Bài Giảng Hệ Thống Lái ô Tô

Trêng trung cÊp nghÒ sè 20 – BQP Tæ bé m«n CN « t«
M· bµi Tªn bµi Thêi gian

M§ 26-1 hÖ thèng l¸i « t« LT: 03 Th: 12
Môc Tiªu bµi häc:

Học xong bài này người học có khả năng:
- Phát biểu đúng yêu cầu, nhiệm vụ và phân loại hệ thống lái.
- Giải thích được cấu tạo, nguyên tắc hoạt động và phương pháp kiểm tra bảo
dưỡng hệ thống lái.
- Tháo lắp, nhận dạng và kiểm tra, bảo dưỡng các bộ phận của hệ thống lái đúng
yêu cầu kỹ thuật.
Néi dung bµi häc
I. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i hÖ thèng l¸i.

1. NhiÖm vô:
HÖ thèng l¸i dïng ®Ó thay ®æi híng di chuyÓn cña xe «t« b»ng çc b¸nh dÉn
híng . Bëi vËy chøc n¨ng cña hÖ thèng l¸i lµ gi÷ nguyªn hay thay ®æi híng
chuyÓn ®éng cña xe theo ý muèn cña ngêi ®iÒu khiÓn
2. Yªu cÇu:
HÖ thèng l¸i ph¶i ®¶m b¶o çc yªu cÇu sau:
- KÕt cÊu ®¬n gi¶n, ®iÒu khiÓn dÔ dµng, nhanh nh¹y, chÝnh x¸c vµ an toµn.
§¶m b¶o tÝnh ®éng häc quay vßng cho çc b¸nh xe khi chuyÓn ®éng.
3. Ph©n lo¹i:
+ Theo ph¬ng ph¸p chuyÓn híng
ChuyÓn híng hai b¸nh xe cÇu tríc.
ChuyÓn híng tÊt c¶ çc b¸nh xe (4WS).
+ Theo ®Æc ®iÓm truyÒn lùc
HÖ thèng l¸i c¬ khÝ (hÖ thèng l¸i thêng).
HÖ thèng l¸i cã trî lùc.
+ Theo kÕt cÊu c¬ cÊu l¸i
C¬ cÊu l¸i kiÓu trôc vÝt - con l¨n.
C¬ cÊu l¸i kiÓu trôc vÝt - ªcu - cung r¨ng.
M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 1

C¬ cÊu l¸i kiÓu b¸nh r¨ng - thanh r¨ng.
+ Theo çch bè trÝ vµnh tay l¸i
Vµnh tay l¸i bªn tr¸i.
Vµnh tay l¸i bªn ph¶i.
II. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña hÖ thèng l¸i

1. KÕt cÊu cña hÖ thèng l¸i
1.1. C¬ cÊu l¸i
a. C«ng dông
C¬ cÊu l¸i biÕn ®æi chuyÓn ®éng quay cña vµnh tay l¸i thµnh chuyÓn ®éng xoay
vµ tÞnh tiÕn cña çc chi tiÕt dÉn ®éng l¸i.
C¬ cÊu l¸i ho¹t ®éng nh mét hép gi¶m tèc ®Ó t¨ng m«men t¸c ®éng cña ngêi
l¸i ®Õn b¸nh xe dÉn híng.
b. Yªu cÇu
Cã thÓ quay c¶ hai chiÒu ®Ó ®¶m b¶o chuyÓn ®éng æn ®Þnh.
Cã hiÖu suÊt cao ®Ó l¸i nhÑ nhµng, trong ®ã hiÖu suÊt chiÒu thuËn lín h¬n hiÖu
suÊt theo chiÒu ngîc ®Ó çc va ®Ëp tõ mÆt ®êng ®îc gi÷ l¹i phÇn lín ë c¬ cÊu
l¸i.
H×nh 1-1. S¬ ®å hÖ thèng l¸i.
1. Vµnh l¸i. 4. §ßn quay dÉn ®éng. 7. §ßn bªn.

2. Trôc l¸i. 5. §ßn kÐo däc. 8. Khíp cÇu.
3. B¸nh xe dÉn híng. 6. Trô ®øng. 9. C¬ cÊu l¸i.
10. §ßn ngang liªn kÕt.

§¶m b¶o tû sè truyÒn hîp lý.

KÕt cÊu ®¬n gi¶n, gi¸ thµnh thÊp, tuæi thä cao.
DÔ th¸o l¾p, ®iÒu chØnh.
c. Ph©n lo¹i
+ Nhãm c¬ cÊu l¸i dïng trôc vÝt lâm
Trôc vÝt - b¸nh vÝt.
Trôc vÝt - con l¨n.
Trôc vÝt - ªcu bi - thanh r¨ng - cung r¨ng.
+ C¬ cÊu l¸i kiÓu b¸nh r¨ng - thanh r¨ng, c¬ cÊu nµy ®îc sö dông réng r·i víi
hiÖu suÊt lµm viÖc cao.
+ C¬ cÊu l¸i trôc vÝt - con l¨n
H×nh 1-2. C¬ cÊu l¸i trôc vÝt - con l¨n.

1. Trôc chñ ®éng. 2. Vá c¬ cÊu l¸i. 3. §Öm tùa æ bi.
4. Vßng ngoµi æ bi. 5. Trôc vÝt lâm. 6. Vßng ngoµi æ bi díi
7. §Öm ®iÒu chØnh æ bi 8. N¾p díi. 9. Trôc con l¨n.
10. Con l¨n. 11. Trôc bÞ ®éng. 12. §Öm vªnh.
13. Phít trôc bÞ ®éng 14. B¹c trôc bÞ ®éng.15. Vßng h·m
16. Bu l«ng ®iÒu chØnh 17. £ cu h·m. 18. èc ®æ dÇu.
19. N¾p. 20. §ßn quay ®øng 21. £ cu.
22. Phít lµm kÝn.
Trôc vÝt ®îc b¾t víi vµnh l¸i th«ng qua trôc l¸i. Trôc vÝt Ðp then víi trôc tay l¸i vµ
quay trªn hai æ bi, cã thÓ ®iÒu chØnh ®îc nhê çc c¨n ®Öm ®iÒu chØnh.

Con l¨n lu«n ¨n khíp víi trôc vÝt vµ quay tr¬n trªn chèt nhê æ bi. Chèt con l¨n
®Æt trªn n¹ng ®ång thêi lµ trôc con l¨n. Trôc con l¨n ®Æt trªn b¹c tùa dµi vµ ®îc
h¹n chÕ däc trôc nhê èc gi÷ vµ ®iÒu chØnh. §Çu ngoµi trôc con l¨n d¹ng h×nh c«n
then hoa tam gi¸c ®Ó l¾p ®ßn quay ®øng dÉn ®éng hÖ thèng l¸i. §Ó gi÷ chÆt ®ßn
®øng víi trôc con l¨n dïng ®Öm vªnh vµ ªcu. Vá c¬ cÊu l¸i cã çc lç ®Ó b¾t trªn
khung xe, trªn l¾p cßn cã lç ®æ dÇu vµ x¸c ®Þnh møc dÇu trong c¬ cÊu l¸i.
+ C¬ cÊu l¸i b¸nh r¨ng - thanh r¨ng
H×nh 1-4. C¬ cÊu l¸i b¸nh r¨ng - thanh r¨ng

1. Khíp nèi cã ®Öm cao su 6. èc h·m
2. Trôc b¸nh r¨ng 7. èc ®iÒu chØnh
3. èc ®iÒu chØnh 8. Lß xo
4. æ bi 9. §Öm tùa thanh r¨ng
5. Vá c¬ cÊu l¸i 10. Thanh r¨ng
11. §ßn ngang 12. Khíp nèi
13. ô cao su
C¬ cÊu l¸i b¸nh r¨ng, thanh r¨ng biÕn chuyÓn ®éng quay cña vµnh tay l¸i thµnh
chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn cña thanh r¨ng.
B¸nh r¨ng cã cÊu t¹o r¨ng nghiªng, ®Çu díi l¾p trªn æ bi kim, ®Çu trªn l¾p trªn
æ bi cÇu. §Ó ®iÒu chØnh çc æ nµy, dïng mét ªcu lín Ðp chÆt æ cÇu trªn vá. £cu
rçng trong ®ã cã phít che bôi ®¶m b¶o b¸nh r¨ng quay nhÑ nhµng. V× b¸nh r¨ng
cã kÝch thíc nhá nªn ®îc chÕ t¹o liÒn trôc.

H×nh 5.32. C¬ cÊu l¸i trôc vÝt - ªcubi - thanh r¨ng - b¸nh r¨ng.
1. £cubi vµ bi. 5. Phít 9. Vá c¬ cÊu l¸i 13. §Öm lµm kÝn
2. æ bi. 6. Trôc vÝt 10. B¸nh r¨ng rÎ qu¹t 14. N¾p
3. èc ®iÒu chØnh. 7. æ bi 11. èc tùa ®iÒu chØnh 15. Bi
4. £ cu khãa 8. Phít. 12. £ cu khãa
Thanh r¨ng n»m díi b¸nh r¨ng cã cÊu t¹o r¨ng nghiªng. PhÇn c¾t r¨ng cña
thanh r¨ng n»m ë phÝa tr¸i, phÇn thanh cßn l¹i cã d¹ng trßn, thanh r¨ng chuyÓn
®éng tÞnh tiÕn trªn hai b¹c trît. Côm b¹c trît cã tiÕt diÖn d¹ng vµnh kh¨n n»m
bªn ph¶i, côm b¹c trît nöa vµnh kh¨n n»m phÝa díi b¸nh r¨ng. B¹c trît nöa
vµnh kh¨n cã lß xo trô tú chÆt vµ ®îc ®iÒu chØnh thêng xuyªn trong sö dông
th«ng qua çc ªcu ®iÒu chØnh. Gi÷a b¹c trît vµ ªcu ®iÒu chØnh lu«n tån t¹i khe
hë ®Ó ®¶m b¶o t¸c dông cña lß xo tú. Trªn ªcu ®iÒu chØnh cã èc khãa chÆt ®Ó
tr¸nh tù níi láng èc ®iÒu chØnh. C¬ cÊu l¸i ®Æt trªn vá xe ®Ó t¹o gãc ¨n khíp lín
cho bé truyÒn b¸nh r¨ng nghiªng.
C¬ cÊu l¸i trôc vÝt - ªcu bi - thanh r¨ng - cung r¨ng
Trôc vÝt quay xung quanh t©m, ªcu «m ngoµi trôc vÝt th«ng qua çc viªn bi ¨n
khíp t¹o nªn bé truyÒn trôc vÝt - ªcu, bªn ngoµi ªcu cã çc r¨ng d¹ng thanh r¨ng.
Çc r¨ng cña b¸nh r¨ng ¨n khíp víi thanh r¨ng t¹o nªn bé truyÒn thanh r¨ng -
cung r¨ng. Khi trôc vÝt quay, ªcu thanh r¨ng chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn, cung r¨ng
chuyÓn ®éng l¾c.
1.2. DÉn ®éng l¸i
Quan hÖ h×nh häc cña Arkerman (S¬ ®å ®éng häc quay vßng cña «t« cã hai b¸nh
xe dÉn híng phÝa tríc)

H×nh 1-6. Quan hÖ h×nh häc Arkerman

Quan hÖ h×nh häc cña Arkerman biÓu thÞ quan hÖ gãc quay cña çc b¸nh xe dÉn
híng quanh trôc trô ®øng, víi gi¶ thiÕt t©m quay vßng cña xe n»m trªn ®êng
kÐo dµi cña t©m trôc cÇu sau.
§Ó tho¶ m·n ®iÒu kiÖn kh«ng bÞ trît b¸nh xe sau th× t©m quay vßng ph¶i n»m
trªn ®êng kÐo dµi cña t©m cÇu sau, mÆt kh¸c çc b¸nh xe dÉn híng ph¶i quay
theo çc gãc α (víi b¸nh xe ngoµi), gãc β (víi b¸nh xe trong).
Quan hÖ h×nh häc ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: cotgα = cotgβ = B/L
Trong ®ã:
B lµ chiÒu réng c¬ së ®êng trô ®øng trong mÆt ph¼ng ®i qua t©m trôc b¸nh xe vµ
song song víi mÆt ®êng.
L lµ chiÒu dµi c¬ së cña xe.
§Ó ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn nµy, trªn xe cã sö dông c¬ cÊu 4 kh©u cã tªn lµ h×nh thang
l¸i §ant«. H×nh thang l¸i §ant« chØ ®¸p øng gÇn ®óng nhng do kÕt cÊu ®¬n gi¶n
nªn chóng cã mÆt ë hÇu hÕt çc xe con.
a. H×nh thang l¸i

H×nh 1-7. C¬ cÊu 4 kh©u cã dÇm cÇu liÒn.

a. §ßn ngang liªn kÕt n»m sau dÇm cÇu.
b. §ßn ngang liªn kÕt n»m tríc dÇm cÇu.
C¬ cÊu 4 kh©u ®Æt trªn cÇu tríc cã dÇm cÇu liÒn, cÊu t¹o gåm: DÇm cÇu cøng ®ãng
vai trß mét kh©u cè ®Þnh, hai ®ßn bªn dÉn ®éng çc b¸nh xe, ®ßn ngang liªn kÕt hai
®ßn bªn b»ng khíp cÇu. Çc ®ßn bªn quay quanh ®êng t©m trô ®øng.
Trªn hÖ thèng treo ®éc lËp, sè lîng ®ßn vµ khíp t¨ng lªn nh»m ®¶m b¶o çc
b¸nh xe dÞch chuyÓn ®éc lËp. Sè lîng ®ßn t¨ng lªn tïy thuéc vµo kÕt cÊu c¬ cÊu
l¸i, vÞ trÝ bè trÝ c¬ cÊu l¸i, kh«ng gian cho phÐp bè trÝ ®ßn, khíp, ®é cøng v÷ng
cña kÕt cÊu... Nhng vÉn ®¶m b¶o quan hÖ h×nh häc cña Arkerman, tøc lµ gÇn
®óng víi c¬ cÊu §ant«.
H×nh 1-8. C¬ cÊu ®ßn ngang nèi liªn kÕt trªn hÖ thèng treo ®éc lËp
a. §ßn ngang nèi n»m sau dÇm cÇu
b. §ßn ngang nèi n¨m tríc dÇm cÇu
Tr¹ng th¸i quay vßng cña xe, nÕu thùc hiÖn quan hÖ h×nh häc Arkerman ®îc gäi
lµ quay vßng "®ñ", tøc lµ chØ cã khi lèp lµ tuyÖt ®èi cøng, vËn tèc quay vßng nhá,
gãc quay b¸nh xe dÉn híng nhá. Trong thùc tÕ, b¸nh xe ®µn håi chÞu lùc bªn
(lùc ly t©m, giã bªn, ®êng nghiªng...), vËn tèc lín, gãc quay vßng thêng xuyªn

thay ®æi... Nªn quan hÖ h×nh häc thêng xuyªn biÕn ®éng g©y nªn tr¹ng th¸i
quay vßng "thõa" hoÆc "thiÕu".
H×nh 1-9. DÉn ®éng l¸i cña c¬ cÊu l¸i xe V«nga.

DÉn ®éng l¸i ë hÖ thèng treo phô thuéc
H×nh 1-10. DÉn ®éng c¬ cÊu l¸i xe Gat 53.

HÖ thèng treo tríc phô thuéc thêng sö dông ë xe t¶i, c¬ cÊu l¸i chñ yÕu lµ trôc
vÝt - con l¨n hay trôc vÝt v« tËn - ªcu bi - cung r¨ng - thanh r¨ng. Hai c¬ cÊu nµy
®Òu sö dông ®ßn quay.
C¬ cÊu l¸i ®Æt phÝa tríc dÇm cÇu. DÉn ®éng l¸i gåm çc ®ßn quay vµ thanh kÐo
däc, thanh kÐo ngang. Çc ®ßn quay vµ thanh kÐo nèi víi nhau qua khíp cÇu. C¬
cÊu h×nh thang l¸i ®Æt phÝa sau cÇu xe, chiÒu dµi thanh kÐo ngang cã thÓ thay ®æi
®îc ®Ó ®iÒu chØnh hai b¸nh xe dÉn híng.

