Küçük Menderes Havzasi

i
EGE ÜNĠVERSĠTESĠ FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ
(YÜKSEK LĠSANS TEZĠ)
KÜÇÜK MENDERES DELTASI

(SELÇUK-ĠZMĠR)’NIN
FLORA - VEJETASYONU VE BĠYOLOJĠK
ÇEġĠTLĠLĠĞĠN EKOLOJĠK YÖNETĠMĠ
Naylin KAHVECĠ
Tez DanıĢmanı: Prof. Dr. Yusuf GEMĠCĠ
Biyoloji Anabilim Dalı
Bilim Dalı Kodu: 401.03.00

SunuĢ Tarihi: 14.09.2012
Ġzmir-2012
ii
iv
v
ÖZET
KÜÇÜK MENDERES DELTASI (SELÇUK-ĠZMĠR)’NIN

FLORA - VEJETASYONU VE BĠYOLOJĠK ÇEġĠTLĠLĠĞĠN
EKOLOJĠK YÖNETĠMĠ
KAHVECĠ, Naylin
Yüksek Lisans Tezi, Biyoloji Anabilim Dalı

Tez DanıĢmanı: Prof. Dr. Yusuf GEMĠCĠ
Eylül 2012, 124 sayfa
Bu çalıĢma, Batı Anadolu’da bulunan Ġzmir iline bağlı Küçük Menderes

Deltası’nın flora-vejetasyonunu ve ekolojik yönetimini içermektedir.
Flora çalıĢmaları sonucunda bölgede 75 familyaya ait 374 takson tespit

edilmiĢtir. Saptanan taksonların 8 tanesi endemik olup toplam floraya oranı %
2,1’dir.
Bu çalıĢmada, 6 bitki birliği ve 2 altbirlik tespit edilmiĢ olup, bunlardan 3

birlik ve 2 altbirlik yeni tanımlanmıĢtır. Bu birlikler ve ait oldukları
sintaksonomik kategoriler aĢağıdaki gibidir.
Euphorbio paraliae-Ammophiletum arundinaceae Uslu 1985, sporoboletosum

subass. nova, Inuletum crithmoideae ass. nova, juncetosum acuti subass. nova,
Potamogetono pectinati-Ceratophylletum demersi (Hild & Rehnelt 1965) Passarge
1995, Typha angustifoliae-Phragmitetum australis R.Tx. et Preising 1942,
Halimiono portulaccoidis–Arthrocnemetum frutiosi ass. nova, Ferulo communis-
Tamaricetum smyrnensis ass. nova.
Anahtar sözcükler: Küçük Menderes Deltası, flora, vejetasyon, ekolojik yönetim.

vi
vii
ABSTRACT
FLORA-VEGETATION AND ECOLOGICAL MANAGEMENT OF

BIODIVERSITY OF KÜÇÜK MENDERES DELTA
KAHVECĠ, Naylin
MSc in Biology
Supervisior: Prof. Dr. Yusuf GEMĠCĠ
September 2012, 124 pages
This study consist of flora-vegetation and ecological management of Küçük

Menderes Delta where located in Ġzmir province, West Anatolia.
At the and of flora studies, 370 taxon belonging 75 families have been
identified in this region. 8 taxon of them are endemic and the ratio of the total
flora is % 2,1.
In this study, 6 plant associations and 2 sub-associations have been found. 3

plant associations and 2 subassociations of them have been described first time.
These associations and the syntaxanomic catagories they belong are as follow.
Euphorbio paraliae-Ammophiletum arundinaceae Uslu 1985, sporoboletosum

subass. nova, Inuletum crithmoideae ass. nova, juncetosum acuti subass. nova,
Potamogetono pectinati-Ceratophylletum demersi (Hild & Rehnelt 1965) Passarge
1995, Typha angustifoliae-Phragmitetum australis R.Tx. et Preising 1942,
Halimiono portulaccoidis–Arthrocnemetum frutiosi ass. nova, Ferulo communis-
Tamaricetum smyrnensis ass. nova.
Key Words: Küçük Menderes Delta, flora, vegetation, ecological management.

viii
ix
TEġEKKÜR
Öğrencilik eğitimim süresince ilminden faydalandığım, hem mesleğine
hemde hayata yaklaĢımıyla örnek olan, birlikte çalıĢmaktan onur duyduğum,
tecrübelerinden yararlanırken göstermiĢ olduğu hoĢgörü ve sabırdan dolayı değerli
hocam Sayın Prof. Dr. Yusuf GEMĠCĠ’ye, beni bu alanda çalıĢmaya yönlendiren
ve çalıĢmam süresince bilgi ve tecrübeleriyle yardımcı olan değerli hocam Sayın
Prof. Dr. Özcan SEÇMEN’e teĢekkürü bir borç bilirim.
ÇalıĢmalarımın her safhasında bana destek olan ve yardımlarını
esirgemeyen ArĢ. Grv. Serdar Gökhan ġENOL, Yusuf ALTIOĞLU, ArĢ. Grv.
Hasan YILDIRIM, ArĢ. Grv. Ademi Fahri PĠRHAN’a, hiçbir zaman desteğini
eksik etmeyen değerli dostum Mehmet Emin GÜNGÖR’e ve Botanik Bahçesi ve
Herbaryum Merkezindeki tüm personele teĢekkür ederim.
Her Ģeyden öte beni bu günlere getiren ve bir gün bile desteklerini
esirgemeyen aileme sonsuz teĢekkürlerimi bir borç bilirim.
Bu çalıĢma Ege Üniv. Rektörlüğü AraĢtırma Fon Saymanlığı tarafından 11-
FEN-026 no’lu proje olarak desteklenmiĢtir. Bu nedenle kuruma teĢekkürlerimi
sunarım.
x
xi
ĠÇĠNDEKĠLER
Sayfa
ÖZET ....................................................................................................................... v
ABSTRACT .......................................................................................................... vii
TEġEKKÜR ........................................................................................................... ix
ġEKĠLLER DĠZĠNĠ .............................................................................................. xiv
ÇĠZELGELER DĠZĠNĠ .......................................................................................... xv
1. GĠRĠġ ................................................................................................................... 1
1.1. Biyolojik ÇeĢitliliğin Ekolojik Yönetimi.......................................................... 7
1.1.2. Ekolojik yönetim ......................................................................................... 10
2. ÇALIġMA ALANININ GENEL ÖZELLĠKLERĠ ............................................ 12
2.1. Coğrafi Konum ve Jeomorfoloji ..................................................................... 12
2.2. ÇalıĢma Alanının Jeolojisi .............................................................................. 14
2.3. Ġklim Özellikleri.............................................................................................. 19
2.3.1 Sıcaklık değerleri (ºC) .................................................................................. 20
2.3.2 YağıĢ miktarı (mm)....................................................................................... 20
2.4. Toprak Yapısı ................................................................................................. 22
2.4.1. Kırmızımsı kahverengi akdeniz toprakları (Terra Rossa), (Alfisol

ordosu, Ustalf alt ordosu) ...................................................................................... 23
2.4.2. Rendzina (Mollisol ordosu, Xeroll alt ordosu) ............................................ 24
2.4.3. Halomorfik topraklar ................................................................................... 25
2.4.4. Alüvyal topraklar (Entisol ordosu, Fluvent alt ordosu) ............................... 26
2.4.5. Hidromorfik alüvyal topraklar (Entisol ordosu) .......................................... 27
2.4.6. Kolüvyal topraklar (Entisol ordosu, Psamment alt ordosu)......................... 27
2.4.7. Kıyı kumulları .............................................................................................. 28

xii
ĠÇĠNDEKĠLER (devam)
Sayfa
3. MATERYAL VE YÖNTEM ............................................................................. 29
3.1. Materyal .......................................................................................................... 29
3.2. Yöntem ............................................................................................................ 29
3.2.1. Flora çalıĢmaları ile ilgili yöntemler ............................................................ 29
3.2.2 Vejetasyon çalıĢmaları ile ilgili yöntemler ................................................... 30
4. BULGULAR ...................................................................................................... 31
4.1. Flora ................................................................................................................ 31
4.1.1. Bitki listesi ................................................................................................... 31
4.2. Vejetasyon ....................................................................................................... 84
4.3. Genel Vejetasyon Yapısı ................................................................................. 84
4.4. Vejetasyonun Bitki Sosyolojisi Yönünden Ġncelenmesi ................................. 86
4.4.1. Kumsal ve kumul vejetasyonu ..................................................................... 86
4.4.2. Sucul vejetasyon .......................................................................................... 91
4.4.3 Su Basan tuzcul vejetasyon ........................................................................ 96
5. SONUÇ VE TARTIġMA ................................................................................ 102
5.1. Flora .............................................................................................................. 102
5.1.1. Endemizm................................................................................................... 103
5.2. Vejetasyon .................................................................................................... 104
5.3. Fauna ............................................................................................................. 110
5.4. Küçük Menderes Deltası’nın Biyolojik ÇeĢitliliği........................................ 111
5.5. Alan Üzerindeki Tehditler ............................................................................ 113
5.3. Ekolojik Yönetim Ġlkeleri ............................................................................. 114
KAYNAKLAR DĠZĠNĠ ....................................................................................... 117
ÖZGEÇMĠġ ......................................................................................................... 119

xiii
EKLER ......................................................................................................................
Ek 1 ÇalıĢma Alanına ve Bu alanda Tespit Edilen Birliklere Ait Görüntüler ...........

xiv
ġEKĠLLER DĠZĠNĠ
ġekil Sayfa
2.1.1. Küçük Menderes Deltası: Türkiye’deki konumu ....................... 13
2.1.2. ÇalıĢma alanının uydu görüntüsü ............................................... 13
2.2.1. Küçük Menderes Havzası’nın bölgesel jeolojik konumu. ......... 15
2.2.2. Küçük Menderes delta ovasının belli dönemlere göre

değiĢimi ...................................................................................... 17
2.3.1. Selçuk’un sıcaklık diyagramı. .................................................... 21
2.3.2. Selçuk’un yağıĢ diyagramı. ........................................................ 21
2.4.1. Küçük Menderes Deltası toprak haritası. ................................... 22
5.1.1. Flora bileĢenleri........................................................................ 102
5.1.2. Flora elementlerinin karĢılaĢtırılması. ....................................... 103

xv
ÇĠZELGELER DĠZĠNĠ
Çizelge Sayfa
1.1. Temel sulak alan değerleri ...........................................................3
4.4.1.1. Euphorbio paraliae-Ammophiletum arundinaceae Uslu 1985 birliği ve
sporoboletosum subass. nova altbirliği, holotip 14 no’lu örnek alan ..........88
4.4.1.2. Inuletum crithmoideae ass. nova, holotip 4 no’lu örnek alan ve juncetosum
acuti subass. nova, holotip 7 no’lu örnek alan .......................................90
4.4.2.1. Potamogetono pectinati-Ceratophylletum demersi (Hild &

Rehnelt 1965) Passarge 1995 birliği ..........................................93
4.4.2.2. Typha angustifoliae-Phragmitetum australis R.Tx. et Preising

1942 birliği .................................................................................95
4.4.3.1. Halimiono portulacoidis – Arthrocnemetum frutiosi ass. nova birliği,
holotip 3 no’lu örnek alan .................................................................97
4.4.3.2. Ferulo communis - Tamaricetum smyrnensis ass. nova birliği, holotip 2 no’lu
örnek alan ....................................................................................100

xvi
1
1. GİRİŞ
Gerek doğa bilimcilerin, gerek sosyal bilimcilerin ilgi alanına giren sulak
alanlar, ekolojik önemleri yanında tarih boyunca insan topluluklarıyla iliĢkide
olmaları nedeniyle kültürel süreçleri de biçimlendiren ekosistemler olmuĢlardır
(Tırıl, 2006).
Tarihsel süreç incelendiğinde, ilk insan yerleĢimlerinin deltalar, taĢkın

ovaları, göl ve akarsu kıyıları gibi sulak alanlar olarak tanımlanan yerlerde
yoğunlaĢtığını görmekteyiz (Erdem, 2004). Ġnsan yaĢamının ve etkilerinin
doğrudan veya dolaylı olarak suya bağımlı olması nedeniyle sulak alanlar
yerleĢim coğrafyası açısından önemlerini tarihin her döneminde korumuĢlardır
(Tırıl, 2006). Mısırlılar, Mezopotamyalılar, Çinliler, Hintliler, Ġnduslar, Aztekler
gibi pek çok topluluk binlerce yıl sulak alanlarla iç içe yaĢamıĢlar, her yıl
yenilenen verimli taĢkın ovalarında tarım ve hayvancılık yapmıĢlar, sazından,
balığına ve kuĢuna sulak alanların sağladığı olanaklarla büyük medeniyetler
kurmuĢlardır (Erdem, 2004).
Dünya nüfusunun üçte ikisi yaĢamlarının bir evresinde kıyı sulak alanlarını
kullanır (Beklioğlu, 2007). Günümüzde halen milyonlarca insan, sulak alanların
kıyısında yerleĢmiĢ, tarım, balıkçılık ve hayvancılık gibi iĢlerle sulak alan
kaynaklarından yararlanmaktadır (WWF, 2008).
Yeryüzünün %3‟ünü kapsayan sulak alanlar, tropikal ormanlarla birlikte

en yüksek organik madde üreten ekosistemleri olup, karasal ve sucul
ekosistemler arasında geçiĢi sağlayan birimlerdir (Karaömerlioğlu, 2007; Ġnaç,
2001).
Sulak alanların bir çok tanımı yapılmıĢtır. Bu tanımların sayısı elliden

fazla olsa da, sulak alanların ekolojik açıdan kesin ve doğru bir tanımı
yapılamamıĢtır (Dugan, 1990; Karadeniz, 1995). Sulak alanların ülkemizde de
kabul edilen uluslararası tanımı, 1971 yılında imzalanan Ramsar
SözleĢmesi‟nde yapılmıĢtır (Tırıl, 2006). Ramsar SözleĢmesi‟ne göre sulak
alanlar;
2
“Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suları durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya
tuzlu, denizlerin gel-git hareketlerinin çekilme devresinde 6 m’yi geçmeyen derinlikleri
1
kapsayan , bütün sular, bataklık, sazlık ve turbalık alanlar” olarak tanımlanmıştır (RG, 1994).
Sulak alanlar birçok canlı türünün barınmasına ve geliĢmesine olanak

sağlayarak biyolojik çeĢitliliğin arttırılmasını ve devamlılığını sağlayan alanlardır
(Gürer ve Yıldız, 2008). BaĢta balıklar ve su kuĢları olmak üzere ekolojik değeri,
gerekse ticari değeri yüksek, zengin bitki ve hayvan çeĢitliliği ile birçok türün
yaĢamasına olanak sağlarlar (Erdem, 2004). Sulak alanların çok çeĢitli iĢlevleri
ürünleri ve nitelikleri vardır. Bu iĢlevler, ürünler ve nitelikler sulak alanların
değerini oluĢturur (Tablo 1.1) (Tırıl, 2006).
Son yüzyıl içinde sulak alanlara çeĢitli hastalıkların etmeni (özellikle sıtma),
iĢe yaramaz bataklıklar gözüyle bakılması, bu alanların büyük oranlarda tahrip
edilmesine neden olmuĢtur. Sulak alanlar, çoğu kez tarım alanı açmak amacıyla da
kurutulmaktadır. Ancak, kurutmanın üzerinden bir süre geçince, bu alanlardan
kazanılan toprakların yanarak, çökerek ya da tuzlanarak kullanılamaz hale gelmesi
kaçınılmazdır.
Tarih boyunca sulak alanları kurutmanın iki temel nedenini oluĢturan,

hastalıkları önleme ve toprak kazanma isteği, dünyadaki sulak alanların %50‟sinden
fazlasının yitirilmesine yol açmıĢtır. Avrupa‟da ise bu oranın %90‟dan fazla olduğu
ve Akdeniz ülkelerinde %70‟e yakın olduğu düĢünülmektedir (Karadeniz, 1995;
Mitsch and Gosselink, 2000).
Türkiye‟de özellikle 1950-1970 yılları arasında, tarım alanı açmak,

taĢkınları önlemek ve sıtma ile mücadele etmek için resmi kuruluĢlar tarafından
21 adet sulak alan (93.582 ha) tamamen kurutulmuĢ, uluslararası öneme sahip 17
adet sulak alanda ise taĢkın önleme ve su rejimine yapılan müdahaleler sebebiyle
_______________________________
1
Ramsar SözleĢmesi‟nde denizlerin sulak alan olarak kabul edilen
bölümlerinin sınır derinliği olarak belirlenen 6 m, deniz ördeklerinin
beslenirken dalabilecekleri maksimum derinliktir (RCB, 2004).
3
Tablo 1.1: Temel sulak alan değerleri (Tırıl, 2006).
I. ÇEVRE KALĠTESĠNĠ ARTTIRICI DEĞERLER

Su kalitesini koruma ve iyileĢtirme
 Kirliliği filtre etme
 Kimyasal maddeleri soğurma
 Tortu biriktirme/uzaklaĢtırma
 Oksijen üretme
 Besin maddelerini soğurma
 Besin zincirini oluĢturma
Mikro iklim oluĢturma
Küresel iklimi etkileme
Madde döngülerinin gerçekleĢmesine katkıda bulunma
II. BĠYOLOJĠK ÇEġĠTLĠLĠK DEĞERLERĠ
Verimlilik
YaĢam ortamı oluĢturma
 Fitoplanktonlar ve zooplanktonlar için yaĢam ortamı oluĢturma
 Balıklar ve kabuklu canlılar için yaĢam ortamı oluĢturma
 Su kuĢları ve diğer kuĢları için yaĢam ortamı oluĢturma
 Diğer canlılar için yaĢam ortamı oluĢturma
III. SOSYO-EKONOMĠK DEĞERLER
Sel ve taĢkınları kontrol etme
Dalgaların zararlarından koruma
Rüzgar kırma ve fırtınaların zararlarından koruma
Erozyonu kontrol etme
Yer altı suyunu reĢarj ve deĢarj etme
Kereste ve diğer doğal ürünleri sağlama
Enerji kaynağı olma
Mera olanağı sunma
Su kaynağı olma
Tuz üretimi
Balıkçılık ve kabuklu deniz ürünleri üretimi
Avcılık olanağı sunma
Tarım olanağı sunma
UlaĢım ve taĢımacılık olanağı sunma
Rekreasyon ve turizm olanakları sunma
Eğitsel ve bilimsel araĢtırma ortamı sunma
Estetik değerler sunma
Doğal ve kültürel zenginlik sağlama
143.956 ha alan kurumaya terkedilmiĢtir (Erdem, 2004). Son 40 yıl

içerisinde ise yaklaĢık 1.300.000 hektar sulak alan; kurutma, doldurma ve su
sistemlerine müdahaleler nedeniyle ekolojik ve ekonomik özelliğini yitirmiĢtir.
Türkiye‟deki toplam sulak alanların 2,5 milyon hektar olduğu düĢünüldüğünde,
son 40 yılda sulak alanlarımızın yarısını kaybettiğimizi söyleyebiliriz (WWF,
2008).
1980‟li yıllarda dünyadaki geliĢmelere paralel olarak Türkiye‟de de sulak

alanların korunması konusunda özellikle sivil toplum örgütlerinin çabaları
4
yoğunlaĢmıĢ ve kamu kurumları üzerinde oluĢturulan baskı sonuçlarını vermeye

baĢlamıĢtır. Nitekim 1991 yılında Çevre Bakanlığı‟nın kurulmasıyla birlikte,
Bakanlık bünyesinde bir sulak alanlar birimi oluĢturulmuĢ, 1993 yılında
BaĢbakanlık tarafından “Sulak Alanların Korunması Genelgesi” yayımlanmıĢ ve
ilk kez sulak alanların korunması hükümet politikası olarak kabul edilmiĢtir
(Erdem, 2004). Ayrıca Türkiye, 1984 yılında Avrupa‟nın Yaban Hayatı‟nı ve
YaĢama Alanlarını Koruma SözleĢmesini (Bern SözleĢmesi), 1992 yılında
Biyolojik ÇeĢitlilik SözleĢmesini (Rio SözleĢmesi) imzalamıĢ ve 1994 yılında
imzaladığı Ramsar SözleĢmesine göre ülke sınırları içindeki tüm sulak alanların
korunmasından sorumlu olmuĢtur.
Sulak Alanlar SözleĢmesi, Hazar Denizi‟nin güney sahillerinde yer alan bir
Ġran kenti olan Ramsar‟da, 2 ġubat 1971‟de yapılan hükümetler arası bir
anlaĢmadır. Bu yüzden, bu günlerde anlaĢmanın ismi genelde “Sulak Alanlar
AnlaĢması” olarak geçmesine rağmen, adı “Ramsar AnlaĢması” olarak süre
gelmiĢtir. Ramsar Sulak Alanlar SözleĢmesi‟nin misyonu „yerel, bölgesel ve
ulusal faaliyetler ve uluslararası iĢbirliği yoluyla dünya çapında sürdürülebilir
kalkınmaya ulaĢma hedeflerine katkıda bulunmak amacıyla tüm sulak alanların
korunması ve akılcı kullanımıdır‟ (WWF, 2008).
2012 yılı itibari ile Ramsar Sulak Alanlar SözleĢmesi‟ne 162 ülke ve
193.411.417 milyon hektardan oluĢan 2.040 sulak alan dahildir (RC, 2012).
Ramsar SözleĢmesi kriterlerine göre Türkiye‟de 1327 sulak alandan 13 sulak alan
Ramsar Alanı (179.898 ha) ve 198 sulak alan Uluslararası Öneme Sahip Sulak
Alan olarak ilan edilmiĢtir (RC, 2009a; 2009b).
Uluslararası öneme sahip sulak alanlar listesinde yer alan çalıĢma alanı
Küçük Menderes Deltası, Batı Anadolu‟da bulunan Ġzmir iline bağlı Selçuk
ilçesinin batısında Küçük Menderes nehrinin denize döküldüğü bölgenin doğal
alanlarını kapsamaktadır. Delta içerisinde Barutçu (Akgöl, Çakal Gölü),
Gebekirse, Belevi Gölü ve Eleman Bataklığı bulunmaktadır (Somay ve Filiz,
2006). “Selçuk KuĢ Cenneti” olarak da bilinen bölge 1991 yılında Kültür
Bakanlığı tarafından 1. ve 2. Derece doğal “Sit Alanı”, 1994‟te Orman
Bakanlığı‟nca “Yaban Hayatı Koruma Sahası” olarak ilan edilmiĢtir (Sütgibi,
5
2009). Toplam 1500 ha olan alan Ege Bölgesi‟nin önemli sulak alanlarından
biridir.
Doğal süreçlerin oluĢturduğu dinamik ve kompleks sistemler olan deltalar,

sahip oldukları sulak alanlarla önemli ve hassas ekosistemlerdir (Sütgibi, 2008).
Akarsu ağızlarında oluĢan deltalar, hem akarsu ile taĢınan tatlı suyun etkili olduğu
ekosistemleri, hem deniz ekosistemlerini, hem de tatlı suyla tuzlu suyun
karıĢımıyla oluĢan acı sular gibi farklı yaĢam ortamlarının iç içe geçtiği, su
derinliği fazla olmayan lagünler, alüvyon adacıklar, azmaklar, tarım alanları,
göller ve akarsu ağızlarının yanı sıra, sazlık, tatlı ve tuzlu su bataklıkları,
mevsimsel subasar çayırlıklar, mevsimsel subasar ormanlar (longos ormanları),
çalılar gibi birçok habitatı birleĢtiren en önemli biyolojik çeĢitlilik alanları
arasında yer alır (Y. Gemici, 2012, sözlü görüĢme; Tırıl, 2006).
Genel olarak bakıldığında, günümüzde, bu alanların en önemli katkısı,

bulunduğu yörenin önemli su ve toprak kaynağı olmasıdır. Deltalardaki sulak
alanlar yağmur, kar ve yüzeysel akımla gelen suları tutarak yeraltı suyunun
beslenmesini sağlar. Aynı zamanda, doğal yoldan seli önleyen, suyu filtreleyen ve
deniz ve karar ekosistemleri arasında bir denge oluĢturarak tuzlu suyu
tamponlayarak arka plandaki ekosistemleri ve tarım alanlarını çoraklaĢmaya karĢı
koruyan alanlardır (Y. Gemici, 2012, sözlü görüĢme; Sütgibi, 2009).
Delta vejetasyonu, yüzey ve yüzeyaltı sularıyla ve çeĢitli kirleticilerle

biriken yüksek miktarda azot, fosfor, bakır, demir ve diğer ağır metalleri bitki
bünyesinde birleĢtirir ve bunların büyük bir bölümü tabandaki çamurların
içerisinde birikir. Ağır metalleri filtre etme ve pH‟ı düĢürmesinden dolayı, kent
atık sularından gelen drenaj sularını ıslah eder (Mitsch and Gosselink, 2000;
Atalay, 2008).
Küçük Menderes delta ovası, ülkemizin en verimli tarım alanlarından bir

bölümüne sahip olup hem ürün kalitesi hem de ürün verimi açısından tarımsal
potansiyeli yüksektir (Gündoğdu ve Özkan, 2006). Özellikle son yıllarda gerek
havza genelinde gerekse deltada yaĢanan hızlı nüfus artıĢı, tarımsal ve endüstriyel
faaliyetler delta ve sulak alan ekosistemlerinde çeĢitli sorunların gözlenmesine
6
sebep olmuĢtur. Küçük Menderes Nehri geçtiği Beydağ, ÖdemiĢ, Tire, Bayındır,
Selçuk ilçelerinden yerleĢim alanlarının, evsel ve sanayi atıklarını, tarımsal ilaçlar
ve kimyasal gübrelerden kaynaklanan kirliliğini Ege Denizine taĢıyarak deltayı ve
buradaki sulak alanları tehdit eder duruma gelmiĢtir. Ġklim koĢullarının
elveriĢliliği, verimli toprak ve zengin su kaynaklarının varlığı Küçük Menderes
delta ovasında, baĢta tarımsal faaliyetler olmak üzere, insan faaliyetlerinin
yoğunlaĢmasına sebep olmuĢtur. Özellikle 1930‟lardan sonra Küçük Menderes
deltası yoğun olarak kullanılmaya baĢlanmıĢ, nehir yatağında değiĢiklikler
yapılmıĢ, bataklık ve göller kurutulmuĢ, yeni drenaj ve sulama sistemleri
oluĢturulmuĢtur. Bu süreç zarfında yaklaĢık olarak 26.000 ha sulak alan
kurutularak tarımsal alana açılmıĢtır. Sonuçta, deltadaki su sistemi büyük oranda
zarar görmüĢ, tatlı su-tuzlu su dengesi bozularak, deniz suyu yer altı suyuna
karıĢmaya baĢlamıĢtır. Bu süreç, yer altı suları ile sulanan tarım topraklarının
tuzlanması Ģeklinde devam etmiĢtir (Sütgibi, 2009). Tüm bunların yanında Küçük
Menderes deltasının sahip olduğu uygun iklim Ģartları ile deltanın güneyinde yer
alan Pamucak plajı, Efes antik kenti ve Bülbül Dağı‟ndaki Merye Ana Evi
dolayısıyla da turizm aktivitelerinin yoğunlaĢtığı bir alandır (Sütgibi, 2009).
Sonuç olarak; sulak alanlarda meydana gelen kayıpların nedenleri, insan

faaliyetlerinin doğrudan veya dolaylı etkileri altındadır. Doğrudan olarak; tarım,
ormancılık ve sivrisinek kontrolü amacıyla kurutma, su ulaĢımı ve taĢkın kontrolü
amacıyla tarama ve nehir kanalizasyonu, katı atık depolama, yol yapımı, ticari,
endüstriyel ve yerleĢim bölgeleri yaratma amacıyla doldurma, deniz ve su tarımı
için tadilat, baraj, bent, duvar, dalgakıran inĢası, tarımsal ilaç, kanalizasyon ve
tortu karıĢması, turba, kömür, çakıl çıkarma, yeraltı suyu tecriti faaliyetleri sulak
alanları yok ederken, dolaylı olarak da barajlar, derin kanallar yüzünden tortu
birikmesi, kanal, yol v.b. yüzünden hidrolojik değiĢiklikler, yeraltı suyu, petrol,
gaz ve diğer minerallerin çıkartılması sonucu sulak alanların yer değiĢtirmesi yok
olma nedenlerindendir. (DPT, 1997)
Tüm bu çevre sorunlarının yaĢamı tehtit eder hale gelmesinin nedeni, doğal
kaynakların kullanımı değil, yanlıĢ kullanılıp tüketilmesi ve onarılamayacak
derecede tahrip edilmesidir. Ġnsan faaliyetleri sonucu çevreye verilen zararlar, ilk
7
aĢamalarda doğanın kendini yenileyebilme yeteneği sayesinde pek farkedilmemiĢ

hatta zamanla bu zararlanmaların çevre tarafından etkisiz hale getirileceği
düĢüncesi yaygınlaĢmıĢtır. Ancak, zaman içinde kirleticilerin, doğanın kendini
yenileyebilme gücünü aĢacak Ģekilde artması sonucu, çevre kaynaklarının
özelliklerinin hızla yitirmeye baĢladığı görülmüĢtür (Karadeniz, 1995).
Hava, su, toprak gibi ortamların kirlenmesiyle baĢlayıp, yaban hayatı

yaĢama ortamlarının hızla azalmasıyla devam eden çevre sorunları süreci,
insanoğlunun zihninde, doğal kayakların sınırlı olduğu fikrinin yerleĢmesine ve
“gelecek de bir gün gelecek” düĢüncesinin geliĢmesini sağlamıĢtır (Karadeniz,
1995).
Çevre ve çevresel kaynakların korunmasında günümüz anlayıĢı, yani

sürdürülebilirlik ve çevreye uyumlu geliĢme ilkeleri gözönüne alındığında,
türlerin varlığını sürdürmelerini belirleyen temel öğenin, ekosistemlerin yöresel,
ülkesel, bölgesel ve en geniĢ anlamıyla küresel boyutlarda korunması olduğu
anlaĢılmıĢtır.
Bu durumda yaĢama ortamlarındaki ekolojik dengenin korunması ve

sürekliliğinin önemi ortaya çıkmaktadır. KuĢkusuz, burada en önemli konu
ekolojik dengenin sürekliliğini sağlayan biyolojik zenginliğin devamlılığının
korunmasıdır. Biyolojik çeĢitlilik, hem ülkesel hem de küresel düzeyde doğal
kaynak zenginliği oluĢturduğundan, ekonomik kalkınma açısından da büyük önem
taĢır. Çünkü ülke ekonomileri yadsınamaz Ģekilde doğal kaynaklara bağımlı
durumdadır.
1.1 Biyolojik Çeşitliliğin Ekolojik Yönetimi
Hızla artan nüfus ve kaynak ihtiyacı ile birlikte önemli bir doğal alanın
korunması için yalnızca herhangi bir koruma statüsü verilerek izole edilmesinin
artık çok da yeterli olmadığı günümüz koĢullarında, doğal kaynakların kullanımı
ve korunması anlayıĢında iki önemli kavram ortaya çıkmaktadır: “Biyolojik
ÇeĢitlilik ” ve “Ekolojik Yönetim”. Her iki kavram da günümüzde hak ettiği
önemi kazanmıĢ ve doğanın “sürdürülebilir” kullanımı ve yönetimi konusunda
8
temel unsurlar olmuĢlardır. Sürdürülebilirlik için biyolojik çeĢitliliğin korunması

