Ενότητα: Ηλεκτρισμός-Ηλεκτρικά κυκλώματα Τάξη: Ε

_________________________________________________________________________________________________________

ΕΝΟΤΗΤΑ: ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ-ΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ

Χρόνος: 2 Χ 80΄

Δείκτες επιτυχίας

Ε.ΗΛ.1: Να εισηγούνται το κατάλληλο μοντέλο ροής του ηλεκτρισμού, για να εξηγήσουν τη

φωτοβολία του λαμπτήρα στο κύκλωμα.
Ε.ΗΛ.2: Να ερμηνεύουν τις παρατηρήσεις για τα χαρακτηριστικά των κυκλωμάτων με δύο ή
περισσότερους λαμπτήρες με βάση
(α) το μοντέλο ροής για τη σύνδεσή τους σε σειρά
(β) το μοντέλο ροής για τη σύνδεσή τους παράλληλα.
Ε.ΗΛ.3: Να αιτιολογούν τις ηλεκτρικές συνδέσεις στα υποστατικά με βάση τα χαρακτηριστικά
των κυκλωμάτων σειράς και παράλληλης σύνδεσης.

Σημαντικές πληροφορίες για τον/την εκπαιδευτικό

Ηλεκτρικό κύκλωμα

Ηλεκτρικό κύκλωμα ονομάζεται μία κλειστή αγώγιμη από το ηλεκτρικό ρεύμα διαδρομή. Σε ένα
ηλεκτρικό κύκλωμα διακρίνονται τα πιο κάτω στοιχεία:
 Τα παραγωγικά ηλεκτρικά στοιχεία, δηλαδή οι πηγές (π.χ. μπαταρία).
 Τα καταναλωτικά ηλεκτρικά στοιχεία, δηλαδή οι συσκευές που λειτουργούν
αξιοποιώντας τον ηλεκτρισμό (π.χ. λαμπτήρας).
 Οι αγωγοί, δηλαδή οι ηλεκτρικές συνδέσεις που μεσολαβούν ανάμεσα στα ηλεκτρικά
στοιχεία (π.χ. μπαταρία και λαμπτήρας) επιτρέποντας τη ροή του ηλεκτρικού ρεύματος
στο κύκλωμα.

Ένας λειτουργικός ορισμός του ηλεκτρικού κυκλώματος για το επίπεδο του δημοτικού σχολείου
θα μπορούσε να περιλαμβάνει τα κύρια μέρη του κυκλώματος και μια περιγραφή του τρόπου
σύνδεσής τους, για να διασφαλιστεί ροή ηλεκτρισμού. Π.χ.

«Αν συνδέσουμε με καλώδιο τον ένα πόλο της μπαταρίας με το κάτω μέρος της λάμπας και τον
άλλο πόλο με το πλαϊνό μέρος της λάμπας δημιουργείται ένα ηλεκτρικό κύκλωμα.»

1
Ενότητα: Ηλεκτρισμός-Ηλεκτρικά κυκλώματα Τάξη: Ε
_________________________________________________________________________________________________________

Σύνδεση σε σειρά:

Στο κύκλωμα σε σειρά τα διάφορα στοιχεία συνδέονται το ένα μετά το άλλο στην ίδια διαδρομή
του ηλεκτρικού ρεύματος. Στην περίπτωση που συνδέονται σε σειρά δύο ή περισσότεροι
λαμπτήρες, αυτοί παρουσιάζουν την ίδια φωτεινότητα μεταξύ τους, αλλά μειωμένη σε σχέση με
τη φωτεινότητα του ενός και μοναδικού λαμπτήρα στο κύκλωμα. Η όμοια φωτεινότητα ανάμεσα
στους λαμπτήρες βοηθά τα παιδιά να συμπεράνουν ότι τους διαρρέει όλους το ίδιο (σε ένταση)
ρεύμα, το οποίο δεν καταναλώνεται από κανέναν. Η μειωμένη φωτεινότητα υποδεικνύει στα
παιδιά ότι το ρεύμα που διαρρέει τους λαμπτήρες σε σειρά είναι μικρότερο από το ρεύμα που
διαπερνούσε τον ένα και μοναδικό λαμπτήρα στο κύκλωμα.

Σε αυτό τον τρόπο σύνδεσης, αν αφαιρεθεί ή παρουσιάσει βλάβη ή διακοπεί η λειτουργία μιας
συσκευής, το κύκλωμα ανοίγει και δεν λειτουργεί καμιά συσκευή στο κύκλωμα.

Παράλληλη σύνδεση:

Στο παράλληλο κύκλωμα οι ηλεκτρικές συσκευές συνδέονται με τέτοιο τρόπο, ώστε ο

ηλεκτρισμός να διαρρέει ανεξάρτητα την καθεμιά, ώστε η λειτουργία της μιας να μην επηρεάζει
την άλλη. Στην περίπτωση που συνδέονται παράλληλα δύο ή περισσότεροι λαμπτήρες, αυτοί
παρουσιάζουν την ίδια φωτεινότητα μεταξύ τους, η οποία δεν είναι μικρότερη από τη
φωτεινότητα που παρατηρείται στον ένα και μοναδικό λαμπτήρα στο κύκλωμα. Αυτή η
παρατήρηση καθοδηγεί τα παιδιά να συναγάγουν ότι όλοι οι λαμπτήρες διαρρέονται από το ίδιο
ρεύμα, το οποίο είναι το ίδιο με το ρεύμα που διαπερνούσε τον ένα και μοναδικό λαμπτήρα στο
κύκλωμα. Τα κυκλώματα σειράς και παράλληλης σύνδεσης φαίνονται στα πιο κάτω
σχεδιαγράμματα:

Κύκλωμα σειράς και παράλληλης σύνδεσης

2
 Ενότητα: Ηλεκτρισμός-Ηλεκτρικά κυκλώματα Τάξη: Ε
_________________________________________________________________________________________________________

Η παράλληλη σύνδεση χρησιμοποιείται στα κυκλώματα των κτηρίων, ώστε οι παροχές και οι
αγωγοί για την ηλεκτροδότηση των διάφορων συσκευών να λειτουργούν και να ελέγχονται
ανεξάρτητα. Τα πιο κάτω σχεδιάγραμμα παρουσιάζει σε απλή μορφή τη συνδεσμολογία που
χρησιμοποιείται στα κυκλώματα των κτηρίων.
:

biz

Πρώτα Βήματα στην Επιστήμη, Φύλλα Εργασίας Τάξη Ε΄, Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, Υπηρεσία Ανάπτυξης
Προγραμμάτων, Λευκωσία 2009.

3
Ενότητα: Ηλεκτρισμός-Ηλεκτρικά κυκλώματα Τάξη: Ε
Μάθημα 1: Ηλεκτρικά κυκλώματα- Σύνδεση σε σειρά και παράλληλα

ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ-ΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ / Μάθημα 1

Θέμα: Ηλεκτρικά κυκλώματα: Σύνδεση σε σειρά και παράλληλα

Χρόνος: 2 Χ 80΄

Στόχοι:

Ο μαθητές/τριες:

1. Να ερμηνεύουν τη φωτοβολία του λαμπτήρα με βάση τον λειτουργικό ορισμό και το

μοντέλο ροής για το απλό ηλεκτρικό κύκλωμα.
2. Να κατασκευάζουν κυκλώματα συνδέοντας δύο ή περισσότερους λαμπτήρες σε σειρά ή
παράλληλα.
3. Να περιγράφουν το μοντέλο ροής του ηλεκτρισμού σε κυκλώματα με έναν ή
περισσότερους λαμπτήρες, που είναι συνδεδεμένοι σε σειρά και παράλληλα.
4. Να επεξηγούν τα χαρακτηριστικά και τα αποτελέσματα των κυκλωμάτων (στα οποία οι
συσκευές συνδέονται σε σειρά και παράλληλα) με βάση το μοντέλο ροής του
ηλεκτρισμού για την κάθε περίπτωση.
5. Να συσχετίζουν τα γνωρίσματα της λειτουργίας των ηλεκτρικών συσκευών στα σπίτια
μας με τα χαρακτηριστικά των κυκλωμάτων σειράς και παράλληλης σύνδεσης.

