PRESENTACIÓN MATERIA

MATERIA HISTORIA DA FILOSOFÍA CURSO 2º BACHARELATO

CURSO ACADÉMICO 2019/20 PROFESOR ABRAHAM RUBÍN

CONTIDOS E ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ASOCIADOS. BLOQUE 1

Descrición do contido Estándares de aprendizaxe

B1.1. Comentario de texto. HFB1.1.1. Comprende o sentido global dos textos máis
B1.2. Diálogo filosófico e argumentación. salientables dos/das autores/as estudados/as,
recoñecendo a orde lóxica da argumentación e as
formulacións que se defenden, e é quen de transferir os
coñecementos a outros/as autores/as ou problemas.
HFB1.1.2. Analiza as ideas do texto, identificando a
conclusión e os conceptos e as ideas relevantes, e
recoñece a súa estrutura e a orde lóxica da súas ideas.
HFB1.1.3. Argumenta a explicación das ideas presentes
M
D8 no texto, en relación coa filosofía do/da autor/a e os
5A contidos estudados.
UL HFB1.2.1. Argumenta as súas propias opinións con
02 B1.2. Diálogo filosófico e argumentación.
claridade e coherencia, tanto oralmente como por escrito.
Da HFB1.2.2. Utiliza o diálogo racional na defensa das súas
ta: opinións, e valora a diversidade de ideas e, á vez,
01 apoiándose nos aspectos comúns.
-
09
-
20
18

Re
v.1

1 de 15
 B1.3. Ferramentas de aprendizaxe e investigación da filosofía. HFB1.3.1. Sintetiza correctamente a filosofía de cada
autor/a, mediante resumos dos seus contidos
fundamentais, e clasifícaos nos núcleos temáticos que
atravesan a historia da filosofía: realidade, coñecemento,
ser humano, ética e política.
HFB1.3.2. Elabora listaxes de vocabulario de conceptos,
comprende o seu significado, organízaos en esquemas
ou mapas conceptuais, táboas cronolóxicas e outros
procedementos útiles para a comprensión da filosofía do
autor, e aplícaos con rigor.
HFB1.3.3. Selecciona información de distintas fontes,
bibliográficas e de internet, e recoñece as fontes fiables.
HFB1.3.4. Realiza redaccións ou disertacións, traballos
de investigación e proxectos que impliquen un esforzo
creativo e unha valoración persoal dos problemas
filosóficos formulados na historia da filosofía.
HFB1.4.1. Utiliza as ferramentas informáticas e da web
2.0. (wikis, blogs, redes sociais, procesador de textos,
presentación de diapositivas ou recursos multimedia, etc.)
M para o desenvolvemento dos traballos.
D8 HFB1.4.2. Realiza procuras avanzadas en internet sobre
5A
os contidos da investigación, e decide os conceptos
UL
02 adecuados.
HFB1.4.3. Colabora en traballos colectivos de
Da investigación sobre os contidos estudados utilizando as
ta: tecnoloxías da información e da comunicación.
01
-
09
-
20
18

Re
v.1

2 de 15
 CONTIDOS E ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ASOCIADOS. BLOQUE 2
Descrición do contido Estándares de aprendizaxe

B2.1. Orixe da filosofía grega. Os presocráticos: resposta á orixe do HFB2.1.1. Utiliza conceptos de Platón como idea, mundo
cosmos. sensible, mundo intelixible, ben, razón, doxa, episteme,
universal, absoluto, dualismo, reminiscencia,
B2.2. Dialéctica socrática.
transmigración, mímese, methexe, virtude e xustiza, entre
B2.3. Convencionalismo democrático e relativismo dos sofistas outros, e aplícaos con rigor.
B2.4. Platón: ontoloxía e coñecemento; concepción dualista do ser HFB2.1.2. Entende e explica con claridade, tanto na
humano; dimensión antropolóxica e política da virtude; o autor e o linguaxe oral como na escrita, as teorías fundamentais da
seu contexto. filosofía de Platón, analizando a relación entre realidade e
coñecemento, a concepción dualista do ser humano e a
dimensión antropolóxica e política da virtude.
HFB2.1.3. Distingue as respostas da corrente
presocrática en relación á orixe do Cosmos, os conceptos
M fundamentais da dialéctica de Sócrates e o
D8 convencionalismo democrático e o relativismo moral dos
5A
sofistas, identificando os problemas da filosofía antiga, e
UL
02
relacionando esas respostas coas solucións achegadas
por Platón.
Da HFB2.1.4. Respecta o esforzo da filosofía de Platón por
ta: contribuír ao desenvolvemento das ideas e aos cambios
01 sociais da Grecia antiga, valorando positivamente o
-
diálogo como método filosófico, o nacemento das utopías
09
- sociais, o sentido do gobernante-filósofo ou a súa defensa
20 da inclusión das mulleres na educación.
18