Khi quay vµnh tay l¸i, dÇm cÇu chuyÓn híng xoay trong mÆt ph¼ng th¼ng ®øng,
t¸c ®éng cho cÇn kÐo däc dÞch chuyÓn th«ng qua cÇn quay trªn lµm xoay b¸nh
xe dÉn híng bªn tr¸i. C¬ cÊu h×nh thang l¸i cã t¸c dông lµm b¸nh xe dÉn híng
bªn ph¶i xoay theo víi gãc ®é phï hîp.
Çc chi tiÕt cña dÉn ®éng l¸i
b. Çc ®ßn dÉn ®éng
H×nh 1-11. §ßn dÉn ®éng

1. §ßn ngang 2. Khíp nèi.
§Ó gi¶m träng lîng vµ tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu, çc ®ßn dÉn ®éng l¸i ®îc lµm
b»ng èng thÐp rçng. §Çu cuèi cña ®ßn cã lç ®Ó l¾p víi khíp cÇu. H×nh d¹ng,
kÝch thíc çc ®ßn nµy tïy thuéc vµo vÞ trÝ, kÕt cÊu vµ kho¶ng kh«ng gian cho
phÐp khi di chuyÓn. Çc ®ßn kÐo ngang ®Òu cã c¬ cÊu ®iÒu chØnh chiÒu dµi, qua
®ã ®iÒu chØnh ®é chôm hai b¸nh xe dÉn híng. C¬ cÊu ®iÒu chØnh chiÒu dµi
thanh kÐo ngang thêng dïng èng ren cã bul«ng h·m.
c. Khíp cÇu
H×nh 1-12. Khíp cÇu

a. B¹c kim lo¹i b.B¹c nhùa c. B¹c cao su
Khíp cÇu dïng ®Ó nèi gi÷a çc ®ßn quay vµ ®ßn kÐo. Víi yªu cÇu lµ kh«ng cã
kho¶ng hë vµ gi¶m çc lùc va ®Ëp lªn dÉn ®éng l¸i vµ vµnh tay l¸i.
Khíp cÇu dïng cho hÖ thèng l¸i cã hai lo¹i: Khíp cÇu b«i tr¬n thêng xuyªn vµ
khíp cÇu b«i tr¬n mét lÇn. Khíp cÇu b«i tr¬n thêng xuyªn cã vó mì ®Ó thêng
xuyªn b¬m mì b«i tr¬n, khíp nµy thêng dïng cho xe t¶i, xe dïng trong ®iÒu

kiÖn ®Þa h×nh xÊu. Çc lo¹i khíp cÇu dïng cho xe con ngµy nay lµ lo¹i kh«ng cÇn
b¶o dìng, cã thÓ cã çc lo¹i khíp cÇu b«i tr¬n "vÜnh cöu".
d. Vµnh tay l¸i vµ trôc tay l¸i
Vµnh tay l¸i vµ trôc l¸i ®îc ®Æt trong buång l¸i, lµ bé phËn cÇn thiÕt ®Ó ®iÒu
khiÓn chuyÓn ®éng cña xe. Vµnh tay l¸i vµ trôc l¸i truyÒn lùc ®iÒu khiÓn ®Õn c¬
cÊu l¸i. Trôc l¸i ®¶m b¶o ®é cøng ®Ó truyÒn m« men nhng l¹i ph¶i gi¶m rung
®éng trong hÖ thèng l¸i.
Trôc l¸i tùa trªn vá qua æ bi hay b¹c. Ngµy nay kh«ng cßn sö dông lo¹i trôc l¸i
liÒn mµ ®a sè sö dông trôc "mÒm" ®îc cÊu t¹o tõ çc trôc ®Æc vµ cã khíp çc
®¨ng nèi çc trôc. Nhê çc trôc kh«ng trïng t©m, l¹i liªn kÕt b»ng khíp çc ®¨ng
hay khíp cao su nªn xe bÞ ®©m kh«ng g©y lùc Ðp m¹nh vµnh tay l¸i vµo ngêi
l¸i, n©ng cao kh¶ n¨ng an toµn, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn th¸o çc trôc dÔ dµng.
H×nh 1-13. Trôc l¸i vµ vµnh tay l¸i.

1. Vµnh l¸i. 4. Vá trôc l¸i.
2. Côm ®iÒu khiÓn g¹t ma. 5. Khíp çc ®¨ng.
3. Côm khãa ®iÖn. 6. Trôc çc ®¨ng.
7. Khíp cao su.
1.3. Çc gãc l¾p ®Æt b¸nh xe dÉn híng
Çch bè trÝ b¸nh xe dÉn híng liªn quan trùc tiÕp ®Õn tÝnh n¨ng ®iÒu khiÓn, tÝnh
æn ®Þnh chuyÓn ®éng. Çc gãc l¾p ®Æt b¸nh xe dÉn híng bao gåm:
Gãc do·ng cña b¸nh xe.
Gãc chôm cña b¸nh xe.

Gãc nghiªng ngang cña chèt chuyÓn híng.
Gãc nghiªng däc cña chèt chuyÓn híng.
a. Gãc do·ng cña b¸nh xe dÉn híng (γ)
H×nh 1-14. Gãc do·ng cña b¸nh xe dÉn híng

Gãc do·ng cña b¸nh xe lµ gãc nghiªng cña b¸nh xe vÒ bªn ph¶i hay bªn tr¸i so víi mÆt
ph¼ng vu«ng gãc víi mÆt ®êng. NÕu ®Çu trªn b¸nh xe nghiªng ra ngoµi ta cã gãc
do·ng d¬ng. NÕu ®Çu trªn b¸nh xe nghiªng vµo trong ta cã gãc do·ng ©m.
Gãc do·ng b¸nh xe ®îc tÝnh theo ®é vµ nhá h¬n 10. §a sè xe bè trÝ gãc do·ng
d¬ng, víi xe du lÞch gãc do·ng n»m trong kho¶ng 5' ÷ 10', víi xe t¶i cã gi¸ trÞ
lín h¬n.
B¸nh xe dÉn híng l¾p ®Æt gãc do·ng d¬ng nh»m môc ®Ých.
Gi¶m çnh tay ®ßn quay cña b¸nh xe dÉn híng, do ®ã ®iÒu khiÓn hÖ thèng l¸i
nhÑ nhµng h¬n.
§èi víi hÖ thèng treo ®éc lËp bè trÝ gãc do·ng ban ®Çu d¬ng, khi xe cã t¶i th×
gãc do·ng gÇn b»ng 0, b¸nh xe l¨n th¼ng gãc víi mÆt ®êng nªn mßn ®Òu. Tuy
nhiªn gãc do·ng b»ng 0 nµy kh«ng ®îc duy tr× liªn tôc do mÆt ®êng kh«ng
b»ng ph¼ng vµ ®Æc biÖt khi xe quay vßng, do t¸c dông cña lùc ly t©m th©n xe
nghiªng ra ngoµi, b¸nh xe ngoµi nghiªng vµo trong cã gãc do·ng ©m, b¸nh xe
trong nghiªng ra ngoµi t¹o gãc do·ng ©m. Khi gãc do·ng cña hai b¸nh xe bÞ sai
lÖch sÏ lµm nÆng tay l¸i, kh«ng æn ®Þnh.

ë çc xe cao tèc thêng bè trÝ gãc do·ng ©m, gãc do·ng b¸nh xe do nhµ chÕ t¹o quy
®Þnh. §a sè çc xe cã hÖ thèng treo ®éc lËp ®Òu cã kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh gãc do·ng
b¸nh xe.
b. §é chôm cña b¸nh xe dÉn híng
H×nh 1-15. §é chôm b¸nh xe dÉn híng

§é chôm cña b¸nh xe dÉn híng thêng ®îc tÝnh b»ng mm, x¸c ®Þnh hiÖu (B -
A), trong ®ã A vµ B lµ kÝch thíc ®o hai mÐp lèp phÝa tríc vµ phÝa sau ë hai vÞ
trÝ xe chuyÓn ®éng th¼ng. §é chôm ©m khi hai b¸nh xe ®Æt chôm vÒ phÝa tríc,
®é chôm d¬ng khi hai b¸nh xe ®Æt chôm vÒ phÝa sau.
§é chôm cã ¶nh hëng lín ®Õn sù mµi mßn lèp vµ æn ®Þnh hÖ thèng l¸i. §Ó sù
mµi mßn lèp x¶y ra Ýt nhÊt trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña hai b¸nh xe cÇn ph¶i
l¨n song song víi nhau.
ë cÇu tríc chñ ®éng dÉn híng, lùc kÐo cïng chiÒu chuyÓn ®éng nªn Ðp hai
b¸nh xe dÉn híng vÒ phÝa tríc, do ®ã ®é chôm cã gi¸ trÞ ©m.
Trªn xe con, ®é chôm cã gi¸ trÞ tõ 2 ÷ 3 mm.
Trªn xe t¶i, ®é chôm cã gi¸ trÞ tõ 3 ÷ 8 mm.
§é chôm b¸nh xe dÉn híng ®iÒu chØnh ®îc b»ng çch thay ®æi chiÒu dµi ®ßn
kÐo ngang cña c¬ cÊu h×nh thang l¸i. Trªn mét sè xe hai b¸nh sau còng ®Æt gãc
chôm.
c . Gãc nghiªng ngang cña chèt chuyÓn híng

H×nh 1-16. Gãc nghiªng ngang cña chèt chuyÓn híng

Gãc nghiªng ngang cña chèt chuyÓn híng cßn gäi lµ gãc nghiªng trong, ®ã lµ
gãc gi÷a ®êng t©m cña chèt chuyÓn híng víi mÆt ph¼ng ®øng däc theo th©n
xe. Chèt chuyÓn híng cã gãc nghiªng ngang nh»m t¸c dông sau.
Gi¶m çnh tay ®ßn cña b¸nh xe dÉn híng nªn gi¶m lùc quay vµnh tay l¸i, ®iÒu
khiÓn xe nhÑ nhµng h¬n.
Trªn çc xe cã hÖ thèng treo ®éc lËp, gãc nghiªng trong cña chèt chuyÓn híng
cã thÓ ®iÒu chØnh ®îc b»ng ®Öm ®iÒu chØnh. ë hÖ thèng treo ®éc lËp hai ®ßn
ngang, tæng çc gãc do·ng b¸nh xe vµ gãc nghiªng trong cña chèt chuyÓn híng
lµ ®¹i lîng kh«ng ®æi. Bëi vËy nÕu ®iÒu chØnh gãc do·ng ®óng th× gãc nghiªng
trong cña chèt chuyÓn híng còng ®óng vµ ngîc l¹i.
d. Gãc nghiªng däc cña chèt chuyÓn híng
H×nh 1-17. Gãc nghiªng däc cña chèt chuyÓn híng

Gãc nghiªng däc cña chèt chuyÓn híng lµ gãc gi÷a ®êng t©m chèt chuyÓn
híng víi mÆt ph¼ng th¼ng ®øng theo chiÒu ngang th©n xe. Gãc nghiªng däc

d¬ng khi chèt chuyÓn híng nghiªng vÒ phÝa sau, gãc nghiªng däc ©m khi chèt
chuyÓn híng nghiªng vÒ phÝa tríc.
Gãc nghiªng däc cña chèt chuyÓn híng trªn xe du lÞch th«ng thêng ®iÒu chØnh
®îc, ph¬ng ph¸p ®iÒu chØnh tïy thuéc vµo kÕt cÊu hÖ thèng treo. Trªn xe
thêng bè trÝ gãc nghiªng däc d¬ng nh»m môc ®Ých.
2. Nguyªn lý lµm viÖc
Vµnh tay l¸i cã nhiÖm vô t¹o ra m«men quay cÇn thiÕt khi ngêi l¸i t¸c dông
vµo. Trôc l¸i truyÒn m«men quay xuèng c¬ cÊu l¸i.
Khi muèn thay ®æi híng chuyÓn ®éng cña xe, ngêi l¸i t¸c dông mét lùc ®Ó
quay vµnh tay l¸i. Gi¶ sö muèn xe quay vßng sang ph¶i, ngêi l¸i quay vµnh tay
l¸i theo chiÒu kim ®ång hå. M«men quay ®îc trôc l¸i truyÒn tíi c¬ cÊu l¸i lµm
trôc vÝt quay, b¸nh vÝt quay theo vµ ®ßn quay ®øng xoay mét gãc vÒ phÝa sau
trong mÆt ph¼ng th¼ng ®øng. Thanh kÐo däc t¸c ®éng vµo ®ßn quay ngang lµm
cam quay b¸nh xe xoay mét gãc vÒ phÝa ph¶i. Qua c¬ cÊu h×nh thang l¸i, b¸nh
xe bªn ph¶i còng xoay vÒ phÝa ph¶i mét gãc nhÊt ®Þnh, híng chuyÓn ®éng cña
xe quay vßng sang ph¶i. Muèn xe chuyÓn ®éng th¼ng, ngêi l¸i cÇn ph¶i quay
vµnh tay l¸i theo chiÒu ngîc l¹i.
Trêng hîp muèn xe quay vßng sang tr¸i, ngêi l¸i t¸c dông mét lùc quay vµnh
tay l¸i theo chiÒu ngîc chiÒu kim ®ång hå. Çc qu¸ tr×nh x¶y ra t¬ng tù nh
trêng hîp quay vßng sang ph¶i, nhng víi chiÒu ngîc l¹i.
III. b¶o dìng çc bé phËn bªn ngoµi cña hÖ thèng l¸i.
1. C«ng t¸c chuÈn bÞ:
+ ChuÈn bÞ phßng häc, xëng thùc hµnh:
-Phòng học, xưởng thực hành ph¶i ®îc s¾p ®Æt hîp lý, khoa häc.
+ ChuÈn bÞ dụng cụ và trang thiÕt bị:
- Çc hÖ thèng l¸i « t«.
- Bé dụng cụ cÇm tay nghÒ sửa chữa « t«
- Çc thiÕt bÞ kiÓm tra, söa ch÷a gÇm « t«.
+ ChuÈn bÞ vËt liÖu:
- Giẻ sạch, dÇu, mì b«i tr¬n, dÇu ®iªzel.
- Xe «t«.

2. quy tr×nh th¸o, l¾p, kiÓm tra bªn ngoµi çc bé phËn.
2.1. Th¸o hÖ thèng l¸i.
- Kª chÌn xe ch¾c ch¾n, kÐo phanh tay, ®¶m b¶o an toµn tuyÖt ®èi cho ngêi vµ
trang thiÕt bÞ.
- Níi láng èc lèp cÇu xe dÉn híng .
- Kª kÝch xe lªn mÔ kª ch¾c ch¾n.
- Th¸o vµnh tay l¸i, trôc tay l¸i.
- Th¸o ®ßn quay ®øng, ®ßn l¸i däc.
- Th¸o c¬ cÊu l¸i.
- Th¸o b¬m trî lùc.
- Th¸o lèp ra khái cÇu xe.
- Th¸o h×nh thang l¸i.
2. 2 .VÖ sinh lµm s¹ch chi tiÕt :
- ThÊm dÇu ®iªzen vµo çc chi tiÕt, sau ®ã dïng níc cao ¸p xèi cho s¹ch dÇu
mì vµ dïng khÝ nÐn giÎ kh«, x× kh«, lau s¹ch çc chi tiÕt .
- §èi víi çc chi tiÕt dÝnh nhiÒu ®Êt çt ph¶i röa riªng. Tríc khi röa nªn c¹o
s¹ch ®Êt çt, dÇu mì b¸m bªn ngoµi chi tiÕt, dïng khÝ nÐn thæi s¹ch bôi bÈn.
2.3. Bảo dìng:
Sau khi kiÓm tra lµm s¹ch çc côm th× tiÕn hµnh b¶o dìng, diÒu chØnh vµ l¾p r¸p
hÖ thèng l¸i . Quy tr×nh l¾p r¸p ngîc l¹i víi quy tr×nh th¸o.
- Khi l¾p ®ßn quay ®øng vµo hép tay l¸i ph¶i chia tay l¸i, thø tù lµm nh sau:
+ §Ó çc b¸nh xe dÉn híng ë tr¹ng th¸i ®i th¼ng.
+ Chia ®«i hµnh tr×nh vµnh tay l¸i.(quay hÕt tay l¸i vÒ mét phÝa, ®Õm sè vßng,
sau ®ã quay ngîc tr¶ l¹i 1/2 sè vßng võa ®Õm).
+ L¾p ®ßn quay ®øng vµo hép tay l¸i lµ xong.
§iÒu chØnh hÖ thèng l¸i.
- §iÒu chØnh khe hë ¨n khíp c¬ cÊu l¸i b»ng çch níi láng ®ai èc h·m, vÆn vÝt
®iÒu chØnh vµo hoÆc ra bao giê kh«ng cã ®é r¬, quay l¸i nhÑ lµ ®îc.
- §iÒu chØnh ®é chôm b¸nh xe: kÝch næi cÇu dÉn híng, níi láng bu lon h·m hai
®Çu ®ßn l¸i ngang, l¾p thíc ®o ®é chôm vµo vÞ trÝ dïng k×m chÕt xoay ®ßn l¸i
ngang bao giê ®¹t kÝch thíc lµ ®îc. Xe con ®é chôm lµ : 1,5 – 3 mm.

Xe t¶i 5 – 8 mm.
- §iÒu chØnh b¸n kÝnh quay vßng nhá nhÊt b»ng çch níi láng ®ai èc h·m, vÆn
bu lon ®iÒu chØnh ra hoÆc vµo sao cho b¸n kÝnh quay vßng hai bªn ph¶i b»ng
nhau. ( ®êng ®åi nói b¸n kÝnh nhá, ®êng ®ång b»ng b¸n kÝnh lín ).

m· bµi Tªn bµi Thêi gian

söa ch÷a vµ b¶o dìng
M§ 26- 2 LT: 03 TH: 07
c¬ cÊu l¸i
Môc tiªu bµi häc

- Phát biểu đúng yêu cầu, nhiệm vụ và phân loại cơ cấu lái.
- Giải thích được cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của cơ cấu lái.
- Tháo lắp, nhận dạng và kiểm tra, bảo dưỡng sửa chữa được cơ cấu lái đúng yêu
cầu kỹ thuật
Néi dung bµi häc
I. nhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i c¬ cÊu l¸i.
1. NhiÖm vô
C¬ cÊu l¸i biÕn ®æi chuyÓn ®éng quay cña vµnh tay l¸i thµnh chuyÓn ®éng l¾c vµ
tÞnh tiÕn cña çc chi tiÕt dÉn ®éng l¸i.
C¬ cÊu l¸i ho¹t ®éng nh mét hép gi¶m tèc ®Ó t¨ng m«men t¸c ®éng cña ngêi
l¸i ®Õn b¸nh xe dÉn híng.
2. Yªu cÇu
Cã thÓ quay c¶ hai chiÒu ®Ó ®¶m b¶o chuyÓn ®éng æn ®Þnh.
Cã hiÖu suÊt cao ®Ó l¸i nhÑ nhµng, trong ®ã hiÖu suÊt chiÒu thuËn lín h¬n hiÖu suÊt
theo chiÒu ngîc ®Ó çc va ®Ëp tõ mÆt ®êng ®îc gi÷ l¹i phÇn lín ë c¬ cÊu l¸i.
§¶m b¶o tû sè truyÒn hîp lý.
KÕt cÊu ®¬n gi¶n, gi¸ thµnh thÊp, tuæi thä cao.
DÔ th¸o l¾p, ®iÒu chØnh.
3. Ph©n lo¹i
+ Nhãm c¬ cÊu l¸i dïng trôc vÝt lâm
Trôc vÝt - b¸nh vÝt.
Trôc vÝt - con l¨n.
Trôc vÝt - ªcu bi - thanh r¨ng - cung r¨ng.

