Etxebizitzetako instalazioak

Bertsioa 1.0

Aurkibidea:

1. Instalazio elektrikoa 1
2. Ur-instalazioa: banaketa-sarea 3
3. Ur-instalazioa: saneamendu-sarea 5
4. Gas-instalazioa 6
5. Berokuntza 7
6. Aire girotua 8
7. Domotika 10
8. Arkitektura bioklimatikoa 11

Este texto es la versión offline/imprimible de uno de los capítulos del libro de texto multimedia de la web educativa www.tecno12-18.com.
Todos los derechos reservados. Se permite a los alumnos que han comprado una suscripción a la versión individual del libro que incluya este
capítulo, y a los profesores de estos alumnos, mantener una copia de este archivo PDF y/o imprimirlo, en ambos casos para uso exclusivamente
personal. En todos los demás casos no está permitida la reproducción total o parcial de esta obra, ni su almacenamiento en sistemas informáticos,
ni la distribución mediante cualquier medio electrónico, mecánico u otros sin el permiso previo y por escrito de los titulares del copyright.
1. Instalazio elektrikoa

1.1. Sarrera
Etxebizitzako instalazio elektrikoari esker egunero erabiltzen ditugun etxetresna elektriko ugari, hala nola, lanpara,
hozkailu, mikrouhin-gailu, ordenagailu eta abarrak behar duten energiaz hornituta daude. Energia elektrikoa zentral
elektrikoetatik kontsumo zentroetaraino, etxebizitzetaraino, elektrizitatea garraiatzearen ardura duen banaketa-saretik
heltzen da. Korronte alternoa da, bere ezaugarri garrantzitsuena polaritatea etengabe aldatzen dela da, 50 bider
segundoko. Beste modu batean esanda, bere maiztasuna edo frekuentzia 50 Hz-koa da (50 Hertzio, 50 ziklo
segundoko). Tentsioa 230 V-koa (volta) da.

1.2. Instalazio elektrikoaren oinarrizko elementuak

Etxebizitza bateko instalazio elektrikoa osatzen duten oinarrizko elementuak:
1. Aginte- eta babes-koadroa (koadro elektrikoa edo banaketa-koadroa ere esaten zaio).
2. Aginte-koadrotik irten eta etxeko toki guztietara korrontea eramaten duten zirkuituak.
Hirugarren elementua banaketa-sareko konexioa da; hau miniunitatearen amaieran landuko dugu.

1.3. Barruko zirkuituak

Instalazio elektrikoa etxebizitzako azalera eta konektatuko ditugun tresna elektrikoen kopuruaren arabera diseinatuko
da. Instalazio elektrikoen ezaugarri teknikoak arautzen duen behe tentsioko erregelamendu elektroteknikoak 2002
urtetik aurrera elektrifikazio maila bi ezartzen ditu: oinarrizkoa eta goi mailakoa. Ohikoena oinarrizko elektrifikazioa
da, 160 m2-rainoko azalerako eta 5750 W-ko (watt) gehienezko potentzia duen etxebizitza. 5 zirkuituk osatzen dute
oinarrizko elektrifikazioa duen instalazioa: C1 Argi-puntuak, C2 Erabilera orokorrerako entxufeak eta hozkailukoa, C3
Labe eta sukalde elektrikoa, C4 Garbigailu, ontzi-garbigailu eta termo elektrikoa eta C5 bainugeletako entxufeak eta
sukaldeko entxufe osagarriak. Goi mailako elektrifikazioaren kasuan aurreko zirkuituetako batzuk bitan edo
gehiagotan banatzen dira hamabi zirkuitu desberdin lortu arte .
Zirkuitu bakoitzak hargailuak edota entxufeak koadro elektrikoarekin konektatzen duten kableak plastikozko tutu
baten barrutik babestuta doaz. Kableak bitan banatzeko deribazio bat egin behar denean deribazio-kaxa bat
instalatzen da.

1.4. Aginte- eta babes-koadroa

Seguruenik konturatuko zinen zure etxebizitzako kaleko atearen ondoan etengailuz betetako armairu txiki bat
dagoela. Aginte- eta babes-koadroa da, banaketa-koadroa edo koadro elektrikoa ere deitzen zaio. Bere betebeharra
etxebizitzan sartzen den elektrizitatea koadro desberdinetatik banatzea da, eta, edozein arazo gertatuz gero,
erabiltzaileak, gailuak eta instalazioak babestea. Oinarrizko elektrifikazioa duen instalazioaren koadro elektrikoak
dauzkan osagaiak hurrengoak dira: 5 etengailu automatiko txiki (PIA), 1 etengailu diferentzial (ID), 1 etengailu orokor
automatiko (IGA) y 1 potentzia kontrolatzeko etengailu (ICP).

Aginte- eta babes-koadroa.

1.5. Etengailu automatiko txikiak (PIA)

PIA (etengailu automatiko txikia) bakoitzak etxebizitzako zirkuitu bat kontrolatzen du. Koadro elektrikoan instalazioan
dauden zirkuitu elektriko adina PIA daude. Zirkuitu batean gainkarga bat (kableak erre ditzakeen gehiegizko
kontsumoa) edo zirkuitulabur bat gertatzen bada (kable bi zuzenean kontaktuan daudenean), dagokion PIAk “salto
egiten du”, hau da, zirkuituan korrontea ebakitzen du gainontzeko zirkuituak babestuz. PIAk etxetik kanpo egun
batzuetarako goazenean ere erabilgarriak dira: PIA guztiak eskuz deskonekta ditzakezu hozkailuari dagokiona izan
ezik (adibidez); horrela, barruan daukazun janaria ez zaizu hondatuko.

1.6. Etengailu diferentziala (ID)

Etengailu diferentzialak, edo laburki esanda diferentzialak, egon daitezkeen deskarga elektrikoetatik pertsonak
babesten ditu. Etxebizitzan sartzen den elektrizitatea eta irteten denaren arteko diferentzia etengabe kalkulatzen
duelako hartzen du diferentziala izena. Ohiko baldintzetan diferentzia zero izan behar du. Sartu den elektrizitate

www.tecno12-18.com © 2011 Saganet Multimedia S.L. Todos los derechos reservados. 2

guztia ez bada irteten instalazioan arazoren bat dagoela adierazten du; hala nola, pertsonaren bat deskarga
elektrikoa jasotzen ari dela edo gailuren batean edo zirkuituaren gune batean ihesa dagoela. Diferentzialak
korronteen arteko diferentzia balore zehatz bat (askotan 30 mA-koa) baino handiagoa hautematen badu etxebizitza
osoko korrontearen hornidura ebakitzen du. Diferentzialak ondo funtzionatzen duela baieztatzeko sakagailu bat
dauka. Sakatzean korrontearen ihesa artifizialki behartzen da, eta ondorioz diferentzialak “salto egiten du”, korrontea
ebakiz. Froga hau hilero egin beharko litzateke.

