Ailede din eğitimi

yüzyılın son çeyreğinden günümüze kadar tüm dünya ülkelerinde aile hayatında çok ciddi
değişiklikler yaşanmıştır Bu temel değişikliklerin temelinde 20 yüzyılda gerçekleşen
şehirleşme ve buna bağlı şekillenen yaşam tarzı oluşturmaktadır sosyo kültürel alanda
yaşanan en büyük değişim ve çocukların dini ve ahlaki eğitimde kilit rolü oynayan aile
kurumlarında meydana gelmiştir aile sadece çocukların fiziki olarak uyudukları bir ortam
olmayıp aynı zamanda Manevi anlamda da geliştikleri vazgeçilmez bir eğitim yuvasıdır
Sonuç olarak aile çocuğun Sadece belli bir dönem fiziki ve biyolojik ihtiyaçlarının karşılandığı
bir yer olmayıp onun geleceğini de etkileyen ve şekillendiren en önemli eğitim-öğretim
ortamıdır.
din eğitimi açısından ailenin yeri ve rolü
r'an-ı Kerim'de pek çok yerde anne baba ve çocuk ilişkileri üzerinde durulur Kur'an'da önce
gelen olarak yaratılış evreleri anlatılır çocuk mucizesi ile ilgili ayetler verir ve çocukları
öldürmenin büyük bir günah olduğuna dikkat çekilir daha sonra anne babanın çocuk ile nasıl
şirke düştükleri anlatılır çocuğun bir fitne ve aracı olduğu vurgu yapılır Hz Adem'in
çocuklarının hikayesi anlatılır Hz Nuh'un inanmayan olduğundan bahsedilir onun Nuh
ailesinden olmadığı vurgulanarak helak edildi iş anlatılır Hz İbrahim'in Babasına karşı yaptığı
dini uyarılar ve onun için yaptığı dualar yer alır Hz Lokman'ın oğluna tavsiyelerde Kur'an'da
ayrıntılı bir şekilde anlatılmaktadır Kur'an sadece aile fertlerini dünyaya adları ile ilgili olayları
değmez Ahiret hayatı ile ilgili konulara da yer verir İslam alimleri ayetin emrettiği ateşten
koruma soru eğitimle gerçekleştiğini belirtir Kur'an aile halkına İslam'ı eğitim vermeyerek
ateşe düşmeden Neden onu aile reisleri Neyse insanınen bedbahtı hakiki hüsranı düşenler
olarak nitelendirmektedir.
Kur'an'da 297 Ali ayet direkt olarak 342 ayet ve dolaylı olarak çocuklardan bahsetmektedir
Kur'an'da baba evlat ilişkisinden bahseden ayetleri bakıldığında her defasında babaanne
olduğuna hitap tarzını söylemiştir
Önemli
Hz Peygamber hayatında çeşitli şekillerde göstermiştir o Öncelikle kız ve erkek ayrımını
ortadan kaldırmış ve çocuklara arasında eşit davranılmasını emretmiştir yolda karşılaştığı
çocukların hal ve hatırlarını sorarak onlarla selamlaşma iş Fırsat buldukça onlarla ilgilenerek
onlara oynamış onlara sevgi ve şefkat göstermiştir Yine Hz Peygamber çocuklara beddua iyi
yasaklamıştır
Ailedeki din eğitiminin ilke ve prensipleri
ailenin Çocuğun dini eğitiminde en temel foksiyonlu icra ettiği konusunda Tüm din
psikologları ve eğitimcileri hemfikirdir ancak etkili bir din eğitimi için aile fertleri Nasıl
davranmaları ve ne tür bir aile ortamına sahip olmaları gerektiği de önemlidir.