Λεξιλόγιο:

Ροή ηλεκτρισμού, ηλεκτρικό ρεύμα, μοντέλο ροής, σύνδεση (λαμπτήρων ή συσκευών) σε σειρά,
σύνδεση λαμπτήρων (ή συσκευών) παράλληλα ή παράλληλη σύνδεση.

Μέσα και υλικά:

Για την τάξη: Αν υπάρχει η δυνατότητα, σειρά από διακοσμητικά ή χριστουγεννιάτικα

λαμπάκια, παιχνίδι που λειτουργεί με μπαταρίες.
Για την ομάδα: Καλώδια, μπαταρίες 1.5V, μπαταριοθήκες, λαμπτήρες, βάσεις στήριξης
λαμπτήρων, συνδετηράκια (μεγάλα).
ΤΠΕ: Η/Υ και προβολέας για τις παρουσιάσεις του υποστηρικτικού υλικού, το λογισμικό Virtual
Labs-Electricity (υπάρχει εγκατεστημένο σε όλα τα σχολεία)
Επιμορφωτικό Υποστηρικτικό Υλικό για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ στη μαθησιακή
διαδικασία, Δημοτική Εκπαίδευση, Επιστήμη, Κidspiration 2.1, Virtual Labs Light & Electricity,
Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου (2008)

4
Ενότητα: Ηλεκτρισμός-Ηλεκτρικά κυκλώματα
Μάθημα 1: Ηλεκτρικά κυκλώματα- Σύνδεση σε σειρά και παράλληλα
ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ/
ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ-
ΠΑΡΕΜΦΕΡΕΙΣ
ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ
ΗΛ.Ε.1/Λειτουργικός ορισμός
για το απλό ηλεκτρικό
κύκλωμα.
ΗΛ.Ε.1/Χρήση του κατάλληλου
εξοπλισμού και των κατάλληλων
υλικών για πειραματισμό και
παρατηρήσεις.
ΗΛ.Ε.1/Παρατήρηση
αντικειμένων και φαινομένων
με τη χρήση διαφορετικών
αισθήσεων.
Τάξη: Ε
1. Ο/Η εκπαιδευτικός παρουσιάζει στα παιδιά ένα παιχνίδι που
λειτουργεί με μπαταρίες (π.χ. buzzer, παντογνώστης κτλ.) και
καλεί τα παιδιά να αναφέρουν τι υπάρχει μέσα σε αυτό και πώς
λειτουργεί. Αφού δώσουν κάποιες απαντήσεις, σύμφωνα με τις
γνώσεις που απέκτησαν κατά την περσινή σχολική χρονιά,
διανέμει στις ομάδες το κουτί με τα υλικά και καλεί τα παιδιά να
κάνουν έναν λαμπτήρα να ανάψει χρησιμοποιώντας μια μπαταρία
(όχι μπαταριοθήκη με μπαταρίες) και ένα ή περισσότερα
καλώδια. Εναλλακτικά, ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να ζητήσει από
τα παιδιά να του/της υπαγορεύσουν ή να καταγράψουν οδηγίες,
τις οποίες θα ακολουθήσει, για να ανάψει ο/η ίδιος/α ή κάποιος/α
συμμαθητής/τρια τους το λαμπάκι. Ανεξάρτητα από τον τρόπο
εισαγωγής που θα επιλέξει ο/η εκπαιδευτικός, επαναφέρονται και
καταγράφονται στον πίνακα βασικές έννοιες, όπως μπαταρία-
ηλεκτρική πηγή, καλώδια-αγωγοί, λαμπτήρας-ηλεκτρική
συσκευή, διακόπτης και ηλεκτρικό κύκλωμα.
Μετά την πιο πάνω προεργασία, τα παιδιά σχεδιάζουν και
ονομάζουν τη διάταξη που έφτιαξαν (απλό ηλεκτρικό κύκλωμα)
στην Εργασία 1 του ΦΥΛΛΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1. Στη συνέχεια,
καλούνται να συνδέσουν τα δύο άκρα της μπαταρίας με έναν
αγωγό (π.χ. μεγάλο συνδετηράκι που έχουν ανοίξει, ώστε να
μπορεί να ακουμπά και στους δύο πόλους της μπαταρίας) και να
καταγράψουν τις εστιασμένες παρατηρήσεις τους, ως απαντήσεις
σε υποβοηθητικές ερωτήσεις (Εργασία 2), όπως πιο κάτω:
 Ο συνδετήρας ζεσταίνεταιΖεσταίνονται όλα τα σημεία του
συνδετήρα.
 Θερμαίνονται όλα τα σημεία του συνδετήρα την ίδια
στιγμή.
 Όλα τα σημεία θερμαίνονται το ίδιο/τα νιώθουμε το ίδιο
ζεστά/Σε όλα τα σημεία η αύξηση της θερμοκρασίας είναι
η ίδια.
 Ζεσταίνεται και η μπαταρία.
 Αν αποσυνδέσουμε τον συνδετήρα από την μπαταρία, ο
5
Ενότητα: Ηλεκτρισμός-Ηλεκτρικά κυκλώματα Τάξη: Ε
Μάθημα 1: Ηλεκτρικά κυκλώματα- Σύνδεση σε σειρά και παράλληλα

συνδετήρας και η μπαταρία σταματούν να θερμαίνονται.

2. Τα παιδιά ανακοινώνουν τις πιο πάνω παρατηρήσεις στην

ολομέλεια της τάξης. Με βάση τις πιο πάνω παρατηρήσεις των
ομάδων, ο/η εκπαιδευτικός αναφέρει ότι στο κλειστό κύκλωμα
ρέει (κυκλοφορεί) ηλεκτρισμός, ο οποίος προκάλεσε τα
ΗΛ.Ε.1/Ερμηνεία
αποτελέσματα που έχουν παρατηρηθεί, ενώ όταν ανοίξει το
παρατηρήσεων και της σχέσης
για την εξαγωγή κύκλωμα η ροή διακόπτεται Ο όρος ροή ηλεκτρισμού
συμπερασμάτων.
αναγράφεται στον πίνακα και συσχετίζεται με τη φράση
ηλεκτρικό ρεύμα, που εκφράζει το συγκεκριμένο φαινόμενο.

Σε συνέχεια αυτής της ιδέας, παρουσιάζει με επίδειξη τη ροή του

νερού στο λάστιχο ποτίσματος (κατά προτίμηση διαφανές το
οποίο είναι συνδεδεμένο στη βρύση) σε δύο φάσεις, όπως πιο
κάτω:
ΗΛ.Ε.1/Γνωρίσματα του
μοντέλου ροής του
ηλεκτρισμού, που ερμηνεύει τη  Με άδειο το λάστιχο, ανοίγει τη βρύση, για να φανεί η
φωτοβολία του λαμπτήρα βαθμιαία κυκλοφορία του νερού κατά μήκος του και η
(συνεχής, ομοιόμορφη,
ταυτόχρονη, κυκλική ροή). έξοδός του από την ελεύθερη άκρη έπειτα από κάποιο
χρόνο.
 Με γεμάτο το λάστιχο (κρατώντας την ελεύθερη άκρη
κλειστή με το δάκτυλο), ανοίγει τη βρύση, για να φανεί η
ταυτόχρονη και ομοιόμορφη κυκλοφορία του νερού σε
όλα τα σημεία και την ίδια στιγμή η έξοδός του από την
ελεύθερη άκρη.