1.7. Etengailu orokor automatikoa (IGA)

Etengailu orokor automatikoa (IGA), edo laburki, etengailu orokorra, eta PIA oso antzekoak dira. Desberdintasunik
handiena etengailu orokorrak instalazio osoa babesten duela da, ez soilik zirkuitu bat. Instalazioan gainkarga bat
gertatzen bada, gailu gehiegi konektatzen ditugulako, edo zirkuitulaburra dagoelako, etengailu orokorrak etxebizitza
osoko korrontea ebakitzen du. Instalazioa eta konektatutako gailu guztiak babesteko egiten du; gainkargak (korronte
gehiegi) kableak edota etxetresna elektrikoak erre lituzkeelako edo, kasu txarrenean, sutea eragin lezake.

1.8. Potentzia kontrolatzeko etengailua (ICP)

Amaitzeko, potentzia kontrolatzeko etengailua daukagu (ICP). Bere eginkizuna abonatuaren korrontearen kontsumoa
mugatzea da. Etxebizitzan erabiltzen ari den korrontearen kantitatea balore zehatz bat gainditzen badu, ICPak “salto
egiten du” hornidura ebakiz. ICParen balorea enpresa hornitzailearekin kontratatutako gehienezko potentziaren
araberakoa da. 5750 W-ko instalazioaren kasuan, ICPa 25 A-koa (ampere) da. Balore hau potentzia elektrikoaren
formulan P = V · I (potentzia, watt-etan, berdin tentsioa, volta-tan, bider intentsitatea, ampere-tan) intentsitatea
bakantzean lortzen da.

1.9. Kable elektrikoak

Elektrizitatea kable elektrikoen bidez banatzen da etxebizitzan zehar. Kableak babesteko horma, zoru edo sabaietan
sartzen diren plastikozko hodi korrugatuaren barrutik pasarazten dira. Hiru kable elektriko mota daude, bakoitzak bere
betebeharrarekin; daukaten koloreengatik identifikatu daitezke. Faseko kableak (beltz, marroi edo grisa) elektrizitatea
garraiatzen du. Neutroak (urdina) elektrizitatearen itzulera ahalbidetzen du. Hirugarren motakoa lur-hartunea da
(marra hori eta berdeak dauzka). Elektrizitate ihesetatik pertsonak babesteko (aurrerago azaltzen da zehatz-mehatz)
zirkuitu elektrikoa lurrera konektatzeko erabiltzen den kablea da.
Kable baten eroalearen sekzioa eraman behar duen korronte kantitatearen (intentsitatea) araberakoa da. Zenbat eta
korronte gehiago eraman behar orduan eta sekzio handiagoa eduki behar du. Etxebizitzetan 0,75 mm 2 eta 4 mm2
artekoak izaten dira.
Kable elektriko bi edo gehiago elkarrekin konektatzeko konexio-blokea erabili behar da. Konexio-blokearen alde
bakoitzetik zuritutako kablearen muturra sartzen da (gehiago ere izan daitezke), kablea ondo finkatuta gera dadin
dagokion eusteko torlojua bihurkinarekin biratzen da gogortuz.

1.10. Zirkuitu baten adibidea

Etxebizitzako zirkuitu elektriko baten adibidea: bi kommutadoreek kontrolatutako argi-puntua. Zirkuitu honek bi toki
desberdinetatik argia piztu eta amatatu ahalbidetzen duenez gero erabilgarria da eskailerak, pasilloak edo jantoki hau
bezalako edozein toki zabaletan. Horretarako bi kommutadore (hiru kontaktu eta posizio bi dituen etengailu antzeko
kontrol elementua) instalatzen dira. Kommutadore bakoitzaren kontaktu nagusiak (aparte daudenak) faseko kablera
konektatzen dira, beste biak elkarrekin konektatzen dira (kommutadore batenak bestearenekin).

www.tecno12-18.com © 2011 Saganet Multimedia S.L. Todos los derechos reservados. 3

1.11. Lur-hartunea
Lur-hartunea instalazio elektrikoaren beste segurtasun elementu bat da. Lurrean iltzatuta dagoen metalezko pikotxa
(iltze handia) da; pikotxa marra berde eta horiak dituen kablearen bidez entxufe guztietara konektatuta dago. Lur-
hartunea erresistentzia oso txikia daukan zirkuitua da, beraz korrontea kabletik zehar lurreraino oso erraz pasatzen
da. Karkasa metalikoa daukaten gailu guztiak konektatu behar dira lur-hartunera, garbigailua bezala. Garbigailuaren
kableren bat askatuz gero, karkasa uki lezake eta une horretan pertsonaren batek karkasa ukituko balu
elektrokutatua izan liteke. Karkasa lur-hartunera konektatuta balego pertsona babestuta legoke, korrontearen zati
handiena zuzenean lur-hartuneko kabletik zehar joango bailitzateke eta ez pertsonatik zehar.

1.12.Kontagailua eta korronte-hartunea

Banaketa saretik etxebizitzaraino datorren elektrizitatea korronte-hartune izena duen kabletik heltzen da. Sare
publikoa eta sare pribatuaren arteko konexio-puntua eraikineko kanpoko horman dagoen kaxa da, babes-kaxa
nagusia (CGP). Barruan dagoen fusibleak eraikineko instalazioa babestu eta saretik deskonektatzea ahalbidetzen du
(fusiblea kenduz). Jarraian kontagailuen armairua dago, gehienetan eraikinetako sarreretan kokatuta. Etxebizitza
bakoitzak bere kontagailu eta segurtasun fusiblea dauzka. Kontagailua energia elektrikoaren kontsumoa neurtzen
duen gailua da. Neurri-unitatea kilowatt-ordua da (kWh). Abonatu bat baino gehiago badago, etxebizitzetako
eraikinetan bezala, eta eraikin osoko elektrizitatea ebaki behar badugu, operazio hau ahalbidetuko duen maniobra-
etengailu orokorra kontagailuen aurretik instalatzen da.

Elektrizitatearen kanpoko instalazioa.

