‫پ‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن‬

‫ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دورهي ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز و ﻧﺎﺷﺮ‬

‫ﻣﺮﮐﺰ آﻣﻮزش و ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي ﭘﻮﺳﺖ و ﺟﺬام‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﻬﺮان‬
‫ﻣﻌﺎون ﺳﺮدﺑﯿﺮ‬ ‫ﺳﺮدﺑﯿﺮ‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﻣﺴﺌﻮل‬ ‫ﺑﻨﯿﺎنﮔﺬار‬
‫دﮐﺘﺮ زﻫﺮاﺑﯿﮕﻢ ﻣﻮﺳﻮي‬ ‫دﮐﺘﺮ ﻣﻨﺼﻮر ﻧﺼﯿﺮي ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ‬ ‫دﮐﺘﺮ ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ ﻓﯿﺮوز‬ ‫دﮐﺘﺮ ﯾﺤﯿﯽ دوﻟﺘﯽ‬
‫ﻫﯿﺄت ﺗﺤﺮﯾﺮﯾﻪ‬
‫دﮐﺘﺮ ﺗﻮرﻟﻮ ﻟﻮﺗﯽ‬ ‫دﮐﺘﺮ اﯾﺮج ﺷﺮﯾﻔﯽ‬ ‫دﮐﺘﺮ ﺣﺎﻣﺪ ﺣﺴﯿﻨﯽ‬ ‫دﮐﺘﺮ آذﯾﻦ آﯾﺖاﻟﻠﻬﯽ‬
‫اﺳﺘﺎد ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻓﻠﻮراﻧﺲ‪ ،‬ﻓﻠﻮراﻧﺲ‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺎد ﻣﻤﺘﺎز اﻧﮕﻞﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ‬ ‫اﺳﺘﺎدﯾﺎر اﭘﯿﺪﻣﯿﻮﻟﻮژي‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ‬ ‫داﻧﺸﯿﺎر ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﻬﺮان‪،‬‬
‫اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ‬ ‫ﮐﺮﻣﺎن‪ ،‬اﯾﺮان‬ ‫ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﯾﺮان‬ ‫اﯾﺮان‬
‫دﮐﺘﺮ ﺣﺴﯿﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي‬ ‫دﮐﺘﺮ راﺑﺮت اي‪ .‬ﺷﻮارﺗﺰ‬ ‫دﮐﺘﺮ زﻫﺮا ﺣﻼﺟﯽ‬ ‫دﮐﺘﺮ اﻣﯿﺮﻫﻮﺷﻨﮓ اﺣﺴﺎﻧﯽ‬
‫اﺳﺘﺎد ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﻬﺮان‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺎد ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻧﯿﻮﺟﺮﺳﯽ‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺎد ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﻬﺮان‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺎد ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﻬﺮان‪،‬‬
‫اﯾﺮان‬ ‫ﻧﯿﻮوارك‪ ،‬آﻣﺮﯾﮑﺎ‬ ‫اﯾﺮان‬ ‫اﯾﺮان‬
‫دﮐﺘﺮ وﺣﯿﺪ ﻣﺸﺎﯾﺨﯽﻗﯿﻮﻧﻠﻮ‬ ‫ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﺷﯿﺪا ﺷﻤﺲ‬ ‫دﮐﺘﺮ ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ ﺧﺎﺗﻤﯽ‬ ‫دﮐﺘﺮ ﺳﺎﻣﺎن اﺣﻤﺪﻧﺼﺮاﻟﻠﻬﯽ‬
‫اﺳﺘﺎد ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻣﺸﻬﺪ‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺎد ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﻬﺮان‪،‬‬ ‫داﻧﺸﯿﺎر ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﻬﺮان‪،‬‬ ‫داﻧﺸﯿﺎر ﻓﺎرﻣﺎﺳﯿﻮﺗﯿﮑﺲ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ‬
‫اﯾﺮان‬ ‫اﯾﺮان‬ ‫اﯾﺮان‬ ‫ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫دﮐﺘﺮ زﻫﺮاﺑﯿﮕﻢ ﻣﻮﺳﻮي‬ ‫دﮐﺘﺮ ﺳﯿﻤﯿﻦ ﺷﻤﺴﯽﻣﯿﻤﻨﺪي‬ ‫دﮐﺘﺮ ﻋﻠﯽ ﺧﺎﻣﺴﯽﭘﻮر‬ ‫دﮐﺘﺮ ﺣﻤﯿﺪرﺿﺎ اﺣﻤﺪي آﺷﺘﯿﺎﻧﯽ‬
‫داﻧﺸﯿﺎر ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ اﻫﻮاز‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺎد ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﮐﺮﻣﺎن‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺎد اﯾﻤﻨﯽﺷﻨﺎﺳﯽ و ﻣﯿﮑﺮوبﺷﻨﺎﺳﯽ‪،‬‬ ‫داﻧﺸﯿﺎر داروﺳﺎزي‪ ،‬واﺣﺪ ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﻬﺮان‪،‬‬
‫اﯾﺮان‬ ‫اﯾﺮان‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﯾﺮان‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫دﮐﺘﺮ دارﯾﻮش ﻣﻬﺮﮔﺎن‬ ‫دﮐﺘﺮ ﺣﺴﯿﻦ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ ‫دﮐﺘﺮ ﻣﺮﯾﻢ داﻧﺶﭘﮋوه‬ ‫دﮐﺘﺮ ﺳﯿﺪاﺑﺮاﻫﯿﻢ اﺳﮑﻨﺪري‬
‫اﺳﺘﺎد ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه اﯾﺎﻟﺘﯽ وﯾﻦ‪،‬‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺺ ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﻬﺮان‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺎد ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﻬﺮان‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺎدﯾﺎر اﻧﮕﻞﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ‬
‫دﯾﺘﺮوﯾﺖ‪ ،‬آﻣﺮﯾﮑﺎ‬ ‫اﯾﺮان‬ ‫اﯾﺮان‬ ‫ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫دﮐﺘﺮ ﻣﻨﺼﻮر ﻧﺼﯿﺮيﮐﺎﺷﺎﻧﯽ‬ ‫دﮐﺘﺮ ﻣﻬﺴﺎ ﻓﺘﺎﺣﯽ‬ ‫دﮐﺘﺮ ﺳﯿﺪﻣﺴﻌﻮد داوودي‬ ‫دﮐﺘﺮ ﻓﺮﯾﺒﺎ اﯾﺮﺟﯽ‬
‫اﺳﺘﺎد ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﻬﺮان‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺎدﯾﺎر ﻗﺎرچﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ‬ ‫داﻧﺸﯿﺎر ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺑﻘﯿﻪا‪،...‬‬ ‫اﺳﺘﺎد ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ اﺻﻔﻬﺎن‪،‬‬
‫اﯾﺮان‬ ‫ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﯾﺮان‬ ‫اﯾﺮان‬ ‫اﯾﺮان‬
‫دﮐﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﻧﯿﻠﻔﺮوشزاده‬ ‫دﮐﺘﺮ ﻣﺤﻤﻮد ﻓﺮﺷﭽﯿﺎن‬ ‫دﮐﺘﺮ ﯾﺤﯿﯽ دوﻟﺘﯽ‬ ‫دﮐﺘﺮ اﺷﺮفﻣﺤﻤﺪ ﺑﺪاوي‬
‫اﺳﺘﺎد ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﻬﺮان‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺎد ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻫﻤﺪان‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺎد ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﻬﺮان‪،‬‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺺ ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮﮐﺰ زﯾﺒﺎﯾﯽ و ﻟﯿﺰر ‪،ECC‬‬
‫اﯾﺮان‬ ‫اﯾﺮان‬ ‫اﯾﺮان‬ ‫ﻣﯿﻠﺘﻮن‪ ،‬اوﻧﺘﺎرﯾﻮ‪ ،‬ﮐﺎﻧﺎدا‬
‫دﮐﺘﺮ ﮐﯿﻮان ﻧﻮري‬ ‫دﮐﺘﺮ ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ ﻓﯿﺮوز‬ ‫دﮐﺘﺮ ﺗﺮﻧﺲ ﺟﯽ‪ .‬راﯾﺎن‬ ‫دﮐﺘﺮ ﻣﺎرﺗﯿﻦ ﺑﻠﮏ‬
‫اﺳﺘﺎد ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻣﯿﺎﻣﯽ‪ ،‬ﻣﯿﺎﻣﯽ‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺎد ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﻬﺮان‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺎد ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮑﺪه ﮔﺮﯾﻦ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه آﮐﺴﻔﻮرد‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺎد ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺳﻨﺖﺟﺎﻧﺰ‪ ،‬ﻟﻨﺪن‪،‬‬
‫آﻣﺮﯾﮑﺎ‬ ‫اﯾﺮان‬ ‫اﻧﮕﻠﯿﺲ‬ ‫اﻧﮕﻠﯿﺲ‬
‫دﮐﺘﺮ ﯾﺎﻧﺎ ﻫﺮﺗﺰوﮔﻮوا‬ ‫دﮐﺘﺮ ﻟﻮﯾﯿﺲ ﺟﯽ‪ .‬م‪ .‬ﮐﺎﺳﺘﺮو‬ ‫دﮐﺘﺮ ﻧﻮﻓﺎل رﺑﻮﺑﯽ‬ ‫دﮐﺘﺮ ﮐﺎﻣﺮان ﺑﻠﯿﻐﯽ‬
‫اﺳﺘﺎد ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﭼﺎرﻟﺰ‪ ،‬ﭘﺮاگ‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺎد ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺳﺎﺋﻮﭘﺎﺋﻮﻟﻮ‪ ،‬ﺳﺎﺋﻮﭘﺎﺋﻮﻟﻮ‪،‬‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺺ ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻮآزوﻟﻮ ـ ﻧﺎﺗﺎل‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺎد ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﻬﺮان‪،‬‬
‫ﺟﻤﻬﻮري ﭼﮏ‬ ‫ﺑﺮزﯾﻞ‬ ‫آﻓﺮﯾﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﯽ‬ ‫اﯾﺮان‬
‫دﮐﺘﺮ ﻓﺮﻫﺎد ﻫﻨﺠﻨﯽ‬ ‫دﮐﺘﺮ ﮐﺎﻣﺒﯿﺰ ﮐﺎﻣﯿﺎب‬ ‫دﮐﺘﺮ ﺣﻤﯿﺪرﺿﺎ رﺿﻮاﻧﯽ‬ ‫دﮐﺘﺮ ﻣﺤﻤﻮدرﺿﺎ ﺟﻌﻔﺮي‬
‫اﺳﺘﺎد ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺷﯿﺮاز‪،‬‬ ‫داﻧﺸﯿﺎر درﻣﺎﺗﻮﭘﺎﺗﻮﻟﻮژي‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ‬ ‫‪ ،INSERM‬داﻧﺸﮕﺎه ﺳﮕﺎﻟﻦ ﺑﻮردو‪ ،‬ﺑﻮردو‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺎد ﻓﺎرﻣﺎﮐﻮﺳﯿﻮﺗﯿﮑﺲ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ‬
‫اﯾﺮان‬ ‫ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﯾﺮان‬ ‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ‬ ‫ﻣﺸﻬﺪ‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫دﮐﺘﺮ رﺿﺎ ﯾﻌﻘﻮﺑﯽ‬ ‫دﮐﺘﺮ ﻣﺎرﺗﯿﻦ ﮐﺜﯿﺮ‬ ‫دﮐﺘﺮ اﻣﯿﺪ زرﮔﺮي‬ ‫دﮐﺘﺮ زﻫﺮه ﺣﺎجﺣﯿﺪري‬
‫اﺳﺘﺎد ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ اﻫﻮاز‪،‬‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺺ ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻮﺳﺖ و زﯾﯿﺎﯾﯽ ﻣﻮﻧﺎﻟﯿﺰا‪،‬‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺺ ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎرس ﮐﻠﯿﻨﯿﮏ‪ ،‬رﺷﺖ‪ ،‬اﯾﺮان‬ ‫اﺳﺘﺎد ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻣﺎزﻧﺪران‪،‬‬
‫اﯾﺮان‬ ‫داﻻس‪ ،‬آﻣﺮﯾﮑﺎ‬ ‫اﯾﺮان‬

‫ﻫﯿﺄت اﺟﺮاﯾﯽ‬
‫دﮐﺘﺮ ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ ﻓﯿﺮوز‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﻣﻨﺼﻮر ﻧﺼﯿﺮيﮐﺎﺷﺎﻧﯽ‪ ،‬دﮐﺘﺮ زﻫﺮاﺑﯿﮕﻢ ﻣﻮﺳﻮي‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﺳﯿﺪاﺑﺮاﻫﯿﻢ اﺳﮑﻨﺪري‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﻣﻬﺴﺎ ﻓﺘﺎﺣﯽ‬
‫ﻣﺮﮐﺰ آﻣﻮزش و ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي ﭘﻮﺳﺖ و ﺟﺬام‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﻬﺮان‬
‫وﯾﺮاﺳﺘﺎر اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ‪ :‬رﺿﺎ ﻧﺎﻇﻤﯿﺎن‬ ‫وﯾﺮاﺳﺘﺎر ﻓﺎرﺳﯽ‪ :‬ﻋﻠﯽ رﺿﺎﯾﯽ ﺑﺮاﺳﺎس رﺳﻢاﻟﺨﻂ ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺘﺎن‬

‫ﻧﺸﺎﻧﯽ دﻓﺘﺮ ﻣﺠﻠﻪ‪ :‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺧﯿﺎﺑﺎن ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ ﻏﺮﺑﯽ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،415‬ﻣﺮﮐﺰ آﻣﻮزش و ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي ﭘﻮﺳﺖ و ﺟﺬام‪ ،‬ﮐﺪﭘﺴﺘﯽ‪1416613675 :‬‬
‫وبﺳﺎﯾﺖ‪http://jdc.tums.ac.ir :‬‬ ‫ﭘﺴﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ‪jdc@ tums.ac.ir :‬‬ ‫دورﻧﮕﺎر‪88963804 :‬‬ ‫ﺗﻠﻔﻦ‪88978190 :‬‬ ‫ﺻﻨﺪوق ﭘﺴﺘﯽ‪14155 -6383 :‬‬
‫ﻗﯿﻤﺖ‪ 10000 :‬رﯾﺎل‬ ‫ﺷﻤﺎرﮔﺎن‪ 1000 :‬ﻧﺴﺨﻪ‬ ‫ﺻﺤﺎﻓﯽ‪ :‬ﻏﺰل‬ ‫ﻟﯿﺘﻮﮔﺮاﻓﯽ و ﭼﺎپ‪128 :‬‬ ‫ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ‪ :‬ﺳﭙﯿﺪﺑﺮگ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻄﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﻧﺸﺮﯾﻪ ﺑﺎ ذﮐﺮ ﻣﻨﺒﻊ ﺑﻼﻣﺎﻧﻊ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻧﺸﺮﯾﻪ در ﭘﺎﯾﮕﺎهﻫﺎي دادهاي‪،DOAJ ،Magiran ،Iran Medex ،EMR medex ،IMEMR, Ulrich's Periodicals Directory ،Index Copernicus ،EBSCO ،ProQuest :‬‬
‫‪ SID‬و )‪ Islamic World Science Citation Center (ISC‬اﯾﻨﺪﮐﺲ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻧﺸﺮﯾﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻮرخ ‪ 1391/8/20‬ﻣﺸﺎور ﻣﺤﺘﺮم ﻣﻌﺎون ﻣﺤﺘﺮم ﭘﮋوﻫﺸﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﻬﺮان در ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ و ارﺗﻘﺎء ﻧﺸﺮﯾﺎت داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﻋﻀﻮﯾﺖ در‬
‫)‪ Committee of Publication Ethics (COPE‬درآﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻧﺸﺮﯾﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺠﻮز ﺷﻤﺎره ‪ 124/1925‬ﻣﻮرخ ‪ 88/4/14‬وزارت ﻓﺮﻫﻨﮓ و ارﺷﺎد اﺳﻼﻣﯽ و ﺷﻤﺎره ‪ 282‬ﻣﻮرخ ‪ 88/6/8‬ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﻧﺸﺮﯾﺎت ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﺷﻮد و در ﺗﺎرﯾﺦ‬
‫‪ 1389/3/1‬از ﺳﻮي اﯾﻦ ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن واﺟﺪ رﺗﺒﻪ ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ،1392‬دورهي ‪ ،4‬ﺷﻤﺎرهي ‪2‬‬

 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫ﯾﺎدداﺷﺖ ﺳﺮدﺑﯿﺮ ‪/‬‬

‫دﮐﺘﺮ ﻣﻨﺼﻮر ﻧﺼﯿﺮي ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ ‪1 ............................................ ................................................................ ................................ ................................‬‬

‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ ﻣﺤﻠﻮلﻫﺎي ﻣﻮﺿﻌﯽ واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ ‪ %8/3‬و ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ ‪ %5‬در درﻣﺎن رﯾﺰش ﻣﻮي آﻧﺪروژﻧﺘﯿﮏ ‪/‬‬
‫دﮐﺘﺮ آذﯾﻦ آﯾﺖاﻟﻬﯽ‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﺗﺮاﻧﻪ ﯾﺰدانﭘﺮﺳﺖ‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﺳﺎﻣﺎن اﺣﻤﺪﻧﺼﺮاﻟﻬﯽ‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﻣﻬﺴﺎ ﻓﺘﺎﺣﯽ‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﻣﻬﺪﯾﻪ اﻣﺎمﺑﺨﺶ‪،‬‬
‫دﮐﺘﺮ ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ ﻓﯿﺮوز ‪3 ........................................................... ................................ ................................................................ ................................‬‬

‫درﻣﺎن ﮐﺎﻧﺪﯾﺪا آﻟﺒﯿﮑﻨﺲ ﻣﻘﺎوم در ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﻟﯿﮑﻦﭘﻼن دﻫﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﻟﯿﺰر ﮐﻢﺗﻮان ‪/‬‬
‫دﮐﺘﺮ ﺳﯿﺪهﺻﺒﺎ ﺷﺮﯾﻒزاده‪ ،‬دﮐﺘﺮ اﻧﺴﯿﻪ ﻟﻄﻔﻌﻠﯽ‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﻧﺎرﮔﻞ ﻧﻮﯾﻦ‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﺷﺎﯾﺎن ﻧﻮروزي‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﻓﺮﯾﻨﺎز ﻋﺰﯾﺰي ‪14 ................................................‬‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ دﻣﻮﮔﺮاﻓﯿﮏ ﺑﯿﻤﺎران ارﺟﺎعﺷﺪه از ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﭘﻮﺳﺖ رازي در ﻣﻬﺮ ـ اﺳﻔﻨﺪ ﺳﺎل ‪/ 1397‬‬
‫دﮐﺘﺮ ﭘﺪرام ﻧﻮرﻣﺤﻤﺪﭘﻮر‪ ،‬دﮐﺘﺮ اﻣﯿﺮﻫﻮﺷﻨﮓ اﺣﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬دﮐﺘﺮ اﯾﻔﺎ اﻋﺘﺼﺎﻣﯽ‪ ،‬دﮐﺘﺮ اﻣﯿﻦ رﺣﻤﺎﻧﯽ ‪21 ........................................ ................................‬‬

‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻋﺼﺎره آﻟﻮﺋﻪورا و ﻧﺎﻧﻮذرات ﺳﻨﺘﺰﺷﺪه ﺳﺒﺰ در ﮐﺎﻫﺶ اﻟﺘﻬﺎب در ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ‪ :‬ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ‪/ in vitro‬‬
‫دﮐﺘﺮ ﻫﻮﺷﻨﮓ ﻧﻌﻤﺘﯽ‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﻣﻈﻔﺮ ﺧﺰاﻋﯽ‪ ،‬ﻣﻬﺮي ﻧﺎﻇﺮي‪ ،‬ﻣﺮﯾﻢ ﺑﺰرﮔﯽ ‪29 ........................................... ................................................................‬‬

‫ارزش ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺮروي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﯿﻮﭘﺴﯽ ﻣﺨﺎط و ﭘﻮﺳﺖ ﻗﺮاردادهﺷﺪه در ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ ‪ %10‬در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻗﺮاردادهﺷﺪه در ﻧﺮﻣﺎلﺳﺎﻟﯿﻦ ﺑﻪﻋﻨﻮان روش اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻃﻼﯾﯽ در ﺗﺸﺨﯿﺺ ﮔﺮوﻫﯽ از ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي ﺗﺎوﻟﯽ ﺧﻮداﯾﻤﻦ ‪/‬‬
‫دﮐﺘﺮ اﻟﻬﻪ ﻧﻈﺮي‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﮐﺎﻣﺒﯿﺰ ﮐﺎﻣﯿﺎب ﺣﺼﺎري‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﺳﺤﺮ ﻣﻨﺘﻈﺮي‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﻧﺎزﻧﯿﻦ ﻣﻨﺼﻮرزاده‪ ،‬دﮐﺘﺮ وﯾﺪا ﻓﯿﻀﯽ‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﺣﺴﯿﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي‪،‬‬
‫دﮐﺘﺮ ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ ﻗﻨﺎدان‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﻧﻔﯿﺴﻪ اﺳﻤﺎﻋﯿﻠﯽ ‪40 .................... ................................................................ ................................ ................................‬‬

‫ﻋﻮارض ﭘﻮﺳﺘﯽ درﻣﺎن ﮐﻮوﯾﺪ ـ ‪/ 19‬‬

‫دﮐﺘﺮ ﺣﻤﯿﺪه ﻫﺮﯾﺰﭼﯽﻗﺪﯾﻢ ‪53 ............................................................................. ................................ ................................ ................................‬‬

‫ﻟﯿﺰر ‪ pulsed dye‬در درﻣﺎن ﺿﺎﯾﻌﺎت ‪ :portwine stains‬ﯾﮏ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺮوري ‪/‬‬
‫دﮐﺘﺮ ﭘﺪرام ﻧﻮرﻣﺤﻤﺪﭘﻮر ‪63 ................... ................................................................ ................................ ................................................................‬‬

‫اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ در ﺑﯿﻤﺎران ﺑﺎ ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻧﺎﺧﻦ ‪/‬‬

‫دﮐﺘﺮ اﻧﺴﯿﻪ ﻟﻄﻔﻌﻠﯽ‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﻋﺎدل ﺷﯿﺮاﻧﯽ‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﺳﯿﻨﺎ ﻣﻮﻟﻮيزاده‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﺳﻌﺎدت ﺷﺠﺎﻋﯽ ‪75 ................... ................................................................‬‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫آ‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن‬