Αφού παρακολουθήσουν την πιο πάνω επίδειξη, ο /η

εκπαιδευτικός ζητά από τα παιδιά να επιλέξουν ποια από τις δύο
φάσεις της κυκλοφορίας του νερού μπορεί να παρομοιαστεί
περισσότερο με τον τρόπο, με τον οποίο παρατήρησαν ότι ρέει ο
ηλεκτρισμός στο κύκλωμα και να αιτιολογήσουν την άποψή τους.
Παράλληλα, μπορούν να συμπληρώσουν την Εργασία 3.
Αναμένεται ότι θα επιλέξουν τη δεύτερη φάση, (το κίτρινο λάστιχο
στην Εργασία 3), στην οποία η ροή του νερού είναι ταυτόχρονη,
συνεχής και ομοιόμορφη σε όλα τα σημεία. Αφού συζητηθούν οι
πιο πάνω ομοιότητες, ζητά από τα παιδιά να εντοπίσουν μια
σημαντική διαφορά της ροής του νερού που έχουν επιλέξει και
6
Ενότητα: Ηλεκτρισμός-Ηλεκτρικά κυκλώματα Τάξη: Ε
Μάθημα 1: Ηλεκτρικά κυκλώματα- Σύνδεση σε σειρά και παράλληλα

της ροής του ηλεκτρισμού στο κύκλωμα, όπως την έχουν

αντιληφθεί στον συνδετήρα από τις παρατηρήσεις τους.
Αναμένεται να επισημάνουν ότι στην περίπτωση της ροής του
νερού στο λάστιχο η πορεία του νερού δεν ήταν κυκλική, ενώ
στο ηλεκτρικό κύκλωμα η διαδρομή του ηλεκτρισμού είναι
κυκλική (κλειστή).

3. Με αφορμή αυτή την επισήμανση, αναθέτει στις ομάδες την

Εργασία 4, στην οποία ενθαρρύνονται να περιγράψουν τα πιο
. κάτω μοντέλα ροής και να επιλέξουν το πιο κατάλληλο για την
περίπτωση του ηλεκτρισμού, σύμφωνα με τις παρατηρήσεις τους
(βλ. και διαφάνεια 2):

 Παρέλαση παιδιών
 Αυτοκίνητα που κυκλοφορούν σε αγωνιστική πίστα
 Κλειστό κύκλωμα νερού
 Περιδέραιο με χάντρες
 Νερό στο ποτάμι

Αναμένεται ότι θα επιλέξουν το κλειστό κύκλωμα νερού

αναφέροντας τους πιο κάτω λόγους, τους οποίους καταγράφουν
στην Εργασία 5:

 Παρουσιάζει συνεχή και ταυτόχρονη ροή σε όλα τα σημεία

της διαδρομής, όπως παρατηρήθηκε και στο συνδετηράκι,
όπου όλα τα σημεία ζεσταίνονταν την ίδια στιγμή.
 Η ροή είναι ομοιόμορφη, όπως και στον συνδετήρα, όπου
παρατηρήθηκε ή ίδια αύξηση θερμοκρασίας σε όλα τα
σημεία.
 Η ροή είναι κυκλική, όπως και στο συνδετηράκι.

Παράλληλα, στην ίδια εργασία τους ζητείται να αναφέρουν τους

λόγους, για τους οποίους απορρίπτουν τα άλλα μοντέλα. Τέτοιοι
λόγοι μπορεί να είναι οι πιο κάτω:

 Η παρέλαση των παιδιών είναι συνεχής και ταυτόχρονη,

7
Ενότητα: Ηλεκτρισμός-Ηλεκτρικά κυκλώματα Τάξη: Ε
Μάθημα 1: Ηλεκτρικά κυκλώματα- Σύνδεση σε σειρά και παράλληλα

αλλά δεν είναι ομοιόμορφη (γιατί τα παιδιά διαφέρουν

μεταξύ τους) και δεν είναι κυκλική (κλειστή).
 Το νερό στο ποτάμι δείχνει όπως και στο λάστιχο
συνεχή, ταυτόχρονη και ομοιόμορφη ροή, αλλά δεν
ακολουθεί κυκλική διαδρομή.
 Στις περιδέραιο οι χάντρες είναι τοποθετημένες η μια
δίπλα στην άλλη, είναι όμοιες και σχηματίζουν κύκλο ,
αλλά δεν υπάρχει κίνηση και ροή.
 Στην πίστα των αγώνων ταχύτητας δεν υπάρχει συνεχής
και ομοιόμορφη ροή, αφού κάποια σημεία είναι κενά. Αν
στα σημεία αυτά κυκλοφορούσαν αυτοκίνητα που
κινούνταν με την ίδια ταχύτητα θα μπορούσε να
χρησιμοποιηθεί και αυτό το μοντέλο.

Στο σημείο αυτό μπορεί να αξιοποιηθούν επιδείξεις κυκλωμάτων

με τη χρήση των πιο κάτω προσομοιώσεων:

(α) Circuit construction kit

https://phet.colorado.edu/en/simulation/legacy/circuit-
construction-kit-ac

(β) Virtual Labs Electricity (το οποίο υπάρχει εγκατεστημένο σε

όλους τους Η/Υ των σχολείων) με τη χρήση του εργαλείου View
Charges.
Καθώς παρατηρούν τις προσομοιώσεις, με βάση τις
προηγούμενες τους διαπιστώσεις, τα παιδιά ενθαρρύνονται να
εντοπίσουν τις αδυναμίες και τους περιορισμούς του μοντέλου
που παρουσιάζουν. Π.χ.

Σ’ ό,τι αφορά και τις δύο προσομοιώσεις:

 Ο ηλεκτρισμός δεν ρέει μόνο σε ευθύγραμμη πορεία, αλλά
και σε καμπύλη. Η πορεία του, όμως, είναι πάντα κλειστή
(κυκλική).

Σ’ ό,τι αφορά τη δεύτερη προσομοίωση:

