ΟΓΔΟΟΝ ΜΑΘΗΜΑ (VIΙI)

CZAS TERAŹNIEJSZY W STRONIE MEDIALNO-PASYWNEJ

1. Indicativus praesentis medii et passivi

tryb oznajmujący czasu teraźniejszego strony medialno-pasywnej

temat praesentis + końcówki ind. praes. med. et pass.

singularis pluralis

1. -ομαι -ομεθα

2. -ῃ -εσθε

3. -εται -ονται

παιδεύω – wychowuję

singularis pluralis

1. παιδεύ-ομαι – παιδευ-όμεθα –
jestem wychowywany / jesteśmy wychowywani /
wychowuję się (sobie) wychowujemy się (sobie)

2. παιδεύ-ῃ – παιδεύ-εσθε –
jesteś wychowywany / jesteście wychowywani /
wychowujesz się (sobie) wychowujecie się (sobie)
3. παιδεύ-εται – παιδεύ-ονται –
jest wychowywany / są wychowywani /
wychowuje się (sobie) wychowują się (sobie)

1
 2. Imperativus praesentis medii et passivi
tryb rozkazujący czasu teraźniejszego strony medialno-pasywnej

temat praesentis + końcówki imp. praes. med. et pass.

singularis pluralis

2. -ου -εσθε

3. -εσθω -εσθωσαν

παιδεύω – wychowuję

singularis pluralis

2. παιδεύ-ου – παιδεύ-εσθε –
bądź wychowywany / bądźcie wychowywani /
wychowuj się (sobie) wychowujcie się (sobie)

3. παιδευ-έσθω – παιδευ-έσθωσαν –
niech będzie wychowywany / niech będą wychowywani /
niech wychowuje się (sobie) niech wychowują się (sobie)

3. Infinitivus praesentis medii et passivi

bezokolicznik czasu teraźniejszego strony medialno-pasywnej

temat praesentis + końcówka inf. praes. med. et pass. -εσθαι

παιδεύ-εσθαι – być wychowywanym / wychowywać się (sobie)

UWAGA: Czasowniki należące do grupy verba contracta tworzą stronę medialno-pasywną

według tych samych reguł. Zasady kontrakcji są identyczne jak w stronie czynnej (patrz konspekt
nr 7).

2
 4. Strona medialna i pasywna w języku greckim – charakterystyka funkcjonalna

1. W języku greckim w wypadku czasu teraźniejszego (praesens), imperfectum oraz perfectum

formy strony medialnej (zwrotnej) i strony pasywnej (biernej) mają taką samą postać.
W pewnym uproszczeniu mówimy zatem tutaj o stronie medialno-pasywnej. W aoryście
i w futurum zaś strona medialna i strona pasywna mają oddzielne formy.

2. Strona medialna (zwrotna) to strona, w której podmiot zdania jest jednocześnie wykonawcą
i odbiorcą czynności, np. ἐνδύω (strona czynna) ‘ubieram’, ale ἐνδύομαι (strona medialna)
‘ubieram się’; νίπτω (strona czynna) ‘myję’, ale νίπτομαι (strona medialna) ‘myję się’. Ponadto
strona zwrotna w języku greckim może oznaczać, że podmiot wykonuje czynność dla siebie,
dla swojej korzyści, w swoim interesie, np. παιδεύω (strona czynna) ‘wychowuję’, ale
παιδεύομαι (strona medialna) ‘wychowuję sobie, dla siebie’.

3. Strona pasywna (bierna) to strona, w której podmiot jest obiektem czynności, np. λύω (strona
czynna) ‘uwalniam’, λύομαι (strona pasywna) ‘jestem uwalniany’.

4. W stronie pasywnej (biernej) wykonawca czynności może zostać wyrażony na dwa sposoby:

a. jeśli wykonawca czynności jest osobowy, wówczas używa się wyrażenia z przyimkiem
ὑπό albo ἀπό, albo παρά (zawsze z genetivem), np.
Δαιμόνιον ἐκβάλλεται ὑπὸ τοῦ Ἰησοῦ – Demon jest wyrzucany przez Jezusa.
Ὁ ἄγγελος ἀποστέλλεται ἀπὸ τοῦ θεοῦ – Αnioł jest wysyłany przez Boga.

b. jeśli wykonawca czynności jest nieosobowy (abstrakcyjny), wówczas używa się

samego dativu, np.
Ὁ κόσμος σώζεται ἀγάπῃ τοῦ Χριστοῦ – Świat jest zbawiany miłością (= przez
miłość) Chrystusa.

3
5. W grece są też takie czasowniki, które występują w stronie medialno-pasywnej, ale mają
znaczenie czynne – są to tak zwane verba deponentia. Należą do nich między innymi:

ἀποκρίνομαι ‘odpowiadam’
βούλομαι ‘chcę’
γίνομαι ‘staję się’
δέχομαι ‘przyjmuję’
ἐργάζομαι ‘pracuję’
ἔρχομαι ‘idę’ (+ liczne złożenia)
εὔχομαι ‘modlę się’
οἴομαι ‘sądzę, myślę’
πορεύομαι ‘wyruszam, idę’
προσεύχομαι ‘modlę się’
φοβέομαι ‘boję się’.