‫راﻫﻨﻤﺎي ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن‬

‫‪ .5‬ﺻﻔﺤﻪ ﻋﻨﻮان‪ :‬ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻋﻨﻮان ﮐﺎﻣـﻞ ﻣﻘﺎﻟـﻪ‪ ،‬ﻧـﺎم و‬ ‫‪ .1‬اﻫﺪاف و رﺳﺎﻟﺖ‪ :‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﻮﺳﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻧﺸﺮﯾﻪ اي‬
‫ﻧﺎم ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ‪ ،‬رﺗﺒﻪ و درﺟﻪ ﻋﻠﻤﯽ‪ ،‬رﺷﺘﻪ ﺗﺤـﺼﯿﻠﯽ‪،‬‬ ‫ﻋﻠﻤﯽ ـ ﺗﺨﺼﺼﯽ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰ آﻣﻮزش و ﭘﮋوﻫﺶ‬
‫ﮔﺮوه آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬داﻧـﺸﮑﺪه‪ ،‬داﻧـﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺷـﻬﺮ و ﮐـﺸﻮر‬ ‫ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي ﭘﻮﺳﺖ و ﺟﺬام داﻧـﺸﮕﺎه ﻋﻠـﻮم ﭘﺰﺷـﮑﯽ‬
‫ﺑﺮاي ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن و ﺷـﻤﺎره ﺗﻠﻔـﻦ‪ ،‬ﻧﻤـﺎﺑﺮ‪،‬‬ ‫ﺗﻬﺮان اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺗﺎزهﺗﺮﯾﻦ ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ در زﻣﯿﻨﻪ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﯽ و آدرس ﭘﺴﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ ﻧﻮﯾـﺴﻨﺪه ﻣـﺴﺌﻮل‬ ‫ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي ﭘﻮﺳـﺖ را ﺑـﻪ زﺑـﺎن ﻓﺎرﺳـﯽ در اﺧﺘﯿـﺎر‬
‫ﮐﻪ ﻣﻘﺼﺪ ﻣﮑﺎﺗﺒﺎت و ﺗﻤﺎس ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﺨﺼـﺼﺎن‪ ،‬دﺳـﺘﯿﺎران ﭘﻮﺳـﺖ‪ ،‬داﻧـﺶآﻣﻮﺧﺘﮕــﺎن و‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺳﺎﯾﺮ رﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ و ﻋﻠـﻮم‬
‫‪ .6‬ﭼﮑﯿــﺪه‪ :‬ﻣﻘﺎﻟــﻪ ﭘﮋوﻫــﺸﯽ ﺑﺎﯾــﺪ داراي ﺳــﺎﺧﺘﺎر و‬
‫ﭘﺎﯾﻪ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﻋﻨﻮان‪ ،‬زﻣﯿﻨﻪ و ﻫـﺪف‪ ،‬روش ﮐـﺎر‪،‬‬
‫روﻧﺪ روﺑﻪرﺷﺪ اﻋﻤﺎل زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬اﯾﻦ ﻧـﺸﺮﯾﻪ ﻣﻄـﺎﻟﺒﯽ را‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ و ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿـﺮي ﺑﺎﺷـﺪ ﮐـﻪ ﺣـﺪاﮐﺜﺮ در ‪250‬‬
‫ﻧﯿﺰ در ﻫﺮ ﺷﻤﺎره ﺑﻪ اﯾﻦ ﻋﻨﻮان اﺧﺘﺼﺎص ﺧﻮاﻫﺪ داد‬
‫ﮐﻠﻤﻪ ﺗﻬﯿﻪ و در ﭘﺎﯾـﺎن آن ﺗﻌـﺪاد ‪ 3‬ﺗـﺎ ‪ 5‬ﮐﻠﯿـﺪواژه‬
‫ﺗﺎ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻌﺘﺒﺮي ﺑﺮاي ﻫﻤﮑﺎران ارﺟﻤﻨﺪ ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم‬
‫درج ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑـﺮاي اﻧﺘﺨـﺎب ﮐﻠﯿـﺪواژهﻫـﺎ از‬
‫ﻣﺪاﺧﻼت ﺑﺮاﺳﺎس اﺻﻮل ﻋﻠﻤﯽ و روﯾﮑﺮد ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑـﺮ‬
‫واژهﻫﺎي ‪ Mesh‬ﻓﻬﺮﺳـﺖﺷـﺪه در ‪Index Medicus‬‬
‫ﺷﻮاﻫﺪ ﻓﺮاﻫﻢ آﯾﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷـﻮد‪(http://www.nlm.nih.gov/mesh/ :‬‬
‫‪) .MBrowser.html‬ﻧﻮﯾــﺴﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﯾــﺪ ﺑــﺮاي ﺗﻬﯿ ـﻪ‬ ‫‪ .2‬اﯾــﻦ ﻣﺠﻠــﻪ ﻣﻘــﺎﻻت ﭘﮋوﻫــﺸﯽ اﺻــﯿﻞ )‪،(Original‬‬
‫ﭼﮑﯿﺪه دﻗﺖ ﻻزم را ﺑﻪﻋﻤـﻞ آورﻧـﺪ ﺑـﻪﮔﻮﻧـﻪاي ﮐـﻪ‬ ‫ﻣﺮوري )‪ ،(Review‬ﮔﺰارش ﻣﻮردي )‪(Case Report‬‬
‫ﭼﮑﯿﺪه دﻗﯿﻘﺎً ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﻣﺤﺘﻮاي اﺻﻠﯽ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪(.‬‬ ‫و ﻧﺎﻣـﻪ ﺑـﻪ ﺳـﺮدﺑﯿﺮ )‪ (Letter to Editor‬ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ‬
‫اﻫﺪاف ﻣﺠﻠﻪ را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .7‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‪ :‬ﺑﺎﯾﺪ دﻟﯿﻞ و ﻫﺪف ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ را ﺑﻪ ﻃـﻮر ﺧﻼﺻـﻪ‬
‫ﺑﯿﺎن ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻣﻄﻠﺐ را ﺑـﻪﻃـﻮر وﺳـﯿﻊ‬ ‫‪ .3‬از ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﺘﺮم ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﯽﺷﻮد ﻓﺎﯾﻞ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺧﻮد‬
‫ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﺪ ﯾﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ و ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫را ﺑﻪﺻﻮرت ﻓﺎﯾﻞ ‪ Microsoft Word 2003‬ازﻃﺮﯾـﻖ‬
‫ﺳــﺎﻣﺎﻧﻪ ارﺳــﺎل و داوري آنﻻﯾــﻦ ﻣﻘــﺎﻻت ازﻃﺮﯾــﻖ‬
‫‪ .8‬روش اﺟﺮا‪ :‬ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺎﻣﻼً ﺷﻔﺎف ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد ﻃﻮري ﮐـﻪ‬
‫آدرس ?‪http://manuscriptonline.com/login.asp‬‬
‫ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺤﻘﻘﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨـﺪ آن ﭘـﮋوﻫﺶ را دﻗﯿﻘـﺎً ﺗﮑـﺮار‬
‫‪ journalID=67‬ﺑﻪ ﻣﺠﻠﻪ ارﺳﺎل ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻣـﻮرد ﭘﺮﺳـﺶﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ذﮐـﺮ‬
‫اﺳــﺖ ﺗﻨﻬــﺎ راه ارﺳــﺎل ﻣﻘــﺎﻻت ازﻃﺮﯾــﻖ ﺳﯿــﺴﺘﻢ‬
‫ﻣﺮﺟــﻊ و ﻣﺸﺨــﺼﺎت ﺿــﺮوري اﺳــﺖ‪ .‬ﻻزم اﺳــﺖ‬
‫اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻣﺠﻠﻪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﺎﯾﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫روش ﻫﺎي آﻣﺎري ﻣﻮرداﺳﺘﻔﺎده در ﺗﻮﺻﯿﻒ و ﺗﺤﻠﯿـﻞ‬
‫دادهﻫــﺎ ﺑــﻪدﻗــﺖ ﺷــﺮح داده ﺷــﻮﻧﺪ و ﻣﺸﺨــﺼﺎت‬ ‫‪ .4‬ﭘﯿﺶ ﻧﻮﯾﺲ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﺑﺎﯾﺪ داراي ﺻﻔﺤﻪ ﻋﻨﻮان‪،‬‬
‫ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎي ﻣﻮرداﺳﺘﻔﺎده ﺷﺎﻣﻞ اﺳﻢ ﮐﺎﻣﻞ ﻧﺮم اﻓﺰار‪،‬‬ ‫ﭼﮑﯿﺪه‪ ،‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‪ ،‬روش اﺟﺮا‪ ،‬ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺤﺚ‪ ،‬ﺗـﺸﮑﺮ و‬
‫ﻧــﺎم ﺷــﺮﮐﺖ ﺳــﺎزﻧﺪه‪ ،‬ﻣﺤــﻞ ﺳــﺎﺧﺖ و ﻧــﺴﺨﻪ‬ ‫ﻗﺪرداﻧﯽ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎدهﺷﺪه ذﮐﺮ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

 ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن‬ ‫ب‬

‫‪ .15‬ﻣﻘﺎﻻت ﮔﺰارش ﻣﻮرد‪ :‬ﭼﮑﯿﺪه ﺷﺎﻣﻞ ﻋﻨﺎوﯾﻦ ﻣﻘﺪﻣﻪ‪،‬‬ ‫‪ .9‬ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ‪ :‬ﺑﺎﯾﺪ در ﻗﺎﻟﺐ ﻣـﺘﻦ‪ ،‬ﺟـﺪول و ﻧﻤـﻮدار اراﺋـﻪ‬
‫ﮔﺰارش ﻣﻮرد‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿـﺮي و ﻣـﺘﻦ ﺷـﺎﻣﻞ ﻣﻘﺪﻣـﻪ‪،‬‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺤﺘﻮاي ﺟﺪاول ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻣﺠـﺪداً در ﻣـﺘﻦ ﺗﮑـﺮار‬
‫ﮔﺰارش ﻣﻮرد و ﺑﺤﺚ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑـﻪ ﺳـﺮدﺑﯿﺮ ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫ﺷﻮد و ﺑﻪ ﺟﺎي آن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎره ﺟﺪول ارﺟـﺎع داده‬
‫ﭼﮑﯿﺪه و ﻣـﺘﻦ ﺑـﺪون ﺳـﺎﺧﺘﺎر و ﺣـﺪاﮐﺜﺮ ‪ 5‬ﻣﻨﺒـﻊ‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﺟﺪاول‪ ،‬ﻧﻤﻮدارﻫﺎ و ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺎ‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺷﺎﻣﻞ ‪Background and‬‬ ‫ﺣﺠﻢ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﺪاول ﺑﺎﯾﺪ در ﺻـﻔﺤﺎت ﺟﺪاﮔﺎﻧـﻪ‬
‫‪ Results ،Methods ،Aim‬و ‪ Conclusion‬اﺳـــﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺎﯾﭗ و ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿـﺐ اﺳـﺘﻔﺎده در ﻣـﺘﻦ ﺷـﻤﺎرهﮔـﺬاري‬
‫ﺗﻤﺎم ﭘﯿﺶ ﻧﻮﯾﺲ ﻫﺎي ﻣﻘﺎﻻت ﺑﺎﯾﺪ ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﭘﯿﺶ ﻧﻮﯾﺲ ﻣﻘﺎﻻت ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﯿﺎز ﺑﻪ زﯾﺮﻋﻨﻮان ﺑﺎﺷﺪ )ﺑﻪوﯾﮋه در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‬
‫و ﺑﺤﺚ(‪.‬‬
‫‪ .16‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿـﺴﯽ درج ﮔﺮدﻧـﺪ‪ .‬از آنﺟـﺎ ﮐـﻪ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﻣﮑﺎن ﺑﺮرﺳـﯽ درﺳـﺘﯽ ﺗﻤـﺎﻣﯽ ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬ ‫‪ .10‬ﺑﺤﺚ‪ :‬ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻧﺘـﺎﯾﺞ ﺑـﻪ دﺳـﺖ آﻣـﺪه ﺑـﺎ‬
‫ﺑــﺮاي ﺳــﺮدﺑﯿﺮ وﺟــﻮد ﻧﺪاﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ‪ ،‬ﺑــﺮاي ﺑــﻪ‬ ‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﺰﺋﯿﺎت ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫـﺎ ﻧﺒﺎﯾـﺪ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞرﺳﺎﻧﺪن ﺧﻄﺎﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻤﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺑﺎ‬ ‫ﻣﺠﺪداً در ﺑﺤﺚ ﺗﮑﺮار ﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ زﻣﯿﻨـﻪ ﺑﺎﯾـﺪ ﺑـﺮ‬
‫اﺳﻨﺎد اﺻﻠﯽ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻧﺎم ﺳـﻪ ﻧﻮﯾـﺴﻨﺪه‬ ‫ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ و ﻣﻬﻢ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﻪدﺳﺖآﻣﺪه‬
‫اول ﻫـﺮ ﻣﻘﺎﻟـﻪ از ‪ et al‬اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﻮد‪ .‬ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺑﺎﯾـﺪ‬ ‫از آنﻫﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﺎﻣﻞ اﻃﻼﻋﺎت زﯾﺮ ﺑﺎ اﻟﮕﻮي اراﺋﻪﺷﺪه ﺑﻪ ﺷﺮح ذﯾـﻞ‬
‫‪ .11‬ﺗــﺸﮑﺮ و ﻗــﺪرداﻧﯽ‪ :‬از ﺗﻤــﺎﻣﯽ اﻓــﺮادي ﮐــﻪ ﺟــﺰو‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و در زﻣﯿﻨﻪ ﻋﻠﻤﯽ ﯾـﺎ ﻧﻮﺷـﺘﺎري‬
‫‪ .17‬ﻣﻘﺎﻟﻪ‪:‬‬ ‫ﮐﻤــﮏ ﮐــﺮدهاﻧــﺪ‪ ،‬ﻫــﻢﭼﻨــﯿﻦ از ﺳــﺎزﻣﺎنﻫــﺎي‬
‫‪Movaffagh J, Jaafari Mr, Amouzgar MH,.‬‬
‫ﺗــﺄﻣﯿﻦﮐﻨﻨــﺪه ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﻣــﺎﻟﯽ و اﻣﮑﺎﻧــﺎت ﻣﻮردﻧﯿــﺎز‪،‬‬
‫‪Isolation and in vitro cultivation of human skin‬‬ ‫ﻗﺪرداﻧﯽ ﺑﻪﻋﻤﻞ آﯾﺪ‪.‬‬
‫‪keratinocytes and preparation of epidermal sheet.‬‬
‫‪Iran J Dermatol 2006; 9: 2-16 (Persian).‬‬
‫‪ .12‬ﺟﺪاول‪ :‬ﺑﺎﯾﺪ در ﺻﻔﺤﺎت ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺗﺎﯾﭗ و ﺑـﻪﺗﺮﺗﯿـﺐ‬
‫‪ .18‬ﻓﺼﻠﯽ از ﮐﺘﺎب‪:‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده در ﻣﺘﻦ ﺷﻤﺎرهﮔﺬاري ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺟﺪاول ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ‬
‫‪Mckibbon A. Diagnosis and screening. In:‬‬ ‫داراي ﻋﻨﻮان در ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﻨﺪ و در ﺻﻮرت ﻧﯿـﺎز‬
‫‪Maibach HI, Bashir SJ, Mckibbon A, editors.‬‬
‫;‪Evidenced-based dermatology, 1st ed. Hamilton‬‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ‪ ،‬اﯾـﻦ ﻣـﻮرد در ذﯾـﻞ ﺟـﺪاول ﺑـﻪﺻـﻮرت‬
‫زﯾﺮﻧﻮﯾﺲ ﻗﯿﺪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪BC Decker Inc.; 2002: 31-40.‬‬

‫‪ .19‬ﮐﺘﺎب‪:‬‬
‫‪ .13‬ﺗﺼﺎوﯾﺮ‪ :‬ﺗﺼﺎوﯾﺮ ارﺳﺎﻟﯽ ﺑﺎﯾﺪ از وﺿﻮح ﮐـﺎﻓﯽ ﺟﻬـﺖ‬
‫‪Greenberg M, Glick M, Ship J. Burket's oral‬‬
‫‪th‬‬
‫‪medicine. 11 ed. Ontario; BC Decker Inc, 2008.‬‬ ‫ﭼﺎپ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬در ﺻـﻔﺤﺎت ﺟﺪاﮔﺎﻧـﻪ ﺗﻬﯿـﻪ‬
‫ﺷﻮد و ﺷﻤﺎره و ﻋﻨﻮان در زﯾﺮ آنﻫﺎ ﻗﯿﺪ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ .20‬اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ‪:‬‬
‫‪Havens G, Furuya S, Tan KM. The Future of‬‬ ‫‪ .14‬ﻣﻘﺎﻻت ﻣﺮوري‪ :‬ﭼﮑﯿـﺪه و ﻣـﺘﻦ ﺑـﺪون ﺳـﺎﺧﺘﺎرﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪Continuing Medical Education (CME‬‬
‫‪technology. The permanente Journal (Serial on‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﮐﻠﻤﺎت ﭼﮑﯿﺪه زﯾﺮ ‪ 250‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪line) 2001; 5(1) (18 Screens).‬‬
‫‪Available from:‬‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫پ‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن‬

‫اﺳﺘﻔﺎده اﻧﺴﺎﻧﯽ از ﺣﯿﻮاﻧﺎت آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ ﻣﻄـﺎﺑﻖ‬

‫‪http://www.KaiserPermanente/org/medicin/perm‬‬
‫‪journal/winter01/HScme.Html‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪Website: Health Canada. Drug product database.‬‬
‫‪Available from: URL: http://www.hc-sc.gc.ca/‬‬
‫‪hpb/drugs-dpd. Accessed April 9, 2005.‬‬
‫‪ :Conflicts of Interest .26‬ﻧﻮﯾـﺴﻨﺪه ﺑﺎﯾـﺪ ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ و ﺗﻌﺎرض ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﻣﺎﻧﻨـﺪ درﯾﺎﻓـﺖ وﺟـﻮه‪،‬‬ ‫‪ .21‬ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﻣﻪ‬

‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﯾﺎ داﺷﺘﻦ ﺳﻬﺎم در ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن را ﮐﻪ ﻣﻤﮑـﻦ‬ ‫‪Borkowski MM.Infant sleep and feeding: a‬‬
‫‪telephone survey.PhD[dissertation].Mount‬‬
‫اﺳﺖ ﺑﺎ اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻘﺎﻟﻪ دﭼﺎر ﺳﻮد ﯾﺎ ﺿﺮر ﺷـﻮد‪ ،‬اﻋـﻼم‬ ‫‪Pleasant: Central Michigan University; 2002.‬‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬وﺟـﻮد ‪ competing interest‬ﺑـﻪﺧـﻮديِ ﺧـﻮد‬
‫‪ :Proof Reading .22‬ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠـﻮﮔﯿﺮي از ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ رد ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮد وﻟﯽِ آ‪‬ﮔـﺎﻫﯽ از‬
‫اﺷﺘﺒﺎه‪ ،‬ﯾﮏ ﻧﺴﺨﻪ از ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ ﭘﯿﺶ از اﻧﺘـﺸﺎر ﺑـﻪ‬
‫آن ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل ارﺳـﺎل ﻣـﯽ ﺷـﻮد‪ .‬اﺻـﻼﺣﺎت ﺑﺎﯾـﺪ‬
‫‪ .27‬ﻫﺰﯾﻨﻪاي ﺑﺎﺑﺖ ﺗﻌﺪاد ﺻﻔﺤﺎت ﭼـﺎپﺷـﺪه در ﻣﺠﻠـﻪ‬ ‫ﺑﻪ وﺿﻮح ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه و ﺑﻼﻓﺎﺻـﻠﻪ ﺑـﻪ دﻓﺘـﺮ ﻣﺠﻠـﻪ‬
‫درﯾﺎﻓﺖ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ارﺳﺎل ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ .23‬اﺧﺘﺼﺎرﻫﺎ و ﻧﻤﺎدﻫﺎ‪ :‬ﺗﻨﻬـﺎ از اﺧﺘـﺼﺎرﻫﺎي اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‬

‫‪ .28‬ﮐﻠﯿﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﭼﺎپ ﺷﺪه در ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﻮﺳﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬از ﺑﻪ ﮐﺎرﺑﺮدن آن ﻫﺎ در ﺻﻔﺤﻪ ﻋﻨﻮان و‬
‫داراي ﺣﻖ ﭼﺎپ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬اﯾـﻦ ﻣﺠﻠـﻪ‬
‫ﭼﮑﯿــﺪه ﺧــﻮدداري ﺷــﻮد‪ .‬ﻋﺒــﺎرت ﮐــﺎﻣﻠﯽ ﮐــﻪ واژه‬
‫ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺨـﺼﯽ ﻏﯿﺮﺗﺠـﺎري ﺑـﻮده و‬
‫اﺧﺘﺼﺎري ﻧﻤﺎﯾﺎﻧﮕﺮ آن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﯾﮏﺑﺎر ﻗﺒـﻞ از واژه‬
‫اﻣﮑﺎن ﺗﮑﺜﯿﺮ‪ ،‬ﭘﺨﺶ و ﭼﺎپ ﻣﻘﺎﻻت اﯾﻦ ﻣﺠﻠﻪ ﺑـﺪون‬
‫اﺧﺘـﺼﺎري در ﻣــﺘﻦ آﻣـﺪه ﺑﺎﺷــﺪ ﻣﮕـﺮ اﯾــﻦﮐــﻪ واژه‬
‫اﺟﺎزه ﮐﺘﺒﯽ از ﺳﺮدﺑﯿﺮ ﻣﺠﻠﻪ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫اﺧﺘﺼﺎري ﯾﮏ واﺣﺪ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .29‬درﺻﻮرت ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺸﺨﯿﺺدادهﺷﺪن ﭘﺲ از ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫‪ .24‬دو ﻧﺴﺨﻪ از ﻣﺠﻠـﻪ ﭼـﺎپﺷـﺪه‪ ،‬راﯾﮕـﺎن در اﺧﺘﯿـﺎر‬
‫اوﻟﯿﻪ‪ ،‬ﮐﻠﯿﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻣﺮور ﻫﻤﺘﺎﯾﺎن ‪(Peer-‬‬
‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫)‪ review‬ﺗﻮﺳـــﻂ ﺣـــﺪاﻗﻞ دو داور اﻧﺘﺨـــﺎبﺷـــﺪه‬
‫ﺑــﻪوﺳــﯿﻠﻪ ﺷــﻮراي ﺳــﺮدﺑﯿﺮي‪ ،‬ﻣــﻮرد ﻣــﺮور ﻗــﺮار‬ ‫‪ .25‬ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي اﺧﻼﻗﯽ‪ :‬ﭼﺎپ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ اي در ﻣﺠﻠـﻪ‬
‫ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل در اﺳﺮع وﻗﺖ از ﺗﺼﻤﯿﻢ‬ ‫ﻣﻨﻮط ﺑﻪ رﻋﺎﯾﺖ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي اﺧﻼﻗﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻼﺣﻈـﺎت‬
‫ﺳﺮدﺑﯿﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪن‪ ،‬ردﺷﺪن ﯾﺎ ﻧﯿـﺎز ﺑـﻪ‬ ‫اﺧﻼﻗﯽ ﺑﺎﯾﺪ در ﻗﺴﻤﺖ روش ﮐﺎر آورده ﺷﻮد‪:‬‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮات اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﻣﻄﻠـﻊ ﻣـﯽ ﺷـﻮد‪ .‬درﺻـﻮرﺗﯽ ﮐـﻪ‬ ‫اﻟﻒ( ﻟﻄﻔﺎً اﺷﺎره ﺷﻮد ﮐـﻪ رﺿـﺎﯾﺖ آﮔﺎﻫﺎﻧـﻪ از ﻫﻤـﻪ‬
‫ﭘﯿﺶ ﻧﻮﯾﺲ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺿﻮاﺑﻂ ﻣﻨـﺪرج در اﯾـﻦ‬ ‫اﻓﺮاد ﺑﺎﻟﻎ و از واﻟﺪﯾﻦ ﯾﺎ ﻗﯿﻢ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ اﻓـﺮاد ﺻـﻐﯿﺮ‬
‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻗﺎﺑـﻞ ﻗﺒـﻮل ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﻮد‪ ،‬در ﻧﻮﺑـﺖ‬ ‫ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪه در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻧـﺎم‬
‫ﭼﺎپ ﺷﻤﺎره آﯾﻨﺪه ﻣﺠﻠﻪ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻬﺎدي ﮐﻪ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﮐـﺮده اﺳـﺖ‪،‬‬
‫ذﮐﺮ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ب( در ﻣﺘﻦ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﺷﺎره ﺷﻮد ﮐﻪ ﻧﮕـﻪداري از‬
‫ﺣﯿﻮاﻧﺎت آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ ﺑﺎ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻣﺆﺳـﺴﺎت‬
‫ﻣﻠﯽ ﺑﻬﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺆﺳـﺴﻪ ﯾـﺎ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺷـﻤﺎ ﺑـﺮاي‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

 ‫ﭼﮏﻟﯿﺴﺖ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻣﻘﺎﻻت ارﺳﺎﻟﯽ‬

‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﯾﺪ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از ارﺳﺎل ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺮاي اﻧﺘﺸﺎر‪ ،‬ﻣﻮارد ذﯾﻞ‬
‫را رﻋﺎﯾﺖ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪:‬‬

‫‪ .1‬ﺻﻔﺤﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻋﻨﻮان ﮐﺎﻣﻞ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬ﻧﺎم و ﻧﺎم ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ‪ ،‬رﺗﺒﻪ و درﺟـﻪ ﻋﻠﻤـﯽ‪ ،‬رﺷـﺘﻪ‬
‫ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ‪ ،‬ﮔﺮوه آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮑﺪه‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺷـﻬﺮ و ﮐـﺸﻮر ﺑـﺮاي ﻫـﺮ ﯾـﮏ از ﻧﻮﯾـﺴﻨﺪﮔﺎن و‬
‫ﺷﻤﺎره ﺗﻠﻔﻦ و ﻧﻤﺎﺑﺮ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﯽ و آدرس ﭘﺴﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ .2‬ﭼﮑﯿﺪه داراي ﺳﺎﺧﺘﺎرﺑﻨﺪي ﺑﺎ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ‪ 250‬ﮐﻠﻤﻪ‪.‬‬