Re
v.1

3 de 15
 B2.5. A física de Demócrito.
B2.6. Problemas da filosofía antiga e solución de Aristóteles.
B2.7. Aristóteles: metafísica, física, coñecemento, ética
eudemonista e política. Comparación coa filosofía platónica. O autor
e o seu contexto.
HFB2.2.1. Utiliza con rigor conceptos do marco do
pensamento de Aristóteles, como substancia, ciencia,
metafísica, materia, forma, potencia, acto, causa, efecto,
teleoloxía, lugar natural, indución, dedución, abstracción,
alma, monismo, felicidade e virtude, entre outros.
HFB2.2.2. Comprende e explica con claridade, tanto na
linguaxe oral coma na escrita, as teorías fundamentais de
Aristóteles, examinando a súa concepción da metafísica e
da física, o coñecemento, a ética eudemonística e a
política, en comparación coas teorías de Platón.
HFB2.2.3. Describe as respostas da física de Demócrito,
identificando os problemas da filosofía antiga, e relaciona
esas respostas coas solucións achagadas por Aristóteles.
HFB2.2.4. Estima e razoa o esforzo da filosofía de
Aristóteles por contribuír ao desenvolvemento do
pensamento occidental, valorando positivamente a
formulación científica das cuestións.

M
D8 B2.8. Doutrinas éticas helenísticas: Epicureísmo, Estoicismo e HFB2.3.1. Describe as respostas das doutrinas éticas
5A Escepticismo. helenísticas, e identifica algúns dos grandes logros da
UL ciencia alexandrina.
02 B2.9. Científicos helenísticos.
B2.10. A Biblioteca de Alexandría.
Da
ta:
01
-
09
-
20
18

Re
v.1

4 de 15
 CONTIDOS E ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ASOCIADOS. BLOQUE 3
Descrición do contido Estándares de aprendizaxe

B3.1. Cristianismo e filosofía. Agostiño de Hipona: teoría da HFB3.1.1. Explica o encontro da filosofía e a relixión
iluminación, flosofía da hstoria, o problema da certeza e a defensa cristiá nas súas orixes, a través das teses centrais do
da liberdade. pensamento de Agostiño de Hipona.

B3.2. Escolástica medieval. Tomé de Aquino: relacións de razón e HFB3.2.1. Define conceptos de Tomé de Aquino, como
fe. Vías para a demostración da existencia de Deus. Lei moral. razón, fe, verdade, deus, esencia, existencia, creación,
Relación coa filosofía antiga e coa agostiniana, a xudía e o inmortalidade, lei natural, lei positiva e precepto, entre
nominalismo. O autor e o seu contexto. outros, e aplícaos con rigor.
HFB3.2.2. Entende e explica con claridade, tanto na
linguaxe oral coma na escrita, as teorías fundamentais da
filosofía de Tomé de Aquino, distinguindo a relación entre
fe e razón, as vías de demostración da existencia de
Deus,e a lei moral, en comparación coas teorías da
M
filosofía Antiga.
D8
5A HFB3.2.3. Discrimina as respostas do agostinismo, a
UL filosofía árabe e xudía, e o nominalismo, identificando os
02 problemas da filosofía medieval, en relación coas
solucións achegadas por Tomé de Aquino.
Da HFB3.2.4. Valora o esforzo da filosofía de Tomé de
ta: Aquino por contribuír ao desenvolvemento das ideas e os
01 ao cambios sociais da Idade Media, xulgando
-
09
positivamente a universalidade da lei moral.
- HFB3.3.1. Coñece as teses centrais do nominalismo de
B3.4. Crise da Escolástica no século XIV: nominalismo de Guillerme
20 Guillerme de Ockham e a súa importancia para a entrada
18
de Ockham. Relacións entre razón e fe. Novo pulo para a ciencia.
na modernidade.
Re
v.1