Ģarttır. Bu da ancak ekolojik yönetim prensipleriyle gerçekleĢtirilebilir. Ekolojik
yönetim, tarım, ormancılık, eczacılık, fiziki coğrafya, sağlık bilimlerinin yanı sıra,
sosyo-ekonomik yapının da vazgeçilmez bir unsurudur ve ondan ayrı
düĢünülmemelidir (Akyol, 2009).
1.1.1 Biyolojik çeşitlilik ve sürdürülebilirlik prensibi
“Biyolojik ÇeĢitlilik SözleĢmesi”nde yer aldığı biçimiyle “Biyolojik

çeĢitlilik”, diğerlerinin yanı sıra kara, deniz ve diğer su ekosistemleri ile bu
ekosistemlerin bir parçası olduğu ekolojik kompleksler de dahil olmak üzere tüm
kaynaklardan canlı organizmalar arasındaki farklılaĢma anlamındadır; türlerin
kendi içindeki ve türler arasındaki çeĢitlilik ve ekosistem çeĢitliliği de buna
dahildir” Ģeklinde tanımlanır (Türkiye Çevre Vakfı, 2009). Biyolojik çeĢitlilik
sürdürülebilir kalkınmanın önemli parametrelerinden olan üç değiĢik Ģekilde
ölçülebilir veya ifade edilebilir:
 Genetik çeĢitlilik,
 Tür çeĢitliliği ve
 Ekosistem çeĢitliliği.
“BirleĢmiĢ Milletler Biyolojik ÇeĢitlilik Çerçeve SözleĢmesi”, 1992 yılında

Brezilya‟nın Rio De Janerio kentinde düzenlenen BirleĢmiĢ Milletler Çevre ve
Kalkınma Konferansı‟nda imzaya açılmıĢtır.
Rio Zirvesi‟ne katılan ve Türkiye‟nin de aralarında bulunduğu 156 devlet,

Biyolojik ÇeĢitlilik SözleĢmesini imzalayarak kendi sınırları içerisindeki
bitkilerin, hayvanların ve mikrobiyolojik yaĢamın çeĢitliliğinin tam olarak
korunması sorumluluğunu üstleneceklerine, ayrıca biyolojik kaynakları
sürdürülebilir kullanacaklarına ve biyolojik çeĢitlilikten sağlanan faydaları eĢit
olarak paylaĢmanın yollarını arayacaklarına dair taahhütlerde bulunmuĢlardır.
SözleĢme, gelecek nesillerin doğal kaynaklara olan gereksinmelerinden

ödün vermeden, bugünün ihtiyaçlarını karĢılayabilme anlamına gelen istikrarlı ve
9
sürdürülebilir geliĢme kavramı üzerine kurulmuĢtur. Rio Zirvesi, 172 ülkenin

katılımıyla yalnızca uluslararası düzeyde gerçekleĢtirilen en büyük toplantı
olmakla kalmamıĢ aynı zamanda bir çok geliĢmeye de öncülük etmiĢtir. Rio
Zirvesi; küresel ölçekte, sistemlerin, çevre değerlerine ve sürdürülebilir geliĢme
ilkelerine uygun yapılandırılmasının kabul edilerek, sürdürülebilir geliĢme
kavramının benimsenmesinde siyasi irade birliği ve oydaĢma sağlaması
bakımından da önemlidir (Demirayak, 2003).
“Biyolojik ÇeĢitlilik AnlaĢması”ndan bu yana sürdürülebilirlik ve doğadan

sürekli yararlanma, yeryüzündeki küresel ekosistemin anahtar sözcüğü haline
gelmiĢtir. Sürdürülebilir geliĢim veya süreklilik, Dünya Çevre ve GeliĢim
Komisyonu (WCED, 1987) tarafından “Bugünün gereksinimlerini gelecekteki
nesillerin gereksinimlerini tehlike altına sokmaksızın sağlayacak gelişim” Ģeklinde
tanımlamaktadır (Akyol, 2009).
Doğa korumanın temeli biyolojik çeĢitlilik ve çevreye zarar vermeden

süreklilik prensibinde yatmaktadır (Lubchenko et al. 1991). Bunun yanı sıra,
süreklilikte, ekolojik durumun ön planda olması yanında, ekonomik ve hatta
psikolojik durum da söz konusudur (Pfister and Renn, 1996). 1993 yılında
Helsinki‟de süreklilik kavramının uluslararası bir tanımı 37 devletin imzasıyla Ģu
Ģekilde yapılmıĢtır:
“Ormanlardan yararlanma ve yönetim; onun biyolojik çeşitliliğini verimliliğini,

yenilenme yeteneğini ve canlılığını koruyacak; yerel, ulusal ve uluslar arası düzeyde
bugünün ve geleceğin ekolojik, ekonomik ve sosyal işlevlerini yerine getirecek, diğer
ekosistemlerde zarar oluşturmayacak şekilde ve boyutta olmalıdır”.
Kavram olarak sürdürülebilirlik tam anlamıyla bir doğa prensibi değildir.

Aksine antropojen alan kullanım sistemiyle ilgilidir ve bu nedenle yenilenebilir
kaynakların iĢletmesinin sürekli olması gerekmektedir. Aksi halde insanlığın var
olması tehlike altına girer.
Tüm bunların ıĢığında kıyıların, deniz ile kara arasındaki dengeyi sağlaması
bakımından özel bir önemi vardır. Kıyı alanı; deniz ve kara ekosistemlerinin
buluĢtuğu ve her iki sistemin birbirini etkilediği kadar birbirinden de etkilenen ve
10
bu yüzden de çok zengin biyolojik ve jeolojik değerlere sahip yaĢam alanlarıdır

(Özhan, 2003). Türkiye‟de karasal ve kıyıya ait birçok ekosistemler olup kıyı
ekosistemleri içinde en önemlilerinden birisi kıyı kumullarıdır. Kumulların yok
edilmesi demek ülkedeki ekosistem çeĢitliliğinin azaltılması anlamına
gelmektedir. Kıyı kumulları, kıyıların korunması konusunda önemli olup;
1. Kıyıların aĢınması ve gerilemesini engeller,

2. Deniz seviyesi yükselmesine karĢı kıyıları korur ve
3. Kıyı gerisindeki kıyı göllerini, lagün, dalyan, tarım alanları ve tarım alanlarını
fırtına, deniz istilası ve fırtına dalgalarından korur.
1.1.2 Ekolojik yönetim
Ekosistem yönetimi ilkelerine göre, kıyı ekosistemleri geçiĢ özelliği

göstermeleri nedeniyle son derece karmaĢık bir yapıya sahiptir. Sulak alanların da
ilavesiyle bu karmaĢıklık artmaktadır. Bu çerçevede günümüzde ekolojide en çok
benimsenen ekosistem yaklaĢımına göre mevcut ekosistemlerin bileĢenlerinin
belirlenmesi, bu ekosistemlerdeki enerji akıĢı dolayısıyla besin döngüsü ya da
besin piramidinin ortaya konması kıyı ekosistemlerinin yönetimi açısından
oldukça önemlidir ve bu farklı meslek gruplarının da ortak çalıĢması sonucu
ortaya konabilecektir.
Yine bu çerçevede anlaĢılmıĢtır ki, doğanın korunması ve değerlendirilmesinde

bitki sosyolojisi diğer bir deyiĢle vejetasyon ekolojisi son derece önemlidir.
Ekosistem yönetimi havzalar gibi büyük ölçekte alanları da kapsamakta, özellikle
delta ovalarını oluĢturan akarsuların yukarı, orta ve aĢağı kesimleri ve bu kesimlerde
su kirliliği, suyun ekonomik kullanımı büyük önem taĢımaktadır.
Yukarıda verilen bilgilerin ıĢığında Küçük Menderes Deltası‟nda ekolojik

yönetimle ilgili 3 önemli unsur önerilebilir:
a) Mevcut halin korunması

b) Rehabilitasyon
c) Restorasyon
11
Ege Bölgesinin en büyük su kaynaklarından biri olan Küçük Menderes

Nehri ve Deltası da bu bilimsel çalıĢmalar bakımından yeteri kadar çalıĢılmayan
alanlardan bir tanesidir. Bu yüzden daha önce yeterince çalıĢma yapılmamıĢ olan
Küçük Menderes Deltası‟nın Flora – Vejetasyonu ve BiyoçeĢitliliğin Ekolojik
Yönetimi Projesi‟nin amacı, bölgenin florasını ortaya çıkarmak ve bunun yanında
alanda bulunan bitki birlikleri ortaya konularak daha ileride yapılacak olan
koruma çalıĢmaları ve tatlı su ekosistemi ıslah çalıĢmalarına ıĢık tutmak olacaktır.
Bölge, Türkiye‟nin en fazla tahribata uğrayan bölgelerinin baĢında

gelmektedir. Mevcut bitki örtüsünün doğal özelliklerini kaybetmesi sonucu, arazi
kullanımında ciddi sorunlar yaĢanmaktadır. Bölgede yapılan fitoekolojik ve
fitososyolojik incelemeler ıĢığında alana özgü hazırlanan yönetim planları, bu
habitatların korunması ve aynı zamanda ekolojik açıdan sürdürülebilir ve etkin
kullanımın sağlanması bakımından önemli rol oynayacaktır.
12
2. ÇALIŞMA ALANININ GENEL ÖZELLİKLERİ
2.1 Coğrafi Konum ve Jeomorfoloji
Bozdağ‟ların Karakoyun yaylasından doğan Küçük Menderes Nehri,

birleĢen kollarla büyüyerek güneye doğru iner, Beydağ ilçesi yakınlarında, Boz
ve Aydın Dağları‟nın birbirinden giderek açılan ve alçalan tepeleri arasındaki
geniĢ havzasında batıya doğru akar. Torbalı yakınlarında güneye doğru dönerek,
kendi ismi ile anılan delta ovasını sulayarak Selçuk ilçesinin Pamucak sahilinden
Ege Denizi‟ne delta yaparak dökülür (Gündoğdu ve Özkan, 2006; Balık vd.,
2006).
Küçük Menderes Nehri; toplam 175 km uzunlukta olup, 6900 km²‟lik

yağıĢ alanı, 3617 km² drenaj alanına sahiptir (IĢık-Camgöz ve Yaprak, 2009).
KıĢın kabaran ve sağanak yağıĢlar olduğunda, özellikle delta alanı üzerinde
yatağından taĢarak, geçici bataklıklar oluĢturan Küçük Menderes Nehrinin yazın
ise suları çok azdır, özellikle kendisini besleyen küçük kollar tamamen kurur.
Nehrin en önemli kolları Çamlı, KeleĢ, Birgi, Çevlik, Fertek çayları, Uladı, Ilıca,
Değirmen, Pirinçci, Yuvalı, Ceriközkaya, Koca Havran, Eğri, Uzun, Gelinbay,
Rahmanlar, AktaĢ, Kılma, Kürkdere ve Hamidiye dereleri olup, nehir havzası
Çakal, Gebekirse, Nohut, Cellat, Belevi, Akgöl, Alüvyon Set Gölleri ile
beslenmektedir. Havzada faaliyette iki adet sulama barajı bulunmaktadır
(Gündoğdu ve Özkan, 2006; Muslu, 2005).
Küçük Menderes Deltası, Batı Anadolu‟da 37º52´00´´ - 38º 00´00´´K ve

27º02´00´´ - 27º15´00´´D koordinatları arasında, 11 km uzunlukta ve 5 km kadar
geniĢlikte yer almaktadır (YaĢar, 1989; Erinç, 1955). Bölgeye ulaĢım kara
bağlantılı olup, Ġzmir ilinin 74 km güneyinde olan Selçuk ilçesinden sağlanır.
Selçuk ilçesi, Ege Denizi kıyısında, doğusunda Tire, kuzeyinde Torbalı,
güneyinde KuĢadası ve Germencik ilçesi ile sınırlandırılmıĢtır. (Gencer-Güler ve
Zafer-Türkyılmaz, 2003). Doğuda Belevi Boğazı ile batıda Ege Denizi arasında
yer alan Küçük Menderes Deltası, kuzeyden ve güneyden yükseltisi fazla
olmayan Boncuk dağı (750 m), Karaca dağı (770 m) ve Maden dağı (640 m)
13
dağlık alanlarıyla çevrilidir (Sütgibi, 2009). Ġlçenin 3 km batısında küçük

kapasiteli Efes Havaalanı bulunmaktadır (ġekil 2.1.1).
Şekil 2.1.1: Küçük Menderes Deltası: Türkiye‟deki konumu.
Şekil 2.1.2: ÇalıĢma alanının uydu görüntüsü (Google Earth programından yararlanılarak
hazırlanmıĢtır).
14
ÇalıĢma alanımız bitki coğrafyası açısından Davis (1965)‟e göre Akdeniz

flora bölgesi içine girmekte olup, Davis (1965)‟in kareleme sistemine göre C1
karesinde yer almaktadır.
Küçük Menderes Deltası‟nın hem ürün kalitesi hem de ürün verimi

bakımından tarımsal potansiyeli yüksektir. Bölgede yaĢayan insanların baĢlıca
geçim kaynağını hayvacılık ve özellikle tarım olup baĢlıca tarım ürünleri pamuk,
buğday, patates, zeyin ve tütündür.
2.2 Çalışma Alanının Jeolojisi
Anadolu‟nun geçirdiği epijenik ve tektonik hareketler, günümüzdeki

topoğrafyanın Ģekillenmesinde etkili olmuĢtur. Türkiye‟nin bulunduğu saha
genel olarak Alp orojenik kuĢağı dahilinde yer almaktadır (Çukur, 1998).
Batı Anadolu‟nun jeolojik yapısında, temelde kristalli taĢlardan (gnays,

mikaĢist, mermer) oluĢan çok eski bir çekirdek kütle (masif) bulunur. Menderes
Masifi adı verilen bu temel yapı birimi Anadolu‟da en geniĢ yayılma alanına
sahip ve Anadolu‟nun Ģekillenmesinde etkili olan son yerkabuğu hareketleri ile
yükselmiĢ, Orta/Üst Miosen‟den itibaren Neotektonik hareketlerle meydana
gelen yüzey gerilmeleri, masifin büyük bloklar halinde parçalanmasına neden
olmuĢtur. Böylece Neojen‟den Kuaterner‟e kadar süren tektonik hareketler
sonucu doğu-batı yönlü grabenler oluĢmuĢtur (ġekil 2.2.1) (Kayan ve Kraft,
1997; Kayan, 1996).
Deltanın bugünkü jeomorfolojik karakterlerini kazanmasında genç

tektonik hareketlerin ve Holosen‟den itibaren meydana gelen deniz seviyesi
değiĢimlerinin etkisi bulunmaktadır. Dolayısıyla bugün deltanın tabanında
bulunan toprakların oluĢumu ve özelliği üzerinde, bu morfolojik geliĢimin rolü
büyüktür (Kara,1997).
Küçük Menderes Deltası, yapısal ve jeomorfolojik özelliklere ve etkilere

uygun bir geliĢme göstermiĢtir. Deltanın bugünkü Ģeklini almak üzere geçirdiği
geliĢmeyi üç farklı dönemde değerlendirmek mümkündür.
15
Şekil 2.2.1: Küçük Menderes Havzası‟nın bölgesel jeolojik konumu (Muslu, 2005)
Bunlar Holosen‟de (son 15.000 yılda) meydana gelen deniz seviyesi

değiĢmelerine ve bunun kontrolü altında geliĢen alüvyon birikimindeki
farklılıklara göre ayrılmaktadır (Kayan, 1996):
1. Son buzun devrinde bugünkünden 100 m kadar alçakta olan deniz, daha
sonra Erken Holosen‟de hızla yükselerek Selçuk-Efes çukurluğuna sokulmuĢ,
bugünkü ova düzeyinden 20-30 m kadar derindeki bir yüzeyi kaplayarak Belevi
Boğazı içlerine kadar ilerlemiĢtir. Küçük Menderes Nehri‟nin bu dönemde
getirdiği alüvyonlar, deniz dalgalarının fazla etkili olmadığı bu sığ, dar ve uzun
körfezin tabanında denizsel çamurlar oalrak birikmiĢtir (Kayan, 1996).
2. Orta Holosen‟de, yani günümüzden 6.000 yıl kadar önce deniz bugünkü
seviyesine ulaĢmıĢ ve yükselmesi sona ermiĢtir (Kayan, 1988; 1991). Bu
durumda Küçük Menderes Nehri‟nin getirdiği alüvonlar körfezi daha hızlı
16
doldurmaya baĢlamıĢ, delta denize doğru hızla ilerlemiĢtir. Bu, denizsel

Ģartlardan karasal Ģartlara geçiĢ dönemidir. Bu sırada farklı sedimanların
biriktiği farklı ortamlar ĢekillenmiĢtir (kıyı bataklıkları, azmaklar, sığ kıyı önü
taban Ģekilleri gibi). Ayrıca Ege kıyılarında bu dönemde birçok yerde lagünler
oluĢmaya baĢlamıĢtır (Kayan, 1996).
3. Geç Holosen‟de alüvyonlarla dolarak denize doğru ilerleyen delta kıyısı

gerisindeki alanlar akarsu taĢkın sedimanları ile kaplanmıĢtır. Bu geliĢmede,
jeomorfolojik etkiler nedeniyle deltada farklı özellikler gösteren bölümler
ĢekillenmiĢtir. Örneğin alüvyonların çoğu Selçuk ovasının ortasında, akarsu
yatağı yakınında biriktiği için buradan uzaktaki delta kenarlarında ard-
bataklıklar ve göller meydana gelmiĢtir. Kuzey eteklerde bugün dahi varlığını
sürdüren bataklık ve göller (Eleman bataklığı, Akgöl, Gebekirse gölleri) bunun
örnekleridir (Kayan, 1996). Erinç‟e (1955) göre bu göller yamaçlardan gelen
vadilerin ön kısımlarının Küçük Menderes‟in yaydığı alüvyonlarla tıkanması ile
oluĢmuĢtur. Ovayı çevreleyen dağlık kesimlerde genellikle karbonatlı kayaçlar
(kalker ve mermer) yaygın bir Ģekilde bulunduğu, bunlarında çatlaklı ve
eriyebilen nitelikte olmaları nedeniyle fazla materyal vermediği için, ovaya da
fazla alüvyon ulaĢmamıĢtır, dolayısıyla da bu göller zaman içinde yok
olmamıĢtır. Antik Efes Limanı‟nın doğal durumu da bir dolması geciken kenar
çukurluk özelliği göstermektedir.
Delta ovasının geliĢmesi bağlı olarak kıyı çizgisindeki değiĢimlere bir

diğer örnek ise; Selçuk‟un kuzeybatısında grabenin orta kesiminde bulunan
Kurudağ MÖ III. yy.‟da ada durumundaydı ve deniz Selçuk‟un bulunduğu yere
kadar sokuluyordu (ġekil 2.2.2). Sedimantasyonun ilerlemesiyle kıyı çizgisi MÖ
750-300 yılları arasında Kurudağ‟ın doğusundan baĢlayarak batıya doğru 1 km
ilerlemiĢ ve Kurudağ kara içinde kalmıĢtır. Kıyı çizgisi MÖ 300-100 arasında 5
km ilerleyerek, bir liman kenti olan Efes‟in bulunduğu alan kara haline gelmiĢtir.
MÖ 100, MS 700 arasında 3-4 km ilerleyerek gününmüzdeki kıyı çizgisine
yakın bir hale gelmiĢtir (Eisma, 1977).
17
Şekil 2.2.2: Küçük Menderes delta ovasının belli dönemlere göre değiĢimi (Eisma, 1977).
Küçük Menderes Deltası‟nın alüvyal birikme ve Ģekillenmesi, farklı

faktörlerin etkisinde geliĢmiĢtir. Fakat delta denize doğru fazla geliĢememiĢtir.
Bunun nedenleri ise; taĢınan malzemelerin günümüzdeki deniz seviyesinden
daha aĢağı seviyeye göre biriktirildiğinden, daha sonra gerçekleĢen deniz
seviyesi yükselmesiyle (Flandrien Transgresyonu) bu malzemeler, yükselen
deniz suları altında kalmıĢ olmasıdır. Sözü edilen bu oluĢum sadece östatik
hareketlerin bir eseri olmayıp, tektonik hareketlerle de desteklenmiĢtir (Çukur,
1998). Bunun yanında, Belevi boğazından içeride kalan bölümde, boğazın
etkisiyle daha fazla ve daha büyük boyutlu sediman birikmiĢ olmasına karĢılık
Küçük Menderes Deltası‟na az ve küçük boyutlu sediman ulaĢmıĢtır (Öner,
1997). Ayrıca Belevi Boğazı gerisinde biriken alüvyonlar aĢamalı olarak
yıkanıp deltaya ulaĢtığı için tane boyu bakımından daha ince unsurlardan, ince
kum ve siltlerden oluĢmaktadır. Bir diğer faktör ise delta çevresindeki litolojik
özelliklerdir. Deltayı çevreleyen dağlık kesimlerde genellikle karbonatlı kayaçlar
(kalker ve mermer) yaygın bir Ģekilde bulunmaktadır. Çatlaklı ve eriyebilir
18
nitelikte olan bu kayaçlar fazla materyal vermediği için, deltaya da fazla alüvyon
ulaĢmamıĢtır (Kara, 1997).
Sonuç olarak, bugünkü Küçük Menderes deltas ovasının Ģekillenmesinde

deniz seviyesindeki değiĢme ve karadan gelen alüvyonların bu seviyeye göre
birikmesi ile sürmüĢtür. Bu iki etki arasındaki denge sınırını temsil eden kıyı
çizgisi ise devamlı olarak yeri değiĢen dinamik bir coğrafi sınır olarak geliĢmiĢ
ve bugünkü konumuna gelmiĢtir (Sütgibi, 2009).
Küçük Menderes Deltası‟nı çevreleyen ve temel teĢkil eden kayaçlar üç

ana grup altında toplanabilir. Bunlar alttan üste;
1. Menderes Masifi Metamorfitleri
2. Ġzmir-Ankara Zonuna ait tortul kayaçlar
3. Neojen yaĢlı sedimanter ve volkanik kayaçlardır.
1. Menderes Masifi Metamorfitleri: Aydın ve Bozdağlar‟da geniĢ

alanları kapsayan ve Batı Anadolu‟daki en yaĢlı temeli oluĢturan tümüyle
kristalen kayaçlardan yapılı bir komplekstir. Farklı zamanlarda değiĢik
koĢullarda çoklu metamorfizmaya uğramıĢ bu kompleks çok evreli deformasyon
sonucu bir nap yığını yapısı kazanmıĢtır (Candan et al., 2001; IĢık-Camgöz ve
Yaprak, 2009).
Selçuk ve yakın çevresi; çeĢitli Ģist ve mermerler ile temsil edilirler. Üst
Paleozoik yaĢlı olan Ģistler yörede temeli oluĢturur. Arazide boz renkleriyle
karakteristiktir. ġistler genellikle kalın-ince, düzgün yapraklanmalı, kıvrımlı, yer
yer ayrılmıĢtır ve mineral içeriklerine göre birçok türde olabilirler. ġistlerin üst
düzeyleri mermer ara katmanlarını içerir. Üstte yer alan mermerlerle
geçiĢli/uyumlu dokanak yapmaktadır. Karbonifer-Triyas yaĢlı olan mermerler
ise koyu gri ve beyazımsı renklerde, iri-orta kristalli, kalın-orta düzgün
tabakalanmalı ve dayanıklıdır. Mermerler Selçuk Kalesi ile Selçuk‟un kuzeyinde
bulunan tüm yükseltilerde mostra vermektedir (GümüĢ, 1997).
19
2. İzmir-Ankara Zonuna ait tortul kayaçlar: Üst-Kretase yaĢlı olan

Ġzmir-Ankara zonu, deltanın kuzeybatı kesiminde yüzlek vermektedir. Bugün
evrimini tamamlamıĢ ve yok olmuĢ olan Neotetis Okyanusunun çökelleri ve
onun okyanusal kabuğuna ait parçalardan yapılı bu zon yaklaĢık 65 milyon yıl
yaĢlı kayalardan yapılıdır. Ġzmir-Ankara Zonu ana hatları ile filiĢ fasiyesinde
çökelmiĢ tortul kayalar ve onların içerisindeki kireç taĢı ve serpanit bloklarından
oluĢmaktadır (Erdoğan and Güngör, 1990).
Selçuk ve yakın çevresi; kumtaĢı, Ģeyl ve kireçtaĢlarıyla karakteristiktir.
Bu birim arazide boz rengi ile karakteristiktir. Genellikle Ģistler ile karıĢtırılırlar.
KumtaĢı-Ģeyl ardalanmasından yapılı olup dayanımsızdır. Bu birim, fliĢ
formasyonu olarak da adlandırılmıĢtır. Bu formasyon içinde yer yer kireçtaĢı
bloklarına rastlanır. KireçtaĢları, koyu gri, gri renkli, kalın tabakalı, bol çatlaklı
ve dayanımlıdır. FliĢ formasyonu, Zeytinköy çevresinde küçük bir alanda mostra
vermektedir (GümüĢ, 1997).
3. Neojen yaşlı sedimanter ve volkanik kayaçlar: Batı Anadolu‟daki son

on milyon yıllık genç olaylarla bağlantılı bu kayaçlar gölsel ortamda çökelmiĢ
tortul kayaçlar ile karasal kökenli volkanitlerden oluĢmaktadır (IĢık-Camgöz ve
Yaprak, 2009). Gölsel çökeller, tortul kayalar olup, yer yer Menderes masif
kayalarını ve yersel olarak Ġzmir-Ankara zonunu olumsuz örtmektedir (GümüĢ,
1997). Volkanitler ise baskın olarak andezit bileĢimindedir (Aydar, 1998).
Bu formasyon, Selçuk ve yakın çevresinde kireçtaĢı, marn, kiltaĢı, ve

konglomera ile temsil edilmektedir. Sarımsı, kirli beyazımsı rengiyle
karakteristiktir. Genellikle taban konglomerasıyla baĢlayıp, siltaĢı, kumtaĢı,
ardalanması ve kiltaĢı, marnla devam edip, üst kesimleri tamamen kireçtaĢlarıyla
yapılıdır. Bu birim, temeli ve fliĢ formasyonunu uyumsuz olarak üstlenmektedir
(GümüĢ, 1997).
2.3 İklim Özellikleri
Sütgibi‟ye (2009) göre Küçük Menderes delta ovasının iklim özellikleri Ģu

Ģekildedir:
20
Küçük Menderes delta ovasının iklim özelliklerini belirleyebilmek için

deltanın güneydoğu kesiminde yer alan Selçuk meteoroloji istasyonunun 1975-
2000 (yağıĢlar için 1975-2005) yıllarına ait verileri kullanılmıĢtır.
2.3.1 Sıcaklık değerleri (ºC)
Selçuk meteoroloji istasyonunun 26 yıllık aylık ortalama sıcaklık

verilerine bakıldığında sıcaklığın yıl içinde 7,9 °C (Ocak) ile 26,3 °C (Temmuz)
arasında değiĢtiği görülür. Buna göre Selçuk‟ta yaz sıcaklıklarının oldukça
yüksek ve kıĢların ise ılık geçtiği anlaĢılır. ġöyle ki; sıcaklık Mayıs ayından
itibaren yükselerek 19 °C‟yi aĢmakta, Temmuz ortalama maksimumundan sonra
çok az bir farkla Ağustos‟tan itibaren azalmaya baĢlamakla birlikte Ekim sonuna
kadar yıllık ortalamanın (16,3 °C) üstünde kalmaktadır. Kasım‟dan itibaren
yıllık ortalamanın altında seyreden değerler Nisan‟a kadar hiçbir ayda kuvvetli
bir düĢüĢ göstermemektedir (ġekil 2.3.1). Bu verilere göre, Selçuk‟ta yazları
sıcak olan, kıĢları pek soğuk geçmeyen bir termik rejim tipinin etkili olduğu
sonucuna varılabilir. Bu, yılın en az dört ayında ortalama sıcaklığın 20 °C‟nin
üstünde kaldığı bir termik rejim tipine dahil olan “Akdeniz Termik Rejim”
tipidir (Dönmez, 1984; Sütgibi, 2009).
2.3.2 Yağış miktarı (mm)
Selçuk meteoroloji istasyonunun verilerine göre, yıllık ortalama yağıĢ

tutarı 673,3 mm‟dir. Ancak bu ortalama değerin rasat dönemleri içinde yıldan
yıla önemli farklar gösterdiği tespit edilmiĢtir. Nitekim, Selçuk‟ta maksimum
yıllık yağıĢ tutarı 1060,1 mm (1981) ve minimum 342,2 mm (1992) dir.
Belirtildiği gibi yıllık yağıĢ miktarındaki bu düzensizlik, yörede nemli ve kurak
dönemleri de ard arda getirmiĢtir. Aylık ve mevsimlik yağıĢ tutarlarının yıl içindeki
dağılımına gelince, yağıĢın bu bakımdan göze çarpan ilk özelliği yağıĢ dağılıĢının
aylar arasında düzensiz olmasıdır. Gerçekten, araĢtırma alanında hüküm süren yağıĢ
rejimi tipine göre yağıĢlar kıĢ aylarında toplanmıĢtır ve yıllık yağıĢ tutarının
yarıdan fazlası (%51,2) üç kıĢ ayında (Aralık, Ocak, ġubat) düĢmektedir. Yaz
aylarında düĢen yağıĢ ise son derece azdır (%1,03). Bu duruma göre, Selçuk‟ta
en yağıĢlı ay Aralık, en kurak ay da Temmuz‟dur. Bu özellikler araĢtırma
21
alanında etkili olan yağıĢ rejim tipini ortaya koyar. Selçuk‟ta yağıĢ Eylül ve
Ekim aylarındaki kısa süreli yağıĢlardan sonra artmaya baĢlar ve en yüksek
değere Aralık ayında ulaĢır. Ocak ve ġubat aylarından itibaren yavaĢ yavaĢ
azalmaya baĢlayan yağıĢlar, Temmuz ayında en düĢük değerlere ulaĢır (ġekil
2.3.2). Açıklanan bu özelliklere göre Selçuk‟ta “Akdeniz YağıĢ Rejimi”nin etkili
olduğunu söyleyebiliriz (Sütgibi, 2009).
Selçuk‟ta 5-6 ay süren bir dönem yağıĢsız, yani kurak geçmektedir.