‫‪ .3‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﮐﻪ در راﻫﻨﻤﺎي ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ذﮐﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .4‬ﺟﺪولﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ در اﻧﺘﻬﺎي ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ .5‬از درج ﻋﻨﺎوﯾﻦ ﺟﺪولﻫﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎرهﻫﺎي آنﻫﺎ و ﻋﻨﺎوﯾﻦ ﺗﺼﺎوﯾﺮ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺣﺎﺻـﻞ ﮐﻨﯿـﺪ‪ .‬ﻣﺤﺘـﻮاي‬
‫ﻣﺘﻦ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻣﺠﺪداً در ﺟﺪولﻫﺎ ﺗﮑﺮار ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ .6‬ﺗﺼﺎوﯾﺮ و ﻋﻨﺎوﯾﻦ آنﻫﺎ‪.‬‬

‫‪ .7‬ﻧﺎﻣﻪ ﻗﺒﻮل ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺑﺎ اﻣﻀﺎي ﻫﻤﻪ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن‪.‬‬

‫‪ .8‬اﻓﺸﺎي ﻣﻨﺒﻊ درﺑﺎره ﺑﻮدﺟﻪ و ﺗﻌﺎرض ﻣﻨﺎﻓﻊ در ﺻﻮرت وﺟﻮد‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺮﺑﻮﻃـﻪ‬
‫از ﮐﻤﯿﺘﻪ اﺧﻼق‪.‬‬

‫‪Covering Letter .9‬‬

‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﻮﺳﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‬

‫ﻣﺮﮐﺰ آﻣﻮزش و ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي ﭘﻮﺳﺖ و ﺟﺬام‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﻬﺮان‬

‫آدرس‪ :‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺧﯿﺎﺑﺎن ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ .415‬ﮐﺪﭘﺴﺘﯽ‪14166 -13675 :‬‬

‫ﺗﻠﻔﻦ‪88978190 :‬‬

‫ﻧﻤﺎﺑﺮ‪88963804 :‬‬

‫ﭘﺴﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ‪jdc@tums.ac.ir :‬‬

‫ﺳﺎﯾﺖ ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ‪www.jdc.tums.ac.ir :‬‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

 ‫ﯾﺎدداﺷﺖ ﺳﺮدﺑﯿﺮ‬

‫ﻫﻤﮑﺎران ارﺟﻤﻨﺪ و اﺳﺎﺗﯿﺪ ﮔﺮاﻣﯽ‬

‫در واﭘﺴﯿﻦ روزﻫﺎي ﺑﻬﺎر ‪ 1401‬ﮐﻪ ﮔﺮﻣﺎي ﻫﻮا اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ و دﻣﺎ ﺧﺒﺮ از ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻧﯽ داغ را ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﺑﻬـﺎر ﻓـﺼﻠﻨﺎﻣﻪ‬
‫ﭘﻮﺳﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ را ﺗﻘـﺪﯾﻢ ﻫﻤﮑـﺎران و ﺧﻮاﻧﻨـﺪﮔﺎن ﻣـﯽﮐﻨـﯿﻢ‪ .‬از ﻣـﺸﺎرﮐﺘﯽ ﮐـﻪ ﻫﻤﮑـﺎران در ﭘﺮﺑـﺎرﺗﺮﮐﺮدن ﻣﺠﻠـﻪ ﻣﻌﻤـﻮل‬
‫ﻣﯽدارﻧﺪ‪ ،‬ﺻﻤﯿﻤﺎﻧﻪ ﺳﭙﺎسﮔﺰارﯾﻢ‪ .‬اﻣﯿﺪوارﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺳﻄﺢ ﻣﺸﺎرﮐﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻫﺪ اﻋﺘﻼي ﮐﯿﻔﯽ ﺷﻤﺎره ﺑﻪ ﺷﻤﺎره ﻣﺠﻠﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪.‬‬

‫ذﮐﺮ ﯾﮏ ﻧﮑﺘﻪ را در اﯾﻦ ﻣﺠﺎل ﺿﺮوري ﻣﯽداﻧﻢ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﺎً ﻫﻤﮑﺎران در ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﮐـﻪ ﻣﺠﻠـﻪ ﺑـﺴﺘﻪ ﺷـﺪه‪ ،‬درﺧﻮاﺳـﺖ‬
‫ﭘﺬﯾﺮش ﻣﻘﺎﻟﻪ را دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﻤﻼً ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﻓﻨﯽ ﭼﻨﯿﻦ اﻣﮑﺎﻧﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺳﯿﺮ زﻣـﺎنﺑﻨـﺪيﺷـﺪه داوري ﻣﻘـﺎﻻت و ارﺟـﺎع ﺑـﻪ‬
‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﺟﻬﺖ اﺻﻼح اﯾﺠﺎب ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﻤﮑﺎران ﯾﮏ ﻓﺼﻞ زودﺗﺮ ﻣﻘﺎﻻت ﺧﻮد را ارﺳﺎل دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻃﯽ دو ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻮازات ﻫﻤﻪﮔﯿﺮي ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﺮوﻧﺎ‪ ،‬ﺷﺎﻫﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻗﺎرﭼﯽ درﻣﺎﺗﻮﻓﯿﺖ ﺑﻮدﯾﻢ ﮐـﻪ‬
‫ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه اﻟﮕﻮي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺼﺮف ﻧﺎدرﺳﺖ دارو ازﻗﺒﯿﻞ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻧﺎدرﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺼﺮف دوز ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﻧﺎدرﺳﺖ ﯾﺎ ﻏﯿﺮﺿﺮوري‬
‫دارو ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﺎرچﻫﺎي ﻣﻘﺎوم و ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ داروﻫﺎي ﺿﺪﻗﺎرﭼﯽِ راﯾﺞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮوع ﻓﺼﻞ ﮔﺮﻣﺎ و آﻣﺎدهﺳﺎزي ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺳﺮاﯾﺖ ﺑﯿﻤﺎري‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ اﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﻬﺖ ﮐﻨﺘـﺮل‬
‫ﺑﯿﻤﺎري ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﻗﺎرچﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﺮﮐﺰ آﻣﻮزش و ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﯿﻤـﺎريﻫـﺎي ﭘﻮﺳـﺖ و ﺟـﺬام‪ ،‬آﻣـﺎده‬
‫اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ ﻗﺎرچﺷﻨﺎﺳﯽ ازﻗﺒﯿﻞ اﺳﻤﯿﺮ ﻣـﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ﮐـﺸﺖ‪ PCR ،‬و ﺑـﺮاي اوﻟـﯿﻦ ﺑـﺎر‪ ،‬ﺗﻌﯿـﯿﻦ اﻟﮕـﻮي ﺣـﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑـﻪ‬
‫داروﻫﺎي ﺿﺪﻗﺎرﭼﯽِ راﯾﺞ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﯿﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ ﮔﺎﻣﯽ ﻣﺆﺛﺮ در ارﺗﻘﺎ و ﺑﻬﺒﻮد ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮدارﯾﻢ‪.‬‬

‫در ﻣﺎﻫﯽ ﮐﻪ ﮔﺬﺷﺖ ﺷﺎﻫﺪ ﺟﻨﺐوﺟﻮش ﻫﻤﮑﺎران ﺑﺮاي ﺷﺮﮐﺖ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻫﯿـﺄتﻣـﺪﯾﺮه اﻧﺠﻤـﻦ ﻣﺘﺨﺼـﺼﯿﻦ ﺑـﻮدﯾﻢ‪.‬‬
‫ﻓﺮﺻﺖ را ﻣﻐﺘﻨﻢ ﺷﻤﺮده از ﺗﻤﺎم ﻫﻤﮑﺎراﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد را در ﻣﻌﺮض اﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﭼﻪ ﺑﻪﻋﻨـﻮان اﻧﺘﺨـﺎبﺷـﻮﻧﺪه و ﭼـﻪ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان‬
‫اﻧﺘﺨﺎبﮐﻨﻨﺪه ﻗﺮاردادﻧﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺎسﮔﺰاري ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺸﺎرﮐﺖ در ﺟﺎي ﺧـﻮد ﺑﯿـﺎﻧﮕﺮ اﻫﻤﯿـﺖ واﻻي ﻫﻤﮑـﺎران ﺑـﻪ اﻋـﺘﻼي‬
‫رﺷﺘﻪ درﻣﺎﺗﻮﻟﻮژي در ﮐﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﻣﯿﺪوارﯾﻢ ﻣﻨﺘﺨﺒﯿﻦ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ از ﻫﻤﻪ درﻣﺎﺗﻮﻟﻮژﯾﺴﺖﻫﺎي ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﺑﺎﻧﯽ اﺗﻔﺎﻗـﺎت ﺧـﻮﺑﯽ‬
‫ﺑﺮاي اﯾﻦ رﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﮐﻨﮕﺮه ﻣﺸﺘﺮك ﻣﺮﮐﺰ آﻣﻮزش و ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي ﭘﻮﺳﺖ و ﺟـﺬام و ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن رازي در ﺗـﺎرﯾﺦ ‪ 6 -8‬ﻣﻬﺮﻣـﺎه ﺳـﺎل‬
‫ﺟﺎري در ﻣﺤﻞ ﻫﺘﻞ اﻟﻤﭙﯿﮏ ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬اﻣﯿﺪ اﺳﺖ اﯾﻦ ﮐﻨﮕﺮه ﻧﯿﺰ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ در اﻋـﺘﻼي داﻧـﺶ درﻣـﺎﺗﻮﻟﻮژي و ﻋﻤﻠﮑـﺮد‬
‫روزاﻧﻪ ﻫﻤﮑﺎران ﻣﻔﯿﺪ ﻓﺎﯾﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﻫﻤﻪ ﻫﻤﮑﺎران دﻋﻮت ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ در ﮐﻨﮕﺮه ﺧﻮد ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

 ‫‪258‬‬
‫‪ 160‬ﯾﺎدداﺷﺖ ﺳﺮدﺑﯿﺮ‬

‫در اﯾﻨﺠﺎ ﻻزم اﺳﺖ از اﻋﻀﺎي ﻣﺤﺘﺮم ﻫﯿﺄت ﺗﺤﺮﯾﺮﯾﻪ و ﻫﻤﮑﺎران اﺟﺮاﯾﯽ ﺳﺨﺖﮐـﻮش‪ ،‬ﮐﻤـﺎل ﻗـﺪرداﻧﯽ را داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻢ‬
‫ﮐﻪ ﺑﯽﺷﮏ ﺑﺪون ﺣﻀﻮر ﺑﺎ اﻧﮕﯿﺰه آنﻫﺎ‪ ،‬ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﯽ ﻣﯿﺴﺮ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ از ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن وزﯾﻦ اﯾﻦ ﺷﻤﺎره ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ﺳـﺨﺎوﺗﻤﻨﺪاﻧﻪ‪،‬‬
‫آﺛﺎر ارزﺷﻤﻨﺪ ﺧﻮد را در اﺧﺘﯿﺎر ﻣﺠﻠﻪ ﻗﺮار دادﻧﺪ و زﻣﯿﻨﻪﺳﺎز و ﺣﺎﻣﯽ اﻧﺘﺸﺎر اﯾـﻦ ﻣﺠﻠـﻪ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻤـﺎل ﻗـﺪرداﻧﯽ را دارم‪ .‬در‬
‫ﭘﺎﯾﺎن‪ ،‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻧﯽ ﺳﺮﺷﺎر از ﺧﺎﻃﺮات ﺷﯿﺮﯾﻦ را ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ دوﺳﺘﺎن و ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﻪ آرزوﻣﻨﺪم‪.‬‬

‫دﮐﺘﺮ ﻣﻨﺼﻮر ﻧﺼﯿﺮي ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ‬

‫ﺳﺮدﺑﯿﺮ‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

 ‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﮋوﻫﺸﯽ‬

‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ ﻣﺤﻠﻮلﻫﺎي ﻣﻮﺿﻌﯽ واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ ‪%8/3‬‬

‫و ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ ‪ %5‬در درﻣﺎن رﯾﺰش ﻣﻮي آﻧﺪروژﻧﺘﯿﮏ‬

‫‪1‬‬
‫زﻣﯿﻨﻪ و ﻫﺪف‪ :‬رﯾﺰش ﻣﻮ ﯾﮑﯽ از درﮔﯿﺮيﻫﺎ و ﻣﺸﮑﻼت راﯾﺞ ﺑﯿﻦ ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺖ‬ ‫آذﯾﻦ آﯾﺖاﻟﻬﯽ‬
‫‪1‬‬
‫و ﻣﻮ اﺳﺖ‪ .‬رﯾﺰش ﻣﻮ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺠﺮﺑﻪ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﯽ‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ﻋﺰتﻧﻔﺲ و ﻧﺎرﺿﺎﯾﺘﯽ از‬ ‫ﺗﺮاﻧﻪ ﯾﺰدانﭘﺮﺳﺖ‬
‫ﻇﺎﻫﺮ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﺳﺎﻣﺎن اﺣﻤﺪﻧﺼﺮاﻟﻬﯽ‬
‫‪1‬‬
‫روش اﺟﺮا‪ :‬ﺑﯿﻤﺎران ﺑﺎ رﯾﺰش ﻣﻮي آﻧﺪروژﻧﺘﯿﮏ‪ ،‬درﺻﻮرت داﺷﺘﻦ ﺷﺮاﯾﻂ‪ ،‬وارد ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺷـﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻬﺴﺎ ﻓﺘﺎﺣﯽ‬
‫‪2‬‬
‫ﺳﭙﺲ اﯾﻦ اﻓﺮاد ﺑﻪﺻﻮرت ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﻪ دو ﮔـﺮوه ﺗﻘـﺴﯿﻢ ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬از ﺷـﺮﮐﺖﮐﻨﻨـﺪﮔﺎن در ﺗﺤﻘﯿـﻖ‬ ‫ﻣﻬﺪﯾﻪ اﻣﺎمﺑﺨﺶ‬
‫‪1‬‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﻃﺒﻖ ﭘﺮوﺗﮑﻞ درﻣﺎﻧﯽ )روزي دو ﺑﺎر( ﺑﻪﻃﻮر ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﻣﺤﻠﻮل واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳـﯿﺪ ‪%8/3‬‬ ‫ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ ﻓﯿﺮوز‬
‫ﯾﺎ ﻣﺤﻠﻮل ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ ‪ %5‬را روي ﻣﻮﺿﻊ دﭼﺎر رﯾﺰش اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻮﻫﺎ در ﺷـﺮوع‬
‫‪ .1‬ﻣﺮﮐﺰ آﻣـﻮزش و ﭘـﮋوﻫﺶ ﺑﯿﻤـﺎريﻫـﺎي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ‪ 2‬ﻣﺎه ﺑﻌﺪ از درﻣﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎه ‪ FotoFinder_trichoscale‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻮﺳﺖ و ﺟﺬام‪ ،‬داﻧـﺸﮕﺎه ﻋﻠـﻮم ﭘﺰﺷـﮑﯽ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‪ 2 :‬ﻣﺎه ﺑﻌﺪ از درﻣﺎن در ﮔﺮوه واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ در ﻣﻘﺎﯾـﺴﻪ ﺑـﺎ ﻗﺒـﻞ از درﻣـﺎن‪ ،‬ﺷـﺎﺧﺺ‬ ‫ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫‪ .2‬داﻧﺸﮑﺪه ﭘﺰﺷﮑﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷـﮑﯽ ‪ ،(P=0/02) anagen hair count‬ﺷــﺎﺧﺺ ‪ (P=0/03) general hair count‬و ﺷــﺎﺧﺺ‬
‫ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫‪ (P=0/012) terminal hair count‬ﺗﻐﯿﯿــﺮ ﻣﻌﻨــﯽدار ﻧــﺸﺎن دادﻧــﺪ‪ ،‬درﺣــﺎﻟﯽ ﮐــﻪ ﺷــﺎﺧﺺ‬
‫‪ (P=0/059) telogen hair count‬و ‪ (P=0/097) vellus hair count‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻌﻨﯽداري ﻧﺸﺎن‬
‫ﻧﺪاد‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات در ﮔﺮوه ﻣﺎﻧﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي‪ :‬ﻣﺤﻠﻮل واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ ‪ 8/3‬درﺻﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻌﺪاد ﻣﻮ و ﮐﺎﻫﺶ درﺻـﺪ‬
‫ﻣﻮﻫﺎي ﺗﻠﻮژن اﺛﺮات ﻣﺜﺒﺘﯽ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻠﺖ ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ ﺗﺄﺧﯿﺮي واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳـﯿﺪ‪ ،‬ﻃـﻮل ﻣـﺪت‬
‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل‪:‬‬
‫درﻣﺎن ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺜﺒﺖ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺮاﻧﻪ ﯾﺰدانﭘﺮﺳﺖ‬
‫ﮐﻠﯿﺪواژهﻫﺎ‪ :‬واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ‪ ،‬رﯾﺰش ﻣﻮي آﻧﺪروژﻧﺘﯿﮏ‪ ،‬ﻣﺤﻠﻮل ﻣﻮﺿﻌﯽ‪ ،‬اﻟﮕـﻮي رﯾـﺰش ﻣـﻮي‬
‫ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺧﯿﺎﺑﺎن ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪415‬‬
‫ﻣﺮداﻧﻪ‬
‫ﭘﺴﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ‪:‬‬
‫ﭘﺬﯾﺮش ﻣﻘﺎﻟﻪ‪1401/02/27 :‬‬ ‫درﯾﺎﻓﺖ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪1401/01/19 :‬‬ ‫‪drtaraneh@yahoo.com‬‬

‫ﭘﻮﺳﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ؛ ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪3 -13 :(1) 13‬‬ ‫ﺗﻌﺎرض ﻣﻨﺎﻓﻊ‪ :‬اﻋﻼم ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫رﯾﺰش ﻣﻮ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻮﻗﺖ ﯾﺎ داﺋﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺸﺨﯿﺺ‬
‫رﯾﺰش ﻣﻮ ﺑﺎ ﺗﺴﺖ ﻫﺎي ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و ﮐﻠﯿﻨﯿﮑﺎل و آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ‬
‫و ﮔﺎﻫﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري از ﮐﻒ ﺳﺮ‪ ،‬ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ‬
‫ﺑﯿﻤﺎري ﻫﺎي ﻋﻔﻮﻧﯽ‪ ،‬ﻣـﺸﮑﻼت ﺗﻐﺬﯾـﻪاي‪ ،‬ﺑﯿﻤـﺎريﻫـﺎي‬
‫ﺧــﻮداﯾﻤﻨﯽ‪ ،‬ﻋﻮاﻣــﻞ ژﻧﺘﯿﮑــﯽ ﻣــﺴﺘﻌﺪﮐﻨﻨﺪه ﯾــﺎ ﻋﻮاﻣــﻞ‬
‫ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﯾﻦ اﺧﺘﻼل در اﻧﺴﺎن ﮔﺮدد‪.4‬‬
‫رﯾــﺰش ﻣــﻮ اﻧــﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔــﯽ دارد؛ ﻣﺎﻧﻨــﺪ آﻟﻮﭘــﺴﯽ‬
‫آﻧﺪروژﻧﯿﮏ‪ ،‬ﺗﻠﻮژن اﻓﻠﻮوﯾﻮم و آﻟﻮﭘﺴﯽ آره آﺗﺎ ﮐﻪ در اﯾـﻦ‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫رﯾﺰش ﻣﻮي آﻧﺪروژﻧﺘﯿﮏ ﯾﮑـﯽ از ﺷـﺎﯾﻊﺗـﺮﯾﻦ اﻧـﻮاع‬
‫رﯾﺰش ﻣﻮﻫﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ در ‪ 50‬درﺻـﺪ ﻣـﺮدان ‪ 18‬ﺗـﺎ ‪49‬‬
‫ﺳﺎل رخ ﻣـﯽ دﻫـﺪ‪ .‬رﯾـﺰش ﻣـﻮ ﯾﮑـﯽ از درﮔﯿـﺮي ﻫـﺎ و‬
‫ﻣﺸﮑﻼت ﺷﺎﯾﻊ در ﻣﯿﺎن ﺑﯿﻤﺎري ﻫﺎي ﭘﻮﺳﺖ و ﻣﻮ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫رﯾﺰش ﻣﻮ ﺑﺎ اﻟﮕﻮي ﻣﺮداﻧﻪ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾـﮏ وﺿـﻌﯿﺖ‬
‫ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺟﺰﺋﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﻣـﯽﺷـﻮد؛ اﻣـﺎ ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﻧﺘﺎﯾﺠﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻓﺴﺮدﮔﯽ‪ ،‬اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ اﻋﺘﻤﺎدﺑﻪ ﻧﻔﺲ‬
‫و ﻋﺪم رﺿﺎﯾﺖ از ﻇﺎﻫﺮ را در ﭘﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.1 -3‬‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

 ‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﺤﻠﻮلﻫﺎي ﻣﻮﺿﻌﯽ واﻟﭙﺮوﯾﯿﮏ اﺳﯿﺪ و ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ در رﯾﺰش ﻣﻮي آﻧﺪروژﻧﺘﯿﮏ‬ ‫‪4‬‬