*Huzurlu bir aile ortamı oluşturmak
her ne kadar ailelerin çocuklarının dini eğitiminde farklı yaklaşım metotları olsa da tüm
sosyal bilimcilerin üzerinde anlaştığı bir husus vardır ki o da ideal bir din eğitimi için sağlıklı
istikrarlı ve etkili bir iletişimin yer aldığı huzurlu bir aile ortamının gerekliliğidir aile ilişkileri
üzerinde yapılan araştırmalar çocukların ruh sağlığına işleri olan iyi ilişkilerin çocukları olan
ilişkilerine daha olumlu yönde etki edeceği ortaya koymuştur huzur insanın bireysel ve sosyal
hayatında uyum içerisinde yaşayabilmesi olarak tanımlanmaktadır
huzurlu aile ortamının gereken özellikleri
Taahhüt bağlanma
zaman birlikteliği
iletişim
takdir ve teşvik etme
rol performansları; Aile üyelerinin her birinin değişik rolleri vardır Başarılı bir şekilde
fonksiyonlu devam ettiren aileler ailenin her bir üyesi için belirli rol tanımlanmıştır herkesin
yapmakla sorumlu olduğu görevini bilinmesine rağmen herhangi bir olağanüstü bir durumda
aile ilişkileri normal düzeyde devam etmesi için esnek olabilmenin de rahatla hissedilir her iki
cinsin kendine has cinsel kimlik özelliklerini doğru ve yeterli bir şekilde kullanmalıdır rol
performansında ki en önemli hususlardan biri de hiç şüphesiz küs konusudur güç konusunun
halledin mediye ailelerde çatışma rekabet duyguları ortaya çıkabilir hem eşitlikte hem de
esnek bir şekilde olmak kaydıyla Ayla rolleri açıklanmış olan aileler Kürt sorunu daha Adil ve
işlevsel bir şekilde halledebilir ler.
manevi ortam; mutlu ve huzurlu ailelerinin özelliklerinden biri de evlerinde manevi ortam
oluşturmaları Iğdır Hayatım bir anlam ve gayesi olduğuna inanmak insanların günlük kaydı
ve streslerini aşmasına yardımcı olur Yine aile üyelerinden herhangi birinin başına
gelebilecek olan ciddi hastalık ölüm gibi krizlerde başa çıkmada yardımcı olur dinleye
öngörülen sevgi saygı hoşgörü sadakat affetme adalet ve fedakarlık gibi değerler aile içi
şiddeti önlemede önemli bir güç olduğu gibi huzurlu bir ailenin oluşmasında da önemli bir
faktördür.
kriz stresle başa çıkma; Mutlu ve huzurlu aile bireyleri da diğer aile fertleri gibi zaman zaman
günlük yaşamlarında çeşitli kriz ve stres lerle karşı karşıya kalabilirler bu tür aileler diğer
ailelerinden ayıran temel faktör yaşamlarındaki olumsuz durumları olumlu bakabilecek
noktalar bulmaları ve onlar üzerine odaklanmalıdır ancak onlar bu tür olaylara atlatabilecek
pozitif unsurlarda bulunan kişilerdir.
Ailede sevgi ve güven ortamı oluşturmak
Çocuğa iyi model olmak; çocuklara dini değerleri kazandırmada ki en önemli ve en etkili
yollardan birisi de aile bireylerinin çocuklarına örnek olmasıdır bir atasözümüz dedi belirttiği
ile ağaca çıkan keçinin dala bakan oğlağı olur etrafındaki insanların tutum ve davranışlarını
gözler ve onları en ince ayrıntısına kadar kopyalar Çocuklar iyi ya da kötü olsun birçok sosyal
davranışı başkalarını gözlemleyerek öğrenirler günümüzde bu yaklaşım sosyal öğrenme
modeli olarak adlandırılmaktadır Albert bandura ya göre çocuklarda sıkça görülen
saldırganlık davranışları nedeni de çevresinde gördüğü bu tür davranışı şekilleridir dövüşen
iki çocuk diğer çocuklar için de bir model olmuş olur onları seyretmek suretiyle diğer
arkadaşları da dövüşmeye öğrenmiş olur her model aynı şekilde etkili olmayabilir etkili
olabilmek için bir modelinin bazı özelliklere sahip olması gerekir bunlardan dördü aşağıda
aşağı yukarı tüm çalışmalarda vurgulanmaktadır göç ihtiyaçları karşılama algınlığından
benzerlik ve sevilme ve takdir edilme özellikle çocuklar sevdikleri yetişkinleri taklit etme
eğilimi gösterirler dini değerleri benimsemediği önceleri bilinçsiz bir şekilde başlayan taklit
yoluyla öğrenme özdeşleşmeye kadar ulaşabilir çocuk sadece davranışları ile değil tüm
değerleri tutumları ve standartları ile başta anne babası olmak üzere yetişkinlerle benzemeye
çalışır.