Nitekim günlük yağıĢ verilerinin değerlendirilmesi sonucu Selçuk‟ta 177 gün
(ortalama 21 Nisan-14 Ekim) süren kurak bir dönem ortaya çıkmıĢtır. Bu oran
olarak yılın %48,5‟ini kapsamaktadır. BaĢka bir sözle, Selçuk‟ta yaklaĢık olarak
yılın yarısı kurak geçmektedir (Sütgibi, 1997). Bu kurak dönemde nem
miktarının (yaklaĢık %50) da düĢük olması buharlaĢma Ģiddetini artırarak,
toprakta su açığına neden olmaktadır (Sütgibi, 2009).
Şekil 2.3.1-2: Selçuk‟un sıcaklık ve yağıĢ diyagramı (Sütgibi, 2009)

22
2.4 Toprak Yapısı
Batı Ege toprakları, toprak oluĢum etmenlerine bağlı olarak çeĢitlilik

gösterir. Toprakların oluĢumunda etkili olan faktörlerden iklim, topoğrafya,
jeomorfoloji, zaman ve ana materyal özelliklerine bağlı olarak fiziksel ve
kimyasal özellikleri birbirinden değiĢik, farklı toprak grupları meydana
getirmiĢtir (Atalay vd., 1990). Toprak oluĢumu ve özelliklerini belirleyen doğal
ortam Ģartları; iklim, bitki örtüsü, jeomorfolojik faktörler (eğim, bakı, yükselti,
drenaj durumu) ve ana materyaldir (Çukur, 1998).
Küçük Menderes Deltası‟nda bulunan topraklar, eski toprak sınıflandırma

sistemine ve Toprak Taksonomisi (1975) dikkate alınarak yapılmıĢtır. Buna
göre, çalıĢma alanında zonal topraklardan kırmızı toprakları (Alfisol ordosu,
Xeralf alt ordosu), Kırmızımsı Kahverengi Akdeniz Toprakları (Alfisol ordosu,
Ustalf alt ordosu) temsil etmektedir. Ġntrazonal topraklardan neojen killi-kireçli
akarsu depoları üzerinde geliĢen topraklar, marn ve killi kireçtaĢları üzerindeki
rendzinalar (Mollisol ordosu, Xeroll alt ordosu), geçici göl ve art bataklık
alanlarında geliĢen hidromorfik topraklar (Ġnceptisol) ve serpantinitler ile
oligosen evaporit depoları üzerinde geliĢen tuzlu alkali topraklar bulunmaktadır.
Azonal topraklar içerisinde eğilimli ve doğal dengenin bozulduğu alanlarda yer
alan litosoller, genç akarsu depoları üzerinde geliĢen alüvyal ve kolüvyal
topraklar (Entisol ordosu) bulunmaktadır (ġekil 2.4.1).
Şekil 2.4.1: Küçük Menderes Deltası toprak haritası (Muslu, 2005)

23
Yapılan çalıĢmalar sonucunda Küçük Menderes Deltası‟nda 7 adet büyük

toprak grubu tespit edilmiĢtir. Bölgede en fazla yer kaplayan azonal topraklardır.
2.4.1 Kırmızımsı kahverengi akdeniz toprakları (Terra Rossa), (Alfisol

ordosu, Ustalf alt ordosu) (T)
Zonal toprak sınıfında olan Kımızımsı Kahverengi Akdeniz Toprakları

çalıĢma alanında geniĢ bir yayılıma sahip olup, Permien-Mezozoik yaĢlı karbonatlı
kayaçlar (sert kalker kayası) üzerinde geliĢme göstermiĢtir (Toprak Su Genel
Müdürlüğü, 1974). Bu toprakların kahverengi olmasının nedeni, ileri derecede
dehidratasyon olmasından ve bunun yanında yağıĢın 600 mm‟nin altına
düĢmemesi ve sıcaklığın bütün yıl boyunca etkili olması oksidasyonda etkili
olmaktadır (Kara, 1997). Sıcaklığın yüksek seyretmesi demirin Fe2O3 Ģeklinde
oksitlenmesini sağlayarak toprakların kırmızı-kahve renkte olmasına neden olur.
Sahip olduğu iklim koĢulları nedeniyle organik madde hızla parçalanmakta,
yıkanmakta ve bu durum mikroorganizma faaliyetlerini teĢvik etmektedir.
Yıkanmanın artıĢı; kil, karbonat ve diğer bazik usnsurların üst topraklardan
uzaklaĢmasını ve alt toprakta demir-aliminyum oranının artıĢını sağlamaktadır
(Toprak Su Genel Müdürlüğü, 1974).
Kırmızı Akdeniz toprakları drenajı iyi olan düz ve düze yakın sahalarda
gnays, Mesozoyik kireçtaĢlarının üzerinde, çatlak ve tabakalaĢma sistemleri
dahilinde ve kısmen de neojen depoları üzerinde bulunmaktadır (Atalay, 1990).
Ana materyali kireçtaĢı olmakla birlikte profilleri genellikle sulandırılmıĢ HCl
ile köpürmez. Buna bağlı olarak organik madde ve kireç pH‟ı etkilemektedir.
Çoğunlukla bünyeleri ince olup su tutma kapasiteleri ve değiĢebilir katyon
kapasiteleri de iyidir (Akyol, 2009).
A Horizonu:
Genellikle kırmızımsı, koyu kırmızı, kırmızımsı kahve, sarımsı

kırmızı renkte olup killi bünyede, organik maddenin iyi karıĢmıĢ
olmasından dolayı furda ve granüler yapıdadır. Gnayslar üzerinde geliĢmiĢ
topraklar hariç, bu horizondaki kil miktarı %50‟nin üzerindedir, kuru iken
24
zor dağılmakta, yaĢ iken plastiktir (Çukur, 1998). Genel olarak bu

horizondan CaCO 3 tamamen uzaklaĢmıĢ ve seyreltilmiĢ HCl ile yapılan
deneyde kuvvetli köpürmeler olmamıĢtır.
B Horizonu:
A horizonundan hem renk hem de tekstür bakımından farklıdır. A

horizonuna nazaran kireç oranının artıĢından dolayı açık kırmızımsı renkte,
daha killi tekstürde, blok ve kaba blok yapıdadır (Atalay, 1990).
R Horizonu:
ÇalıĢma alanında bu topraklarda C horizonu belirsizdir. Bunun ana nedeni

kireçtaĢlarının uzun bir zaman sürecinde ayrıĢmaya uğramasıdır.
2.4.2 Rendzina (Mollisol ordosu, Xeroll alt ordosu) (R)
Rendzinalar, fazla eski olmayan formasyonlar üzerinde ve pedojenezin

kesintiye uğramadığı karbonatlı neojen depoları üzerinde geliĢme göstermiĢ olup
neojen killi-kireçli depolar ve marnlar üzerinde yaygın durumdadır. Bu yüzden
CaCO3 oranı yüksektir. Bu topraklar üzerinde kilin, bazları ve katyonları
tutmasından dolayı toprak dahilinde taĢınımlar son derece zorlaĢmaktadır, bu
yüzden genellikle A/C horizonlu olup organik madde birikmesinden ve organo-
mineral kil kompleksinden dolayı koyu renklidir.
A Horizonu:
Koyu kahve ve esmer renkli olup killi balçık ve killi bünyede, granülar ve
kaba granülar yapıdadır, alta doğru blok yapı hakimdir, kireçli olup, kireç
miktarı bazen %15‟i aĢmaktadır. Bu horizonun altında genellikle B horizonu
bulunmamaktadır ancak yer alan kısım daha açık renkli ve biraz ağır bünyeli
olması ile A horizonundan ayırt edilmektedir.
25
C Horizonu:
Oldukça ayrıĢmıĢ killi kireçli neojen deposudur. Son derece fazla kireçli
ve ağır bünyeli ve ana materyalin rengini yansıtmkata olup gri, sarımsı ve
beyazımsı renktedir (Çukur, 1998).
2.4.3 Halomorfik topraklar (C)
Toprakta bulunan eriyebilir tuzlar toprağın doğal bileĢiklerini oluĢtururlar.

Toprakta var olan tuzların esas kaynağı ise yerkabuğu üzerinde bulunan primer
minerallerdir. Kaya ve minerallerin fiziksel parçalanma ve kimyasal ayrıĢmaları
sonucunda ise tuzlar açığa çıkar ve suda eriyebilir hale gelirler (Güvensen, 1994).
Bu topraklar dıĢarıya akıntısı olmayan içbükey topografya ile düz ve düze

yakın eğime sahip yerlerde oluĢmuĢlardır. Bu bölgede uygun olmayan drenaj
Ģartları altında, taban suyunun yüzeye yakın olması, taĢkınlar ve buharlaĢmanın
fazla olması bu topraklarda tuz birikmesine neden olmuĢtur. Bozuk drenaj
nedeniyle alt katlarda renk lekeleri görülür (DurmuĢkahya, 2005). Taban suyu
seviyesi yüksek olduğu için; yüzeyde geliĢen kapilarite (kılcal boĢluklar) ile
gelen tuzlar, toprak yüzeyinde ve çeĢitli derinliklerde birikmektedir (Çukur,
1998). Tuzluluk, yüzeyde tuz birikmesi Ģeklinde olup profil boyunca da devam
eder.
Bu toprakların yüzeyi tuzun su tutucu nedeni ile hafif nemlidir.

Çoğunlukla bünye orta veya ince, toprak kuru iken sert, nemli iken dağılır. Tuz
miktarının fazlalığı nedeni ile üst katmanlarda geçirgenlik iyidir. Bu sebeple
yıkanma kolay olur. Yıkanan tuzlu topraklarda eğer Ca fazla ise normal verimli
topraklar elde edilir. Ca az oldugu taktirde alkali topraklar meydana gelir
(DurmuĢkahya, 2005).
Fazla tuzlu olmaları nedeniyle tarıma uygun olmayan bu topraklar

üzerinde, bazı iyileĢtirme (taban suyu seviyesini düĢürmek için drenajı sağlayıcı
kanal açma) çalıĢmaları yapılabilmektedir. Kanallara su basılarak toprak
yıkanmakta böylece tuzlar eriyik halde suyla birlikte topraktan uzaklaĢmaktadır.
26
Bu iĢlemlerden sonra toprak tekrardan tarımın hizmetine sunulur. Yukarıda

belirtilen nedenlerle tuzlanma arttığında, yıkama iĢlemi tekrarlanabilmektedir
(Çukur, 1998). Fakat bu toprakların ıslah edilmeleri güç, masraflı ve zaman alıcı
olmasından dolayı tarımsal faaliyetler sınırlandırımıĢtır. Bu tuzlu alanlarda
kamuya ait tesislerden, askeri hava alanı, organize sanayi bölgesi ve arıtma
tesisleri yapılmaktadır (DurmuĢkahya, 2005).
Bu topraklarda görülen doğal vejetasyon Salicornia europaea, Salsola

kali, Halimione portulacoides, Sarcocornia fruticosum gibi tuz seven bitkilerden
oluĢmaktadır.
2.4.4 Alüvyal topraklar (Entisol ordosu, Fluvent alt ordosu) (A)
ÇalıĢma alanının büyük bir kısmını oluĢturan alüvyal topraklar, akarsuların

taĢıyıp, taĢkınlarda çevresine bıraktığı ve bileĢiminin çoğu anorganik olan
birikintilerdir. Profil geliĢimi görülmeyen bu topraklar, genetik oluĢumunu
tamamlamamıĢ genç azonal topraklardandır. Akarsuların denize ulaĢtıkları
kesimlerde ince bünyeli profilleri vardır. Eğimin iyice düĢtüğü ve kıyı
yükseltileri iç sızıntıların da beslediği sahil kesimlerde, yer yer drenajı bozuk ve
hatta çorak alüvyaller oluĢmuĢtur (Akyol, 2009).
ÇalıĢma alanındaki alüvyallerin nemli iken gri kahve ve derin oldukları

anlaĢılır. Orta bünye çoğunlukla olmakla beraber, ince ve kaba bünyeli profiller
de önemli yer tutarlar. Toprak sulandırılmıĢ HCl de orta kuvvetli köpürür. Su
tutma kapasiteleri de iyidir. Hemen hepsi derin ve katmanlar arasında kireç
taĢlaĢmaları, yoğun kil katları gibi geçirimsiz katmanlar bulunmadığından kök
geliĢimi iyidir. Üst topraklar granüler ve alt topraklar da bazen kaba yuvarlak
köĢeli blok yapı seçilebilir (Akyol, 2009).
Bu toprakların baĢlıca sorunları, yetersiz drenaj, tuzluluk ve alkaliliktir.

Ġnce bünye, çoğunlukla drenaj ve tuzlulukla birlikte bulunduğundan sorun olarak
ta beraber düĢünülmelidir (Akyol, 2009).
27
Tarımsal etkilerin en iyi Ģekilde yapıldığı alüvyal topraklar, aynı zamanda

I. ve II. sınıf arazileri oluĢturmaktadır ve çoğu sulu tarım altındadır. Genellikle
kum ve mil boyutundaki sedimentlerden oluĢan bu topraklar, alüvyonun
özelliğine bağlı olarak kumlu-milli, kumlu-killi bünyededir. Neojen ve kolivyal
depolardan kaynaklanan sahalarda alüvyonun bünyesinde serbest halde kirece
rastlanılmamaktadır. Bu nedenle toprakların önemli bir kısmında kireç miktarı
son derece azdır (Çukur, 1998).
2.4.5 Hidromorfik alüvyal topraklar (Entisol ordosu) (H)
Ġntrazonal topraklar sınıfının Hidromorfik topraklar alt sınıfında yer alırlar.

Genellikle milli malzemelerden oluĢan bu topraklar suya doygun halde
bulunduklarından; topraktaki kimyasal olaylardan indirgenme gerçekleĢmekte,
hidrojen iyonları konsantrasyonu arttığından pH 7.0‟nin altına düĢmekte ve asit
reaksiyon göstermektedir. Bu tip topraklarda drenajı bozuk olan sahalarında
yılın büyük bölümünde su altında bulunmasından dolayı renk olarak hidromorfik
topraklara yakındır. Yine aynı Ģekilde hidromorfik topraklarda olduğu gibi
gleyleĢme olmaktadır ve bu kısımlar gri, açık gri renge sahiptir (Çukur, 1998).
2.4.6 Kolüvyal topraklar (Entisol ordosu, Psamment alt ordosu) (K)
Kolüvyal toprak, genellikle hızlı yüzey akıĢın yüksek araziden taĢıdığı

toprak materyalini eteklerde biriktirmesi veya küçük derelerin oluĢturduğu sel
konisi birikintilerinden oluĢmaktadır. Kolüvyal toprakların ana maddeleri
dördüncü zamanın muhtelif orijinli kolüviyumlardır. Bu topraklar, devamlı
birikim içinde bulunduğundan, genetik yönden bir profil geliĢimi görülemeyen,
genellikle horizonlara sahip olmayan genç topraklar olup azonal toprak sınıfına
dahildirler.
Kolüvyal topraklar benzer oluĢuma sahip olmaları dolayısı ile Alüvyal

toprakların yanında yer alırlar. Bu topraklar yaklaĢık 30-35 cm kalınlığında,
nemli iken koyu kırmızımsı kahverengi, kuru iken kırmızımsı kahverengidir.
Bünye, kumlu-killi-tın, kil veya kumlu-çakıllı; yapı orta büyüklükte, kaba
granüllü ve bloktur. Toprak kuru iken sert, yaĢ iken yapıĢkan veya plastiktir.
28
Kolüvyaller ana maddeye bağlı olarak kireçli ya da kireçsiz olabilirler. Bu

toprakların bulundukları yerde topografya çoğunlukla düz ve kısmen dalgalıdır
(Akyol, 2009; DurmuĢkahya, 2005; Çukur, 1998).
2.4.7 Kıyı kumulları (SK)
Kıyı kumulları deniz sahillerinden, esas olarak rüzgar ve kısmen de dalga

etkisi ile taĢınarak kıyıya depo edilmiĢ kumlardan ibarettir. Ülkemizde genellikle
kıyı kumulları, nehirlerin denize döküldüğü sığ kıyılarda oluĢmuĢtur. Denizin
birden derinleĢtiği kıyılarda, kum dalgaların etki edemeyeceği bir derinlikte
biriktiğinden, kıyılara atılamaz ve dolayısıyla kıyı kumulları derin kıyılarda
görülmez (Akyol, 2009).
29
3. MATERYAL VE YÖNTEM
3.1 Materyal
AraĢtırma materyalimiz çalıĢma alanımızda doğal yayılıĢ gösteren tüm

vasküler bitkiler ile mevcut bitki birlikleri olup ve bu birliklere ait ekolojik
koĢulları oluĢturmaktadır.
3.2 Yöntem
3.2.1 Flora çalışmaları ile ilgili yöntemler
Arazi çalıĢmalarında çalıĢma alanına periyodik aralıklarla gidilerek

yaklaĢık 380 bitki örneği toplanmıĢ ve toplanan örnekler herbaryum kurallarına
uygun Ģekilde preslenerek kurutulmuĢtur. Elde edilen herbaryum örnekleri “Ege
Üniversitesi Rektörlüğü Botanik Bahçesi & Herbaryum AraĢtırma ve Uygulama
Merkezi‟nde”, baĢta Flora of Turkey and The East Aegean Islands (Davis 1965-
1985; Davis vd., 1988; Güner vd., 2000) olmak üzere çeĢitli flora kitaplarından
ve herbaryum koleksiyonlarından yararlanılarak tayin edilmiĢtir.
Yapılan flora çalıĢması sonucunda elde edilen flora listesi familya, cins,
tür ve türaltı kategoriler halinde daha sonraki araĢtırmacılara kolaylık sağlaması
amacı ile harf sırası düzeni içerisinde verilmiĢtir. Bitki örneklerimiz EGE
Herbaryumu‟nda korunmaktadır.
Flora listesi oluĢturulurken alandan toplanan ve tayin edilen bitkilere

dayanarak hazırlanmıĢtır. Ancak elde edilen veriler ile birlikte Türkiye
Flora‟sının 1 – 11. ciltlerinde (Davis, 1965-1985; Davis vd., 1988; Güner vd.,
2000), Türkiye Sulan Alan Bitkileri ve Bitki Örtüsü (Seçmen ve Leblebici,
2008) kitabında ve Ege Üniversitesi Rektörlüğü Botanik Bahçesi & Herbaryum
AraĢtırma ve Uygulama Merkezi Koleksiyonu‟nda yer alan ve araĢtırma
alanından toplanmıĢ olan bitkilerde flora listesine eklenmiĢtir. Bunun amacı
arazi çalıĢmaları sırasında çeĢitli nedenler ile toplanması mümkün olamayan
bitkilerinde flora listesine yansıtılmasıdır.
30
Flora listesinde kullanılan kısaltmalar ve anlamları;
Akd. elementi : Akdeniz Elementi

Ir.-Tur. elementi : Ġran-Turan Elementi
Avr.-Sib. elementi : Avrupa-Sibirya Elementi
D. Akd. elementi : Doğu Akdeniz Elementi
NK : Naylin Kahveci
d. s. : Deniz seviyesi
3.2.2 Vejetasyon çalışmaları ile ilgili yöntemler
ÇalıĢma alanımızın vejetasyonu ülkemizde yaygın olarak kullanılan

Braun-Blanquet (1932) yöntemine göre gerçekleĢtirilmiĢtir. Bu amaçla
vejetasyon dönemi esnasında araziye gidilerek homojen olduğu düĢünülen
alanlarda örnek alanlar alınmıĢtır. Örnek alanların büyüklüğü “Minimal Alan”
yöntemi esas alınarak tüm vejetasyonu temsil edecek Ģekilde alınmıĢtır:
Tuzlu alanlar: 10 x 10 m
Dere kenarları: 1 x 1 m
Sulak alanlar: 1 x 1 m
Alınan örnek alanlarda her bir tür için bolluk-yoğunluk ve sosyabilite

değerleri belirlenmiĢ, bitki gruplarına ait vejetasyon tabloları karakteristik ve
ayırt edici türlere göre (Braun-Blanquet, 1932) düzenlenmiĢ ve grupların
sınıflandırılmasında çok sayıda litaratür bilgisine baĢvurulmıĢtur.
31
4. BULGULAR
4.1 Flora
Küçük Menderes araĢtırma alanından 2010 – 2012 yılları arasında 400 bitki
örneği toplanmıĢtır. Bitkilerin toplandığı lokaliteler tespit edilen bitki listesi ile
birlikte verilmiĢtir.
4.1.1 Bitki listesi
PTERIDOPHYTA
ADIANTACEAE
Adiantum capillus-veneris L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Zeytinliköy yakınları, kaya çatlakları, 10 m, GÖZLEM.
ASPLENIACEAE
Asplenium adiantum-nigrum L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Selçuk-Meryemana yolu üzeri, gölgeli kayalıklar, 10 m, EGE

5729.
ISOETACEAE
Isoetes histrix Bory. var. histrix Bory.
C1 Ġzmir: Selçuk, Küçük Menderes yakınları, kanal kenarı, d. s., GÖZLEM.
SALVINIACEAE
Salvinia natans (L.) All.
C1 Ġzmir: Selçuk, Barutçu Gölü, su içi vejetasyonu, EGE 16595.

32
SELAGINELLACEAE
Selaginella denticulata (L.) Link.
C1 Ġzmir: Selçuk, Zeytinköy yol üzeri, gölgeli kayalıklar, 15 m, Akd. elementi,

GÖZLEM.
SPERMATOPHYTA
GYMNOSPERMAE
PINACEAE
Pinus pinea L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Zeytinliköy yolu üzeri, yol kenarları, Akd. elementi,

GÖZLEM.
CUPRESSACEAE
Cupressus sempervirens L. var. horizontalis (Mill.) Cord.
C1 Ġzmir: Selçuk, yol kenarları, Akd. elementi, GÖZLEM.
Cupressus sempervirens L. var. pyramidalis Nym.
C1 Ġzmir: Selçuk, mezarlık kenarları, Akd. elementi, GÖZLEM.
ANGIOSPERMAE
DICOTYLEDONES
AMARANTHACEAE
Sarcocornia fruticosa (L.) A. J. Scott
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, kumul vejetasyonu, d. s., 11.08.2011, NK 6.

33
ANACARDIACEAE
Pistacia lentiscus L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Sürmeli Hotel karĢısı, maki, d. s., 11.04.2012, Akd. elementi,
NK 258.
APIACEAE
Apium graveolens L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak, göl ve su kenarlarındaki bataklıklarda, Seçmen ve

Leblebici.
A. nodiflorum (L.) Lag.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak, bataklık ortamlarda, su kenarlarında, Seçmen ve

Leblebici.
Daucus carota L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Eleman Bataklığı, sulak alan, d. s., 22.09.2011, NK 110.
Eryngium bithynicum Boiss.
C1 Ġzmir: Selçuk, Küçük Menderes Nehri boyu, tarla kenarları, 15 m, Ġr.-Tur.

elementi, Endemik, Gözlem.
E. maritimum L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, kumul vejetasyonu, d. s., Gözlem.
Ferula communis L. subsp. communis L.

34
C1 Ġzmir: Selçuk, Eleman Bataklığı, sulak alan, d. s., 30.06.2011, Akd. elementi,
NK 59.
F. humilis Boiss.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak – Gümüldür yolu, Zeytinli Köyü yol ayrımı, maki,
10 m, 11.04.2012, D. Akd. elementi, Endemik, NK 201.
Ferulago asparagifolia Boiss.
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes Harabeleri, EGE 7999.
Foeniculum vulgare Miller
C1 Ġzmir: Selçuk, Küçük Menderes Nehri boyu, tarla kenarları, 10 m, Gözlem.
Johrenia tortuosa (Fisch. et Mey.) Chamberlain
Lagoecia cuminoides L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Sürmeli Hotel karĢısı, yol kenarı, 5 m, 11.04.2012, Akd.

elementi, NK 267.
Oenanthe fistulosa L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, sığ sularda, bataklık zeminlerde, Seçmen ve

Leblebici.
O. pimpinelloides L.

35
O. silaifolia Bieb.
C1 Ġzmir: Selçuk, Eleman Bataklığı, sulak alan, Gözlem.
Scaligeria napiformis (Sprengel) Grande
C1 Ġzmir: Selçuk, Eleman Bataklığı, sulak alan, d. s., 30.06.2011, D. Akd.

elementi, NK 63.
Scandix pecten-veneris L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Sürmeli Hotel karĢısı, kızılçam ormanı, 5m, 11.04.2012, NK

272.
Smyrnium olusatrum L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes, yol kenarları, Akd. elementi, EGE 3163.
Tordylium apulum L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Zeytinli Köyü yolu üzeri, tarla kenarı, 12 m, 22.09.2011, Akd.
elementi, NK 127.
Torilis nodosa (L.) Gaertner
C1 Ġzmir: Selçuk, Zeytinli Köyü yolu üzeri, tarla kenarı, 12 m, 22.09.2011, NK

145.
ARACEAE
Arum nickelii Schott
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes, Selin Manastırı boyunca, yol kenarları, D. Akd.

elementi, Davis.
36
A. balansanum R. Mill
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes Harabeleri, yaĢ-gölgeli yerler, D. Akd. elementi,

Endemik, EGE 16627.
Dracunculus vulgaris Schott
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes, tarla kenarları, harabeler, tahrip edilmiĢ habitatlar, D.

Akd. elementi, Davis.
ARALIACEAE
Hedera helix L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Sürmeli Hotel karĢısı, kızılçam ormanları, 4 m, Gözlem.
ARISTOLOCHIACEAE
Aristolochia hirta L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes, D. Akd. elementi, EGE 10099.
ASCLEPIADACEAE
Cionura erecta (L.) Griseb.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, kumul vejetasyonu, D. Akd. elementi,

Gözlem.
Cynanchum acutum L. subsp. acutum L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes, kumlu tuzcul alanlar, Davis.
ASTERACEAE
Anthemis chia L.
37
C1 Ġzmir: Selçuk, Artemis Tapınağı yolu üzeri, yol kenarı, 5 m, 11.04.2012, D.