 Ο ηλεκτρισμός θα έπρεπε να ρέει και μέσα στη λάμπα και

8
Ενότητα: Ηλεκτρισμός-Ηλεκτρικά κυκλώματα
Μάθημα 1: Ηλεκτρικά κυκλώματα- Σύνδεση σε σειρά και παράλληλα
ΗΛ.E.2/Σύνδεση δύο
λαμπτήρων σε σειρά.
ΗΛ.Ε.2/Χρήση του κατάλληλου
εξοπλισμού και των κατάλληλων
υλικών για πειραματισμό και
παρατηρήσεις.
ΗΛ.E.2/Σχεδιασμός και
εκτέλεση πειράματος
επαναληπτικά με την
τροποποίηση ενός μόνο
παράγοντα (αριθμός
λαμπτήρων.)
Τάξη: Ε
την μπαταρία, ώστε η ροή να είναι συνεχής, ομοιόμορφη
και ταυτόχρονη σε όλα τα σημεία του κυκλώματος.
Με βάση την πιο πάνω συζήτηση, τα παιδιά συμπληρώνουν
ατομικά την Εργασία 5, για να δείξουν σε σχεδιάγραμμα τη ροή
του ηλεκτρισμού στο ηλεκτρικό κύκλωμα.
4. Για σκοπούς παραπέρα εμπέδωσης του μοντέλου ροής του
ηλεκτρισμού, μπορεί να ανατεθεί στα παιδιά ατομικά ή ομαδικά η
Εργασία 6, η οποία τους ζητά να σχολιάσουν την άποψη του
Αχιλλέα, ο οποίος επιχειρεί να εξηγήσει, γιατί δεν μπορεί να
ανάψει το λαμπάκι σε ένα κύκλωμα, όπου η άκρη του καλωδίου
έχει αποσυνδεθεί από τον λαμπτήρα. Αναμένεται από τα παιδιά
να διαφωνήσουν με την άποψή του Αχιλλέα, επισημαίνοντας ότι
δεν ρέει ηλεκτρισμός ούτε στα καλώδια ούτε στο λαμπάκι, γιατί το
κύκλωμα είναι ανοικτό.
5. Ο/Η εκπαιδευτικός τονίζει ότι το μοντέλο ροής του
ηλεκτρισμού, μπορεί να μας βοηθήσει να εξηγήσουμε τι
συμβαίνει στο κύκλωμα, όταν συνδέσουμε περισσότερους από
έναν λαμπτήρες. Με την ευκαιρία αυτή θέτει την Ερώτηση 1, την
οποία καταγράφει στον πίνακα ή σε καρτέλα:
Τι θα συμβεί στο κύκλωμα, αν στη διαδρομή του ηλεκτρικού
ρεύματος, σε σειρά με τον πρώτο, συνδέσουμε και δεύτερο
λαμπτήρα;
Για να απαντήσουν στην Ερώτηση 1, τα παιδιά εργάζονται
ομαδικά με τη βοήθεια των οδηγιών του ΦΥΛΛΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2.
Συγκεκριμένα, στην Εργασία 1 σχεδιάζουν στον αντίστοιχο χώρο
και κατασκευάζουν ένα απλό ηλεκτρικό κύκλωμα (κύκλωμα 1)
που περιλαμβάνει έναν διακόπτη (ανοικτό) και έναν λαμπτήρα,
τον οποίο ονομάζουν με το γράμμα Α. Στην Εργασία 2, αφού
κατασκευάσουν ένα δεύτερο απλό κύκλωμα, όμοιο με το πρώτο,
προσθέτουν σ’ αυτό έναν δεύτερο λαμπτήρα, τον οποίο
συνδέουν με τον πρώτο μέσω ενός νέου καλωδίου και με την
μπαταρία μέσω του ελεύθερου καλωδίου. Στη συνέχεια,
9
Ενότητα: Ηλεκτρισμός-Ηλεκτρικά κυκλώματα
Μάθημα 1: Ηλεκτρικά κυκλώματα- Σύνδεση σε σειρά και παράλληλα
ΗΛ.E.2/Διατύπωση προβλέψεων
σχετικά με την επίδραση της
προσθήκης και της αφαίρεσης
λαμπτήρων στη φωτεινότητά
τους:
 στη σύνδεση σε σειρά
ΗΛ.Ε.2/Παρατήρηση
αντικειμένων και φαινομένων
με τη χρήση διαφορετικών
αισθήσεων.
ΗΛ.E.2/Παρατηρήσεις
αποτελεσμάτων της σύνδεσης
σε σειρά: Μείωση της
φωτεινότητας κατά την
προσθήκη λαμπτήρων και
σβήσιμο όλων των λαμπτήρων
κατά την αφαίρεση (χωρίς
αποκατάσταση της σύνδεσης) ή
τη βλάβη ενός απ’ αυτούς.
ΗΛ.E.2/Αξιολόγηση και
σύγκριση δεδομένων και
παρατηρήσεων.
ΗΛ.E.2/Αναπροσαρμογή και
εμπλουτισμός του μοντέλου
ροής του ηλεκτρισμού, ώστε να
ερμηνεύει τα αποτελέσματα
του κάθε τρόπου σύνδεσης.
Τάξη: Ε
σχεδιάζουν το κύκλωμα που κατασκεύασαν στον αντίστοιχο
χώρο (κύκλωμα 2) και ονομάζουν τους δύο λαμπτήρες με τα
γράμματα Β και Γ. Στην Εργασία 3 καταγράφουν την πρόβλεψή
τους για τη φωτοβολία των λαμπτήρων Β και Γ συγκρίνοντάς
τους μεταξύ τους, αλλά και με τον λαμπτήρα Α. Στην Εργασία 4
κλείνουν τους διακόπτες των κυκλωμάτων 1 και 2 και
καταγράφουν τις παρατηρήσεις τους για τη φωτοβολία των
λαμπτήρων Β και Γ συγκρίνοντάς τους μεταξύ τους, αλλά και με
τον λαμπτήρα Α. Αναμένονται οι πιο κάτω παρατηρήσεις:
Λαμπτήρας Β: Η φωτεινότητά είναι η ίδια με του Γ, αλλά λιγότερη
από του Α.
Λαμπτήρας Γ: Η φωτεινότητά του είναι η ίδια με του Β, αλλά
λιγότερη από του Α.
Στις Εργασίες 5 και 6 καταγράφουν διαδοχικά τις προβλέψεις
τους και τις παρατηρήσεις τους για τις περιπτώσεις, όπου
αφαιρείται από το κύκλωμα 2 ο λαμπτήρας Γ και έπειτα ο
λαμπτήρας Β (αφού προηγουμένως επανατοποθετηθεί στη θέση
του ο λαμπτήρας Γ), αντίστοιχα. Αναμένεται ότι οι ομάδες θα
παρατηρήσουν πως και στις δύο περιπτώσεις, δεν φωτοβολεί ο
λαμπτήρας που έχει απομείνει στο κύκλωμα (Β και Γ, αντίστοιχα).
Στην Εργασία 7 οι ομάδες επιχειρούν να ερμηνεύσουν τις
παρατηρήσεις τους από τις Εργασίες 4, 5 και 6, συνδέοντας τη
φωτοβολία του κάθε λαμπτήρα με τη ροή του ηλεκτρισμού στην
κάθε περίπτωση. Αναμένονται οι πιο κάτω συσχετίσεις:
 Οι λαμπτήρες Β και Γ στο κύκλωμα 2 (Εργασία 4)
φωτοβολούν ταυτόχρονα, γιατί ο ηλεκτρισμός ρέει
ταυτόχρονα και ομοιόμορφα σε όλα τα σημεία του
κυκλώματος. Οι λαμπτήρες Β και Γ φωτοβολούν το ίδιο
μεταξύ τους αλλά με φωτεινότητα μικρότερη από τον Α,
γιατί το ρεύμα που τους διαπερνά είναι το ίδιο, αλλά είναι
μικρότερο από το ρεύμα που διαπερνά τον λαμπτήρα Α,
που είναι ένας και μοναδικός στο κύκλωμα 1.
 Ο λαμπτήρας Β στην Εργασία 5 δεν φωτοβολεί, γιατί με τη
10
Ενότητα: Ηλεκτρισμός-Ηλεκτρικά κυκλώματα Τάξη: Ε
Μάθημα 1: Ηλεκτρικά κυκλώματα- Σύνδεση σε σειρά και παράλληλα

ΗΛ.E.2/Διασύνδεση ανάμεσα μετακίνηση του λαμπτήρα Γ, το κύκλωμα έχει ανοίξει και

στη φωτεινότητα των
λαμπτήρων και του ηλεκτρικού
ρεύματος που τους διαρρέει.
δεν το διαπερνά ηλεκτρισμός (δεν υπάρχει ροή).
 Ο λαμπτήρας Γ στην Εργασία 6 δεν φωτοβολεί, γιατί με τη
μετακίνηση του λαμπτήρα Β, το κύκλωμα έχει ανοίξει και
δεν το διαπερνά ηλεκτρισμός (δεν υπάρχει ροή).

Στην Εργασία 8 αναπροσαρμόζουν το μοντέλο ροής, ώστε να

ερμηνεύει τις αλλαγές που προκαλούνται στη ροή του
ηλεκτρισμού με την προσθήκη και την αφαίρεση λαμπτήρων στη
σύνδεση σε σειρά. Μια περιγραφή του μοντέλου ροής για τη
σύνδεση σε σειρά μπορεί να είναι η πιο κάτω:

Καθώς προσθέτουμε λαμπτήρες σε σειρά η ροή του ηλεκτρισμού

στο κύκλωμα μειώνεται, αλλά είναι η ίδια σε όλα τα σημεία, γι’
αυτό και η φωτεινότητα τους μειώνεται, αλλά είναι η ίδια μεταξύ
τους. Όταν αφαιρούμε έναν λαμπτήρα, η ροή διακόπτεται σε όλα
τα σημεία και γι’ αυτό δεν φωτοβολεί κανένας λαμπτήρας.

Στην Εργασία 9, καταγράφουν την απάντηση στην Ερώτηση 1

αξιοποιώντας το πιο πάνω μοντέλο. Μια πιθανή απάντηση είναι η
πιο κάτω:

Όταν προσθέσουμε ένα δεύτερο λαμπτήρα σε σειρά με τον πρώτο

θα φωτοβολούν και οι δύο με την ίδια αλλά μικρότερη
φωτεινότητα, γιατί τους διαπερνά το ίδιο αλλά μικρότερο ρεύμα.
Όταν αφαιρεθεί ο ένας από τους δύο, σβήνει και ο άλλος, γιατί δεν
υπάρχει καθόλου ροή ηλεκτρισμού.

