sonuçları kullanarak Mohr dairesini çizerek, şekil üzerinde basma gerilmesi ve kayama
gerilmesini hesap ediniz.
4. Direkt çekme testinde karşılaşılabilecek zorlukları izah ediniz ?
5. Aynı tip kaya numuneleri için tek eksenli basma dayanımı ile çekme dayanımını karşılaştırınız?
Ayrıca bu iki dayanım arasındaki oran nedir ?

Not: Hesaplamalarda öğrenci kimlik numaralarının son iki rakamı esas alınacaktır.

Doç. Dr. Ayhan KESİMAL Uzman Erol YILMAZ Arş. Gör. Bayram ERÇIKDI

ENDİREKT ÇEKME DAYANIMI DENEYİ

(DENEY NO:7)

Kaya Mekaniği Laboratuarında yapılan Endirekt Çekme Dayanımı Deneyi’nde aşağıdaki sonuçlar elde
edilmiştir.

Kaya Numunesi : Andezit

Numune Çap Uzunluk Kırılma Yükü Çekme Dayanımı Tabaka Düzlemi

No (cm) (cm) (Fc : kg) (To : kg/cm2) Yönü, (H veya V)
1 4.no 2.44 1900
2 4.no 2.28 1760
3 4.no 2.42 2000
4 3.no 1.75 1795
 5 4.no 2.63 2200
6 5.61 3.no 2175
7 2.75 1.no 1560
8 6.46 4.no 2300
9 3.85 3.no 3500
10 7.65 5.no 4100

Buna göre:

1. Numuneler standartlara uygun olup olmadığını belirtiniz.

2. Andezit numunelerinin ortalama endirekt çekme dayanımını bulunuz.
3. Ortalama sonuçları kullanarak Mohr dairesini (kg/ cm2) çizerek, şekil üzerinde basma gerilmesi ve
kayma gerilmelerini hesap ediniz ?
4. Endirekt çekme testindeki tipik kırılma şekillerini çiziniz ?
5. Aynı tip kaya numuneleri için direkt çekme dayanımı ile endirekt çekme dayanımını testlerini
mukayese ediniz? Ayrıca bu iki dayanım testi arasında ne gibi bir bağlantı oran olabilir?

Not: Hesaplamalarda öğrenci kimlik numaralarının son iki rakamı esas alınacaktır.

Doç. Dr. Ayhan KESİMAL Uzman Erol YILMAZ Arş. Gör. Bayram ERÇIKDI

EĞİLME DAYANIMI DENEYİ

(DENEY NO:8)

Kaya Mekaniği Laboratuarında yapılan Eğilme Dayanımı Deneyi’nde aşağıdaki sonuçlar elde
edilmiştir.

Kaya Numunesi : Silindirik mermer

Numune Boy Çap Kırılma Yükü Eğilme Dayanımı

No (cm) (cm) (Fc) (kg) (Ro) (kg/cm2)
1 12.no 2.50 50
2 14.no 2.58 55
3 12.no 2.54 52
4 12.55 2.no 60
5 12.62 2.no 64
6 13.61 3.no 62
 7 14.25 3.no 72
8 11.89 2.no 68
9 11.no 2.67 57
10 13.no 2.72 53

Buna göre:
1. Numuneler standartlara uygun mu ?
2. Silindirik mermer numuneleri için ortalama eğilme dayanımını bulunuz.
3. Ortalama sonuçları kullanarak Mohr Dairesini (kg/cm2 ) çizin ( σ1 ,σ ,τmax = ?)
4. Direkt, endirekt ve eğilme (bükülme) dayanımlarını aynı tip kaya numuneleri için karşılaştırın ve
tartışın.

Not: Hesaplamalarda öğrenci kimlik numaralarının son iki rakamı esas alınacaktır.

Doç. Dr. Ayhan KESİMAL Uzman Erol YILMAZ Arş. Gör. Bayram ERÇIKDI

NOKTA YÜKLEME DENEYİ

(DENEY NO: 9)

Kaya Mekaniği Laboratuarında yapılan Nokta Yükleme Deneyi’nde aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir.

Kaya Örneği : Marn numuneleri

Deney Türü : Parça deneyi (zayıflık düzlemine ⊥ )

Num. Çap Kırılma Düzeltilmemiş Düzeltilmiş Tek Eks. Tek Eks.

No (D) Yükü, (P) Nok. Yük. Day. Nok. Yük. Day. Bas. Day. Çek.Day.
(mm) (kN) Is, (MPa) Is(50), (MPa) (MPa) (MPa)
1 33.no 0.625
2 35.no 0.825
3 34.no 0.650
4 32.no 0.525
5 33.no 0.725
6 37.no 0.975
7 39.no 0.925
 8 41.no 0.875
9 42.no 0.675
10 41.no 0.750

Yukarıdaki verilere göre:

1. Her bir numune için düzeltilmemiş nokta yükleme dayanımını bulunuz.
2. Her bir numune için büyüklük ve çap düzeltme katsayısını bulunuz.
3. Her bir numune için düzeltilmiş nokta yükleme dayanımını bulunuz.
4. Ortalama Is(50) değerini ve standart sapmasını bulunuz.
5. Her bir numune için basma ve çekme dayanımlarını bulunuz.
6. Ortalama basma ve çekme dayanımlarını ve standart sapma değerlerini hesaplayınız.
7. Deere ve Bieniawski nokta yükü dayanım sınıflandırmalarına göre deney örneği hangi tip dayanım
sınıfına girmektedir?