Akd. elementi, N.K. 286.
A. coelopoda Boiss. var. coelopoda Boiss.
C1 Ġzmir: Selçuk, Barutçu Gölü yol ayrımı, nehir kenarı, 23 m, 16.05.2012, N.K.
307.
A. cotula L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Eleman bataklığı, sulak alan, 12 m, 22.09.2011, N.K. 162.
A. tinctoria L. var. tinctoria L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes, maki, EGE 317.
A. tomentosa L. subsp. tomentosa L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, kumul vejetasyonu, d. s., 15.05.2011, D. Akd.

elementi, N.K. 33.
Aster subulatus Michaux
C1 Ġzmir: Selçuk, Eleman bataklığı, sulak, alan, 12 m, Gözlem.
A. tripolium L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak, deniz seviyesindeki acısu bataklıklarında, Avr.-Sib.

elementi, Seçmen ve Leblebici.
Bellis perennis L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, kumul vejetasyonu, d. s., 20.02.2012, Avr.-

Sib. elementi, N.K. 82.
38
Calendula arvensis L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Artemis tapınağı önü eski yol üzeri, dere kenarı, 4 m,
11.04.2012, N.K. 194.
Centaurea cyanus L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes, yol kenarları, EGE 346.
C. iberica Trev. EX Sprengel
C1 Ġzmir: Selçuk, Barutçu gölü yol ayrımı, yol kenarı, 23 m, 16.05.2012, N.K.
305.
C. solstitialis L. subsp. solstitialis L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Zeyinli Köyü yolu üzeri, tarla kenarı, 10 m, Gözlem.
C. spinosa L. var. spinosa L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak – KuĢadası kavĢağı yakınları, kum bünyeli topraklar,

4 m, 22.09.2012, D. Akd. elementi, N.K. 111.
Chamaemelum mixtum (L.) All.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak plajı, kumul vejetasyonu, d. s., Akd. elementi, EGE
8453.
Chondrilla juncea L. var. juncea L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak – Gümüldür yolu, Zeytinli Köyü yol ayrımı, boĢ
arazi, 10 m, 16.05.2012, N.K. 314.
Cirsium arvense (L.) Scop. subsp. arvense (L.) Scop.

39
C1 Ġzmir: Selçuk, Selçuk – Pamucak yolu, yol kenarı, 20 m, Gözlem.
Conyza bonariensis (L.) Cronquist
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, kumul vejetasyonu, d. s., 11.08.2011, N.K. 11.
C. canadensis (L.) Cronquist
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, kumul vejetasyonu, Gözlem.
Crepis foetida L. subsp. rhoeadifolia (BIEB.) Celak.
11.04.2012, N.K. 191
C. sancta (L.) Babcock
C1 Ġzmir: Selçuk, Artemis tapınağı önü eski yol üzeri, dere kenarı, 4m,
11.04.2012, N.K. 190
Crupina crupinastrum (Moris) Vis.
12 m, 11.04.2012, N.K. 210.
Chrysanthemum segetum L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes, Akd. elementi, EGE 8403.
Hedypnois cretica (L.) Dum.-Cours.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, kumul vejetasyonu, d. s., 15.05.2011, Akd.

elementi, N.K. 38.
40
Helminthotheca echioides (L.) Holub
Inula crithmoides L.
I. graveolens (L.) Desf.
C1 Ġzmir: Selçuk, Eleman Bataklığı, sulak alan, Akd. elementi, Gözlem.
I. salicina L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Eleman Bataklığı, dere kenarı, d. s., 11.08.2011, Avr.-Sib.

elementi, NK 17.
I. viscosa (L.) Aiton

elementi, NK 9.
Lactuca serriola L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes, tarla kenarları, Avr.-Sib. elementi, EGE 8338.
Lapsana communis subsp. adenophora (Boiss.) Rech. Fil.
C1 Ġzmir: Selçuk, Artemis tapınağı önü eski yol üzeri, yol kenarı, 4 m,
11.04.2012, NK 278.
Leontodon cichoraceus (Ten.) Sanguinetti
NK 61.
41
L. tuberosus L.
12 m, 11.04.2012, Akd. elementi, NK 242.
Onopordum illyricum L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes Harabeleri, Akd. elementi, EGE 14446.
Phagnalon graecum Boiss.
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes Harabeleri, maki, D. Akd. elementi, EGE 2361.
P. rupestre (L.) Dc.
12 m, 11.04.2012, Akd. elementi, NK 229.
Rhagadiolus stellatus (L.) Gaertner var. stellatus (L.) Gaertner
11.04.2011, Akd. elementi, NK 180.
Scorzonera elata Boiss
C1 Izmir: Selçuk, Efes Harabeleri, kalkerli kayalar, D. Akd. elementi, Gözlem.
Senecio vulgaris L.
11.04.2011, NK 181.
Silybum marianum (L.) Gaertner

42
C1 Ġzmir: Selçuk, Gebekirse Gölü yakınları, tarla kenarları, 12 m, Akd. elementi,

Gözlem.
Sonchus asper (L.) Hill subsp. glaucescens (Jordan) Ball
C1 Ġzmir: Selçuk, Artemis tapınağı önü, eski Selçuk-Pamucak yolu, yol kenarı, 4
m, 11.04.2012, NK 253.
S. oleraceus L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Sürmeli Hotel karĢısı, maki, d. s., 11.04.2012, NK 268.
Senecio vernalis Waldst. ET Kit.
Tragopogon longirostis Bisch. ex Schultz Bip. var. abbreviatus Boiss.
m, 11.04.2012, NK 182.
Tripleurospermum parviflorum (Willd.) Pobed.
m, 11.04.2012, NK 254.
T. conoclinium (Boiss. et Bal.) Hayek
11.04.2012, Endemik, NK 189.
Urospermum picroides (L.) F. W. Schmidt

43
NK 62.
Xanthium strumarium L. subsp. strumarium L.
BORAGINACEAE
Anchusa undulata L. subsp. hybrida (Ten.) Coutinho
Cynoglossum creticum Miller
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak – Gümüldür yolu, Zeytinli Köyü yol ayrımı, kireçli
topraklar, 10 m, 11.04.2012, NK 228.
Echium angustifolium Miller
C1 Ġzmir: Selçuk, Eleman Bataklığı, sulak alan, d. s., 30.06.2011, D. Akd.

elementi, NK 66.
E. plantagineum L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Sürmeli Hotel karĢısı, tarla kenarı, d. s., 11.04.2012, Akd.
elementi, NK 264.
Myosotis arvensis (L.) Hill subsp. arvensis (L.) Hill
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes Harabeleri, kumlu toprak, 20 m, Avr.-Sib. elementi, NK

320.
BRASSICACEAE
44
Arabis verna (L.) Dc.
elementi, NK 140.
Biscutella didyma L.
topraklar, 10 m, 11.04.2012, NK 248.
Cakile maritima Scop.
Calepina irregularis (Asso.) Thellung
C1 Ġzmir: Selçuk, Zeytinli Köy yolu, tarım alanları, 20 m, Gözlem.
Capsella bursa-pastoris (L.) Medik.
C. rubella Reuter
m, 11.04.2012, Akd. elementi, NK 289.
Cardamine hirsuta L.
Diplotaxis viminea (L.) Dc.

45
Raphanus raphanistrum L.
Sinapis alba L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, kumlu topraklar, d. s., 22.09.2011, NK 171.
S. arvensis L.
m, 11.04.2012, NK 251.
Sisymbrium officinale (L.) Scop.
C1 Ġzmir: Selçuk, Küçük Menderes Nehri boyu, tarla kenarları, 12 m,

16.05.2012, NK 304.
BUTOMACEAE
Butomus umbellatus L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Belevi Gölü, su içi vejetasyonu, 22 m, 16.05.2012, Avr.-Sib.

elementi, NK 291.
CARYOPHYLLACEAE
Cerastium glomeratum Thuill.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak – Gümüldür yolu, Zeytinli Köyü yol ayrımı, yol
kenarı, 20 m, 11.04.2012, NK 234.
Silene colorata Poiret

46
S. vulgaris (Moench) Garcke var. vulgaris (Moench) Garcke
C1 Izmir: Selçuk, Efes Harabeleri, maki, EGE 220.
Spergula pentandra L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak plajı, kumul vejetasyonu, d. s., EGE 10344.
Spergularia marina (L.) Gris.
C1 Ġzmir: Selçuk, Eleman Bataklığı, sulak alan, 4 m, 11.08.2011, NK 16.
S. maritima (All.) Chiov.
C1 Ġzmir: Selçuk, Küçük Menderes Nehri boyu, dere kenarı, 15 m, 16.05.2012,

NK 309.
Stellaria media (L.) Vill. subsp. media (L.) Vill.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, kumul vejetasyonu, d. s., NK 71.
CAMPANULACEAE
Campanula drabifolia Sm.
C1 Ġzmir, Selçuk, Efes Harabeleri, kayalık tepe etekleri, kireçtaĢı yarıklar, yol
kenarları, D. Akd. elementi, Davis.
C. lyrata Lam. subsp. lyrata Lam.
23 m, 11.04.2012, Endemik, NK 200.
C. tomentosa Lam.
47
C1 Ġzmir: Selçuk, Yedi Uyuyanlar, kaya üstleri, 25 m, D. Akd. elementi,

Endemik, NK 321.
CAPPARACEAE
Capparis ovata DESF. var. canescens (Coss.) Heywood
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes-Meryemana arası yol üzeri, EGE 8686.
CERATOPHYLLACEAE
Ceratophyllum demersum L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Barutçu Gölü, tatlı su, 20 m, Avr.-Sib. elementi, NK 89.
C. submersum L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Eleman Bataklığı, tatlı su, 5 m, 11.08.2012,Avr.-Sib. elementi,

NK 13.
CHENOPODIACEAE
Arthrocnemum glaucum (Del.) Ung.-Sternb.

NK 94.
Atriplex hastata L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Selçuk – KuĢadası yol ayrımı, tuzlu topraklar, 5 m,

22.09.2011, NK 113.
A. lasiantha Boiss.

48
Chenopodium opulifolium Schrad.
C. vulvaria L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak – Gümüldür yolu, yol kenarı, 20 m, 16.05.2012, NK

319.
Halimione portulacoides (L.) Aellen
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, kumul vejetasyonu, d. s., 11.08.2011 NK 7.
Salicornia europaea L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Selçuk – KuĢadası yol ayrımı, tuzlu topraklar, 5 m, Gözlem.
Salsola kali L.
S. soda L.
Suaeda cucullata Aellen.
C1 Ġzmir: Selçuk, Belevi gölü, göl kenarları, Endemik, EGE 10387.
S. prostrata Pall. subsp. prostrata Pall.
C1 Ġzmir: Selçuk, Selçuk – KuĢadası yol ayrımı, tuzlu topraklar, 5 m, NK 322.
CISTACEAE
Cistus creticus L.
49
20 m, 11.04.2012, Akd. elementi, NK 211.
C. monspeliensis L.
20 m, 11.04.2012, Akd. elementi, NK 212.
Fumana thymifolia (L.) Verlot var. thymifolia (L.) Verlot
20 m, 11.04.2012, Akd. elementi, NK 214.
CONVOLVULACEAE
Cressa cretica L.
C1 Ġzmir, Efes Harabeleri, kurumuĢ çamur, Davis.
Calystegia sepium (L.) R. Br. subsp. sepium (L.) R. Br.
C1 Ġzmir: Selçuk, Selçuk – KuĢadası yol ayrımı, çorak topraklar, 5 m,

22.09.2011, NK 116.
C. silvatica (KĠT.) GRĠSEB.
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes, EGE 12668.
Convolvulus arvensis L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Selçuk – KuĢadası yol ayrımı, kumlu topraklar, 5 m,

22.09.2011, NK 115.
C. scammonia L.
50
C1 Ġzmir: Selçuk, Belevi Gölü, su arkı kenarı, D. Akd. elementi, EGE 10373.
CUCURBITACEAE
Ecballium elaterium (L.) A. Rich.
C1 Ġzmir: Selçuk, Selçuk – KuĢadası yol ayrımı, yol kenarlar, 5 m, Akd.

elementi, Gözlem.
EUPHORBIACEAE
Chrozophora tinctoria (L.) Rafin.
Euphorbia helioscopia L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Selçuk – Pamucak yolu, yol kenarı, 7 m, 11.04.2012, NK 196.
E. peplis L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, kumul vejetasyonu, d. s., Akd. elementi,

Gözlem.
E. peplus L. var. peplus L.
20 m, 11.04.2012, NK 220.
Mercurialis annua L.
C1 Ġzmir, Selçuk, Efes Harabeleri, EGE 14628.
ERICACEAE
Arbutus andrachne L.
51
C1 Ġzmir: Selçuk, Sürmeli Hotel karĢısı, maki, 3 m, Gözlem.
A. unedo L.
20 m, 11.04.2012, NK 219.
FABACEAE
Alhagi pseudalhagi (Bieb.) Desv.
C1 Ġzmir: Selçuk, Selçuk – KuĢadası yol ayrımı, tuzlu topraklar, 5 m, Ġr.-Tur.

elementi, Gözlem.
Anagyris foetida L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak – Gümüldür yolu, Zeytinli Köyü yol ayrımı, kayalık
yamaçlar, 20 m, 11.04.2012, Akd. elementi, NK 240.
Antirrhinum majus L. subsp. majus L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes, B. Akd. elementi, EGE 2047.
Anthyllis hermanniae L.
20 m, 11.04.2012, Akd. elementi, NK 232.
Biserrula pelecinus L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Selçuk – KuĢadası yol ayrımı, kumlu topraklar, 5 m, Akd.

elementi, Gözlem.
Calicotome villosa (Poiret) Link

52
20 m, 11.04.2012, Akd. elementi, NK 243.
Ceratonia siliqua L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Sürmeli Hotel karĢısı, kumlu topraklar, 3 m, Akd. elementi,

Gözlem.
Chamaecytisus eriocarpus (Boiss.) Rothm.
Coronilla parviflora Willd.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, kumul vejetasyonu, d. s., D. Akd. elementi,

Gözlem.
C. varia L. subsp. varia L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Zeytinli Köyü yolu üzeri, tarla kenarı, 12 m, 22.09.2011, NK

139.
Galega officinalis L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, kumul vejetasyonu, d. s., Avr.-Sib. elementi,

EGE 32453.
Genista acanthoclada Dc.
20 m, 11.04.2012, D. Akd. elementi, NK 215.
Glycyrrhiza glabra L. var. glabra L.

53
C1 Ġzmir: Selçuk, Küçük Menderes Nehri boyu, alüvyonlu topraklar, 15 m, NK

323.
G. glabra L. var. glandulifera (Waldst. et Kit.) Boiss.
Gonocytisus angulatus (L.) Spach
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak beli, kızılçam maki topluluğu, D. Akd. elementi,

EGE 4891.
Hymenocarpus circinnatus (L.) Savi
20 m, 11.04.2012, Akd. elementi, NK 244.
Lathyrus annuus L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Eleman Bataklığı, sulak alan, 4 m, 22.09.2011, Akd. elementi,

NK 169.
Lotus corniculatus L. var. tenuifolius L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Sürmeli Hotel karĢısı, alüvyonlu topraklar, 3 m, 11.04.2012,

NK 273.
L. edulis L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak – Gümüldür yolu, yol kenarları, 20 m, 16.05.2012,

15 m, Akd. elementi, NK 318.
L. peregrinus L. var. peregrinus L.

54
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, kumul vejetasyonu, d. s., NK 324.
Lupinus angustifolius L. subsp. angustifolius L.
Medicago marina L.
M. minima (L.) Bart. var. minima (L.) Bart.

22.09.2011, NK 142.
M. orbicularis (L.) Bart.
yamaçlar, 20 m, 11.04.2012, NK 237.
M. polymorpha L. var. vulgaris (Benth.) Shinners
yamaçlar, 20 m, 11.04.2012, NK 245.
M. turbinata (L.) All var. chiotica Urb.
topraklar, 25 m, 11.04.2012, NK 222.
Melilotus indica (L.) All.
C1 Ġzmir: Selçuk, Artemis tapınağı önü, eski Selçuk-Pamucak yolu, yol kenarı 4
m, 11.04.2012, NK 252.
55
Ononis natrix L. subsp. natrix L.
20 m, Akd. elementi, NK 325.
Spartium junceum L.
20 m, 11.04.2012, Akd. elementi, NK 246.
Trifolium argutum Sol.
C1 Ġzmir: Selçuk, yol kenarları, tarlalar, çalılıklar arası, Davis.
T. campestre Schreb.
T. clypeatum L.

22.09.2011, D. Akd. elementi, NK 138.
T. echinatum Bieb.
C1 Ġzmir: Selçuk, Artemis tapınağı önü, eski Selçuk-Pamucak yolu, yol kenarı,
D. Akd. elementi, Gözlem.
T. fragiferum L. var. fragiferum L.
C1 Ġzmir: Selçuk – Efes, nemli açık yerler, Davis.
T. globosum L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Sürmeli Hotel karĢısı, çalılıklar, Gözlem.

56
T. nigrescens Viv. subsp. petrisavii (Clem.) Holmboe
T. pallidum Waldst. et. Kit.
C1 Ġzmir: Efes, çimenlik yerler, kayalar, yalı kayalıkları, 20 m, Davis.
T. purpureum Lois. var. purpureum Lois.
C1 Ġzmir: Efes, tarlalar, yaĢ yerler, sabit kumullar, Akd. elementi, Davis.
T. repens L. subsp. giganteum Lag.-Foss.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, kumul vejetasyonu, d. s., 15.05.2011, NK40.
T. stellatum L. var. stellatum L.
kenarları, 20 m, 11.04.2011, NK 227.
T. tomentosum L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Sürmeli Hotel karĢısı, maki, d. s., 11.04.2012, NK 262.
Vicia lutea L. var. hirta (Balbis) Lois.
m, 11.04.2012, NK 287.
V. melanops Sibth. et Sm.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, kumul vejetasyonu, d. s., 22.09.2011, NK

175.
57
V. villosa Roth subsp. eriocarpa (Hausskn.) P. W. Ball
FRANKENIACEAE
Frankenia hirsuta L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Eleman Bataklığı, tuzlu bataklıklar, 4 m, Gözlem.
F. pulverulenta L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Eleman Bataklığı, tuzlu bataklıklar, 4 m, Gözlem.
GENTIANACEAE
Centaurium erythraea Rafn subsp. erythraea Rafn
C1 Ġzmir: Selçuk, Küçük Menderes Nehri boyu, dere kenarı, 14 m, NK 326.
GERANIACEAE
Erodium cicutarium (L.) L´Herit. subsp. cicutarium (L.) L´Herit.
C1 Ġzmir: Selçuk, Selçuk – Pamucak yolu üzeri, yol kenarı, NK 197.
E. malacoides (L.) L´Herit.
C1 Ġzmir: Selçuk, Zeytinli Köyü yolu üzeri, yol kenarı, 15 m, 11.04.2012, Akd.
elementi, NK 255.
Geranium dissectum L.
11.04.2012, NK 186.
58
G. molle L. subsp. molle L.
GLOBULARIACEAE
Globularia alypum L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak beli, kızılçam-maki topluluğu, Akd. elementi, EGE

4995.
GUTTIFERAE
Hypericum perfoliatum L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes, maki, Akd. elementi, EGE 14294,
HALORAGIDACEAE
Myriophyllum spicatum L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Küçük Menderes Nehri boyu, dere kenarı, 14 m, Gözlem.
LAMIACEAE
Ballota acetabulosa (L.) Bentham
B. pseudodictamnus (L.) Bentham subsp. lycia Hub.-Mor.
C1 Ġzmir: Selçuk, Selçuk yolu üzeri, Endemik, D. Akd. elementi, EGE 3327.
Coridothymus capitatus (L.) Reichb. Fil.
20 m, 11.04.2012, Akd. elementi, NK 218.
59
Galeobdolon luteum Hudson subsp. luteum Hudson
C1 Ġzmir: Selçuk, Küçük Menderes Nehri boyu, tarla kenarları, 18 m, Ġr.-Tur.

elementi, NK 327.
Lamium moschatum Miller var. moschatum Miller
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes, kayalar, nadas tarlaları, yol kenarları, D. Akd. elementi,
Davis.
Mentha aquatica L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Selçuk – KuĢadası yol ayrımı, bataklıklar, 5 m, 22.09.2011,

NK 104.
M. pulegium L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, kumlu topraklar, d. s., 11.08.2011, NK 8.
M. spicata L. subsp. tomentosa (Briq.) Harley
C1 Ġzmir: Selçuk, Eleman Bataklığı, sulak alan, 4 m, NK 328.
Salvia fruticosa Miller
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak – Gümüldür yolu üzeri, maki, 20 m, 11.04.2012, D.

Akd. elementi, NK 233.
S. viridis L.
20 m, 11.04.2012, NK 208.
Scutellaria hastifolia L.
60
C1 Ġzmir: Selçuk, Küçük Menderes Nehri boyu, dere kenarı, 17 m, Avr.-Sib.

elementi, Gözlem.
Teucrium chamaedrys L. subsp. chamaedrys L.
yamaçlar, 23 m, 11.04.2012, NK 213.
T. polium L.
T. scordium L. subsp. scordioides (Schreber) Maire & Petitmengin
C1 Ġzmir: Selçuk, Belevi Gölü, su arkı kenarları, Avr.-Sib. elementi, EGE 14283.
LEMNACEAE
Lemna gibba L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Belevi Gölü ve Pamucak sahili, göl su birikintileri, dere ve su

kanalları, Seçmen ve Leblebici.
L. minor L.
C1 Ġzmir: Selçuk, göl su birikintileri, dere ve su kanalları, Pamucak, Seçmen ve

Leblebici.
LORANTHACEAE
Viscum album L. subsp. album L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Küçük Menderes Nehri boyu, ağaçlar üzeri, 15 m, Gözlem.
LYTHRACEAE
61
Lythrum salicaria L.

elementi, Gözlem.
MALVACEAE
Alcea pallida Waldst.et Kit.
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes Harabeleri, yol kenarları, 8 m, Gözlem.
Lavatera bryoniifolia Miller

elementi, Gözlem.
L. punctata All.
Malva neglecta Wallr.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, yol kenarı, d. s., 15.05.2011, NK 35.
M. sylvestris L.
MENYANTHACEAE
Menyanthes trifoliata L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Belevi Gölü, su içi vejetasyonu, Seçmen ve Leblebici.
Nymphoides peltata (S. G. Gmelin) O. Kuntze

62
C1 Ġzmir: Selçuk, Belevi Gölü, su içi vejetasyonu, Avr.-Sib. elementi, EGE

16823.
MYRTACEAE
Eucalyptus camaldulensis Dehnh.
C1 Ġzmir: Selçuk, Küçük Menderes Nehri boyu, yol kenarları, 20 m, Gözlem.
NYMPHACEAE
Nuphar lutea (L.) Sm.
C1 Ġzmir: Selçuk, Belevi Gölü, tatlı vejetasyonu, 22 m, Gözlem.
OXALIDACEAE
Oxalis pes-caprae L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Zeytinli Köyü yolu üzeri, zeytinlikler, 10 m, 22.09.2011
NK 131.
PAPAVERACEAE
Fumaria capreolata L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes Harabeleri, maki, EGE 4777.
F. officinalis L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, kumlu toprak, d. s., 15.05.2011, NK 37.
F. parviflora Lam.

63
Glaucium leiocarpum Boiss.
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes Harabeleri, EGE 10465.
PLANTAGINACEAE
Plantago coronopus L. subsp. commutata (Guss.) Pilger
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, kumul vejetasyonu, d. s., D. Akdeniz

elementi, NK 329.
P. lagopus L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Küçük Menderes Nehri boyu, yol kenarları, 15 m, Akd.

elementi, Gözlem.
P. lanceolata L.
P. maritina L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Gebekirse Gölü, tatlısu vejetasyonu, 12 m, Gözlem.
P. scabra Moench
C1 Ġzmir: Selçuk, Gebekirse Gölü, tatlısu vejetasyonu, 12 m, Gözlem.
PLUMBAGINACEAE
Limonium bellidifolium (Gouan) Dumort.
C1 Ġzmir: Selçuk, Eleman Bataklığı, sulak alan, 4 m, 30.06.2011, Avr.-Sib.

elementi, NK 57.
64
L. graecum (Poiret) Rech. Fil. var. graecum (Poiret) Rech. Fil.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak, kumul vejetasyonu, D. Akd. elementi, EGE 33971.
POLYGONACEAE
Polygonum amphibium L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Belevi Gölü, su içi vejetasyonu, 22 m, 16.05.2012, NK 293.
P. equisetiforme Sibth. et Sm.
C1 Ġzmir: Selçuk, Barutçu gölü yol ayrımı, 23 m, yol kenarı, NK 87.
P. maritimum L.

314.
Rumex bucephalophorus L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, kumul vejetasyonu, d. s., Akd. elementi,

Gözlem.
R. conglomeratus Murray
R. pulcher L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Barutçu gölü yol ayrımı, yol kenarı, 23 m, 16.05.2012, NK

303.
PORTULACACEAE
65
Portulaca oleracea L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Zeytinli Köy, yol kenarları, 20 m, Gözlem.
ROSACEAE
Potentilla reptans L.
Pyrus amygdaliformis Vill. var. amygdaliformis Vill.
Rubus canescens Dc. var. canescens Dc.
C1 Ġzmir: Selçuk, Selçuk – Pamucak yolu üzeri, yol kenarı, Avr.-Sib. elementi,
NK 340.
R. sanctus Schreber
C1 Ġzmir: Selçuk, Selçuk – Pamucak yolu üzeri, yol kenarı, Gözlem.
PRIMULACEAE
Anagallis arvensis L. var. arvensis L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, nehir kenarı, d. s., 15.05.2011, NK 47.
A. arvensis L. var. caerulea (L.) Gouan
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, nehir kenarı, d. s., 15.05.2011, NK 55.
Lysimachia linum-stellatum L.
66
topraklar, 20 m, 11.04.2012, Akd. elementi, NK 225.
Samolus valerandi L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Barutçu Gölü, çok nemli su kenarları, çamur ve batak

zeminlerde, Seçmen ve Leblebici.
RANUNCULACEAE
Anemone coronaria L.
Ranunculus muricatus L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Barutçu Gölü, tatlısu kıyıları, 20 m, 16.05.2012, NK 299.
R. rionii Lagger
C1 Ġzmir: Selçuk, Belevi Gölü, göl kıyıları , 22 m, 16.05.2012, NK 292.
R. saniculifolius Viv.
C1 Ġzmir: Selçuk, Belevi Gölü, göl kıyıları , 22 m, Gözlem.
R. sceleratus L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Belevi Gölü, göl kıyılarında, Seçmen ve Leblebici.
R. sphaerospermus Boiss. et Balanche
C1 Ġzmir: Selçuk, Torbalı‟dan Efes‟ doğru, sulak alanlar, Davis.

67
RESEDACEAE
Reseda alba L.
m, 11.04.2012, NK 270.
RUBIACEAE
Crucianella angustifolia L.
20 m, 11.04.2012, Akd. elementi, NK 216.
Galium aparine L.
G. heldreichii Hal.
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes, meyve bahçeleri, D. Akd. elementi, EGE 3288.
G. peplidifolium Boiss.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak – Gümüldür yolu, Zeytinli Köyü yol ayrımı,

kayalıklar arası, 20 m, 11.04.2012, NK 230.
G. verum L. subsp. verum L.
C1 Ġzmir: Selçuk, kuruyan bataklıklar, dere yatakları, Avr.-Sib. elementi, Davis.
Sherardia arvensis L.
kenarları, 20 m, 11.04.2012, Akd. elementi, NK 236.
68
Valantia hispida L.
SCROPHULARIACEAE
Bellardia trixago (L.) All.
Odontites glutinosa (Bieb.) Bentham
C1 Ġzmir: Selçuk, Küçük Menderes Nehri boyu, dere kenarları, 15 m, Gözlem.
Scrophularia peregrina L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes Harabeleri, maki, Akd. elementi, EGE 3058.
Veronica anagallis-aquatica L. subsp. anagallis-aquatica L.
V. anagalloides Guss. subsp. anagalloides Guss.
C1 Ġzmir: Selçuk, Belevi Gölü, bataklıklar, Seçmen ve Leblebici.
V. arvensis L.
20 m, 11.04.2012, Avr.-Sib. elementi, NK 223.
Verbascum maeandri Bornm.

69
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes – Meryemana yolu, çalılıklar, 40 m, 16.05.2012, D. Akd.

elementi, Endemik, NK 320.
V. mucronatum Lam.
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes – Meryemana yolu, yol kenarları, 40 m, 16.05.2012, D.

