ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

Α΄ ΤΑΞΗ ΕΠΑΛ
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ Η ΦΥΣΗ
Α. Μη λογοτεχνικό κείμενο
Το όραμα της αειφορίας
Το κείμενο του Δημήτρη Θ. Καλαΐτζίδη δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο
http://www.aeiforum.eu/index.php/el/taftotita/to-orama-tis-aeiforias (διασκευή).

Κανείς άνθρωπος στον κόσμο μας δεν αμφιβάλει πλέον: Η Γη δεν είναι πια
όπως ήταν παλιότερα. Το κλίμα του πλανήτη αλλάζει με ταχύτατο ρυθμό
προκαλώντας ασύλληπτες περιβαλλοντικές και ανθρωπιστικές καταστροφές
(κλιματική αλλαγή).
Το κυρίαρχο μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης, η ασύδοτη οικονομία της
ελεύθερης αγοράς και η επικράτηση του χρηματιστικού κεφαλαίου σε συνδυασμό με
την οικονομική παγκοσμιοποίηση, έχουν φέρει και συνεχίζουν να φέρνουν βελτίωση
της ποιότητας ζωής μιας μειοψηφίας και ταυτόχρονα, δραματική υποβάθμιση της
ζωής της μεγάλης πλειοψηφίας των ανθρώπων.
Οι αλλαγές που έχουν προκληθεί στη Γη εξ αιτίας του κυρίαρχου μοντέλου
παραγωγής-κατανάλωσης έχουν προκαλέσει σημαντική ζημιά στα οικοσυστήματα
και στα λεγόμενα «συστήματα υποστήριξης της ζωής». Χιλιάδες μαρτυρίες στις
καθημερινές ειδήσεις αποκαλύπτουν ότι αν συνεχιστεί αυτό το μοντέλο
καταλήστευσης και καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος του πλανήτη, η
επιβίωση του ανθρώπινου είδους βρίσκεται σε κίνδυνο.
Η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη προκάλεσε και αναμένεται να
προκαλέσει μέσα στις επόμενες δεκαετίες πολύ σημαντικά προβλήματα όπως λιώσιμο
των πάγων, ακραία καιρικά φαινόμενα, εξαφάνιση ειδών της χλωρίδας και της
πανίδας, ραγδαία μείωση της βιοποικιλότητας, μεγάλη αύξηση των περιβαλλοντικών
προσφύγων, οξίνιση των ωκεανών1, λέπτυνση της στιβάδας του όζοντος, αποψίλωση
των τροπικών δασών (αποθηκών γενετικού πλούτου), εμφάνιση νέων και
χειροτέρευση κλιματικών ασθενειών, μεγάλη και παρατεταμένη οικονομική κρίση
κ.ά.
Η παγκόσμια κοινότητα βρίσκεται μπροστά σε τεράστια διλήμματα τα οποία
αφορούν τις κυρίαρχες κοινωνικές και ατομικές αξίες του σύγχρονου ανθρώπου, την
κατανομή του πλούτου και της συνακόλουθης πολιτικής ισχύος, την πλήρη
αποδυνάμωση της συντριπτικής πλειοψηφίας των κρατών-υπερδομών και την
κυριαρχία του χρηματιστικού κεφαλαίου («αγορές») πάνω στην παραγωγή. Η ίδια η
έννοια «πρόοδος» συνδέθηκε άμεσα με ψηλά επίπεδα της κατανάλωσης και με το
μέγεθος της ατομικής ιδιοκτησίας. Μεγάλη κατανάλωση αγαθών, δηλαδή «κοινωνική
καταξίωση», σημαίνει ουσιαστικά μεγάλη κατανάλωση ενέργειας, άρα χειροτέρευση
του φαινομένου του θερμοκηπίου. Η τεράστια δίψα της βιομηχανίας για πετρέλαιο
οδηγεί σε περιφερειακές συγκρούσεις και πολέμους, έχει θέσει σε κίνδυνο την
Αρκτική και ίσως λίγο αργότερα την Ανταρκτική, ενώ οι αγωγοί πετρελαίου και