6. Οι ομάδες παρουσιάζουν τα αποτελέσματα της εργασία τους

στην ολομέλεια της τάξης με κάποιους από τους πιο κάτω
τρόπους:

 Με διαγράμματα των κυκλωμάτων στον πίνακα ή σε

μεγάλα φύλλα χαρτιού, όπου εξηγούν τη λειτουργία τους
με τη βοήθεια του αναθεωρημένου μοντέλου ροής για τη
σύνδεση σε σειρά.
 Με την κατασκευή και εξήγηση της λειτουργίας των
11
Ενότητα: Ηλεκτρισμός-Ηλεκτρικά κυκλώματα Τάξη: Ε
Μάθημα 1: Ηλεκτρικά κυκλώματα- Σύνδεση σε σειρά και παράλληλα

κυκλωμάτων σε σειρά με βάση το αναθεωρημένο

μοντέλο ροής στο λογισμικό Vlabs-Electricity (με τη
χρήση του εργαλείου View Charges), ή στη διαδραστική
προσομοίωση που υπάρχει στην πιο κάτω ιστοσελίδα:
https://phet.colorado.edu/en/simulation/legacy/circuit-
construction-kit-ac

 Με την επίδειξη και ερμηνεία της λειτουργίας των

κυκλωμάτων που κατασκεύασαν στη βάση του
αναθεωρημένου μοντέλου ροής.

Τις ανακοινώσεις των παιδιών μπορούν να υποστηρίξουν

ερωτήσεις του/της εκπαιδευτικού, όπως οι πιο κάτω:

 Γιατί στο κύκλωμα 2 ανάβουν και οι δύο λαμπτήρες

ταυτόχρονα;
 Γιατί μειώνεται η φωτεινότητα των λαμπτήρων στο
κύκλωμα 2;
 Υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ της φωτεινότητας και του
ρεύματος που περνά από έναν λαμπτήρα; Εξηγήστε αυτή
τη σχέση στο απλό κύκλωμα και στο κύκλωμα δύο
λαμπτήρων σε σειρά.
 Γιατί οι λαμπτήρες στο κύκλωμα 2 φωτοβολούν με την ίδια
φωτεινότητα;
 Γιατί στο κύκλωμα 2, όταν αφαιρείται ο ένας λαμπτήρας
σβήνει και ο άλλος;

Εισάγεται, καταγράφεται και αιτιολογείται ο όρος σύνδεση σε

σειρά και τονίζονται τα γνωρίσματα αυτού του τρόπου σύνδεσης.

 Όταν προσθέτουμε λαμπτήρες, η φωτεινότητα τους

μειώνεται, αλλά είναι σε όλους η ίδια, γιατί τους
διαπερνά λιγότερο, αλλά το ίδιο μεταξύ τους ρεύμα.
 Όταν αφαιρούμε έναν ή περισσότερους λαμπτήρες,
σβήνουν οι υπόλοιποι, γιατί ανοίγει το κύκλωμα.

12
Ενότητα: Ηλεκτρισμός-Ηλεκτρικά κυκλώματα Τάξη: Ε
Μάθημα 1: Ηλεκτρικά κυκλώματα- Σύνδεση σε σειρά και παράλληλα

7. Μετά την πιο πάνω συζήτηση, οι ομάδες συμπληρώνουν την

Εργασία 10. Σ’ αυτή την εργασία, με τη βοήθεια των
πληροφοριών του σχεδιαγράμματος, αλλά και επεκτείνοντας τις
γνώσεις που απέκτησαν από τις προηγούμενες δραστηριότητες
προβλέπουν τι θα συμβεί σε ένα κύκλωμα με τρεις λαμπτήρες
που είναι συνδεδεμένοι σε σειρά, σε καθεμιά από τις πιο κάτω
περιπτώσεις:
(α) Αν ο ένας λαμπτήρας 2 καεί.
(β) Αν ο διακόπτης ανοίξει.
(γ) Αν ο λαμπτήρας 3 αφαιρεθεί.
Αναμένεται ότι και στις τρεις περιπτώσεις τα παιδιά θα
προβλέψουν ότι θα διακοπεί η φωτοβολία όλων των λαμπτήρων
του κυκλώματος, γιατί σε καθεμιά διακόπτεται η ροή του
ηλεκτρισμού.

8. Μετά τις πιο πάνω διαπιστώσεις ο/η εκπαιδευτικός

παρουσιάζει μια διακοσμητική γραμμή με χριστουγεννιάτικα
λαμπιόνια σε λειτουργία και αφού αφήσει τα παιδιά να
σχολιάσουν τη σχέση της με το σημερινό μάθημα, ζητά να
προβλέψουν τι θα συμβεί, αν καεί ένας λαμπτήρας. Με γνώμονα
προηγούμενές τους εμπειρίες, αρκετά παιδιά πιθανόν να
αναφέρουν ότι κάποιοι δεν θα φωτοβολούν, ενώ με βάση τις
γνώσεις τους για τα χαρακτηριστικά της σύνδεσης σε σειρά,
κάποια να προβλέψουν ότι δεν θα ανάβει κανένας. Με μεγάλη
προσοχή, ο/η εκπαιδευτικός (αφού αφαιρέσει τον ρευματολήπτη
από τον ρευματοδότη) αφαιρεί έναν λαμπτήρα, θέτει και πάλι τη
διακοσμητική γραμμή σε λειτουργία (επανασυνδέοντάς την στον
ρευματοδότη) και παρακινεί τα παιδιά να παρατηρήσουν, να
σχολιάσουν και να ερμηνεύσουν το αποτέλεσμα. Αφού
παρατηρήσουν ότι μερικοί λαμπτήρες δεν ανάβουν, αναμένεται
από τα παιδιά να δώσουν την πιο κάτω ερμηνεία:

Οι λαμπτήρες που δεν φωτοβολούν είναι συνδεδεμένοι σε σειρά

με τον λαμπτήρα που έχει αφαιρεθεί ή καεί .

Με αυτή την ερμηνεία, τα παιδιά καταλήγουν στη διαπίστωση ότι

η σύνδεση σε σειρά χρησιμοποιείται στα χριστουγεννιάτικα
13
Ενότητα: Ηλεκτρισμός-Ηλεκτρικά κυκλώματα Τάξη: Ε
Μάθημα 1: Ηλεκτρικά κυκλώματα- Σύνδεση σε σειρά και παράλληλα

λαμπάκια.

Στο σημείο αυτό μπορεί να ολοκληρωθεί το 1 ο ογδοντάλεπτο

του μαθήματος.

9. Ο/Η εκπαιδευτικός επικεντρώνει την προσοχή των παιδιών

στην περίπτωση του κυκλώματος του φωτιστικού (βλ. διαφάνεια
3 και τα προβληματίζει κατά πόσο οι λαμπτήρες έχουν συνδεθεί
σε σειρά. Αφού αναφέρουν μερικές απόψεις που στηρίζονται σε
προηγούμενες τους εμπειρίες, τα παιδιά προκαλούνται να
εισηγηθούν έναν τρόπο, για να απαντήσουν με βεβαιότητα στον
προβληματισμό. Αναμένεται ότι θα εισηγηθούν να εξετάσουν τι
συμβαίνει σε ένα φωτιστικό που λειτουργεί

(α) όταν προσθέτουν λαμπτήρες

(β) όταν αφαιρούν λαμπτήρες

Με αφορμή τις πιο πάνω εισηγήσεις, ο εκπαιδευτικός προβάλλει

το σχετικό βίντεο (βλ. υποστηριχτικό υλικό), το οποίο παρουσιάζει
τα αποτελέσματα της προσθήκης και της αφαίρεσης λαμπτήρων
στο φωτιστικό και αναθέτει στα παιδιά την Εργασία 10, για να
καταγράψουν και να αιτιολογήσουν την απάντησή τους.
Αναμένεται ότι θα συμφωνήσουν ότι οι λαμπτήρες του φωτιστικού
, δεν μπορεί να είναι συνδεδεμένοι σε σειρά γιατί:

 Όταν προσθέτουμε έναν νέο λαμπτήρα στο κύκλωμα,

ανάβουν όλοι, χωρίς να παρατηρείται μείωση της
φωτεινότητας.
 Όταν ένας αφαιρεθεί ή καεί, οι άλλοι συνεχίζουν να
ανάβουν.