V. sinuatum L. var. sinuatum L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Selçuk – Pamucak yolu üzeri, yol kenarları, 6 m, Akd.

elementi, NK 351.
V. splendidum Boiss.
C1 Ġzmir: Selçuk, Selçuk – Pamucak yolu üzeri, yol kenarları, 6 m, D. Akd.

elementi, Gözlem.
SOLANACEAE
Solanum nigrum L. subsp. nigrum L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Zeytinli Köyü yolu üzeri, yol kenarları, 12 m, NK 369.
TAMARICACEAE
Tamarix hampeana Boiss. & Heldr.
C1 Ġzmir: Selçuk, Barutçu Gölü, göl kıyıları, EGE 16581.
T. smyrnensis Bunge

176.
70
T. parviflora Dc.
C1 Ġzmir: Selçuk, Selçuk – KuĢadası yol ayrımı, kumlu topraklar, 5 m, NK 107.
T. tetrandra Pallas ex Bieb.
C1 Ġzmir: Selçuk, Belevi Gölü, göl kenarları, Seçmen ve Leblebici.
TYPHACEAE
Typha angustifolia L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Belevi Gölü, göl kenarları, 22 m, 16.05.2012, NK 294.
T. domingensis Pers.
URTICACEAE
Urtica pilulifera L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes, kıyı kenarları, Akd. elementi, Davis.
VALERIANACEAE
Valeriana dioscoridis Sm.
C1 Ġzmir: Selçuk, Zeytinli Köyü yolu üzeri, kayalık yamaçlar, 15 m, 22.09.2011,

D. Akd. elementi, NK 136.
V. discoidea (L.) Lois.
C1 Ġzmir: Selçuk, Zeytinli Köyü yolu üzeri, kayalık yamaçlar, 15 m, 22.09.2011,

71
VERBENACEAE
Verbena officinalis L.
Vitex agnus-castus L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Küçük Menderes Nehri boyu, alüvyonlu topraklar, 15 m, Akd.

elementi, Gözlem.
ZYGOPHYLLACEAE
Tribulus terrestris L.
MONOCOTYLEDONES
ALISMATACEAE
Alisma lanceolatum With.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak, Belevi Gölü, göl kıyıları, sazlıklar, Seçmen ve

Leblebici.
A. plantago-aquatica L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Barutçu Gölü yol ayrımı, nehir kenarı, 23 m, 16.05.2012,

Avr.-Sib. elementi, N.K. 306.
AMARYLLIDACEAE
Pancratium maritimum L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, kumul vejetasyonu, Akd. elementi, Gözlem.

72
CYPERACEAE
Carex distans L.

elementi, Gözlem.
Cyperus fuscus L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Belevi Gölü, nemli topraklar, 22 m, 16.05.2012, Avr.-Sib.

elementi, NK 296.
C. capitatus Vandelli.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, kumul vejetasyonu, EGE 550.
C. longus L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Belevi Gölü, nemli topraklar, 22 m, 16.05.2012, NK 295.
Eleocharis palustris (L.) Roemer et Schultes
C1 Ġzmir: Selçuk, Belevi Gölü, tatlı su kıyıları, 22 m, 16.05.2012, NK 290.
Schoenoplectus lacustris (L.) Palla subsp. lacustris (L.) Palla
S. lacustris (L.) Palla subsp. tabernaemontani (C. C. Gmelin) A. et D. Löve

NK 311.
S. litoralis (Schrader) Palla

73
C1 Ġzmir: Selçuk, Eleman Bataklığı, sulak alan, 4 m, Gözlem.
Scirpoides holoschoenus (L.) Sojak
DIOSCOREACEAE
Tamus communis L. subsp. cretica (L.) Kit Tan
C1 Ġzmir: Selçuk, Sürmeli Hotel karĢısı, kızılçam ormanı, d. s., 11.04.2012, NK

266.
IRIDACEAE
Iris orientalis Miller
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak, bataklıklarda ve sulama kanallarında, D. Akd.

elementi, Seçmen ve Leblebici.
I. pseudacorus L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Barutçu Gölü, tatlısu bataklıkları, 20 m, 16.05.2012, NK 298.
Gynandriris sisyrinchium (L.) Parl.
20 m, 11.04.2012, NK 206.
JUNCACEAE
Juncus acutus L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Eleman Bataklığı, kıyı kumulları, 4 m, 11.08.2011, NK 18.
J. effusus L.
74
C1 Ġzmir: Selçuk, Eleman Bataklığı, kıyı kumulları, 4 m, Gözlem.
J. gerardi Loisel. subsp. gerardi Loisel.
C1 Ġzmir: Gebekirse Gölü, tatlısu vejetasyonu, 12 m, 16.05.2012, Avr.-Sib.

elementi, NK 300.
J. heldreichianus Marsson ex Parl. subsp. heldreichianus Marsson ex Parl.
C1 Ġzmir: Selçuk, Barutçu gölü, sulak alanlar, 23m, Akd. elementi, NK 178.
J. hybridus Brot.
C1 Ġzmir: Selçuk, Gebekirse Gölü ve Pamucak, batak ve çamur zeminlerde,

Seçmen ve Leblebici.
J. maritimus Lam.
C1 Ġzmir: Selçuk, Selçuk – KuĢadası yol ayrımı, tuzlu bataklıklar, 5 m, NK 179.
J. subulatus Forsskal

elementi, NK 54.
JUNCAGINACEAE
Triglochin bulbosa L. subsp. barrelieri (Loisel.) Rouy
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak, deniz kıyılarına yakın sulak çayırlıklarda, Seçmen

ve Leblebici.
LILIACEAE
Allium neapolitanum Cyr.

75
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes Harabeleri, 8 m, Akd. elementi, Gözlem.
Asparagus acutifolius L.
20 m, Akd. elementi, Gözlem.
Asphodeline lutea (L.) Reichb.
Asphodelus aestivus Brot.
C1 Ġzmir: Selçuk, Sürmeli Hotel karĢısı,boĢ araziler, d. s., 11.04.2012, Akd.

elementi, NK 259.
Gagea graeca (L.) Terracc.
C1 Ġzmir: Selçuk, Eleman Bataklığı, sulak alan, 4 m, 22.09.2011, D. Akd.

elementi, NK 155.
Muscari comosum (L.) Miller
20 m, 11.04.2012, Akd. elementi, NK 203.
Ornithogalum armeniacum Baker
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili yakınları, çayırlıklar, d. s., 22.09.2011, D.

O. narbonense L.
76
elementi, NK 130.
O. umbellatum L.
11.04.2012, NK 284.
Smilax aspera L.
ORCHIDACEAE
Orchis laxiflorus Lam.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak, bataklık ve sulak çayırlıklar, Seçmen ve Leblebici.
O. sancta L.
O. umbilicata Desf. subsp. umbilicata Desf.
Ophrys lutea Cav. subsp. minor (GUSS.) O. et E. Danesch
C1 Ġzmir: Selçuk, Zeytinli Köyü yolu üzeri, kızılçam ormanı, 12 m, 22.09.2011,

D. Akd. elementi, NK 135.
77
POACEAE
Aeluropus littoralis (Gouan) Parl.
Aira elegantissima Schur subsp. ambigua (Arc.) M. Doğan
C1 Ġzmir: Selçuk, Belevi Gölü, dere yatakları, yol kenarları, kumlu topraklar,
Davis ve ark.
A. caryophyllea L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Zeytinli Köyü yolu üzeri, kumlu topraklar, 12 m, 22.09.2011,

Avr.-Sib. elementi, NK 120.
Agrostis stolonifera L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Küçük Menderes Nehri boyu, tarla kenarları, 15 m, Avr.-Sib.

elementi, Gözlem.
Alopecurus myosuroides Hudson var. tonsus (Balanche ex Boiss.) R. Mill
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak, bataklık ve su kenarları, Avr.-Sib elementi, Seçmen

ve Leblebici.
Ammophila arenaria (L.) Link subsp. arundinacea H. Lindb. Fil.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, kumul vejetasyonu, d. s., Akd. elementi, NK

166.
Anthoxanthum odoratum L. subsp. odoratum L.

78
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, kumul vejetasyonu, d. s., Avr.-Sib. elementi,

NK 165.
Arundo donax L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Küçük Menderes Nehri boyu, dere kenarları, 15 m, Gözlem.
Avena barbata Pott ex Link subsp. barbata Pott ex Link

NK 158.
Briza maxima L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Sürmeli Hotel karĢısı, kızılçam ormanı, 6 m, Gözlem.
B. media L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Zeytinli Köyü yolu üzeri, tarla kenarı, 12 m, Gözlem.
Bromus arvensis L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Sürmeli Hotel karĢısı, kızılçam ormanı, d. s., 11.04.2012, NK

261.
B. commutatus Schrader
B. diandrus Roth.
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes, yol kenarları, EGE 4573.
B. fasciculatus C.Presl
79
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak sahili, kumul vejetasyonu, d. s., 15.05.2011, D. Akd.

elementi, NK 49.
B. hordeaceus L. subsp. hordeaceus L.
B. rigidus Roth
Calamagrostis pseudophragmites (Haller Fil.) Koeler

Sib. elementi, NK 50.
Catabrosa aquatica (L) P. Beauv.
C1 Ġzmir: Selçuk, Belevi Gölü, göl kenarları, 22 m, Gözlem.
Cynodon dactylon (L.) Pers. var. dactylon (L.) Pers.
Cynosurus echinatus L.
20 m, 11.04.2012, Akd. elementi, NK 217.
C. effusus Link
C1 Ġzmir: Selçuk, Selçuk‟un güneydoğusu, tarla kenarları, Akd. elementi, Davis

ve ark.
80
Dactylis glomerata L. subsp. hispanica (Roth) Nyman
C1 Ġzmir: Selçuk, Zeytinli Köyü yolu üzeri, yol kenarı, 12 m, NK 125.
Elymus elongatus (Host) Runemark subsp. turcicus (Mcguıre) Melderıs
E. hispidus (Opiz) Melderis subsp. hispidus (Opiz) Melderis
C1 Ġzmir: Selçuk, Küçük Menderes Nehri boyu, tarla kenarları, 15 m, NK 91.
E. repens (L.) Gould subsp. repens (L.) Gould
C1 Ġzmir: Selçuk, Gebekirse Gölü, göl kıyıları, 12 m, NK 271.
Glyceria arundinacea Kunth
Hordeum bulbosum L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Sürmeli Hotel karĢısı,kızılçam ormanı kıyıları, 4 m, Gözlem.
H. murinum L. subsp. glaucum (Steudel) Tzvelev
Lagurus ovatus L.

elementi, NK 46.
Lolium perenne L.
81

Sib. elementi, NK 45.
Parapholis incurva (L.) C. E. Hubbard
C1 Ġzmir: Selçuk, Küçük Menderes Nehri boyu, alüvyonlu topraklar, 18 m,

16.05.2012, NK 310.
Paspalum paspalodes (Michx.) Scribner
Piptatherum miliaceum (L.) Cosson subsp. thomasii (Duby) Freitag
C1 Ġzmir: Selçuk, Efes, deniz kıyılarındaki tatlı su bataklığı, kumlu kıyılar, Akd.
elementi, Davis ve ark.
Phalaris arundinacea L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Barutçu gölü, tatlısu kenarları, 20 m, Gözlem.
Phragmites australis (Cav.) Trin. ex Steudel
C1 Ġzmir: Selçuk, Barutçu Gölü, tatlısu kıyıları, 20 m, Avr.-Sib. elementi,

Gözlem.
Poa bulbosa L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Zeytinli Köyü yolu üzeri, yol kenarları, 12 m, 22.09.2011, NK

134.
P. trivialis L.

82
Polypogon monspeliensis (L.) Desf.
C1 Ġzmir: Selçuk, Selçuk – KuĢadası yol ayrımı, kumlu topraklar, 5 m,

22.09.2011, NK 102.
Puccinellia distans (Jacq.) Parl. subsp. distans (Jacq.) Parl.
C1 Ġzmir: Selçuk, Selçuk – KuĢadası yol ayrımı, tuzlu topraklar, 5 m, NK 22.
P. gigantea (Grossh.) Grossh.
Rostraria hispida (Savi) M. Doğan
C1 Ġzmir: Selçuk, Selçuk – KuĢadası yol ayrımı, tuzlu topraklar, 5 m, Akd.

elementi, Gözlem.
Sporobolus virginicus (L.) Kunth

312.
Trachynia distachya (L.) Link

NK 19.
POTAMOGETONACEAE
Potamogeton crispus L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Barutçu gölü yol ayrımı, yol kenarı, 23 m, 30.06.2011, NK 92.
P. natans L.
83
P.nodosus Poiret
C1 Ġzmir: Selçuk, Barutçu gölü yol ayrımı, dere kenarı, 23 m, 16.05.2012, NK

308.
P. pectinatus L.
SPARGANIACEAE
Sparganium erectum L. subsp. erectum L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Barutçu gölü yol ayrımı, dere kenarı, 23 m, Avr.-Sib.

elementi, NK 129.
ZANNICHELLIACEAE
Zannichellia palustris L.
C1 Ġzmir: Selçuk, Pamucak, su içi vejetasyonu, d. s., EGE 31548.

84
4.2 Vejetasyon
ÇalıĢma alanımız vejetasyonu Braun – Blanquet (1932) temel alınarak

gerçekleĢtirilmiĢtir. Kaynağını Braun – Blanquet‟den (1932) alan ve Zürich
Montpellier ekolü olarak bilinen ve günümüzde yaygın biçimde kullanılan ekole
göre vejetasyon ekolojisi, bitki sosyolojisi olarak beyan edilmektedir. Zürich
Montpellier ekolüne ait Uluslararası Bitki Sosyolojisi Adlandırma Kodu (Weber,
2001) yayınlandıktan sonra bitki sosyolojisi çalıĢmaları dağınıklıktan kurtulmuĢ
ve belirli kurallara bağlanmıĢtır. Bu kod gerçekte bitki taksonomisi adlandırma
kodu ile önemli ölçüde paralellik göstermektedir. Bilindiği üzere bu ekole göre
vejetasyon farklı topluluklardan oluĢmuĢ olup, bu topluluklar yöntemin temel
birimi olan asosiasyonlara, diğer bir deyiĢlere birliklere karĢılık gelmektedir.
Yöntem uyarınca birlik ile yönteme göre birlik dahil sintaksonomik ünitelerin
ayrımında karakteristik ve /veya ayırt edici türler kullanılmaktadır. Son yıllarda
bitki kommuniteleri ile eĢ tutulan birliklerin üst ünitelerde sınıflandırılması aynı
bölge içerisinde farklı habitatlarda veya farklı coğrafik alanlarda ya da farklı
coğrafik bölgelerde benzer habitatlardaki asosiasyonlar arasındaki iliĢkileri
ortaya koyması bakımından son derece önemlidir. Zira günümüzde gerek
doğanın korunmasında, gerekse ekolojik yönetimde sintaksonomik benzerlik ve
farklılıkların rolü daha iyi anlaĢılmaya baĢlanmıĢtır.
4.3 Genel Vejetasyon Yapısı
Sulak alan ekosistemleri dünya üzerinde biyoçeĢitliliğin en fazla

görüldüğü alanlardır. Ancak ülkemizde bulunan birçok sulak alan ne yazık ki
henüz tam olarak araĢtırılmamıĢtır. Bunun baĢlıca nedeni olarak dağ
ekosistemlerinin çok daha fazla ön planda tutulması gösterilebilir. Bu alanlarda
tatlı su ekosistemleri ve karasal ekosistemlerin bir arada bulunması birçok canlı
türünün barınmasına ve geliĢmesine olanak sağlayan alanlardır. Ġki ayrı
ekosistemin bir arada bulunması nedeniyle canlı çeĢitliliğinin yüksek olması ve
bu alanların kıyıya yakın olmalarından dolayı antropojenik baskının çok olması
ve çok fazla tahribatın görüldüğü yerler olması bu çalıĢmayı diğer çalıĢmalara
göre daha cazip kılmaktadır. Ancak ülkemizde hem iĢ gücü hemde ekonomik
85
nedenlerden dolayı bu tip çalıĢmalara Ģimdiye kadar gereken önem

verilmemiĢtir.
Ege Bölgesinin en büyük su kaynaklarından biri olan Küçük Menderes

Nehri ve Deltası da bu bilimsel çalıĢmalar bakımından yeteri kadar çalıĢılmayan
alanlardan bir tanesidir. Bu yüzden daha önce yeterince çalıĢma yapılmamıĢ olan
Küçük Menderes Deltası‟nın Flora – Vejetasyonu ve BiyoçeĢitliliğin Ekolojik
Yönetimi Projesi‟nin amacı, bölgenin florasını ortaya çıkarmak ve bunun
yanında alanda bulunan bitki birlikleri ortaya konularak daha ileride yapılacak
olan koruma çalıĢmaları ve tatlı su ekosistemi ıslah çalıĢmalarına ıĢık tutmak
olacaktır.
ÇalıĢma alanı, coğrafi konum, jeomorfolojik yapı ve klimatik koĢullar

altında geliĢen çok çeĢitli bitki türlerinden oluĢan bir vejetasyona sahiptir. Bu
çalıĢmanın bir sulak alan çalıĢması olması nedeniyle hem karasal habitatların
hem de sucul habitatların çalıĢma alanı içerisinde yer alması hem florayı
oluĢturan türlerin sayısını hem de vejetasyonu oluĢturan bitki topluluklarının
çeĢidini arttırmaktadır.
ÇalıĢma alanı, yükseklik bakımından 0 – 25 m arasında değiĢkenlik

göstermektedir. Batı kıyıları deniz etkisine ve baskınına uğramaktadır. Kumul
tepeleri oluĢumu denizden iç kısımlara doğru olmakta ve yer yer sıralı tepeler
halinde ardıĢık olarak bulunmaktadır. Bu kumul tepeleri arasında tatlı ve tuzlu
suyun ayrıca hem tatlı hemde tuzlu suyun birleĢiminden oluĢan acı suların hakim
olduğu alanlar bulunmaktadır. Alanın bir kısmını oluĢturan tuzcul alanlar ise
tuzlu su baskını ve suyun alanda kalma süresine göre farklılıklar gösterir.
ÇalıĢma alanında tuzcul alanların yanı sıra tatlı ve acı suların da hakim olduğu
alanlar mevcuttur. Tüm bu oluĢumlar çalıĢma alanında farklı habitatların
varlığını sağlamıĢtır.
86
4.4. Vejetasyonun Bitki Sosyolojisi Yönünden İncelenmesi
1. Kumsal ve Kumul Vejetasyonu
a. Euphorbio paraliae-Ammophiletum arundinaceae Uslu 1985

Birliği ve Sporoboletosum subass. nova altbirliği, holotip 14 no‟lu
örnek alan
b. Inuletum crithmoideae ass. nova, holotip 4 no‟lu örnek alan ve

Juncetosum acuti subass. nova altbirliği, holotip 7 no‟lu örnek alan
2. Sucul Vejetasyon
2.1. Tatlı Su Ġçi Vejetasyonu
a. Potamogetono pectinati-Ceratophylletum demersi (Hild & Rehnelt

1965) Passarge 1995 birliği
2.2. Tatlı Su Kenarı ve Bataklık Vejetasyonu
a. Typha angustifoliae-Phragmitetum australis R.Tx. et Preising

1942 birliği
3. Su Basan Tuzcul Vejetasyon
a. Halimiono portulaccoidis–Arthrocnemetum frutiosi ass. nova
birliği, holotip 3 no‟lu örnek alan
b. Ferulo communis - Tamaricetum smyrnensis ass. nova birliği,

holotip 2 no‟lu örnek alan
4.4.1 Kumsal ve kumul vejetasyonu
Bir yerde kumul oluĢumu için üç faktörün bir araya gelmesi, yani rüzgar,
kum ve bitkinin bulunması gerekmektedir. Rüzgarlar ile savrulan kumlara
bitkiler bir engel oluĢturur ve bitkiye çarpan kumlar bitkinin etrafına yığılmaya
baĢlar. Kum bitkilerinin en büyük özelliği ise, üzerlerine kum yığıldıkça bitkinin
tekrar toprak yüzeyine çıkabilmesidir. Böylece bu bitkiler sürekli kum
toplayarak, kum tepecikleri oluĢtururlar. Yine kumul oluĢumunda sahilin baktığı
yön önemli bir rol oynar. Eğer sahil hakim rüzgarlara dik ise, bu durum kumul
oluĢumuna uygundur (Uslu, 1985).
87
Pamucak Kumulu, Küçük Menderes nehrinin denize taĢıdığı ince kumlardan

oluĢmuĢtur. Dalgalar getirilen bu ince kumları kıyıya atmakta ve yazın etken olan
batı rüzgarlarıda bunları kıyıdan içerilere doğru taĢımaktadır. Kumul alanlardaki zıt
yönlü batı ve doğu rüzgarlarının, sırasıyla yazın ve kıĢın hakim olarak esmelerine
rağmen, kumul alanlarına daha çok yaz aylarında esen batı kökenli rüzgarlar etkili
olur. Doğu kökenli rüzgarların hakim olduğu kıĢ mevsiminde, yağıĢlar ve taban
suyunun yükselmesi nedeniyle kumlar nemlenir ve rüzgarlar tarafından taĢınamaz.
ÇalıĢma alanındaki kumullarda sahil, denizin bitiminden baĢlayarak hemen

biraz yükselir ve sonra düz olarak içerlere doğru yükselir. Bu durumda dalgalarla
denizin çok içerilere etki edip tuzunu bırakması veya taban suyunun yüzeye kadar
çıkması durumu yoktur. Organik maddenin fakirliğinde, bitki bolluk ve örtüĢ
oranının düĢük olması ve kumun yüzeyinin çok sıcak olması nedeni ile organik
maddenin parçalanma hızının yüksek oluĢunun büyük rolü vardır. Organik madde,
toprak neminin korunması, kum tanelerinin birbirine bağlanması ve besin maddesi
sağlaması bakımından önemlidir. Organik madde yetersizliği, kumullarda herhangi
bir bitkinin yaĢamasını sınırlandıran etkenlerden biridir. Kıyı kumullarında toprak
bünyesinden sonra en önemli faktörler; taban suyu seviyesi, kumulun hareketli veya
sabit olması, denizden uzaklığı ve topraklarındaki tuz miktarıdır.
Euphorbio paraliae-Ammophiletum arundinaceae Uslu 1985 birliği ve

sporoboletosum subass. nova altbirliği, holotip 14 nolu örnek alan
Euphorbio paraliae-Ammophiletum arundinaceae Uslu 1985 birliğinin

hakim türü olan Ammophila arenaria subsp. arundinacea; çok yıllık, rizomlu ve
150 cm‟ye kadar boylanabilen bir bitki olup en iyi kumul tesbit edici bitki olarak
bilinir ve bitkinin cins ve tür adları da bunu belirtir (Uslu, 1985). Sporoboletosum
subass. nova altbirliğinin hakim türü olan Sporobolus pungens rizomlu bir bitki
oluĢu sebebi ile bu alanda tutunabilmiĢ ve yayılabilmiĢtir. Deniz suyuna en çok
yaklaĢan bitki olarak bilinen tür, tuzlu suya gereksinim duymaktadır ve dalga
etkileri bu tuz gereksinimini karĢılar. Yapılan fitososyolojik çalıĢmalara göre,
alandan bu birlik ve altbirliği tespit etmek üzere 100 m2lik 14 örnek alan
alınmıĢtır. Birlik ve altbirliğin vejetasyon örtüsü % 25-80 arasında değiĢmektedir.
Birlik, kumullarda kıyı kenar çizgisini belirlemektedir. (Tablo 4.4.1.1).
88
Tablo 4.4.1.1: Euphorbio paraliae-Ammophiletum arundinaceae Uslu 1985 birliği ve

sporoboletosum subass. nova altbirliği, holotip 14 no‟lu örnek alan
Örnek Alan no 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Alan ( m² ) 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100
Yükseklik ( m ) 9 8 9 10 7 3 9 5 5 10 10 3 3 5
Bakı B B B B B B B B B B B B B B
Eğim ( % ) 2 4 5 4 5 5 2 5 2 2 10 10 5 5
Anakaya SK SK SK SK SK SK SK SK SK SK SK SK SK SK
Vejetasyon Örtüsü (%) 30 35 35 80 60 40 40 40 30 80 70 40 30 25
Karakteristik ve ayırt edici türler
Ammophila arenaria subsp. arundinacea 33 33 33 55 45 34 33 33 33 55 45 23 23 22
Sporobolus pungens . . . . . . . . . . 12 12 22
Polygonum maritimum . . . . . . . . . . . 11 +1
Glycyrrhiza glabra var. glabra . . . +2 . . . . . +2 . . . .
Ammophiletea Br. – Bl. & Tüxen ex Westhoff, Dijik & Paschier 1946 sınıfı, Ammophiletalia Br. – Bl. 1933 ordosu,
Cakiletea maritimae Tx. Et Presing ex Br.-Bl. Et Tx.1952 sınıfı, Euphorbietalia peplis Tx. Ex Oberd. 1949 ordosu,
ve Euphorbion peplis Tx. Ex Oberd. 1952 alyansı karakteristikleri
Medicago marina . . . +1 . . . . . +1 . . 13 23
Eryngium maritimum . . . +1 11 . . . . +1 11 . . .
Salsola soda . . 11 . . . . . 11 . . . . .
Anthemis tomentosa subsp. tomentosa . . 11 . . . . . 11 . . . . .
Aeluropus littoralis . . . . +2 . . . . . +2 . . .
Xanthium strumarium subsp. strumarium . . . . . . . . . . +1 . +1 .
Salsola kali . . . . . +1 . . . . . . . .
Parapholis incurva . . . . . . . . . +1 . . . .
Salicornietea fruticosae Br. – Bl. & Tüxen ex A. & O. Bolos 1950 Sınıfı karakteristikleri ve Juncetea
maritimi Br.-Bl. in Br.-Bl., Roussine & Nègre 1952 sınıfı karakteristikleri
Juncus maritimus +1 2 2 . . . . +1 2 2 . . . . . .
Tamarix smyrnensis +2 . . +1 . . +2 . . +1 . . . .
Juncus acutus . . . +1 +2 . . . . +1 +2 . . .
Plantago coronopus subsp. commutata . . . . 11 . . . . . 11 . . .
Inula crithmoides . . . +1 . . . . . +1 . . . .
Limonium bellidifolium . . . . +1 . . . . . +1 . . .
Eşlik Edenler
Inula viscosa 22 12 +2 +1 +2 +2 22 12 +2 +1 +2 +2 .
Phragmites australis 22 12 12 +2 +2 . 22 12 12 +2 +2 . . .
Anthemis cotula 22 11 . 11 11 21 . . . 11 11 11 11 .
Lagurus ovatus . 11 11 11 . 11 . 11 11 11 . . . .
Avena barbata subsp. barbata 11 11 . . . 11 11 11 . . . . . .
Chondrilla juncea var. juncea . . 11 +1 . +1 . . 11 . . 11 . .
Cionura erecta +1 . . . +1 . +1 . . . +1 . . .
Arundo donax . . . . . 22 . . . . 22 22 11
Alkanna tinctoria subsp. tinctoria . . . . . +1 . . . . . +1 +1 +1
Hordeum murinum subsp. glaucum . . . . . +1 . . . . . 12 +1 .
Ferula communis subsp. communis . . . +1 . . . . . +1 . . . .
Plantago scabra . . . 11 . . . . . 11 . . . .
Vitex agnus-castus . +1 . . . . . +1 . . . . . .
Rubus sanctus . +2 . . . . . +2 . . . . . .
Inula graveolens . . . +1 . . . . . +1 . . . .
Vicia villosa subsp. eriocarpa . . . . . 11 . . . . . . . .
Rumex bucephalophorus . . . . . 11 . . . . . . . .
Trachynia distachya . . . . . 11 . . . . . . . .
Trifolium stellatum var. stellatum . . . . . 11 . . . . . . . .
Trifolium campestre . . . . . 11 . . . . . . . .
Cirsium arvense subsp. arvense +1 . . . . . . . . . . . . .
Lotus corniculatus var. tenuifolius . . +1 . . . . . . . . . . .
Lotus peregrinus var. peregrinus . . . . . . . . +1 . . . .
89
Karakteristik türleri Ammophila arenaria subsp. arundinace, Sporobolus

pungens, Polygonum maritimum ve Glycyrrhiza glabra var. glabra olan birlik ve
altbirlik, kumul bitkiler ile karakterize olan Ammophiletea sınıfı ve
Ammophiletalia ordosuna dahil edilmiĢtir. Birlik Pamucak sahili kumsallarında
bulunur. Ammophiletea sınıfı, Atlantik sahillerinden Akdeniz havzasına kadar
tuzca zengin kumsallarda bulunur. Genellikle çok yıllık rizomlu türlerce
karakterize edilir.
Birlik ve belirlediğimiz altbirliğin bünyesinde Salicornietea fruticosae

