AHMET KEREM SAFAK

10 E
211
AGNOSTİZİM NEDİR DİN KÜLTÜRÜ
PROJESİ
Agnostik Ne Demek?
Bilinemezcilik'' olarak tanımlanan bu akımı savunan kişilere ''agnostik'' denir. Agnostik kavramını ilk
kullanan kişi İngiliz biyolog Thomas Henry Huxley olmuştur. Aynı zamanda Darwin'in Evrim kuramını
savunan Henry Huxley, kaleme aldığı birçok eserde, doğada evrimin olduğunu, buna karşın Tanrının
varlığının kesin olarak bilinemeyeceğini ifade etmiştir.

Agnostik sözcüğü Yunanca ''An'' ve ''gnostik'' kelimelerinin birleşmesiyle türetilmiştir. ''Bilgisi

bulunmayan'', ''Bilmeyen'' manasına gelir.

Agnostisizm Nedir ?

Agnostisizm temelinde ''belirsizlik ilkesi'' olan bir disiplindir. Bu ilkeye göre insanın
gerçek bilgiye ulaşması mümkün değildir. Duyu organları tarafından algılanan birçok şey
illüzyon gerçek sanılabilir. Ya da tam tersi birçok göz yanılgısı, gerçek olarak kabul
edilebilir. Bu nedenle ''Tanrı var mı?'' ya da ''Evrenden önce ne vardı?'' gibi sorulara cevap
verilemez.

Bilinen tanımların birincisi, Tanrı'nın ve ruhani, metafizik ve doğaüstü bir varlığın veya
varlıkların bilimsel olarak hiçbir zaman kanıtlanamayacağını ve gözlemlenemedikleri için
hiçbir zaman bilinemeyeceğini savunan bir görüştür. şeklindeyken ikincisi, İnsan aklının,
Tanrı'nın var olduğu inancını veya Tanrı'nın olmadığı inancını haklı çıkarmak için yeterli
rasyonel gerekçeler sağlayamadığının öğretisidir. ve üçüncüsü, maddesel fenomenlerin
ötesinde herhangi bir varlığın veya 'varoluşsal ilk neden'in hiçbir zaman bilinemeyeceği
ve bu nedenle de bilinemeyecek şeyin de üzerine yoğunluk vermenin gereksiz olduğunun
doktrini veya öğretisidir şeklindedir.
Belirsizlik ilkesi Kuantum fiziğine dayanır. Zamanı, maddeyi ya da enerjiyi tam olarak
ölçmek mümkün değildir. Çünkü zaman ve enerji gibi kavramlar bulundukları konuma ve
algılayan kişiyle arasındaki mesafeye göre değişebilir. Agnostiklere göre fiziğin bile
yetersiz olduğu bir alanda metafizik bilgilerin sağlaması yapılamaz. Bu nedenle soyut
kavramların ve varlıkların tamamı ''bilinemez'' olarak tanımlanır.

Söz konusu akım ateizm ve deizmden farklıdır. Örneğin ateistlere göre evrenin özü
maddeden oluşur ve Tanrı kesinlikle yoktur. Evren Big Bang ile oluşmuştur ve madde
ezelidir. Oysa agnostikler Tanrının var olup olmadığının kesin olarak bilinemeyeceğini
savunur. Deizm ise bir yaratıcının varlığını kabul edip tüm semavi ve çok tanrılı dinleri
reddeder. Deistlere göre yaratıcı hiç peygamber ve kitap göndermemiştir. Tanrı, insana
akıl ve vicdan, yani doğru ile yanlışı ayırt etme kudreti vermiştir. Agnostisizmde ise dinler
de Tanrı kavramı gibi doğrulanamaz ya da yalanlanamaz. Çünkü dinlerin nasıl oluştuğuna
dair deney ve gözlem yapmak mümkün değildir.

Agnostisizm Akımının Kurucusu ve Temsilcileri

Thomas Henry Huxley

Bertrand Russell

Ludwig Wittgenstein

Felsefede Agnostisizm (Bilinemezcilik) Akımı Özellikleri

Felsefede agnostisizm akımının öncülerinden biri Rene Descartes'tir. Fransız filozof ''Düşünüyorum
öyleyse varım'' saptamasında olduğu gibi insan bilincinin, sadece kendisini algılayabileceğini öne
sürmüştür. Bilincin an be an algıladığı dışsal gerçeklikler ise gerçek ya da göz yanılgısı olabilir. Bertrand
Russell ise ''düşünüyorum öyleyse varım'' saptamasına da karşı çıkar. Onun felsefesinde ''kendi
kendisini algılayan bilinç'' güvenilir bir kaynak değildir. Ünlü düşünür ''Felsefe Sorunları'' adlı kitabında
''bir şey algılanıyor'' cümlesini kurar. Buna göre bilincin kendi kendini algılaması bile şüphelidir. Bu
nedenle ''ben'' öznesi yerine ''bir şey'' ifadesi kullanılmalıdır.

