Alan Adı : Harita Tapu Kadastro

Dal Adı :
Sınıfı
Ders Adı : Arazi Ölçme ve Hesapları
Ünite Adı : Poligon Hesapları
Konu : Temel Ödevler (3.-4.)
 ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
TEMEL ÖDEVLER
Haritacılıkta sık sık karşılaştığımız çeşitli problemler vardır. Bu
problemler TEMEL ÖDEVLER olarak adlandırılmaktadır.
Günümüzde her ne kadar hesap işlemlerini ölçüm cihazları
kendileri ya da bilgisayar programları ile birlikte yapıyor olsa da
haritacılıkta karşılaşılan temel problemlerin çözüm mantığının
bilinmesi açısından TEMEL ÖDEVLERİ öğrenmeniz önemlidir. 4 Temel
Ödevden bu dersimizde 3. ve 4. TEMEL ÖDEVİ göreceğiz.
 ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
SEMT AÇISI
Semt Açısı (Açıklık Açısı)
Açı başlangıcı +x ekseni olmak
üzere saat ibresi yönünde bir
doğrunun +x ekseni ile meydana
getirdiği açıya o doğrunun semt
açısı denir ve  işareti ile
gösterilebilir.
 ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
SEMT AÇISI
Semt Açısı (Açıklık Açısı)
(AB) semt açısı biliniyorsa (BA)
semt açı hesabı
(BA)=(AB) 200g
0 < (AB)< 200g ise +200g
200g≤(AB)< 400g ise -200g
 ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
SEMT AÇISI
Semt Açısı (Açıklık Açısı)
Örneğin
(AB)= 75g.9648 ise
(BA)=(AB) 200g
(BA)= 75g.9648 + 200g
(BA)= 275g.9648 bulunur.

(AB)= 216g.2578 ise

(BA)=(AB) 200g
(BA)= 216g.2578 - 200g
(BA)= 16g.2578 bulunur.
 ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
ÜÇÜNCÜ TEMEL ÖDEV
A ve B noktalarının oluşturduğu
doğrunun semt açısı (BA) ve bu doğru
ile diğer bir B ve C noktalarının
oluşturduğu doğru arasındaki  açısı
veriliyor. BC doğrusuna ait (BC) semt
açısı hesabına ÜÇÜNCÜ TEMEL ÖDEV
denir.
Basit olarak yandaki duruma göre
(BC)=(BA)+ formülü ile hesaplanır.
 ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
KIRILMA AÇISI
Kırılma Açısı
A, B ve C şeklinde 3 noktanın
oluşturduğu AB ve BC doğruları
arasında kalan açıya kırılma açısı
denir ve  işareti ile gösterilebilir.
 ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
Kırılma Açısı Yardımıyla Semt Açısı Değerinin Hesaplanması
(BA)= (AB) 200g

(BC)= (BA)+
(BC)= (AB) 200g+

Ancak (AB)+ açısının değerine göre

aşağıdaki kurallar uygulanır.
I (AB) +  < 200g (BC)=(AB) +  + 200g
II 200 ≤ (AB) +  < 600g (BC)=(AB) +  - 200g
III (AB) +  ≥ 600g (BC)=(AB) +  - 600g
 ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
Kırılma Açısı Yardımıyla Semt Açısı Değerinin Hesaplanması

I. Durum II. Durum II. Durum III. Durum

(AB) +  < 200g 200 ≤ (AB) +  < 600g 200 ≤ (AB) +  < 600g (AB) +  ≥ 600g
(BC)=(AB) ++ 200g (BC)=(AB) + - 200g (BC)=(AB) + - 200g (BC)=(AB) + - 600g
 ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
ÜÇÜNCÜ TEMEL ÖDEV
Verilenler: İstenenler: Kullanılacak Formüller
A ve B noktalarına ait B ve C noktalarından I. Durum
koordinatlar oluşan semt açısı (AB) +  < 200g ise
yA, xA ve yB, xB (BC) (BC)= (AB) +  + 200g
ya da
A ile B noktalarının II. Durum
oluşturduğu semt açısı 200≤(AB) +  < 600g ise
(AB) (BC)= (AB) +  - 200g
A, B ve C noktalarının
III. Durum
arasında kalan kırılma açısı
(AB) +  ≥600g ise
 (BC)= (AB) +  - 600g
 ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
ÜÇÜNCÜ TEMEL ÖDEV ÖRNEK SORULAR
Örnek 1: Çözüm:
Verilenler: (AB)+= 257g.7965+41g.0546
(AB)=257g.7965 (AB)+= 298g.8511
 =41g.0546
II. Durum
İstenenler: 200≤(AB) +  < 600g olduğu için
(BC)=? (BC)= (AB) +  - 200g