‫اﺳﯿﺪ در درﻣﺎن رﯾﺰش ﻣﻮ اﺷﺎرهﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫـﺪف ﻣـﺎ در‬
‫اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ ﻣﺤﻠﻮل واﻟﭙﺮوﺋﯿـﮏ اﺳـﯿﺪ‬
‫‪ 8/3‬درﺻﺪ و ﻣﺤﻠﻮل ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ ‪ 5‬درﺻﺪ در درﻣـﺎن‬
‫ﺑﯿﻤﺎران آﻧﺪروژﻧﯿﮏ آﻟﻮﭘﺸﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫داروﻫــﺎ ﻣﺜــﻞ رﺗﯿﻨﻮﯾﯿــﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺿــﺪاﻧﻌﻘﺎدﻫﺎ )وارﻓــﺎرﯾﻦ(‪،‬‬
‫روش اﺟﺮا‬
‫داروﻫﺎي ﻗﻠﺒﯽ )ﻣﺘﻮﭘﺮوﻟـﻮل و ﭘﺮوﭘﺮاﻧﻮﻟـﻮل( و داروﻫـﺎي‬
‫اﯾـــﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـــﻪ در آزﻣﺎﯾـــﺸﮕﺎه ارزﯾـــﺎﺑﯽ ﺑـــﺎﻟﯿﻨﯽ‬
‫ﻓﺮآورده ﻫﺎي داروﯾﯽ‪ ،‬آراﯾﺸﯽ و ﺑﻬﺪاﺷـﺘﯽ )‪(Dermalab‬‬
‫ﻣﺮﮐﺰ آﻣﻮزش و ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﯿﻤـﺎريﻫـﺎي ﭘﻮﺳـﺖ و ﺟـﺬام‪،‬‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﻬﺮان اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﻃـﻮل ﻣـﺪت‬
‫اﻧﺠــﺎم ﭘــﮋوﻫﺶ ده ﻣــﺎه ﺑــﻮد ﮐــﻪ ﺑــﻪ ﻣــﺪت ﭼﻬــﺎر ﻣــﺎه‬
‫ﺑﯿﻤﺎرﮔﯿﺮي اﻧﺠﺎم ﺷﺪ و زﻣﺎن ﻣﺪاﺧﻠﻪ درﯾﺎﻓﺖ دارو ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺑﯿﻤﺎران ﺷﺶ ﻣﺎه ﺑﻪ ﻃـﻮل اﻧﺠﺎﻣﯿـﺪ‪ .‬ﻧـﻮع ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﮐـﺎر‬
‫آزﻣﺎﯾﯽ ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ ﺗﺼﺎدﻓﯽﺷﺪه‪ ،‬ﻓﺎز ‪ ،3‬دو ﺑﺎزوﯾﯽ‪ ،‬ﻣـﻮازي و‬
‫ﯾﮏﺳﻮﮐﻮر ﺑﻮد ﮐﻪ در دو ﮔﺮوه ‪ 15‬ﻧﻔﺮي اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ورود ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺟﻨﺴﯿﺖ ﻣﺮد‪ ،‬ﺳـﻦ‬
‫‪ 18-49‬ﺳــﺎل‪ ،‬وﺿــﻌﯿﺖ رﯾــﺰش ﻣــﻮ ﺑﺮاﺳــﺎس ﺷــﺎﺧﺺ‬
‫ﻧــﻮروود )‪ (Norwood scale‬در ﺟﺎﯾﮕــﺎه ‪ III ،II‬و ‪،IV‬‬
‫ﺷــﺮاﯾﻂ ﻓﯿﺰﯾﮑــﯽ و رواﻧــﯽ ﺳــﺎﻟﻢ و اﻣــﻀﺎي آﮔﺎﻫﺎﻧــﻪ‬
‫رﺿﺎﯾﺖ ﻧﺎﻣـﻪ ﺑـﻮد‪ .‬ﻣﻌﯿﺎرﻫـﺎي ﺧـﺮوج از ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑﻪ واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ ﯾﺎ ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺤﺮﯾﮏﮐﻨﻨﺪه رﺷﺪ ﻣﻮ در ‪ 3‬ﻣﺎه اﺧﯿﺮ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از ﻣﻬﺎرﮐﻨﻨــﺪهﻫــﺎي آﻧــﺰﯾﻢ ‪ 5‬آﻟﻔــﺎ ــ ردوﮐﺘــﺎز در ﺳــﺎل‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﺰوﺗﺮﺗﯿﻨﻮﯾﯿﻦ در ﯾﮏ ﺳﺎل ﮔﺬﺷـﺘﻪ‪،‬‬
‫ﺷﯿﻤﯽدرﻣﺎﻧﯽ در ﯾﮏ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺼﺮف ﻣﮑﻤـﻞﻫـﺎي‬
‫ﻏﺬاﯾﯽ و داروﻫﺎي ﮔﯿﺎﻫﯽ رﺷﺪ ﻣﻮ در ﺳـﻪ ﻣـﺎه ﮔﺬﺷـﺘﻪ‪،‬‬
‫ﻣﺼﺮف اﺳﺘﺮوﺋﯿﺪ ﺳﯿﺴﺘﻤﯿﮏ ﺑﺮاي ﺑﯿﺶ از ‪ 14‬روز در ‪2‬‬
‫ﻣﺎه ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻫﺮ ﻧﻮع ﻋﻔﻮﻧﺖ ﯾـﺎ اﻟﺘﻬـﺎب ﻣـﺰﻣﻦ در‬
‫ﮐـــﻒ ﺳـــﺮ‪ ،‬ﺳـــﺮﻃﺎن درﻣـــﺎنﻧـــﺸﺪه ﺑـــﻪﺟـــﺰ‬
‫‪ basal cell carcinoma‬و ‪squamous cell carcinoma‬‬
‫در ﻧﺎﺣﯿــﻪ اي ﻏﯿــﺮ از ﮐــﻒ ﺳــﺮ‪ ،‬ﻫﺮﮔﻮﻧــﻪ ﺟﺮاﺣــﯽ روي‬
‫ﭘﻮﺳﺖ ﺳﺮ‪ ،‬ﻣﻮﻫﺎي ﻓﺮﺷـﺪه‪ ،‬ﻓـﺸﺎرﺧﻮن ﮐﻨﺘـﺮلﻧـﺸﺪه و‬
‫ﺳﺎﺑﻘﻪ اﻓﺖ ﻓﺸﺎرﺧﻮن ﺑﻮد‪.‬‬
‫در ﭼﻨﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺑـﻪ اﺛﺮﺑﺨـﺸﯽ ﻣﺤﻠـﻮل واﻟﭙﺮوﺋﯿـﮏ‬
‫ﻣﯿﺎن آﻟﻮﭘﺴﯽ اﻧﺪروژﻧﯿﮏ ﺷﯿﻮع ﺑﯿﺸﺘﺮي دارد ﮐﻪ وراﺛﺖ‬
‫و ژﻧﺘﯿﮏ ﻧﻘﺶ اﺻﻠﯽ در اﯾﺠﺎد اﯾﻦ ﻧﻮع رﯾـﺰش ﻣـﻮ دارد‪.‬‬
‫ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻋﻠـﻞ ﻣﺘﻔـﺎوﺗﯽ ازﻗﺒﯿـﻞ ﮐﻤﺒـﻮد ﻣـﻮاد ﻣﻐـﺬي‬
‫)زﯾﻨﮏ‪ ،‬وﯾﺘﺎﻣﯿﻦ ‪ B12‬و وﯾﺘﺎﻣﯿﻦ ‪ .(D‬ﻣـﺼﺮف ﺑﺮﺧـﯽ از‬
‫اﻋﺼﺎب )ﻟﯿﺘﯿﻮم ﮐﺮﺑﻨﺎت و ﺳـﺪﯾﻢ واﻟﭙـﺮوات( ﻣـﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬
‫ﺳﺒﺐ رﯾﺰش ﻣﻮ ﺷﻮﻧﺪ‪6‬و‪.5‬‬
‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ راﯾﺞﺗﺮﯾﻦ درﻣﺎنﻫـﺎي داروﯾـﯽ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﻗﺮص ﺧﻮراﮐﯽ ﻓﯿﻨﺎﺳﺘﺮاﯾﺪ ‪ 1‬ﻣﯿﻠﯽ ﮔﺮﻣﯽ و ﻣﺤﻠﻮل ‪ 2‬ﯾـﺎ‬
‫‪ 5‬درﺻـــﺪي ﻣﺎﯾﻨﻮﮐـــﺴﯿﺪﯾﻞ‪ ،‬درﻣـــﺎنﻫـــﺎي اﺻـــﻠﯽ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪه ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻧﻮع رﯾﺰش ﻣﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬روشﻫـﺎي‬
‫دﯾﮕﺮي ﻫﻢ ﻣﺜﻞ ﮐﺎﺷﺖ ﻣﻮ ﻣﻮرداﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻮارض ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪه ﺷﺎﻣﻞ ﮐـﺎﻫﺶ ﻣﯿـﻞ ﺟﻨـﺴﯽ و‬
‫اﺧﺘﻼﻻت ﻧﻌﻮظ در ﻣﺮدان و واﮐﻨﺶ ﻫﺎي ﭘﻮﺳـﺘﯽ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﻗﺮﻣﺰي و ﺗﺤﺮﯾﮏ ﭘﻮﺳﺖ ﺳﺮ و ﺧﺎرش اﺳﺖ‪ .7‬از ﻋﻮارض‬
‫ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ ﻣـﯽ ﺗـﻮان ﺑـﻪ ﺗﺤﺮﯾـﮏ و ﻗﺮﻣـﺰي ﺳـﻄﺢ‬
‫ﭘﻮﺳــﺖ اﺳــﮑﺎﻟﭗ‪ ،‬ﺧــﺎرش و ﭘﻮﺳــﺘﻪرﯾــﺰي و ﺑــﻪﻧــﺪرت‬
‫ﺳﺮﮔﯿﺠﻪ و ﺗﻮرم اﻧﺪامﻫﺎ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ‪ ،‬ﺧـﺴﺘﮕﯽ‬
‫و ﻫـــﺎﯾﭙﺮﺗﺮﯾﮑﻮز اﺷـــﺎره ﮐـــﺮد‪ .‬ﻫـــﻢﭼﻨـــﯿﻦ اﺳـــﺘﻔﺎده‬
‫ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻣﺪت از اﯾﻦ ﻣﺤﻠﻮل ﺟﻬـﺖ ﭘﺎﺳـﺦ ﺑـﻪ درﻣـﺎن از‬
‫ﻣﻌﺎﯾﺐ اﯾﻦ دارو اﺳﺖ‪.8‬‬
‫درﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻮارض اﯾﻦ داروﻫﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﯽ ﺑـﺮ‬
‫روي ﻣﺤﻠﻮل ﻣﻮﺿﻌﯽ واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ دارو ﺟﺰو داروﻫـﺎي ﺿﺪﺗـﺸﻨﺞ اﺳـﺖ‪ .‬اﯾـﻦ ﻣﺤﻠـﻮل‬
‫ازﻃﺮﯾﻖ ﻣﻬﺎر آﻧﺰﯾﻢ ﮔﻠﯿﮑﻮژن ﺳﻨﺘﺘﺎز ‪ 3‬ﺑﺘﺎ و ﻓﻌﺎلﮐـﺮدن‬
‫ﻫﻢزﻣﺎن ﻣﺴﯿﺮ ‪/wnt‬ﺑﺘﺎﮐﺎﺗﻨﯿﻦ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﯿﮑﻞ رﺷـﺪ ﻣـﻮ در‬
‫ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺎز رﺷﺪ ﻣﻮ )آﻧﺎژن( ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ﻣﻮﺿﻌﯽ واﻟﭙﺮوﺋﯿـﮏ اﺳـﯿﺪ ﻫـﻢ ﭼﻨـﯿﻦ ﺑـﺎ ﻣﻬـﺎر‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿــﺖ ﻫﯿــﺴﺘﻮن دياﺳــﺘﯿﻼز ‪ 19‬و ‪ 20‬و ﻣــﺴﯿﺮﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠــﻒ ازﺟﻤﻠــﻪ ﺳــﻠﻮلﻫــﺎي ﮐﻨﺘــﺮلﺷــﺪه ﺳــﯿﮕﻨﺎل و‬
‫ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ ﮐﯿﻨﺎز ‪ c‬و ﺑﺘﺎﮐﺎﺗﻨﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ رﺷﺪ ﻣـﻮ و ﺗﺤﺮﯾـﮏ‬
‫ﻓﺎز آﻧﺎژن ﻣﻮ ﻣﯽﺷﻮد‪.9 -11‬‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫‪5‬‬ ‫آﯾﺖاﻟﻠﻬﯽ و ﻫﻤﮑﺎران‬
‫ﺧﻄــﯽ ﺳــﺎده اﺳــﺘﻔﺎده ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ .‬ﻫــﻢﭼﻨــﯿﻦ ﺑــﺮاي‬
‫دادهﻫـــﺎي ازدﺳـــﺖرﻓﺘـــﻪ )‪ (missing data‬از روش‬
‫‪ last observation carried forward‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدهاﯾـﻢ‬
‫و ﺑﺮاي ﺟﺎﯾﮕﺬاري دادهﻫﺎي ازدﺳﺖ رﻓﺘﻪ ﺑﺮاي دو ﻣﺘﻐﯿـﺮ‬
‫ﺳـــــﻄﺢ رﺿـــــﺎﯾﺖ ﺑﯿﻤـــــﺎر و ﭘﺰﺷـــــﮏ از روش‬
‫‪ multiple imputation‬و اﺳـﺘﻔﺎده از دو ﭘﮑـﯿﺞ ‪ mice‬و‬
‫‪ sjmisc‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي رﺳﻢ ﻧﻤـﻮدار از ﭘﮑـﯿﺞ‬
‫‪ ggplo2‬اﺳــﺘﻔﺎدهﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ .‬ﺗﻤــﺎم ﻣﺤﺎﺳــﺒﺎت آﻣــﺎري‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺮم اﻓﺰار ‪ R‬ﻧﺴﺨﻪ ‪ 3.6.2‬اﻧﺠﺎمﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﯾـﻦ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻨﯽداري ‪ 0/05‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭘـﺲ از دادن اﻃﻼﻋـﺎت ﮐﺎﻣـﻞ درﺧـﺼﻮص ﻧـﻮع‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‬
‫در اﯾﻦ ﮐﺎر آزﻣﺎﯾﯽ ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ ﺗﻌﺪاد ‪ 15‬ﺑﯿﻤﺎر ﺑـﻪ ﮔـﺮوه‬
‫واﻟﭙﺮوﺋﯿـــﮏ اﺳـــﯿﺪ و ﺗﻌـــﺪاد ‪ 15‬ﺑﯿﻤـــﺎر ﺑـــﻪ ﮔـــﺮوه‬
‫ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ ﺑـﻪﺻـﻮرت ﺗـﺼﺎدﻓﯽ اﺧﺘـﺼﺎص دادهﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﯽ داري ﺑﯿﻦ ﺳﻦ ﺑﯿﻤﺎران در دو ﮔﺮوه ﻣﺸﺎﻫﺪه‬
‫ﻧﺸﺪ )‪.(P=0/5‬‬
‫در ﺑﺮرﺳﯽ روﻧﺪ دو درﻣﺎن ﻃﯽ زﻣﺎن ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺘﻐﯿـﺮ‬
‫‪ anagen hair count‬در زﻣﺎن ‪ baseline‬و ‪ 2‬ﻣﺎه ﺑﻌـﺪ از‬
‫درﻣﺎن )ﺷﮑﻞ ‪ (1‬در زﻣﺎن ‪ baseline‬اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﯽداري‬
‫ﺑــــــــﯿﻦ دو ﮔــــــــﺮوه وﺟــــــــﻮد داﺷــــــــﺖ‬
‫)‪ 91/925/4 ،P=0/003‬در ﺑﺮاﺑــــــﺮ ‪(128/035/9‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮري ﮐﻪ ﻣﯿﺰان اﯾﻦ ﺷﺎﺧﺺ در ﮔـﺮوه ﻣﺎﯾﻨﻮﮐـﺴﯿﺪﯾﻞ‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻌﻨﯽ داري ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﺮوه دﯾﮕـﺮ ﺑـﺎﻻﺗﺮ ﺑـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ‬
‫ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﯽ وﺟﻮد اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨـﯽ دار ﺑـﯿﻦ‬
‫دو ﮔــﺮوه در زﻣــﺎن دوم )ﻣــﺎه دوم( ﺑﺎﯾــﺪ اﯾــﻦ ﻣﻘﺎﯾــﺴﻪ‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻘﺪار ﺷﺎﺧﺺ در زﻣﺎن اول ﺗﻌﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫از ﺗﻌﺪﯾﻞ‪ ،‬ﺑـﯿﻦ دو ﮔـﺮوه درﻣـﺎﻧﯽ اﺧـﺘﻼف ﻣﻌﻨـﯽداري‬
‫ازﻟﺤــﺎظ ﺷــﺎﺧﺺ ‪ anagen hair count‬در زﻣــﺎن دوم‬
‫وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮريﮐﻪ در زﻣـﺎن دوم ﻣﻘـﺪار ﺷـﺎﺧﺺ‬
‫در ﮔﺮوه ﻣﺎﯾﻨﻮﮐـﺴﯿﺪﯾﻞ ﺑـﻪﻃـﻮر ﻣﯿـﺎﻧﮕﯿﻦ ‪ 57/1‬واﺣـﺪ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻮد )‪.(P0/001‬‬
‫دوم و ﺗﻌــﺪﯾﻞ ﺑﺮاﺳــﺎس زﻣــﺎن اول از ﻣــﺪل رﮔﺮﺳــﯿﻮن‬
‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫــﺎي اﻧــﺪازهﮔﯿــﺮيﺷــﺪه ﺷــﺎﻣﻞ ﺗﻌــﺪاد ﻣــﻮ‪،‬‬
‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻣﻮ‪ ،‬درﺻﺪ ﻣﻮﻫﺎي ﻓﺎز آﻧﺎژن و ﺗﻠـﻮژن‪،‬‬
‫ﺗﻌﺪاد ﻣﻮﻫـﺎي وﻟـﻮس و ﺗﺮﻣﯿﻨـﺎل ﺑـﻮد‪ .‬ﺟﻬـﺖ ﺳـﺎﺧﺖ‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ﻣﻮﺿﻌﯽ واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ ‪ 8/3‬درﺻﺪ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﻣﻘﺪار‬
‫‪ 8/3‬ﮔﺮم از ﭘﻮدر واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ را در اﺗﺎﻧﻮل ‪ 96‬درﺻﺪ‬
‫ﺣﻞ ﻧﻤﻮده و ﺳﭙﺲ ﺑـﻪ آن آب ﻣﻘﻄـﺮ اﺿـﺎﻓﻪ ﮐـﺮده ﺗـﺎ‬
‫ﻣﺤﻠﻮل آب و اﻟﮑﻞ ‪ 50‬درﺻﺪ ﺑﺎﺷﺪ ) ‪Ethanol 50%: up‬‬
‫‪ to 100g‬و ‪.(Valporoic acid: 8.3g‬‬
‫ﺑــﺎ ﺑﯿﻤــﺎراﻧﯽ ﮐــﻪ رﯾــﺰش ﻣــﻮ آﻧــﺪروژﻧﺘﯿﮏ دارﻧــﺪ‪،‬‬
‫ﻣــﺼﺎﺣﺒﻪ ﮔﺮدﯾــﺪ‪ .‬درﺻــﻮرت داﺷــﺘﻦ ﺷــﺮاﯾﻂ ورود ﺑــﻪ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﮐﺴﺐ رﺿﺎﯾﺖ ﻧﺎﻣـﻪ ﮐﺘﺒـﯽ‪ ،‬اﯾـﻦ ﺑﯿﻤـﺎران وارد‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﯾﻦ اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑـﻪ دو‬
‫ﮔــﺮوه ﺗﻘــﺴﯿﻢ ﺷــﺪﻧﺪ‪ .‬از ﺷــﺮﮐﺖﮐﻨﻨــﺪﮔﺎن در ﺗﺤﻘﯿــﻖ‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﯽﺷﻮد ﻃﺒﻖ ﭘﺮوﺗﮑﻞ درﻣﺎﻧﯽ )روزي دو ﺑـﺎر(‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗـﺼﺎدﻓﯽ ﻣﺤﻠـﻮل واﻟﭙﺮوﺋﯿـﮏ اﺳـﯿﺪ ﯾـﺎ ﻣﺤﻠـﻮل‬
‫ﻣﺎﯾﻨﻮﮐــﺴﯿﺪﯾﻞ را روي ﻣﻮﺿــﻊ دﭼــﺎر رﯾــﺰش اﺳــﺘﻌﻤﺎل‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﺑﺮرﺳﯽ ﭘﯿﺶ از آﻏـﺎز درﻣـﺎن و ‪ 2‬ﻣـﺎه ﭘـﺲ از‬
‫درﻣﺎن ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﻮارد ﻣﻮردﺑﺮرﺳـﯽ ﺷـﺎﻣﻞ ﺗﻌـﺪاد‬
‫ﻓﻮﻟﯿﮑﻮل ﻫﺎي ﻣﻮ در ﻧﺎﺣﯿﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻌـﺪاد ﻣﻮﻫـﺎي‬
‫وﻟﻮس‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﻣﻮﻫﺎي ﺗﺮﻣﯿﻨﺎل‪ ،‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺿـﺨﺎﻣﺖ ﻣﻮﻫـﺎ‪،‬‬
‫درﺻﺪ ﻣﻮﻫﺎي ﻓﺎز آﻧﺎژن و ﺗﻠـﻮژن و ﻫـﻢﭼﻨـﯿﻦ واﮐـﻨﺶ‬
‫ﭘﻮﺳــﺘﯽ ﻧﺎﺣﯿــﻪ ﻣــﻮردﻧﻈﺮ و رﺿــﺎﯾﺖ ﺑﯿﻤــﺎر راﺟــﻊ ﺑــﻪ‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮات اﯾﺠﺎدﺷﺪه ﭘﺲ از درﻣﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻮﻫﺎ در‬
‫ﺷﺮوع ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و در ‪ 2‬ﻣﺎه ﺑﻌـﺪ از درﻣـﺎن ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ‪ FotoFinder_trichoscale‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﯾـﻦ‬
‫ﭘــــــــﮋوﻫﺶ ﺑــــــــﺎ ﺷﻨﺎﺳــــــــﻪ اﺧــــــــﻼق‬
‫‪ IR.TUMS.MEDICINE.REC.1398.021.‬ﻣﻮردﺗﺄﯾﯿﺪ‬
‫ﮐﻤﯿﺘﻪ اﺧﻼق داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﻬﺮان ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ دو ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮐﻤﯽ از آزﻣﻮن ﺗﯽ ﻣـﺴﺘﻘﻞ و‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ دو ﻧﻤﻮﻧﻪ رﺗﺒﻪاي‪ ،‬از آزﻣـﻮن ﻣـﻦ ـ وﯾﺘﻨـﯽ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﯽ اﺧـﺘﻼف دو درﻣـﺎن در زﻣـﺎن‬
 ‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﺤﻠﻮلﻫﺎي ﻣﻮﺿﻌﯽ واﻟﭙﺮوﯾﯿﮏ اﺳﯿﺪ و ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ در رﯾﺰش ﻣﻮي آﻧﺪروژﻧﺘﯿﮏ‬ ‫‪6‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :1‬ﻧﻤﻮدار ﺟﻌﺒﻪاي ﺷﺎﺧﺺ ‪ hair count anagen‬در دو ﮔﺮوه واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ و ﻣﺤﻠﻮل ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ ﻗﺒﻞ و ‪ 2‬ﻣﺎه ﭘﺲ‬
‫وﺟـــﻮد داﺷـــﺖ ﺑـــﻪﻃـــﻮريﮐـــﻪ ﻣﯿـــﺰان ﺷـــﺎﺧﺺ‬
‫‪ telogen hair count‬در ﮔـﺮوه ﻣﺎﯾﻨﻮﮐـﺴﯿﺪﯾﻞ ﺑـﻪﻃـﻮر‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 75/05‬واﺣﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﮔﺮوه واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ ﺑﻮد‬
‫)‪.(P=0/003‬‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ وﺟﻮد اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﯽدار ﺑﯿﻦ دو ﮔﺮوه درﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﻃﯽ زﻣﺎن ازﻟﺤﺎظ ﺷـﺎﺧﺺ ‪ general hair count‬ﻧـﺸﺎن‬
‫داد ﮐــﻪ در زﻣــﺎن ‪ baseline‬ﺑــﯿﻦ دو ﮔــﺮوه اﺧــﺘﻼف‬
‫ﻣﻌﻨــــــــــــﯽ دار وﺟــــــــــــﻮد داﺷــــــــــــﺖ‬
‫)‪ 20558/1 ،P=0/001‬در ﺑﺮاﺑـــــــــﺮ ‪(14132/7‬‬
‫از درﻣﺎن‪.‬‬
‫در ﺑﺮرﺳﯽ وﺟﻮد اﺧـﺘﻼف ﻣﻌﻨـﯽ دار ﺑـﯿﻦ دو ﮔـﺮوه‬
‫درﻣﺎﻧﯽ ﻃﯽ زﻣﺎن ازﻟﺤﺎظ ﺷﺎﺧﺺ ‪telogen hair count‬‬
‫ﻣــﺸﺎﻫﺪه ﺷــﺪ ﮐــﻪ در زﻣــﺎن ‪ baseline‬ﺑــﯿﻦ دو ﮔــﺮوه‬
‫اﺧــــــﺘﻼف ﻣﻌﻨــــــﯽداري وﺟــــــﻮد داﺷــــــﺖ‬
‫)‪ 23/310/7 ،P0/001‬در ﺑﺮاﺑــــــــﺮ ‪(76/331/2‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮري ﮐﻪ در زﻣﺎن ‪ baseline‬ﺷـﺎﺧﺺ ‪telogen hair‬‬
‫‪ count‬در ﮔــﺮوه ﻣﺎﯾﻨﻮﮐــﺴﯿﺪﯾﻞ ﺑــﻪﺻــﻮرت ﻣﻌﻨــﯽداري‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﮔﺮوه واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ ﺑﻮد )ﺷـﮑﻞ ‪ .(2‬در زﻣـﺎن‬
‫دوم )ﻣﺎه دوم( ﺑﯿﻦ دو ﮔﺮوه درﻣـﺎﻧﯽ اﺧـﺘﻼف ﻣﻌﻨـﯽدار‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :2‬ﻧﻤﻮدار ﺟﻌﺒﻪاي ﺷﺎﺧﺺ ‪ hair count telogen‬در دو ﮔﺮوه واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ و ﻣﺤﻠﻮل ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ ﻗﺒﻞ و ‪ 2‬ﻣﺎه ﭘﺲ‬
‫از درﻣﺎن‪.‬‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫‪7‬‬ ‫آﯾﺖاﻟﻠﻬﯽ و ﻫﻤﮑﺎران‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :3‬ﻧﻤﻮدار ﺟﻌﺒﻪاي ﺷﺎﺧﻪ ‪ hair count general‬در دو ﮔﺮوه واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ و ﻣﺤﻠﻮل ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ ﻗﺒﻞ و ‪ 2‬ﻣﺎه ﭘﺲ‬
‫از درﻣﺎن‪.‬‬