Η ανακοίνωση και η αιτιολόγηση των πιο πάνω απόψεων

αποτελεί την αφορμή για την αναζήτηση μιας νέας
συνδεσμολογίας και εγείρει την Ερώτηση 2, η οποία αναγράφεται
στον πίνακα ή αναρτάται σε καρτέλα (βλ. και διαφάνεια 3):

Πώς είναι συνδεδεμένες οι λάμπες στο κύκλωμα του

14
Ενότητα: Ηλεκτρισμός-Ηλεκτρικά κυκλώματα
Μάθημα 1: Ηλεκτρικά κυκλώματα- Σύνδεση σε σειρά και παράλληλα
ΗΛ.E.2/ Σύνδεση δύο
λαμπτήρων παράλληλα.
ΗΛ.Ε.2/Χρήση του κατάλληλου
εξοπλισμού και των κατάλληλων
υλικών για πειραματισμό και
παρατηρήσεις.
ΗΛ.E.2/Σχεδιασμός και
εκτέλεση πειράματος
επαναληπτικά με την
τροποποίηση ενός μόνο
παράγοντα (αριθμός
λαμπτήρων.)
ΗΛ.E.2/Διατύπωση προβλέψεων
σχετικά με την επίδραση της
προσθήκης και της αφαίρεσης
λαμπτήρων στη φωτεινότητά
τους:
 στην παράλληλη σύνδεση
ΗΛ.Ε.2/Παρατήρηση
αντικειμένων και φαινομένων
με τη χρήση διαφορετικών
αισθήσεων.
ΗΛ.E.2/Παρατηρήσεις των
αποτελεσμάτων της
παράλληλης σύνδεσης:
Διατήρηση της φωτεινότητας
κατά την προσθήκη ή την
αφαίρεση λαμπτήρων.
Τάξη: Ε
φωτιστικού;
10. Για να απαντήσουν στην Ερώτηση 2, οι ομάδες ακολουθούν
τις οδηγίες του ΦΥΛΛΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3.
Στην Εργασία 1 σχεδιάζουν στον κατάλληλο χώρο και
κατασκευάζουν ένα απλό ηλεκτρικό κύκλωμα (κύκλωμα 1) που
περιλαμβάνει έναν διακόπτη και έναν λαμπτήρα, τον οποίο
ονομάζουν με το γράμμα Α. Στην Εργασία 2, αφού
κατασκευάσουν ένα δεύτερο απλό κύκλωμα, όμοιο με το πρώτο,
προσθέτουν σ’ αυτό έναν δεύτερο λαμπτήρα με ανοικτό
διακόπτη, συνδέοντάς τον απευθείας με την μπαταρία μέσω
ξεχωριστών καλωδίων. Στη συνέχεια σχεδιάζουν το συγκεκριμένο
κύκλωμα στον αντίστοιχο χώρο (κύκλωμα 2) και ονομάζουν τους
λαμπτήρες με τα γράμματα Β και Γ. Στην Εργασία 3 καταγράφουν
την πρόβλεψή τους για τη φωτοβολία των λαμπτήρων Β και Γ
συγκρίνοντάς τους μεταξύ τους, αλλά και με τον λαμπτήρα Α.
Στην Εργασία 4 κλείνουν τους διακόπτες στα κυκλώματα 1 και 2
και καταγράφουν τις παρατηρήσεις τους για τη φωτοβολία των
λαμπτήρων Β και Γ συγκρίνοντάς τους μεταξύ τους, αλλά και με
τον λαμπτήρα Α. Αναμένεται ότι θα σχεδιάσουν και θα
κατασκευάσουν ένα από τα πιο κάτω κυκλώματα, συνδέοντας
τον κάθε λαμπτήρα με ξεχωριστά καλώδια στην μπαταρία, όπως
πιο κάτω:
Σε οποιοδήποτε από τα πιο πάνω κυκλώματα αναμένονται οι πιο
κάτω παρατηρήσεις:
Λαμπτήρας Β: Η φωτεινότητά είναι η ίδια με του Γ αλλά και του Α.
.
Λαμπτήρας Γ: Η φωτεινότητά του είναι η ίδια με του Β, αλλά και
15
Ενότητα: Ηλεκτρισμός-Ηλεκτρικά κυκλώματα
Μάθημα 1: Ηλεκτρικά κυκλώματα- Σύνδεση σε σειρά και παράλληλα
ΗΛ.E.2/Αξιολόγηση και
σύγκριση δεδομένων και
παρατηρήσεων.
.
ΗΛ.E.2/Αναπροσαρμογή και
εμπλουτισμός του μοντέλου
ροής του ηλεκτρισμού, ώστε να
Τάξη: Ε
του Α.
Στις Εργασίες 5 και 6 καταγράφουν διαδοχικά τις προβλέψεις
τους και τις παρατηρήσεις τους για τις περιπτώσεις, όπου
αφαιρείται από το κύκλωμα 2 ο λαμπτήρας Γ και έπειτα ο
λαμπτήρας Β (αφού προηγουμένως επανατοποθετηθεί στη θέση
του ο λαμπτήρας Γ), αντίστοιχα. Αναμένεται ότι οι ομάδες θα
παρατηρήσουν πως και στις δύο περιπτώσεις, εξακολουθεί να
φωτοβολεί ο λαμπτήρας που έχει απομείνει στο κύκλωμα (Β και
Γ, αντίστοιχα), χωρίς να αλλάξει η φωτεινότητά του.
Στην Εργασία 7 οι ομάδες επιχειρούν να ερμηνεύσουν τις
παρατηρήσεις τους από τις Εργασίες 4, 5 και 6, συνδέοντας τη
φωτοβολία του κάθε λαμπτήρα με τη ροή του ηλεκτρισμού στην
κάθε περίπτωση. Αναμένονται οι πιο κάτω συσχετίσεις:
 Οι λαμπτήρες Β και Γ στο κύκλωμα 2 (Εργασία 4)
φωτοβολούν, γιατί ο ηλεκτρισμός ρέει στον καθένα μέσα
από τα καλώδια που τον συνδέουν με την μπαταρία. Η
φωτεινότητα του Β και Γ είναι η ίδια, γιατί από τον κάθε
λαμπτήρα ρέει το ίδιο ρεύμα μέσα από τα καλώδια που τον
συνδέουν στην μπαταρία. Η φωτεινότητα του Β και του Γ
είναι η ίδια με του Α, γιατί από τον κάθε λαμπτήρα περνά
το ρεύμα που θα περνούσε, αν ήταν μοναδικός στο
κύκλωμα, όπως συμβαίνει και στην περίπτωση του Α.
 Ο λαμπτήρας Β στο κύκλωμα 2 (Εργασία 5) εξακολουθεί
να φωτοβολεί χωρίς να αλλάζει η φωτεινότητά του, όταν
αφαιρεθεί ο Γ, γιατί συνεχίζει να τον διαπερνά το ίδιο
ρεύμα.
 Ο λαμπτήρας Γ στο κύκλωμα 2 (Εργασία 6) εξακολουθεί
να φωτοβολεί χωρίς να επηρεάζεται η φωτεινότητά του,
όταν αφαιρεθεί ο Β, γιατί συνεχίζει να τον διαπερνά το
ίδιο ρεύμα.
Στην Εργασία 8 αναπροσαρμόζουν το μοντέλο ροής, ώστε να
ερμηνεύει τις αλλαγές που προκαλούνται στη ροή του
ηλεκτρισμού με την προσθήκη και την αφαίρεση λαμπτήρων στην
16
Ενότητα: Ηλεκτρισμός-Ηλεκτρικά κυκλώματα
Μάθημα 1: Ηλεκτρικά κυκλώματα- Σύνδεση σε σειρά και παράλληλα
ερμηνεύει τα αποτελέσματα
του κάθε τρόπου σύνδεσης.
ΗΛ.E.2/Διασύνδεση ανάμεσα
στη φωτεινότητα των
λαμπτήρων και του ηλεκτρικού
ρεύματος που τους διαρρέει
Τάξη: Ε
παράλληλη σύνδεση, σύμφωνα με τις παρατηρήσεις τους. Μια
περιγραφή του μοντέλου ροής για την παράλληλη σύνδεση είναι
η πιο κάτω:
Στην παράλληλη σύνδεση από τον κάθε λαμπτήρα ρέει το ίδιο
ρεύμα μέσα από ξεχωριστή διαδρομή. Η φωτοβολία των
λαμπτήρων δεν αλλάζει, όταν προσθέτουμε ή αφαιρούμε
λαμπτήρες, γιατί το ρεύμα που τους διαπερνά παραμένει το ίδιο,
όπως και στο απλό κύκλωμα.
Στην Εργασία 9, καταγράφουν την απάντηση στην Ερώτηση 1
αξιοποιώντας το πιο πάνω μοντέλο. Μια πιθανή απάντηση είναι η
πιο κάτω:
Οι λαμπτήρες στο φωτιστικό είναι συνδεδεμένοι παράλληλα. Στον
κάθε λαμπτήρα η ροή του ηλεκτρισμού είναι η ίδια από ξεχωριστή
διαδρομή. Η φωτεινότητα του καθενός παραμένει η ίδια, γιατί η
ροή δεν αλλάζει είτε προσθέτουμε είτε αφαιρούμε λαμπτήρες.
11. Οι ομάδες παρουσιάζουν τα αποτελέσματα της εργασία τους
στην ολομέλεια της τάξης με κάποιους από τους πιο κάτω
τρόπους:
 Με διαγράμματα των κυκλωμάτων στον πίνακα ή σε
μεγάλα φύλλα χαρτιού, όπου εξηγούν τη λειτουργία τους
με τη βοήθεια του αναθεωρημένου μοντέλου ροής για την
παράλληλη σύνδεση.
 Με την κατασκευή και εξήγηση της λειτουργίας των
κυκλωμάτων σε σειρά με βάση το αναθεωρημένο
μοντέλο ροής για την παράλληλη σύνδεση στο λογισμικό
Vlabs-Electricity (με τη χρήση του εργαλείου View
Charges), ή στη διαδραστική προσομοίωση που υπάρχει
στην πιο κάτω ιστοσελίδα:
https://phet.colorado.edu/en/simulation/legacy/circuit-
construction-kit-ac
 Με την επίδειξη και ερμηνεία της λειτουργίας των
κυκλωμάτων που κατασκεύασαν στη βάση του
17
Ενότητα: Ηλεκτρισμός-Ηλεκτρικά κυκλώματα Τάξη: Ε
Μάθημα 1: Ηλεκτρικά κυκλώματα- Σύνδεση σε σειρά και παράλληλα