+ C¬ cÊu l¸i kiÓu b¸nh r¨ng - thanh r¨ng, c¬ cÊu nµy ®îc sö dông réng r·i víi
hiÖu suÊt lµm viÖc cao.
II. cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña c¬ cÊu l¸i.
1. CÊu t¹o
1.1.C¬ cÊu l¸i trôc vÝt - con l¨n
H×nh 2-1. C¬ cÊu l¸i trôc vÝt - con l¨n.

1. Trôc chñ ®éng. 2. Vá c¬ cÊu l¸i. 3. §Öm tùa æ bi.
4. Vßng ngoµi æ bi. 5. Trôc vÝt lâm. 6. Vßng ngoµi æ bi díi
7. §Öm ®iÒu chØnh æ bi 8. N¾p díi. 9. Trôc con l¨n.
10. Con l¨n. 11. Trôc bÞ ®éng. 12. §Öm vªnh.
13. Phít trôc bÞ ®éng 14. B¹c trôc bÞ ®éng.15. Vßng h·m
16. Bu l«ng ®iÒu chØnh 17. £ cu h·m. 18. èc ®æ dÇu.
19. N¾p. 20. §ßn quay ®øng 21. £ cu.
22. Phít lµm kÝn.
Trôc vÝt ®îc b¾t víi vµnh l¸i th«ng qua trôc l¸i. Trôc vÝt Ðp then víi trôc tay l¸i vµ
quay trªn hai æ bi, cã thÓ ®iÒu chØnh ®îc nhê çc c¨n ®Öm ®iÒu chØnh.
Con l¨n lu«n ¨n khíp víi trôc vÝt vµ quay tr¬n trªn chèt nhê æ bi. Chèt con l¨n
®Æt trªn n¹ng ®ång thêi lµ trôc con l¨n. Trôc con l¨n ®Æt trªn b¹c tùa dµi vµ ®îc
h¹n chÕ däc trôc nhê èc gi÷ vµ ®iÒu chØnh. §Çu ngoµi trôc con l¨n d¹ng h×nh c«n
then hoa tam gi¸c ®Ó l¾p ®ßn quay ®øng dÉn ®éng hÖ thèng l¸i. §Ó gi÷ chÆt ®ßn
®øng víi trôc con l¨n dïng ®Öm vªnh vµ ªcu. Vá c¬ cÊu l¸i cã çc lç ®Ó b¾t trªn
khung xe, trªn l¾p cßn cã lç ®æ dÇu vµ x¸c ®Þnh møc dÇu trong c¬ cÊu l¸i

1.2. C¬ cÊu l¸i b¸nh r¨ng - thanh r¨ng
H×nh 2-2. C¬ cÊu l¸i b¸nh r¨ng - thanh r¨ng

1. Khíp nèi cã ®Öm cao su 6. èc h·m
2. Trôc b¸nh r¨ng 7. èc ®iÒu chØnh
3. èc ®iÒu chØnh 8. Lß xo
4. æ bi 9. §Öm tùa thanh r¨ng
5. Vá c¬ cÊu l¸i 10. Thanh r¨ng
11. §ßn ngang 12. Khíp nèi
13. ô cao su
C¬ cÊu l¸i b¸nh r¨ng, thanh r¨ng biÕn chuyÓn ®éng quay cña vµnh tay l¸i thµnh
chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn cña thanh r¨ng.
B¸nh r¨ng cã cÊu t¹o r¨ng nghiªng, ®Çu díi l¾p trªn æ bi kim, ®Çu trªn l¾p trªn
æ bi cÇu. §Ó ®iÒu chØnh çc æ nµy, dïng mét ªcu lín Ðp chÆt æ cÇu trªn vá. £cu
rçng trong ®ã cã phít che bôi ®¶m b¶o b¸nh r¨ng quay nhÑ nhµng. V× b¸nh r¨ng
cã kÝch thíc nhá nªn ®îc chÕ t¹o liÒn trôc.
Thanh r¨ng n»m díi b¸nh r¨ng cã cÊu t¹o r¨ng nghiªng. PhÇn c¾t r¨ng cña
thanh r¨ng n»m ë phÝa tr¸i, phÇn thanh cßn l¹i cã d¹ng trßn, thanh r¨ng chuyÓn
®éng tÞnh tiÕn trªn hai b¹c trît. Côm b¹c trît cã tiÕt diÖn d¹ng vµnh kh¨n n»m
bªn ph¶i, côm b¹c trît nöa vµnh kh¨n n»m phÝa díi b¸nh r¨ng. B¹c trît nöa
vµnh kh¨n cã lß xo trô tú chÆt vµ ®îc ®iÒu chØnh thêng xuyªn trong sö dông

th«ng qua çc ªcu ®iÒu chØnh. Gi÷a b¹c trît vµ ªcu ®iÒu chØnh lu«n tån t¹i khe
hë ®Ó ®¶m b¶o t¸c dông cña lß xo tú. Trªn ªcu ®iÒu chØnh cã èc khãa chÆt ®Ó
tr¸nh tù níi láng èc ®iÒu chØnh. C¬ cÊu l¸i ®Æt trªn vá xe ®Ó t¹o gãc ¨n khíp lín
cho bé truyÒn b¸nh r¨ng nghiªng.
1.3. C¬ cÊu l¸i trôc vÝt - ªcu bi - thanh r¨ng - cung r¨ng
H×nh 2-3. C¬ cÊu l¸i trôc vÝt - ªcubi - thanh r¨ng - b¸nh r¨ng.
1. £cubi vµ bi. 5. Phít 9. Vá c¬ cÊu l¸i 13. §Öm lµm kÝn
2. æ bi. 6. Trôc vÝt 10. B¸nh r¨ng rÎ qu¹t 14. N¾p
3. èc ®iÒu chØnh. 7. æ bi 11. èc tùa ®iÒu chØnh 15. Bi
4. £ cu khãa 8. Phít. 12. £ cu khãa
Trôc vÝt quay xung quanh t©m, ªcu «m ngoµi trôc vÝt th«ng qua çc viªn bi ¨n
khíp t¹o nªn bé truyÒn trôc vÝt - ªcu, bªn ngoµi ªcu cã çc r¨ng d¹ng thanh r¨ng.
Çc r¨ng cña b¸nh r¨ng ¨n khíp víi thanh r¨ng t¹o nªn bé truyÒn thanh r¨ng -
cung r¨ng. Khi trôc vÝt quay, ªcu thanh r¨ng chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn, cung r¨ng
chuyÓn ®éng l¾c.
2. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng chung:
Vµnh tay l¸i cã nhiÖm vô t¹o ra m«men quay cÇn thiÕt khi ngêi l¸i t¸c dông
vµo. Trôc l¸i truyÒn m«men quay xuèng c¬ cÊu l¸i.

Khi muèn thay ®æi híng chuyÓn ®éng cña xe, ngêi l¸i t¸c dông mét lùc ®Ó
quay vµnh tay l¸i. Gi¶ sö muèn xe quay vßng sang ph¶i, ngêi l¸i quay vµnh tay
l¸i theo chiÒu kim ®ång hå. M«men quay ®îc trôc l¸i truyÒn tíi c¬ cÊu l¸i lµm
trôc vÝt quay, b¸nh vÝt quay theo vµ ®ßn quay ®øng xoay mét gãc vÒ phÝa sau
trong mÆt ph¼ng th¼ng ®øng. Thanh kÐo däc t¸c ®éng vµo ®ßn quay ngang lµm
cam quay b¸nh xe xoay mét gãc vÒ phÝa ph¶i. Qua c¬ cÊu h×nh thang l¸i, b¸nh
xe bªn ph¶i còng xoay vÒ phÝa ph¶i mét gãc nhÊt ®Þnh, híng chuyÓn ®éng cña
xe quay vßng sang ph¶i. Muèn xe chuyÓn ®éng th¼ng, ngêi l¸i cÇn ph¶i quay
vµnh tay l¸i theo chiÒu ngîc l¹i.
Trêng hîp muèn xe quay vßng sang tr¸i, ngêi l¸i t¸c dông mét lùc quay vµnh
tay l¸i theo chiÒu ngîc chiÒu kim ®ång hå. Çc qu¸ tr×nh x¶y ra t¬ng tù nh
trêng hîp quay vßng sang ph¶i, nhng víi chiÒu ngîc l¹i.
III. hiÖn tîng, nguyªn nh©n h háng vµ ph¬ng ph¸p

kiÓm tra, b¶o dìng, söa ch÷a c¬ cÊu l¸i.
1. HiÖn tîng vµ nguyªn nh©n h háng:
Sè H háng Nguyªn nh©n Hậu qu¶

TT
1 HÖ thèng l¸i - b¸nh xe , dÉn ®éng l¸i bÞ d¬ láng qu¸ §iÒu khiÓn l¸i
bÞ d¬ láng qu¸ møc. kh«ng chÝnh
- C¬ cÊu l¸i (hép l¸i) qu¸ d¬ láng. x¸c.
møc
- Do c¬ cÊu dÉn ®éng l¸i bÞ mßn, bu - MÊt an toµn.
l«ng vµ ®ai èc b¾t kh«ng chÆt, chèt chÎ
háng.
- Cã sù mßn khuyÕt çc khíp nèi cÇu
cña c¬ cÊu dÉn ®éng l¸i.
2 Tay l¸i nÆng - §iÒu chØnh c¬ cÊu l¸i qu¸ chÆt hoÆc do - Trî lùc l¸i bÞ
thiÕu dÇu. háng.
- DÉn ®éng l¸i bÞ chÆt (khe hë çc khíp - §iÒu chØnh
qu¸ nhá , thiÕu mì b«i tr¬n). sai ®é chôm.
- B¸nh xe tríc kh«ng ®ñ - Khã ®iÒu
khiÓn.
- G©y mÖt mái cho ngêi l¸i.¸p suÊt.
3 Ch¹y Sai quü - ¸p suÊt b¸nh xe kh«ng ®Òu nhau. - Khã ®iÒu
®¹o chuyÓn - Lèp mßn kh«ng ®Òu hoÆc háng. khiÓn, g©y mÖt
- Gãc ®Æt b¸nh xe dÉn híng sai. mái.
®éng
- DÉn ®éng l¸i qu¸ d¬ láng, khíp cÇu mßn Khã ch¹y th¼ng.
- B¸nh xe bÞ d¬ láng qu¸ møc.
4 Rß rØ dÇu - Çc gio¨ng ®Öm bÞ háng , çc ®Çu nèi - Çc chi tiÕt
bÞ hë, bÞ nøt. mßn háng
- Møc dÇu qu¸ cao. nhanh .
- G©y ¶nh
hëng xÊu ®Õn
mét sè bé phËn
.
- Cã thÓ
kh«ng ®iÒu
khiÓn ®îc.
5 Cã tiÕng ån - HÖ thèng mßn háng . - G©y mßn
khi lµm viÖc - C¬ cÊu l¸i bÞ mßn , d¬ láng. háng nhanh .
- Çc khíp , æ ®ì d¬ hoÆc thiÕu dÇu. - §iÒu khiÓn
- §iÒu chØnh d©y ®ai cña trî lùc l¸i l¸i mÊt chÝnh
qu¸ c¨ng. x¸c.
2. Ph¬ng ph¸p kiÓm tra vµ b¶o dìng söa ch÷a c¬ cÊu l¸i kh«ng trî lùc
b¸nh r¨ng, thanh r¨ng (TOYOTA- COROLLA).
2.1. KiÓm tra
Dïng m¾t quan s¸t: R¨ng søt, lß xo gÉy, vá hép l¸i bÞ
nøt...
Dïng dông cô ®o ®Ó ®o ®é mßn cña cac chi tiÕt:
+ Dïng ®ång hå so: §Ó ®o ®é cong thanh r¨ng.- G¸
thanh r¨ng lªn khèi ch÷ V (®îc ®Æt trªn bµn m¸c). H×nh 2-4
- G¸ ®ång hå so lªn gi¸: Tú ®Çu ®o cña ®ång hå s¸t vµo
®Çu thanh r¨ng. Sau ®ã dÞch chuyÓn ®ång hå ra vÞ trÝ gi÷a cña thanh r¨ng (tr¸nh
tú ®Çu ®ång hå vµo r¨ng). §é dao ®éng cña kim t¹i vÞ trÝ ®Çu vµ vÞ trÝ gi÷a vµ ®é
cong cña thanh r¨ng.
§é cong cho phÐp lµ  0,3 mm.
KiÓm tra ®é r¬ däc trôc l¸i. G¸ ®ång hå lªn gi¸. KÑp hép tay l¸i lªn ªt«.Tú ®Çu
®o cña ®ång hå vµo trôc tay l¸i (trôc con l¨n). Dïng l¬ via bÈy cho trôc l¸i hÕt
bªn ph¶i hoÆc bªn tr¸i, ®äc ®é dao ®éng cña kim ®ång hå, cho ta ®é r¬ däc trôc
cña c¬ cÊu l¸i.
§é d¬ cho phÐp 0,3 0,5 mm.

+ Dïng tay kiÓm tra ®é r¬ cña vßng bi, l¾c vßng bi cïng trôc chÝnh nÕu thÊy
tiÕng kªu chøng tá vßng bi bÞ r¬.
+ KiÓm tra ®é r¬ ngang vµnh tay l¸i: xe ®îc ®ç trªn nÒn xëng g¸ mét thíc
lªn vµnh tay l¸i, sau ®ã quay vµnh tay l¸i sang ph¶i ®Õn khi thÊy nÆng th× dõng
l¹i ®¸nh dÊu lªn vµnh tay l¸i vµ thíc sao cho hai dÊu trïng nhau. Quay vµnh tay
l¸i ngîc l¹i khi nµo thÊy nÆng th× dõng l¹i vµ ®¸nh mét dÊu vµo thíc sao cho
trïng víi dÊu trªn vµnh l¸i. §o kho¶ng dÞch chuÓn ta ®îc ®é r¬ vµnh l¸i.
§é r¬ cho phÐp: 150 (76 mm).
+ KiÓm tra mßn b¹c, bi. So s¸nh víi b¹c míi.
2.2. Söa ch÷a
- Chôp cao su, ®Öm lµm kÝn,phít ch¾n dÇu bÞ biÕn cøng r¸ch th× thay míi.
- Lß xo yÕu,g·y th× thay míi hoÆc t¨ng thªm mét lß xo ®an chÐo.
- Vßng bi bÞ d¬, chãc rç th× thay míi.
- PhÇn r¨ng cña trôc bÞ søt, mÎ, mßn qu¸ giíi h¹n cho phÐp th× thay míi.
- NÕu ®é d¬ ngang cña trôc chÝnh lín h¬n 150 th× ®iÒu chØnh l¹i b»ng çch thay
b¹c tú hoÆc lß xo hay vÆn ®ai èc ®iÒu chØnh vµo.
IV. b¶o dìng vµ söa ch÷a c¬ cÊu l¸i.

- Çc c¬ cÊu l¸i « t«.
- Xe «t«.
2. Quy tr×nh th¸o l¾p, b¶o dìng vµ söa ch÷a c¬ cÊu l¸i.
Qui tr×nh th¸o c¬ cÊu l¸i kh«ng trî lùc b¸nh r¨ng, thanh r¨ng

TT Ngyªn c«ng H×nh vÏ Dông Chó ý

cô
KÑp hép l¸i lªn ªt«. £t«, Kh«ng
kÑp kÑp
chuyªn chÆt
1 dïng qu¸.
Th¸o thanh ngang V¹ch

cu«Ý . dÊu, clª
- §¸nh dÊu trªn ®ai dÑt 22
èc h·m víi thanh
2 ®ßn cuèi.
- Th¸o ®ai èc h·m
ra.
- Thao thanh cuèi
ra.
Th¸o çc èng dÉn Clª dÑt Kh«ng
dÇu. 17, 12 lµm
- Th¸o r¾c co ®a háng
3 ®êng èng dÉn ra. Ren
Th¸o bäc cao su Tuèc n¬ Kh«ng

b¶o vÖ thanh r¨ng. vÝt hai lµm
- Th¸o ®ai gi÷ vµ lß c¹nh r¸ch
xo kÑp. bäc
- §a bäc cao su ra cao su
4 ngoµi.
Th¸o phít ch¾n bôi. Tay

5

Th¸o ®ßn ngang §ôc,
bªn , khíp cÇu vµ bóa
vßng ®Öm. thÐp,
6 - KÑp chÆt dßn clª
ngang lªn ªt«. chuyªn
- Th¸o khíp nèi. dïng 30
- §a ®Öm, ®ßn
ngang ra.
Th¸o ®ai èc khãa. Clª

- KÑp hép l¸i lªn trßng
ªt«. 42, kÑp
- Níi láng vµ th¸o chuyªn
7 ®ai èc h·m ra. dïng.
Th¸o ®ai èc ®iÒu Clª Tr¸nh

chØnh ®é r¬ ngang, trßng xíc
lß xo tú, vßng lµm 42, k×m b¹c,
kÝn , ®ªm b¹c tú vµ nhän. cong
8 b¹c tú ra. Lôc lß xo
l¨ng 24, vµ
kÑp biÕn
chuyªn d¹ng
dïng.
Th¸o côm van ph©n V¹ch
phèi. dÊu,
- §¸nh dÊu trªn vá tuýp 13
van vµ vá hé l¸i .
- Níi láng hai ®ai
èc cè ®Þnh trôc víi
vá råi th¸o ra.
9 - Th¸o trôc chÝnh
cïng côm van.
- Th¸o vßng ®Öm
lµm kÝn ra.
Th¸o van ph©n £t«, Cong
phèi. tuýp trôc
- KÑp van ph©n phèi chuyªn
lªn ªt«. dïng,
- Th¸o ®ai èc ®iÒu bóa
10 chØnh ra. nhùa
- Th¸o trôc chÝnh
ra.