5 de 15
 CONTIDOS E ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ASOCIADOS. BLOQUE 4
Descrición do contido Estándares de aprendizaxe
HFB4.1.1. Comprende a importancia intelectual do xiro do
B4.1. A filosofía no Renacemento. Humanismo: novo concepto
pensamento científico que se deu no Renacemento, e
sobre a natureza humana.
describe as respostas da filosofía humanista sobre a
B4.2. F. Bacon. Os prexuízos na investigación do coñecemento. natureza humana.
B4.3. Implicacións da revolución científica. HFB4.1.2. Explica as ideas ético-políticas fundamentais
de N. Maquiavelo e compáraas cos sistemas ético-
B4.4. Realismo político de Maquiavelo. políticos anteriores.
HFB4.2.1. Identifica conceptos de Descartes como razón,
B4.5. Descartes: O método, o "cogito" (coñecemento e realidade) e
certeza, método, dúbida, hipótese, "cogito", idea,
o dualismo antropolóxico.
substancia e subxectivismo, entre outros, e aplícaos con
B4.6. Comparación do autor coa filosofía antiga e medieval, e rigor.
relación coa Moderna. O autor e o seu contexto. HFB4.2.2. Comprende e explica con claridade, tanto na
linguaxe oral coma na escrita, as teorías fundamentais da
filosofía de Descartes, analizando o método e a relación
entre coñecemento e realidade a partir do "cogito" e o
dualismo no ser humano, en comparación coas teorías da
filosofía antiga e da medieval.
M HFB4.2.3. Identifica os problemas da filosofía moderna e
D8 relaciónaos coas solucións aportadas por Descartes.
5A HFB4.2.4. Estima e razoa o esforzo da filosofía de
UL Descartes por contribuír ao desenvolvemento das ideas e
02
aos cambios socioculturais da Idade Moderna, e valora a
Da universalidade da razón cartesiana.
ta:
01
-
09
-
20
18

Re
v.1

6 de 15
 HFB4.3.1. Utiliza conceptos de Hume como escepticismo,
B4.7. Hume: o coñecemento, crítica á causalidade e á substancia.
crítica, experiencia, percepción, inmanencia, asociación,
Emotivismo moral. Comparación coa filosofía anterior. O autor e o
impresións, ideas, hábito, contradición, causa, crenza,
seu contexto
sentimento, mérito, utilidade, felicidade, contrato social,
B4.8. Locke: liberalismo político. liberdade e deber, entre outros, e úsaos con rigor.
HFB4.3.2. Entende e explica con claridade, tanto na
linguaxe oral coma na escrita, as teorías fundamentais de
Hume, distinguindo os principios e os elementos do
coñecemento respecto á verdade, a crítica á causalidade
e á substancia, e o emotivismo moral, en comparación
coas teorías da filosofía antiga e da medieval, e co
racionalismo moderno.
HFB4.3.3. Coñece e explica as ideas centrais do
liberalismo político de Locke, identificando os problemas
da filosofía moderna, e relaciónaas coas solucións
aportadas por Hume.
HFB4.3.4. Valora o esforzo da filosofía de Hume por
M contribuír ao desenvolvemento das ideas e aos cambios
D8
5A
socioculturais da Idade Moderna, xulgando positivamente
UL a procura da felicidade colectiva.
02 B4.9. A Ilustración francesa. Rousseau: a crítica social, a crítica á HFB4.4.1. Comprende os ideais que impulsaron os
civilización, o estado de natureza, a defensa do contrato social e a ilustrados franceses, e explica o sentido e transcendencia
Da
ta:
vontade xeral. do pensamento de Rousseau, a súa crítica social, a
01 crítica á civilización, o estado de natureza, a defensa do
- contrato social e a vontade xeral.
09
-
20
18

