MODEL HAVA ARAÇLARI 2

Yılmaz Kömürcü

Bahçeşehir Koleji Nakkaştepe 50. Yıl Kampüsü 2023-2024

Model Uçak
Model Uçak

Model uçak, uçakların belirli ölçeklerde küçültülerek

oluşturulmuş uçma yeteneğine sahip olan kopyalarıdır. Model
uçaklar kontrol şekillerine göre “Radyo Kumanda Kontrollü” ve
“Serbest Uçuş” modelleri olarak sınıflandırılırlar.
Model Uçak

Serbest Uçuş
Bu yöntemde model uçağın ayarları yerde yapılır. Model
havada iken hiçbir şekilde kumanda verilmeden uçak tek
başına uçmaktadır. Bu şekilde uçurulan modeller motorlu ya
da motorsuz olabilmektedir. Uçağın ayarları yapıldıktan sonra
el ile veya bir fırlatma düzeneği ile havaya fırlatılır. Daha
sonra yapılan ayarlara göre uçak kendi kendine uçtuktan
sonra iniş gerçekleştirir.
Model Uçak

Radyo Kontrol
Model uçakların uçurulmasında kullanılan en yaygın yöntem
Radyo Kumanda Kontrolüdür. Bu yöntemde uçağın içine
yerleştirilmiş alıcı ile modelcinin elindeki kumanda, radyo
frekansları ile haberleşir. Radyo kumandadaki butonlar ve
joystickler kullanılarak model uçağa komutlar radyo sinyalleri
ile gönderilir. Model uçağın içindeki alıcı bu gönderilen radyo
sinyallerini alıp işleyerek uçağın kontrol yüzeyini hareket
ettirecek komutları oluşturur. Bu komutlar kontrol yüzeylerine
bağlı olan servo motorları çalıştırır ve bu uçağın verilen
komuta göre kontrol edilmesini sağlar.
Model Uçak

Eğitimler
Belirli ve çeşitli standartlara sahip olan model uçakların
yapımı ve uçurulabilmesi için gerekli eğitimin alınması ve belli
bir bilgi birikimine sahip olunması gerekmektedir. Bu eğitimler
THK(Türk Hava Kurumu) başta olmak üzere çeşitli havacılık
ve model uçak kulüpleri tarafından verilmektedir. Model uçak
hobisine başlamak isteyenlerin kendilerini ve uçuş yaptıkları
alanda bulunan diğer insanlara zarar vermemeleri için bu
kurum ve kuruluşlardan eğitim almaları tavsiye edilmektedir.
Model Uçak

Kurallar ve Uçuş İzinleri

İHA’lar ve model uçaklar için gerekli izinler SHGM (Sivil
Havacılık Genel Müdürlüğü) tarafından sağlanmaktadır. Uçuş
izni alınmadan veya kurallara uyulmadan uçuş yapılması
halinde çeşitli cezalar uygulanabilmektedir.
Model Uçak

Pilot Lisansı
Belirli standartlardaki İHA’ları uçurmak için pilot lisansı
gereklidir. Pilot lisansı SHGM’nin sitesinden edinilebilmektedir.
Lisanssız şekilde uçuş yapmak ceza ile
sonuçlandırılabilmektedir.
Uçuşta Güvenlik
Uçuşta Güvenlik

Uçuşta Güvenlik
Model hava araçları ile uçuş yapılmadan önce, uçuş sırasında
ve uçuş sonrasında bazı kontrollerin yapılması gerekmektedir.
Bu kontroller, “Checklist” adı verilen bir liste ile
sağlanmaktadır. Bu listenin içerisinde uçuştan önce, sırasında
ve sonrasında yapılması gereken işlemler, gerekli kontroller
ve prosedürler belirtilmektedir.

Checklist’te yer alan kurallara uyulmadan uçuş yapıldığında

uçakta meydana gelebilecek sorunlardan ötürü uçak düşebilir,
yaralanmalar meydana gelebilir.
Uçuşta Güvenlik

Uçuş Öncesi Checklist / Pre-Flight Checklist

Model hava araçları ile uçuş yapılmadan önce Pre-Flight
Checklist’te yer alan maddelere göre uçağın uçuşa hazır olup
olmadığı kontrol edilmelidir. Bu checklist’te yer alan maddelerden
bazıları:

Kanat ve kuyruk bağlantıları sağlam mı?

Kontrol yüzeylerinin konumları doğru mu?

Haberleşme sistemleri sorunsuz çalışıyor mu?

Ağırlık merkezi doğru yerde mi?

Motor yönü doğru mu?

Uçuşta Güvenlik

Uçuş Hazırlığında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Model hava aracına güç verildikten sonra pervanenin dönme
ekseni etrafına yaklaşılmamalıdır. Uçağın gideceği yöne doğru
ön tarafında bulunulmamalıdır, arkasında durularak gerekli
ayarlamalar yapılmalıdır.

Servo motorlar üzerinde güç mevcutken kontrol yüzeyleri el ile

oynatılmamalıdır, gerekli ayarlamalar elektronik düzenlemeler ile
yapılmalıdır. Aksi takdirde aşırı yüklemeden dolayı servo
motorlar zarar görebilmekte ve uçuş sırasında kontrol yüzeyleri
istendiği şekilde kontrol edilemediğinden dolayı tehlike
oluşturmaktadır.
Uçuşta Güvenlik

Uçuş Sırasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Pilot haricinde diğer sorumlular ve izleyiciler uçuşu pistin
olabildiğince uzağından ve pilotu rahatsız etmeyecek şekilde
izlemelidirler. Eğer uçuş sırasında aviyonik veya yazılım testi
yapılıyorsa bu ekiplerden birkaç kişi pilotu bilgilendirmek
amacıyla pilotun yanında bulunabilir.