‫)‪ 20/113/2 ،P0/001‬در ﺑﺮاﺑـــــــﺮ ‪،(80/739/4‬‬
‫ﺑــــﻪﻃــــﻮريﮐــــﻪ در زﻣــــﺎن ‪ baseline‬ﺷــــﺎﺧﺺ‬
‫‪ vellus hair count‬در ﮔﺮوه ﻣﺎﯾﻨﻮﮐـﺴﯿﺪﯾﻞ ﺑـﻪﺻـﻮرت‬
‫ﻣﻌﻨﯽ داري ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﮔﺮوه واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳـﯿﺪ ﺑـﻮد )ﺷـﮑﻞ‬
‫‪ .(4‬در ﻣﺎه دوم ﺑﯿﻦ دو ﮔﺮوه درﻣﺎﻧﯽ اﺧـﺘﻼف ﻣﻌﻨـﯽدار‬
‫وﺟـــﻮد داﺷـــﺖ ﺑـــﻪﻃـــﻮريﮐـــﻪ ﻣﯿـــﺰان ﺷـــﺎﺧﺺ‬
‫‪ vellus hair count‬در ﮔــﺮوه ﻣﺎﯾﻨﻮﮐــﺴﯿﺪﯾﻞ ﺑــﻪﻃــﻮر‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 83/45‬واﺣﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﮔﺮوه واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ ﺑﻮد‬
‫)‪.(P0/001‬‬
‫در ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺎﺧﺺ‪ terminal hair count‬ﻧﺸﺎن داده‬
‫ﺑﻪﻃﻮريﮐﻪ در زﻣﺎن ‪ baseline‬ﺷـﺎﺧﺺ ‪general hair‬‬
‫‪ count‬در ﮔــﺮوه ﻣﺎﯾﻨﻮﮐــﺴﯿﺪﯾﻞ ﺑــﻪﺻــﻮرت ﻣﻌﻨــﯽداري‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﮔﺮوه واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳـﯿﺪ ﺑـﻮد )ﺷـﮑﻞ ‪ .(3‬در ﻣـﺎه‬
‫دوم ﺑﯿﻦ دو ﮔﺮوه درﻣﺎﻧﯽ اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﯽدار وﺟﻮد داﺷﺖ‬
‫ﺑﻪﻃﻮريﮐـﻪ ﻣﯿـﺰان ﺷـﺎﺧﺺ ‪ general hair count l‬در‬
‫ﮔﺮوه ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 85/43‬واﺣﺪ ﺑـﺎﻻﺗﺮ‬
‫از ﮔﺮوه واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ ﺑﻮد )‪.(P0/001‬‬
‫در ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺎﺧﺺ ‪ vellus hair count‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ‬
‫ﮐﻪ در زﻣﺎن ‪ baseline‬ﺑـﯿﻦ دو ﮔـﺮوه درﻣـﺎﻧﯽ اﺧـﺘﻼف‬
‫ﻣﻌﻨــــــــــــﯽ دار وﺟــــــــــــﻮد داﺷــــــــــــﺖ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :4‬ﻧﻤﻮدار ﺟﻌﺒﻪاي ﺷﺎﺧﺺ ‪ hair count vellus‬در دو ﮔﺮوه واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ و ﻣﺤﻠﻮل ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ ﻗﺒﻞ و ‪ 2‬ﻣﺎه ﭘﺲ‬
‫از درﻣﺎن‪.‬‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

 ‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﺤﻠﻮلﻫﺎي ﻣﻮﺿﻌﯽ واﻟﭙﺮوﯾﯿﮏ اﺳﯿﺪ و ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ در رﯾﺰش ﻣﻮي آﻧﺪروژﻧﺘﯿﮏ‬ ‫‪8‬‬

‫ﻃﯽ ‪ 2‬ﻣﺎه ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ )‪ .(P=0/003‬در ﺑﺮرﺳـﯽ ﺗﻐﯿﯿـﺮ‬
‫ﺷﺎﺧﺺ ‪ telogen hair count‬در ﮔﺮوه واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳـﯿﺪ‬
‫ﻃـﯽ زﻣـﺎن ‪ baseline‬ﺗـﺎ ‪ 2‬ﻣـﺎه ﺑﻌـﺪ از درﻣـﺎن‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿـﺮ‬
‫ﻣﻌﻨﯽ داري ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﺪ )‪ .(P=0/059‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣـﺸﺎﺑﻪ در‬
‫ﺷﺎﺧﺺ ‪ telogen hair count‬در ﮔﺮوه ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ ﻧﯿﺰ‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻌﻨﯽداري ﻃﯽ زﻣﺎن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﺪ )‪.(P=0/196‬‬
‫ﺷـﺎﺧﺺ ‪ general hair count‬در ﮔـﺮوه واﻟﭙﺮوﺋﯿـﮏ‬
‫اﺳﯿﺪ ﻃﯽ زﻣﺎن ‪ baseline‬ﺗﺎ ‪ 2‬ﻣﺎه ﺑﻌﺪ از درﻣـﺎن ﺗﻐﯿﯿـﺮ‬
‫ﻣﻌﻨﯽدار ﻧﺸﺎن داد )‪ .(P=0/03‬ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻣـﺸﺎﺑﻪ در ﮔـﺮوه‬
‫ﻣﺎﯾﻨﻮﮐــﺴﯿﺪﯾﻞ ﻧﯿــﺰ ﺗﻐﯿﯿــﺮ ﻣﻌﻨــﯽدار ﻣــﺸﺎﻫﺪه ﺷــﺪ‬
‫)‪ .(P=0/013‬در ‪ vellus hair count‬در ﮔﺮوه واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ‬
‫اﺳﯿﺪ ﻃﯽ زﻣﺎن ‪ baseline‬ﺗﺎ ‪ 2‬ﻣﺎه ﺑﻌﺪ از درﻣـﺎن ﺗﻐﯿﯿـﺮ‬
‫ﻣﻌﻨــﯽداري ﻣــﺸﺎﻫﺪه ﻧــﺸﺪ )‪(P=0/097‬؛ اﻣــﺎ در ﮔــﺮوه‬
‫ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻌﻨﯽ داري ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ )‪.(P=0/03‬‬
‫ﺷﺎﺧﺺ ‪ terminal hair count‬ﻃﯽ زﻣﺎن ‪ baseline‬ﺗﺎ ‪2‬‬
‫ﻣﺎه ﺑﻌﺪ از درﻣﺎن در ﮔﺮوه واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻌﻨﯽ دار‬
‫ﻧــﺸﺎن داد )‪(P=0/012‬؛ وﻟــﯽ در ﮔــﺮوه ﻣﺎﯾﻨﻮﮐــﺴﯿﺪﯾﻞ‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻌﻨﯽداري ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﺪ )‪.(P=0/668‬‬
‫در ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻐﯿﯿـﺮ ﺷـﺎﺧﺺ ‪ anagen hair count‬در‬
‫ﺑﺤﺚ‬
‫رﯾﺰش ﻣﻮ ﯾﮑﯽ از درﮔﯿـﺮيﻫـﺎ و ﻣـﺸﮑﻼت راﯾـﺞ در‬
‫ﺑﯿﻦ ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺖ و ﻣﻮ اﺳـﺖ ﺑـﻪﻃـﻮري‬
‫ﺷــﺪ ﮐــﻪ در زﻣــﺎن ‪ baseline‬ﺑــﯿﻦ دو ﮔــﺮوه اﺧــﺘﻼف‬
‫ﻣﻌﻨــــــــــــﯽ دار وﺟــــــــــــﻮد داﺷــــــــــــﺖ‬
‫)‪ 95/225/2 ،P=0/039‬در ﺑﺮاﺑـــــــــﺮ ‪(12453/1‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮريﮐﻪ در زﻣﺎن ‪ baseline‬ﺷﺎﺧﺺ ‪terminal hair‬‬
‫‪ count‬در ﮔــﺮوه ﻣﺎﯾﻨﻮﮐــﺴﯿﺪﯾﻞ ﺑــﻪﺻــﻮرت ﻣﻌﻨــﯽداري‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﮔﺮوه واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳـﯿﺪ ﺑـﻮد )ﺷـﮑﻞ ‪ .(5‬در ﻣـﺎه‬
‫دوم ﺑﯿﻦ دو ﮔﺮوه درﻣﺎﻧﯽ اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﯽدار وﺟﻮد داﺷﺖ‬
‫ﺑﻪﻃﻮريﮐـﻪ ﻣﯿـﺰان ﺷـﺎﺧﺺ ‪ terminal hair count‬در‬
‫ﮔﺮوه ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 33/35‬واﺣﺪ ﺑـﺎﻻﺗﺮ‬
‫از ﮔﺮوه واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ ﺑﻮد )‪.(P=0/006‬‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﭘﺰﺷﮑﺎن از دو درﻣﺎن ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻋﮑـﺲ‪،‬‬
‫ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﯽ داري را ﺑﯿﻦ دو ﮔﺮوه ﻧﺸﺎن ﻧﺪاد )‪.(P=0/76‬‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯿـﺰان رﺿـﺎﯾﺖ ﺑﯿﻤـﺎران از دو درﻣـﺎن اﺧـﺘﻼف‬
‫ﻣﻌﻨﯽداري را ﺑﯿﻦ دو ﮔﺮوه ﻧﺸﺎن ﻧﺪاد )‪.(P=0/015‬‬
‫در ﻣﻮرد ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺷـﺎﺧﺺ ‪ Norwood‬ﺗﻮزﯾـﻊ ﻓﺮاواﻧـﯽ‬
‫اﯾﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮ در دو ﮔﺮوه در ﺟﺪول ‪ 1‬ﮔﺰارشﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﯽ داري ﺑﯿﻦ ﺷﺎﺧﺺ ‪ Norwood‬در دو ﮔـﺮوه‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﺪ )‪.(P=0/9‬‬
‫ﮔﺮوه واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ ﻃﯽ زﻣﺎن ‪ baseline‬ﺗﺎ ‪ 2‬ﻣﺎه ﺑﻌـﺪ‬
‫از درﻣــﺎن‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿــﺮ ﻣﻌﻨــﯽدار ﻣــﺸﺎﻫﺪه ﺷــﺪ )‪.(P=0/02‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻌﻨﯽ داري در ﮔـﺮوه ﻣﺎﯾﻨﻮﮐـﺴﯿﺪﯾﻞ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :5‬ﻧﻤﻮدار ﺟﻌﺒﻪاي ﺷﺎﺧﺺ ‪ hair count terminal‬در دو ﮔﺮوه واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ و ﻣﺤﻠﻮل ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ ﻗﺒـﻞ و ‪ 2‬ﻣـﺎه‬
‫ﭘﺲ از درﻣﺎن‪.‬‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫‪9‬‬ ‫آﯾﺖاﻟﻠﻬﯽ و ﻫﻤﮑﺎران‬
‫ﻓﯿﻨﺎﺳﺘﺮاﯾﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯿﻞ ﺟﻨﺴﯽ و اﺧﺘﻼﻻت ﻧﻌـﻮظ‬
‫در ﻣﺮدان و واﮐﻨﺶ ﻫﺎي ﭘﻮﺳﺘﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺮﻣﺰي و ﺗﺤﺮﯾﮏ‬
‫ﭘﻮﺳــﺖ ﺳــﺮ و ﺧــﺎرش ﻣــﯽﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬از ﻋــﻮارض ﻣﺤﻠــﻮل‬
‫ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻮارد ﺗﺤﺮﯾﮏ و ﻗﺮﻣﺰي ﺳﻄﺢ‬
‫ﭘﻮﺳـﺖ اﺳـﮑﺎﻟﭗ و ﺧـﺎرش و ﭘﻮﺳـﺘﻪرﯾـﺰي و ﺑـﻪﻧــﺪرت‬
‫ﺳﺮﮔﯿﺠﻪ و ﺗﻮرم دﺳـﺖ و ﭘـﺎ و اﻓـﺰاﯾﺶ ﺿـﺮﺑﺎن ﻗﻠـﺐ و‬
‫‪0/907‬‬
‫ﺧﺴﺘﮕﯽ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻫﺎﯾﭙﺮﺗﺮﯾﮑﻮز اﺷﺎره ﮐـﺮد و اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻣﺪت از اﯾﻦ ﻣﺤﻠﻮل ﺟﻬـﺖ ﭘﺎﺳـﺦ ﺑـﻪ درﻣـﺎن از‬
‫ﻣﻌﺎﯾﺐ اﯾﻦ دارو ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽرود‪ .‬درﻧﺘﯿﺠـﻪ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻮارض اﯾﻦ داروﻫﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﯽ ﺑـﺮ روي ﻣﺤﻠـﻮل ﻣﻮﺿـﻌﯽ‬
‫واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ اﻧﺠﺎمﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ دارو ﺟﺰو داروﻫﺎي‬
‫ﺿﺪﺗﺸﻨﺞ ا ﺳﺖ ﮐﻪ ازﻃﺮﯾﻖ ﻣﻬﺎر آﻧﺰﯾﻢ ﮔﻠﯿﮑـﻮژن ﺳـﻨﺘﺎز‬
‫‪ 3‬ﺑﺘﺎ و ﻫﻢزﻣﺎن ﻓﻌﺎلﮐﺮدن ﻣﺴﯿﺮ ﺑﺘﺎ ﮐﺎﺗﻨﯿﻦ‪ wnt/‬ﮐﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﺳﯿﮑﻞ رﺷﺪ ﻣﻮ در ارﺗﺒﺎط ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻓـﺎز رﺷـﺪ ﻣـﻮ‬
‫)آﻧﺎژن( ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ﻣﻮﺿﻌﯽ واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ ﻫﻢﭼﻨـﯿﻦ ﺑـﺎ ﻣﻬـﺎر‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿــﺖ ﻫﯿــﺴﺘﻮن دي اﺳــﺘﯿﻼز ‪ 19‬و ‪ 20‬و ﻣــﺴﯿﺮﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠــﻒ ازﺟﻤﻠــﻪ ﺳــﻠﻮلﻫــﺎي ﮐﻨﺘــﺮلﺷــﺪه ﺳــﯿﮕﻨﺎل و‬
‫ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ ﮐﯿﻨﺎز ‪ c‬و ﺑﺘﺎﮐﺎﺗﻨﯿﻦ ﺑﺎﻋﺚ رﺷﺪ ﻣـﻮ و ﺗﺤﺮﯾـﮏ‬
‫ﻓﺎز آﻧﺎژن ﻣﻮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .9-11‬ﻣﺤﻠـﻮل ﻣﻮﺿـﻌﯽ واﻟﭙﺮوﺋﯿـﮏ‬
‫اﺳﯿﺪ ﺑﻪﻃﻮر ﭼﺸﻢﮔﯿﺮي ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺤﺮﯾﮏ روﻧﺪ رﺷـﺪ ﻣـﻮ و‬
‫ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ اﻟﻘﺎي ﻣﺎرﮐﺮﻫـﺎي اﭘﯿـﺪرﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻓﯿﻼﮔـﺮﯾﻦ‪،‬‬
‫ﻟﻮرﯾﮑﺮﯾﻦ و آﻟﮑﺎﻟﯿﻦ ﻓﺴﻔﺎﺗﺎز ﭘﺎﭘﯿﻼي ﭘﻮﺳـﺖ ﻣـﯽ ﺷـﻮد‪،‬‬
‫درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ ﮐﻪ در درﻣﺎن آﻟﻮﭘـﺴﯽ ﺑـﻪﮐـﺎر‬
‫ﻣﯽرود در ﻓﻌﺎلﮐﺮدن اﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮ ﻧﻘﺸﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺧﻂ اول درﻣﺎن رﯾﺰش ﻣﻮي آﻧﺪروژﻧﺘﯿﮏ ﺧﻔﯿـﻒ ﺗـﺎ‬
‫ﻣﺘﻮﺳــﻂ ﻣﺤﻠــﻮل ﻣﻮﺿــﻌﯽ ﻣﺎﯾﻨﻮﮐــﺴﯿﺪﯾﻞ ﻣــﯽﺑﺎﺷــﺪ‪.‬‬
‫ﻣﮑﺎﻧﯿـﺴﻢ آن ﻫﻨـﻮز ﺑـﻪﻃــﻮر دﻗﯿـﻖ ﻣـﺸﺨﺺ ﻧﯿــﺴﺖ و‬
‫ﻓﺮﺿﯿﻪ ﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﯾﮑـﯽ‬
‫از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ آن ﻫﺎ‪ ،‬اﺛﺮ ﮔـﺸﺎدﮐﻨﻨﺪﮔﯽ ﻋـﺮوق اﺳـﺖ ﮐـﻪ‬
‫‪ 15-10‬دﻗﯿﻘﻪ ﺑﻌﺪ از اﺳـﺘﻔﺎده ﻣﻮﺿـﻌﯽ ﻣﺎﯾﻨﻮﮐـﺴﯿﺪﯾﻞ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﺟﺮﯾﺎن ﺧـﻮن ﭘﻮﺳـﺘﯽ ﻣـﯽ ﺷـﻮد‪ .‬ﻓﺮﺿـﯿﻪ‬
‫ﺑﻌــﺪي رگزاﯾــﯽ در درﻣــﺎلﭘــﺎﭘﯿﻼ ﻫــﺴﺖ ﮐــﻪ اﺗــﺼﺎل‬
‫ﻣﺎﯾﻨﻮﮐـﺴﯿﺪﯾﻞ ﺑـﻪ ﮔﯿﺮﻧــﺪه )‪ (A1,A2‬آدﻧـﻮزﯾﻦ ﺑﺎﻋــﺚ‬
‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
‫ﺟﺪول ‪ :1‬ﺗﻮزﯾﻊ ﻓﺮاواﻧﯽ ﻣﺘﻐﯿـﺮ ﺷـﺎﺧﺺ ‪ Norwood‬در دو‬
‫ﮔﺮوه‪.‬‬
‫‪P‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد )‪(%‬‬ ‫ﺷﺎﺧﺺ ‪Norwood‬‬ ‫ﮔﺮوه‬
‫‪(%53/3) 8‬‬ ‫ﺧﻔﯿﻒ‬
‫‪(%33/3) 5‬‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ‬
‫‪(%13/3) 2‬‬ ‫ﺷﺪﯾﺪ‬
‫‪(%60) 9‬‬ ‫ﺧﻔﯿﻒ‬
‫‪(%20) 3‬‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ‬
‫‪(%20) 3‬‬ ‫ﺷﺪﯾﺪ‬
‫ﮐﻪ ‪ 80‬درﺻﺪ از اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻧـﮋاد ﻗﻔﻘـﺎزي ﻧـﻮﻋﯽ از رﯾـﺰش‬
‫ﻣــﻮي آﻧــﺪروژﻧﺘﯿﮏ را ﺗــﺎ ﻗﺒــﻞ از ‪ 70‬ﺳــﺎﻟﮕﯽ ﺗﺠﺮﺑــﻪ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .12‬رﯾﺰش ﻣﻮ ﺑﺎ اﻟﮕﻮي ﻣﺮداﻧـﻪ اﻏﻠـﺐ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان‬
‫ﯾﮏ وﺿﻌﯿﺖ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺟﺰﺋﯽ ﺗﻠﻘـﯽ ﻣـﯽ ﺷـﻮد؛ اﻣـﺎ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻧﺘﺎﯾﺠﯽ ﻣﺜﻞ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬اﻓـﺴﺮدﮔﯽ‪ ،‬ﮐـﺎﻫﺶ‬
‫ﻋﺰت ﻧﻔﺲ و ﻧﺎرﺿﺎﯾﺘﯽ از ﻇﺎﻫﺮ را در ﭘـﯽ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﭼﻨﺪﻣﻠﯿﺘﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ‪ 96‬درﺻـﺪ‬
‫ﻣﺮدان ‪ 25-49‬ﺳﺎﻟﻪ در آﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬آﻟﻤﺎن‪ ،‬اﺳـﭙﺎﻧﯿﺎ‪،‬‬
‫ژاﭘﻦ و ﮐﺮه ﻧﮕﺮان رﯾـﺰش ﻣـﻮي ﺧـﻮد ﻣـﯽﺑﺎﺷـﻨﺪ و ‪75‬‬
‫درﺻﺪ آنﻫﺎ ﺑﻪﺷﺪت ﻧﮕﺮان اﯾﻦ ﻗﻀﯿﻪ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪.1-3‬‬
‫درواﻗﻊ درﻣﺎن ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در درﻣـﺎن رﯾـﺰش ﻣـﻮي‬
‫آﻧﺪروژﻧﯿﮏ ﻫـﻢ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺧـﻮراﮐﯽ و ﻫـﻢ ﺑـﻪﺻـﻮرت‬
‫ﻣﻮﺿﻌﯽ ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﺪ ﮐـﻪ ازﺟﻤﻠـﻪ درﻣـﺎن ﻫـﺎي ﺧـﻮراﮐﯽ‬
‫ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻗﺮص ﻓﯿﻨﺎﺳﺘﺮاﯾﺪ ‪ 1‬ﻣﯿﻠﯽﮔﺮﻣﯽ اﺷﺎره ﮐـﺮد و‬
‫ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ دوﺗﺎﺳﺘﺮاﯾﺪ ﮐﻪ ﺑـﺴﯿﺎر ﻗـﻮيﺗـﺮ از ﻓﯿﻨﺎﺳـﺘﺮاﯾﺪ‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻬﯽ در رﺷﺪ ﻣﻮ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از درﻣــﺎنﻫــﺎي ﻣﻮﺿــﻌﯽ ﻣﻮﺟــﻮد ﻣــﯽﺗــﻮان ﺑــﻪ‬
‫ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ اﺷـﺎره ﮐـﺮد ﮐـﻪ در ﮐﻨـﺎر ﻓﯿﻨﺎﺳـﺘﺮاﯾﺪ از‬
‫درﻣﺎنﻫﺎي اﺛﺒﺎتﺷﺪه ﻣﺆﺛﺮ اﺳـﺖ‪ .‬از داروﻫـﺎي ﻣﻮﺿـﻌﯽ‬
‫دﯾﮕﺮ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ آﻧﺎﻟﻮگ ﻫﺎي ﭘﺮوﺳﺘﺎﮔﻼﻧﺪﯾﻦ‪ ،‬ﻓﻠﻮرﯾـﺪﯾﻞ‬
‫و ﮐﺘﻮﮐﻮﻧــﺎزول اﺷــﺎره ﮐــﺮد ﮐــﻪ درواﻗــﻊ درﻣــﺎنﻫــﺎي‬
‫ﺗﺄﯾﯿﺪﺷﺪه ﻣﺆﺛﺮ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬از ﻣﺤﻠﻮل ﻫـﺎي ﺑـﺎ ﺗﺮﮐﯿﺒـﺎت‬
‫ﮔﯿﺎﻫﯽ ﻣﺆﺛﺮ در درﻣﺎن ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ رزﻣﺎري و ﻋﺼﺎره ﮔﯿﺎه‬
‫ﻧﺨﻞ ارهاي ﻧﯿﺰ اﺷﺎره ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻋﻮارض ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪه درﻣﺎن ﻫﺎي ﻣـﺪﯾﮑﺎل ﻣﺨـﺼﻮﺻﺎً‬
 ‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﺤﻠﻮلﻫﺎي ﻣﻮﺿﻌﯽ واﻟﭙﺮوﯾﯿﮏ اﺳﯿﺪ و ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ در رﯾﺰش ﻣﻮي آﻧﺪروژﻧﺘﯿﮏ‬
‫آﻟﻮﭘﺴﯽ آﻧﺪروژﻧﯿﮏ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪ ﻣـﺪت ‪ 24‬ﻫﻔﺘـﻪ ﺗﺤـﺖ‬
‫درﻣـﺎن ﺑـﺎ ﻣﺤﻠـﻮل واﻟﭙﺮوﺋﯿــﮏ اﺳـﯿﺪ ‪ 8/3‬درﺻـﺪ ﻗــﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ‪ 12‬ﻧﻔﺮ در ﮔﺮوه ﭘﻼﺳﺒﻮ ﺗﺤﺖ ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﻮدﻧـﺪ و‬
‫ﺗﺤﺖ آﻧﺎﻟﯿﺰ ﻓﺘﻮﺗﺮﯾﮑـﻮﮔﺮام ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ ﮐـﻪ ﻣﯿـﺎﻧﮕﯿﻦ‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮات ﮐﻞ ﺗﻌﺪاد ﻣﻮ در ﮔﺮوه ﻣﺤﻠﻮل ﻣﻮﺿﻌﯽ واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ‬
‫اﺳﯿﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻨﺎداري ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﮔﺮوه ﭘﻼﺳﺒﻮ ﺑـﻮد و ﻫـﺮ‬
‫دو ﮔــﺮوه ﻋــﻮارض ﺧﻔﯿــﻒ و ﻣﺤﺪودﺷــﻮﻧﺪهاي داﺷــﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻠﻮل واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ ﻣﯿﺰان ﮐـﻞ ﻣﻮﻫـﺎي ﺑﯿﻤـﺎران را‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ داد و ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺤﻠـﻮل ﯾـﮏ ﮔﺰﯾﻨـﻪ‬
‫درﻣﺎﻧﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي آﻟﻮﭘﺸﯽ آﻧﺪروژﻧﯿﮏ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.11‬‬
‫درواﻗــﻊ ﻣﻄﺎﻟﻌــﺎت اﻧﮕــﺸﺖﺷــﻤﺎري در اﯾــﻦ راﺑﻄــﻪ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳـﺖ و ﺗـﺎ ﺑـﻪ ﺣـﺎل ﻫـﯿﭻ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ اي ﻣﺤﻠـﻮل‬
‫واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ را ﺑـﺎ ﺳـﺎﯾﺮ داروﻫـﺎي ﻣـﺆﺛﺮ در درﻣـﺎن‬
‫رﯾــﺰش ﻣــﻮ ﻣﻘﺎﯾــﺴﻪ ﻧﮑــﺮده اﺳــﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﻣــﺎ اوﻟــﯿﻦ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اي اﺳﺖ ﮐﻪ اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ ﻣﺤﻠﻮل واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ را‬
‫ﺑﺎ ﻣﺤﻠﻮل ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ ﮐﻪ از درﻣﺎنﻫﺎي اﺛﺒﺎتﺷـﺪه در‬
‫رﯾﺰش ﻣﻮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﺎن داد ﺑﯿﻦ دو ﻣﺤﻠﻮل ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ‬
‫و واﻟﭙﺮوﺋﯿـــﮏ اﺳـــﯿﺪ اﺧـــﺘﻼف ﻣﻌﻨـــﺎداري از ﺟﻬـــﺖ‬
‫ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي رﺷﺪ ﻣﻮ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﺑﻌﺪ از ‪ 2‬ﻣﺎه ﻣﺼﺮف ﯾﮑﺴﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ‬
‫ﺷــﺎﺧﺺﻫــﺎي رﺷــﺪ ﻣــﻮ در ‪ base line‬در ﺑﯿﻤــﺎران‬
‫ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪه ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮده اﺳـﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺘﻤـﻞ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮ واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﯿﻨـﮓ‬
‫ﺟﻮ و ﻫﻤﮑﺎراﻧﺶ ﻧﯿﺰ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺤﻠﻮل واﻟﭙﺮوﺋﯿـﮏ‬
‫اﺳﯿﺪ ﻣﯿﺰان ﮐﻞ ﻣﻮﻫﺎي ﺑﯿﻤﺎران را اﻓﺰاﯾﺶ داده اﺳﺖ‪.11‬‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻣـﺎ ﻣﯿــﺰان رﺿـﺎﯾﺖ ﭘﺰﺷـﮏ از دو ﮔــﺮوه‬
‫درﻣﺎﻧﯽ ﺗﻔﺎوت ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻬﯽ ﻧﺪاﺷﺖ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ در ﻣﯿﺰان‬
‫رﺿــﺎﯾﺖ ﺑﯿﻤــﺎران ﻧﯿــﺰ در دو ﮔــﺮوه درﻣــﺎﻧﯽ ﺗﻔــﺎوت‬
‫ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻬﯽ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬درﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯿﺰان رﺿﺎﯾﺖ ﺑﯿﻤﺎر‬
‫و ﭘﺰﺷﮏ از دو ﮔﺮوه درﻣﺎﻧﯽ ﯾﮑﺴﺎن ﺑﻮد‪ ،‬درﺣﺎﻟﯽﮐـﻪ در‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اي ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﯿﻨﮓ ﺟﻮ و ﻫﻤﮑﺎراﻧﺶ اﻧﺠﺎم ﺷـﺪ‬
‫ﻣﯿــﺰان رﺿــﺎﯾﺖ ﺑﯿﻤــﺎران از ﻣﺤﻠــﻮل واﻟﭙﺮوﺋﯿــﮏ اﺳــﯿﺪ‬
‫ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.11‬‬
‫‪10‬‬
‫ﺗﺤﺮﯾﮏ رگزاﯾﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺗﺮﺷﺪن ﻓـﺎز آﻧـﺎژن ﺷـﺪه و ﻓـﺎز ﺗﻠـﻮژن را ﮐﻮﺗـﺎه‬
‫ﻣـﯽﮐﻨـﺪ‪ .‬ﻣﺤﻠــﻮل و ﻓـﻮم ﻣﺎﯾﻨﻮﮐـﺴﯿﺪﯾﻞ ‪ 2‬و ‪ 5‬درﺻــﺪ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي رﯾﺰش ﻣﻮي آﻧﺪروژﻧﺘﯿﮏ آﻗﺎﯾﺎن از‬
‫‪ 5‬درﺻﺪ آن ﺑﺮاي ﺧﺎﻧﻢﻫﺎ از دو درﺻﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﻣﺼﺮف ﺑﻪﺻـﻮرت ‪ 1‬ﺳـﯽ ﺳـﯽ دو ﺑـﺎر در روز ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺪت ‪ 4‬ﺗﺎ ‪ 6‬ﻣﺎه ﮐﻪ ﻣﺎﮐﺴﯿﻤﻢ اﺛﺮ آن ﺑﻌـﺪ از ﯾـﮏ ﺳـﺎل‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﻊ ﺗﺮﯾﻦ ﻋﻮارض آن ﭘﺮﻣﻮﯾﯽ ﺻﻮرت و دﺳﺖﻫـﺎ‪،‬‬
‫ﺧﺎرش ﮐﻒ ﺳﺮ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﭘﻮﺳﺘﻪﭘﻮﺳﺘﻪﺷﺪن ﮐﻒ ﺳﺮ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد و اﻟﺘﻬﺎب و ﻗﺮﻣﺰي اﺳﺖ‪.13-15‬‬
‫ﻫﺎﻓﻤﻦ و ﻫﻤﮑﺎران در ﺳﺎل ‪ 2005‬ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ اﺛـﺮات‬
‫ﻣﺤﻠــﻮل ﻣﺎﯾﻨﻮﮐــﺴﯿﺪﯾﻞ ‪ 5‬درﺻــﺪ در رﯾــﺰش ﻣــﻮي‬
‫آﻧﺪروژﻧﺘﯿﮏ در ‪ 10‬زن و ‪ 21‬ﻣﺮد ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و ﺑﻌـﺪ از ‪6‬‬
‫ﻣﺎه اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺤﻠﻮل‪ ،‬آﻧﺎﻟﯿﺰ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﮕﺎه ﻓﻮﺗﻮﻓﺎﯾﻨـﺪر‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪ و اﻓﺰاﯾﺶ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻣﻮ و اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻌﺪاد ﻣﻮﻫﺎي‬
‫ﺗﺮﻣﯿﻨﺎل ازﻧﻈـﺮ آﻣـﺎري ﻣﻌﻨـﺎدار ﺷـﺪه ﺑـﻮد‪ .16‬ﻟـﻮرﯾﺰو و‬
‫ﻫﻤﮑﺎران در ﺳﺎل ‪ 2006‬ﺑﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐـﺎراﯾﯽ ﻓﯿﻨﺎﺳـﺘﺮاﯾﺪ‬
‫ﺧــﻮراﮐﯽ در زﻧــﺎﻧﯽ ﮐــﻪ ﻗــﺮص ﺿــﺪﺑﺎرداري ﺣــﺎوي‬
‫دروﺳﭙﯿﺮﻧﻮن و اﺗﯿﻨﯿﻞ اﺳﺘﺮادﯾﻮل ﻣـﺼﺮف ﻣـﯽ ﮐﺮدﻧـﺪ و‬
‫ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ رﯾﺰش ﻣﻮي ﺑﺎ اﻟﮕﻮي زﻧﺎﻧﻪ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺘﻨـﺪ‬
‫و ﺑﻌﺪ از ‪ 12‬ﻣﺎه ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﮕﺎه ﻓﻮﺗﻮﻓﺎﯾﻨـﺪر ﺑـﻪ ﺑﺮرﺳـﯽ‬
‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻣﻮﻫﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻣﻮﻫـﺎ ﺑﻌـﺪ از‬
‫ﯾﮏ ﺳﺎل ﻣﻌﻨﺎدار ﺷﺪه ﺑﻮد‪.17‬‬
‫ﻧﯿــﻮز و ﮔــﺎرزا در ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪاي در ﺳــﺎل ‪ 2014‬ﻧــﺸﺎن‬
‫دادﻧــﺪ ﮐــﻪ ﻣﻬــﺎر آﻧــﺰﯾﻢ ﭘﺮوﺳــﺘﺎﮔﻠﻨﺪﯾﻦ دي دو ﺳــﻨﺘﺎز‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺟﻠﻮي رﯾﺰش ﻣﻮ ﻣﺮداﻧﻪ را ﺑﮕﯿﺮد‪ .18‬روﺳـﯽ‬
‫و ﻫﻤﮑﺎراﻧﺶ در ﺳﺎل ‪ 2018‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳـﯿﺪﻧﺪ ﮐـﻪ‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ﻣﻮﺿﻌﯽ ﺳﺘﯿﺮﯾﺰﯾﻦ ﯾﮏ درﺻﺪ ﺑﺎ اﻓـﺰاﯾﺶ ﺗـﺮاﮐﻢ‬
‫ﻣﻮﻫﺎ و ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﻮﻫﺎي وﻟﻮس ﺑﻪ ﺗﺮﻣﯿﻨﺎل ﺑﺎﻋـﺚ ﺑﻬﺒـﻮدي‬
‫آﻟﻮﭘﺴﯽ آﻧﺪروژﻧﺘﯿﮏ ﻣﯽﺷﻮد‪.19‬‬
‫در ﺳـــﺎل ‪ 2014‬ﻧـــﺸﺎن داده ﺷـــﺪ ﮐـــﻪ ﻣﺤﻠـــﻮل‬
‫واﻟﭙﺮوﺋﯿــﮏ اﺳــﯿﺪ ﺑــﺎ ﻣﻬــﺎر ﮔﻠﯿﮑــﻮژن ﺳــﻨﺘﺘﺎز ‪ 3‬ﺑﺘــﺎ و‬
‫ﻓﻌﺎلﮐﺮدن ﻣﺴﯿﺮ ‪ wnt/b-catenin‬ﺑـﺎ روﻧـﺪ رﺷـﺪ ﻣـﻮ و‬
‫اﻟﻘﺎي ﻓﺎز آﻧﺎژن ﻣﻮ در ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ‪ 15 .‬ﻧﻔﺮ از ﻣـﺮدان ﺑـﺎ‬
‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
11 ‫آﯾﺖاﻟﻠﻬﯽ و ﻫﻤﮑﺎران‬