Albert Einstein'ın ''Görelilik Teorisi'' agnostisizm felsefesinin gelişmesinde etkili olmuştur. Evrendeki
zaman-madde ilişkisine yepyeni bir boyut katan Genel Görelilik Kuramına göre,, maddenin ağırlığı ve
zamanın geçiş hızı, evrendeki konuma göre değişebilir. Bu farklılık, izafiyet teorisini doğrular
niteliktedir.

Alman filozof ve matematik Gottfried Leibniz ise agnostisizm ve ateizme karşı çıkmış ve ''Neden hiçbir
şey yok da bir şey var?'' sorusunu yöneltmiştir. Filozof, evrendeki düzen ve uyumu işaret ederek,
bunların tesadüfen oluşamayacağını, her şeyin insan iradesinin çok daha üstünde olan bir irade
tarafından yaratıldığını öne sürmüştür.

Agnostisizm ne zaman çıktı

Kökeni eski Yunandaki sofistlerden Protogoras'a kadar uzandığı iddia edilen Agnostisizm,
resmi olarak ilk defa 1869 yılının sonlarına doğru ünlü biyolog Thomas Henry Huxley
tarafından ortaya atılmıştır. “Bilinmezcilik” olarak da tanımlanmaktadır. Agnostik sözcüğü,
“özde bilgisi olmayan” anlamına gelir.

Felsefi bir ekol olarak Agnostisizm’in kayıtlara geçmesi, 19. yüzyılın ikinci yarısına denk

gelir. Batı felsefesindeki başlıca temsilcileri; Herbert Spencer, William Hamilton ve Leslie

Stephen’dir. Agnostisizm “Tanrı’nın varlığının” bilinemez olduğunu savunur. Dinlerin

Tanrı’dan gelmediğini söyler ve dinlerin Tanrısı’nı da reddederek başka bir Tanrı’nın, bir

yaratıcının var olup olmadığının hiçbir zaman bilinemeyeceğini savunur. Bu bakımdan

Agnostisizm kendini, “kesinlikle Tanrı vardır” diyen Teizmden den de “kesinlikle Tanrı

yoktur” diyen Ateizmden de ayrı tutar. Doğu felsefesinde de Agnostisizm’in etkisi

bulunmaktadır. 11. yüzyılda yaşamış olan İranlı şair Ömer Hayyam’ın şiirlerinde

Agnostisizm’in etkileri görülmektedir.

KAYNAKÇA
https://www.tarihiolaylar.com/tarihi-olaylar/agnostisizm-109#:~:text=K%C3%B6keni
%20eski%20Yunandaki%20sofistlerden%20Protogoras,%C3%B6zde%20bilgisi
%20olmayan%E2%80%9D%20anlam%C4%B1na%20gelir.

https://islamansiklopedisi.org.tr/

https://www.hurriyet.com.tr/egitim/agnostisizm-nedir-agnostik-ne-demek-felsefede-
agnostisizm-bilinemezcilik-akimi-ozellikleri-kurucusu-ve-temsilcileri-41652681

https://tr.wikipedia.org/wiki/Agnostisizm#:~:text=Agnostisizmin%20tan%C4%B1m
%C4%B1,-Agnostisizm%2C%20ateizm%20ile&text=Ateizm%2C%20tanr%C4%B1n
%C4%B1n%20var%20olmad%C4%B1%C4%9F%C4%B1n%C4%B1%20veya,b
%C3%BCt%C3%BCn%20dinsiz%20felsefelerle%20ayn%C4%B1%20kategoridedir.

Ödevin seçilme nedeni:

Agnostizimi az çok bilidiğim için daha iyi bir iş çıkarabiliceğimiz düşündüm.

Ödev hazırlığı sürecinde yaşadıklarınız:

Bilgileirmden ve internetten yararlandım.

Ödevin kişisel gelişiminize ve bakış açınıza katkısı:

Zaten biliyodum ama yinede bilmediğim bikça ufak detay öğrendim.

Gözlem, inceleme ya da kişilerle kurduğunuz empati ve yaşadığınız duygular.:

Agnostiklerin neden bu görüşte olduğunu hissettim.