αναθεωρημένου μοντέλου ροής για την παράλληλη

σύνδεση.

Ο/Η εκπαιδευτικός υποστηρίζει τις ανακοινώσεις των ομάδων με

υποβοηθητικές ερωτήσεις, όπως οι πιο κάτω:

 Γιατί ανάβουν και οι δύο λαμπτήρες ταυτόχρονα;

 Τι μας δείχνει για το ρεύμα το γεγονός ότι οι λαμπτήρες Α,
Β και Γ φωτοβολούν με την ίδια φωτεινότητα;
 Γιατί, σ’ αυτή τη σύνδεση, όταν αφαιρεθεί ένας
λαμπτήρας, ο άλλος συνεχίζει να φωτοβολεί;
 Τι θα συμβεί, αν ένας λαμπτήρας καεί στο κύκλωμα;

Σημ. Σε περίπτωση που παρουσιαστούν δυσκολίες από τις ομάδες στην

αναπροσαρμογή του μοντέλου ροής για την παράλληλη σύνδεση, ο/η
εκπαιδευτικός μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά με τις πιο κάτω παρεμβάσεις:

 Τα προβληματίζει κατά πόσο το μοντέλο ροής που εισηγήθηκαν για

τη σύνδεση σε σειρά, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εξήγηση των
παρατηρήσεων τους στην παράλληλη σύνδεση. Η αδυναμία του να
τις εξηγήσει θα τα παρακινήσει να αναζητήσουν εναλλακτικό
μοντέλο.
 Παρουσιάζει τα μοντέλα ροής για την σύνδεση σε σειρά και την
παράλληλη σύνδεση και προτρέπει τα παιδιά να επιλέξουν το πιο
κατάλληλο.

Εισάγεται και καταγράφεται στον πίνακα ο όρος παράλληλη

σύνδεση και διευκρινίζεται ότι σ΄αυτά τα κυκλώματα:

 Ο κάθε λαμπτήρας συνδέεται ανεξάρτητα στην ηλεκτρική

πηγή με ξεχωριστά καλώδια.
 Όταν προστίθενται λαμπτήρες, η φωτεινότητα τους δεν
μειώνεται, γιατί εξακολουθεί να τους διαπερνά το ίδιο
ρεύμα.
 Όταν αφαιρεθούν ή καούν λαμπτήρες οι άλλοι
εξακολουθούν να φωτοβολούν με την ίδια φωτεινότητα,
γιατί το ρεύμα που τους διαπερνά παραμένει το ίδιο.

18
Ενότητα: Ηλεκτρισμός-Ηλεκτρικά κυκλώματα Τάξη: Ε
Μάθημα 1: Ηλεκτρικά κυκλώματα- Σύνδεση σε σειρά και παράλληλα

12. Ο εκπαιδευτικός προβληματίζει τα παιδιά κατά πόσο οι

ηλεκτρικές συσκευές στα ηλεκτρικά κυκλώματα των σπιτιών είναι
ΗΛ.Ε.3/Γνωρίσματα της σε σειρά ή παράλληλα συνδεδεμένες. Με γνώμονα τα
λειτουργίας των ηλεκτρικών
συσκευών στα σπίτια μας. γνωρίσματα της κάθε συνδεσμολογίας, αναμένεται να
επισημάνουν ότι οι συσκευές είναι παράλληλα συνδεδεμένες,
ΗΛ.Ε.3/Σχέση ανάμεσα στα
γνωρίσματα της λειτουργίας αφού μπορούν να λειτουργούν η μια ανεξάρτητα από την άλλη.
των ηλεκτρικών συσκευών και
Στο σημείο αυτό τους αναθέτει στις ομάδες την Εργασία 10, η
στα χαρακτηριστικά των
κυκλωμάτων παράλληλης οποία τους ζητά να σχεδιάσουν και να κατασκευάσουν ένα
σύνδεσης.
μοντέλο κυκλώματος του σπιτιού, στο οποίο τρεις συσκευές (δύο
ΗΛ.Ε.3/Το σχέδιο της λάμπες και ένας κινητήρας) μπορούν λειτουργούν ανεξάρτητα η
ηλεκτρικής εγκατάστασης του
σπιτιού. μία από την άλλη και να ελέγξουν τι θα συμβεί, αν καεί μια από
αυτές. Αναμένεται ότι θα συνδέσουν την κάθε συσκευή με
ξεχωριστά καλώδια απευθείας στην πηγή και θα ελέγξουν, αν
λειτουργούν ανεξάρτητα, αφαιρώντας και επαναφέροντας τες στο
κύκλωμα διαδοχικά μία προς μία. Αιτιολογώντας τις
παρατηρήσεις τους αναμένεται να αναφέρουν ότι:

 Συνδέοντας τις συσκευές παράλληλα, ο ηλεκτρισμός ρέει

ανεξάρτητα σ ‘ αυτές και έτσι η καθεμιά λειτουργεί χωρίς
να επηρεάζει την άλλη.
 Αν μια συσκευή αφαιρεθεί ή παρουσιάσει βλάβη, οι άλλες
συνεχίζουν να λειτουργούν κανονικά.