‫ﺟﻨﺴﯿﺖ ﺑﺮ روي ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي ﺑﯿﻮﻣﺘﺮﯾﮏ ﻣـﻮ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔـﺬار‬ ‫ ﻻزم ﺑـﻪ ذﮐـﺮ‬،‫درﺧﺼﻮص ﻣﺤـﺪودﯾﺖﻫـﺎي ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‬
‫ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﺷﻮد ﻫﻤﯿﻦ روش ﮐﺎر ﺑﺮ روي ﺟـﻨﺲ‬،‫اﺳﺖ‬ ‫اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﺤﺮﯾﻢ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن ﺗﻬﯿـﻪ ﻣﺤﻠـﻮل‬
.‫ﻣﺆﻧﺚ ﻧﯿﺰ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد‬ ،‫واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ ﻧﺒـﻮد؛ ﻧﯿـﺰ در ﺷـﺮاﯾﻂ ﭘﺎﻧـﺪﻣﯽ ﮐﺮوﻧـﺎ‬
‫ﻧﺘﯿﺠــﻪ ﻣــﯽﮔﯿــﺮﯾﻢ ﻣﺤﻠــﻮل واﻟﭙﺮوﺋﯿــﮏ اﺳــﯿﺪ‬ ‫ ﻣـﺎه وﺟـﻮد ﻧﺪاﺷـﺖ و‬2 ‫اﻣﮑﺎن ﻓﺎﻟﻮاپ ﺑﯿﻤﺎران ﺑـﯿﺶ از‬
‫ درﺻﺪ ﻣـﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ در اﻓـﺰاﯾﺶ ﺗﻌـﺪاد ﻣـﻮ و ﮐـﺎﻫﺶ‬8/3 ‫ ﻣﺎه زﻣـﺎن ﮐﻤـﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺑﺘـﻮان اﺛﺮﺑﺨـﺸﯽ‬2 ‫درواﻗﻊ‬
‫ ﺑـﻪﻋﻠـﺖ‬.‫درﺻﺪ ﻣﻮﻫﺎي ﺗﻠﻮژن اﺛﺮات ﻣﺜﺒﺘﯽ ﻧﺸﺎن دﻫـﺪ‬ ‫ﻣﺤﻠﻮل واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮد و ﺣـﺪاﻗﻞ زﻣـﺎن‬
‫ ﻃﻮل ﻣـﺪت درﻣـﺎن‬،‫ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ ﺗﺄﺧﯿﺮي واﻟﭙﺮوﺋﯿﮏ اﺳﯿﺪ‬ .‫ ﻣﺎه ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‬6 ‫ﻻزم ﺟﻬﺖ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﻄﻠﻮب‬
‫ﺑــﺎ اﯾــﻦ ﺗﺮﮐﯿــﺐ ﻣــﯽﺑﺎﯾــﺴﺖ ﺑﯿــﺸﺘﺮ از ﻣﺎﯾﻨﻮﮐــﺴﯿﺪﯾﻞ‬ ‫درﺧﺼﻮص ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي آﺗﯽ ﭘﯿـﺸﻨﻬﺎد ﻣـﯽﺷـﻮد ﺑـﺎ‬
.‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺜﺒﺖ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺛﺮات ﺗـﺄﺧﯿﺮي واﻟﭙﺮوﺋﯿـﮏ اﺳـﯿﺪ دوز دارو ﯾـﺎ‬
‫ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ اﯾﻨﮑـﻪ‬.‫ﻃﻮل ﻣﺪت ﻣﺼﺮف دارو اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺣﺎﺿﺮ ﺑـﺮ روي ﺟـﻨﺲ ﻣـﺬﮐﺮ ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓﺘـﻪ و‬

References
1. Hasanzadeh H, Nasrollahi SA, Halavati N, et al. Efficacy and safety of 5% minoxidil topical
foam in male pattern hair loss treatment and patient satisfaction. Acta Dermatovenerol Alp
Pannonica Adriat 2016; 25: 41-4.
2. Tang PH, Chia HP, Cheong LL, et al. A community study of male androgenetic alopecia in
Bishan, Singapore. Singapore Med J 2000; 4: 202-5.
3. França K, Rodrigues TS, Ledon J, et al. Comprehensive overview and treatment update on
hair loss. 2013; 3:1-8.
4. Katzer T, Leite Junior A, Beck R, et al. Physiopathology and current treatments of
androgenetic alopecia: going beyond androgens and anti-androgens. Dermatol Ther 2019; 32:
e13059.
5. Hlail AT. Various types of Alopecia and the options of the treatment. KCMJ 2020; 16.
6. Alessandrini A, Bruni F, Piraccini BM, et al. Common causes of hair loss–clinical
manifestations, trichoscopy and therapy. J Eur Acad Dermatol Venerol 2021; 35: 629-40.
7. Motofei IG, Rowland DL, Sarbu MI, et al. Finasteride and androgenic alopecia; from
therapeutic options to medical implications. J Dermatol Treat 2020; 31:415-21.
8. Suchonwanit P, Thammarucha S, Leerunyakul K. Minoxidil and its use in hair disorders: a
review. Drug Des Devel Ther 2019; 13: 2777.
9. Shin HS, Won CH, Lee SH, et al. Efficacy of 5% minoxidil versus combined 5% minoxidil
and 0.01% tretinoin for male pattern hair loss. Am J Clin Dermatol 2007; 8: 285-90.
10. Lee SH, Yoon J, Shin SH, et al. Valproic acid induces hair regeneration in murine model and
activates alkaline phosphatase activity in human dermal papilla cells. PLoS One. 2012; 7:
e34152.
11. Jo SJ, Choi SJ, Yoon SY, et al. Valproic acid promotes human hair growth in in vitro culture
model. J Dermatol Sci 2013; 72: 16-24.
12. Alsantali A, Shapiro J. Androgens and hair loss. Curr Opin Endocrinol Diabetes Obes 2009;
16: 246-53.
13. Li M, Marubayashi A, Nakaya Y, et al. Minoxidil-induced hair growth is mediated by
adenosine in cultured dermal papilla cells: possible involvement of sulfonylurea receptor 2B
as a target of minoxidil. J Invest Dermatol 2001; 117: 1594-600.

1 ‫ ﺷﻤﺎره‬،13 ‫ دوره‬،1401 ‫ ﺑﻬﺎر‬،‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‬

 ‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﺤﻠﻮلﻫﺎي ﻣﻮﺿﻌﯽ واﻟﭙﺮوﯾﯿﮏ اﺳﯿﺪ و ﻣﺎﯾﻨﻮﮐﺴﯿﺪﯾﻞ در رﯾﺰش ﻣﻮي آﻧﺪروژﻧﺘﯿﮏ‬ 12

14. Patel B, Velasco MA, Gutierrez FT, et al. Addressing androgenetic Alopecia-A complex
disorder-with a multilateral treatment strategy. MOJ Bioequiv Availab 2017; 3: 11-8.
15. Rathnayake D, Sinclair R. Male androgenetic alopecia. Expert Opin Pharmacother 2010; 11:
1295-304.
16. Hoffmann R, Van Neste D. Recent findings with computerized methods for scalp hair growth
measurements. J Investig Dermatol Symp 2005; 10:285-88.
17. Iorizzo M, Vincenzi C, Voudouris S, et al. Finasteride treatment of female pattern hair loss.
Arch Dermatol 2006; 142: 298-302.
18. Nieves A, Garza LA. Does prostaglandin D2 hold the cure to male pattern baldness?.
Exp Dermatol 2014; 23: 224-7.
19. Rossi A, Campo D, Fortuna MC, et al. A preliminary study on topical cetirizine in the
therapeutic management of androgenetic alopecia. J Dermatol Treat 2018; 29: 149-51.

1 ‫ ﺷﻤﺎره‬،13 ‫ دوره‬،1401 ‫ ﺑﻬﺎر‬،‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‬

13 ‫ﻣﻮﺳﻮي و ﻓﯿﺮوز‬

Comparison of the efficacy of valproic acid 8.3% and minoxidil

5% topical solutions in the treatment of androgenetic alopecia

Azin Ayatollahi, MD1
Taraneh Yazdanparast, PhD1
Saman Ahmadnasrollahi, PhD1
Mahsa Fattahi, PhD1
Mahdieh Emambakhsh, MD2
Alireza Firooz, MD1
1. Center for Research & Training in Skin
Diseases & Leprosy, Tehran University
of Medical Sciences, Tehran, Iran
2. School of Medicine, Tehran University
of Medical Sciences, Tehran, Iran
Received: Apr 08, 2022
Accepted: Apr 28, 2022
Pages: 3-13
Background and Aim: Hair loss is one of the most common
problems among the skin and hair related diseases. Hair loss
can lead to anxiety, depression, low self-esteem and
dissatisfaction with appearance.
Methods: Patients with androgenetic alopecia who met the
eligibility criteria entered the study. Participants were asked to
randomly apply a solution of valproic acid 8.3% or a solution
of minoxidil 5% on the affected areas according to the
treatment protocol (twice a day). Before and 2 months after
treatment, the participants were evaluated. The studied indices
included the number of hair follicles in the specified area, the
number of velus hairs, the number of terminal hairs, the
average hair thickness, and the percentage of hairs in the
anagen and telogen phases, as well as the skin reactions in the
area. Hairs were examined at the beginning of the study and at
2 months after treatment using Foto Finder-trichoscale device.

Results: Two months after treatment compared to baseline in

the valproic group, anagen hair count index (P=0.02), general
hair count index (P=0.03), and terminl hair count index
(P=0.012) showed significant changes. While telogen hair
count (P=0.059) and vellus hair count (P=0.097) did not show
significant changes. These changes were more significated in
minoxidil group.

Conclusion: 8.3% valproic acid solution showed positive

Corresponding Author:
Taraneh Yazdanparast, PhD
No. 415, Taleqani Ave., Tehran, Iran
Email: drtaraneh@yahoo.com
Conflict of interest: None to declare
effects in increasing the number of hairs and decreasing the
percentage of telogen hairs. Due to the delayed mechanism of
valproic acid, the duration of treatment with this compound
should be considered longer than minoxidil as a positive
control.
Keywords: valproic acid, androgenetic alopecia, topical
solution, male pattern hair loss

Copyright © 2022 Published by Tehran University of Medical Sciences.

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International license
(https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/). Non-commercial uses of the work are permitted, provided the
original work is properly cited.
3 ‫ ﺷﻤﺎره‬Volume
2022, ،12 ‫ دوره‬،1400 ‫ ﭘﺎﯾﯿﺰ‬،‫زﯾﺒﺎﯾﯽ‬
13, Number 1 ‫ﭘﻮﺳــﺖ و‬
 ‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﮋوﻫﺸﯽ‬

‫درﻣﺎن ﮐﺎﻧﺪﯾﺪا آﻟﺒﯿﮑﻨﺲ ﻣﻘﺎوم در ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﻟﯿﮑﻦﭘﻼن دﻫﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﻟﯿﺰر ﮐﻢﺗﻮان‬