sınıfı karakteristikleri de mevcuttur. Ancak bu ünite Atlantik sahillerinden,
Akdeniz kıyılarına kadar uzanan tahrip edilmiĢ tuzlu bataklıklarda
bulunmaktadır. Ayrıca birlik ve altbirliğin bünyesinde tuzlu bataklıklarda veya
kıyılardaki çok yıllık çayırları içeren Juncetea maritimi sınıfının da az sayıda
karakteristiği vardır. Akdeniz havzasından Atlantik sahillerine kadar uzanan bu
sınıf kıyıya yakın olan ve prostat forma sahip olması nedeniyle dalga
hareketlerinden fazla etkilenmeyen halo-litrofil kommüniteleri de içerir. Ayrıca
birlik içerisinde kıyı kumullarında bulunan Cakiletea maritimae sınıfı,
Euphorbietalia peplis ordosu ve Euphorbion peplis alyansına bağlı türler az
yoğunlukla bulunmaktadır. Sözkonusu sınıfların bu birlik ve altbirlikte az sayıda
karakteristikle temsil edilmesi ekolojik koĢullardaki farklılıklardan
kaynaklanmaktadır. Bu bağlamda birlik ve belirlediğimiz altbirliğin söz konusu
ünitelere dahil edilmesi uygun görülmemiĢtir.
Inuletum crithmoideae ass. nova birliği, holotip 4 no’lu örnek alan ve

juncetosum acuti subass. nova altbirliği, holotip 7 no’lu örnek alan
Inuletum crithmoidae ass. nova birliğinin karakteristik türü olan Inula

crithmoides çok yıllık, 1 m‟ye kadar boylanabilen ve yarıçalı formunda olan bir
bitkidir. Juncetosum acuti subass. nova altbirliğinin karakteristik türü olan
Juncus acutus sık küme oluĢturan, zayıf rizom yapısına sahip ve çok yıllık bir
bitkidir. Birlik ve altbirlik tuzlu bataklıklar, hafif tuzlu topraklar ve deniz
kenarlarında bulunurlar. Yapılan fitososyolojik çalıĢmalara göre, alandan bu
birlik ve altbirliği tespit etmek üzere 100 m2lik 8 örnek alan alınmıĢtır. Birlik ve
altbirliğin vejetasyon örtüsü % 30-80 arasında değiĢmektedir (Tablo 4.4.1.2).
90
Tablo 4.4.1.2: Inuletum crithmoideae ass. nova, holotip 4 no‟lu örnek alan ve juncetosum acuti
subass. nova, holotip 7 no‟lu örnek alan
Örnek Alan no 1 2 3 4 5 6 7 8
Alan ( m² ) 100 100 100 100 100 100 100 100
Yükseklik ( m ) 10 5 0 0 11 0 5 5
Bakı B B B B B B B B
Eğim ( % ) 0 0 0 0 0 0 0 0
Anakaya C C C C C C C C
Vejetasyon Örtüsü (%) 30 40 40 40 60 80 40 60
Inula crithmoides 33 33 33 33 +1 . 22 .
Juncus acutus . . . . 33 43 35 33
Ammophiletea Br. – Bl. & Tüxen ex Westhoff, Dijik & Paschier 1946 sınıfı, Ammophiletalia Br.-Bl.
1933 ordosu, Cakiletea maritimae Tx. Et Presing ex Br.-Bl. Et Tx.1952 sınıfı, Euphorbietalia peplis
Tx. Ex Oberd. 1949 ordosu, Euphorbion peplis Tx. Ex Oberd. 1952 alyansı karakteristikleri
Aeluropus littoralis . . . . . . 34 .
Xanthium strumarium subsp. strumarium . . . . . . +1 .
Salsola soda +1 11 +1 11 . . . .
Parapholis incurva . . . . . . 11 .
Plantago coronopus subsp. commutata . . . . . . . .
Euphorbia peplis . . . . . . . +1
Salicornietea fruticosae Br. – Bl. & Tüxen ex A. & O. Bolos 1950 Sınıfı karakteristikleri
Limonium bellidifolium +1 +1 +1 . . +1 11 .
Salicornia europaea . +1 . . . +1 . .
Sarcocornia fruticosa . . . . . . +3 .
Halimione portulacoides . . . . . . 13 .
Suaeda prostrata subsp. prostrata . . . . . . 11 .
Eşlik Edenler
Tamarix smyrnensis +1 +1 +1 +1 . . +1 .
Avena barbata subsp. barbata . 11 11 . 11 11 . .
Anthemis cotula . . 22 11 . +2 . 11
Inula viscosa . . . . 12 +1 . 22
Cionura erecta . . . . 11 11 . .
Lagurus ovatus . . . . 11 . . 11
Phragmites australis . . . . 11 +1 . .
Cirsium arvense subsp. arvense . +1 . . +1 . . .
Inula graveolens . . . . 11 . +1 .
Asparagus acutifolius . . . . +1 . . +1
Cynodon dactylon var. dactylon . .. . . 22 . . .
Mentha pulegium . . . . 11 . . .
Hordeum murinum subsp. glaucum . . . . 11 . . .
Anthoxanthum odoratum subsp. odoratum . . . . . . . 11
Lotus corniculatus var. tenuifolius . . . . . . . 11
Rumex bucephalophorus . . . . . . . 11
Trifolium campestre . . . . . . 11
Lotus peregrinus var. peregrinus . . . . . . . 11
Coronilla parviflora . . . . . . . 11
Anagallis arvensis var. caerulea . . . . . . . 11
Biserrula pelecinus . . . . . . . 11
Juncus maritimus +2 . . . . . . .
Asphodelus aestivus . . . . +1 . . .
Conyza canadensis . . . . +1 . . .
Elymus hispidus subsp. hispidus . . . . +2 . . .
Rubus canescens var. canescens . . . . +1 . . .
91
Karakteristik türleri Inula crithmoides ve Juncus acutus olan birlik ve

altbirlik kumul bitkiler ile karakterize olan Ammophiletalia ordosu,
Ammophiletea sınıfına dahil edilmiĢlerdir. Bununla birlikte Salicornietea
fruticosae sınıfına ait karakteristik türleri de içermektedir. Salicornietea
fruticosae sınıfı kıyı ve iç Akdeniz alanları ve Kantabrian Atlantik‟te tuzlu
bataklık ve tuzlu kommuniteleri oluĢturan, çok yıllık ve bodur çalı Ģeklindeki
su basar sukkulent türlerden çoğunlukla Chenopodiaceae familyasına ait
türlerden oluĢmaktadır. Ayrıca birlik içerisinde kıyı kumullarında bulunan
Cakiletea maritimae sınıfı, Euphorbietalia peplis ordosu ve Euphorbion
peplis alyansına bağlı türler az yoğunlukla bulunmaktadır. Bu bağlamda
belirlediğimiz birlik söz konusu ünitelere dahil edilmesi uygun görülmemiĢtir.
4.4.2 Sucul vejetasyon
Sucul vejetasyon su içinde ve yarı batık, rizomlu olan, suyu seven yüksek
boylu bitkilerden oluĢan tatlı sulu, derin ve pH‟sı nötr olan kanal içlerinde; daha
durgun ve acı sulu olanlarda su içi; her zaman sulu veya batık olan, su derinliği
30 – 40 cm‟yi geçmeyen acı sulu yerlerde özellikle rizomlu saz – kamıĢ gibi
bitkilerin hakim olduğu yerler ise su kenarı ve bataklık vejetasyonunu
oluĢturmaktadır.
A. Tatlı su içi vejetasyonu
ÇalıĢma alanın içerisinde yer alan Barutçu, Gebekirse ve Belevi gölü genel
olarak mevsimlere ve sulama dönemlerine göre yükselmekte yada alçalmaktadır.
Ayrıca göllerin su seviyesi en sığ olduğu yerlerde ̴ 10 cm, en derin olduğu
yerlerde ̴ 5 m olduğu tespit edilmiĢtir.

92
Potamogetono pectinati-Ceratophylletum demersi (Hild & Rehnelt 1965)

Passarge 1995 birliği
Ülkemizde Ceratophyllaceae familyasının tek cinsi olan Ceratopyllum‟un

C. demersum ve C. submersum olmak üzere iki türü vardır. Ceratophyllum
submersum‟un C. demersum‟dan farkı, yaprakların bir veya iki kez
çatallanmasıdır. C. demersum da ise yapraklar 3 veya 4 kez çatallanmaktadır.
Birliğin hakim türü Ceratophyllum demersum, suya yarı batık olarak

yaĢayan çok yıllık, köksüz otsulardır. Boyları 20 – 75 cm olup bazen 3 m ye
kadar varabilmektedir. Yapraklar dairesel diziliĢli ve dikotom parçalıdır.
Çiçekler tek eĢeyli, aksillerde, erkek ve diĢi çiçek ayrı nodyumlarda bulunur.
Ayrıca bitki vejetatif olarak üstün geliĢme yeteneğine sahiptir. Durgun tatlı
sularda yaĢamını sürdüren C. demersum yılın temmuz ile eylül ayları arasında
oldukça bol bulunur. Ayrıca günümüzde akvaryumlarda süs bitkisi olarak
yetiĢtirilir.
Yapılan fitososyolojik çalıĢmalara göre, alandan bu birlikleri tespit etmek

üzere 1 m2lik 7 örnek alan alınmıĢtır. Birliklerin vejetasyon örtüsü % 25-60
arasında değiĢmektedir. Alınan örnek alanların su derinliği 20 ile 100 cm
arasında değiĢmektedir. (Tablo 4.4.2.1).
Potamogetono pectinati - Ceratophylletum demersi (Hild & Rehnelt

1965) Passarge 1995 birliği; suya batık ve yarı batık karakteristik türleri olan
Ceratophyllum demersum, Potamogeton pectinatus ve Nuphar lutea
Ceratophylletea Den Hartog & Segal 1964 (Syn: Potametea Klika in Klika &
Novák 1941) sınıfı, Ceratophylletalia Den Hartog & Segal 1964
(syn:Potametalia Koch 1926) ordosu ve Ceratophyllion demersi Den Hartog et
Segal 1964 alyansına bağlıdır.
Birlik florası çok zengin olmamakla birlikte Phragmitio-

Magnocaricetea Klika in Klika & Novák 1941 sınıfı karakteristikleri de
bulunmaktadır. Bunun sebebi söz konusu sınıfın su derinliği çok olmayan sığ
sularda, su içi ve kenarında yetiĢen türler içeriyor olmasıdır. Birlik içerisinde
93
karakteristik ve ayırt edici türler dıĢında en fazla bulunan türler Phragmites

australis ve Typha angustifolia olup Phragmitio-Magnocaricetea sınıfının
karakteristikleridir.
Tablo 4.4.2.1: Potamogetono pectinati-Ceratophylletum demersi (Hild & Rehnelt 1965)

Passarge 1995 birliği
Örnek Alan no 1 2 3 4 5 6 7
Alan (m²) 1 1 1 1 1 1 1
Yükseklik ( m ) 13 10 20 35 22 20 20
Bakı B B B B B B B
Eğim ( % ) 0 0 0 0 0 0 0
Su Derinliği (cm) 20 50 100 30 100 20 70
Vejetasyon Örtüsü ( % ) 40 25 60 30 60 30 60
Potamogeton pectinatus 22 35 . . 22 34 34
Potamogeton crispus . . 35 22 32 . .
Ranunculus saniculifolius . . . . . 34 34
Nuphar lutea . . . . . 11 +1
Ceratophyllum demersum . . 22 . . . .
Ceratophylletea Den Hartog&Segal 1964 sınıfı ve Ceratophylletalia Den Hartog&Segal 1964 ordosu
karakteristikleri
Ceratophyllum submersum 22 . . . . . .
Myriophyllum spicatum . . . 22 . . .
Potamogeton natans . . . . 22 . .
Polygonum amphibium . . . . . +1 .
Phragmitio-Magnocaricetea Klika in Klika & Novák 1941, Juncetea maritimi Br.-Bl. in Br.-Bl.,
Roussine & Nègre 1952 ve Saginetea maritimae Westhoff, Van Leeuwen & Adriani 1962 sınıfı
karakteristikleri
Phragmites australis 33 +2 . +1 +2 . .
Typha angustifolia 12 2 . 12 +2 . .
Schoenoplectus lacustris 12 23 . . . . .
Mentha aquatica . . . 12 12 . .
Eleocharis palustris . . . . . 22 12
Juncus maritimus +1 . . . . . .
Spergularia marina 11 . . . . . .
Paspalum paspalodes . . . . . . 12
Juncus gerardi subsp. gerardi . . . . . . 2
Cyperus longus . . . . +1 . .
Veronica anagalloides subsp. anagalloides . . . . . . +1
Ayrıca birlik tuzcul alanlarda yayılıĢ gösteren ve tuzlu suyun giriĢinin

olduğu yerlerde Juncetea maritimi Br.-Bl. in Br.-Bl., Roussine & Nègre
1952 sınıfı üyeleri ve kumul habitatlarda ve daha az olarak tuzcul
habitatlarda yayılıĢ gösteren Saginetea maritimae Westhoff, Van Leeuwen
& Adriani 1962 sınıfı üyelerini de içermektedir fakat bu sınıflar
habitatların tahrip edilmiĢ yerlerinde bulunduğu ve az sayıda karakteristik
94
tür ile temsil edilmesinden dolayı söz konusu ünitere dahil edilmesi uygun
görülmemiĢtir.
B. Tatlı su kenarı ve bataklık vejetasyonu
ÇalıĢma alanı içerisinde su kenarı ve bataklık habitatlarından 12 örnek alan

alınmıĢ ve bunların değerlendirmeleri sonucu su kenarı ve bataklık vejetasyonu
1 birlikten oluĢtuğu tespit edilmiĢtir. Birlik Phragmites australis ve Typha
angustifolia ile karakteristiktir.
Typha angustifoliae-Phragmitetum australis R.Tx. et Preising 1942 birliği
Ülkemizde tek türü olup sulak alanlarda en sık rastlanan Phragmites

australis hem tatlı su kenarlarında ve su içinde hemde tuzlu su kenarlarında
yetiĢebilen ekolojik toleransı geniĢ ve sulak alanlarda en sık rastlanan bir
bitkidir. Bu bağlamda P. australis hem dere ve göl kenarlarında ve içlerinde,
hemde deniz kıyılarında görülebilmektedir.
Sağlam sürünücü rizomlu ve çok yıllık olan bitki kozmopolit olup tüm
bölgelerde yoğun topluluklar oluĢturmaktadır. Kuvvetli ve uzun olan gövdeleri
çok nodyumludur. Yaprakları uzun ve geniĢ, kenarları düzdür. Çiçek durumu
geniĢ, tüylü panikula olup çok dallıdır. Avrupa – Sibirya elementi olan bu tür
genel olarak deniz seviyesinden baĢlayıp 2400 m ye kadar çıkabilmektedir
(Davis et al., 1985).
Phragmites‟lerin özellikle niĢasta bakımından zengin olan rizomları

Kuzey Amerika‟da yerliler tarafından besin olarak kullanılmaktadır.
Ülkemizde ise böyle bir kullanıma rastlanılmazken, çeĢitli bölgelerde yöre
halkı tarafından sepet yapımı, gölgelik, çatı, sundurma yapımında ve en
önemlisi hasır yapımında kullanılmaktadır. Bu nedenle Phragmites toplulukları
sık sık tahrip edilmektedir.
Yapılan fitososyolojik çalıĢmalara göre, alandan bu birlikleri tespit

etmek üzere 100 m2lik 12 örnek alan alınmıĢtır. Birliğin vejetasyon örtüsü %
60-100 arasında değiĢmektedir (Tablo 4.4.2.2).
95
Tablo 4.4.2.2: Typha angustifoliae-Phragmitetum australis R.Tx. et Preising 1942 birliği

Örnek Alan no 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Alan ( m² ) 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100
Yükseklik ( m ) 23 23 16 15 22 25 22 20 23 20 20 20
Bakı B B B B B B B B B B B B
Eğim ( % ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Vejetasyon Örtüsü ( % ) 95 100 90 100 80 90 100 100 90 80 60 80
Karakteristik ve Ayırt edici türler
Phragmites australis 55 55 55 55 44 55 . . 22 . +1 22
Typha angustifolia . 11 . . 22 12 34 55 55 45 34 45
Cyperus longus . . . 12 12 . 44 22 . 12 24 .
Iris pseudacorus . . . . . . . . . +2 24 .
Sparganium erectum subsp. erectum . 11 . . . . . . . . . .
Phragmitio-Magnocaricetea Klika in Klika&Novák 1941 sınıfı, Phragmitetalia Koch 1926 ordosu,
Phragmition communis Schmale 1939 alyansı, Juncetea maritimi Br.-Bl. in Br.-Bl., Roussine & Nègre
1952 sınıfı ve Saginetea maritimae Westhoff, Van Leeuwen &Adriani 1962 sınıfı karakteristikleri
Polypogon monspeliensis 12 . . . . +1 +1 12 . +1 +1 12
Tamarix smyrnensis +1 +1 +1 +1 . . . . . +1 +1 .
Paspalum paspoloides 12 . . . 12 . 12 35 . . . .
Mentha pulegium +1 . . . +2 . . . . +2 . .
Aster subulatus +1 . . . . +1 . . . . . 11
Juncus gerardi subsp. gerardi . . . . . . . . +2 +3 13 .
Mentha aquatica . . . . . 22 . . . . . 23
Cyperus fuscus . 12 . 12 . . . . .
Lythrum salicaria . . . . . . 11 . . . . +2
Atriplex hastata +1 . . +1 . . . . . . . .
Inula crithmoides +2 +2 . . . . . . . .
Veronica anagalloides subsp. anagalloides . . . . +1 . +1 . . . . .
Eleocharis palustris . . . . +2 . . . 2 . . .
Veronica anagallis-aquatica subsp. anagallis-
aquatica . . . . . . . . . +1 +1 .
Juncus heldreichianus subsp. heldreichianus . . 22 . . . . . . . . .
Schoenoplectus litoralis . . . . . . . 12 . . . .
Schoenoplectus lacustris subsp. tabernaemontani . . . . . . . 22 . . . .
Spergularia marina 11 . . . . . . . . . . .
Calystegia sepium subsp. sepium 11 . . . . . . . . . . .
Galeobdolon luteum subsp. luteum 11 . . . . . . . . . . .
Atriplex lasiantha 11 . . . . . . . . . . .
Alisma lanceolatum . +1 . . . . . . . . . .
Lotus corniculatus var. tenuifolius . +1 . . . . . . . . . .
Juncus acutus . . +2 . . . . . . . . .
Carex distans . . . 12 . . . . . . . .
Chenopodium vulvaria +1 . . . . . . . . . . .
Calystegia sepium subsp. sepium . . . . . 11 . . . . . .
Vitex agnus-castus . . . . +1 . . . . . . .
Scirpoides holoschoenus . . . . +2 . . . . . . .
Verbena officinalis . . . . . +1 . . . . . .
Butomus umbellatus . . . . . . +1 . . . . .
Mentha spicata subsp. tomentosa . . . . . . . . . . . +2
Rumex pulcher . . . . . . . . . . . +1
Alisma plantago-aquatica . . . . . . . . . . . +1
Ceratophylletea Den Hartog&Segal 1964 sınıfı ve Ceratophylletalia Den Hartog&Segal 1964 ordosu
karakteristikleri
Ceratophyllum demersum . 11 11 . . . . . . . . .
Ranunculus saniculifolius . . . . 22 . 22 . . . . .
Potamogeton pectinatus . . . . 12 . . . 22 . . .
96
Nuphar lutea . . . . +1 . . . . . . .
Polygonum amphibium . . . . +1 . . . . . . .
Diğer türler
Cynodon dactylon var. dactylon 12 . . . . . . . . 23 . .
Cionura erecta 11 . . . . 11 . . . . . .
Hordeum murinum 11 . . . . . . . . . . .
Daucus carota +1 . . . . . . . . . . .
Centaurea iberica +1 . . . . . . . . . . +1
Helminthotheca echioides +1 . . . . . . . . . . .
Convolvulus arvensis . . . . . 11 11 . . . . 11
Plantago lanceolata . . . . . +1 . . . . . .
Anagallis arvensis var. arvensis . . . . . . 11 . . . . .
Dactylis glomerata subsp. hispanica . . . . . . . . . . 23 .
Ranunculus muricatus . . . . . . . . . 11 +1 .
Silybum marianum . . . . . . . . . . . +1
Phragmites australis ve Typha angustifolia türleri ile karakterize edilen

Typha angustifoliae-Phragmitetum australis R.Tx. et Preising 1942 birliği; su
içi ve kenarlarının ve bataklık habitatların karakteristiği olan Phragmitio-
Magnocaricetea sınıfı, Phragmitetalia ordosu ve Phragmition communis
alyansına dahil edilmiĢtir.
Ayrıca birlik tuzcul alanlarda yayılıĢ gösteren ve tuzlu suyun giriĢinin

olduğu yerlerde bulunan Juncetea maritimi sınıfı üyeleri ve kumul
habitatlarda, daha az olarak tuzcul habitatlarda yayılıĢ gösteren Saginetea
maritimae sınıfı üyelerini ve su derinliği fazla olmayan tatlı su içi
bitkilerinin ağırlıkta olduğu Ceratophylletea sınıfı ve Ceratophylletalia
ordosu üyelerini de içermektedir fakat bu üniteler az sayıda karakteristik tür
ile temsil edilmesinden dolayı söz konusu ünitere dahil edilmesi uygun
görülmemiĢtir.
4.4.3 Su basan tuzcul vejetasyon
AraĢtırma alanındaki su basan tuzcul alanlarda 9 adet örneklik alan

alınmıĢ ve bunların değerlendirilmesi sonucu 2 birlik tespit edilmiĢtir.Tuzcul
vejetasyonda tuzlu topraklarda yetiĢen halofit bitkiler hakimdir. Bu alanlar
belirli dönemlerde taban suyu yada yüzeyden gelen deniz suyu basması sonucu
tuzlu bir bataklık görünümü almaktadır.
97
Halimiono portulacoidis – Arthrocnemetum frutiosi ass. nova birliği,

holotip 3 no’lu örnek alan
Sarcocornia fruticosa, tuzlu topraklarda yayılıĢ gösteren türlerden bir

tanesidir. Çok yıllık sürünücü veya yükselici forma sahip S. fruticosa yaklaĢık 1
m‟ye kadar büyüyebilmektedir. Halofit bir tür olup diğer bitkilere karĢılık çok
yüksek tuz oranına sahip topraklarda bile yaĢayabilen S. fruticosa genel olarak
deniz kıyılarında, deltalarda, tuzlu bataklıklarda yayılıĢ gösterir.
Bu birlik yapılan vejetasyon çalıĢmaları sonucu 100 m2 lik 4 örnek alanda

tespit edilmiĢtir. Örnek alanlarda tespit edilen birliğin vejetasyon örtüsü % 60-90
arasında değiĢmektedir (Tablo 4.4.3.1).
Bu birliğin karakteristik ve ayırt edici türleri Sarcocornia fruticosa ve

Halimione portulacoides‟tir. Bu birliğe eĢlik eden en önemli türler ise Salicornia
europaea, Salsola kali, Suaeda prostrata subsp. prostrata ve Cakile maritima‟dır.
Tablo 4.4.3.1: Halimiono portulacoidis – Arthrocnemetum frutiosi ass. nova birliği, holotip 3
no‟lu örnek alan
Örnek Alan no 1 2 3 4
Alan ( m² ) 100 100 100 100
Yükseklik ( m ) 10 10 5 15
Bakı B B B B
Eğim ( % ) 0 0 0 0
Anakaya C C C C
Vejetasyon Örtüsü (%) 60 80 80 90
Salicocornia fruticosa 44 55 55 23
Halimione portulacoides 23 . +3 44
Salicornietea fruticosae Br. – Bl. & Tüxen ex A. & O. Bolos 1950 Sınıfı, Salicornietalia
fruticosae Br.-Bl. 1933 ordosu ve Salicornion fruticosae Br.- Bl. 1933 alyansı
karakteristikleri
Tamarix smyrnensis +1 . +1 +1
Aeluropus littoralis . 22 +2 22
Puccinellia distans subsp. distans +2 +2 . .
Limonium bellidifolium . +1 +1 .
Juncus maritimus . . +2 22
Polypogon monspeliensis . 11 . .
Agrostis stolonifera +1 . . .
Elymus repens subsp. repens +1 . . .
Phalaris arundinacea +2 . . .
Salicornia europaea . . +2 .
98
Ammophiletea Br. – Bl. & Tüxen ex Westhoff, Dijik & Paschier 1946 sınıfı,
Ammophiletalia Br. – Bl. 1933 ordosu, Cakiletea maritimae Tx. Et Presing ex Br.-Bl.
Et Tx.1952 sınıfı, Euphorbietalia peplis Tx. Ex Oberd. 1949 ordosu ve Euphorbion
peplis Tx. Ex Oberd. 1952 alyansı karakteristikleri
Suaeda prostrata subsp. prostrata +1 . 11 +1
Cressa cretica +1 +1 +1 +1
Salsola soda . . +1 11
Glyceria arundinacea . . +1 +1
Parapholis incurva 11 . . .
Juncus heldreichianus subsp. heldreichianus . +2 . .
Sagina maritima +1 . . .
Plantago maritima +1 . . .
Rostraria hispida . . +1 .
Lavatera bryoniifolia . . +1 .
Pancratium maritimum . . +1 .
Cakile maritima . . +1 .
Salsola kali . . +1 .
Xanthium strumarium subsp. strumarium . . +1 .
Arundo donax . . +1 .
Alhagi pseudalhagi . . +1 .
Inula crithmoides . . +1 .
Glycyrrhiza glabra var. glabra . . +1 .
Puccinellia gigantea . . +1 .
Phragmito-Magnocaricetea Klika in Klika & Novák 1941 sınıfı, Phragmitetalia Koch 1926
ordosu ve Phragmition communis Schmale 1939 alyansı karakteristikleri
Catabrosa aquatica . . +1 12
Poa trivialis . . +2 .
Oenanthe silaifolia . . +1 .
Diğer türler
Hordeum murium subsp. glaucum 11 11 12 .
Centaurium erythraea subsp. erythraea 11 . +1 11
Galium aparine +1 . . .
Cirsium arvensesubsp. arvense 11 . . .
Malva sylvestris . . +1 .
Chondrilla juncea var. juncea . . +1 .
Centaurea solstitialis subsp. solstitialis . +1 .
Inula viscosa . . +1 .
Eryngium bithynicum . . +1 .
Sarcocornia fruticosa ve Halimione portulacoides ile karakterize edilen

Halimiono portulacoidis – Arthrocnemetum frutiosi ass. nova birliği;
Salicornietea sınıfı, Salicornietalia ordosu ve Salicornion fruticosae alyansına
dahil edilmiĢtir.
Salicornietea fruticosae (Syn: Arthrocnemetea fruticosi) sınıfı su

derinliği az ve tuzlu su giriĢinin olduğu alanlarda, kıyı ve iç Akdeniz alanları ve
99
Kantabrian Atlantik‟te tuzlu bataklık ve tuzlu kommüniteleri oluĢturan çok yıllık

ve bodur çalı Ģeklindeki su basar sukkulent, çoğunlukla Chenopodiaceae
familyasına ait türlerden oluĢmaktadır.
Belirlenen birlik Ammophiletea sınıfı ve Ammophiletalia ordosu için

karakteristikleri olan türleri de içerir. Ammophiletea sınıfı tuzca zengin
kumsallarda bulunur ve genellikle çok yıllık rizomlu türlerce karakterize edilir.
Birlik içerisinde kıyı kumullarında bulunan Cakiletea maritimae sınıfı,
Euphorbietalia peplis ordosu ve Euphorbion peplis alyansına bağlı türler az
yoğunlukla bulunmaktadır. Ayrıca birlik, su derinliği çok olmayan sığ sularda
bulunan Phragmitio-Magnocaricetea sınıfı, Phragmitetalia ordosu ve
Phragmition communis alyansına ait üyelerini de içerir. Ancak birlik bu söz
konusu ünitelerden farklı ekolojik koĢullara sahip olması nedeni ile yukarıda
belirtilen ünitelere dahil edilmesi uygun görülmemiĢtir.
Ferulo communis - Tamaricetum smyrnensis ass. nova birliği, holotip 2 no’lu

örnek alan
Birliğin hakim türü olan Tamarix symrnensis, yoğun olarak Ege ve

Akdeniz bölgelerinde sahil kenarları, deltalar ve tuzlu topraklarda yaĢayan
çok yıllık bir ağaççıktır. Bu bodur ağaççık küçük ve merdiven Ģeklinde
dizileĢe sahip yaprakları, spika benzeri salkım halindeki çiçek durumu ile
kolayca tanınabilir. Ayrıca bu bitki tuz salgılayan glandular yapılar
bulundurmaktadır.
Ferulo communis - Tamaricetum smyrnensis ass. nova birliği, yapılan

vejetasyon çalıĢmaları sonucu 100 m2 lik 5 örnek alanda tespit edilmiĢtir. Örnek
alanlarda tespit edilen birliğin vejetasyon örtüsü % 80-100 arasında
değiĢmektedir.
Tamarix smyrnensis ve Ferula communis subsp. communis ile

karakterize edilen Ferulo communis - Tamaricetum smyrnensis ass. nova
birliği; tuzlu bataklıklarda ve tuzlu su giriĢinin ve yayılıĢının olduğu
100
alanlarda bulunan Salicornietea fruticosae sınıfı, Salicornietalia fruticosae

ordosuna ve Salicornion fruticosae alyansına dahil edilmiĢtir.
Tablo 4.4.3.2: Ferulo communis - Tamaricetum smyrnensis ass. nova birliği, holotip 2 no‟lu örnek
alan
Örnek Alan no 1 2 3 4 5
Alan ( m² ) 100 100 100 100 100
Yükseklik ( m ) 15 4 12 0 7
Bakı B B B B B
Eğim ( % ) 0 0 0 0 0
Anakaya C C C C C
Vejetasyon Örtüsü ( % ) 90 80 90 90 100
Birliğin karakteristik ve ayırt edici türleri
Tamarix smyrnensis 55 55 55 55 55
Ferula communis subsp. communis +1 +1 +1 . .
Tripleurospermum parviflorum . +1 11 . .
Salicornietea fruticosae Br. – Bl. & Tüxen ex A. & O. Bolos 1950 sınıfı, Salicornietalia fruticosae
Br.-Bl. 1933 ordosu ve Salicornion fruticosae Br.- Bl. 1933 alyansı karakteristikleri
Limonium bellidifolium . +1 +1 +1 11
Salicocornia fruticosa 23 . . 12 +2
Halimione portulacoides 45 . . . +3
Salsola soda 11 . . . .
Suaeda prostrata subsp. prostrata . . +1 . .
Salsola kali . . . +1 .
Inula crithmoides . . . . 12
Ammophiletea Br. – Bl. & Tüxen ex Westhoff, Dijik & Paschier 1946 sınıfı, Ammophiletalia
Br. – Bl. 1933 ordosu, Cakiletea maritimae Tx. Et Presing ex Br.-Bl. Et Tx.1952 sınıfı ve
Euphorbietalia peplis Tx. Ex Oberd. 1949 ordosu ve Euphorbion peplis Tx. Ex Oberd. 1952
alyansı karakteristikleri
Aeluropus littoralis 23 23 23 12 12
Juncus acutus . 22 22 . .
Juncus effusus . . . 12 .
Dactylis glomerata subsp. hispanica . . 12 . .
Spergularia marina . 11 . . .
Alhagi pseudoalhagi . +1 . . .
Glycyrrhiza glabra var. glabra . +1 . . .
Ononis natrix subsp. natrix . +1 . . .
Juncus heldreichianus subsp. heldreichianus . . . . +2
Phragmito-Magnocaricetea Klika in Klika & Novák 1941 ve Phragmitetalia Koch 1926 ordosu,
Phragmition communis Schmale 1939 alyansı, Juncetea maritimi Br.-Bl. in Br.-Bl., Roussine & Nègre
1952 ve Saginetea maritimae Westhoff, Van Leeuwen & Adriani 1962 sınıfı karakteristikleri
Elymus elongatus subsp. turcicus 12 . . . .
Atriplex hastata 11 +1 . . 11
Phragmites australis +1 . . 22 .
Scirpoides holoschoenus . . 12 . .
Catabrosa aquatica 12 . . . .
Polypogon monspeliensis . +1 11 11 11
Schoenoplectus lacustris subsp. lacustris . +2 . . .
101
Schoenoplectus lacustris subsp. tabernaemontani . +2 . . .