Hiçbir pilot, kontrolcü veya izleyici pist hizasına geçmemelidir.

Piste paralel olacak şekilde uçuş izlenmelidir.

Herhangi bir sorunla karşılaşıldığında neler yapılması gerektiği

önceden belirlenmiş olmalıdır. Örneğin uçak pilotun istediği gibi
kontrol edilemediğinde gerekli iniş prosedürleri uygulanarak en
güvenlikli şekilde uçak yere indirilmelidir. Veya uçak düştüğünde
yangın tüpü ile uçağın düştüğü alana gidilmeli ve müdahale
edilmelidir.
Uçuşta Güvenlik

Uçuş Sonrası Checklist / Post-Flight Checklist

Model hava araçları ile uçuş yapıldıktan sonra uçak
incelenmelidir, uçuş veya iniş sırasında herhangi bir parçasının
hasar alıp almadığı kontrol edilmeli ve bir sonraki uçuşa hazır
olup olmadığı değerlendirilmelidir. Eğer hasar varsa sonraki
uçuşa kadar tamir edilmelidir. Bu checklist’te yer alan
maddelerden bazıları:

Güç kesildi mi?

Kanat ve kuyruk bağlantıları sağlam mı?

Kontrol yüzeylerinin konumları ve kontrolleri doğru mu?

Uçakta görünür hasar var mı?

İniş takımı bağlantıları sağlam mı?

 İş Sağlığı ve
Güvenliği
Kullanılan Araç ve Gereçlerde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Model Uçaklarda İş Sağlığı ve Güvenliği

Önce İş Güvenliği
Önce iş güvenliği!
Model Uçaklarda İş Sağlığı ve Güvenliği

Maket Bıçağı
Maket bıçağı kullanılırken kesilen yüzeye dik tutulmalıdır, bıçak
çok fazla açılmamalıdır. Aksi halde bıçak kırılıp fırlayabilir.

Maket bıçağı başka bir kişiye verilirken kapalı halde

bulunmalıdır. Bıçak dışarıdayken insanlara doğrultulmamalıdır.
Model Uçaklarda İş Sağlığı ve Güvenliği

Tornavida ve Alyan
Tornavida ve alyanlar sivri olabildikleri için insanlara zarar
verebilirler. Kullanırken herhangi bir yere saplanmamasına dikkat
edilmelidir, insanlara doğrultulmamalıdır.
Model Uçaklarda İş Sağlığı ve Güvenliği

Silikon Tabancası
Silikon tabancasının ucu ve silikon oldukça sıcak olduğundan
dolayı elimizi yakabilir. Sıcak olan bölgelere dokunulmamalıdır.
Silikon sıkılıp yapıştırıldıktan sonra kuruması beklenilmelidir.
Kullanıldıktan sonra fişi çıkarılmalıdır veya kapalı konuma
getirilmelidir.
Model Uçaklarda İş Sağlığı ve Güvenliği

Vida / Cıvata / Somun vb.

Sivri ve küçük olduklarından dolayı yere düştüğünde alınmalıdır,
aksi halde ayağımıza batabilmektedir. Ortalıkta bırakılmamalıdır.
Model Uçaklarda İş Sağlığı ve Güvenliği

Metal Tel ve Çubuklar

Vidalar ile aynı şekilde ince olduklarından dolayı herhangi bir
yere saplanmamasına dikkat edilmelidir.
Model Uçaklarda İş Sağlığı ve Güvenliği

Kalın Yapıştırıcı ve Aktivatör

Model Uçaklarda İş Sağlığı ve Güvenliği

Japon Yapıştırıcısı / 502

Model Uçaklarda İş Sağlığı ve Güvenliği

Bant
Model Uçaklarda İş Sağlığı ve Güvenliği

Zımpara ve Eye
Model Havacılık
Malzemeleri
Model Havacılık Terimleri

Menteşe
Kontrol yüzeyi - kanat bağlantılarında kullanılır
Model Havacılık Terimleri

Yeke
Kontrol yüzeylerine bağlanır, üzerindeki deliklerden ayarlanabilir
Model Havacılık Terimleri

Pushrod
Kontrol yüzeyi yekesi - Servo motor arasındaki bağlantıyı sağlar
Model Havacılık Terimleri

Stoper / Easylink
Pushrod uzunluğunun yerinde durmasını ve ayarlanmasını
sağlayarak kontrol yüzeyi trimleri yapılabilir
Model Havacılık Terimleri

Kablolar / Dönüştürücüler
Aviyonik bileşenler arasındaki bağlantılarda kullanılır
Model Havacılık Terimleri

Pervane Bağlantı Parçaları

Pervanenin motordan bağımsız dönüp yetersiz itki sağlamasını
ve pervanenin fırlamasını engellemek amacıyla pervane bağlantı
parçaları kullanılır
Ek Bilgi - Stall

Stall / Akım Ayrılması

Uçuş halindeki bir uçağın kanatlarında elde edilen taşıma(lift)
kuvvetinin, uçağın ağırlığını taşıyamayacak kadar azalmasına
stall denir. Stall, kanadın hücum açısı belirli bir değerin üzerine
çıktığında ortaya çıkar. Bu açı, “kritik hücum açısı” olarak bilinir
ve genelde yaklaşık 15 derecedir.

Stall hızı ise, kritik hücum açısının altındayken uçağın

uçabileceği, yani taşıma kuvvetinin ağırlığa eşit olacağı minimum
hız değerini ifade etmektedir.