(BC) =257g.7965+41g.0546-200g
(BC) = 98g.8511
 ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
ÜÇÜNCÜ TEMEL ÖDEV ÖRNEK SORULAR
Örnek 2: Çözüm:
Verilenler: Öncelikle A ve B nokta
yA= 1653.27 m koordinatlarından faydalanarak
xA= 753.50 m (AB) semt açısı hesaplanmalıdır.
yB= 1695.05 m Semt açısı hesabı II. Temel
xB= 766.77 m Ödevin konusudur.
∆𝑦 yB − yA 1695.05−1653.27
tan(AB)=∆ = x −x = 766.77−753.50
 =72g.2545 𝑥 B A
41.78 +
tan(AB)=13.27= (I. Bölge)
İstenenler: +
(AB) = ? tan(AB)=3.1484… shift+tan
(BC) = ? (AB)=80g.4215
 ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
ÜÇÜNCÜ TEMEL ÖDEV ÖRNEK SORULAR
Çözüm:
(AB)=80g.4215 ve  =72g.2545

(AB)+= 80g.4215 +72g.2545

(AB)+= 152g.6760

I. Durum
(AB) +  < 200g olduğu için
(BC)= (AB) +  + 200g

(BC) = 80g.4215 +72g.2545 +200g

(BC) = 352g.6760
 ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
ÜÇÜNCÜ TEMEL ÖDEV ÇALIŞMA SORULARI
1. Soru 2. Soru
Verilenler: Verilenler:
yA= 2033.42 m yA= 1938.13 m
xA= 1380.48 m xA= 768.39 m
yB= 2045.97 m yB= 1912.41 m
xB= 1371.31 m xB= 779.49 m

= 136g.3549 = 319g.3610

İstenen: İstenen:
(AB) =? (AB) =?
(BC) =? (BC) =?
 ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
ÜÇÜNCÜ TEMEL ÖDEV ÇALIŞMA SORULARI
3. Soru
Verilenler: İstenenler:
(P.1-P.2)=64g.9907 (P.2-P.3) =?
1= 311g.8749 (P.3-P.4) =?
2= 160g.8080 (P.4-P.5) =?
3= 293g.5180 (P.5-P.6) =?
4= 322g.7378
 ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
DÖRDÜNCÜ TEMEL ÖDEV
A, B ve C noktalarının
koordinatları veriliyor. Bu noktaları
birleştiren doğrular arasında kalan
kırılma açısının bulunması
problemine DÖRDÜNCÜ TEMEL
ÖDEV denir.
Kırılma açılarının bulunmasında
semt açıları kullanıldığı için
II. Temel Ödevden faydalanılır.
 ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
DÖRDÜNCÜ TEMEL ÖDEV
Verilenler: Kullanılan formüller
A, B ve C noktalarına ait (BC)>(BA) ise ( BC)<(BA) ise
koordinatlar =(BC)-(BA) =400g+(BC)-(BA)
yA , x A
yB , x B
yC , x C
İstenen:
A, B ve C noktaları
arasında kalan kırılma açısı
=?
 ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
DÖRDÜNCÜ TEMEL ÖDEV ÖRNEK SORULAR
Örnek 1:
Verilenler:
yA= 3161.87 m
xA= 1345.61 m
yB= 3131.64 m
xB= 1328.08 m
yC= 3177.58 m
xC= 1317.81 m
İstenen:
=?
 ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
DÖRDÜNCÜ TEMEL ÖDEV ÖRNEK SORULAR
Örnek 1:
Çözüm: Öncelikle (BC) ve (BA) semt açıları hesaplanır.
∆𝑦 yA − yB 3161.87−3131.64 30.23
tan(BA)=∆ =x −xB=1345.61−1328.08 = 17.53 = 1.7244 … 𝑠ℎ𝑖𝑓𝑡 + 𝑡𝑎𝑛
𝑥 A
(BA)= 66g.5457 (I. Bölge)