2. Ur-instalazioa: banaketa-sarea

2.1. Hoditeria eta osagarriak

Etxebizitza bateko ur-instalazioa ura tresna sanitarioetaraino (dutxa, bainuontzi, konketa, harria, eta abar) eramateko
erabiltzen diren hodiek osatzen dute. Hodiak hormetan eta zoruan sartuta edo sabai aizunaren (sabai
sostengatzailearen azpitik egitura estaliz jartzen den sabai laua ) barrutik kokatuta egoten dira. Hodiak egiteko gehien
erabiltzen den materiala kobrea da, baina merkeagoak eta instalatzeko errazagoak diren plastikozko hodiak gero eta
gehiago ipintzen dira. Elementu osagarri desberdinen bidez hodiak elkarren artean lotzen dira. Esaterako: ukondoak
(bi hodi angeluan lotzeko), deribazioak (hodi bat bitan bana dezakete) edo zorro malguak (edozein norabidetan
okertu daitezkeenez gero, hodiak eta gailuak oso erraz lotzea ahalbidetzen dute).

2.2. Ur bero eta ur hotzaren zirkuituak

Etxebizitzako ur-instalazioa bi zirkuitu paralelok osatzen dute: ur beroaren zirkuitua eta ur hotzaren zirkuitua.
Etxebizitzan sartzen den hodiak ur hotza dakar. Hodi hau zirkuitu bitan banatzen da. Lehen zirkuituak ur hotza
zuzenean kaletik sartzen den moduan sukalde eta bainugelaraino bidaltzen du; tresna sanitario desberdinak elikatzen
ditu: txorrotak, konketak, dutxak, eta abar. Bigarren zirkuitua berogailuraino doa. Garbitu edota dutxatzeko ura
atsegina egon dadin berogailuan tenperatura igotzen zaio, ur beroaren hoditeria erabiliz zirkuituak sukalde eta
bainugelaraino jarraitzen du.

www.tecno12-18.com © 2011 Saganet Multimedia S.L. Todos los derechos reservados. 4

2.3. Ixteko giltza nagusia
Isuriren bat badago edo konponketa bat egin behar bada etxebizitzarako ur-hornidura itxi behar da. Horretarako
balbulak instalatzen dira, ixteko giltzak ere deitzen zaie. Balbula hauen artean garrantzitsuena ixteko giltza orokorra
da. Giltza orokorra itxiz gero etxebizitza osoko ur-hornidura ebakitzen dugu, honi esker isuriren bat badago geldituko
da edota tresna sanitarioren batean konponketa bat egin behar badugu arazorik gabe egin ahal izango dugu.
Komenigarria da zuk zure etxebizitzaren ixteko giltza orokorra non dagoen jakin dezazun, beharbada egunen batean
erabili beharko baituzu.

2.4. Beste ixteko giltza batzuk: banakakoak

Tresna sanitario askok bere banakako ixteko giltza daukate. Giltza hauek giltza orokorren antza daukate, baina ixtean
dagokien tresnari ixten diote uraren sarrera eta ez etxebizitza osoari. Banakako ixteko giltza hauek, esate baterako
berogailu, sukaldeko txorrota, konketaren txorrota eta komuneko andeletan daude. Adibidez, komuneko andelaren
mekanismoa apurtzen bada, uraren sarrera erraz itxi dezakegu dagokion banakako ixteko giltza jiratuz.
Dutxan eta konketan ura izaten jarraituko dugu. Bainugelara doan ura etxebizitzako gainontzeko ur-instalaziotik
banatzeko ixteko giltzak ere egon daitezke; etxebizitza batzuetan sukaldeko ur-instalazioa ixteko giltzak ere badaude.

2.5. Ur-berogailua
Ura berotzeko ur-berogailua erabiltzen da. Bi motatakoak dira: gasezkoak edo elektrikoak. Erabilienak gasezkoak
dira; behar duten beroa gas naturala, butanoa edo propanoa errez lortzen dute. Instalazio askok eguzki kolektoreak
ere badauzkate, eguzkiaren energia ura berotzeko erabiltzen dute.
Gasezko ur-berogailuak barruan daukan hodibihurretik ur hotza sartzen da. Hodibihurraren azpian erregaia erretzen
da. Errekuntzan sortzen diren gasak hodibihurretik zehar, kanpotik, pasatzen dira, barruan dagoen ura berotuz.

Etxebizitza bateko ur-instalazioa.

2.6. Ur-hartunea
Kalean, espaloi edo zementuaren azpian lurperatuta, etxebizitzak urez hornitzen dituen banaketa-sarearen hoditeria
pasatzen da. Gure etxebizitzan ura izan dezagun banaketa-sarera konektatu behar da. Bien arteko konexioa
hartunea deritzon hodiarekin egiten da.
Irudi honetan eraikin bateko hartunea ikus dezakezu. Hartuneak giltza bat dauka, hartuneko ixteko giltza, behar
izanez gero eraikin osoko ur sarrera ebaki ahal duena. Hartuneko ixteko giltza espaloian dagoen arketa (obra edo
metalezko kutxatila) baten barruan dago, ur-konpainiako langileek modu arin eta erraz batean eragin diezaioten.

2.7. Kontagailua
Gehienetan eraikinean dagoen armairu baten barruan kokatzen dira ur-kontagailuak. Etxebizitza-blokearen kasuan
auzoko bakoitzak bere kontagailua dauka, horrela ur-konpainia hornitzaileak bakoitzak kontsumitu duena daki eta
dagokion faktura egin diezaioke.
Argazki honetan ur-kontagailuaren adibidea ikus dezakezu. Aldiro, bi edo hiru hilero, ur-konpainia hornitzailea edo
legeriaren arabera, teknikari batek kontagailua irakurri eta balorea apuntatzen du. Aurreko irakurketaren balorea
kenduz, ur-konpainiak denbora tarte horretan ur-bolumenaren kontsumoa kalkula dezake.

www.tecno12-18.com © 2011 Saganet Multimedia S.L. Todos los derechos reservados. 5

 Etxebizitza-bloke bateko hartunea eta kontagailuen armairua.

3. Ur-instalazioa: saneamendu-sarea

3.1. Ura husteko instalazioa

Tresna sanitarioetatik (komuna, konketa, bainuontzia, sukaldeko harria eta abar) datozen urek daramaten materia
organikoa ustel daiteke, eta ondorioz usain txarrak, gas arriskutsuak eta mikrobio patogenoak sor daitezke.
Etxebizitza osasuntsua izan dadin ur hauek, hondakin-urak, kanpora atera behar dira. Husteko instalazioa ur zikinak
edo hondakin-urak batu eta saneamendu-sarerantz eramateaz arduratzen da.