Mentha pulegium . . 12 . .
Diğer türler
Verbascum sinuatum var. sinuatum +1 . . . .
Daucus carota +1 . . . .
Rumex pulcher +1 . . . .
Inula viscosa +1 +1 +1 . .
Briza media . 11 11 . .
Trifolium echinatum . 11 . . .
Trifolium campestre . 11 . . .
Hordeum murium subsp. glaucum . 11 11 . 11
Trifolium globosum . 11 . . .
Asphodelus aestivus . +1 . . .
Rumex conglomeratus . +1 . . +1
Cynodon dactylon var. dactylon . 23 . . .
Trifolium repens . 11 . . .
Cionura erecta . . +1 . 11
Carduus arvensis . . . +1 .
Helminthotheca echioides . . . . 11
Belirlenen birlik Ammophiletea sınıfı ve Ammophiletalia ordosu için

karakteristikleri olan rizomlu, kumul türlerini de içerir. Birlik içerisinde kıyı
kumullarında bulunan Cakiletea maritimae sınıfı, Euphorbietalia peplis
ordosu ve Euphorbion peplis alyansına bağlı türler az yoğunlukla
bulunmaktadır. Su derinliği çok olmayan sığ sularda bulunan Phragmito-
Magnocaricetea ve Phragmitetalia ordosu, Phragmition communis alyansı,
Juncetea maritimi ve Saginetea maritimae sınıfı karakteristikleri de içeren
birlik bu söz konusu ünitelerde az tür yoğunluğuna sahip olduğu için ve yayılıĢı su
basan tuzlu vejetasyonlarda bulunduğu için bu ünitelere dahil edilmemiĢtir.
102
5. SONUÇ VE TARTIŞMA
5.1 Flora
AraĢtırma alanında 75 familya ve 237 cinse ait tür ve tür altı kategoriler
olarak toplam 374 vasküler bitki taksonu tespit edilmiĢtir. Küçük Menderes
Deltası‟nı teĢkil eden bu taksonların 5 tanesi Pteridophyta divizyosuna, 3 tanesi
Gymnospermae alt divizyosuna ve kalan 366 bitki taksonu ise Angiospermae alt
divizyosuna aittir. Angiospermae alt divizyosunda yer alan taksonların 278‟ü
dikotil, 88‟i ise monokotildir (ġekil 5.1.1).
Flora Bileşenleri
300
250
200
150
100
50
0
Gymnosperma
Pteridophyta Monokotil Dikotil
e
Flora Bileşenleri 5 3 88 278
Şekil 5.1.1: Flora bileĢenleri
ÇalıĢma alanımızda bulunan taksonların flora elementleri arasında Akdeniz

ve Doğu Akdeniz elementlerinin fazla olduğu görülmektedir. Bunun sebebi
çalıĢma alanının Akdeniz iklim kuĢağında yer almasıdır. ÇalıĢma alanımızın delta
olması ve dolayısıyla içerisinde yüksek rakımlı dağlık alanların olmaması
Avrupa-Sibirya ve Ġran-Turan elementlerinin sayısı düĢmektedir. Buna göre
çalıĢma alanında tespit edilen taksonların 71 tanesi Akdeniz (%19), 41 tanesi
Doğu Akdeniz (%11), 30 tanesi Avrupa-Sibirya (%8) ve 3 tanesi Ġran-Turan (%1)
elementidir (ġekil 5.1.2).
103
Flora Elementleri
D. Akd.
11%
Avr.-Sib
- 8%
61%
Akd.
19%
Ir.-Tur.
1%
Şekil 5.1.2: Flora elementlerinin karĢılaĢtırılması
ÇalıĢma bölgesinden en çok takson içeren familyalar sırası ile Asteraceae

(47), Poaceae (44), Fabaceae (40), Apiaceae (19), Lamiaceae (14) ve
Chenopodiaceae (11)‟dir. Bu durum Akdeniz Bölgesi genelinde gerçekleĢtirilen
flora çalıĢmalarında gözlemlenen, üç büyük familya Asteraceae, Poaceae ve
Fabaceae genel sonucu ile paralellik göstermektedir.
En fazla takson içeren cinsler Trifolium (12), Juncus (7), Bromus (6),
Medicago (5), Anthemis (5), Plantago (5), Ranunculus (5) ve Inula (4) cinsleridir.
5.1.1 Endemizm
ÇalıĢma alanında 374 taksondan 8 tanesi endemik olup floraya oranı

%2.1‟dir. Tüm Türkiye‟de endemizm oranının % 34,5 olmasına karĢılık
Küçük Menderes Deltası‟nda bu durumun % 2,1 olması bölgenin endemik
türler bakımından oldukça fakir olduğunu göstermektedir. Bu oranın düĢük
olmasının sebebi ise çalıĢma alanının tarih öncesinden beri insan etkisi
altında oluĢu, yükseltilerin az oluĢu ve delta vejetasyonu olması sebebi ile
sürekli bir devinim içerisinde oluĢu ile direkt olarak tahrip olmasına
bağlanabilir.
104
5.2 Vejetasyon
AraĢtırma alanımızın vejetasyonu da florası gibi sıcak Akdeniz katı

özellikleri göstermektedir. Küçük Menderes Deltası doğal vejetasyonu, önemli
derecede tahrip olmuĢtur. Bu tahribatın asıl sebebi, deltanın sahip olduğu verimli
toprakların tarım alanı olarak kullanılmasıdır. Küçük Menderes Deltası‟nın
önemli bir kısmı yüzyıllardan beri tarım alanı olarak kullanıldığından, doğal
bitki örtüsü kademeli olarak azalmıĢ ve yerini kültür alanlarına bırakmıĢtır.
Özellikle deltanın eğiminin yok denecek kadar az olması bu alanların tamamen
tarıma açılmıĢ ve günümüzde de açılmaya devam etmektedir.
Vejetasyon çalıĢmalarında birliklerin sintaksonomik olarak

isimlendirilmesinde International Code of Phytosociological Nomenclature
3rd. Edition dikkate alınmıĢtır (Weber et al., 2001). Daha önceleri yapılmıĢ
olan isimlendirmelerde koda uygun olmayanlar bulunmaktadır. Söz konusu
kod gereği bunların düzeltilmesi gerekirse de biz bu konuyu yayın
aĢamasında düĢünmekteyiz.
ÇalıĢma alanımızda 3 vejetasyon tipine ait 6 bitki birliği ve 2 alt bitki

birliği belirlenmiĢtir. Bu 8 birlik ve alt birlikten 3 birlik ve 2 altbirlik ilk kez bu
çalıĢmada tanımlanmıĢtır. Bu birlikler ve yer aldıkları sintaksonomik kademeler
aĢağıda verilmiĢtir:
Ammophiletea Br. – Bl. & Tüxen ex Westhoff, Dijik & Paschier 1946
Ammophiletalia Br. – Bl. 1933
Ammophillion austrialis Br.-Bl. 1921, corr. Rivas-Martinez at. all., 1990
Euphorbio paraliae-Ammophiletum arundinaceae Uslu 1985
sporoboletosum subass. nova

105
Ammophiletea Br. – Bl. & Tüxen ex Westhoff, Dijik & Paschier 1946
Ammophiletalia Br. – Bl. 1933
Inuletum crithmoideae ass. nova ve juncetosum acuti subass. nova
Ceratophylletea Den Hartog & Segal 1964
Ceratophylletalia Den Hartog & Segal 1964
Ceratophyllion demersi Den Hartog et Segal 1964
Potamogetono pectinati-Ceratophylletum demersi (Hild & Rehnelt

1965) Passarge 1995
Phragmitio-Magnocaricetea Klika in Klika&Novák 1941
Phragmitetalia Koch 1926
Phragmition communis Schmale 1939
Typha angustifoliae-Phragmitetum australis R.Tx. et Preising 1942
Salicornietea fruticosae Br. – Bl. & Tüxen ex A. & O. Bolos 1950
Salicornietalia fruticosae Br.-Bl. 1933
Salicornion fruticosae Br.- Bl. 1933
Halimiono portulaccoidis – Arthrocnemetum frutiosi ass. nova
Ferulo communis - Tamaricetum smyrnensis ass. nova

106
Euphorbio paraliae-Ammophiletum arundinaceae Uslu 1985 ve

sporoboletosum subass. nova
Birlik ilk defa Uslu (1985) tarafından Küçük Menderes ile Büyük
Menderes nehirleri arasında kalan bölgede tespit edilmiĢtir. Ayrıca birlik Görk
vd.(2001) tarafından ÇeĢme Yarımadasında da incelenmiĢtir. Uslu‟nun (1985)
belirlediği birlikte karakteristik ve ayırt edici türler Ammophila arenaria subsp.
arundinaceae ve Maresia nana‟dır. Birlik bu çalıĢmada Ammophiletea
arundinacea sınıfı Ammophiletalia ordosu ve Ammophilion arundinaceae
alyansına dahil edilmiĢ ve birlik Ammophila arenaria subsp. arundinaceae
birliği olarak isimlendirilmiĢtir.
ÇeĢme yarımadası‟nda Görk vd. (2001) bu birliği Euphorbio paraliae-

Ammophiletum arundinaceae birliği olarak isimlendirmiĢ ve Ammophiletea
sınıfı, Ammophiletalia ve Ammophilion alyansına bağlanmıĢtır. Birlik, çalıĢma
alanımızda örneklenen alanlarla aynı bölgede tespit edildiğinden çalıĢmamızda
belirlenen birlik ile çok fazla benzerlik göstermektedir.
Güzelçamlı Kumulu‟nda Uslu (1985) Sporobo pungens – Elymetum farcti

birliğini tanımlamıĢtır. Birliği Ammophiletea arenaria sınıfı, Ammophiletalia
arundinaceae ordosu ve Ammophilion arundinaceae alyansına bağlamıĢtır.
Ancak çalıĢma alanımız içerisinde Elymus farctus türüne rastlanılmadığından
dolayı birlik sporoboletosum subass. nova altbirlik seviyesine indirilerek
değiĢtirilmiĢtir.
ÇalıĢmamızda tespit edilen birlik ve altbirlik Ammophiletea Br. – Bl. &

Tüxen ex Westhoff, Dijik & Paschier 1946 sınıfı, Ammophiletalia Br. – Bl.
1933 ordosu ve Ammophilion Br.-Bl. 1921, corr. Rivas-Martinez at. all., 1990
alyansına bağlanmıĢtır. Birlik, kumullarda kıyı kenar çizgisini belirlemektedir.
107
Inuletum crithmoideae ass. nova birliği ve juncetosum acuti subass. nova

altbirliği
Yapılan literatür araĢtırmaları neticesinde birlik ve altbirliğimizin

(Inuletum crithmoideae ass. nova ve juncetosum acuti subass. nova) hakim
türleri ile benzer olan Agropyro- Inuletum crithmoidis Gehu 1979, Elytrigio
elongatae-Inuletum crithmoidis Br.-Bl. 1952 birliklerinden çok farklı ekolojik ve
floristik kompozisyonlara sahip oldukları saptanmıĢtır. Benzerliğimiz neredeyse
sadece hakim türlerimizin aynı olmasıdır. Bu nedenle Inuletum crithmoideae
ass. nova birliği olarak değiĢtirilmiĢtir.
Kamenjarin ise Hırvatistan vejetasyonu çalıĢmasında deniz kıyısı ve iç

kısımları arasında Juncetum maritimi-acuti H-ic 1934 birliğini bulmuĢtur. Birlik
tuzlu ya da tuzsuz, çamurlu, tatlı ve tuzlu suyun karıĢtığı yerlerde yaygındır. Bu
nedenle söz konusu olan birlik juncetosum acuti subass. nova altbirliği
seviyesine çekilmiĢtir.
Karakteristik türleri Inula crithmoides ve Juncus acutus olan birlik ve

altbirlik Ammophiletea Br. – Bl. & Tüxen ex Westhoff, Dijik & Paschier 1946
sınıfı, Ammophiletalia Br. – Bl. 1933 ordosu dahil edilmiĢlerdir.

Passarge 1995

Passarge 1995 birliği derin ve suyun hareketli olduğu yerlerde bulunur. Birliğin
hakim türü Ceratophllum demersum‟dur.
Tela Botanica grubu (Assosiciation, 2000) ise Fransa vejetasyonunda

bizim alanımızda da olan Potametea sınıfına bağlı Potamogetono pectinati-
Ceratophylletum demersi (Hild & Rehnelt 1965) Passarge 1995 birliğini tespit
etmiĢtir. Birlik Seçmen‟in Ceratophylletum demersi Hilld 1947 birliği ile benzer
özellikler göstermektedir ve birlik bu grup tarafından yeniden adlandırılmıĢtır.
Zengin bir floraya sahiptir. Buna karĢın bizim alanımızda ve bu çalısmalarda
108
tatlı sulu olan bu habitatların, su içi bitkilerinden oluĢan karakteristik ve ayırt

edici türlerin ortak olması nedeniyle bizim birliğimizin bu birlikle daha benzer
olduğu görülmüĢ ve aynı isimle adlandırılmıĢtır.
Potamogetono pectinati - Ceratophylletum demersi (Hild & Rehnelt

1965) Passarge 1995 birliği; Ceratophylletea (Syn: Potametea) sınıfı,
Ceratophylletalia (syn:Potametalia) ordosu ve Ceratophyllion demersi
alyansına bağlıdır.
Typha angustifoliae-Phragmitetum australis R.Tx. et Preising 1942 birliği
Bu birlik, sucul vejetasyon tipi olup hem su kenarında hem de su içerisinde

yaĢayabilen ekolojik toleransı geniĢ bir birliktir. Bu birlik genellikle tatlı su
kenarlarında yaĢarken sık sık tuzlu su kenarlarında ve deniz kenarlarında da
topluluklar olusturmaktadır. Bu birliğin karakteristik türü Phragmites australis’
tir. Uzun zaman P. communis olarak isimlendirilen bu bitkinin adı 1990‟lı
yılların sonuna dogru değistirilerek P. australis olarak değiĢtirilmiĢtir.
Seçmen ve Leblebici (1996) Marmara bölgesi sulak alanlarında yaptıgı

araĢtırmada Sakarya, Sapanca gölü kıyılarında Typha angustifoliae-
Phragmitetum australis R.Tx. et Preising 1942 birliğini tespit etmiĢtir.
Phragmites australis ve Typha angustifolia türleri ile karakterize edilen

Typha angustifoliae - Phragmitetum australis birliği Phragmitio-
Magnocaricetea Klika in Klika&Novák 1941 sınıfı, Phragmitetalia Koch 1926
ordosu ve Phragmition communis Schmale 1939 alyansına dahil edilmiĢtir.
Halimiono portulacoidis – Arthrocnemetum frutiosi ass. nova
Tuzlu topraklar, bitki geliĢiminin ekstrem olarak gerçekleĢtigi ortamlardır.

Çünkü çok az bitki türü tuzlu alanlardaki koĢullara fizyolojilerini uydurabilecek
yetenekleri kazanabilmiĢlerdir. Denizden uzaklaĢtıkça topraktaki NaCl oranı
giderek bir azalma gösterir ve bu da halofit vejetasyonun saha üzerindeki
yayılıĢını belirler. Burada tuzluluk ile birlikte rol oynayan diğer bir etmen ise
109
kötü havalandırmadır. Tüm bu nedenlerden dolayı halofit bitkiler özel karaterleri

olan bitkilerdir. Sarcocornia fruticosa da tipik bir halofittir. Sukkulent yapısıyla
göze çarpan bu bitki deniz kıyılarında, tuzlu bataklıklarda en sık rastlanan
bitkilerden birisidir.
Gehu ve ark. (1989) Dalyan, Patara, Höyük ve Demre kıyılarında

Arthrocnemetum fruticosi Gehu, Uslu & Costa 1989 birliğini tespit etmiĢtir.
Birlikte en çok tekerrür eden türler Halimione portulacoides ve Aeluropus
littoralis‟dir. Yine aynı araĢtırıcı kuzey ve kuzey batı Türkiye kıyılarında yaptığı
çalıĢmada bu kez de Puccinellio festuciformis-Arthrocnemetum fruticosii (Br.-
Bl. 1931) Gehu 1976 adıyla birliğini saptamıĢtır. Birliğin karakteristikleri
Sarcocornia fruticosa ve Puccinellia convoluta‟dır. Bu çalıĢmada yapılan
fitososyolojik araĢtımaya göre bu birliğin karakteristik türlerinin; Sarcocornia
fruticosa ve Halimione portulacoides olduğu tespit edilmiĢ ve buna bağlı olarak
birlik Halimiono portulacoidis – Arthrocnemetum frutiosi ass. nova olarak
isimlendirilmiĢtir.
Halimiono portulacoidis – Arthrocnemetum frutiosi ass. nova birliği;

Salicornietea fruticosae Br. – Bl. & Tüxen ex A. & O. Bolos 1950 sınıfı,
Salicornietalia fruticosae Br.-Bl. 1933 ordosu ve Salicornion fruticosae Br.-
Bl. 1933 alyansına dahil edilmiĢtir.
Ferulo communis - Tamaricetum smyrnensis ass. nova
Tamarix symrnensis, tuzlu topraklarda yetiĢen odunsu bir topluluk olup

Küçük Menderes deltasında önemli bir yer kaplamaktadır. Örtü yüksekliği
yaklaĢık olarak 2 m olan bu türün örtüĢ alanı yüksektir.
Seçmen ve Leblebici (1996) Çanakkale, Biga, Güvenalanı köyündeki

Hoyrat gölünün göl aynasına en uzak olan kuru topraklar üzerinde Tamaricetum
smyrensis Seçmen & Leblebici 1996 birliğini tespit etmiĢtir. Birlik
karakteristikleri Tamarix smyrensis, Salsola soda ve Bromus hordaceus var.
thominii’dir. Sintaksonomik olarak Arthrocnemetea Tx. & Oberd 1958 (syn:
Salicornietea fruticosae) sınıfı, Arthrocnemetalia fruticosi Tx. & Oberd 1958
110
(syn: Salicornietalia fruticosae) ordosu ve Halocnemion strobilacei Gehu &

Costa 1984 alyansına bağlanmıĢtır.
Bu çalıĢmada yapılan fitososyolojik araĢtırmalara göre bu birliğin

karakteristik türlerinin Tamarix smyrnensis ve Ferula communis subsp.
communis olduğu tespit edilmiĢ ve buna bağlı olarak birlik Ferulo communis -
Tamaricetum smyrnensis ass. nova olarak isimlendirilmiĢtir.
Ferulo communis - Tamaricetum smyrnensis ass. nova birliği;

Salicornietea fruticosae Br. – Bl. & Tüxen ex A. & O. Bolos 1950 sınıfı,
Salicornietalia fruticosae Br.-Bl. 1933 ordosuna ve Salicornion fruticosae
Br.- Bl. 1933 alyansına dahil edilmiĢtir.
5.3 Fauna
Sulak alanlar baĢta balıklar ve su kuĢları olmak üzere ekolojik değeri,

gerekse ticari değeri yüksek, zengin bitki ve hayvan çeĢitliliği ile birçok türün
yaĢamasına olanak sağlayan alanlardır. Bu nedenle bu alanların korunması
doğadaki besin zincirinin sürdürülebilirliğinin korunması bakımından önemlidir.
Ancak çalıĢma alanımızda sadece kuĢ türleri bakımından önemli alanlar
kalmıĢtır.
Selçuk KuĢ Cennetinin geniĢliği 1500 ha olup koordinatları 37º 59‟ K, 27º
18‟ D boylamlarıdır. Alan 1984 yılında Orman Bakanlığı tarafından “Su KuĢları
Koruma ve Üreme Sahası” ilan edilmiĢ, 1994-1995 yılları arasında aynı
bakanlığın av mevsimi merkez av komisyonu kararı ile de “Yaban Hayatı
Koruma Sahası” ilan edilmiĢtir. 1991 yılında sözkonusu alana Barutçu gölü de
katılarak Kültür Bakanlığı, Ġzmir I Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını
Koruma Kurulu‟nun 3193 sayılı kararı ile I. ve II. Derece Doğal SĠT Alanı ilan
edilmiĢtir. Daha sonra aynı kurulun 1995 yılında aldığı 5905 saylı kararı ile 2.
Derece Doğal Sit Alan‟larının bir kısmı I. dereceye yükseltilmiĢtir.
Selçuk KuĢ Cenneti‟nde Eylül 2007 – Mayıs 2008 tarihleri arasında

yapılan çalıĢmalara göre 10 ordo ve 41 familyaya ait 153 kuĢ türünün varlığı
111
tespit edilmiĢtir. Bu türlerden 24‟ü deltada ilk defa gözlemlenmiĢtir (Bengil ve

Uzilday, 2012).
ÇalıĢma alanımız içerisinde gözlemlediğimiz amfibi ve reptiller ise

Pseudepidalea variabilis (DeğiĢken desenli gece kurbağası), Pelophylax
bedriagae (Levanten bataklık kurbağası), Testuda graeca ibera (Tosbağa),
Mauremys rivulata (Çizgili kaplumbağa), Laudakia stellio daani (Dikenli keler),
Ophisops elegans (Tarla kertenkelesi), Anatololacerta anatolica (Anadolu kaya
kertenkelesi), Lacerta trilineata cariensis (Ġri-yeĢil kertenkele), Natrix natrix
(Yarı-sucul yılan) ve Natrix tessellata (Su yılanı) olmak üzere 2 kurbağa, 2
kaplumbağa, 4 kertenkele ve 2 yılandır.
5.4 Küçük Menderes Deltası’nın Biyolojik Çeşitliliği
Kıyı ve deniz çevreleri deniz yaĢamının varlığını destekleyen çeĢitli

yaĢama ortamlarını içerir. Denizlerimizdeki yaĢam, soluduğumuz oksijenin üçte
birini üretir, değerli protein kaynağı sunar ve küresel iklim değiĢikliğini
dengeler.
Kıyı ekosistemleri, deniz ve kara ekosistemlerinin kesiĢtikleri önemli ani

geçiĢ bölgeleri (ekoton) olmaları nedeniyle oldukça özel ekosistemlerdir. Ülke
yüz ölçümünü oluĢturan karasal kaynakların % 4,1‟lik bölümünü kıyı
ekosistemleri oluĢturmaktadırlar.
Ülkemizin kıyı bölgelerinde dağların denize iniĢ biçiminin ve kıyı

topografyasının birbirinden farklı olması, bölgelere göre farklılaĢan, kumul,
mağara, delta, lagün, dalyan, kalkerli teraslar gibi çeĢitli kıyı ekosistemlerini
ortaya çıkarmıĢtır.
Ege kıyılarında, dağlar denize dik uzanmaktadır ve Küçük Menderes

deltalası gibi alüvyon açısından zengin havzalar ve üretken deltalar yaratmıĢtır.
Dağların bu kıyılardaki pozisyonu, birçok koydan oluĢan girintili çıkıntılı
kıyılara neden olmuĢtur. Bu nedenle bu kıyılar oldukça tehdit altında bir
ekosistem barındırmaktadır.
112
Kıyı alanları kara, deniz, hava ekosistemlerinin birbirine en çok yaklaĢtığı

ve insan kullanımının en fazla yoğunlaĢtığı alanlardır. Kıyı alanlarının değiĢik
ekosistemlerin karĢılaĢma alanı olması beraberinde zengin bir doğal potansiyelin
oluĢmasına ortam hazırlamıĢtır.
Alanda ulusal mevzuat ve uluslararası sözleĢmeler gereği koruma altında

bulunan flora türü bulunmamaktadır. Ancak bu mevcut flora türlerinin önemsiz
olduğu anlamına gelmemektedir. Diğer yandan CITES sözleĢmesi uyarınca;
Alanda bulunan Anemone coronaria, Salvia fruticosa, Coridothymus capitatus,
türleri ile Amaryllidaceae, Liliaceae, Orchidaceae, Iridacea ailelerine ait
türler CITES kapsamında koruma altındadır. Ayrıca Bern sözleĢmesi gereği
ülkemizdeki tüm amfibi ve sürüngenler koruma altındadır.
Koruma altına alınmamıĢ bölgelerde ve belirli kurallar uyarınca avı serbest

fauna türleri Av Mevsimi Merkez Av Komisyonu Kararları ile belirlenmektedir.
Bu belirleme doğa korumasında görevli kamu kuruluĢları ile ortaklaĢa
saptanmakta ve yıldan yıla değiĢmektedir.
Turizm hareketlerinin ve buna bağlı olarak rekreasyon amaçlı gerçekleĢen

yapılaĢmaların arttığı Pamucak sahil Ģeridinin uzunluğu yaklaĢık 9 km‟dir.
Ancak bölgede bulunan turistik tesislerden açığa çıkan atık suların uygun
olmayan sistemlerle denize boĢaltılması kıyı Ģeridinde önemli kirletici potansiyel
oluĢturmaktadır. Kıyılara ikincil konutların yapılması ile doğal ekosistem
bozulurken çevre sorunları da ortaya çıkmaktadır. Bölgenin turizme açık olması
yangın ve yapılaĢmaların etkileri bitki örtüsünü olumsuz etkilemiĢtir.
Türkiye‟nin Ege kıyılarındaki en büyük deltalarından biri olan Küçük