∆𝑦 yC − yB 3177.58−3131.64 45.94
tan(BC)=∆ =x −xB=1317.81−1328.08 = −10.27 = −4.473 … 𝑠ℎ𝑖𝑓𝑡 + 𝑡𝑎𝑛
𝑥 C
(II. Bölge)
(BC)= -85g.9984 +200g +200g
(BC)= 114g.0016
 ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
DÖRDÜNCÜ TEMEL ÖDEV ÖRNEK SORULAR
Örnek 1:
Çözüm:
(BC)= 114g.0016
(BA)= 66g.5457

(BC)>(BA) olduğu için

=47g.4559
=(BC)-(BA)

= 114g.0016 - 66g.5457

=47g.4559
 ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
DÖRDÜNCÜ TEMEL ÖDEV ÖRNEK SORULAR
Örnek 2:
Verilenler:
yA= 3226.98 m
xA= 1344.15 m
yB= 3250.53 m
xB= 1331.87 m
yC= 3278.78 m
xC= 1337.40 m

İstenen:
=?
 ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
DÖRDÜNCÜ TEMEL ÖDEV ÖRNEK SORULAR
Örnek 2: yA= 3226.98 m
Çözüm: Öncelikle (BC) ve (BA) semt açıları hesaplanır. xA= 1344.15 m
∆𝑦 yA − yB 3226.98−3250.53 −23.55
yB= 3250.53 m
tan(BA)=∆ =x −xB=1344.15−1331.87 = 12.28 = −1.9177 … 𝑠ℎ𝑖𝑓𝑡 + 𝑡𝑎𝑛 xB= 1331.87 m
𝑥 A
g g yC= 3278.78 m
(BA)= -69 .4005+400 (IV. Bölge)
g xC= 1337.40 m
(BA)= 330g.5995 +400

∆𝑦 yC − yB 3278.78−3250.53 28.25
tan(BC)=∆ =x −xB=1337.40−1331.87 = 5.53 = 5.1084 … 𝑠ℎ𝑖𝑓𝑡 + 𝑡𝑎𝑛
𝑥 C
(I. Bölge)
(BC)= 87g.6936
 ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
DÖRDÜNCÜ TEMEL ÖDEV ÖRNEK SORULAR
Örnek 2:
Çözüm:
(BC)= 87g.6936
(BA)= 330g.5995 =157g.0941

(BC)<(BA) olduğu için

=400g+(BC)-(BA)

= 400g+87g.6936 - 330g.5995

=157g.0941
 ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
DÖRDÜNCÜ TEMEL ÖDEV
Dördüncü Temel ödev yardımıyla köşe koordinatları bilinen üçgenin iç
açılarının hesabı da mümkündür.
Örnek 3:
Verilenler: İstenenler:
yA= 3470.07 m Üçgenin iç açıları
xA= 1495.26 m a= ?
yB= 3412.83 m b= ?
xB= 1395.10 m c= ?
yC= 3533.44 m
xC= 1404.30 m
ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
DÖRDÜNCÜ TEMEL ÖDEV
Örnek 3:
Öncelikle iç Açıların bulunması için
gerekli semt açılarının üçgende
gösterilmesi gerekir.
a açısı için
(AB) ve (AC)

b açısı için
(BC) ve (BA)