UWAGA: Zdarza się, że dany czasownik nie jest deponensem we wszystkich czasach, np.
ἔρχομαι ‘idę’ jest deponensem w czasie teraźniejszym, ale w aoryście już nie (ma formę czynną
ze znaczeniem czynnym – ἦλθον ‘przyszedłem’). Albo ὁράω ‘widzę’ w czasie teraźniejszym nie
jest deponensem, ale jest już nim w czasie przyszłym (ὄψομαι ‘zobaczę’ – forma medialna, ale
znaczenie czynne).

4
 EXERCITATIONES

1. Podaj temat praesentis wymienionych czasowników, a następnie utwórz wskazane formy.

Przetłumacz je na język polski.

1. διώκω – prześladuję

temat praesentis:

Indicativus praesentis medii et passivi

1.

2.

3.

Imperativus praesentis medii et passivi

2.

3.

Infinitivus praesentis medii et passivi

2. φυλάσσω – strzegę

temat praesentis:

Indicativus praesentis medii et passivi

1.

2.
3.

Imperativus praesentis medii et passivi

2.

3.

Infinitivus praesentis medii et passivi

5
 3. φιλέω – miłuję, kocham

temat praesentis:

Indicativus praesentis medii et passivi

1.

2.

3.

Imperativus praesentis medii et passivi

2.

3.

Infinitivus praesentis medii et passivi

4. φοβέομαι – boję się

temat praesentis:

Indicativus praesentis medii et passivi

1.

2.

3.

Imperativus praesentis medii et passivi

2.

3.

Infinitivus praesentis medii et passivi

2. Do podanych tematów praesentis dopisz właściwą końcówkę, tak by utworzona forma

odpowiadała podanym tłumaczeniom. Uzupełnij akcenty.

1. γινωσκ_______ – jesteście poznawani

2. γραφ_______ – jest pisany

6
3. εὑρισκ_________ – jesteśmy szukani
4. ἀποστελλ_____ – są wysyłani
5. δοξαζ_____ – niech będzie pochwalony
6. μεγαλυν______ – bądź wywyższony

EK ΤΗΣ TΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΣΟΦΙΑΣ

1. Ζῶμεν γὰρ οὐχ ὡς θέλομεν, ἀλλ’ ὡς ἀγόμεθα.

2. Θανάτῳ πάντες ὀφειλόμεθα.

3. Πάπντες οἱ ἄνθρωποι βασιλεύονται ὑπὸ θεοῦ.

4. Ἀνδρὸς χαρακτὴρ ἐκ λόγου γνωρίζεται.

5. Κενὸς ἐκείνου φιλοσόφου λόγος, ὑφ’ οὗ μηδὲν πάθος ἀνθρώπου θεραπεύεται.

6. Βουλόμεθα πλουτεῖν πάντες.

7. Ἕπου θεῳ!

ΕΚ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΓΡΑΦΩΝ

1. Ἐκ γὰρ τοῦ καρποῦ τὸ δένδρον γινώσκεται (Mt 12,33).

2. Πᾶν δένδρον μὴ ποιοῦν καρπὸν καλὸν ἐκκόπτεται καὶ εἰς πῦρ βάλλεται (Mt 7,19).

3. Οὐκέτι εἰμὶ ἐν τῷ κόσμῳ, καὶ αὐτοὶ ἐν τῷ κόσμῳ εἰσίν, κἀγὼ πρὸς σὲ ἔρχομαι (J 17,11).

4. Λέγει αὐτοῖς Σίμων Πέτρος· ὑπάγω ἁλιεύειν. λέγουσιν αὐτῷ· ἐρχόμεθα καὶ ἡμεῖς σὺν σοί (J 21,3).

5. Τοῦ κυρίου τὸ θέλημα γινέσθω. (Dz 21,14)

7
6. Παρακαλοῦμεν δὲ ὑμᾶς, ἀδελφοί, νουθετεῖτε τοὺς ἀτάκτους, παραμυθεῖσθε τοὺς ὀλιγοψύχους,

ἀντέχεσθε τῶν ἀσθενῶν, μακροθυμεῖτε πρὸς πάντας (...). Πάντοτε χαίρετε, ἀδιαλείπτως

προσεύχεσθε, ἐν παντὶ εὐχαριστεῖτε (...), πάντα δὲ δοκιμάζετε, τὸ καλὸν κατέχετε, ἀπὸ παντὸς

εἴδους πονηροῦ ἀπέχεσθε (1Tes 5,14. 16-18. 21-22).

7. Εἶπεν δὲ πρὸς αὐτὸν ὁ ἄγγελος· μὴ φοβοῦ, Ζαχαρία, διότι εἰσηκούσθη ἡ δέησίς σου (Łk 1, 11-13).

8. Ὁ δὲ Ἰησοῦς (...) λέγει τῷ ἀρχισυναγώγῳ· μὴ φοβοῦ, μόνον πίστευε (Mk 5,36).

9. Πορεύου· ἡ πίστις σου σέσωκέν σε (Łk 17, 19).