Not: Hesaplamalarda öğrenci kimlik numaralarının son iki rakamı esas alınacaktır.

Doç. Dr. Ayhan KESİMAL Uzman Erol YILMAZ Arş. Gör. Bayram ERÇIKDI

ÜÇ EKSENLİ BASMA DAYANIMI DENEYİ

(DENEY NO:10)

Kaya Mekaniği Laboratuarında yapılan Üç Eksenli Basma Dayanımı Deneyi’nde aşağıdaki sonuçlar
elde dilmiştir.

Kaya Örneği : Silindirik kumtaşı numuneleri

Num. Çap (D) Boy (L) Yan Basınç Kırılma Yükü Kırılma Düz. Üç Eksenli Bas.
No (cm) (cm) (P) (kg/cm2) (Fc) (kg) Açısı (θ) (°) Day. (kg/cm2)
1 4.96 10.no 50 47850 32
2 4.86 11.no 100 74750 30
3 5.12 12.no 150 76500 29
4 6.08 13.no 200 85125 28
5 6.95 15.no 250 87750 27
6 7.45 17.no 300 92950 26
7 6.85 16.no 350 95675 24
8 8.56 19.no 400 97975 34
9 6.85 18.no 450 99625 29
10 7.48 17.no 500 101750 31
Yukarıdaki sonuçlara göre:
1. Deney sonuçlarına göre kaya örneği için Dayanım Zarfını ve Mohr Zarfını çizin (Mpa). Her iki
metodu da kullanarak içsel sürtünme açısını,kohezyonu ve tek eksenli basma dayanımını bulunuz.
2. Neden bütün üç eksenli basma dayanımı deneyleri silindirik numuneler üzerinde yapılır ?
3. Kaya numunesinin üç eksenli basma dayanımı nedir ?
4. Kırılma düzlemi açısı ile içsel sürtünme açısı arasındaki ilişki nedir ? Sonuçlarınızı teori ile
karşılaştırınız.
5. Dayanım ve Mohr Zarflarından elde ettiğiniz sonuçları karşılaştırınız.
6. Sonuçlarınızı genel olarak teori ile karşılaştırınız.

Not: Hesaplamalarda öğrenci kimlik numaralarının son iki rakamı esas alınacaktır.

Doç. Dr. Ayhan KESİMAL Uzman Erol YILMAZ Arş. Gör. Bayram ERÇIKDI

TEK EKSENLİ DEFORMABİLİTE DENEYİ

(DENEY NO: 11)

Kaya Mekaniği Laboratuarında yapılan Tek Eksenli Deformabilite Deneyi’nde aşağıdaki sonuçlar elde
edilmiştir.

Kaya Örneği : Kumtaşı Numunesi

Uy. Yük Alan Tek Eksenli Eksenel Birim Çapsal Birim Young’s Mod. Poisson
P, (kg) (cm2) Bas. Day., (σ) Def., εa (x10-6) Def., εd (x10-6) E, (MPa) Oranı, ν
0 0 0 0
100 21.no 8 5
200 21.no 13 10
300 21.no 26 23
400 21.no 38 30
500 21.no 75 36
600 21.no 112 43
700 21.no 147 48
800 21.no 189 54
900 21.no 214 65
1000 21.no 241 72
1100 21.no 271 78
1200 21.no 287 80
1300 21.no 305 84
1400 21.no 317 92
1500 21.no 328 101
1600 21.no 332 110
1700 21.no 338 117
1800 21.no 351 120
 1900 21.no 367 124
2000 21.no 378 137
2100 21.no 401 144
2200 21.no 425 147
2300 21.no 442 150
2400 21.no 468 154
2500 21.no 484 164
2600 21.no 496 178
2700 21.no 508 196
2800 21.no 529 209
2900 21.no 551 234
3000 21.no 586 251
3100 21.no 631 268
3200 21.no 685 287
3300 21.no 780 318
3400 21.no 894 364

Yukarıdaki sonuçlara göre:

1. Tabloda verilen değerlere göre her yükteki; tek eksenli basınç dağılımları, elastisite (young’s) ve
poisson oranlarını bulunuz.
2. Basınç deformasyon eğrilerini grafik üzerinde çizerek; tanjant elastisite modülünü (E t), sekant
elastisite modülünü (Es), ve posisson oranını hesaplayınız.

Not: Hesaplamalarda öğrenci kimlik numaralarının son iki rakamı esas alınacaktır.

Doç. Dr. Ayhan KESİMAL Uzman Erol YILMAZ Arş. Gör. Bayram ERÇIKDI