Η πιο πάνω εργασία μπορεί να εκτελεστεί στο λογισμικό «Virtual

labs- Electricity», όπου η σχηματική παρουσίαση των σχετικών
κυκλωμάτων από τα παιδιά μπορεί (με πιθανή παρέμβαση
του/της εκπαιδευτικού) να αναδείξει πιο οικονομικές μορφές
παράλληλης σύνδεσης από την
άποψη της κατανάλωσης
καλωδίων, όπως η πιο κάτω:

13. Αφού καταγράψουν και ανακοινώσουν ομαδικά τα

συμπεράσματά τους, σε συζήτηση με όλη την τάξη, ο/η
19
Ενότητα: Ηλεκτρισμός-Ηλεκτρικά κυκλώματα Τάξη: Ε
Μάθημα 1: Ηλεκτρικά κυκλώματα- Σύνδεση σε σειρά και παράλληλα

εκπαιδευτικός προκαλεί τα παιδιά να συγκρίνουν τους δύο

τρόπους σύνδεσης και να συνοψίσουν τα πλεονεκτήματα και τα
μειονεκτήματά τους, καθώς και περιπτώσεις, όπου αξιοποιούνται
(Εργασία 11). Στο πλαίσιο αυτής της σύγκρισης μπορεί να
συμπληρωθεί με τη συμμετοχή ολόκληρης της τάξης ένας
πίνακας, όπως ο πιο κάτω (βλ. και διαφάνεια 3):

Σύνδεση Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα Πού

χρησιμοποιείται
Εξοικονομεί 1. Όταν Χριστουγεννιάτικα
καλώδια. προσθέτουμε λαμπάκια
Σύνδεση σε
λαμπτήρες, η
σειρά φωτεινότητα τους
μειώνεται.
2. Όταν καεί έστω
και ένας
λαμπτήρας,
σβήνουν όλοι.
1. Όταν Χρειάζεται Ηλεκτρικές
προσθέτουμε περισσότερα συνδέσεις
Παράλληλη
λαμπτήρες, η καλώδια κτηρίων,
σύνδεση φωτεινότητα φωτιστικών,
παραμένει η ίδια. οδικού φωτισμού
2. Όταν καεί ένας
ή περισσότεροι
λαμπτήρες, η
φωτεινότητα των
άλλων δεν
επηρεάζεται

10. Επιπρόσθετες προαιρετικές δραστηριότητες:

(α) Πώς μπορείτε να συνδέσετε λαμπτήρες παράλληλα με μόνο

δύο καλώδια σε επαφή με την μπαταρία;
Μια πρακτική λύση, που μπορεί να δοκιμαστεί και στις διαθέσιμες
προσομοιώσεις είναι η πιο κάτω:

20
Ενότητα: Ηλεκτρισμός-Ηλεκτρικά κυκλώματα Τάξη: Ε
Μάθημα 1: Ηλεκτρικά κυκλώματα- Σύνδεση σε σειρά και παράλληλα

(β) Οι ομάδες μπορούν να εκτελέσουν τη δραστηριότητα

«Αριθμός μπαταριών και φωτεινότητα λαμπτήρων-έλεγχος
μεταβλητών» στον Η/Υ με τη χρήση του λογισμικού Virtual Labs-
Electricity. H δραστηριότητα βρίσκεται στον ψηφιακό δίσκο του
βοηθήματος «Επιμορφωτικό Υποστηρικτικό Υλικό για την
ενσωμάτωση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας
(ΤΠΕ) στη μαθησιακή διαδικασία, Δημοτική Εκπαίδευση,
Επιστήμη, Κidspiration 2.1, Virtual Labs Light & Electricity,
Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου (2008).

(γ) Δίνεται στα παιδιά το πιο κάτω ερώτημα:

Για να κατασκευαστούν τα δύο πιο κάτω κυκλώματα
χρησιμοποιήθηκαν πανομοιότυποι λαμπτήρες και μπαταρίες. Αν
τα δύο κυκλώματα άρχισαν να λειτουργούν την ίδια στιγμή, σε
ποιο θα τελειώσει πιο γρήγορα η μπαταρία και για ποιο λόγο;

Κύκλωμα Α Κύκλωμα Β
Με βάση τις γνώσεις τους για τη φωτεινότητα του κάθε λαμπτήρα
και το αντίστοιχο ρεύμα που τον διαρρέει, αναμένεται από τα
παιδιά να επισημάνουν ότι η μπαταρία στο κύκλωμα Β θα
τελειώσει πιο γρήγορα, γιατί:

 Το ρεύμα που διαπερνά το κύκλωμα Α είναι μειωμένο,

αφού οι λαμπτήρες έχουν λιγότερη φωτεινότητα.
 Το ρεύμα που διαπερνά το κύκλωμα Β είναι μεγαλύτερο
αφού οι λαμπτήρες έχουν περισσότερη φωτεινότητα.
 Αφού οι μπαταρίες είναι όμοιες, θα τελειώσει πρώτη η
μπαταρία Β, που είναι η πηγή του ηλεκτρισμού για το
κύκλωμα με το μεγαλύτερο ρεύμα.
21
Ενότητα: Ηλεκτρισμός-Ηλεκτρικά κυκλώματα Τάξη: Ε
Μάθημα 1: Ηλεκτρικά κυκλώματα- Σύνδεση σε σειρά και παράλληλα

(δ) Δίνεται στα παιδιά το πιο κάτω πρόβλημα:

Πώς μπορούμε να πετύχουμε την ίδια φωτεινότητα στους
λαμπτήρες των πιο κάτω κυκλωμάτων, τα οποία αποτελούνται
από όμοια στοιχεία;

Κύκλωμα Α Κύκλωμα Β

Μια πιθανή λύση που αναμένεται να προτείνουν και να

δοκιμάσουν τα παιδιά είναι να προστεθεί μια δεύτερη όμοια
μπαταρία σε σειρά με την πρώτη στο κύκλωμα Α, ώστε να
διπλασιαστεί το ρεύμα που το διαπερνά και να εξισωθεί με το
ρεύμα που διαρρέει το κύκλωμα Β.

(ε) Πώς μπορούμε να αυξήσουμε τον χρόνο λειτουργίας του

κυκλώματος Β και να διατηρηθεί η φωτεινότητα των λαμπτήρων;

Με βάση τη λύση στο πρόβλημα (γ), πιθανόν τα παιδιά να

εισηγηθούν να προστεθεί και δεύτερη μπαταρία σε σειρά με την
πρώτη. Με τον τρόπο αυτό θα παρατηρήσουν ότι θα αυξηθεί η
φωτεινότητα των λαμπτήρων, αλλά ο χρόνος φωτοβολίας τους
δεν θα παραταθεί. Για να αυξηθεί η διάρκεια φωτοβολίας των
λαμπτήρων θα πρέπει να συνδεθεί δεύτερη μπαταρία παράλληλα
με την πρώτη, όπως πιο κάτω:

22
Ενότητα: Ηλεκτρισμός-Ηλεκτρικά κυκλώματα Τάξη: Ε
Μάθημα 1: Ηλεκτρικά κυκλώματα- Σύνδεση σε σειρά και παράλληλα

Σημ. Με τη σύνδεση μπαταριών σε σειρά, αυξάνεται η τάση και η ένταση του

ρεύματος που διαρρέει το κύκλωμα. Με τη σύνδεση μπαταριών παράλληλα
δεν αυξάνεται η τάση και η ένταση του ρεύματος, αλλά η χρονική διάρκεια
λειτουργίας του κυκλώματος.

23