dengeli bir disiplin uygulamak; �ocukların dini eğitimde ele alınması gereken en önemli olan
birisi de ailenin çocuğu uygulayacağı Disiplin ve Ceza şeklidir çocuklar büyüdükçe anne ve
babalar onlara karşı tutumlarını daha eleştiriler olduğu ve daha katı disiplin kurulları
uyguladıkları da bir vakıadır her ne kadar çocuklara uygun bir disiplin uygulanması gerekli ise
de çocuklara karşı kullanılan fiziki cezanın çocuklar üzerinde olumsuz bir etki bırakacak bir
gerçektir çocukların aile yapıları ile Allah inançları arasındaki ilişkiye yönelik yapılan ampirik
bir çalışma oldukça ilginçtir Bu araştırma sonucuna göre izah yapılmaksızın katı bir disiplin
anlayışı ya da sert fiziki cezaya maruz kalan çocukların Allah inancı daha sert korumasız
İnsanlar en ufak hatalarından dolayı cezalandıran sel felaket deprem gibi doğal afetlere ve
ölümlere neden olan bir Allah tasavvuruna dönüşmektedir Çocukların Allah fikirlerini anne ve
babalarla bağlandığı ortaya koyan pek çok araştırma yapılmıştır acaba anne ve babalar
çocuklarını dini değerleri kazandırırken hiçbir ceza vermeyecektir bu konu hem İslam
eğitimcileri hem de Batı Eğitim gideri tarafında Yüzyıllar boyunca tartışılmış ve hala daha
tartışılmaktadır Çağdaş Eğitimciler hem de klasik İslam eğitimcilerin den bazıları son çare
olarak ve aşırı olmamak kaydıyla fiziki cezanı verilebileceğini ifade etseler bile şu bilinen bir
gerçektir ki eğitimde fiziki ceza etkili bir metod olmadığı gibi aklıma olumsuz yönde etki
etmektedir baskı ile ya da dayakla dini ve ahlaki değerleri kazandırmaya çalışmak tamamen
olumsuz sonuçların doğmasına neden olmaktadır çocuklara uygulanacak disiplin konusunda
mümkün olduğunca fiziki cezaya başvurmak yerine alternatif disiplin şekilleri uygulamak
gerekir yanlış davranışı görmezden gelmek hatasını düzeltmek çocuğu sevdiği arkadaş
grubundan ayırmak sevdiği bir şeyden mahrum bırakmak alternatif bir davranışta öldürür
dilendirmek yaptığı davranışın yanlış olduğunu açıklamak davranışın doğal sonuçları ile karşı
karşıya bırakmak arzulanan davranışa model olmaya çalışmak sözleşme yaptın at ve
yönlendirmek sevgi ve ilgi göstermemek sayılabilir
Dini konulara ilişkin bilgi vermek
çocuk doğuştan fıtri özellikleri dışında hiçbir şey bilmediğine göre ya sosyal çevresinde
bulunan kişileri taklit etmek suretiyle ya da bilgilendirme suretiyle dini ve ahlaki konuları
öğrenecektir çocuğa uzun uzadıya öğüt vermek yerine kısa öğütler daha etkilidir kısa ve
sade fikirler daha kolay anlaşılır ve kabul edilir
Çocuğun çevresini kontrol etmek
Çocuğun bir takım dini ve ahlaki değerler kazandırmada olumlu çevre şartları oluşturmak
kadar çocukları olumsuz yönde etkileyen çevre şartlarından onları uzak tutmakta önemlidir
günümüzde Sadece çocuklar değil gençleri ve yetişkinleri de olumsuz yönde etkileyen çevre
faktörlerin başında kitle iletişim araçları gelir Bununla birlikte çocuklarının olumsuz yönde
etkileyen kitle iletişim araçlarının başında televizyon ve internet gelmektedir özellikle
çocuklarda televizyonun ve internetin oyunlarının en önemlisi saldırganlık duygularının ve
davranışlarının oluşmasına neden olmasıdır
Sonuç
Insan Yaşamının her döneminde önemlidir ancak çocukluk döneminin diğer dönemlere
kıyasla çok farklı bir yönü vardır ailene sadece biyolojik psikolojik sosyal ve ekonomik
işlevleri olmayıp aynı zamanda bir de eğitim işlevi vardır din eğitimi açısından baktığımızda
çocuklar din öğretimi Müslüman bir aile için tavsiye niteliğinde bir durum olmayıp dini bir
vecibedir ailenin böyle bir sorumluluk bilincine sahip olması gerekir aile bireyleri kendilerini
örnek olmaya çalışarak psikolojik ve patolojik esasları dahilinde çocuğun fiziki ve zihinsel
gelişimi durumlarına göre din eğitimlerini gerçekleştirmeye çalışmalıdır