3.2. Hustubideak eta sifoiak

Etxebizitzako ohiko husteko instalazioa plastikozko (gehienetan PVC-a) hodiek osatzen dute. Tresna sanitario guztiek
hondakin-urak batzen dituen hodi txikia, hustubidea, daukate. Hustubide hau estolda-sare publikora konektatuta
dagoenez, usain txarrek gora egin dezaten ekidin behar da.
Sifoia instalatuz lortzen da; beheko aldean ura daukan “U” formako hodi bat besterik ez da. Metatzen den likidoak
tapoiarena egiten du, estolderiatik etor litezkeen gasak eta usain txarrak sar daitezen galaraziz. Batzuetan sifoiak
tresna sanitarioen barruan integratuta daude, edo “U” formakoak izan beharrean beste forma batzuetakoak dira,
baina funtzionamendu berdina daukate. Irudian konketa bere hustubide eta sifoiarekin ikus dezakezu.

3.3. Zorrotenak
Tresna sanitarioetatik datozen hustubideak zorrotenak deitzen diren diametro handiko hodietaraino heltzen dira.
Zorrotenak hondakin-urak eraikineko beheko aldera eta handik kanpora eramaten duten goitik-beherako hodiak dira.
Hauen barruan metatzen diren gasak kanpora irten ahal izateko, zorrotenek eraikineko teilatutik beste irteera bat
daukate. Beheko marrazkian zorroten bakarreko hustubide-instalazioa ikus dezakezu.

Etxebizitzako hustubide-instalazioaren eskema erraztua.

www.tecno12-18.com © 2011 Saganet Multimedia S.L. Todos los derechos reservados. 6

3.4. Estolderiarekin konexioa
Eraikineko zorroten guztiak batu egiten dira, hodi bakarra osatuz, kale erdian lurperatuta dagoen estolderia publikora
konektatzeko. Hodi honi jabetza pribatutik irten baino lehen erregistro-arketa bat instalatu behar zaio. Arketak hodi
desberdinak batzen dituzten plastiko, hormigoi edo adreiluzko kutxatilak dira. Kutxatila zabaltzeko tapa bat dago, eta
honi esker instalazioa zuzen funtzionatzen ari dela baieztatzeko araka dezakegunez, erregistro-arketa deitzen zaio.

4. Gas-instalazioa

4.1. Gas-instalazioa
Gas-instalazioak, instalazio elektrikoarekin batera, etxebizitzari erosoa izan dadin behar duen energia ematen dio.
Gasa erregai modura erabiltzen da; batez ere hiru erabilera ditu: berokuntza, etxeko ura berotu eta sukaldeko suak
funtzionamenduan jarri.
Etxebizitza gasez hornitzeko modu bi daude: gas-egoeran gasbideetatik zehar edo likidotuta gas-bonbonetan. Gehien
erabiltzen diren gasak gas naturala eta butanoa dira. Gas naturala lurperatuta dagoen hodi-sarearen bidez bideratuta
banatzen da. Butanoa bonbonetan metatuta kamioietan bezeroen etxebizitzetaraino garraiatzen da. Gas propanoa
ere erabiltzen da, nekazaritza eremuetan bereziki, bai bonbonetan bai gasbide-instalazioen bidez herri txiki edo
etxebizitza multzoak hornitzeko.

4.2. Gasbideen bidezko instalazioa

Etxebizitza bateko gas-instalazioa hargailuetaraino (galdara eta sukaldeko suak) gasa eramaten duten kobrezko
hodiek osatzen dute. Gas-hodiek, instalazio elektrikoetan ez bezala, agerian egon behar dute, inoiz ez hormetan
sartuta. Gas-ihesaren bat egon edo konponketaren bat egin beharko balitz gasaren ibilbidea itxiko luketen hainbat
balbula edo ixteko giltza instalatzen dira. Balbula hauetatik garrantzitsuena etxebizitzako gas-sarrera ixten duen
ixteko giltza nagusia da. Galdara eta sukaldeko suetako sarreretan gas-sarrera zabaldu edo ixten duten beste ixteko
giltza batzuk instalatzen dira. Gasa erretzen diren tokiak ondo aireztatuta egotea garrantzitsua da, horretarako
ezinbestekoa da airearen igarotzea ahalbidetuko duten saretak instalatzea. Etxebizitzetan, galdarak askotan
balkoietan kokatzen dira.

Etxebizitza bateko gas-instalazioa. Galdara eta sukaldeko giltzak eta ixteko giltza orokorra handitu dira.

4.3. Hartunea eta kontagailuen armairua

Kalean, espaloiaren azpian lurperatuta, abonatuei gasa eramango dien banaketa-sarearen hoditeria pasatzen da.
Erakin bat (edo etxe bat) hoditeria honekin konektatzen duen hodiari hartunea deitzen zaio. Hodi honek balbula bat
dauka, hartune-giltza, behar izanez gero eraikin osoko hornidura ebaki dezakeena. Eraikinaren barruan, etengabe
aireztatzen den tokian kokatuta dagoen armairu baten barruan (gehienetan) gas-kontagailuak ipintzen dira. Abonatu
bakoitzak bere kontagailua dauka; gas-konpainia hornitzaileari abonatuak zenbat metro kubiko gas kontsumitu duen
jakin eta faktura egitea ahalbidetzen dio.

www.tecno12-18.com © 2011 Saganet Multimedia S.L. Todos los derechos reservados. 7

 Etxebizitza-bloke bateko hartunearen instalazioa eta kontagailuen armairua.

4.4. Gas-bonbonen bidezko instalazioa

Gas-bonbonek elikatutako instalazioak sinple eta merkeagoak dira, baina eragozpen bat daukate: bonbonak
amaitzen direnean aldatu behar dira.
Gas-iturria hodi malgu baten bitartez kobrezko hodietara konektatzen den metalezko bonbona bat da. Hodi honen
muturrean erregulagailu bat dago (gasaren presioa egonkor mantentzen du) gasaren bidea zabaldu eta ixtea
ahalbidetzen duen balbula batekin. Hodi malgua aldiro aldatu behar da.

5. Berokuntza

5.1. Berokuntza sistema ohikoena ur beroko erradiadoreak erabiltzen dituena da

Etxebizitzako berokuntza sistemak bertan bizi diren pertsonak eroso senti daitezen beharrezko beroa ematen du.
Hainbeste berokuntza sistema desberdin dago, baina ohikoena jarraian ikasiko dugun ur beroko erradiadoreak
erabiltzen dituena da.