Th¸o gèi ®ì b¹c Trôc

dÉn híng vµ phít bËc
ch¾n dÇu.
11 -Th¸o gèi ®ì b¹c ra
th¸o vßng lµm kÝn
®Çu xi lanh ra.
Th¸o thanh r¨ng ra. Bóa
nhùa
12
Th¸o vßng ch¾n dÇu Trôc

13 vµ èng çch. bËc,
bóa
nhùa.

trang thiÕt bÞ.
- Th¸o vµnh, trôc tay l¸i.
- Th¸o b¸n trôc, moay ¬.
- Th¸o c¬ cÊu phanh .
- Th¸o trô ®øng.
- Th¸o rêi çc côm : b¬m trî lùc, xi lanh lùc, c¬ cÊu l¸i.

2.3. KiÓm tra, söa ch÷a çc chi tiÕt cña hÖ thèng l¸i:
a. KiÓm tra söa ch÷a c¬ cÊu l¸i:
- Vá c¬ cÊu l¸i nÕu bÞ nøt vì ë nh÷ng chç kh«ng chÞu lùc cã thÓ hµn l¹i, çc lç
ren mßn háng qu¸ ba vßng ren th× ta r« l¹i, çc lç l¾p vßng bi kh«ng ®îc mßn
réng, l¾p vßng bi ph¶i xÝt trît. NÕu kh«ng ®¶m b¶o çc yªu cÇu trªn th× thay thÕ
vá míi.
- Trôc vÝt, con l¨n, cung r¨ng, thanh r¨ng nÕu bÞ mßn gê, bËc hoÆc rç nhiÒu th×
thay thÕ çc chi tiÕt míi. Çc cæ l¾p vßng bi, phít ph¶i chÆt, kh«ng mßn qu¸ giíi
h¹n cho phÐp. NÕu kh«ng cã thÓ hµn ®¾p råi gia c«ng l¹i trªn m¸y tiÖn.
- Çc vßng bi nÕu mßn, r¬ r·o nhiÒu th× thay vßng bi míi.
- KiÓm tra ®ai èc bi nÕu r¬ r·o qu¸ th× thay thÕ nhãm bi kh¸c, ( cã 14 nhãm bi,
kÝch thíc ®êng kÝnh chªnh nhau 0,002 mm ).
b. KiÓm tra söa ch÷a xi lanh lùc.
- KiÓm tra sù mßn réng cña xi lanh, piston b»ng thíc cÆp, pan me. NÕu mßn
qu¸ tiªu chuÈn cho phÐp th× thay míi.
- MÆt g¬ng xi lanh ph¶i ®¶m b¶o ®é bãng 10, nÕu kh«ng ph¶i ®¸nh bãng l¹i
b»ng m¸y ®¸nh bãng(m¸y mµi kh«n).
c. KiÓm tra söa ch÷a van ph©n phèi .
- Van ph©n phèi ®îc chÕ t¹o rÊt chÝnh x¸c, ( khe hë l¾p ghÐp = 0,006 – 0,012
mm ). chØ khi cÇn thiÕt míi th¸o rêi con trît khái vá van vµ khi ®ã ph¶i ng©m
ngay vµo trong dÇu diezel s¹ch.
-Çc viªn bi ph¶n x¹ nÕu mßn th× thay bi míi, lß xo ph¶n x¹ gÉy, gi¶m ®µn tÝnh
còng thay thÕ lß xo míi.
d. §iÒu chØnh c¬ cÊu l¸i.

Quy tr×nh söa ch÷a hép tay l¸i trî lùc thuû lùc(zil-130).
TT Tªn nguyªn c«ng Dông cô Yªu cÇu kü thuËt

I. ChuÈn bÞ.
1. ChuÈn bÞ n¬i lµm
Bè trÝ, s¾p xÕp khoa häc
viÖc.
2. Clª 12-14, 17-19-32-
38, tuýp 10, t.vÝt, k×m
nguéi,
ChuÈn bÞ dông cô: Phanh, má lÕt khay
®ùng, röa, pan me,
thíc cÆp, bóa, chæi
§ñ, ®óng quy ®Þnh
röa, chªm
3. ThiÕt bÞ: M¸y nÐn khÝ, ®Çu thæi
4. DÇu ®iªzen, b×a ®Öm,
giÎ lau, dÇu thñy lùc
VËt t:
(CN20), bé gio¨ng,
phít .
II. Th¸o, vÖ sinh chi
tiÕt
1. Thao t¸c nhÑ nhµng, ®óng
Th¸o trôc r¨ng rÎ Clª , tuýp 14, bóa thø tù. ®Ó trôc r¨ng rÎ
qu¹t ®ång. qu¹t ë vÞ trÝ gi÷a khi ®ãng
ra.
Th¸o côm van ph©n Clª 32, má lÕt, clª,
thø tù. Ng©m côm van
phèi tuýp 14, bóa, chªm.
ph©n phèi vµo dÇu ®iªzen
3. Th¸o côm piston ®ai Thao t¸c nhÑ nhµng, ®óng
Bóa, chªm, t« vÝt ®ãng
èc bi thø tù.
4. Th¸o rêi çc chi tiÕt
Kh«ng lµm gÉy çc vßng
cña côm trôc vÝt, ®ai K×m chuyªn dïng
g¨ng.
èc bi
4. DÇu ®iªzen, khay röa,
VÖ sinh chi tiÕt khÝ nÐn, giÎ lau, chæi Röa s¹ch, lau kh«.
röa
III. KiÓm tra, söa ch÷a
1. KiÓm tra, söa ch÷a
trôc rÎ qu¹t, (vÞ trÝ
Pan me, thíc cÆp §é mßn ≤ 0,05mm
l¾p phít cña trôc rÎ
qu¹t)
2. Vá kh«ng nøt vì, mÆt xi
KiÓm tra, söa ch÷a Trùc quan, thùc
lanh kh«ng gê, xíc, lç
vá hép tay l¸i, nghiÖm
ren kh«ng háng, chên.
3. KiÓm tra söa ch÷a Khe hë trong ph¹m vi cho
®ång hå so
côm van ph©n phèi phÐp, kh«ng l¾p lÉn con
trît víi vá van ph©n
phèi.
4. KiÓm tra söa ch÷a §iÒu chØnh thay thÕ ®óng
ThiÕt bÞ chuyªn dïng
trôc vÝt, ®ai èc nhãm bi phï hîp.
5. KiÓm tra söa ch÷a Vßng g¨ng nhá kh«ng
çc vßng g¨ng. ®îc gÉy çc ®Çu mãc.
IV. L¾p r¸p, ®iÒu chØnh
1. L¾p r¸p (ngîc l¹i Má lÕt, clª 12-14, bóa, Thao t¸c nhÑ nhµng, ®óng
víi quy tr×nh th¸o) chªm, t« vÝt thø tù
2. XiÕt chÆt vÝt ®iÒu chØnh
§iÒu chØnh khe hë ¨n
råi níi ra 1/2-3/4 vßng.
khíp gi÷a cung r¨ng T« vÝt, clª 17-19
Kho¸ chÆt èc h·m l¹i lµ
vµ thanh r¨ng
®îc.
V. Thö hép tay l¸i: Khi quay ph¶i nhÑ nhµng.
Dung clª quay thö Clª 17-19 §Õn tËn cïng hai phÝa cã
vÒ tËn cïng hai phÝa sù ®µn håi, tr¶ l¹i.
VI. VÖ sinh c«ng nghiÖp Dông cô vÖ sinh S¹ch sÏ, gän gµng


söa ch÷a vµ b¶o dìng
M§ 26- 3 Lt:03 Th:07
dÉn ®éng l¸i
Môc tiªu bµi häc.

- Phát biểu đúng yêu cầu, nhiệm vụ của dẫn động lái.
- Giải thích được cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của dẫn động lái.
- Tháo lắp, nhận dạng và kiểm tra, bảo dưỡng sửa chữa được dẫn động lái đúng
Néi dung bµi häc.

I. nhiÖm vô, yªu cÇu cña dÉn ®éng l¸i
1. NhiÖm vô:
DÉn ®éng l¸i cã nhiÖm vô nhËn vµ truyÒn chuyÓn ®éng tõ c¬ cÊu l¸i ®Õn çc
b¸nh xe dÉn híng.
2. Yªu cÇu cña dÉn ®éng l¸i:
HÖ thèng l¸i ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn vÊn ®Ò an toµn, v× vËy nªn yªu cÇu hÖ thèng
l¸i nãi chung vµ dÉn ®éng l¸i nãi riªng ph¶i cã ®é tin cËy cao, ®ñ bÒn ®Ó ®¶m
b¶o an toµn ®ång thêi ph¶i ®¶m b¶o tÝnh quay vßng ®óng cho xe, t¹o ®iÒu kiÖn
cho ngêi l¸i xe ®iÒu khiÓn xe nhÑ nhµng, tho¶i m¸i.
II. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña dÉn ®éng l¸i.
1. CÊu t¹o:
Quan hÖ h×nh häc cña Arkerman (S¬ ®å ®éng häc quay vßng cña «t« cã hai
b¸nh xe dÉn híng phÝa tríc)

H×nh 3-1. Quan hÖ h×nh häc Arkerman

Quan hÖ h×nh häc cña Arkerman biÓu thÞ quan hÖ gãc quay cña çc b¸nh xe dÉn
híng quanh trôc trô ®øng, víi gi¶ thiÕt t©m quay vßng cña xe n»m trªn ®êng
kÐo dµi cña t©m trôc cÇu sau.
§Ó tho¶ m·n ®iÒu kiÖn kh«ng bÞ trît b¸nh xe sau th× t©m quay vßng ph¶i n»m
trªn ®êng kÐo dµi cña t©m cÇu sau, mÆt kh¸c çc b¸nh xe dÉn híng ph¶i quay
theo çc gãc α (víi b¸nh xe ngoµi), gãc β (víi b¸nh xe trong).
Quan hÖ h×nh häc ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: cotgα = cotgβ = B/L
Trong ®ã:
B lµ chiÒu réng c¬ së ®êng trô ®øng trong mÆt ph¼ng ®i qua t©m trôc b¸nh xe vµ
song song víi mÆt ®êng.
L lµ chiÒu dµi c¬ së cña xe.
§Ó ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn nµy, trªn xe cã sö dông c¬ cÊu 4 kh©u cã tªn lµ h×nh thang
l¸i §ant«. H×nh thang l¸i §ant« chØ ®¸p øng gÇn ®óng nhng do kÕt cÊu ®¬n gi¶n
nªn chóng cã mÆt ë hÇu hÕt çc xe con.
1.1. H×nh thang l¸i

H×nh 3-2. C¬ cÊu 4 kh©u cã dÇm cÇu liÒn.

a. §ßn ngang liªn kÕt n»m sau dÇm cÇu.
b. §ßn ngang liªn kÕt n»m tríc dÇm cÇu.
C¬ cÊu 4 kh©u ®Æt trªn cÇu tríc cã dÇm cÇu liÒn, cÊu t¹o gåm: DÇm cÇu cøng ®ãng
vai trß mét kh©u cè ®Þnh, hai ®ßn bªn dÉn ®éng çc b¸nh xe, ®ßn ngang liªn kÕt hai
®ßn bªn b»ng khíp cÇu. Çc ®ßn bªn quay quanh ®êng t©m trô ®øng.
a. b.
H×nh 3-3. C¬ cÊu ®ßn ngang nèi liªn kÕt trªn hÖ thèng treo ®éc lËp
a. §ßn ngang nèi n»m sau dÇm cÇu
b. §ßn ngang nèi n¨m tríc dÇm cÇu
Trªn hÖ thèng treo ®éc lËp, sè lîng ®ßn vµ khíp t¨ng lªn nh»m ®¶m b¶o
çc b¸nh xe dÞch chuyÓn ®éc lËp. Sè lîng ®ßn t¨ng lªn tïy thuéc vµo kÕt cÊu c¬
cÊu l¸i, vÞ trÝ bè trÝ c¬ cÊu l¸i, kh«ng gian cho phÐp bè trÝ ®ßn, khíp, ®é cøng
v÷ng cña kÕt cÊu... Nhng vÉn ®¶m b¶o quan hÖ h×nh häc cña Arkerman, tøc lµ
gÇn ®óng víi c¬ cÊu §ant«.
Tr¹ng th¸i quay vßng cña xe, nÕu thùc hiÖn quan hÖ h×nh häc Arkerman
®îc gäi lµ quay vßng "®ñ", tøc lµ chØ cã khi lèp lµ tuyÖt ®èi cøng, vËn tèc quay
vßng nhá, gãc quay b¸nh xe dÉn híng nhá. Trong thùc tÕ, b¸nh xe ®µn håi chÞu
lùc bªn (lùc ly t©m, giã bªn, ®êng nghiªng...), vËn tèc lín, gãc quay vßng

thêng xuyªn thay ®æi... Nªn quan hÖ h×nh häc thêng xuyªn biÕn ®éng g©y nªn
tr¹ng th¸i quay vßng "thõa" hoÆc "thiÕu".
H×nh 3-4. DÉn ®éng l¸i cña c¬ cÊu l¸i xe V«nga.

DÉn ®éng l¸i ë hÖ thèng treo phô thuéc
1.2. Çc ®ßn dÉn ®éng
H×nh 3-5. §ßn dÉn ®éng

1. §ßn ngang 2. Khíp nèi.
§Ó gi¶m träng lîng vµ tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu, çc ®ßn dÉn ®éng l¸i ®îc lµm
b»ng èng thÐp rçng. §Çu cuèi cña ®ßn cã lç ®Ó l¾p víi khíp cÇu. H×nh d¹ng,
kÝch thíc çc ®ßn nµy tïy thuéc vµo vÞ trÝ, kÕt cÊu vµ kho¶ng kh«ng gian cho
phÐp khi di chuyÓn. Çc ®ßn kÐo ngang ®Òu cã c¬ cÊu ®iÒu chØnh chiÒu dµi, qua
®ã ®iÒu chØnh ®é chôm hai b¸nh xe dÉn híng. C¬ cÊu ®iÒu chØnh chiÒu dµi
thanh kÐo ngang thêng dïng èng ren cã bul«ng h·m.
1.3. Khíp cÇu
H×nh 3-6. Khíp cÇu

a. B¹c kim lo¹i b.B¹c nhùa c. B¹c cao su
Khíp cÇu dïng ®Ó nèi gi÷a çc ®ßn quay vµ ®ßn kÐo. Víi yªu cÇu lµ kh«ng cã
kho¶ng hë vµ gi¶m çc lùc va ®Ëp lªn dÉn ®éng l¸i vµ vµnh tay l¸i.
Khíp cÇu dïng cho hÖ thèng l¸i cã hai lo¹i: Khíp cÇu b«i tr¬n thêng xuyªn vµ
khíp cÇu b«i tr¬n mét lÇn. Khíp cÇu b«i tr¬n thêng xuyªn cã vó mì ®Ó thêng
xuyªn b¬m mì b«i tr¬n, khíp nµy thêng dïng cho xe t¶i, xe dïng trong ®iÒu
kiÖn ®Þa h×nh xÊu. Çc lo¹i khíp cÇu dïng cho xe con ngµy nay lµ lo¹i kh«ng cÇn
b¶o dìng, cã thÓ cã çc lo¹i khíp cÇu b«i tr¬n "vÜnh cöu".
1.4. Vµnh tay l¸i vµ trôc tay l¸i
Vµnh tay l¸i vµ trôc l¸i ®îc ®Æt trong buång l¸i, lµ bé phËn cÇn thiÕt ®Ó ®iÒu
khiÓn chuyÓn ®éng cña xe. Vµnh tay l¸i vµ trôc l¸i truyÒn lùc ®iÒu khiÓn ®Õn c¬
cÊu l¸i. Trôc l¸i ®¶m b¶o ®é cøng ®Ó truyÒn m« men nhng l¹i ph¶i gi¶m rung
®éng trong hÖ thèng l¸i.
Trôc l¸i tùa trªn vá qua æ bi hay b¹c. Ngµy nay kh«ng cßn sö dông lo¹i trôc l¸i
liÒn mµ ®a sè sö dông trôc "mÒm" ®îc cÊu t¹o tõ çc trôc ®Æc vµ cã khíp çc
®¨ng nèi çc trôc. Nhê çc trôc kh«ng trïng t©m, l¹i liªn kÕt b»ng khíp çc ®¨ng
hay khíp cao su nªn xe bÞ ®©m kh«ng g©y lùc Ðp m¹nh vµnh tay l¸i vµo ngêi
l¸i, n©ng cao kh¶ n¨ng an toµn, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn th¸o çc trôc dÔ dµng.
H×nh 3-7. Trôc l¸i vµ vµnh tay l¸i.