1η μείωση της τιμής του pH του θαλασσινού νερού με καταστροφικές συνέπειες για τους
οργανισμούς
φυσικού αερίου διατρέχουν δεκάδες χιλιάδες χιλιόμετρα στη στεριά και στη
θάλασσα.
Η έννοια της αειφορίας που εμφανίζεται κατά τη δεκαετία του 1990, εστιάζει
στις σχέσεις αλληλεπίδρασης ανάμεσα στον άνθρωπο, στην κοινωνία και τη φύση.
Εμπεριέχει δηλαδή το περιβάλλον αλλά ταυτόχρονα δηλώνει τη σχέση του με
ζητήματα που σχετίζονται με την κοινωνία, την οικονομία και την ανάπτυξη. Ο πιο
γνωστός ορισμός της παραμένει εκείνος της Επιτροπής Brundtland για «Το Κοινό μας
Μέλλον» (1987): Η αειφόρος ανάπτυξη είναι η ανάπτυξη που ικανοποιεί τις ανάγκες
του παρόντος χωρίς να διακυβεύεται η ικανότητα των μελλοντικών γενεών να
ικανοποιήσουν τις δικές τους ανάγκες.
Δραστηριότητες λογοτεχνικού κειμένου
Α1. Να καταγράψετε σε ένα κείμενο 80-100 λέξεων τις αρνητικές συνέπειες
που προκύπτουν τόσο από το κυρίαρχο μοντέλο παραγωγής-κατανάλωσης όσο και
από την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη.
Α2α). Να δηλώσετε άλλες συνώνυμες για τις παρακάτω υπογραμμισμένες
λέξεις του κειμένου: βελτίωση, αποκαλύπτουν, σημαντικά, εστάζει, εμπεριέχει.
β). Να καταγράψετε ποιο ρηματικό πρόσωπο χρησιμοποιεί ο συγγραφέας του
κειμένου. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας λαμβάνοντας υπόψη και το είδος του
κειμένου.
Α3. (μονάδες 25)

Η εφημερίδα του σχολείου σου κάνει αφιέρωμα στην αειφορία. Συμμετέχεις με ένα
άρθρο σου, έκτασης 200-250 λέξεων, όπου παρουσιάζεις τους λόγους για τους
οποίους πρέπει να προστατεύσουμε το φυσικό περιβάλλον καθώς και ποιες ενέργειες
πρέπει, κατά τη γνώμη σου, να κάνει η πολιτεία προς αυτή την κατεύθυνση.

Μονάδες 25
Β. Λογοτεχνικό Κείμενο
Το νέο κλίμα
Το ποίημα της Ιταλίδας συγγραφέα Biancamaria Frabottα (1946-2022), σε μετάφραση
Λητούς Σεϊζάνη, δημοσιεύτηκε στις 23.5.2015 στον ιστότοπο
https://www.poeticanet.gr/oikos-poiisi-a-1508.html

Το καλοκαίρι τού δύο χιλιάδες τρία

όλα ξεράθηκαν σιωπηλά.
Ένα τρομερό γαλάζιο στραμμένο
πάνω μας σαν όπλο ακτινοβόλο
βάραινε τα πόδια στο έδαφος, πιτσίλαγε
με ασβέστη τους τοίχους, έμπαινε, χωρίς
ούτε καν μία σταγόνα βροχής
ακόμα και τις νύχτες
μες στα ορθάνοιχτα μάτια μας.
Απ' τον κορμό της μηλιάς έσταζε μαύρη πίσσα
και τον Φλεβάρη χρειάστηκε να κοπεί ολόκληρη.
Η συκιά σώθηκε τινάζοντας από πάνω της
το ελαφρύ ρούχο των διψασμένων φύλλων
και τον Ιούλιο μαζέψαμε ξερά σύκα
από τη γη, σαν να ήταν Χριστούγεννα.
Η ξηρασία πήρε μαζί της και δυο ροδακινιές
που είχαν σφιχταγκαλιάσει η μια με την άλλη
εν αγνοία όλων, σε ένα δέντρο για κάψιμο.

Δραστηριότητες λογοτεχνικού κειμένου

Β1. Να εντοπίσετε το ποιητικό υποκείμενο, τον τόπο και το βασικό θέμα του
ποιήματος.

Β2. «σαν όπλο ακτινοβόλο»: Να σχολιάσετε τη φράση του κειμένου.

Β3. (μονάδες 25)

Να επιλέξεις ένα από τα δύο θέματα που σου δίνονται. Να καταγράψεις τις
απαντήσεις σου σε ένα κείμενο 100-150 λέξεων.
1. Να παρουσιάσεις και να ερμηνεύσεις την στάση και τις πράξεις του ποιητικού
υποκειμένου-ομάδας μπροστά στο «νέο κλίμα» που αντιμετωπίζει. Ποιες
σκέψεις σού προκαλεί η παρουσίασή του;
ή
2. Να υποθέσεις ότι είσαι ένας από τους ανθρώπους που έζησαν την ξηρασία του
καλοκαιριού του 2003 στη Ιταλία, όπως περιγράφεται στο ποίημα. Σε μια
επιστολή σου σε φίλο/η σου που ζει στην Ελλάδα, να παρουσιάσεις, με
αφορμή την ξηρασία, τις ανησυχίες σου για το μέλλον του πλανήτη.
Μονάδες 25