5.2. Ur beroko erradiadoreen bidezko berokuntza

Berokuntza mota honek galdara bat dauka, non ura 60º eta 80º C artera berotzeko erregai bat (gehienetan gas
naturala, propanoa edo gasolioa) erretzen den. Galdaratik irteten den ur beroa kobrezko edo plastikozko hodi eta
erradiadoreek osatzen duten zirkuitu itxi batetik pasarazten da. Erradiadoreak urak garraiatzen duen bero energia
hartu eta kanpora botatzeko diseinatutako osagaiak dira, horrela haiekin kontaktuan dagoen inguruko airea berotzen
du eta ondorioz gela osoa. Erabilienak aluminio-injekzioaren bidez eginikoak dira. Erradiadorearen irteeran hodi batek
erabilitako ura hartu eta bueltan galdararaino eramaten du, berriro berotuta zirkuitura itzul dadin.

Etxebizitza bateko berokuntza instalazio erraztua.

Galdara, kobre edo plastikozko hodien zirkuitua eta erradiadoreak ikus ditzakezu.

www.tecno12-18.com © 2011 Saganet Multimedia S.L. Todos los derechos reservados. 8

5.3. Galdara
Galdarak barruan daukan hodibihurretik ura pasarazten da. Hodibihurraren azpian erregaia erretzen da. Errekuntzan
sortzen diren gas beroak hodibihurretik zehar, kanpotik, pasatzen dira, haien barruan dagoen ura berotuz. Ur-ponpa
elektriko batek ur beroa sakatzen du zirkuitu osotik homogeneoki ibil dadin.

5.4. Kondentsazio-galdarak
Galdara eraginkorrenak kondentsazio-galdarak dira. Betiko galdarekin alderatuz funtzionamendua eta barruko egitura
apur bat desberdina dute. Erregaia erretzean sortzen den ur-lurrunaren molekulek energia asko hartzen dute,
ondorioz oso arin bibratzen dute. Tximiniatik ihes egiten utzi beharrean, galdara mota hauek ur-lurruna kondentsatzen
dute, hau da, ur likido bihurtzen dute. Funtzionamendu honekin gas-egoeran dagoen ur-lurrunen molekulek daukaten
energiaren zati bat hartzea lortzen da eta instalazioko ura berotzeko aprobetxatzen dute.
Gas naturala erretzean karbono dioxidoa, ura gas-egoeran (ur-lurruna) eta energia erabilgarria (beroa) lortzen dira.
Kondentsazio-galdarek errekuntzan sortzen den ur-lurrunak daukan energiaren zati bat aprobetxatzen dute, betiko
galdaretan, berriz, tximiniatik ur-lurruna botatzen denean galtzen da.

5.5. Termostatoak galdara piztu eta amatatzen du

Termostatoa galdararen pizte- eta amatatze-sistemak kontrolatzen dituen tenperatura-sentsorea da. Lortu nahi dugun
tenperatura aukeratzen ahalbidetzen digun gurpil-agintea dauka. Gelako tenperatura aukeratutako balorera heltzen
denean galdara amatatzen da.
Oinarrizko termostatoa banda bimetalikoduna da. Banda dilatazio-koefiziente desberdinetako bi metal laminek
osatzen dute. Tenperatura igo edo jaisten denean metalezko lamina bat bestea baino gehiago luzatzen da, ondorioz
banda bimetalikoa okertzen da. Bandaren mugimendua zirkuitu elektriko bat zabaldu edo ixteko erabiltzen da.
Termostato konplexuenak elektronikoak dira, termistorea deitzen den sentsorea erabiltzen dute. Batzuk egunean
zehar galdararen pizte eta amatatzea programatzea ahalbidetzen digun tenporizadorea daukate.

5.6. Zoru bero-emaile bidezko berokuntza

Zoru bero-emaile bidezko berokuntza erradiadoreen sistemaren eboluzioa da. Erradiadoreen ordez, gela bakoitzeko
zoruaren azpian kokatzen den luzera handiko plastikozko hodia jartzen da. Hoditik dabilen ur beroak erradiadoreen
funtzioa betetzen duen zorua berotzen du.
Zoru bero-emaile bidezko berokuntza oso eraginkorra da behe tenperaturan funtzionatzen baitu (zoru azpiko hobitik
dabilen uraren tenperatura 40º C-koa da, berriz, erradiadoreetatik dabilena 60-80º C-tan dago). Kondentsazio-
galdarekin bikote perfektua osatzen dute, haiek ere behe tenperaturan egiten baitute lan. Sistema hau etxebizitza
iraunkorrak eraikitzeko aukera ona da. Eragozpenik handiena da instalatzeko garestiagoa dela eta etxebizitza
zaharretan hodiak sartzeko zoru osoa altxatu behar dela.

5.7. Berokuntzan energia aurreztu

Etxebizitzako kontsumo energetikoaren zatirik handiena berokuntzari dagokio. Ekartzen duen gastuaren garrantzia
eta ingurumen-inpaktua murriztu daitezke hurrengoak kontutan izanda:
1. Ahal den berokuntza sistema eraginkorrena aukeratu behar da. Horretarako, bai etxebizitza bakoitzaren
ezaugarriak, bai kokatuta dagoen gunearen klimarenak kontutan hartu behar dira.
2. Beroak kanpora ihes egin dezan ekiditeko etxebizitzako hormak, ateak eta leihoak isolatu.
3. Etxebizitza ez gehiegi berotu. Jendea etxebizitza barruan dagoenean termostatoa egunean zehar 20º C-tan eta
gauean 15-etik 17º C-ra egon beharko litzateke. Igotzen dugun gradu bakoitzeko energiaren kontsumoa %6 eta 8-
aren artean handitzen da.

6. Aire girotua
6.1. Aire girotuaren oinarri fisikoak
Likido batek, izerdi tantaren ura bezalakoa, lurruntzen (gasa bihurtu) denean inguruko beroa xurgatzen du. Gertaera
honen zergatia da gasen molekulek likidoen molekulek baino askoz arinago bibratzen dutenez, energia gehiago
daukatela. Likido baten molekulak gas bihurtu ahal izateko molekulek arinago bibratu behar dute, horretarako energia
gehiago lortu behar dute. Hau egiteko inguruko bero-energia xurgatzen du, ondorioz likidoa inguratzen duen espazioa
hozten da. Aire girotuaren sistemak funtzionatzeko hurrengo printzipioan oinarritzen dira: inguruko airea hozteko
likido bat lurruntzen dute.
Izerdi tanta bat lurruntzen denean bere molekulek gas-egoerara pasatzeko behar duten energia (bero-energia) azalari
xurgatzen dio, ondorioz azala hozten du. Aire girotuaren gailuek antzeko moduan funtzionatzen dute: ingurutik beroa
xurgatzen duen likidoa lurruntzen dute.