1. Vµnh l¸i. 4. Vá trôc l¸i.
2. Côm ®iÒu khiÓn g¹t ma. 5. Khíp çc ®¨ng.
3. Côm khãa ®iÖn. 6. Trôc çc ®¨ng.
7. Khíp cao su.
2. nguyªn t¾c ho¹t ®éng:
Khi ngêi l¸i ®¸nh tay l¸i, cÇn chuyÓn híng (dßn quay ®øng) quay, lµm cho cÇn
kÐo däc chuyÓn ®éng, kÐo theo cÇn quay trªn (cam quay)quay theo vµ mang theo
H×nh 3-8. DÉn ®éng c¬ cÊu l¸i xe Gat 53.
b¸nh xe quay, ®æi híng chuyÓn ®éng. §ång thêi khi cam quay quay, th«ng qua
cÇn nèi khíp chuyÓn híng lµm cho cÇn kÐo ngang chuyÓn ®éng vµ do ®ã lµm
cho cam quay bªn ph¶i còng quay cïng chiÒu víi cam quay bªn tr¸i, lµm cho hai
b¸nh xe chuyÓn híng cïng chiÒu víi nhau.
III. hiÖn tîng, nguyªn nh©n h háng vµ ph¬ng

ph¸p kiÓm tra, b¶o dìng , söa ch÷a dÉn ®éng l¸i.
1. HiÖn tîng, nguyªn nh©n h háng.
Sè H háng Nguyªn nh©n Hëu qu¶

TT
1 HÖ thèng l¸i bÞ - b¸nh xe , dÉn ®éng l¸i bÞ d¬ láng - §iÒu khiÓn l¸i
d¬ láng qu¸ møc qu¸ møc. kh«ng chÝnh
- C¬ cÊu l¸i (hép l¸i) qu¸ d¬ láng. x¸c.
- Do c¬ cÊu dÉn ®éng l¸i bÞ mßn, - MÊt an toµn.
bu l«ng vµ ®ai èc b¾t kh«ng chÆt,
chèt chÎ háng.
- Cã sù mßn khuyÕt çc khíp nèi
cÇu cña c¬ cÊu dÉn ®éng l¸i.

2 Tay l¸i nÆng - §iÒu chØnh c¬ cÊu l¸i qu¸ chÆt - Khã ®iÒu
hoÆc do thiÕu dÇu. khiÓn.
- DÉn ®éng l¸i bÞ chÆt (khe hë çc - G©y mÖt mái
khíp qu¸ nhá , thiÕu mì b«i tr¬n). cho ngêi l¸i.
- B¸nh xe tríc kh«ng ®ñ ¸p suÊt.
- Trî lùc l¸i bÞ háng.
- §iÒu chØnh sai ®é chôm.
3 Ch¹y Sai quü ®¹o - ¸p suÊt b¸nh xe kh«ng ®Òu nhau. - Khã ®iÒu
chuyÓn ®éng - Lèp mßn kh«ng ®Òu hoÆc háng. khiÓn, g©y mÖt
- Gãc ®Æt b¸nh xe dÉn híng sai. mái.
- DÉn ®éng l¸i qu¸ d¬ láng, khíp - Khã ch¹y
cÇu mßn . th¼ng.
- B¸nh xe bÞ d¬ láng qu¸ møc.
4 Cã tiÕng ån khi - HÖ thèng mßn háng . - G©y mßn háng
lµm viÖc - C¬ cÊu l¸i bÞ mßn , d¬ láng. nhanh .
- Çc khíp , æ ®ì d¬ hoÆc thiÕu - §iÒu khiÓn
dÇu. l¸i mÊt chÝnh
- §iÒu chØnh d©y ®ai cña trî lùc x¸c.
l¸i qu¸ c¨ng.
2. Ph¬ng ph¸p kiÓm tra vµ b¶o

dìng söa ch÷a.
2.1 . KiÓm tra:
KiÓm tra ®é d¬ cña vµnh l¸i:
Dïng dông cô ®o b»ng thíc v¹ch(h×nh 3-9):
- Cho « t« ®øng trªn nÒn ph¼ng, hai b¸nh xe
dÉn híng ë vÞ trÝ ®i th¼ng.
- §Æt thíc ®o cè ®Þnh s¸t vµnh l¸i.
H×nh 3-9
- Xoay vµnh l¸i tõ tõ ®Õn khi hai KiÓm tra ®é d¬ vµnh l¸i
b¸nh xe tríc b¾t ®Çu dÞch chuyÓn hoÆc ®Õn 1.DÊu ®¸nh trªn vµnh l¸i.
2.§é d¬.
khi ®ßn quay ®øng b¾t ®Çu dÞch chuyÓn. Dïng
3.Thíc ®o.
phÊn ®¸nh dÊu trªn thíc vµ vµnh l¸i. 4.Vµnh l¸i.
- Xoay tõ tõ ngîc l¹i ®Õn khi hai b¸nh tríc
hoÆc ®ßn quay ®øng b¾t ®Çu dÞch chuyÓn. §¸nhmét dÊu phÊn trªn thíc trïng
víi dÊu trªn vµnh l¸i ®· ®¸nh lóc tríc.
- Kho¶ng çch hai vÞ trÝ ®¸nh dÊu trªn thíc

lµ ®é d¬ láng cña vµnh l¸i.
+ Víi xe Mazda vµ Toyota: 0 40 mm.
Dïng dông cô ®o ®é r¬ b»ng thíc ®o gãc
(h×nh-3-10)
- B¸nh tríc ®Æt ë vÞ trÝ chuyÓn ®éng th¼ng.
- Kim chØ cña dông cô ®o ®Æt trªn vµnh tay
l¸i b»ng kÑp lß xo.
- Thang chia ®é b¾t ë ®Çu trªn cña trôc tay l¸i.
- Quay vµnh tay l¸i ®Õn khi b¸nh tríc b¾t®Çu chuyÓn ®éng th× ®Æt sè 0 cña hang
chia ®é®èi diÖn víi kim chØ.
- Sau ®ã quay vµnh l¸i ngîc l¹i nh trªnth× dõng l¹i.
- C¨n cø vµo nÊc thang chia ®é n»m ®èi
- diÖn víi kim chØ ta x¸c ®Þnh ®îc ®é d¬
- cña vµnh l¸i.
KiÓm tra ®é r¬ däc vµ d¬ ngang cña trôc l¸i. (h×nh 3-11)

- N¾m vµnh tay l¸i kÐo lªn xuèng, ®ã lµ ®é r¬ däc.
H×nh 3.11.
- §Èy vµnh tay l¸i vÒ phÝa tríc, phÝa sau vµ vÒ hai KiÓm tra ®é d¬ däc vµ
bªn tr¸i ph¶i, ®ã lµ ®é r¬ ngang cña trôc l¸i. d¬ ngang.
- Khi ®Èy vµnh l¸i cã sù chuyÓn ®éng tøc lµ cã ®é r¬.
KiÓm tra lùc t¸c ®éng vµo vµnh tay l¸i. (h×nh 3-12)
- KiÓm tra lùc cÇn t¸c ®éng vµo vµnh tay l¸i nh»m
môc ®Ých kiÓm tra ®é rÝt kÑt hay r¬ láng cña
hÖ thèng còng nh c¬ cÊu l¸i.
- H×nh bªn lµ çch kiÓm tra b»ng lùc kÕ lß xo ,
lùc nµy ph¶i n»m trong giíi h¹n: (0,5-2)kg.
H×nh 3-12
KiÓm tra lùc
t¸c ®éng vµo

KiÓm tra b»ng kinh nghiÖm sù nÆng tay l¸i:

- KÝch b¸nh xe dÉn híng khái mÆt ®Êt.
- Xoay vµnh tay l¸i, c¶m nhËn lùc ph¶n tõ vµnh tay l¸i, kiÓm tra çc c¬ cÊu,
thµnh phÇn cña hÖ thèng, t×m kiÕm n¬i bÞ ma s¸t nhiÒu.Th¸o ®ßn däc hoÆc thanh
kÐo khái ®ßn quay ®øngnÕu:
+Vµnh tay l¸i nhÑ h¬n nhiÒu th× nguyªn nh©n lµm
nÆng tay l¸i n»m ë çc thanh kÐo hoÆc çc khíp nèi
cÇu.
+ ngîc l¹i xoay tay l¸i vÉn nÆng th× nguyªn nh©n n»m t¹i c¬ cÊu l¸i.
KiÓm tra sù b¾t chÆt cña hÖ thèng l¸i:
H×nh 3-13.
KiÓm tra sù b¾t chÆt hÖ thèng l¸i.
1.CÇn chuyÓn híng.2.Chèt cÇu.3.§ßn quay ®øng.
4.Gi¶m sãc. 5.Çc te c¬ cÊu l¸i.
H×nh 3-13.
KiÓm tra ®é d¬ vßng bi b¸nh
xe.
KiÓm tra vßng bi b¸nh xe tríc :

- C«ng viÖc lµ kiÓm tra t¹i çc khíp nèi vµ khíp cÇu (h×nh 3-13).
- Dïng tay l¾c m¹nh hoÆc dïng ®ßn bÈy ®Ó kiÓm tra .
- KÝch b¸nh xe khái mÆt ®Êt ®óng kü thuËt ®Ó dÔ kiÓm tra vßng bi.
- N»m phÝa trªn vµ phÝa díi b¸nh xe råi l¾c vµo, ra hoÆc giËt m¹nh phÝa trªn ra
®ång thêi ®Èy m¹nh phÝa díi vµo nÕu c¶m thÊy cã sù dÞch chuyÓn chøng tá
vßng bi bÞ d¬ láng.
- Mét bíc n÷a lµ khi l¾c b¸nh xe vµo, ra mµ c¹nh ngoµi cña b¸nh xe dÞch
chuyÓn h¬n 3 mm th× cµi phanh l¹i, råi lµm l¹i nh trªn.
- Lóc nµy kh«ng thÊy cã sù dÞch chuyÓn cña b¸nh xe n÷a, chøng tá ch¾c ch¾n
vßng bi b¸nh xe bÞ d¬ láng.
KiÓm tra xe ch¹y sai quü ®¹o chuyÓn ®éng:
- Cho xe chuyÓn ®éng, gi÷ vµnh tay l¸i ë vÞ trÝ xe chuyÓn ®éng th¼ng, råi kh«ng
t¸c dông vµo vµnh l¸i cho xe tù chuyÓn ®éng.
NÕu xe cã xu híng ch¹y l¹ng sang mét phÝa cÇn kiÓm tra ¸p suÊt h¬i lèp, ®é
chôm b¸nh xe, vµ çc gãc ®Æt çc b¸nh xe dÉn híng.
KiÓm tra ®é chôm cña hai b¸nh xe tríc:
§Ó çc b¸nh xe ch¹y th¼ng vÒ phÝa tríc.
§o b»ng dông cô ®o c¬ khÝ (h×nh3-14).
+ §o kho¼ng çch tõ gi÷a mÆt t¸c dông
cña lèp nµy ®Õn lèp kia.
H×nh 105 – 7.
+ LÇn mét ®o phÝa tríc hai b¸nh xe,
KiÓm tra ®é chôm.
lÇn hai ®o phÝa sau hai b¸nh xe.
+ Sù chªnh lÖch kÝch thíc gi÷a hai
lÇn ®o lµ ®é chôm hai b¸nh xe.
H×nh 3-14
+ Khi ®o xong lÇn mét ®¸nh dÊu hai KiÓm tra ®é chôm
®iÓm võa ®o trªn hai lèp, sau ®ã
quay hai b¸nh xe 1800 (tøc ra ®»ng
sau) råi ®o lÇn hai còng kho¶ng çch ®ã.
§o b»ng thíc d©y th«ng thêng:

+ Lµm t¬ng tù nh trªn nhng buéc thªm hai ®o¹n d©y b»ng nhau vµ çch
nhau tõ 1 – 1.5 m.
+ Khi ®o cÇn ®Ó hai ®Çu d©y nµy ®ång thêi võa ch¹m mÆt nÒn xëng.
KiÓm tra sù mßn lèp xe :
- NÕu xe ho¹t ®éng mét thêi gian ta muèn biÕt xem hÖ thèng l¸i cã
cßn chÝnh x¸c hay kh«ng th× ta quan s¸t trùc
tiÕp bÒ mÆt lµm viÖc cña lèp.
- Khi hÖ thèng l¸i kh«ng cßn chÝnh x¸c th× bÒ mÆt lµm viÖc cña lèp
sÏ bÞ mßn khuyÕt, lÖch.v.v... Khi mßn ®Õn dÊu
trªn mÆt lèp th× ph¶i thay:
(dÊu nµy ®îc chØ dÉn bëi mét dÊu tam gi¸c
ngay bªn m¸ lèp).
2.2. Ph¬ng ph¸p söa ch÷a, ®iÒu chØnh H×nh 3-15
Gãc do·ng b¸nh xe.
§iÒu chØnh gãc do·ng cña b¸nh xe:

- Gãc do·ng cña b¸nh xe lµ gãc trong mÆt
ph¼ng ngang t¹o bëi ®êng t©m cña b¸nh xe
vµ ®êng vu«ng gãc víi mÆt ®êng.
- Gãc do·ng d¬ng khi phÝa trªn cña b¸nh xe
nghiªng ra ngoµi cßn ©m khi nghiªng vµo trong
(h×nh 3-15).
§iÒu chØnh: H×nh 3-16.
- KÝch hai b¸nh xe tríc lªn. §iÒu chØnh gãc do·ng .
- Níi láng ®ai èc vµ xoay cam lÖch t©m .

- §ai èc nµy h·m trôc xoay cña tay ®ßn díi .
(H×nh 3-16)
§iÒu chØnh gãc nghiªng däc trô ®øng :
- Lµ gãc nghiªng trong mÆt ph¼ng däc t¹o bëi
®êng t©m trô ®øng vµ ph¬ng th¼ng gãc.
(H×nh 3-17).
H×nh 3-17
Gãc nghiªng trô
®øng.
-Gãc nghiªng däc cña trô ®øng vµ gãc do·ng trªn xe Chrysler ®îc ®iÒu chØnh
b»ng cam lÖch t©m .
IV. b¶o dìng vµ söa ch÷a dÉn ®éng l¸i
- Çc hÖ thèng l¸i « t«.
- Xe «t«.
2.Thùc hµnh söa ch÷a hÖ thèng l¸i:
trang thiÕt bÞ.
- Th¸o rêi çc côm : b¬m trî lùc, xi lanh lùc, c¬ cÊu l¸i

2.3. KiÓm tra, söa ch÷a çc chi tiÕt cña hÖ thèng l¸i:
a. KiÓm tra söa ch÷a c¬ cÊu l¸i:
réng, l¾p vßng bi ph¶i xÝt trît. Nõu kh«ng ®¶m b¶o çc yªu cÇu trªn th× thay thÕ
vá míi.
h¹n cho phÐp. Nõu kh«ng cã thÓ hµn ®¾p råi gia c«ng l¹i trªn m¸y tiÖn.
b. KiÓm tra söa ch÷a xi lanh lùc.
- KiÓm tra sù mßn réng cña xi lanh, piston b»ng thíc cÆp, pan me. Nõu mßn
c. KiÓm tra söa ch÷a van ph©n phèi .
d. KiÓm tra, söa ch÷a dÉn ®éng l¸i.
- Çc ®ßn l¸i däc, ngang, çc cam quay nÕu cong th× n¾n l¹i, nÕu nøt gÉy th× thay
thÕ, kh«ng hµn nèi. Çc lç c«n l¾p r« tuyn mßn cã thÓ gia c«ng réng ra råi Ðp
thªm b¹c c«n.

