Göstergebilim

Dr. Öğr.Üyesi Barış Aydın

Göstergebilimin temel kavramları
Göstergebilimin tarihsel gelişimi
Göstergebilim/dilbilim ilişkisi
Temel göstergebilim anlayışları
Güncel göstergebilim çalışmaları
Kazanımlar
• Bu ünite sonunda;
• Göstergebilimin temel kavramlarını öğreneceksiniz.
• Göstergebilimin tarihsel gelişimini öğreneceksiniz.
• Göstergebilim/dilbilim ilişkisini öğreneceksiniz.
• Temel göstergebilim anlayışlarını öğreneceksiniz.
• Güncel göstergebilim çalışmaları hakkında fikir edineceksiniz.
Anahtar kavramlar
• Dizge (sistem),
• Gösterge,
• Gösteren,
• Gösterilen,
• Gönderge,
• Görüntüsel gösterge,
• Belirti,
• Simge,
• Belirtke.
Göstergebilim

“Dil dünyayı resmeder.”

Wittgenstein’a ait bu sözden ne anlıyorsunuz?

5. Giriş
• 1960’lı yıllarda bilim dalı olarak ortaya çıkıyor.

• R. Jakobson, L. Hjelmslev

• Saussure (Sosür): “toplumsal yaşamda göstergelerin yaşamının

araştırılması” ve “gösterge dizgeleri”

• 60’lı yıllar: “anlam dizgeleri”

6. Giriş
• Saussure’e göre göstergebilimin inceleme alanı.
7. Giriş
• Barthes’a göre göstergebilim…
• Kod kavramı
8. Giriş
• Süreci açıklamak için örnek verelim
9. Giriş
Göstergebilimin geniş bir alanı kapsaması
10. Giriş
• Göstergesel göstergeler
• Örnekler… Brail alfabesi
Göstergebilimin Evrimi
Göstergebilimin Evrimi:
Ferdinand de Saussure

• Dilsel göstergebilim
13. Göstergebilimin Evrimi:
Ferdinand de Saussure
Saussure’le dilbilime egemen olan ilke…
Göstergebilimin Evrimi:
Charles Sanders Peirce
• göstergelerin resmî doktrini
Göstergebilimin Evrimi:
Charles Sanders Peirce
Göstergebilimin Evrimi:
Charles Sanders Peirce

Göstergebilim anlayışını dilbilimden çok mantıkla ilişkilendirdiğini

söylediğimiz Peirce, dili sözcüklere indirger. Sözcükleri de gösterge
olarak nitelese de özel bir kategoride değerlendirmez. Ona göre
sözcüklerin büyük bölümü simge (İng. symbol), bazıları da belirtidir
(İng. index). Peirce belirti için işaret sıfatlarını örnek olarak sunar.
17. Göstergebilimin Evrimi:
Charles Sanders Peirce
Görüntüsel gösterge ve portreler
Göstergebilimin Evrimi:
Charles Sanders Peirce
Simge ve nedensizlik ilişkisi
Uzlaşı
Etkinlik
BURADA METİNDEKİ PEİRCE’LE İLGİLİ ÖRNEKLERDEN YARARLANARAK
KAVRAMLARI ÖĞRENCİDE YERLEŞTİRMEYE YÖNELİK BİR ETKİNLİK
OLUŞTURULABİLİR.
METİNDEKİ ÖRNEKLERLE KAVRAMLARI EŞLEŞTİRME ÇALIŞMASI
OLABİLİR. ÖĞRENCİ DERSTE BU ALIŞTIRMAYI YAPTIKTAN SONRA
İLERLER.
Göstergebilimin Evrimi:
Charles Sanders Peirce
Görsel gösterge Belirti Simge

Nasıl gösterir? benzerlik nedensellik uzlaşı

Örnekler resimler, heykeller, haritalar duman/ateş, bulut/yağmur, belirti/hastalık sözcükler, sayılar, bayraklar

Süreç görebilme sonuç çıkarma öğrenme zorunluluğu

21. Göstergebilimin Evrimi:
Charles Sanders Peirce

• Şişe örneği
22. İletişim Göstergebilimi
• İletişim Göstergebilimi
• Belirtke
• Belirtke zaman zaman belirti ile karıştırılsa da temelde belirtilerde
neden/sonuç ilişkisi (ateş/duman) varken belirtkelerde gösteren ile
gösterilen arasında bu tür bir nedensellik yerine uzlaşısal bir ilişki
bulunur.
23. İletişim Göstergebilimi
Bir belirtke örneği
24. Roland Barthes-Anlam Göstergebilimi
25. Kültür Göstergebilimi
Umberto Eco- A Theory of Semiotics
26. Greimas ve Göstergebilim

• Algirdas Julien Greimas

Sonuç
• “Göstergelerin bilimi”
• Jakobson ve Hjelmslev ile temelleri atılan, Saussure ve Peirce ile
çerçevesi çizilen göstergebilim; dilbilim, ruhbilim, ruhdilbilim gibi pek
çok alanda hem dilsel hem de dilsel olmayan göstergelerin
çözümlenmesinde kullanılmıştır.