Re
v.1

7 de 15
 B4.10. Idealismo transcendental. Kant: as facultades e HFB4.5.1. Aplica conceptos de Kant como sensibilidade,
entendemento, razón, crítica, transcendental, ciencia,
límites do coñecemento.
innato, xuízo, a priori, a posteriori, facultade, intuición,
B4.11. Lei Moral e paz perpetua. categoría, ilusión transcendental, idea, lei, fenómeno,
B4.12. Relación do proxecto ilustrado de Rousseau coa filosofía nóumeno, vontade, deber, imperativo categórico,
Moderna e Kant. autonomía, postulado, liberdade, dignidade, persoa, paz e
pacto, entre outros, e utilízaos con rigor.
B4.13. Comparación coas teorías da filosofía antiga, medieval e HFB4.5.2. Entende e explica con claridade, tanto na
moderna. linguaxe oral coma na escrita, as teorías fundamentais da
filosofía de Kant, analizando as facultades e os límites do
coñecemento, a lei moral e a paz perpetua,
comparándoas coas teorías da filosofía antiga, medieval e
moderna.
HFB4.5.3. Describe a teoría política de Rousseau,
identificando os problemas da filosofía moderna e
relacionándoa coas solucións achegadas por Kant.
HFB4.5.4. Respecta e razoa o esforzo da filosofía de Kant
por contribuír ao desenvolvemento das ideas e aos
cambios socioculturais da Idade Moderna, e valora a
M dignidade e a procura da paz entre as nacións
D8
5A
UL
02

Da
ta:
01
-
09
-
20
18

Re
v.1

8 de 15
 CONTIDOS E ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ASOCIADOS. BLOQUE 5
Descrición do contido Estándares de aprendizaxe

B5.1. Marx: o materialismo histórico, a crítica ao idealismo, á HFB5.1.1. Identifica conceptos de Marx como dialéctica,
alienación e á ideoloxía, e a súa visión humanista do individuo. materialismo histórico, praxe, alienación, infraestrutura,
superestrutura, forzas produtivas, medios de produción,
B5.2. Relación de Marx cos problemas da filosofía contemporánea.
loita de clases, traballo, plusvalor e humanismo, entre
O autor e o seu contexto.
outros, e utilízaos con rigor.
HFB5.1.2. Coñece e explica con claridade, tanto na
linguaxe oral coma na escrita, as teorías fundamentais da
filosofía de Marx, examinando o materialismo histórico e a
crítica ao idealismo, á alienación e á ideoloxía, e expón a
súa visión humanista do individuo.
HFB5.1.3. Identifica os problemas da filosofía
contemporánea en relación coas solucións achegadas por
M Marx.
D8 HFB5.1.4. Valora o esforzo da filosofía de Marx por
5A contribuír ao desenvolvemento das ideas e aos cambios
UL sociais da Idade Contemporánea, xulgando positivamente
02 a defensa da igualdade social.
Da
ta:
01
-
09
-
20
18

Re
v.1

9 de 15
 B5.3. Nietzsche: crítica á metafísica, á moral e á ciencia; a verdade
como metáfora.
B5.4. O superhome, como resultado da inversión de valores e a
vontade de poder, e comparación coas teorías da filosofía antiga,
medieval, moderna e contemporánea. O autor e o seu contexto.
B5.5. A vontade en Schopenhauer.
HFB5.2.1. Define conceptos de Nietzsche como crítica,
traxedia, intuición, metáfora, convención, perspectiva,
xenealoxía, transvaloración, nihilismo, superhome,
vontade de poder, e eterno retorno, entre outros, e
aplícaos con rigor.
HFB5.2.2. Entende e explica con claridade, tanto na
linguaxe oral coma na escrita, as teorías fundamentais da
filosofía de Nietzsche, considerando a crítica á metafísica,
á moral e á ciencia, a verdade como metáfora, e a
afirmación do superhome, como resultado da inversión de
valores e a vontade de poder, en comparación coas
teorías da filosofía antiga, medieval, moderna e
contemporánea.
HFB5.2.3. Distingue as respostas de Schopenhauer na
súa afirmación da vontade e identifica os problemas da
filosofía contemporánea, en relación coas solucións
achegadas por Nietzsche.