- Çc khíp cÇu r« tuyn nÕu bÞ mßn biÕn d¹ng profin cã thÓ hµn ®¾p l¹i råi gia
c«ng c¬ phôc håi l¹i biªn d¹ng ban ®Çu nhng ph¶i nhiÖt luyÖn ®¶m b¶o ®é
cøng. Ren r« tuyn nÕu mßn háng th× hµn ®¾p vµ gia c«ng l¹i ren.
- Lß xo gÉy, gi¶m ®µn tÝnh ph¶i thay thÕ lß xo míi.
e. KiÓm tra, söa ch÷a b¬m trî lùc.
- Vá b¬m trî lùc nÕu nøt vì th× thay vá b¬m míi, nÕu háng ren th× ta r« l¹i ren.
B×nh dÇu nøt, mÐo cã thÓ hµn, n¾n l¹i.
- R« to, stato, çnh g¹t nÕu mßn qu¸ tiªu chuÈn th× thay míi. Chó ý ph¶i thay
®ång bé c¶ r« t« vµ çnh g¹t.
- Lß xo çc van gi¶m ®µn tÝnh, nøt, gÉy ph¶i thay thÕ lß xo míi.
Quy tr×nh th¸o, l¾p, söa ch÷a b¬m trî lùc dÉn ®éng l¸i
Tªn nguyªn Dông cô Yªu cÇu kü thuËt

TT
c«ng
I. ChuÈn bÞ.
ChuÈn bÞ n¬i
1. Bè trÝ, s¾p xÕp khoa häc .
lµm viÖc.
Tay vÆn, khÈu nèi tuýp
10, 14; Clª 22-24, clª
ChuÈn bÞ dông 12-14, clª 8-10, vam ba
2.
cô: chÊu, thíc cÆp, pan
me, k×m nguéi, khay
®ùng, röa . §ñ, ®óng quy ®Þnh
M¸y nÐn khÝ, thiÕt bÞ
3. ThiÕt bÞ:
thö.
Dçu ®iªzen, bé gio¨ng
4. VËt t: ®Öm, giÎ lau, dÇu thñy
lùc (CN20)
Th¸o, vÖ sinh
II.
chi tiÕt
Th¸o çc ®êng
1. Clª 17, 19, 22, 24.
èng dÉn
Th¸o d©y ®ai,
2. nhÊc b¬m ra Clª 19-22-24,
khái ®éng c¬ Thao t¸c nhÑ nhµng, ®óng thø
Vam, k×m chÕt xÝch, clª tù
3. Th¸o pu ly
24.
4. Th¸o b×nh dÇu Tuýp 10, 12
Th¸o rêi çc chi Clª 12-14, clª 8-10,
5.
tiÕt cña b¬m khay ®ùng
Dçu ®iªzen, khay röa,
6. VÖ sinh chi tiÕt khÝ nÐn, giÎ lau, khay Röa s¹ch, lau kh«.
®ùng, röa
KiÓm tra, söa
III.
ch÷a
KiÓm tra, söa Cæ trôc l¾p pu ly mßn ≤ 0,08.
1. Pan me, thíc cÆp
ch÷a trôc b¬m Chç l¾p phít mßn ≤ 0,5
ChiÒu dµy çnh qu¹t mßn ≤
KiÓm tra, söa 0,03. ChiÕu cao çnh g¹t mßn
2. ch÷a r« to, çnh Pan me, thíc cÆp kh«ng thÊp h¬n 8,5. ChiÒu
g¹t, sta to dµy cña stato lín h¬n ChiÒu
dµy cña roto 0,013 – 0,021
KiÓm tra, söa
Van ®ãng, më ®óng ¸p suÊt
3. ch÷a çc van, lß Trùc quan, khÝ nÐn.
quy ®Þnh.
xo
L¾p r¸p (ngîc Tay vÆn, khÈu nèi tuýp Thao t¸c nhÑ nhµng, ®óng thø
10, 14; Clª 22-24, clª
IV. l¹i víi quy tù . Chó ý l¾p ®óng chiÒu cña
12-14, clª 8-10, k×m
tr×nh th¸o) van ®iÒu ¸p vµ stato
nguéi
Khay, dÇu thñy lùc, ë tèc ®é 600-1200 v/ph ph¶i
V. Thö b¬m
(CN20), thiÕt bÞ thö ®¹t ¸p suÊt 65-70 KG/ cm2
VÖ sinh c«ng
VI. Dông cô vÖ sinh S¹ch sÏ gän gµng
nghiÖp
2.3.6. KiÓm tra, söa ch÷a khíp chuyÓn híng ( trô ®øng ).
- Trô ®øng mßn cã ®é r¬ th× thay míi trô ®øng ®ång thêi thay b¹c trô ®øng. Khi
thay b¹c ph¶i doa ®¶m b¶o kÝch thíc l¾p ghÐp vµ ®é ®ång t©m gi÷a hai lç b¹c.
muèn vËy khi doa ph¶i doa th«ng hai lç b¹c, kh«ng doa riªng, ®éc lËp tõng lç.
- Trô ®øng nÕu cã ®é r¬ däc ph¶i c¨n chØnh l¹i. c¨n khö ®é r¬ ph¶i ®îc ®Æt ë
trªn cïng ®Ó tr¸nh lµm r¸ch, n¸t c¨n.
2.4. L¾p r¸p vµ ®iÒu chØnh hÖ thèng l¸i.
a. L¾p r¸p hÖ thèng l¸i .
- Quy tr×nh l¾p r¸p ngîc l¹i víi quy tr×nh th¸o.
- Khi l¾p ®ßn quay ®øng vµo hép tay l¸i ph¶i chia tay l¸i, thø tù lµm nh sau:
+ §Ó çc b¸nh xe dÉn híng ë tr¹ng th¸i ®i th¼ng.
+ Chia ®«i hµnh tr×nh vµnh tay l¸i.(quay hÕt tay l¸i vÒ mét phÝa, ®Õm sè vßng,
sau ®ã quay ngîc tr¶ l¹i 1/2 sè vßng võa ®Õm).
+ L¾p ®ßn quay ®øng vµo hép tay l¸i lµ xong.
b. §iÒu chØnh hÖ thèng l¸i.
ngang bao giê ®¹t kÝch thíc lµ ®îc. Xe con ®é chôm lµ : 1.5 – 3 mm.
Xe t¶i 5 – 8 mm.
3. Yªu cÇu kü thuËt sau söa ch÷a.
-Tay l¸i ho¹t ®éng nhÑ nhµng, linh ho¹t. lùc ®¸nh tay l¸i n»m trong ph¹m vi cho
phÐp.
-Khi lµm viÖc, hÖ thèng kh«ng ph¸t sinh tiÕng kªu, kh«ng ch¶y dÇu.
-B¸n kÝnh quay vßng hai bªn ph¶i b»ng nhau, ®¶m b¶o tÝnh tuú ®éng cña xe.
söa ch÷a vµ b¶o dìng cÇu
M§ 26-4 LT :03 TH:07
dÉn híng

- Phát biểu đúng yêu cầu, nhiệm vụ và phân loại cầu dẫn hướng.
- Giải thích được cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của cầu dẫn hướng .
- Tháo lắp, nhận dạng và kiểm tra, bảo dưỡng sửa chữa được cầu dẫn hướng
đúng yêu cầu kỹ thuật.
I. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i cÇu dÉn híng.

1. NhiÖm vô:
CÇu dÉn híng cã nhiÖm vô thay ®æi híng chuyÓn ®éng cho « t«, lµ gi¸ ®ì vµ
gi÷ hai b¸nh xe dÉn híng, ®ì toµn bé träng lîng cña xe th«ng qua hÖ thèng
treo cña « t«.
NÕu cÇu dÉn híng lµ cÇu chñ ®éng th× cßn cã nhiÖm vô:

T¨ng tû sè truyÒn ®Ó t¨ng m« men xo¾n, t¨ng lùc kÐo cña b¸nh xe chñ ®éng, cho
phÐp b¸nh xe chñ ®éng quay víi vËn tèc kh¸c nhau khi xe quay vßng.
Thu hót vµ truyÒn dÉn lùc kÐo cña cÇu lªn khung xe khi t¨ng tèc hoÆc phanh xe.
BiÕn chuyÓn ®éng quay cña ®éng c¬ thµnh chuyÓn ®éng tiÕn lïi cña «t« nhê çc
bé phËn ®Æt trong cÇu chñ ®éng.
2. Ph©n lo¹i:
Ngoµi viÖc ph©n lo¹i nh cÇu chñ ®éng, ë cÇu dÉn híng ngêi ta ph©n lo¹i nh sau:
+ theo ®Æc tÝnh truyÒn lùc cã:
CÇu dÉn híng chñ ®éng, vµ cÇu dÉn híng bÞ ®éng.
+ theo kÕt cÊu hÖ thèng treo cã:
CÇu dannx híng treo ®éc lËp vµ cÇu dÉn híng treo phô thuéc.
3. Yªu cÇu:
-®¶m b¶o chuyÓn híng nhÑ nhµng, linh ho¹t cho « t«.
- §¶m b¶o ®é cøng v÷ng vµ ®é bÒn c¬ häc cao.
- Ph¶i cã hiÖu suÊt lµm viÖc cao.
- Lµm viÖc kh«ng g©y tiÕng ån.
- KÝch thíc nhá.
NÕu lµ cÇu chñ ®éng th× yªu cÇu:
- Cã tû sè truyÒn cÇn thiÕt phï hîp víi yªu cÇu lµm viÖc.
- §¶m b¶o truyÒn lùc kÐo ®Õn çc b¸nh xe chñ ®éng.
- §¶m b¶o «t« chuyÓn ®éng an toµn vµ æn ®Þnh trªn ®êng vßng, dï ®êng vßng
cã b¸n kÝnh cong lín hay nhá.
II. cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña cÇu dÉn híng.
1. CÊu t¹o:
1.1. CÇu dÉn híng bÞ ®éng :
DÇm cÇu dÉn híng bÞ ®éng cña «t« ®îc nèi víi khung xe b»ng hÖ thèng treo
(Gåm nhÝp vµ bé gi¶m sãc). §Ó gi¶m chiÒu cao ®Æt ®éng c¬, dÇm ®îc uèn cong
vÒ phÝa mÆt ®êng. ë hai ®Çu dÇm cÇu cã gia c«ng lç ®Ó l¾p chèt chuyÓn híng
(trô ®øng) vµ cam quay. Gi÷a bÒ mÆt tiÕp xóc cña chèt chuyÓn híng vµ cam
quay cã b¹c ®ång, phÝa ngoµi cña cam quay cã æ bi ®Ó l¾p víi moay ¬ cña b¸nh
xe dÉn híng. Côm b¸nh xe, cam quay cã thÓ quay quanh chèt chuyÓn híng,
3
2 4
trªn dÇm cÇu cã gia c«ng çc mÆt ph¼ng ®Ó l¾p nhÝp, tiÕt diÖn cña dÇm cÇu ®îc
chÕ t¹o h×nh ch÷ I.
1. DÇm cÇu
2. MÆt bÝch l¾p nhÝp
3. Trôc ®øng
4. Cam quay
5. Lç trô ®øng
H×nh 4-1 : DÇm cÇu dÉn híng bÞ ®éng.

1.2. DÇm cÇu dÉn híng chñ ®éng.
DÇm cÇu dÉn híng chñ ®éng cã cÊu t¹o hoµn toµn gièng nh cÇu dÉn híng bÞ
®éng, nhng kh¸c lµ phÇn truyÒn lùc kÐo ra b¸nh xe b»ng çc ®¨ng ®ång tèc.
Ngoµi ra cÇu dÉn híng chñ ®éng cßn kh¸c cÇu dÉn híng bÞ ®éng ë bé phËn
khíp chuyÓn híng.
§Æc ®iÓm cña cÇu dÉn híng chñ ®éng lµ võa lµm nhiÖm vô dÉn híng võa lµm
nhiÖm vô chñ ®éng truyÒn lùc kÐo.
KÕt cÊu cña dÇm cÇu dÉn híng chñ ®éng gåm phÇn chñ ®éng vµ phÇn dÉn
híng. Nhê cã cÊu t¹o ®Æc biÖt trªn mµ b¸nh xe dÉn híng võa nhËn ®îc m«
men quay truyÒn ®Õn võa quay ®îc quanh khíp chuyÓn híng ®Ó thay ®æi
híng chuyÓn ®éng cña «t«.

H×nh 4-2 : DÇm cÇu dÉn híng chñ ®éng.
1. MÆt bÝch ®Çu l¸p. 5. DÇm cÇu.

2. B¸n trôc. 6. Khíp çc ®¨ng ®ång tèc
3. §Çu trôc l¾p moay ¬ 7. Chèt khíp chuyÓn híng.
4. Khíp chuyÓn híng. 8. Moay¬.
2. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng.

Cam quay ®îc l¾p víi ®ßn l¸i däc th«ng qua khíp cÇu r« tuyn, khi ngêi l¸i xe
®¸nh tay l¸i, ®ßn l¸i däc sÏ kÐo cam quay quay quanh khíp chuyÓn híng. Trªn
cam quay cã ®Çu trôc ®Ó l¾p b¸nh xe, do vËy nªn b¸nh xe còng quay theo, lµm
thay ®æi híng chuyÓn ®éng cña xe
kiÓm tra, b¶o dìng vµ söa ch÷a cÇu dÉn híng.
1. HiÖn tîng vµ nguyªn nh©n h háng cña cÇu dÉn híng bÞ ®éng:

STT H háng Nguyªn nh©n T¸c h¹i

Çc vßng bi, æ bi khíp Do lµm vÖc l©u ngµy, T¹o ®é d¬ láng
chuyÓn híng bÞ mßn, thiÕu mì, th¸o l¾p hoÆc bÞ bã cøng
1 trãc rç, vì kh«ng ®óng kü thuËt t¹i vÞ trÝ l¾p æ bi,
lµm viÖc cã tiÕng
kªu, hÖ thèng l¸i
B¹c, trôc ®øng, bi t× bÞ Do lµm viÖc l©u ngµy, lµm viÖc kh«ng æn
2
mßn, kÑt thiÕu dÇu mì b«i tr¬n ®Þnh.
Phít cao su ë ®Çu trôc bÞ Lµm viÖc l©u ngµy, Lµm ch¶y dÇu,
3 biÕn cøng, bÞ r¸ch. th¸o l¾p kh«ng ®óng mÊt an toµn khi xe
kü thuËt. ho¹t ®éng
DÇm cÇu bÞ cong, nøt, Do va ch¹m m¹nh víi MÊt æn ®Þnh l¸i
4 gÉy mÆt ®êng hoÆc khi
th¸o, l¾p, vËn chuyÓn
Vá cÇu dÉn híng chñ Th¸o l¾p kh«ng ®óng Lµm ch¶y dÇu
5 ®éng bÞ nøt vì, ®ai èc x¶ kü thuËt
dÇu bÞ trên ren
MÆt bÝch ®Çu l¸p bÞ cong Lµm viÖc l©u ngµy, Lµm viÖc kh«ng
6 vªnh bÞ mßn t¹i vÞ trÝ th¸o l¾p kh«ng ®óng tèt, cã thÓ kh«ng
then hoa kü thuËt lµm viÖc ®îc
2. Ph¬ng ph¸p kiÓm tra vµ b¶o dìng, söa ch÷a:

Quan s¸t vµ dïng thiÕt bÞ chuyªn dïng ®Ó kiÓm tra ®é cong, sù nøt, gÉy cña dÇm
cÇu. DÇm cÇu cong cã thÓ n¾n l¹i b»ng lùc tÜnh, nÕu nøt, gÉy th× thay dÇm cÇu
míi, tuyÖt ®èi kh«ng hµn nèi, v¸, t¸p dÇm cÇu dÉn híng.
KÝch b¸nh xe dÉn híng lªn khái mÆt ®Êt, dïng l¬ via hoÆc tay c«ng ®a vµo khe
vµnh b¸nh xe víi trèng phanh, bÈy lªn, xuèng, nÕu thÊy cã ®é r¬ th× quan s¸t kü
xem r¬ moay ¬, hay r¬ trôc ®øng (nh×n khíp chuyÓn híng hoÆc trôc ®øng). NÕu
r¬ trôc ®øng, ph¶i th¸o trôc ®øng ra, thay ®ång bé c¶ trôc ®øng vµ b¹c, kh«ng
thay côc bé.
IV. b¶o dìng vµ söa ch÷a cÇu dÉn híng.
- Çc bé cÇu dÉn híng cña « t«.

- Xe «t«.
1.1. Quy tr×nh th¸o, l¾p vµ b¶o dìng söa ch÷a cÇu dÉn híng:
Yªu cÇu kü
TT Tªn nguyªn c«ng Dông cô
thuËt
I. ChuÈn bÞ.
ChuÈn bÞ n¬i lµm Bè trÝ, s¾p xÕp
1.
viÖc. khoa häc
B¸t l¸p, t« vÝt, tuýp lèp, tay
2. ChuÈn bÞ dông cô: c«ng, clª 10-12, bóa, chæi röa,
khay ®ùng, röa
§ñ, ®óng quy
M¸y nÐn khÝ, vµ çc thiÕt bÞ
3. ThiÕt bÞ: ®Þnh
kÌm theo, m¸y Ðp thñy lùc.
DÇu §iªzen, B×a ®Öm, giÎ lau,
4. VËt t:
mì l¸p, phít moay ¬ ...
Th¸o, vÖ sinh chi
II.
tiÕt
Th¸o láng çc ®ai èc
1. Tuýp lèp, tay c«ng
b¸nh xe
KÝch cÇu dÉn híng
2. KÝch hoÆc thiÕt bÞ n©ng h¹
lªn khái mÆt ®Êt
Th¸o b¸nh xe ra khái Thao t¸c nhÑ
3. Tuýp lèp, tay c«ng
cÇu xe nhµng, ®óng
Th¸o çc ®ai èc vµ thø tù kh«ng
4. B¸t l¸p, tuèc n¬ vÝt.
kho¸ h·m ®Çu trôc lµm háng çc
Th¸o çc vßng bi, lÊy chi tiÕt.
5. Dïng tay l¾c nhÑ vµo moay ¬.
moay ¬ ra khái cÇu
Th¸o, lÊy toµn bé c¬
6. cÊu phanh ra khái Dông cô th¸o l¾p
cÇu.
7. Th¸o cÇu ra khái xe Dông cô th¸o l¾p
Chó ý ®¶m b¶o
Th¸o rêi cam quay ra Bóa, tèng chèt, m¸y Ðp thñy
7. an toµn
khái dÇm cÇu lùc.
DÇu §iªzen, khay röa, chæi S¹ch sÏ, kh«
III. VÖ sinh chi tiÕt
röa, khÝ nÐn, giÎ lau r¸o.
IV. KiÓm tra, söa ch÷a
DÇm cÇu
KiÓm tra, söa ch÷a
1. Trùc quan, dìng ®o kiÓm tra. kh«ng bÞ cong,
dÇm cÇu
nøt, gÉy
Bi kh«ng mßn,
KiÓm tra, söa ch÷a rç, nøt vì.
2. vßng bi tú, b¹c, trôc Trùc quan, thíc cÆp, pan me Trôc ®øng, b¹c
®øng. kh«ng cã khe
hë
Cam quay
kh«ng bÞ mßn,
pan me, thíc cÆp 1/50, trùc háng ren, çc
3. KiÓm tra, cam quay
quan. lç c«n kh«ng
bÞ mßn réng
qu¸ quy ®Þnh.
V. L¾p r¸p, ®iÒu chØnh
Thao t¸c nhÑ
nhµng, ®óng
thø tù, quay
L¾p r¸p (ngîc l¹i B¸t l¸p, t« vÝt, tay c«ng, clª 10-
1. moay ¬ nhÑ
víi quy tr×nh th¸o) 12, 14, 17, bóa, khay ®ùng
nhµng, l¾c
kh«ng bÞ r¬.
S¹ch sÏ gän
VI. VÖ sinh c«ngnghiÖp Dông cô vÖ sinh
gµng
2. B¶o dìng:
Néi dung çc c«ng viÖc b¶o dìng bao gåm:
Dïng chæi ®¸nh gØ, ®¸nh s¹ch toµn bé bÒ mÆt cña khung xe. NÕu khung xe dÝnh
nhiÒu bïn, ®Êt cã thÓ röa s¹ch b»ng níc cao ¸p hoÆc dung m«i chuyªn dông,
sau ®ã lau kh« vµ ®¸nh s¹ch s¬n cò.
SÊy kh« khung xe ®Õn nhiÖt ®é ≥ 60C, s¬n chèng gØ lÇn 1, sau ®ã l¹i sÊy vµ cø
lµm nh thÕ ba lÇn råi chuyÓn sang s¬n ®en toµn bé khung xe.
3. Söa ch÷a:
Khi söa ch÷a khíp chuyÓn híng, thêng th× ph¶i thay b¹c, doa lç chèt chuyÓn
híng. Khi doa chó ý ph¶i doa hai lç trong cïng mét lÇn g¸, trôc cña dao doa
ph¶i trïng víi trôc cña lç chèt chuyÓn híng trªn cam quay. NÕu kh«ng ®¶m b¶o
®îc yªu cÇu trªn sÏ lµm sai vÞ trÝ çc gãc ®Æt b¸nh xe, lµm mÊt tÝnh æn ®Þnh cña
hÖ thèng l¸i.
Söa ch÷a vµ b¶o dìng trî
M§ 26- 5 LT: 03 TH: 07
lùc l¸i

- Phát biểu đúng yêu cầu, nhiệm vụ và phân loại bộ trợ lực lái.
- Giải thích được cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của bộ trợ lực lái.
- Tháo lắp, nhận dạng và kiểm tra, bảo dưỡng sửa chữa được bộ trợ lực lái đúng
I. nhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i bé trî lùc l¸i.