Menderes Deltası, dalyanlar, azmaklar, tuzlalar, tatlı su bataklıkları, tuzcul
bataklıklar, tuzcul çayırlar, alüvyon adacıkları ve tarım alanları gibi çok farklı
habitatları içeren, 1500 hektarı Önemli KuĢ Alanı (ÖKA) olmak üzere 5500
hektarlık alana yayılmıĢ bir deltadır. ÇalıĢma alanı, soyu tükendiği varsayılan
Anadolu Parsı 'nın batıda yaĢadığı son noktadır.
113
5.5 Alan Üzerindeki Tehditler
Küçük Menderes Deltası üzerindeki tehtidlerin baĢında alandaki yerleĢim

ve arazi kullanımı gelmektedir.
Kıyı kanununda, kıyı çizgisinden itibaren kara yönünde 100 m içeriye

girilerek sınırı çizilen sahil Ģeridinde yapılaĢmaya izin verilmemiĢtir. Ancak
bölgede kıyı kanununun ihlal edildiği yerler olduğu gözlenmiĢtir.
Gerçekte 1980‟li yıllarda Ģu an otellerle kaplı olan alanda Pamucak gölü

bulunmasına karĢın Ģu an bu göl kurumuĢtur. Buna bağlı olarak bu kesimde yer
alan Tamarix smyrnensis, Phragmites communis gibi bitki toplulukları ile geniĢ
alanlar kaplayan su basar çayırları su azlığı nedeniyle biyolojik değerini büyük
oranda kaybetmiĢtir. Her ne kadar bölge kuĢ cenneti dahilinde değilse de
göçmen kuĢların önemli konaklama alanlarındandır. Bu bölgede görülen su
eksikliği yoğun tarımsal faaliyet nedeniyle Küçük Menderes nehrinden aĢırı ve
kontrolsüz su çekiminin bir sonucudur. Su çekilmesine bağlı olarak mera değeri
yüksek su basar çayırları maalesef tuzcul bitkilerin hakim olduğu alanlara
dönüĢmüĢtür.
ÇalıĢma alanının birçok bölgesinde otlatmaya maruz kalan alanlar

bulunmaktadır. Ancak Pamucak sahili kıyıları gerisindeki yer alan bataklık
alandan dolayı yapılaĢmaya elveriĢli olmaması yüzünden doğal kalabilmiĢtir.
Ayrıca deltada hayvancılık, balıkçılık, avcılık ve sanayi faaliyetleri de
yürütülmektedir.
ÇalıĢma alanımızda tarımsal etkinliğin maalesef çok yaygın olması ve sulu

tarım yapılması nedeniyle bazen akarsu yataklarına bile kuyular açılarak
kontrolsüz sulama yapılmaktadır. Sel sulama denilen bu yöntem, iklimin sıcak
olması nedeniyle, evaporasyonla toprağın alt katmanlarındaki mineral tuzları
toprağın bitkiler tarafından kullanılan üst kesimlerine çıkarmakta ve bu durum
çoraklaĢma dediğimiz olaya yol açmaktadır. Bu nedenle yapılacak çalıĢmalar
tüm deltayı kapsayacak ölçüde olmalı ve delta boyunca arazi kullanımına yön
vermelidir.
114
5.6 Ekolojik Yönetim İlkeleri
ÇalıĢma alanı, Türkiye‟nin en fazla tahribata uğrayan bölgelerinin

baĢında gelmektedir. Mevcut bitki örtüsünün doğal özelliklerini kaybetmesi
sonucu, arazi kullanımında ciddi sorunlar yaĢanmaktadır. Bölgede yapılan
fitoekolojik ve fitososyolojik incelemeler ıĢığında alana özgü hazırlanan yönetim
planları, bu habitatların korunması ve aynı zamanda ekolojik açıdan
sürdürülebilir ve etkin kullanımın sağlanması bakımından önemli rol
oynayacaktır.
Ekosistemlerin dinamik yapılar olduğu bilinmektedir. Ancak çalıĢma

alanında gözlemlenen tahribat ekosistem dinamiklerinden değil, açıkça insan
etkilerinden kaynaklanmaktadır. Zira ekosistem dinamiklerinin doğal
koĢullardaki değiĢimi çok yavaĢ olup, çok uzun yıllar alan bir olaydır. Oysa
çalıĢmamızda gerek vejetasyondaki regressif geliĢim (geriye doğru), gerek
kıyıların aĢırı tahribatı ekosistemlerin doğal dinamikleri ile örtüĢür nitelikte
değildir.
Yukarıda verilen detaylı bilgilerin ıĢığında Küçük Menderes Deltası‟nda

ekolojik yönetimle ilgili 3 önemli unsur önerilebilir:
a) Mevcut halin korunması

b) Rehabilitasyon
c) Restorasyon
Ekosistem yönetiminde doğada “geri kazanım” ilkesinin çalıĢabilmesi için

rehabilitasyon veya restorasyon çalıĢmaları büyük önem taĢımaktadır.
ÇalıĢmada yönetim planlarından söz ederken, temel olarak genel ve geçerli

ancak bir o kadar da önemli kurallar ortaya konmaya çalıĢılmıĢtır. Yaptığımız
çalıĢmalar neticesinde elde ettiğimiz ve yukarıda verdiğimiz bulgulara dayanarak
ekolojik ve biyolojik çeĢitlilik açısından özel bir öneme sahip olduğunu
gördüğümüz alanımız sınırları içinde bulunan habitatlarda sürdürülebilir ve
115
koruma öncelikli yönetim bağlamında yapılması gerekenler aĢağıdaki Ģekilde

özetlenebilir:
Küçük Menderes Deltası Yönetim Planı‟nda ortaya konulan “ideal hedef”;

Küçük Menderes Deltası‟nda bozulan ekolojik denge yeniden tesis edilerek
biyolojik çeĢitliliğin ve alanın akılcı kullanımın sağlanması için mekanizmaların
gerçekleĢtirilmesidir. Belirlenen ideal hedefe ulaĢabilmek için çeĢitli uygulama
hedefleri belirlenmiĢtir. Bu hedefler Ģunlardır:
 Su kalitesinin iyileĢtirilmesi: Evsel ve endüstriyel atıklar için

arıtma tesislerinin yapılması ve arıtma tesislerinin düzenli olarak
çalıĢtırılması sağlanmalı.
 KuĢ Cenneti‟ndeki üreme alanlarının iyileĢtirilmesi: Alandaki kuĢ
varlığı ve habitatlarındaki değiĢimler izlenmeli ve doğal alan içinde
kuĢların üremesini sağlayacak alanlar oluĢturulmalı.
 Sulama stratejilerinin değiĢtirilmesi: Bölgede sulama için drenaj
kanalları yeterlidir. Bu doğrultuda su kullanımı gerekeni aĢmamalı
ve sel sulama engellenip, damla sulamaya geçilmelidir.
 Mevcut tarım alanlarına ilave yeni tarım alanları açılmamalı.
 Ağaçlandırma faaliyetlerine son verilerek, doğal bitki toplulukları
korunmalı.
 Kıyı kenar çizgisi belirlenmeli ve kıyı, kumsal, kumullar ve plajlar
sınırlandırılarak dokunulmamalıdır.
 Özellikle balık, sucul Crustaceae ve Insecta üyeleri ile planktonlar
teĢvik edilmeli: Bu teĢvik öncelikle balık populasyonlarını
büyütecek dolayısıyla kuĢ populasyonları büyüyecek ve
üremelerine de olanak verecektir.
 Gölde balıkçılığın sürdürülebilirliğinin sağlanması: Göldeki balık
tür ve populasyonları incelenmeli, egzotik türler getirilmemeli ve
yasa dıĢı su ürünleri avcılığı önlenmeli.
 Alanda yapılaĢma sınırlandırılmalı.
 Delta ve havza avlanmaya kapatılmalı.
 Delta keyif amaçlı motor ve araç trafiğine kapatılmalı.
116
 Alanın iĢlevleri, değerleri ve yönetimi konusunda eğitim

çalıĢmalarının gerçekleĢtirilmesi: Yöre halkı alanın önemi
konusunda bilinçlendirilmeli ve yöre okullarına yönelik olarak
eğitim materyali hazırlanmalı.
 Alanda aĢırı saz, kamıĢ kesiminin önüne geçilmeli ve bunun için
saz kesim planı yapılmalı.
 En önemlisi gerçekçi yönetim planları hazırlanmalıdır.
Bütün bu süreçlerde insanı ekosistemlerden dıĢlamak kuĢkusuz

düĢünülemez. Ġnsan da ekosistemin bileĢenlerinden biri hatta en önemli
parçasıdır.
Ekolojik dengenin sağlanması yani gerekli restorasyon çalıĢmalarının

yapılması sonucu söz konusu alanlar, kaybettikleri biyolojik zenginliklerine
tekrar kavuĢabileceklerdir. Zira dünyanın birçok bölgesinde gerçekleĢtirilen
benzer çalıĢmalar, restorasyona bağlı olarak doğada geri kazanım ilkesinin son
derece sağlıklı çalıĢtığını ortaya koymuĢtur.
117
KAYNAKLAR DİZİNİ
Akyol, Y., 2009, Kıyı Ege‟nin (Edremit Körfezi – Gökova Körfezi arası)
vejetasyon ekolojisi ve biyolojik çeĢitliliğin ekolojik yönetimi, Doktora Tezi,
E.Ü. Fen Bil. Ens., 268s.
Atalay, İ., 1987, Türkiye Jeomorfolojisine GiriĢ, E.Ü. Yayınları, No:9, Ġzmir,
456s.
Atalay, İ., 1989, Toprak Coğrafyası, E.Ü. Edebiyat Fak. Yayınları, No:8, Ġzmir.
Atalay, İ., Sezer, L. İ., Temuçin, E. Işık, Ş. ve Mutluer, M., 1990, Ege
Bölümü‟nde Toprak OluĢumunu Etkileyen Faktörler, Ege Coğrafya
Dergisi, (5): 32-43.
Atalay, İ., 2008, Ekosistem Ekolojisi ve Coğrafyası, Cilt II., META Basım
Matbaacılık Hizmetleri, Ġzmir.
Aydar, E., 1988, Early Miocene to Quaternary evolution of volcanism and the
basin formation in western Anatolia: a review, Journal of Volcanology and
Geothermal Research, 85: 69-82.
Balık, S., Ustaoğlu, M. R., Özbek, M., Yıldız, S., Taşdemir, A. ve İlhan, A.,
2006, Küçük Menderes Nehri‟nin (Selçuk, Ġzmir) AĢağı Havzasındaki
Kirliliğin Makro Bentik Omurgasızlar Kullanılarak Saptanması, E.Ü. Su
Ürünleri Dergisi, 23(1-2): 61-65.
Beklioğlu, M., 2007, Sulak Alanlarla Ġlgilli Temel Bilgiler, Doğa Koruma Milli
Parklar Genel Müdürlüğü, Kuş Araştırmaları Derneği, Ankara.
Bengil, F. ve Uzilday, B., 2010, The avifauna of Küçük Menderes Delta

(Turkey): An evaluation on seasonal pattern of birds, Biharean Biologist,
4(1): 57 – 65.
Braun – Blanquet, J., 1932, Plant Sociology, Mo Graw-Hill, New York and
London.
118
KAYNAKLAR DİZİNİ (devam)
Candan, O., Dora, O. Ö., Oberhansli, R., Çetinkaplan, M., Partzsch, JH.,
Warkus, F.C. and Dürr S., 2001, Pan-African high-pressure
metamorphism in the Precambrien basement of the Menderes Massif,
Western Anatolia, Turkey, International Journal of Earth Science, 89(4):
793-811.
Çukur, H., 1998, Ege Bölümünün Ekosistemleri, Doktora Tezi, D.E.U. Fen Bil.
Ens. Coğrafya Anabilim Dalı.
Davis, P. H., 1965-1982, Flora of Turkey and East Aegean Island, Vol. 1-9,
Edinburg.
Davis, P. H., Mill, R. and Tan, K., 1988, Flora of Turkey and East Aegean
Island, Vol. 10, Edinburg.
Demirayak, F., 2003, “Biyolojik Çeşitlilik-Doğa Koruma ve Sürdürülebilir

Kalkınma”,http://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/vizyon2023/cs
k/EK-14.pdf (EriĢim Tarihi: 20 Ağustos 2012).
Dora, O. Ö., Kun, N. ve Candan, O., 1992, Menderes Masifi‟nin metamorfik

tarihçesi ve jeotektonik konumu, Türkiye Jeoloji Bülteni, 35: 1-14.
Dönmez, Y., 1984, Umumi Klimatoloji ve Ġklim ÇalıĢmaları, Ġ.Ü. Yayın

no:2506, Coğrafya Ens. Yayın no: 102, Ġstanbul.
DPT, 1997, Ulusal Çevre Eylem Planı, Arazi Kullanımı ve Kıyı Alanlarının
Yönetimi, T.C. BaĢbakanlık Devlet Planlama TeĢkilatı, Ankara.
Durmuşkahya, C., 2005, AĢağı Gediz Havzası vejetasyon ekolojisi, Doktora

Tezi, CBÜ Fen Bil. Ens., 166s.
Dugan, P. J., 1990, Wetland Conservation – A Rewiev of Current Issue and

Required Action, IUCN, ISBN 2-817-0015-9, Gland, Switzerland, 96p.
Eisma, D., 1977, Selçuk yakınlarındaki kumsal (plaj) sırtları, Türkiye,

Jeomorfoloji Dergisi, 06: 149-167.
119
Erdem, O., 2004, Sulak alanlar, önemi, temel sorunları, Türkiye‟nin

Uluslararası öneme sahip sulak alanları, Haber Ekspres Gazetesi.
Erdoğan, B. and Güngör, T., 1990, Stratigraphic features and tectonic

evolution of the Ġzmir-Ankara zone in the region between Ġzmir and
Seferihisar, Türkiye Petrol Jeologları Derneği Bülteni, 2: 1-20.
Erinç, S., 1955, Gediz ve Küçük Menderes Deltalarının jeomorfolojisi, IX.

Coğrafya Meslek Hastası, Tebliğler ve Konferanslar, Türk Coğrafya
Kurumu Yayınları, 2: 33-66.
Gencer-Güler, G. ve Zafer-Türkyılmaz, B., 2003, Selçuk-Pamucak sulak

alanının sınıflandırılması üzerine bir araĢtırma, E.Ü. Ziraat Fak. Dergisi,
40(3): 121-128.
Gümüş, H., 1997, Selçuk‟un (Ġzmir) jeolojik yapısı ve Ģehircilik açısından

önemi, I. Uluslararası Geçmişten Günümüze Selçuk Sempozyumu (4-6
Eylül 1997), Bildiriler Kitabı, Ġzmir, 65-74.
Gündoğdu, V. ve Özkan, E. Y., 2006, Küçük Menderes nehri ölçüm ağı

tasarımı ve su kalite değiĢkenlerinin irdelenmesi çalıĢması, E.Ü. Su
Ürünleri Dergisi, 5(3-4): 361-369.
Güner, A., Özhatay, N. Ekim, T. And Başer, K. H. C., 2000, , Flora of Turkey
and East Aegean Island, Vol. 11 (suppl.2) , Edinburg.
Güvensen, A., 1994, Ege Bölgesi kıyı ekosistemlerinde yer alan halofitlerin ve
psammofitlerin genel özellikleri ve bu ekosistemler üzerinde çevresel
baskılar, Yüksek Lisans Tezi, E.Ü. Fen Bilimleri Ens. Biyoloji Anabilim
Dalı.
Gürer, İ. ve Yıldız, F. E., 2008, Türkiye‟nin sulak alan politikalarına genel bir
bakıĢ: Sultansazlığı sulak alanı örneği, TMMOB 2. Su Politikaları
Kongresi, 335-345.
120
Işık-Camgöz, Y. ve Yaprak, G., 2009, Küçük Menderes havzası tarım

topraklarında doğal radyonüklit seviyesinin belirlenmesi, Ekoloji Dergisi,
18(70): 74-80.
İnaç, S., 2001, KahramanmaraĢ Türkoğlu Gavur Gölü sulak alanında yaban
hayatı, Türkiye Ormancılar Derneği, I. Ulusal Ormancılık Kongresi (19-20
Mart 2001), Bildiriler Kitabı, Ankara, 536-543s.
Kara, N., 1997, Selçuk ve çevresinin toprak kaynakları, sorunları ve çözüm

önerileri, I. Uluslararası Geçmişten Günümüze Selçuk Sempozyumu (4-6
Eylül 1997), Bildiriler Kitabı, Ġzmir, 137-147s.
Karadeniz, N., 1995, Sultansazlığı örneğinde ıslak alanların çevre koruma

açısından önemi üzerine br araĢtırma, Doktora Tezi, A.Ü. Fen Bil. Enstitüsü.
Karadeniz, N., Tırıl, A. and Baylan, E., 2009, Wetland management in

Turkey: Problems, achivements and perspectives, African Journal of
Agricultural Research, 4(11): 1106-1119.
Karaömerlioğlu, D., 2007, Göksu Deltasındaki (Silifke) doğal ekosistemlerin

bitki ekolojisi yönünden araĢtırılması, Doktora Tezi, Ç.Ü. Fen Bil. Ens.
Kayan, İ, 1988, Late Holocene sea-level changes on the Western Anatolian

coast. Paleogeography, Paleoclimatology, Paleoecology, 68(2-4): 205-
218s.
Kayan, İ., 1991, Holocene geomorphic evolution of the BeĢik plain and
changing environment of ancient man, Studia Troica, 1: 79-92s.
Kayan, İ., 1996, Efes‟te Artemision ile Conesus kapısı arasında eski kıyı kenar
çizgisi üzerinde paleocoğrafya araĢtırmaları, XVIII. Uluslararası Kazı,
Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu, Ġzmir.
Kayan, İ. ve Kraft J.C., 1997, Selçuk ovası‟nda efes kültürünün geliĢimine

coğrafi çevrenin etkileri, I. Uluslararası Geçmişten Günümüze Selçuk
Sempozyumu (4-6 Eylül 1997), Bildiriler Kitabı, Ġzmir, 113-123.
121
Lavrentiades, G., 1964, The ammophilous vegetation of the western

Pelopnnesos coasts. Vegetatio, 12:223-287.
Lubchenko, J., A.O. Olson, L. B. Brubaker, S.R. Carpenter, J. M. Holland,

S. P. Hubbell, S. A. Levin, J. A. MacMahon, P. A. Matson, J. M.
Melillo, H. A. Mooney. C. H. Peterson, H.R. Pulliam, L.A. Real, P.J.
Regel and P. G. Risser., 1991, The sustainable biosphere initiative: an
ecological research agenda. Ecology 72(2) 371 p.
Mitsch, W. J. and Gosselink, J. G., 2000, Wetlands, John Wiley&Sons, Inc,

Third Ed. Wiley, New York.
Muslu, G., 2005, Küçük Menderes havzası‟nın beĢeri ve iktisadi coğrafyası,

Doktora Tezi, Ġ.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Öner, E., 1997, Selçuk Ovasının Fotojeomorfolojisi, I. Uluslararası Geçmişten

Günümüze Selçuk Sempozyumu (4-6 Eylül 1997), Bildiriler Kitabı, Ġzmir,
75-86.
Özhan E., 2003, BütünleĢik kıyı alanları yönetiminin gerekliliği, Ġzmir Yerel
Gündem 21.
Pfister, G., und Renn, O., 1996, Ein Indikatorensystem zur Messung einer
nachhaltigen Entwicklung in Baden- Württemberg. Stuttgart.
Ramsar Convention on Wetlands, 2009a, The Annotated Ramsar List: Turkey,

http://www.ramsar.org/cda/en/ramsar-pubs-notes-annotated-ramsar-
15840/main/ramsar/1-30-168%5E15840_4000_0__ (EriĢim tarihi: 29.06.2012)
Ramsar Convention on Wetlands, 2009b, Turkey names 13th Ramsar site,

http://www.ramsar.org/cda/en/ramsar-news-archives-2009-turkey-names-13th-
ramsar/main/ramsar/1-26-45-84%5E24238_4000_0__ (EriĢim tarihi:
29.06.2012)
122
Ramsar Convention Bureau, 2004, The Ramsar Convention Manual, Gland,

Switzerland.
Resmi Gazete, 1994, Özellikle su kuĢları yaĢa ortamı olarak Uluslararası öneme
sahip sulak alanlar hakkında sözleĢme, 17.05.1994, 21937.
Seçmen, Ö. ve Leblebici, E., 2008, Türkiye Sulak Alan Bitkileri ve Bitki

Örtüsü, 2. Baskı, Ġzmir, 815s.
Somay, A. M. ve Filiz, Ş., 2006, Küçük Menderes nehri kıyı sulak alanının
hidrojeokimyasal değerlendirilmesi, Geosound Dergisi, 48.
Sütgibi, S., 2008, Doğal ekosistemler üzerinde insan faaliyetlerinin doğrudan ve

dolaylı etkileri: Büyük Menderes Deltası, Marmara Coğrafya Dergisi, 18:
222-237.
Sütgibi, S., 2009, Küçük Menderes nehri delta ovası ve degradasyonal etkiler,
Ege Coğrafya Dergisi, 18(1-2): 59-72.
Tırıl, A., 2005, Akılcı kullanım ıĢığında sulak alanları yönetimi: Gediz Deltası
örneği, Doktora Tezi, Ank. Üni., Fen Bil. Ens., 430 s.
Tırıl, A., 2006, Sulak Alanlar, Oran Yayınları, 2. Baskı, Ġzmir, 167s.
Toprak Su Genel Müdürlüğü, 1974, Küçük Menderes Havzası Toprakları,

Havza Raporları, R.S. 88, Ankara.
Türkiye Çevre Vakfı, 2009, “Türk Çevre Mevzuaatı”, http://www.cevre.org.tr

(EriĢim tarihi: 2 Haziran 2009).
Uslu, T., 1985, Aydın‟ın batısında Küçük ve Büyük Menderes nehirleri arasında
kalan bölge vejetasyonunun bitki ekolojisi ve sosyolojisi yönünden
araĢtırılması, Gazi Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Yayın no: 8,
Ankara.
123
Ustaoğlu, M. R., Balık, S., Aygen, C. ve Özdemir-Mis, D., 2006, Akgöl‟ün

(Selçuk, Ġzmir) Kladoser ve Kopepodları, E.Ü. Su Ürünleri Dergisi,
23(1/1): 169-172.
Weber, H., E., Moravee J. Theurillat, J. P., 2001, Journal of Vegetation

Science, 11: 739-768p.
WCED, World Commission on Enviroment and Development, 1987, Our

common future. Oxford: Oxford University Press.
WWF - Doğal Hayatı Koruma Vakfı, 2008, “Türkiye’deki Ramsar Alanları

Değerlendirme Raporu”,
http://www.wwf.org.tr/pdf/WWF_Turkiye_Ramsar_Alanlari_Degerlendir
me_Raporu.pdf (EriĢim tarihi: 20 Haziran 2012).
Yaşar, D., 1989, Küçük Menderes Deltası delta-önü istifinin stratigrafik ve

sedimantolojik evrimi I: Sedimantoloji, Yüksek Lisans Tezi, D.E.Ü. Deniz
Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü.
124
ÖZGEÇMİŞ
Naylin Kahveci, 26.02.1986 tarihinde Koubrat/Bulgaristan‟da doğdu. Ġlk,

orta ve lise öğrenimini Ġzmit‟te tamamladı. 2009 yılında Ege Üni. Fen Fak.
Biyoloji bölümü Botanik Anabilim Dalı‟ndan mezun oldu. 2009-2010 öğretim
yılında Ege Üni. Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı Botanik
Bilimdalı‟nda Yüksek Lisans öğrenimine baĢladı.
EKLER
Ek 1 Çalışma alanına ve bu alanda tespit edilen birliklere ait görüntüler

Ek 1 Çalışma alanına ve bu alanda tespit edilen birliklere ait görüntüler
Ek 1-a: Euphorbio paraliae-Ammophiletum arundinaceae birliği ve sporoboletosum subass.

nova altbirliğinin genel görünüşü
Ek 1-b: Euphorbio paraliae-Ammophiletum arundinaceae birliği ve sporoboletosum subass.

nova altbirliğinin genel görünüşü
Ek 1-c: Inuletum crithmoideae ass. nova ve juncetosum acuti subass. nova altbirliğinin genel
görünüşü
Ek 1-d: Inuletum crithmoideae ass. nova ve juncetosum acuti subass. nova altbirliğinin genel
görünüşü
Ek 1-e: Potamogetono pectinati-Ceratophylletum demersi birliğinin genel görünüşü
Ek 1-f: Potamogetono pectinati-Ceratophylletum demersi birliğinin genel görünüşü

Ek 1-g: Typha angustifoliae-Phragmitetum australis birliğinin genel görünüşü
Ek 1-h: Typha angustifoliae-Phragmitetum australis birliğinin genel görünüşü

Ek 1-i: Halimiono portulaccoidis – Arthrocnemetum frutiosi ass. nova birliğinin genel görünüşü
Ek 1-j: Halimiono portulaccoidis – Arthrocnemetum frutiosi ass. nova birliğinin genel görünüşü
Ek 1-k: Ferulo communis - Tamaricetum smyrnensis ass. nova birliği genel görünüşü
Ek 1-l: Ferulo communis - Tamaricetum smyrnensis ass. nova birliği genel görünüşü
Ek 1-m: Nehrin denize döküldüğü yerde balıkçı tekneleri
Ek 1-n: Nehrin denize döküldüğü yerde balıkçı tekneleri

Ek 1-o: Pamucak sahili
Ek 1-p: Eleman Bataklığı

Ek 1-r: Barutçu Gölü
Ek 1-s: Belevi Gölü

Küçük Menderes Havzasi

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Küçük Menderes Havzasi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

i

EGE ÜNĠVERSĠTESĠ FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ

(YÜKSEK LĠSANS TEZĠ)

KÜÇÜK MENDERES DELTASI

Tez DanıĢmanı: Prof. Dr. Yusuf GEMĠCĠ

Biyoloji Anabilim Dalı

Bilim Dalı Kodu: 401.03.00

KÜÇÜK MENDERES DELTASI (SELÇUK-ĠZMĠR)’NIN

Yüksek Lisans Tezi, Biyoloji Anabilim Dalı

Bu çalıĢma, Batı Anadolu’da bulunan Ġzmir iline bağlı Küçük Menderes

Flora çalıĢmaları sonucunda bölgede 75 familyaya ait 374 takson tespit

Bu çalıĢmada, 6 bitki birliği ve 2 altbirlik tespit edilmiĢ olup, bunlardan 3

Euphorbio paraliae-Ammophiletum arundinaceae Uslu 1985, sporoboletosum

Anahtar sözcükler: Küçük Menderes Deltası, flora, vejetasyon, ekolojik yönetim.

FLORA-VEGETATION AND ECOLOGICAL MANAGEMENT OF

Supervisior: Prof. Dr. Yusuf GEMĠCĠ

September 2012, 124 pages

This study consist of flora-vegetation and ecological management of Küçük

In this study, 6 plant associations and 2 sub-associations have been found. 3

Euphorbio paraliae-Ammophiletum arundinaceae Uslu 1985, sporoboletosum

Key Words: Küçük Menderes Delta, flora, vegetation, ecological management.

ABSTRACT .......................................................................................................... vii

ġEKĠLLER DĠZĠNĠ .............................................................................................. xiv

ÇĠZELGELER DĠZĠNĠ .......................................................................................... xv

1.1. Biyolojik ÇeĢitliliğin Ekolojik Yönetimi.......................................................... 7

1.1.2. Ekolojik yönetim ......................................................................................... 10

2. ÇALIġMA ALANININ GENEL ÖZELLĠKLERĠ ............................................ 12

2.1. Coğrafi Konum ve Jeomorfoloji ..................................................................... 12

2.2. ÇalıĢma Alanının Jeolojisi .............................................................................. 14

2.3. Ġklim Özellikleri.............................................................................................. 19

2.3.1 Sıcaklık değerleri (ºC) .................................................................................. 20

2.3.2 YağıĢ miktarı (mm)....................................................................................... 20

2.4. Toprak Yapısı ................................................................................................. 22

2.4.1. Kırmızımsı kahverengi akdeniz toprakları (Terra Rossa), (Alfisol

2.4.2. Rendzina (Mollisol ordosu, Xeroll alt ordosu) ............................................ 24

2.4.3. Halomorfik topraklar ................................................................................... 25

2.4.4. Alüvyal topraklar (Entisol ordosu, Fluvent alt ordosu) ............................... 26

2.4.5. Hidromorfik alüvyal topraklar (Entisol ordosu) .......................................... 27

2.4.6. Kolüvyal topraklar (Entisol ordosu, Psamment alt ordosu)......................... 27

2.4.7. Kıyı kumulları .............................................................................................. 28

3. MATERYAL VE YÖNTEM ............................................................................. 29

3.1. Materyal .......................................................................................................... 29

3.2. Yöntem ............................................................................................................ 29

3.2.1. Flora çalıĢmaları ile ilgili yöntemler ............................................................ 29

3.2.2 Vejetasyon çalıĢmaları ile ilgili yöntemler ................................................... 30

4.1. Flora ................................................................................................................ 31

4.1.1. Bitki listesi ................................................................................................... 31

4.2. Vejetasyon ....................................................................................................... 84

4.3. Genel Vejetasyon Yapısı ................................................................................. 84

4.4. Vejetasyonun Bitki Sosyolojisi Yönünden Ġncelenmesi ................................. 86

4.4.1. Kumsal ve kumul vejetasyonu ..................................................................... 86

4.4.2. Sucul vejetasyon .......................................................................................... 91

4.4.3 Su Basan tuzcul vejetasyon ........................................................................ 96

5. SONUÇ VE TARTIġMA ................................................................................ 102

5.1. Flora .............................................................................................................. 102

5.1.1. Endemizm................................................................................................... 103

5.2. Vejetasyon .................................................................................................... 104

5.3. Fauna ............................................................................................................. 110

5.4. Küçük Menderes Deltası’nın Biyolojik ÇeĢitliliği........................................ 111

5.5. Alan Üzerindeki Tehditler ............................................................................ 113

5.3. Ekolojik Yönetim Ġlkeleri ............................................................................. 114

KAYNAKLAR DĠZĠNĠ ....................................................................................... 117

ÖZGEÇMĠġ ......................................................................................................... 119

Ek 1 ÇalıĢma Alanına ve Bu alanda Tespit Edilen Birliklere Ait Görüntüler ...........