6.2. Aire girotuaren sistema zatitua edo split

Etxebizitzetan gehien erabiltzen den aire girotuaren sistema zatitua edo split (ingelesaz) deitzen da. Zatitua esaten
zaio banatuta dauden bi atalek osatzen dutelako: barruko atala edo lurrungailua, eta kanpoko atala edo konpresorea.
Beheko irudian bere oinarrizko egitura ikus dezakezu.

www.tecno12-18.com © 2011 Saganet Multimedia S.L. Todos los derechos reservados. 9

 Zatitua edo split motako aire girotuaren instalazioaren osagaiak.

6.3. Lurrungailua edo barruko atala

Lurrungailua etxebizitzaren barruan instalatzen da. Bere barruan dagoen hodibihurretik hozgarria (likido hoztailea)
dabil. Likido hau inguruko tenperatura eta presiopean gas bihurtzen da. Hodibihurreko mutur batetik likido-egoeran
sartzen da, apur-apurka lurruntzen da, hodibihurreko beste muturretik gas-egoeran irtenez. Likidotik gasera
pasatzean, aurreko puntuan ikusi genuen moduan, ingurutik beroa xurgatzen du, ondorioz dagoen gela hozten du.
Haizagailu batek hodibihurretik zehar airea pasarazi eta gela osoan banatzen du.

6.4. Konpresorea edo kanpoko atala

Lurrungailuan sortutako gasa hodi batetik zehar etxebizitzatik irten eta kanpoko atalera doa. Bertan motor elektriko
batek mugitutako konpresoreak gasa asko konprimitu eta berriro likidotzen du. Egoera aldatzean barruan daraman
beroa galtzen du, kanporatuz, eta haizagailu baten bidez ingurutik barreiatzen da. Hozgarria (likido hoztailea) berriro
lurrungailura eramaten da. Bidean balbula bat zeharkatu behar du, hedapen-balbula. Balbula honen betebeharra
likidoa geldiaraztea da, konpresoreak likidoaren kontra gasa konprimi dezan eta apur-apurka gasari pasatzen utzi
diezaion. Hedapen-balbularik sinpleena hodi fin-fin bat besterik ez da.

6.5. Funtzionamendu osoa

Etxebizitzako barruko aldean hozgarria lurruntzen uzten da inguruko airea hotz dadin. Etxebizitzako kanpoko aldean
sortutako gasa hartu eta asko konprimituz likidotu egiten da; jarraian berriro barruko aldera bidaltzen da. Zikloa
etengabe errepikatzen da; ondorioz etxebizitzako barruko beroa kalera kanporatzen da.

6.6. Bero-ponpa
Bero-ponpa aire girotuaren sistemaren eboluzioa da. Aire girotuaren sistemak eraikin barruko beroa hartu eta
kanpora ateratzen du. Udan soilik da erabilgarria. Alderantziz funtzionatuko balu kanpotik beroa hartu eta
etxebizitzaren barruko aldera sartu, neguan ere erabilgarria izango litzateke. Hau egin dezaketen tresnak bero-
ponpak dira, udan hozte-sistema moduan funtzionatzen dute eta neguan berotze-sistema moduan. Negu ez oso
gordin eta uda beroko gunetan dauden etxebizitza eta bulegoetan oso erabilgarriak dira.

6.7. Aire girotua, ingurumena eta osasuna

Aire girotuaren gailuak erabilita etxebizitzako tenperatura jaistea ez da batere eraginkorra, energia asko behar baita.
Hobeto izango litzateke urte osoan zehar tenperatura atsegina mantentzeko gai diren eraikinak diseinatzea
(arkitektura bioklimatikoa), inolako sistema mekanikorik erabili barik. Aireztapen gurutzatua (eraikinaren kontrako bi
aldeetan leihoak), hormak eta teilatuak egokiro isolatuak, itzalgune sistemak eta beste teknika bioklimatikoak
dauzkaten etxebizitzen eraikinek ez dute aire girotuaren gailurik behar edo haien erabilera eguneko ordu gutxi
batzuetara murriztu dezakete. Behar izatekotan, A etiketa energetikoa duten gailuak aukeratu beharko lirateke,
fabrikatzailearen mantentze argibideei jarraitu eta gelak gehiegi ez hoztu. Tenperatura egokiena 24º-26º C-ren
artekoa da. Jaisten dugun gradu bakoitzeko kontsumo energetikoa % 8-10a hazten da. Aire girotuaren erabilera
okerrak barruko eta kanpoko tenperaturen arteko aldaketa handiak pairatzen dituzten pertsonei osasun arazoak sor
lekizkieke, hotzerietatik larriagoak izan daitezkeen arnasketa infekzioetaraino.

www.tecno12-18.com © 2011 Saganet Multimedia S.L. Todos los derechos reservados. 10

7. Domotika

7.1. Zer da domotika?

XX. mendeko bigarren erditik industriak automatizazio prozesu handia jasan du. Egungo fabrika bat robot eta makina
automatikoez beteta dago. Zientzia eta teknologiak informatika eta automatizazio eremuetan egindako aurrerapenak
industriak baliatu ditu, hala ere beste eremu batzuetan izandako aurrerapenak oraindik ezarrita ez egoteak harritzen
gaitu. Horietako eremu bat etxebizitzarena da: oraingo etxeetan automatizazio elementuak nekez ezarri dira.
Domotika etxebizitzak nola automatizatu aztertzen duen teknologiaren adarra da. Bere helburuak gure etxeak
erosoagoak eta seguruagoak izan daitezen eta energia gutxiago kontsumi dezaten dira. Hurrengo urteetan egundoko
hazkundea izan dezakeen diziplina da hau.
Hitz bi elkartzetik datorren hitza da domotika: domus (etxea, latinez) eta automatikoa (“bere kabuz funtzionatzen du”
esanahi duen hitz grekotik). Horrela, domotika hitzak honelako zerbait esanahi du: “bere kabuz funtzionatzen duen
etxea, pertsonen inolako parte hartzerik gabe".

7.2. Adibide erraza

Domotika aplikazioaren adibide sinple bat ikus dezakezu: urrutiko kontrolaren bidez pertsianak igo eta jaitsi. Kontrola
ahalbidetzen duen osagai bat agertzen da: pertsiana astiro-astiro mugitzea ahalbidetzen duten engranaje
murriztaileak dituen motor elektrikoa. Orain dela urte gutxi arte ez zegoen merkatuan honelako osagai domotikorik.