1. NhiÖm vô:
-Gi¶m lùc quay v« l¨ng cña ngêi l¸i.
-B¶o ®¶m chuyÓn ®éng an toµn khi xe cã sù cè lín ë b¸nh xe dÉn híng.
-Gi¶m lùc va ®Ëp tõ b¸nh xe lªn vµnh tay l¸i.
2.Yªu cÇu:
-Khi bé trî lùc l¸i háng, hÖ thèng l¸i vÉn ph¶i lµm viÖc ®îc.
-Bé trî lùc l¸i ph¶i gi÷ cho ngêi l¸i c¶m gi¸c cã søc c¶n trªn ®êng khi quay vßng.
Do ®ã bé trî lùc l¸i chØ lµm viÖc khi søc c¶n quay vßng lín h¬n gi¸ trÞ giíi h¹n.
-T¸c ®éng cña bé trî lùc l¸i ph¶i nhanh, ph¶i ®¶m b¶o tû lÖ gi÷a lùc t¸c dông vµ
gãc quay cña trôc v« l¨ng vµ b¸nh xe dÉn híng.
-HiÖu suÊt lµm viÖc cao.
-Kh«ng x¶y ra hiÖn tîng tù trî lùc khi xe ch¹y trªn ®êng xãc, nhng khi b¸nh
xe dÉn híng háng, bé trî lùc l¸i ph¶i lµm viÖc ®Ó gi÷ ®îc híng chuyÓn ®éng.
3. Ph©n lo¹i:
3.1. Theo ph¬ng ph¸p truyÒn lùc
-Bé trî lùc l¸i thñy lùc.
-Bé trî lùc l¸i ®iÖn tõ.
-Bé trî lùc l¸i khÝ nÐn.
3.2.Theo ph¬ng ph¸p bè trÝ bé trî lùc l¸i
Lo¹i cïng khèi: Bé trî lùc l¸i vµ c¬ cÊu l¸i ®Æt trong cïng mét khèi.
Lo¹i kh«ng cïng khèi: Bé trî lùc l¸i ®Æt t¸ch biÖt víi c¬ cÊu l¸i.
II. cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña bé trî lùc l¸i.

1. CÊu t¹o:
HÖ thèng l¸i cã trî lùc vÒ c¨n b¶n gièng hÖ thèng l¸i thêng, chØ cã thªm bé trî
lùc. Bé trî lùc l¸i thñy lùc cã kÕt cÊu nhá gän, lµ hÖ thèng ®iÒu khiÓn khÐp kÝn
bao gåm b¬m thñy lùc, van ph©n phèi vµ xylanh lùc.
1.1. B¬m trî lùc:
H×nh 5-1 : B¬m phiÕn g¹t
1. B×nh dÇu 5. Trôc quay

2. Van x¶ kh«ng khÝ 6. PhiÕn g¹t
3. §Üa ph©n phèi 7. Côm van ®iÒu tiÕt ¸p suÊt
4. Roto quay 8. Vá b¬m
9. N¾p b¬m
B¬m thñy lùc lµ nguån cung cÊp n¨ng lîng cho bé trî lùc l¸i. B¬m trî lùc thêng dïng
lo¹i b¬m kiÓu r«to phiÕn g¹t vµ ®îc dÉn ®éng b»ng d©y ®ai tõ puly trôc khuûu.
R«to cã çc r·nh híng t©m, mçi r·nh chøa mét phiÕn g¹t di chuyÓn tù do. R«to
phiÕn g¹t ®Æt trong stato b¬m h×nh «van. Trªn stato b¬m cã bè trÝ ®êng dÇu n¹p
vµ ®êng dÇu ra. Trªn ®êng dÇu ra cã van ®iÒu ¸p d¹ng bi - lß xo vµ van lu
lîng d¹ng piston - lß xo ®Æt chung khèi. B×nh chøa dÇu l¾p liÒn víi vá b¬m, nèi
víi b¬m b»ng hai ®êng èng: §êng èng dÇu cao ¸p tõ b¬m tíi van ph©n phèi vµ
®êng dÉn dÇu håi vÒ thïng chøa.
Khi ®éng c¬ lµm viÖc, trôc b¬m ®îc dÉn ®éng vµ kÐo R«to cïng çc phiÕn g¹t
quay. Lùc ly t©m t¸c ®éng cho çc phiÕn g¹t v¨ng ra tú s¸t vµo bÒ mÆt «van cña

stato b¬m phiÕn g¹t, b¬m quay lµm thÓ tÝch cña khoang chøa dÇu thay ®æi. Khi thÓ
tÝch t¨ng t¹o ra søc hót dÇu vµ n¹p dÇu vµo khoang, khi thÓ tÝch gi¶m dÇu bÞ Ðp ®Èy
ra ngoµi. Mçi vßng quay cña R«to phiÕn g¹t cã hai lÇn n¹p vµ hai lÇn Ðp. B¬m dÇu
cã hai buång t¸c dông ®Æt ®èi xøng.
Ngoµi b¬m kiÓu phiÕn g¹t, trªn mét sè lo¹i xe cßn dïng b¬m lo¹i phiÕn trît,
con l¨n hay b¸nh r¨ng. B¬m dÇu cã thÓ ®îc dÉn ®éng b»ng ®éng c¬ ®iÖn.
1.2. Bé trî lùc l¸i
KÕt cÊu cña bé trùc l¸i
Bé trî lùc l¸i cã cÊu tróc tïy thuéc vµo tõng lo¹i kÕt cÊu cña c¬ cÊu l¸i. Chóng ta
thêng gÆp c¬ cÊu l¸i cã trî lùc lo¹i cung r¨ng - thanh r¨ng, trôc vÝt - ª cu -
thanh r¨ng - cung r¨ng vµ lo¹i trôc vÝt con l¨n. Van ph©n phèi dïng kiÓu xoay
hoÆc trît.
H×nh 5-2: C¬ cÊu l¸i cã trî lùc

I. L¸i sang ph¶i; II. VÞ trÝ trung gian; III. L¸i sang tr¸i.
1. B¸nh ®ai dÉn ®éng b¬m. 10. Piston - thanh r¨ng. 20. Vßng ®Öm khãa.
2. B¬m trî l¸i thñy lùc. 11. vá c¬ cÊu l¸i. 21. Lß xo ph¶n x¹.
3. BÇu chøa dÇu cña b¬m. 12. Trôc vÝt. 22. Bi trô ph¶n x¹.
4. Líi läc. 13. Viªn bi. 23. Cung r¨ng rÎ qu¹t.
5. Van an toµn cña bÇu 14. §ai èc bi. 24. §ßn quay ®øng.
läc.
6. èng dÇu vÒ. 15. Vßng bi cÇu. 25. Stator cña b¬m.
7. Van chuyÓn. 16. Th©n van ph©n 26. Rotor cña b¬m.
phèi.
8. Van an toµn. 17. Van dÇu vÒ. 27. Khoang hót.
9. èng dÉn cao ¸p. 18. Van con trît. 28. Khoang ®Èy.
19. §ai èc ®iÒu chØnh. 29. Çnh b¬m.
2. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng:

Khi ®éng c¬ lµm viÖc, b¬m dÇu cung cÊp dÇu cã ¸p suÊt cao tíi van ph©n phèi
sau ®ã dÇu tõ van ph©n phèi vÒ thïng chøa qua ®êng dÇu håi. Van ph©n phèi cã
nhiÖm vô ®ãng më ®êng dÇu tíi khoang cña xylanh lùc tïy theo t×nh tr¹ng ho¹t
®éng cña hÖ thèng l¸i. Çc bi trô ph¶n x¹ vµ lß xo ph¶n x¹ ®Æt trong vá van cã xu
híng ®a van con trît vÒ vÞ trÝ trung gian vµ gi÷ yªn van con trît ë vÞ trÝ nµy.
Khi xe chuyÓn ®éng th¼ng, van con trît cña van ph©n phèi ë vÞ trÝ trung gian.
DÇu cao ¸p tõ b¬m tíi van ph©n phèi ®i vµo c¶ hai khoang cña xylanh råi theo
®êng dÇu håi vÒ b×nh chøa. Do dÇu trong hai khoang cã ¸p suÊt cao nh nhau
nªn piston ®îc gi÷ ®øng yªn, ®ång thêi çc va ®Ëp cña b¸nh xe ®îc gi÷ l¹i
phÇn lín ë c¬ cÊu l¸i nªn xe chuyÓn ®éng æn ®Þnh ngay c¶ khi mÆt ®êng kh«ng
b»ng ph¼ng. ë vÞ trÝ trung gian, b¬m dÇu lµm viÖc ë chÕ ®é kh«ng t¶i nªn bít tiªu
tèn c«ng suÊt cña ®éng c¬.
Khi quay vßng, ngêi l¸i quay vµnh tay l¸i lµm trôc vÝt quay, piston thanh r¨ng
dÞch chuyÓn tÞnh tiÕn ®Ó xoay b¸nh r¨ng xÎ qu¹t, ®ßn quay ®øng, lùc c¶n quay tõ
b¸nh xe t¹o ra lùc däc t¸c ®éng vµo trôc vÝt. Khi lùc däc nµy th¾ng søc c¨ng lß
xo ph¶n x¹ ®Æt gi÷a hai bi trô ph¶n x¹, trôc vÝt vµ van con trît cña van ph©n
phèi sÏ dÞch chuyÓn theo chiÒu trôc, van con trît rêi xa khái vÞ trÝ trung gian
®a dÇu cao ¸p vµo mét trong hai khoang cña xy lanh lùc, thc hiÖn trî lùc l¸i.
Khi xe quay vßng sang ph¶i, do trôc vÝt cã ren tr¸i nªn lùc däc ®Èy trôc vÝt, van
con trît dÞch chuyÓn sang ph¶i. Van con trît më ®êng dÇu cao ¸p tõ b¬m dÇu
vµo khoang bªn ph¶i piston, ®Èy piston dÞch chuyÓn sang tr¸i, dÇu tõ khoang bªn
tr¸i trë vÒ thïng chøa.
Khi quay vßng sang tr¸i, qu¸ tr×nh x¶y ra t¬ng tù. Van con trît cña van ph©n
phèi dÞch chuyÓn sang tr¸i, van con trît më ®êng dÇu cao ¸p tõ b¬m dÇu vµo
khoang bªn tr¸i piston ®Èy piston dÞch chuyÓn sang ph¶i, dÇu tõ khoang bªn ph¶i
trë vÒ thïng chøa.

Trong khi quay vßng, nÕu ngõng quay v«l¨ng, lùc c¶n quay kh«ng cßn, ¸p lùc
dÇu ®Èy bi ph¶n x¹ vµ lß xo ph¶n x¹, van con trît cña van ph©n phèi sÏ trë vÒ vÞ
trÝ trung gian. DÇu ®i vµo c¶ hai khoang xylanh gi÷ nguyªn piston ®Ó duy tr× gãc
xoay ®· cã cña hai b¸nh xe dÉn híng. Muèn quay vßng tiÕp hay trë vÒ tr¹ng
th¸i chuyÓn ®éng th¼ng ph¶i tiÕp tôc quay v«l¨ng. Nhê vÞ trÝ trung gian mµ hai
b¸nh xe dÉn híng kh«ng bÞ quay qu¸ ý muèn cña ngêi l¸i.
Trong trêng hîp b¸nh xe dÉn híng bÞ thñng, muèn cho «t« kh«ng quay vÒ
híng phÝa b¸nh xe bÞ thñng Êy th× ngêi l¸i ph¶i gi÷ nguyªn v« l¨ng ë vÞ trÝ ban
®Çu. Gi¶ sö, b¸nh xe tr¸i bÞ thñng, hai b¸nh xe sÏ nghiªng vÒ phÝa tr¸i t¹o ra lùc
®Èy piston, trôc vÝt, van con trît vµ van ph©n phèi sang ph¶i. Van ph©n phèi më
®êng dÇu cao ¸p vµo khoang bªn ph¶i cña piston ®Ó cho híng chuyÓn ®éng
cña xe ®îc duy tr×.
söa ch÷a bé trî lùc l¸i.
1. HiÖn tîng vµ nguyªn nh©n h háng:
TT Çc d¹ng h háng Nguyªn nh©n HËu qu¶
Vá hép l¸i bÞ nøt, - Lµm r¬i trong khi th¸o, - ¶nh hëng ho¹t ®éng
vì. l¾p. çc c¬ cÊu bªn trong hép
1 - KÑp chÆt qu¸ khi th¸o, l¸i.
l¾p. - L¸i nÆng vµ níc bªn
- Va tr¹m lùc m¹nh. ngoµi lät vµo.
- Lät dÇu.
B¹c dÉn híng bÞ - Lµm viÖc l©u ngµy. - Sù chuyÓn híng cña
mßn, cµo xíc. - Trong mì b«i tr¬n cã çc b¸nh xe kh«ng chÝnh
2 t¹p chÊt hoÆc kh«ng cã x¸c.
mì b«i tr¬n. - Khã l¸i.
- Th¸o l¾p kh«ng ®óng
kü thuËt.
Thanh r¨ng bÞ cong, - Lµm viÖc l©u ngµy. - Tay l¸i nÆng.
3 çc r¨ng bÞ mßn. - Va ch¹m gi÷a b¸nh - L¸i kh«ng chÝnh x¸c.
r¨ng trôc chÝnh. - Kh«ng l¸i ®îc.
Vßng bi trôc l¸i bÞ - Lµm viÖc l©u ngµy. - HÖ thèng lµm viÖc
4 mßn, d¬ láng. - ThiÕu mì b«i tr¬n. kh«ng æn ®Þnh.
- Tay l¸i bÞ rung khi xe
ch¹y.
BÒ mÆt lµm viÖc cña - Lµm viÖc l©u ngµy . - Tay l¸i nÆng.
5 xi lanh lùc, piston bÞ - Trong dÇu cã chøa t¹p - MÊt chÝnh x¸c cho
mßn, cµo xíc. chÊt hoÆc cÆn bÈn. ngêi ®iÒu khiÓn.
XÐc m¨ng, phít bao - Lµm viÖc l©u ngµy. - Trî lùc l¸i kÐm hiÖu
6 kÝn bÞ mßn. qu¶.
- Tay l¸i nÆng.
§Çu ®êng èng nèi - Khi l¾p vÆn qu¸ lùc. - Ch¶y dÇu, mÊt trî lùc
bÞ háng phÇn ren, - Th¸o, l¾p kh«ng ®óng l¸i.
7 èng dÉn dÇu bÞ mÐo, kü thuËt. - Tay l¸i nÆng.
thñng. - VËt liÖu chÕ t¹o kÐm
chÊt lîng.
Chôp cao su, ®Öm - Th¸o, l¾p kh«ng ®óng - Lät dÇu, ch¶y mì.
8 lµm kÝn, phít bÞ kü thuËt, lµm viÖc l©u - B¸m bôi, ch¶y níc tõ
r¸ch hoÆc biÕn ngµy ngoµi vµo.
cøng. - Dïng sai dÇu, mì.
Çc bu l«ng, ®ai èc - Lùc xiÕt qu¸ lín. - Kh«ng ®¶m b¶o cè ®Þnh
9 bÞ háng ren. ®îc çc mèi ghÐp víi
nhau.
B¹c tú, lß xo tú - Lµm viÖc l©u ngµy. - D¬ láng vµ ®iÒu chØnh
10 thanh r¨ng bÞ mßn, - Th¸o, l¾p kh«ng ®óng l¸i sÏ kh«ng chÝnh x¸c.
g·y. kü thuËt.
11 Çc ®êng dÉn dÇu - Trong dÇu cã cÆn bÈn. - MÊt trî lùc l¸i.
bÞ t¾c. - Tay l¸i nÆng.
2. KiÓm tra vµ söa ch÷a c¬ cÊu l¸i trî lùc kiÓu piston thanh r¨ng
(TOYOTA- COROLLA).
Dïng b»ng m¾t quan s¸t: §Öm bÞ r¸ch, phít, bäc cao su bÞ r¸ch, lß xo, çc ®êng
èng ren bÞ háng, vá hép bÞ r¹n nøt,mãp bÑp.
Dïng dông cô ®Ó ®o ®é mßn h¬n cña çc chi tiÕt.
+ Dïng ®ång hå so ®Ó kiÓm tra ®é cong cña thanh
r¨ng :
G¸ ®ång hå so lªn gi¸,®Æt thanh r¨ng lªn khèi ch÷
V cho ®Çu ®o cña ®ång hå tiÕp xóc víi r¨ng t¹i vÞ
trÝ gi÷a. Quan s¸t trÞ sè sau ®ã di chuyÓn ®ång hå H×nh 5-3
vÒ hai ®Çu cña thanh r¨ng vµ ®äc trÞ sè.
(H×nh 5-3)
§é dao ®éng cña kim ®ång hå lµ trÞ sè ®é cong cña thanh r¨ng.
NÕu ®é cong  0,3mm th× n¾n l¹i thanh r¨ng trªn m¸y Ðp thñy lùc.
NÕu ®é cong  0.3 mm th× kh«ng ph¶i söa ch÷a.
+ Dïng ®ång hå so ®o trong vµ pan me ®Ó ®o ®é mßn c«n vµ «van, khe hë cña
piston xilanh.