c açısı için
(CA) ve (CB)
ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
DÖRDÜNCÜ TEMEL ÖDEV
Örnek 3:
Bu semt açılarının hepsinin II. Temel
ödev ile hesaplanması gerekmez.
Sadece (AB), (AC) ve (BC) semt
açılarını hesaplamak yeterlidir.
Diğer semt açıları aşağıdaki şekilde
hesaplanır.
(BA) = (AB)  200
(CA) = (AC)  200
(CB) = (BC)  200
 ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
Çözüm: DÖRDÜNCÜ TEMEL ÖDEV
∆𝑦 yB − yA 3412.83−3470.07 yA= 3470.07 m
−57.24
tan(AB)= =x −xA=1395.10−1495.26 = −100.16 = −0.571 … 𝑠ℎ𝑖𝑓𝑡 + 𝑡𝑎𝑛 xA= 1495.26 m
∆𝑥 B
yB= 3412.83 m
(AB)= 33g.0526+200g (III. Bölge)
g +200 g xB= 1395.10 m
(AB)= 233 .0526
yC= 3533.44 m
∆𝑦 yC − yA 3533.44−3470.07 63.37
tan(AC)= = =1404.30−1495.26 = −90.96 = −0.696 … 𝑠ℎ𝑖𝑓𝑡 + 𝑡𝑎𝑛 xC= 1404.30 m
∆𝑥 xC−xA
(AC)= -38g.7379+200g (II. Bölge)
(AC)= 161g.2621 +200g
∆𝑦 yC − yB 3533.44−3412.83 120.61
tan(BC)=∆ =x −xB=1404.30−1395.10 = 9.20 = 13.109 … 𝑠ℎ𝑖𝑓𝑡 + 𝑡𝑎𝑛
𝑥 C
(BC)= 95g.1533 (I. Bölge)
ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
DÖRDÜNCÜ TEMEL ÖDEV
Çözüm:
(AB)= 233g.0526
(AC)= 161g.2621
(BC)= 95g.1533

(BA)= (AB)-200g (CA)= (AC)+200g

(BA)= 233g.0526-200g (CA)= 161g.2621+200g
(BA)= 33g.0526 (CA)= 361g.2621

(CB)= (BC)+200g
(CB)= 95g.1533+200g
(CB)= 295g.1533
ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
DÖRDÜNCÜ TEMEL ÖDEV
Çözüm: (AB)= 233g.0526 (BA)= 33g.0526
(AC)= 161g.2621 (CA)= 361g.2621
(BC)= 95g.1533 (CB)= 295g.1533
a açısı
a= (AB) - (AC) = 233g.0526 - 161g.2621
a= 71g.7905
b açısı
b= (BC) - (BA) = 95g.1533 - 33g.0526
b= 62g.1007
c açısı
c= (CA) - (CB) = 361g.2621 - 295g.1533
c= 66g.1088
ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
DÖRDÜNCÜ TEMEL ÖDEV
Çözüm:
Üçgende iki iç açı biliniyorsa üçüncü iç
açı, üçgenin iç açıları toplamı yardımı ile
bulunabilir.
Üçgenin iç açıları toplamı (n-2)x200g
formülünden (n= köşe sayısı) hesaplanır.
İç açı toplamı= (n-2)x200g = (3-2)x200g
İç açı toplamı= 200g

a + b + c = 200g c = 200g - (a+b)

c = 200g - (71g.7905 + 62g.1007)
c= 66g.1088
 ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER
DÖRDÜNCÜ TEMEL ÖDEV ÇALIŞMA SORULARI
1. Soru 2. Soru
Verilenler: Verilenler:
yA= 4243.50 m yA= 4488.51 m
xA= 2356.06 m xA= 2376.18 m
yB= 4191.30 m yB= 4484.66 m
xB= 2257.12 m xB= 2255.83 m
yC= 4304.84 m yC= 4598.83 m
xC= 2247.25 m xC= 2220.35 m
İstenenler: İstenenler:
a=? a=?
b=? b=?
c=? c=?
 ARAZİ ÖLÇME ve HESAPLARI DERSİ
TEMEL ÖDEVLER

Temel Ödevler
Bireysel Öğrenme Materyaline
http://www.megep.meb.gov.tr/ sitesinden ulaşabilirsiniz.