M HFB5.2.4. Estima o esforzo da filosofía de Nietzsche por

D8 contribuír ao desenvolvemento das ideas e aos cambios
5A sociais da Idade Contemporánea, e valora a defensa da
UL verdade e da liberdade.
02

Da
ta:
01
-
09
-
20
18

Re
v.1

10 de 15
 HFB5.3.1. Utiliza conceptos de Ortega y Gasset e
B5.6. Filosofía española. Ortega y Gasset: a súa relación con aplícaos con rigor, como obxectivismo, ciencia,
posturas filosóficas como o realismo, o racionalismo, o vitalismo ou europeización, filosofía, mundo, circunstancia,
o existencialismo, e outras posturas filosóficas. O autor e o seu perspectiva, razón vital, raciovitalismo, vida, categoría,
contexto. liberdade, idea, crenza, historia, razón histórica, xeración,
home-masa e home selecto, entre outros.
HFB5.3.2. Comprende e explica con claridade, tanto na
linguaxe oral coma na escrita, as teorías fundamentais da
filosofía e da análise social de Ortega y Gasset, en
relación con posturas filosóficas como o realismo, o
racionalismo, o vitalismo ou o existencialismo, entre
outras.
HFB5.3.3. Respecta o esforzo da filosofía de Ortega y
Gasset por contribuír ao desenvolvemento das ideas e
aos cambios sociais e culturais da Idade Contemporánea
española, e valorao seu compromiso coa defensa da
M cultura e da democracia.
D8
5A
UL
02

Da
ta:
01
-
09
-
20
18

Re
v.1

11 de 15
 B5.7. Filosofía crítica da escola de Frankfurt. A crítica a razón HFB5.4.1. Identifica conceptos de Habermas, como
ilustrada e á idea de progreso. coñecemento, interese, consenso, verdade, enunciado,
comunicación, desigualdade, ou mundo da vida, e
B5.8. Racionalidade dialóxica de Habermas: os intereses do
conceptos da filosofía posmodernna, como deconstrución,
coñecemento e a acción comunicativa. diferenza, cultura, texto, arte, e comunicación, entre
B5.9. Contribución de Habermas ao desenvolvemento das ideas e outros, aplicándoos con rigor.
aos cambios sociais da Idade Contemporánea. HFB5.4.2. Entende e explica con claridade, tanto na
B5.10. Pensamento posmodernno: principais teses dos filósofos linguaxe oral coma na escrita, as teorías da filosofía de
posmodernos, como Vattimo, Lyotard e Baudrillard, e reflexión sobre Habermas, distinguindo os intereses do coñecemento e a
a súa vixencia actual. acción comunicativa, e as teorías fundamentais da
posmodernnidade, analizando a deconstrución da
modernidade desde a multiplicidade da sociedade da
comunicación.
HFB5.4.3. Identifica as respostas da filosofía crítica da
escola de Frankfurt e reflexiona sobre elas, identificando
os problemas da filosofía contemporánea.
HFB5.4.4. Estima o esforzo da filosofía de Habermas e do
pensamento posmodernno por contribuír ao
M desenvolvemento das ideas e aos cambios sociais da
D8 Idade Contemporánea, e valora o seu esforzo na defensa
5A
UL
do diálogo racional e o respecto á diferenza.
02 HFB5.4.5. Coñece as teses características do
pensamento posmodernno, como a crítica á razón
Da
ilustrada, á idea de progreso, ao pensamento totalizador e
ta:
01
á trivialización da existencia, o crepúsculo do deber, ou a
- perda do suxeito fronte á cultura de masas, entre outras.
09 HFB5.4.6. Explica e argumenta sobre as principais teses
-
dos filósofos posmodernnos, como Vattimo, Lyotard e
20
18
Baudrillard, e reflexiona sobre a súa vixencia.