7.3. Domotikaren erabilerak

Domotikaren erabilerarik ohikoenak 3 taldetan sailka daitezke:

Erabilerak
Pertsona, jabetza edo
instalazioetako segurtasuna hobetu. simulatu, barruko argiak automatikoki piztuz eta amatatuz.
Barruko bizilagunaren erosotasuna
handitu eta egin behar duen lana
gutxitu.
Kontsumo energetikoa murriztu.
Adibideak
Jabeak oporretan daudenean etxebizitza jendez beteta balego bezala
Etxebizitzak uneoro tenperatura egokia izan dezan lortu.
Urrutiko kontrol edo sakagailuaren bidez pertsianak igo eta jaitsi.
Barruko bizilagunek daukaten ordutegia eta etxebizitza beteta dagoen ala ez
kontutan izanda etxebizitzako berokuntza eta aire girotua kontrolatu .
Udan bero gehiegirik sar ez dadin pertsianak automatikoki jaitsi, eta neguan
sar dadin igo.

Erabilerak ez dira hemen amaitzen. Askoz ere gehiago daude. Gainera, teknologiak aurrera egin eta merkatuan
produktu gehiago agertu ahala erabilera berri gehiago gehitzen ari dira.

7.4. Sistema domotikoaren egitura

Sistema domotiko baten egitura edozein ohiko kontrol sistemarena da. Inguruko informazioa hautemateko eta,
seinale elektrikoa bihurtuta, kontrolagailu bati igortzeko sentsoreak daude. Kontrolagailua ordenagailu txiki berezi bat
da; bere memorian gordeta daukan programa abian jartzen du eta erabakiak hartzen ditu. Erabaki hauek
eragingailuek betetzen dituzte: motorrak, elektrobalbulak, intentsitate erregulagailuak eta abar. Pertsonek
kontrolagailua programatu edo agindu zuzenak eman ahal izateko interfazea behar dute; interfazea besteak beste
sakagailu soila, urrutiko kontrolagailua, ordenagailuaren monitorea edo telefono mugikorra izan daitezke.

7.5. Sistema domotiko baten adibidea: ke- eta gas-sentsoreak

Gas-ihesa oso arriskutsua izan daiteke. Albistegietan entzungo zenuen, adibidez, gas metaketen ondorioz eraikinetan
egondako eztandak. Animaziokoa bezalako sistema domotikoak gas-ihesak hautematen ditu eta sor dezaketen
istripuak saihesten ditu. Sukaldean instalatutako sentsore batek gas arrasto edo kerik hautematen badu kontrolagailu
domotikoari seinale elektrikoa igortzen dio. Seinalea jasotzean, gasaren bidea kontrolatzen duen elektrobalbula ixten
du; etxebizitzarako gas-hornidura eteten da.
Irteerak (2): Eragingailuak konektatzeko barruko etengailuak dira. Irteerei esker kontrolagailuak eragingailuei
aginduak eman ahal dizkie.
Sarrerak (2): Kontrolagailuari informazioa igortzen dioten sentsoreak konektatzen dira.
Kontrolagailua: Ordenagailu txiki berezia da. Sentsoreetatik jasotzen duen informazioaren eta barruan gordeta
daukan programaren arabera erabakiak hartzen ditu.
Interfazea: Kontrolagailua programatzea ahalbidetzen duten sakagailuak. Beste kontrolagailu konplexuagoak
programatzeko monitore bat, ordenagailu bat eta abar erabiltzen dira.

www.tecno12-18.com © 2011 Saganet Multimedia S.L. Todos los derechos reservados. 11

 Ihesaren bat badago gasaren zirkulazioa ebakitzen duen sistema domotikoa.

7.6. Sistema domotiko baten adibidea: Argiztapen kontrola

Sistema domotiko baten bidez etxebizitzako argiztapena erraz kontrola daiteke. Geletan eta pasabideetan kokatutako
mugimendu-sentsoreek kontrolagailuari pertsonaren bat gelatik sartu edo irten den jakitea ahalbidetzen diote.
Informazio honi esker kontrolagailuak, bere barruan gordeta daukan programari jarraituz, beharrezkoa denean argiak
piztu edo amatatu egingo ditu. Argien piztea edo amatatzea beste sistema batekin osa liteke, adibidez, pertsianak,
eguzki-oihalak eta gortinak kontrolatzen dituena, egunean zehar eta urtaroaren arabera eguzki-argi gehiago edo
gutxiago sartzen utziko duena. Emaitza argiztapenean energia aurrezte handia izango litzateke.

7.7. Sistema domotiko baten adibidea: aparatuen kontrol telefonikoa

Kontrolagailuari modema gehituz, Internet edo telefonoaren bidez sistema domotikoa kanpoarekin komunika daiteke.
Adibidez, etxean kanpoko pertsonaren bat sartuko balitz, aurretik grabatutako mezua erabiliz poliziari abisua emateko
erabil liteke. Telefonotik deituta edo ordenagailua erabilita etxebizitzari aginduak bidaltzeko ere balio du. Adibidez,
labea martxan ipini eta etxeratzen garenerako bazkaria prest izatea posible izango litzateke. Animazioan zaintza-
kamerekin egindako sistema domotikoa agertzen da. Jabeak konekta daitezke eta etxebizitzaren barrua
ordenagailuaren monitorean edo telefono mugikorrean ikus dezakete. Oso erabilgarria da oporretan zaudenean.

8. Arkitektura bioklimatikoa

8.1. Energia irensten duen arkitektura

Etxeko pertsonak kanpoko bero eta hotzetik babestuta mantentzea da etxebizitzaren betebehar garrantzitsu bat. Hala
ere, etxebizitza askotan udan bero handiagoa dago barruan kanpoan baino, horregatik aire girotuaren ekipoak
edukitzea nahitaezkoa izaten da. Beste batzuetan kontrakoa pasatzen da; hau da, neguan kanpoan beste hotz egiten
duela barruan; honelakoetan berokuntza sistema piztuta edukitzea guztiz beharrezkoa izaten da. Zentzugabekeria
hau gertatzen da eraikuntzak kokatuta daudenaren ez klima ez ingurua kontutan izan gabe diseinatuak izan direlako,
haien klimatizazioa soilik energia asko kontsumitzen duten sistema mekanikoen bidez konponduz: erregai fosiletan
oinarritutako berokuntza eta aire girotu elektrikoa.