§o ®êng kÝnh trong cña xilanh t¹i vÞ trÝ çch ®Çu xi lanh 2030 mm t¹i vÞ trÝ
gi÷a xi lanh.
§é mßn c«n b»ng hiÖu hai ®êng kÝnh trªn cïng mét ®êng sinh.
§é «van b»ng hiÖu hai ®êng kÝnh vu«ng gãc trªn cïng mét mÆt ph¼ng.
§é c«n, «van cho phÐp : 0,0030,007 mm
NÕu trÞ sè ®o ®îc lín h¬n gi¸ trÞ cho phÐp ta doa l¹i xi lanh trªn m¸y chuyªn
dïng vµ thay piston míi, ph¶i tháa m·n khe hë gi÷a piston vµ xi lanh
0,025  0,075 mm.
Dïng pan me ®o ®êng kÝnh cña piston.
HiÖu hai ®êng kÝnh: DXL- DPT=D.
D: tiªu chuÈn 0,025  0,075 mm.
Trong ®ã : - DXL: §êng kÝnh cña xi lanh.
- DPT : §êng kÝnh cña pÝt t«ng.
- D : Khe hë gi÷a pÝt t«ng vµ xi lanh.
+ Dïng lùc kÕ ®Ó x¸c ®Þnh søc c¨ng cña lß xo tú. NÕu søc c¨ng gi¶m th× thay lß
xo míi.
+ KiÓm tra ®é kÝn cña piston vµ xi lanh. B»ng ph¬ng ph¸p ¸p suÊt:
- L¾p thiÕt bÞ chuyªn dïng vµo xi lanh. Sau ®ã hót hÕt kh«ng khÝ trong xi lanh ra,
¸p suÊt cßn l¹i lµ : 400 mmHg , ®Ó kho¶ng 30 phót.
Quan s¸t kim ®ång hå : NÕu ¸p suÊt bÞ tuét nhiÒu
ta cÇn kiÓm tra l¹i vßng lµm kÝn vµ phít ch¾n dÇu.
H×nh 5-4
+ KiÓm tra ng¨n kÐo
- Dïng pan me vµ ®ång hå so ®o trong ®Ó ®o khe
hë gi÷a ng¨n kÐo vµ vá.
HiÖu hai ®êng kÝnh trªn cho ta khe hë cña chóng. H×nh 5-4
Khe hë tiªu chuÈn  0,01 mm
NÕu khe hë > 0,01 mm ph¶i thay trôc chÝnh.
- æ bi ®Çu trôc bÞ háng ta sö lÝ nhiÖt, dïng trôc bËc vµ m¸y Ðp thñy lùc Ðp æ bi cò
ra vµ thay æ bi míi ®óng tiªu chuÈn.

- Phít ch¾n dÇu háng thay míi.
- Côm b¹c tú, lß xo tú mßn yÕu thay míi.
- Gèi ®ì b¹c háng ren thay gèi ®ì kh¸c.
- PhÇn vá van ph©n phèi bÞ nøt ta hµn ®¾p vµ gia c«ng l¹i.
- XÐc m¨ng ph©n phèi, xÐc m¨ng piston bÞ háng thay míi.
IV. b¶o dìng vµ söa ch÷a trî lùc l¸i.
- Çc bé trî lùc l¸i cña « t«.
- Xe «t« cã trî lùc l¸i.
2. quy tr×nh th¸o l¾p, söa ch÷a hép tay l¸i trî lùc thuû lùc (zil-130).
TT Tªn nguyªn c«ng Dông cô Yªu cÇu kü thuËt
I. ChuÈn bÞ.
1. ChuÈn bÞ n¬i lµm
Bè trÝ, s¾p xÕp khoa häc
viÖc.
2. Clª 12-14, 17-19-32-
38, tuýp 10, t.vÝt, k×m
nguéi,
ChuÈn bÞ dông cô: Phanh, má lÕt khay
®ùng, röa, pan me,
thíc cÆp, bóa, chæi
§ñ, ®óng quy ®Þnh
röa, chªm
3. ThiÕt bÞ: M¸y nÐn khÝ, ®Çu thæi
4. DÇu ®iªzen, b×a ®Öm,
giÎ lau, dÇu thñy lùc
VËt t:
(CN20), bé gio¨ng,
phít .
II. Th¸o, vÖ sinh chi
tiÕt
1. Th¸o trôc r¨ng rÎ Clª , tuýp 14, bóa Thao t¸c nhÑ nhµng, ®óng
qu¹t ®ång. thø tù. ®Ó trôc r¨ng rÎ qu¹t ë
vÞ trÝ gi÷a khi ®ãng ra.
Th¸o côm van ph©n Clª 32, má lÕt, clª,
thø tù. Ng©m côm van ph©n
phèi tuýp 14, bóa, chªm.
phèi vµo dÇu ®iªzen
3. Th¸o côm piston Bóa, chªm, t« vÝt Thao t¸c nhÑ nhµng, ®óng
®ai èc bi ®ãng thø tù.
4. Th¸o rêi çc chi tiÕt
Kh«ng lµm gÉy çc vßng
cña côm trôc vÝt, K×m chuyªn dïng
g¨ng.
®ai èc bi
4. DÇu ®iªzen, khay
VÖ sinh chi tiÕt röa, khÝ nÐn, giÎ lau, Röa s¹ch, lau kh«.
chæi röa
III. KiÓm tra, söa
ch÷a
1. KiÓm tra, söa ch÷a
trôc rÎ qu¹t, (vÞ trÝ
Pan me, thíc cÆp §é mßn ≤ 0,05mm
l¾p phít cña trôc rÎ
qu¹t)
2. Vá kh«ng nøt vì, mÆt xi lanh
KiÓm tra, söa ch÷a Trùc quan, thùc
kh«ng gê, xíc, lç ren kh«ng
vá hép tay l¸i, nghiÖm
háng, chên.
3. Khe hë trong ph¹m vi cho
KiÓm tra söa ch÷a
®ång hå so phÐp, kh«ng l¾p lÉn con trît
côm van ph©n phèi
víi vá van ph©n phèi.
4. KiÓm tra söa ch÷a §iÒu chØnh thay thÕ ®óng
trôc vÝt, ®ai èc nhãm bi phï hîp.
5. KiÓm tra söa ch÷a Vßng g¨ng nhá kh«ng ®îc
çc vßng g¨ng. gÉy çc ®Çu mãc.
IV. L¾p r¸p, ®iÒu
chØnh
1. L¾p r¸p (ngîc l¹i Má lÕt, clª 12-14, Thao t¸c nhÑ nhµng, ®óng
víi quy tr×nh th¸o) bóa, chªm, t« vÝt thø tù
2. §iÒu chØnh khe hë XiÕt chÆt vÝt ®iÒu chØnh råi
¨n khíp gi÷a cung T« vÝt, clª 17-19 níi ra 1/2-3/4 vßng. Kho¸
r¨ng vµ thanh r¨ng chÆt èc h·m l¹i lµ ®îc.
V. Thö hép tay l¸i:
Dung clª quay thö Khi quay ph¶i nhÑ nhµng.
Clª 17-19 §Õn tËn cïng hai phÝa cã sù
vÒ tËn cïng hai
®µn håi, tr¶ l¹i.
phÝa
VI. VÖ sinh c«ng
Dông cô vÖ sinh S¹ch sÏ, gän gµng
nghiÖp
3. B¶o dìng:

trang thiÕt bÞ.
- Th¸o rêi çc côm : b¬m trî lùc, xi lanh lùc, c¬ cÊu l¸i
3.3. B¶o dìng:
Néi dung çc c«ng viÖc b¶o dìng bao gåm:
Dïng chæi ®¸nh gØ, ®¸nh s¹ch toµn bé bÒ mÆt cña vá trî lùc l¸i. NÕu vá trî lùc
l¸i dÝnh nhiÒu bïn, ®Êt cã thÓ röa s¹ch b»ng níc cao ¸p hoÆc dung m«i chuyªn
dông, sau ®ã lau kh« vµ ®¸nh s¹ch s¬n cò.
SÊy kh« vá trî lùc l¸i ®Õn nhiÖt ®é ≥ 60C, s¬n chèng gØ lÇn 1, sau ®ã l¹i sÊy vµ
cø lµm nh thÕ ba lÇn råi chuyÓn sang s¬n ®en toµn bé vá trî lùc l¸i.
Tra dÇu mì vµo nh÷ng n¬i quy ®Þnh vµ ®iÒu chØnh l¹i toµn bé hÖ thèng l¸i.
4. KiÓm tra, söa ch÷a çc chi tiÕt cña hÖ thèng l¸i:
4.1. KiÓm tra söa ch÷a c¬ cÊu l¸i:

réng, l¾p vßng bi ph¶i xÝt trît. NÕu kh«ng ®¶m b¶o çc yªu cÇu trªn th× thay thÕ
vá míi.
h¹n cho phÐp. NÕu kh«ng cã thÓ hµn ®¾p råi gia c«ng l¹i trªn m¸y tiÖn.
4.2. KiÓm tra söa ch÷a xi lanh lùc.
- KiÓm tra sù mßn réng cña xi lanh, piston b»ng thíc cÆp, pan me. NÕu mßn
4.3. KiÓm tra söa ch÷a van ph©n phèi .
4.4. KiÓm tra, söa ch÷a b¬m trî lùc.
- Vá b¬m trî lùc nÕu nøt vì th× thay vá b¬m míi, nÕu háng ren th× ta r« l¹i ren.
B×nh dÇu nøt, mÐo cã thÓ hµn, n¾n l¹i.
- R« to, stato, çnh g¹t nÕu mßn qu¸ tiªu chuÈn th× thay míi. Chó ý ph¶i thay
®ång bé c¶ r« t« vµ çnh g¹t.
- Lß xo çc van gi¶m ®µn tÝnh, nøt, gÉy ph¶i thay thÕ lß xo míi.
4.5. §iÒu chØnh hÖ thèng l¸i.
ngang bao giê ®¹t kÝch thíc lµ ®îc. Xe con ®é chôm lµ : 1.5 – 3 mm.

Xe t¶i 5 – 8 mm.
5. Yªu cÇu kü thuËt sau söa ch÷a.
-Tay l¸i ho¹t ®éng nhÑ nhµng, linh ho¹t. lùc ®¸nh tay l¸i n»m trong ph¹m vi cho
phÐp.
-Khi lµm viÖc, hÖ thèng kh«ng ph¸t sinh tiÕng kªu, kh«ng ch¶y dÇu.
-B¸n kÝnh quay vßng hai bªn ph¶i b»ng nhau, ®¶m b¶o tÝnh tuú ®éng cña xe.

MôC LôC
Néi dung Trang
Bµi 1
hÖ thèng l¸i « t« 1
Bµi 2
söa ch÷a vµ b¶o dìng c¬ cÊu l¸i 17
Bµi 3
söa ch÷a vµ b¶o dìng dÉn ®éng l¸i 30
Bµi 4
söa ch÷a vµ b¶o dìng cÇu dÉn híng 46
Bµi 5
söa ch÷a vµ b¶o dìng trî lùc l¸i. 52

Bài Giảng Hệ Thống Lái ô Tô

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bài Giảng Hệ Thống Lái ô Tô

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Tr­êng trung cÊp nghÒ sè 20 – BQP Tæ bé m«n CN « t«

M· bµi Tªn bµi Thêi gian

Môc Tiªu bµi häc:

I. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i hÖ thèng l¸i.

M§ B¶o d­ìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 1

II. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña hÖ thèng l¸i

H×nh 1-1. S¬ ®å hÖ thèng l¸i.

1. Vµnh l¸i. 4. §ßn quay dÉn ®éng. 7. §ßn bªn.

M§ B¶o d­ìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 2

§¶m b¶o tû sè truyÒn hîp lý.

H×nh 1-2. C¬ cÊu l¸i trôc vÝt - con l¨n.

M§ B¶o d­ìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 3

H×nh 1-4. C¬ cÊu l¸i b¸nh r¨ng - thanh r¨ng

M§ B¶o d­ìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 4

M§ B¶o d­ìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 5

H×nh 1-6. Quan hÖ h×nh häc Arkerman

M§ B¶o d­ìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 6

H×nh 1-7. C¬ cÊu 4 kh©u cã dÇm cÇu liÒn.

M§ B¶o d­ìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 7

H×nh 1-9. DÉn ®éng l¸i cña c¬ cÊu l¸i xe V«nga.

H×nh 1-10. DÉn ®éng c¬ cÊu l¸i xe Gat 53.

M§ B¶o d­ìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 8

H×nh 1-11. §ßn dÉn ®éng

H×nh 1-12. Khíp cÇu

M§ B¶o d­ìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 9

H×nh 1-13. Trôc l¸i vµ vµnh tay l¸i.

M§ B¶o d­ìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 10

H×nh 1-14. Gãc do·ng cña b¸nh xe dÉn h­íng

M§ B¶o d­ìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 11

H×nh 1-15. §é chôm b¸nh xe dÉn h­íng

M§ B¶o d­ìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 12

H×nh 1-16. Gãc nghiªng ngang cña chèt chuyÓn h­íng

H×nh 1-17. Gãc nghiªng däc cña chèt chuyÓn h­íng

M§ B¶o d­ìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 13

M§ B¶o d­ìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 14

M§ B¶o d­ìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 15

M§ B¶o d­ìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 16

m· bµi Tªn bµi Thêi gian

Môc tiªu bµi häc

M§ B¶o d­ìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 17

H×nh 2-1. C¬ cÊu l¸i trôc vÝt - con l¨n.

M§ B¶o d­ìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 18

H×nh 2-2. C¬ cÊu l¸i b¸nh r¨ng - thanh r¨ng

M§ B¶o d­ìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 19

M§ B¶o d­ìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 20

III. hiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng vµ ph­¬ng ph¸p

Sè H­ háng Nguyªn nh©n Hậu qu¶

M§ B¶o d­ìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 22

IV. b¶o d­ìng vµ söa ch÷a c¬ cÊu l¸i.

M§ B¶o d­ìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 23

TT Ngyªn c«ng H×nh vÏ Dông Chó ý

Th¸o thanh ngang V¹ch

Th¸o bäc cao su Tuèc n¬ Kh«ng

Th¸o phít ch¾n bôi. Tay

M§ B¶o d­ìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 24

Th¸o ®ai èc khãa. Clª

Th¸o ®ai èc ®iÒu Clª Tr¸nh

M§ B¶o d­ìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 25

Th¸o gèi ®ì b¹c Trôc

Th¸o vßng ch¾n dÇu Trôc

2.1. Th¸o hÖ thèng l¸i.

M§ B¶o d­ìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 26

M§ B¶o d­ìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 27

TT Tªn nguyªn c«ng Dông cô Yªu cÇu kü thuËt

Trêng trung cÊp nghÒ sè 20 – BQP Tæ bé m«n CN « t«

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 1

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 2

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 3

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 4

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 5

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 6

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 7

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 8

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 9

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 10

H×nh 1-14. Gãc do·ng cña b¸nh xe dÉn híng

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 11

H×nh 1-15. §é chôm b¸nh xe dÉn híng

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 12

H×nh 1-16. Gãc nghiªng ngang cña chèt chuyÓn híng

H×nh 1-17. Gãc nghiªng däc cña chèt chuyÓn híng

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 13

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 14

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 15

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 16

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 17

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 18

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 19

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 20

III. hiÖn tîng, nguyªn nh©n h háng vµ ph¬ng ph¸p

Sè H háng Nguyªn nh©n Hậu qu¶

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 22

IV. b¶o dìng vµ söa ch÷a c¬ cÊu l¸i.

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 23

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 24

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 25

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 26

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 27

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 29

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 30

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 31

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 32

III. hiÖn tîng, nguyªn nh©n h háng vµ ph¬ng

Sè H háng Nguyªn nh©n Hëu qu¶

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 35

2. Ph¬ng ph¸p kiÓm tra vµ b¶o

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 36

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 37

KiÓm tra vßng bi b¸nh xe tríc :

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 39

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 41

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 42

I. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i cÇu dÉn híng.

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 45

H×nh 4-1 : DÇm cÇu dÉn híng bÞ ®éng.

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 47

H×nh 4-2 : DÇm cÇu dÉn híng chñ ®éng.

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 48

STT H háng Nguyªn nh©n T¸c h¹i

2. Ph¬ng ph¸p kiÓm tra vµ b¶o dìng, söa ch÷a:

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 49

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 51

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 52

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 53

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 55

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 57

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 58

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 60

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 61

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 62

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 63

M§ B¶o dìng söa ch÷a hÖ thèng l¸i 64