Re
v.1

12 de 15
 CRITERIOS, ESTRATEXIAS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN
AVALIACIÓN ORDINARIA
Para avaliar o grao de consecución dos obxectivos da materia, ao longo do curso,
todos os alumnos terán que realizar unha serie de probas cuxo número total non
poderá ser inferior a seis; a puntuación media obtida nas probas realizadas servirá de
base para determinar a cualificación correspondente a cada avaliación. As probas
versarán sobre os obxectivos e contidos dos bloques temáticos correspondentes e
puntuaranse de cero a dez, aplicando os criterios de avaliación e estándares de
aprendizaxe que están recollidos nesta programación. Como mínimo, realizaranse
dúas probas por avaliación; ademais, ao final do curso, haberá unha proba global á
que poderán presentarse tanto os alumnos suspensos como os alumnos aprobados.
Para os primeiros, terá a consideración de proba de recuperación e será obrigatoria;
para os segundos, será voluntaria e suporá unha oportunidade para mellorar a
cualificación media obtida no curso. A puntuación obtida nesta proba só se terá en
conta no caso de que supoña unha mellora con respecto á devandita cualificación.
Os alumnos que superen a materia mediante esta proba final de recuperación non
poderán obter unha cualificación final superior a seis puntos.
A cualificación da materia basearase na puntuación media obtida polo alumno nas
probas realizadas. Ademáis das probas mencionadas, os profesores poderán
propoñerlle ao alumnado a presentación de traballos que se terían en conta para o
cálculo da nota media. Neste caso, o profesorado informará de cómo se cualificarán
estes traballos e de como se computarán para o cálculo da nota media (en concreto:
indicando se contaran como unha proba máis ou de maneira ponderada). A
puntuación mínima necesaria para aprobar será de cinco puntos.
Excepcionalmente, a cualificación resultante do cálculo da puntuación media obtida
nas probas poderá ponderarse (cara arriba ou cara abaixo, ata un máximo dun punto)
tendo en conta a observación das actividades e das actitudes –tan importantes nesta
materia– desenvolvidas polos alumnos na aula. Esta observación centrarase na
valoración dos seguintes aspectos:
- A atención, o interese e o esforzo demostrados.
- A actitude de tolerancia e respecto no trato cos demais.
- A actitude dialogante e de saber escoitar aos demais.
- A actitude de cooperación cos compañeiros e co profesor.
- A capacidade de analizar e criticar razoadamente as opinións e
valores alleos.
- A capacidade autocrítica e de rectificación.
- A capacidade de análise e argumentación dos problemas e
conceptos filosóficos.
Ao alumnado que sexa valorado positivamente no desenvolvemento das actitudes e
capacidades anteriores (entendendo que tal valoración positiva implica que o alumno
manifestou sempre ou case sempre os comportamentos correspondentes) poderá
incrementárselle a súa puntuación ata un punto como máximo.
Ao alumnado que sexa avaliado negativamente no desenvolvemento das anteditas
actitudes e capacidades (entendendo que tal avaliación negativa implica que o
alumno nunca ou case nunca manifestou os comportamentos correspondentes)
poderá reducírselle a súa puntuación ata un punto como máximo.

AVALIACIÓN EXTRAORDINARIA
Para obter avaliación positiva na avaliación extraordinaria os alumnos deben obter un

13 de 15
mínimo de cinco puntos –aplicando unha escala de 0 a 10– na proba escrita que a tal
efecto se realizará no mes de xuño. Nesta proba avaliarase a aprendizaxe dos
contidos desenvolvidos ao longo do curso e aplicaranse os criterios de avaliación e
os estándares de aprendizaxe e mínimos esixibles correspondentes. A proba será
semellante ás realizadas durante o curso.

PROMOCIÓN

Ver PEC

14 de 15
Modelo acorde ao artigo 21 do capítulo IV relativo a avaliacións, promoción e titulación DECRETO 86/2015, do 25 de xuño, polo que se establece o
currículo da educación secundaria obrigatoria e do bacharelato na Comunidade Autónoma de Galicia.

15 de 15