8.2. Arkitektura bioklimatikoa

Arkitektura bioklimatikoak etxeak eraikiko diren tokiko klima eta inguruko baldintzak aztertzen ditu; horrela
etxebizitzen barruan giro erosoa egon dadin, kanpoko energia (elektrizitatea edo erregaiak) beharrezkoa ez duten
etxebizitzak eraikitzen dira. Helburu hau betetzeko soilik egituraren diseinua, eraikina eta bere atalen (hormak, beirak
jartzea, lorezaintza eta abar) forma eta orientazioa kontutan hartzen da, ahal den neurrian sistema aktiboak (ur
beroko eguzki-kolektoreak edo panel fotovoltaikoak bezalakoak) erabili barik.
Arkitektura bioklimatikoan erabiltzen diren teknika ugari daude, hurrengo orrialdeetan garrantzitsuenen artean batzuk
ikusiko ditugu. Funtsezkoa da kontutan izatea ez dela berdina irizpide bioklimatikoei jarraituz etxebizitza bat eraikitzea
klima beroko gunean edo klima hotzekoan. Ona izan daitekeen teknika toki batean, klima desberdineko beste toki
batean guztiz kaltegarria izan liteke. Ez da berdin etxe, etxebizitza-bloke edo etxe-orratz bat eraikitzea, eta klima
hotzeko gunean edo klima beroko gunean egitea; oso desberdinak izan beharko lirateke gune bietako eraikinak.

8.3. Etxearen orientazioa

Etxebizitza bioklimatikoa eraikitzean kontutan izan behar den gauza garrantzitsuenetarikoa bere orientazioa da. Ipar-
hemisferioan eguzkia ekialdetik irteten da, egunean zehar makina bat ordutan hegoaldean dago eta mendebaldetik
sartzen da. Gune hotzetan eguzkiaren bero eta argia aprobetxatu nahi ditugunez, eraikinen horma eta leihoen
azalera gehiena hegoaldeari begira egongo dira. Gune beroetan, berriz, etxe barruak freskatu nahi ditugunez,
eraikinaren diseinua egiten dugunean, eguzkipean ahal den eta azalera gutxien ipiniko dugu; beraz, ez da
hegoaldeari begira egongo.

www.tecno12-18.com © 2011 Saganet Multimedia S.L. Todos los derechos reservados. 12

8.4. Beiraztatutako azalerak
Hegoaldeari begira dauden beiraztatutako azalera handien erabilerak eguzkiaren argia eta beroa etxe barruan sar
daitezen ahalbidetzen du, atxikitako etxeen bezala Europako iparraldean.

8.5.Elkarri atxikitako negutegiak

Beiraztatutako azaleren ezaugarriak hobeto aprobetxatzeko modua, etxebizitzari atxikita negutegia eraikitzea da.
Negutegiaren barruan sortutako aire beroa etxebizitzaren barrura bideratzen da. Hozten denean berriro negutegira
itzultzen da, zirkuitua itxiz.

8.6. Horma termikoak

Etxebizitzaren barruko tenperaturak kanpo aldean dagoenarekin berdintzeko joera du. Kalean hotz denean, barruan
hotz egiteko joera dago. Kalean bero denean, barruan bero egiteko joera dago. Gertaera honen ondorioak gutxitu eta
egunean zehar etxebizitzaren barruko tenperatura uniformeago izateko modua, eguzkiaren bero-energia meta
dezaketen lodiera handiko hormak dauzkaten etxeak eraikitzea da. Neguan, egunean zehar hormak berotzen dira eta
gauean, kanpoan hotz gehiago dagoenean, hormek barrua berotzen dute. Udan, gauean zehar hormak hozten dira
eta egunean, kanpoan bero gehiago dagoenean, hormek barrua hozten dute. Bestalde, neguan barruko beroa
kanpora ihes egin dezan ekiditen dute eta udan barruko hotza kanpora ihes egin dezan. Horregatik harrizko edo
trinkotutako lurrezko horma lodietako antzinako etxeak, egungo etxeak baino beroagoak dira neguan eta freskoagoak
udan. Hormek zenbat eta lodiagoak izan bero-energia gehiago metatzen dute eta egonkorragoa da etxe barruko
tenperatura, horregatik deitzen zaie: horma termikoak.

8.7. Hormen isolamendua

Etxe barruko beroak kanpora alde egin ez dezan oso garrantzitsua da bai hormak, bai leihoak egoki isolatzea. Beira
bikoitzek asko murrizten dute leihoetatik zehar galtzen den beroa.

8.8. Landare-estalkiak
Eraikin bateko barrua isolatzeko modua teilatuan edo etxe-gaineko terrazan landare-estalkia edo lorategi-estalkia
instalatzea da. Lodiera txikiko lur geruza batek osatzen du non lehorteari ondo eusten dioten landareak ereiten diren,
edo paseatzeko lorategiak landatzen diren. Isolamenduaz gain, lur geruzak barruko tenperatura egonkorrago irauten
laguntzen dion masa termikoa ematen dio. Udan lorategi-estalkia ureztatzen bada, uraren lurruntzeak eraikina hozten
laguntzen du.

8.9. Zuhaitzen bidezko itzalak

Urte osoan zehar tenperatura erosoagoa lortzeko teknika sinplea eraikinetako hegoaldeko hormetan hosto
galkorretako zuhaitzak landatzea da. Neguan, hostorik gabe daudenez, eguzkiko argiari pasatzen uzten diote eta
etxea berotzen da. Udan, hostoz beteta daudenez, ez diote uzten eguzkiari pasatzen etxea itzalpean mantenduz;
ondorioz tenperatura freskoagoarekin mantentzen dira. Zuhaitzak haize handia dabilen gunetan eraikinak hotzetik
babesteko ere erabil daitezke.

8.10. Hegalen bidezko itzalak

Eraikinak eguzkiaren berotik babesteko beste modu bat hegalak eraikitzea da. Eguzkia zeruan gorago dagoenez
udan neguan baino, udan itzala ematen duten eta neguan eguzkiari pasatzen uzten dioten hegalak diseina daitezke.

8.11. Etxea zuriz margotu

Horma zuriek eguzkitik jasotzen duten argiaren zati handi bat islatzen dute. Gune beroetan, Espainiako hegoaldean
zein Mediterraneoko zati handi batean, etxeko kanpoko hormak zuriz margotzeak udan barrua freskoago mantentzen
laguntzen dute.

8.12. Aireztapen gurutzatua

Aireztapen gurutzatua ahalbidetzen duen diseinuak, adibidez, etxeko kontrako bi hormetan leihoak dauzkana, inolako
aire girotuaren ekiporik gabe, airearen korronteak aprobetxatuz, gelak freskatzea lortzen da.

www.tecno12-18.com © 2011 Saganet Multimedia S.L. Todos los derechos reservados. 13