‫‪1‬‬
‫زﻣﯿﻨﻪ و ﻫﺪف‪ :‬ﻟﯿﮑﻦﭘﻼن دﻫﺎﻧﯽ ﯾﮏ ﺑﯿﻤﺎري اﯾﻤﻮﻧﻮﭘﺎﺗﻮﻟﻮژي ﭘﻮﺳﺘﯽ ﻣﺨﺎﻃﯽ ﻣﺰﻣﻦ اﺳـﺖ ﮐـﻪ‬ ‫ﺳﯿﺪهﺻﺒﺎ ﺷﺮﯾﻒزاده‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﺷﺎﯾﻊ ﻣﺨﺎط دﻫﺎن را درﮔﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ازﻃﺮﻓﯽ ﮐﺎﻧﺪﯾﺪا آﻟﺒﯿﮑﻨﺲ ﺷﺎﯾﻊﺗﺮﯾﻦ ﭘﺎﺗﻮژن ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ‬ ‫اﻧﺴﯿﻪ ﻟﻄﻔﻌﻠﯽ‬
‫ﮐﺎﻧﺪﯾﺪﯾﺎزﯾﺲ دﻫﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺪف اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ اﺛﺮ ﻃﻮل ﻣﻮج ﻟﯿـﺰر ﮐـﻢﺗـﻮان ‪ 810‬ﻧـﺎﻧﻮﻣﺘﺮ‬ ‫‪3‬‬
‫ﻧﺎرﮔﻞ ﻧﻮﯾﻦ‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﮐﻤﮑﯽ در درﻣﺎن ﮐﺎﻧﺪﯾﺪا آﻟﺒﯿﮑﻨﺲ ﻣﻘﺎوم ﺑﻪ ﻧﯿﺴﺘﺎﺗﯿﻦ در ﺑﯿﻤﺎران ﻟﯿﮑﻦﭘﻼن دﻫﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪4‬‬
‫ﺷﺎﯾﺎن ﻧﻮروزي‬
‫‪4‬‬
‫روش اﺟﺮا‪ :‬در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ‪ 5‬اﯾﺰوﻟﻪ ك‪.‬آﻟﺒﯿﮑﻨﺲ ﻣﻘﺎوم ﺑﻪ ﻧﯿﺴﺘﺎﺗﯿﻦ و ﯾﮏ ﮔﻮﻧـﻪ ك‪.‬آﻟﺒﯿﮑـﻨﺲ‬ ‫ﻓﺮﯾﻨﺎز ﻋﺰﯾﺰي‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد آزﻣﺎﯾﺶ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗﺴﺖ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ داروﯾﯽ ﺑﺮاﺳﺎس ‪ CLSI- M27-A3‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ و ﻧﺸﺎن‬
‫‪ .1‬ﮔﺮوه ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي دﻫﺎن‪ ،‬ﻓﮏ و ﺻـﻮرت‪ ،‬داد ﮐﻪ اﯾﻦ اﯾﺰوﻟﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﯿﺴﺘﺎﺗﯿﻦ ﻣﻘﺎوم ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﯿﻮن ﻗﺎرﭼﯽ ﺑﺎ رﻗـﺖ ‪ 0/5‬ﻣـﮏﻓﺎرﻟﻨـﺪ در‬
‫داﻧﺸﮑﺪه دﻧﺪانﭘﺰﺷـﮑﯽ‪ ،‬داﻧـﺸﮕﺎه ﻋﻠـﻮم‬
‫ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻟﯿﺰر داﯾﻮد ﺑﺎ ﻃﻮل ﻣﻮج ‪ 810‬ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ و اﻧﺮژي داﻧﺴﯿﺘﻪ ‪ 20/38j/cm2‬ﺑﺎ زﻣﺎن ‪ 20‬ﺛﺎﻧﯿـﻪ‬ ‫ﭘﺰﺷﮑﯽ آزاد اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫‪ .2‬ﮔــﺮوه اﻧﮕــﻞﺷﻨﺎﺳــﯽ و ﻗــﺎرچﺷﻨﺎﺳــﯽ‪ ،‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻫﺮ ﮔﺮوه ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺪاﻗﻞ ﻏﻠﻈﺖ ﻣﻬﺎرﮐﻨﻨﺪﮔﯽ )‪ (MIC‬ﺛﺒﺖ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫داﻧﺸﮑﺪه ﭘﺰﺷﮑﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷـﮑﯽ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‪ :‬ﻃﻮل ﻣﻮج ﻟﯿﺰر ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻌﻨﯽدار ﮐﻠﻮﻧﯽ ك‪.‬آﻟﺒﯿﮑـﻨﺲ ﻣﻘـﺎوم ﺑـﻪ ﻧﯿـﺴﺘﺎﺗﯿﻦ ﺷـﺪ‬ ‫ﺷﻬﯿﺪ ﺑﻬﺸﺘﯽ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫‪ .3‬ﮐﻤﯿﺘﻪ ﭘﮋوﻫـﺸﯽ داﻧـﺸﺠﻮﯾﺎن‪ ،‬داﻧـﺸﮑﺪه )‪ .(P0/001‬ﻣﯿﺰان ‪ MIC‬ﺑﻌﺪ از ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻟﯿﺰر ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻌﻨﺎداري ﭘﯿﺪا ﻧﮑﺮد‪.‬‬
‫دﻧﺪانﭘﺰﺷﮑﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ آزاد‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي‪ :‬ﺗﺎﺑﺶ ﻟﯿﺰر ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻌـﺪاد ﮐﻠـﻮﻧﯽﻫـﺎي ك‪.‬آﻟﺒﯿﮑـﻨﺲ ﻣﻘـﺎوم ﺑـﻪ ﻧﯿـﺴﺘﺎﺗﯿﻦ‬ ‫اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫‪ .4‬ﮐﻤﯿﺘﻪ ﭘﮋوﻫـﺸﯽ داﻧـﺸﺠﻮﯾﺎن‪ ،‬داﻧـﺸﮑﺪه ﻣﯽﺷﻮد؛ اﻣﺎ اﯾﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻟﺰوﻣﺎً در ﻣﯿﺰان ‪ MIC‬ﺗﻐﯿﯿﺮي اﯾﺠﺎد ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬دﻧﺪانﭘﺰﺷﮑﺎن دﻗﺖ ﮐﻨﻨﺪ در‬
‫ﭘﺰﺷﮑﯽ‪ ،‬داﻧـﺸﮕﺎه ﻋﻠـﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺷـﻬﯿﺪ ﻣﻮارد ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻘﺎوم ﺑﻪ درﻣﺎن ﮐﺎﻧﺪﯾﺪا‪ ،‬ﻟﯿﺰر داﯾﻮد ﮐﻢﺗﻮان ﺑﺎ ﻃﻮل ﻣﻮج ‪ 810‬ﻧـﺎﻧﻮﻣﺘﺮ‬
‫ﺑﻬﺸﺘﯽ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﮐﺎﻫﺶ ﮐﻠﻮﻧﯽﻫﺎ و ﭘﺎﺳﺦدﻫﯽ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻪ درﻣﺎن اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﻘﺶ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل‪:‬‬
‫ﮐﻠﯿﺪواژهﻫﺎ‪ :‬ﻟﯿﮑﻦﭘﻼن دﻫﺎﻧﯽ‪ ،‬ﮐﺎﻧﺪﯾﺪا آﻟﺒﯿﮑﻨﺲ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ داروﯾﯽ‪ ،‬ﻟﯿﺰر‬ ‫اﻧﺴﯿﻪ ﻟﻄﻔﻌﻠﯽ‬
‫ﭘﺬﯾﺮش ﻣﻘﺎﻟﻪ‪1401/02/10 :‬‬ ‫ﺗﻬــﺮان‪ ،‬ﺧﯿﺎﺑــﺎن وﻟﻨﺠــﮏ‪ ،‬ﺑﻠــﻮار داﻧــﺸﺠﻮ‪ ،‬درﯾﺎﻓﺖ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪1401/01/28 :‬‬
‫ﺧﯿﺎﺑﺎن ﮐﻮدكﯾﺎر‪ ،‬داﻧـﺸﮕﺎه ﻋﻠـﻮم ﭘﺰﺷـﮑﯽ ﭘﻮﺳﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ؛ ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪14 -20 :(1) 13‬‬
‫ﺷﻬﯿﺪ ﺑﻬﺸﺘﯽ‬
‫ﭘﺴﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ‪:‬‬
‫‪ensiehlotfali@yahoo.com‬‬

‫ﺗﻌﺎرض ﻣﻨﺎﻓﻊ‪ :‬اﻋﻼم ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫و ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن زﺑﺎن و ﻟﺜﻪ از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻮاﺣﯽ ﺷﺎﯾﻊ درﮔﯿـﺮي‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .2‬اﺷﮑﺎل ﻣﺘﻌﺪدي از ﻟﯿﮑﻦﭘﻼن در ﺣﻔﺮه دﻫﺎن‬
‫ﮔﺰارش ﺷﺪه ﮐﻪ ﻣﯽﺗـﻮان ﺑـﻪ اﻧـﻮاع ﭘـﺎﭘﻮﻻر‪ ،‬رﺗﯿﮑـﻮﻻر‪،‬‬
‫ارﯾﺘﻤــﺎﺗﻮز‪ ،‬اوﻟــﺴﺮاﺗﯿﻮ‪ ،‬ﭘــﻼك و ﺑﻠــﻮز اﺷــﺎره ﮐــﺮد‪ .‬ﻧــﻮع‬
‫اوﻟﺴﺮاﺗﯿﻮ ﻟﯿﮑﻦﭘﻼن دﻫﺎﻧﯽ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻋﻼﺋﻤﯽ ﭼﻮن درد و‬
‫ﺳﻮزش و ﺷﺎﻣﻞ ﻧـﻮاﺣﯽ از ارﯾـﺘﻢ و زﺧـﻢ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺑـﺎ‬
‫اﺳﺘﺮﯾﺎﻫﺎي ﺳﻔﯿﺪ اﺣﺎﻃﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﮔﺰارﺷﺎﺗﯽ ﻣﺒﻨﯽﺑـﺮ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺪﺧﯿﻤﯽ اﯾﻦ ﻧـﻮع ﻟـﯿﮑﻦﭘـﻼن وﺟـﻮد دارد ﮐـﻪ‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﻟــﯿﮑﻦﭘــﻼن ﯾــﮏ ﺑﯿﻤــﺎري اﻟﺘﻬــﺎﺑﯽ ﻣــﺰﻣﻦ ﭘﻮﺳــﺘﯽ‬
‫ﻣﺨﺎﻃﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺨﺎط دﻫﺎن را ﻧﯿـﺰ ﺑـﻪﻃـﻮر ﺷـﺎﯾﻊ‬
‫درﮔﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﺗﯿﻮﭘﺎﺗﻮژﻧﺰ ﺑﯿﻤﺎري ﺑﻪﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه ﻧﯿﺴﺖ؛ اﻣﺎ ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد اﯾﻤﻮﻧﻮﻟﻮژﯾﮏ‪ ،‬ژﻧﺘﯿﮏ‬
‫و اﺳﺘﺮس در اﯾﺠﺎد آن دﺧﯿﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.1‬‬
‫ﻟـﯿﮑﻦﭘــﻼن ﺷـﺎﯾﻊﺗــﺮ در ﺧــﺎﻧﻢﻫـﺎ و در ﺑــﺎزه ﺳــﻨﯽ‬
‫‪ 30-70‬ﺳﺎل ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در ﺣﻔﺮه دﻫﺎن‪ ،‬ﺿﺎﯾﻌﺎت‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪﺻﻮرت دوﻃﺮﻓﻪ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﻣﺨﺎط ﺑﺎﮐـﺎل‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫‪15‬‬ ‫ﺷﺮﯾﻒزاده و ﻫﻤﮑﺎران‬
‫روش اﺟﺮا‬
‫اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ در ﺷﺮاﯾﻂ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ ﺑﺮروي ‪ 5‬اﯾﺰوﻟـﻪ‬
‫ك‪.‬آﻟﺒﯿﮑﻨﺲ ﻣﻘﺎوم ﺑﻪ ﻧﯿﺴﺘﺎﺗﯿﻦ ﮐـﻪ از دﻫـﺎن ﺑﯿﻤـﺎران‬
‫ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﻟﯿﮑﻦﭘﻼن دﻫﺎﻧﯽ ﻧﻮع اوﻟﺴﺮاﺗﯿﻮ ﺟﺪا ﺷﺪه ﺑﻮد و‬
‫در ﻣﺨﺰن آزﻣﺎﯾـﺸﮕﺎه ﻗـﺎرچﺷﻨﺎﺳـﯽ داﻧـﺸﮑﺪه ﭘﺰﺷـﮑﯽ‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺷﻬﯿﺪ ﺑﻬﺸﺘﯽ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣـﯽﺷـﺪ‪،‬‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﺿﺎﯾﻌﺎت دﻫﺎﻧﯽ ازﻟﺤﺎظ ﻫﯿﺴﺘﻮﭘﺎﺗﻮﻟﻮژي ﺗﺄﯾﯿﺪ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ﻓﺎﻗﺪ دﯾﺴﭙﻼزي اﭘﯽﺗﻠﯿﺎﻟﯽ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬ﺑﯿﻤـﺎران‬
‫از ﻣﺤﻠﻮل اﺳﺘﺮوﺋﯿﺪ ﻣﻮﺿﻌﯽ ﻓﻠﻮﺳﯿﻨﻮﻟﻮن اﺳـﺘﻮﻧﯿﺪ ‪%0/1‬‬
‫دو ﺗــﺎ ﺳــﻪ ﺑــﺎر در روز ﺑــﻪ ﻣــﺪت ‪ 3‬اﻟــﯽ ‪ 6‬ﻣــﺎه درﻣــﺎن‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و ﺗﺄﺛﯿﺮي در ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻼﺋﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﯾــــــﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌــــــﻪ از ﻟﯿــــــﺰر داﯾــــــﻮد‬
‫)ﻟﯿﺰر داﯾﻮد ‪ THOR, GaAlAs‬ﺳﺎﺧﺖ ﮐﺸﻮر اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن(‬
‫ﮐﻢﺗﻮان ﺑـﺎ ﻃـﻮل ﻣـﻮج‪ 810‬ﻧـﺎﻧﻮﻣﺘﺮ )‪) (nm‬ﺗـﻮان ‪200‬‬
‫ﻣﯿﻠﯽوات(‪ ،‬ﭘـﺮوب ﻣﻨﻔـﺮد و ﻗﻄـﺮ ﭘـﺮوب ‪ 1‬ﺳـﺎﻧﺘﯽﻣﺘـﺮ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬اﻧﺮژي داﻧﺴﯿﺘﻪ ‪ 20/38‬ژول ﺑﺮ ﺳـﺎﻧﺘﯽﻣﺘـﺮ‬
‫ﻣﺮﺑﻊ )‪ (ED=P.t/A‬درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﻧـﻮع ﺗـﺎﺑﺶ ﻟﯿـﺰر‬
‫ﺑﻪﺻﻮرت ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﮐﻨﺘﺮل از ﮔﻮﻧﻪ ك‪.‬آﻟﺒﯿﮑﻨﺲ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد )‪ ATCC (10221‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي‬
‫ك‪.‬آﻟﺒﯿﮑــﻨﺲ )ﺑــﺎﻟﯿﻨﯽ و اﺳــﺘﺎﻧﺪارد( ﺑﺎزﯾــﺎﺑﯽ و ﺑــﺮ روي‬
‫ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺸﺖ ﺳﺎﺑﻮرودﮐﺴﺘﺮوز آﮔﺎر )ﻣﺮك‪ ،‬آﻟﻤﺎن( ﮐﺸﺖ‬
‫داده ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ از ﮐﻠﻮﻧﯽ ﺧﺎﻟﺺ ﯾـﮏ ﺳﻮﺳﭙﺎﻧـﺴﯿﻮن‬
‫ﺑﺎ رﻗﺖ ‪ %0/5‬ﻣﮏﻓﺎرﻟﻨﺪ ﻣﻌـﺎدل ‪ 1/5×108cfu/ml‬ﺗﻬﯿـﻪ‬
‫ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻣﯿـﺰان ‪ 100‬ﻣﯿﮑﺮوﻟﯿﺘﺮﺑـﻪ ﻣﯿﮑﺮوﭘﻠﯿـﺖ اﺿـﺎﻓﻪ‬
‫ﺷﺪ‪ 100 .‬ﻣﯿﮑﺮوﻟﯿﺘﺮﺳﺮم ﻓﯿﺰﯾﻮﻟـﻮژي ﺑـﻪ ﭼﺎﻫـﮏ ﻫـﺎي‬
‫ﮔﺮوهﻫﺎي ﺗﺎﺑﺸﯽ و ﮐﻨﺘﺮل اﻓﺰوده ﺷﺪ ﺗـﺎ ﺣﺠـﻢ ﭼﺎﻫـﮏ‬
‫‪ 200‬ﻣﯿﮑﺮوﻟﯿﺘﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻣﯿﮑﺮوﭘﻠﯿﺖ ﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﺗـﺎﺑﺶ‬
‫ﭘﺮﺗﻮ ﻟﯿﺰر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﺗﺎﺑﺶ ﭘﺮﺗﻮ ﻟﯿﺰر‪ ،‬ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﯿﻮنﻫﺎ ﮐـﺸﺖ داده‬
‫ﺷﺪﻧﺪ و ‪ 48‬ﺳـﺎﻋﺖ در دﻣـﺎي ‪ 37‬درﺟـﻪ ﺳـﺎﻧﺘﯽﮔـﺮاد‬
‫درون اﻧﮑﻮﺑــﺎﺗﻮر ﻗــﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨــﺪ و ﺳــﭙﺲ ﺗﻌــﺪاد ﮐﻠــﻮﻧﯽ‬
‫ﺷﻤﺎرش ﺷـﺪ‪ .‬در اﯾـﻦ ﺗﺤﻘﯿـﻖ‪ ،‬ﯾـﮏﺑـﺎر ﺳﻮﺳﭙﺎﻧـﺴﯿﻮن‬
‫ﻗــﺎرﭼﯽ در ﻣﻮاﺟﻬــﻪ ﺑــﺎ ﻟﯿــﺰر و ﯾــﮏﺑــﺎر در ﻣﻮاﺟﻬــﻪ ﺑــﺎ‬
‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
‫درﻣﺎن و ﮐﻨﺘﺮل دﻗﯿﻖ ﺑﯿﻤﺎري را اﯾﺠﺎب ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.3‬‬
‫ﺧﻂ اول درﻣﺎن در ﮐﻨﺘﺮل ﺿﺎﯾﻌﺎت ﻟﯿﮑﻦﭘﻼن دﻫﺎﻧﯽ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﻮرﺗﯿﮑﻮاﺳﺘﺮوﺋﯿﺪ ﻫﺎي ﻣﻮﺿﻌﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪ ﮐـﻪ‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس ﺷﺪت ﺑﯿﻤﺎري و ﭘﺎﺳﺦدﻫﯽ ﺑﻪ درﻣﺎن ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﺑﺎ ﮐﻮرﺗﻮن ﺳﯿﺴﺘﻤﯿﮏ ﻧﯿﺰ ﻫﻤﺮاه ﺷﻮد‪.4‬‬
‫ﺣﻀﻮر ﻧﻮاﺣﯽ اروزﯾﻮ و اوﻟﺴﺮاﺗﯿﻮ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﮑﺮر از ﮐﻮرﺗﻮن ﻫﺎي ﻣﻮﺿـﻌﯽ ﺟﻬـﺖ درﻣـﺎن و ﮐﻨﺘـﺮل‬
‫ﺿﺎﯾﻌﺎت‪ ،‬ﺷﺮاﯾﻄﯽ را ﺟﻬـﺖ ﺑﯿﻤـﺎريزاﯾـﯽ ﭘـﺎﺗﻮژنﻫـﺎي‬
‫ﻓﺮﺻﺖﻃﻠـﺐ ﻧﯿـﺰ اﯾﺠـﺎد ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ ﮐـﻪ روﻧـﺪ درﻣـﺎﻧﯽ‬
‫ﻟﯿﮑﻦﭘﻼن را ﺑﻪ ﺷﺪت ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.5‬‬
‫ﺷﺎﯾﻊﺗـﺮﯾﻦ ﭘـﺎﺗﻮژن ﻓﺮﺻـﺖﻃﻠـﺐ در ﺣﻔـﺮه دﻫـﺎن‬
‫ك‪.‬آﻟﺒﯿﮑﻨﺲ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﺷـﮑﻞﮔﯿـﺮي ﮔﻮﻧـﻪﻫـﺎي‬
‫ﻣﻘـﺎوم ﮐﺎﻧﺪﯾـﺪا ﭼــﻪ ﺑـﻪﺻــﻮرت اوﻟﯿـﻪ و ﭼــﻪ ﺑـﻪدﻧﺒــﺎل‬
‫درﻣﺎن ﻫﺎي ﻣﮑﺮر‪ ،‬ﭘﺎﺳـﺦدﻫـﯽ ﺑـﻪ درﻣـﺎن ﻫـﺎي روﺗـﯿﻦ‬
‫ﺿﺪﻗﺎرﭼﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘـﻪ و ﺑـﻪدﻟﯿـﻞ ﻧﻘـﺶ ﮐﺎﻧﺪﯾـﺪا در‬
‫اﯾﺠﺎد ﻋﻔﻮﻧﺖ در ﻟـﯿﮑﻦ ﭘـﻼن‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳـﺎﯾﯽ ﮔﻮﻧـﻪ ﻗـﺎرﭼﯽ‬
‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ و ﺑﺮرﺳﯽ ﭘﺎﺳﺦدﻫﯽ آن ﺑﻪ درﻣﺎن ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ در‬
‫روﻧﺪ درﻣﺎﻧﯽ ﺿﺎﯾﻌﺎت ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﺴﺰاﯾﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﺧﯿـﺮاً‬
‫ﻧﻘﺶ ﻟﯿﺰر در ازﺑﯿﻦﺑﺮدن ﮔﻮﻧـﻪ ﻫـﺎي ﻗـﺎرﭼﯽ ﮐﺎﻧﺪﯾـﺪا و‬
‫ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ در ﺗﺴﺮﯾﻊ ﺑﻬﺒﻮدي ﻟﯿﮑﻦ ﭘﻼن ﻣـﺸﺨﺺ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ و ﻟﯿﺰرﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﺑﺎ ﻃﻮل ﻣـﻮجﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﯽ در‬
‫اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪهاﻧﺪ‪6‬و‪.5‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺿﺎﯾﻌﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪوﺳﯿﻠﻪ ﮐﺎﻧﺪﯾﺪﯾﺎزﯾﺲ‬
‫ﺳــﻄﺤﯽ اﯾﺠــﺎد ﻣــﯽﺷــﻮﻧﺪ در دﺳــﺘﺮس ﻟﯿــﺰر ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان از درﻣـﺎن ﻟﯿـﺰر ﺟﻬـﺖ ﮐـﺎﻫﺶ و ازﺑـﯿﻦﺑـﺮدن‬
‫ﮔﻮﻧــﻪﻫــﺎي ﻗــﺎرﭼﯽ ﻣﻘــﺎوم ﺑــﻪ درﻣــﺎن ﮐــﻪ در ﺑﯿﻤــﺎري‬
‫ﻟﯿﮑﻦ ﭘﻼن ﻋﻔﻮﻧﺖزاﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬اﯾـﻦ اﻣـﺮ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از داروﻫﺎي ﺿـﺪﻗﺎرﭼﯽ و‬
‫ﮐــﺎﻫﺶ ﻋــﻮارض داروﻫــﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃــﻪ در روﻧــﺪ درﻣــﺎن‬
‫ﻣﯽﺷﻮد؛ درواﻗـﻊ ﻫـﺪف از اﯾـﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺑﺮرﺳـﯽ ﺗـﺄﺛﯿﺮ‬
‫ﺿﺪﻗﺎرﭼﯽ ﻟﯿﺰر ﮐﻢﺗﻮان داﯾﻮد ‪ 810‬ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ ﺑﺮ ﮔﻮﻧﻪﻫـﺎي‬
‫ﮐﺎﻧﺪﯾﺪاي آﻟﺒﯿﮑﻨﺲ ﻣﻘﺎوم ﺑﻪ درﻣﺎن ﺟﺪاﺷـﺪه از دﻫـﺎن‬
‫ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﻟﯿﮑﻦﭘﻼن ﻧﻮع اوﻟﺴﺮاﺗﯿﻮ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺑـﻪ‬
‫درﻣﺎنﻫﺎي روﺗﯿﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺪادﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﻟﯿﺰر در ﮐﺎﻧﺪﯾﺪاي ﻣﻘﺎوم ﻟﯿﮑﻦﭘﻼن دﻫﺎﻧﯽ‬ ‫‪16‬‬

‫ﻧﯿﺴﺘﺎﺗﯿﻦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓـﺖ ﺗـﺎ ﻧﺘـﺎﯾﺞ ﺷـﻤﺎرش ﮐﻠـﻮﻧﯽ ﻗﺎﺑـﻞ‬

‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺷﻤﺎرش ﮐﻠﻮﻧﯽﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺴﺖ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ‬
‫داروﯾﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﯿﺴﺘﺎﺗﯿﻦ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﯿﻮن ﻣﺨﻤﺮي ﮔﻮﻧـﻪ ﻫـﺎي ك‪.‬آﻟﺒﯿﮑـﻨﺲ )از‬
‫ﮐﻠﻮﻧﯽﻫﺎي ﻟﯿﺰرﺧﻮرده در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺒﻞ( ﺑﺮاﺳﺎس ﭘﺮوﺗﮑـﻞ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪Clinical Laboratory Standards Institute‬‬
‫)‪ (CLSI- M27-A3‬ﺗﻬﯿـﻪ ﺷـﺪ‪ .7‬از اﯾـﻦ ﺳﻮﺳﭙﺎﻧـﺴﯿﻮن‬
‫ﻣﻘـــﺪار ﺛﺎﺑـــﺖ ‪ 100‬ﻣﯿﮑﺮوﻟﯿﺘـــﺮ درون ﭼﺎﻫـــﮏﻫـــﺎي‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ :1‬زﺧﻢﻫﺎ و اروژنﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد در ﻣﺨﺎط ﺑﺎﮐﺎل‪.‬‬ ‫ﻣﯿﮑﺮوﭘﻠﯿﺖ رﯾﺨﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻧﯿﺴﺘﺎﺗﯿﻦ ﺑﺎ رﻗﺖ ﺳﺮﯾﺎﻟﯽ‬
‫ﺑﻪ ﭼﺎﻫﮏ ﻫﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪﮔﻮﻧـﻪاي ﮐـﻪ رﻗـﺖ در اوﻟـﯿﻦ‬
‫ﭼﺎﻫﮏ ‪ 8‬ﻣﯿﮑﺮوﮔـﺮم ﺑـﺮ ﻣﯿﻠـﯽﻟﯿﺘـﺮ و در ﭼﺎﻫـﮏﻫـﺎي‬
‫ﺑﻌــﺪي ﺑــﻪﺗﺮﺗﯿــﺐ ‪،0/06 ،0/12 ،0/25 ،0/5 ،1 ،2 ،4‬‬
‫‪ 0/03‬و ‪ 0/015‬ﻣﯿﮑﺮوﮔﺮم ﺑـﺮ ﻣﯿﻠـﯽﻟﯿﺘـﺮ ﺑـﻮد‪ .‬ﺳـﭙﺲ‬
‫ﻣﯿﮑﺮوﭘﻠﯿﺖ ﻫـﺎ ﺑـﻪﻣـﺪت ‪ 24‬ﺳـﺎﻋﺖ در اﻧﮑﻮﺑـﺎﺗﻮر ﻗـﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨــﺪ و ﺑــﺮاي ﻫــﺮ ﮔــﺮوه ﻧﺘــﺎﯾﺞ ﺣــﺪاﻗﻞ ﻏﻠﻈــﺖ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ :2‬زﺧﻢﻫﺎي دوﻃﺮﻓﻪ‪.‬‬ ‫ﻣﻬﺎرﮐﻨﻨﺪﮔﯽ )‪ (MIC‬ﺛﺒﺖ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫و ﮐــﺎﻫﺶ ﺗﻌــﺪاد ﮐﻠﻨــﯽ ﻧــﺴﺒﺖ ﺑــﻪ ﮔــﺮوه ﻣﻮاﺟﻬــﻪ ﺑــﺎ‬ ‫ﮔــﺮوه ﮐﻨﺘــﺮل ﻣﺜﺒــﺖ ﭘﻠﯿــﺖ ﺣــﺎوي ك‪.‬آﻟﺒﯿﮑــﻨﺲ‬
‫ﻧﯿﺴﺘﺎﺗﯿﻦ ﻧﯿﺰ دﯾﺪه ﺷﺪ )‪) (P0/001‬ﺷﮑﻞ ‪.(3‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺪون ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻟﯿـﺰر و ﮔـﺮوه ﮐﻨﺘـﺮل ﻣﻨﻔـﯽ‬
‫در ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻘﺎوم ﻟﯿﺰرﺧﻮرده ﺑﺎ ‪ 810‬ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد‬ ‫ﻓﻘﻂ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺸﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﺟﻬﺖ آﻧﺎﻟﯿﺰ آﻣـﺎري ﺑـﺮاي‬
‫ﮐﻠﻮﻧﯽ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻨﯽداري ﮐـﺎﻫﺶ و ﺗﻘﺮﯾﺒـﺎ ﺑـﻪ ﻧـﺼﻒ‬ ‫ﻣﻘﺎﯾــــﺴﻪ ﺑــــﺎ ﮔــــﺮوهﻫــــﺎي ﮐﻨﺘــــﺮل از ﮔﺰﯾﻨــــﻪ‬
‫رﺳﯿﺪه ﺑﻮد )‪ (P0/001‬و ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻌﺪاد ﮐﻠﻨﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬ ‫‪ One-Sample T Test‬و ﺑــﺮاي ﻣﺤﺎﺳــﺒﻪ ﻣﯿــﺎﻧﮕﯿﻦ از‬
‫ﮔﺮوه ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻧﯿﺴﺘﺎﺗﯿﻦ ﻧﯿـﺰ دﯾـﺪه ﺷـﺪ )‪(P0/001‬‬ ‫ﻧﺴﺨﻪ ‪ 27‬ﻧﺮماﻓﺰار ‪ SPSS‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪.‬‬
‫)ﺟـــﺪول ‪ .(1‬ﮔـــﺮوه ﮐﻨﺘـــﺮل ﻣﺜﺒـــﺖ ﭘﻠﯿـــﺖ ﺣـــﺎوي‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‬
‫ك‪.‬آﻟﺒﯿﮑﻨﺲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺪون ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻟﯿﺰر و ﻧﯿﺴﺘﺎﺗﯿﻦ‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑـﺎ ‪ 6‬اﯾﺰوﻟـﻪ ك‪.‬آﻟﺒﯿﮑـﻨﺲ )‪ 5‬ﮔﻮﻧـﻪ ﻣﻘـﺎوم‬
‫ﺑﻮد و ﮔﺮوه ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻨﻔﯽ ﻓﻘﻂ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺤﯿﻂ ﮐـﺸﺖ ﺑـﻮد‬
‫ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ و ﯾﮏ ﮔﻮﻧﻪ ﺣﺴﺎس اﺳﺘﺎﻧﺪارد( و ﺑﺎ ‪ 3‬ﺗﮑﺮار اﻧﺠﺎم‬
‫)ﺟﺪول ‪ .(1‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺴﺖﻫـﺎي ﺣـﺴﺎﺳﯿﺖ داروﯾـﯽ ﻫـﯿﭻ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ از ﺳﻄﻮح زﺧﻤﯽ و ﺣـﺎوي اروژن ﺿـﺎﯾﻌﺎت‬
‫دﻫﺎﻧﯽ ﻟﯿﮑﻦ ﭘـﻼن ﺟـﺪا ﺷـﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬ﺿـﺎﯾﻌﺎت دﻫـﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﻪﺻﻮرت دوﻃﺮﻓﻪ در ﻣﺨﺎط ﺑﺎﮐﺎل ﺳﻤﺖ ﭼـﭗ و راﺳـﺖ‬
‫ﺑﯿﻤﺎران دﯾﺪه ﻣﯽﺷﺪ )ﺷﮑﻞ ‪ 1‬و ‪.(2‬‬
‫ﺑﺮرﺳــﯽﻫــﺎي ﺗﻌــﺪاد ﮐﻠﻨــﯽ در ﮔﻮﻧــﻪ اﺳــﺘﺎﻧﺪارد‪،‬‬
‫ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﮐـﺎﻫﺶ ﮐﻠﻨـﯽ ﭘـﺲ از ﻣﻮاﺟﻬـﻪ ﺑـﺎ ﻟﯿـﺰر و‬
‫ﻧﯿﺴﺘﺎﺗﯿﻦ در زﻣﺎن ‪ 20‬ﺛﺎﻧﯿﻪ ﺑﻮد )ﺷﮑﻞ ‪ .(3‬در ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي‬
‫ﻣﻘﺎوم ﻟﯿﺰرﺧﻮرده ﺑﺎ ‪ 810‬ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﮐﻠﻮﻧﯽﻫﺎ ﺑﻪﻃـﻮر‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ :3‬ﮐﻠﻮﻧﯽﻫﺎ ﻗﺒﻞ از ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻟﯿﺰر )ﺳﻤﺖ راﺳـﺖ( و‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻟﯿﺰر ﮐﻢﺗﻮان )ﺳﻤﺖ ﭼﭗ(‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﯽداري ﮐﺎﻫﺶ و ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻧﺼﻒ ﺷﺪه ﺑـﻮد )‪(P0/001‬‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫‪17‬‬ ‫ﺷﺮﯾﻒزاده و ﻫﻤﮑﺎران‬

‫در ﻣﻄﺎﻟﻌـــﻪ ‪ Souza‬و ﻫﻤﮑـــﺎران‪ ،‬ﺑﺮرﺳـــﯽ اﺛـــﺮ‬ ‫ﺟﺪول ‪ :1‬ﺗﻌﺪاد ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﮐﺎﻧﺪﯾـﺪا و ﻣﯿـﺎﻧﮕﯿﻦ ‪CFU/mL‬‬
‫ﻓﺘﻮداﯾﻨﺎﻣﯿــﮏ ﺗﺮاﭘــﯽ )‪ (ED=15.8J/cm2,26.3,39.5‬و‬ ‫ﺑﻌﺪ از ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻟﯿﺰر ﮐﻢﺗﻮان و ﻧﯿﺴﺘﺎﺗﯿﻦ‪.‬‬
‫ﺗﺎﺑﺶ ﻟﯿﺰر ﮐﻢﺗﻮان )ﻃﻮل ﻣﻮج ‪ 660‬ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ( ﻧـﺸﺎن داده‬ ‫‪P‬‬ ‫‪ 810‬ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ ﻧﯿﺴﺘﺎﺗﯿﻦ‬ ‫ﮔﻮﻧﻪ ﮐﺎﻧﺪﯾﺪا اﻟﺒﯿﮑﻨﺲ‬
‫ﺷﺪ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯿﺰان ﮐﺎﻧﺪﯾﺪا ﺑﻪوﺳﯿﻠﻪ ﻓﺘﻮداﯾﻨﺎﻣﯿﮏﺗﺮاﭘﯽ و‬ ‫‪0/001‬‬ ‫‪1/5×10‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪0/6×10‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪1‬‬
‫ﺗﺎﺑﺶ ﻟﯿﺰر ﮐﻢﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﯿﺰان ﺑﻮده اﺳﺖ‪.9‬‬ ‫‪0/001‬‬ ‫‪1/4×108‬‬ ‫‪0/7×108‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ Maver-Biscanin‬و ﻫﻤﮑـــﺎران در ﻣﻄﺎﻟﻌـــﻪاي ﺑـــﺎ‬ ‫‪0/001‬‬ ‫‪1/5×108‬‬ ‫‪0/6×108‬‬ ‫‪3‬‬
‫ﺑﺮرﺳــﯽ ﺑــﺎ دو ﺗــﺎﺑﺶ ﻣﺘﻔــﺎوت ‪ 830‬و ‪ 685‬ﻧــﺎﻧﻮﻣﺘﺮ در‬
‫‪0/001‬‬ ‫‪1/3×108‬‬ ‫‪0/5×108‬‬ ‫‪4‬‬
‫ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ دﻧﭽﺮاﺳﺘﻮﻣﺎﺗﯿﺖ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻌﺪاد ﮐﻠﻮﻧﯽ و‬
‫‪0/001‬‬ ‫‪1/5×108‬‬ ‫‪0/7×108‬‬ ‫‪5‬‬
‫اﻟﺘﻬﺎب ﮐﺎم را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد‪.10‬‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺳﯿﺪﻣﻮﺳﻮي و ﻫﻤﮑﺎراﻧﺶ از ﻟﯿـﺰر داﯾـﻮد‬ ‫‪0/001‬‬ ‫‪0/3×108‬‬ ‫‪0/2×108‬‬ ‫)‪ATCC (10221‬‬

‫ﮐﻢﺗـﻮان ﺑـﺎ دو ﻃـﻮل ﻣـﻮج ‪ 685‬ﻧـﺎﻧﻮﻣﺘﺮ ﺑـﺎ ﺗـﻮان ‪50‬‬
‫ﻣﯿﻠﯽوات و ‪ 830‬ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ ﺑﺎ ﺗﻮان ‪ 400‬ﻣﯿﻠـﯽوات ﺑـﺪون‬
‫ﺣﺴﺎسﮔﺮ ﻧﻮري و ﺑﺎ اﻧﺮژي داﻧﺴﯿﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﯽ ﺑـﺮ ‪4‬‬
‫ﮔﻮﻧﻪ ك‪.‬آﻟﺒﯿﮑﻨﺲ ﺟﺪا ﺷﺪه از ﻧﺎﺣﯿﻪ واژﯾﻨـﺎل اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﺷــﺪ‪ .‬در اﯾــﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ اﻧــﺮژي داﻧــﺴﯿﺘﻪ ‪ 10‬ژول ﺑــﺮ‬
‫ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ و ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬اﺛﺮ ﻣﻬﺎري ﻣﻌﻨﯽداري ﺑﺮ رﺷـﺪ‬
‫ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ك‪.‬آﻟﺒﯿﮑﻨﺲ داﺷـﺘﻪ و ﺗﻔـﺎوﺗﯽ ﺑـﯿﻦ دو ﻃـﻮل‬
‫ﻣﻮج و ﺗﻮانﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﺪ‪ .‬ﻫـﻢﭼﻨـﯿﻦ‬
‫‪ MIC‬ﮔﺮوه ﻫﺎي ك‪.‬آﻟﺒﯿﮑﻨﺲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻧﯿـﺰ ﻗﺒـﻞ و‬
‫ﭘﺲ از ﺗﺎﺑﺶ ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾـﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻧﯿـﺰ‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ از ﺣﺴﺎسﮔﺮ ﻧﻮري اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺸﺪ؛‬
‫اﻣﺎ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﻟﯿـﺰر ﮐـﻢﺗـﻮان در ﮐﺮوﻣﻮﻓﻮرﻫـﺎي‬
‫اﻧﺪوژن ﺳﻠﻮل ﻗـﺎرﭼﯽ ﺗﺠﻤـﻊ ﻣـﯽﯾﺎﺑـﺪ و ازﻃﺮﯾـﻖ اﯾـﻦ‬
‫ﻣﮑﺎﻧﯿــﺴﻢ از ﭘﺎﺗﻮژﻧﯿــﺴﯿﺘﻪ ﺳــﻠﻮل ﻗــﺎرﭼﯽ ﺟﻠــﻮﮔﯿﺮي‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.11‬‬
‫ﺣﺴﺎسﮔﺮﻫﺎي ﻧﻮري ﻣﺘﻨﻮع ﺑﺎ ﻏﻠﻈـﺖﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺎﺑﺶ ﻟﯿـﺰر ﺑـﻪ ﺳـﻠﻮل ﻫـﺎي ﻗـﺎرﭼﯽ ﮐﺎﻧﺪﯾـﺪا‬
‫ﺑﺮرﺳــﯽ ﺷــﺪﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ دﻟﯿــﺮي و ﻫﻤﮑــﺎران درﻣ ـﺎن‬
‫ﻓﺘﻮداﯾﻨﺎﻣﯿﮏﺗﺮاﭘﯽ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻟﯿـﺰر داﯾـﻮد در ﻃـﻮل‬
‫ﻣﻮج ﻫﺎي ‪ 460‬و ‪ 660‬ﻧـﺎﻧﻮﻣﺘﺮ در زﻣـﺎن ﻫـﺎي ‪ 30‬و ‪60‬‬
‫ﺛﺎﻧﯿﻪ و ﻣﻮاد ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﻧﻮر ﮐﻮرﮐﻮﻣﯿﻦ ‪ %10/2‬ﻧـﺸﺎن داد‬
‫ﮐﻪ ﻟﯿﺰر ‪ 460‬ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ در ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺎ ﮐﻮرﮐـﻮﻣﯿﻦ ﺣـﺪاﮐﺜﺮ‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺿﺪﻗﺎرﭼﯽ را در ﺑﺮاﺑﺮ ك‪.‬آﻟﺒﯿﮑﻨﺲ دارد‪.12‬‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﺠﻔـﯽ و ﻫﻤﮑـﺎران ﺑـﺎ ﺗـﺎﺑﺶ ﻟﯿـﺰر ‪940‬‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮي در ﻣﯿﺰان ‪ MIC‬ﻧﺸﺎن ﻧـﺪاد و ‪ MIC‬ﮔﻮﻧـﻪﻫـﺎي‬
‫ﮐﺎﻧﺪﯾﺪاي ﻟﯿﺰرﺧﻮرده‪ ،‬ﻫﻢﭼﻨﺎن ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﻧﯿـﺴﺘﺎﺗﯿﻦ را‬
‫ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬
‫ﺑﺤﺚ‬
‫در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ ﺑـﻪ ﺑﺮرﺳـﯽ ﺗـﺄﺛﯿﺮ ﻟﯿـﺰر‬
‫ﮐﻢﺗـﻮان داﯾـﻮد در ﮐـﺎﻫﺶ ﻣﯿـﺰان ﮐﻠـﻮﻧﯽ ﺳـﻠﻮلﻫـﺎي‬
‫ك‪.‬آﻟﺒﯿﮑﻨﺲ ﻣﻘﺎوم ﺑﻪ ﻧﯿﺴﺘﺎﺗﯿﻦ ﮐـﻪ از دﻫـﺎن ﺑﯿﻤـﺎران‬
‫ﻣﺒﺘﻼ ﺑـﻪ ﻟـﯿﮑﻦﭘـﻼن ﻧـﻮع اوﻟـﺴﺮاﺗﯿﻮ ﺟـﺪا ﺷـﺪه ﺑـﻮد‪،‬‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﯿﻢ‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ از ﻃﻮل ﻣﻮج ‪ 810‬ﻧـﺎﻧﻮﻣﺘﺮ‪،‬‬
‫اﻧﺮژي داﻧﺴﯿﺘﻪ ‪ 20/38‬ژول ﺑﺮ ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑـﻊ و ﺗـﻮان‬
‫‪ 200‬ﻣﯿﻠﯽوات ﺑﺪون ﺣﺴﺎسﮔﺮ ﻧﻮري اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪ‪ .‬در‬
‫اﯾــﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﺗﻔــﺎوﺗﯽ در ﻣﯿــﺰان ‪ MIC‬ﺳــﻠﻮلﻫــﺎي‬
‫ك‪.‬آﻟﺒﯿﮑﻨﺲ ﭘﺲ از ‪ 20‬ﺛﺎﻧﯿﻪ ﺗﺎﺑﺶ ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻧـﺸﺪ؛ اﻣـﺎ‬
‫ﺗﻌﺪاد ﮐﻠﻮﻧﯽﻫﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻌﻨﯽداري ﮐﺎﻫﺶ ﭘﯿﺪا ﮐﺮده ﺑـﻮد‬
‫)‪ .(P0/001‬ﻣﻄﺎﻟﻌــﺎت ﻣﺘﻌــﺪدي ﺑــﻪ ﺑﺮرﺳــﯽ ﺗــﺄﺛﯿﺮ‬
‫ﻟﯿﺰرﻫــﺎي ﮐــﻢﺗــﻮان ﺑــﺎ ﻃــﻮل ﻣــﻮج‪ ،‬اﻧــﺮژي داﻧــﺴﯿﺘﻪ و‬
‫ﺗﻮانﻫﺎي ﻣﺘﻨﻮع ﺑﺎ ‪ /‬ﺑﺪون ﺣﺴﺎسﮔﺮ ﻧﻮري ﺑﺮ ﺳﻠﻮلﻫﺎي‬
‫ﮐﺎﻧﺪﯾــﺪا ﭘﺮداﺧﺘــﻪاﻧــﺪ ﮐــﻪ ﻧﺘــﺎﯾﺞ ﺑﺮاﺳــﺎس ﻫﺮﮐــﺪام از‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫــــﺎ ﻣﺘﻔــــﺎوت ﺑــــﻮده اﺳــــﺖ‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌــــﻪ‬
‫‪ Maver-Biscanin‬و ﻫﻤﮑﺎران دو ﺗﺎﺑﺶ ﻟﯿـﺰر ﺑـﺎ ﻃـﻮل‬
‫ﻣﻮج ﻫﺎي ‪ 685‬ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ ﺑﺎ ﺗﻮان ‪ 30‬ﻣﯿﻠﯽوات و ﻃﻮل ﻣﻮج‬
‫‪ 830‬ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ ﺑﺎ ﺗﻮان ‪ 60‬ﻣﯿﻠـﯽوات ﺑـﻪﺻـﻮرت ‪In vivo‬‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ دﻧﭽﺮاﺳﺘﻮﻣﺎﺗﯿﺖ در ﺑﯿﻤﺎران ﺷﺪﻧﺪ‪.8‬‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

 ‫ﻟﯿﺰر در ﮐﺎﻧﺪﯾﺪاي ﻣﻘﺎوم ﻟﯿﮑﻦﭘﻼن دﻫﺎﻧﯽ‬ ‫‪18‬‬

‫و ﻫﻤﮑﺎران ﮐﻪ از ﻟﯿﺰر ﮐـﻢﺗـﻮان داﯾـﻮد ‪ 660‬ﻧـﺎﻧﻮﻣﺘﺮ در‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑـﺎ ﮐﻮرﺗـﻮن ﻣﻮﺿـﻌﯽ ﺟﻬـﺖ ﺑﺮرﺳـﯽ ﺑﻬﺒـﻮدي‬
‫ﻟﯿﮑﻦﭘﻼن دﻫﺎﻧﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻟﯿﺰر ﮐﻢﺗﻮان ﺑﺮﺗـﺮي‬
‫آﻣﺎري ﻣﻌﻨﯽداري در ﻣﯿﺰان ﺑﻬﺒﻮدي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺳﺘﺮوﺋﯿﺪ‬
‫ﻣﻮﺿﻌﯽ ﻧﺸﺎن داد‪.18‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎﯾﯽ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻃﻮل ﻣﻮج اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه‬
‫در ﻟﯿﺰرﻫﺎي ﮐﻢﺗﻮان‪ ،‬زﻣﺎن و ﺗﻌﺪاد ﺟﻠﺴﺎت‪ ،‬ﻧﻮع ﺗﺎﺑﺶ و‬
‫ﺣﺘﯽ ﻧﻮع ﺿﺎﯾﻌﻪ اﯾﺠﺎدﺷﺪه در دﻫﺎن ﻧﺎﺷﯽ از ﻟﯿﮑﻦﭘـﻼن‬
‫ﻫﻤﮕﯽ از ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯿﺰان اﺛﺮﺑﺨـﺸﯽ ﻟﯿـﺰر‬
‫را در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﮐﻮرﺗﯿﮑﻮاﺳﺘﺮوﺋﯿﺪﻫﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.14‬‬
‫اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳـﺪ ﮐـﻪ ﻣـﯽﺗـﻮان از ﻟﯿﺰرﻫـﺎي‬
‫ﮐﻢﺗﻮان ﻫﻢ در ﺑﻬﺒﻮد ﺿـﺎﯾﻌﺎت اوﻟـﺴﺮاﺗﯿﻮﻟﯿﮑﻦ ﭘـﻼن ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ ﺿﺪاﻟﺘﻬﺎﺑﯽ و ﺗﺴﺮﯾﻊ در ﭘﺮوﻟﯿﻔﺮاﺳﯿﻮن‬
‫ﺳﻠﻮﻟﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد و ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻧﯿﺰ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺿـﺪﻗﺎرﭼﯽ آن‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻌﺪاد ﮐﻠﻮﻧﯽﻫﺎي ﮐﺎﻧﺪﯾـﺪاي ﻣﻮﺟـﻮد در‬
‫ﺿﺎﯾﻌﺎت اﯾﺠﺎدﺷـﺪه و ﭘﺎﺳـﺦدﻫـﯽ ﺑﻬﺘـﺮ آن ﺑـﻪ درﻣـﺎن‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﯾﻢ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﯿـﺰر ﮐـﻢﺗـﻮان‬
‫ﻫﻢ در ﮐـﺎﻫﺶ ﺳـﻠﻮلﻫـﺎي ﻗـﺎرﭼﯽ و ﻫـﻢ در ﺑﻬﺒـﻮدي‬
‫ﻟﯿﮑﻦ ﭘﻼن ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﺴﺰاﯾﯽ در ﻣﯿﺰان ﺑﻬﺒﻮدي ﮐﻠﯽ‬
‫ﺿﺎﯾﻌﺎت اﯾﺠﺎد ﺷﺪه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ و ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ اﯾﻨﮑـﻪ‬
‫ﺿــﺎﯾﻌﺎت ﻗــﺎرﭼﯽ ﺳــﻄﺤﯽ اﯾﺠﺎدﺷــﺪه‪ ،‬در ﻟــﯿﮑﻦﭘــﻼن‬
‫ﺳﻄﺤﯽ و در دﺳﺘﺮس ﺗـﺎﺑﺶ ﻟﯿـﺰر ﻣـﯽﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﮐـﺎﻫﺶ‬
‫ﺗﻌﺪاد ﮐﻠﻮﻧﯽﻫﺎي ﮐﺎﻧﺪﯾﺪاي اﯾﺠﺎدﺷـﺪه‪ ،‬ﻣﻮﺟـﺐ ﮐـﺎﻫﺶ‬
‫دﻓﻌﺎت اﺳﺘﻔﺎده از درﻣﺎن ﻫـﺎي ﺿـﺪﻗﺎرﭼﯽ و ﻫـﻢﭼﻨـﯿﻦ‬
‫ﮐــﺎﻫﺶ ﻧﯿــﺎز ﺑــﻪ اﻓــﺰاﯾﺶ دوز ﯾــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از داروﻫــﺎي‬
‫ﺿﺪﻗﺎرﭼﯽ ﻗﻮيﺗﺮ ﺑﺎ ﻋﻮارض ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ در ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺧﯿﺮ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ دﯾﻠﻨﺒـﻮرگ‬
‫ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ ﺑﺎ زﻣﺎنﻫـﺎي ‪ 30‬و ‪ 60‬ﺛﺎﻧﯿـﻪ‪ ،‬ﺑـﺮﺧﻼف ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﮐﻠﻮﻧﯽ ك‪.‬آﻟﺒﯿﮑﻨﺲ اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﮐﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺛﺮ ﻟﯿﺰر ﮐﻢﺗﻮان ﺑﺮ ك‪.‬آﻟﺒﯿﮑـﻨﺲ ﺑـﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫـﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﻃﻮل ﻣﻮج‪ ،‬ﺗـﻮان‪ ،‬اﻧـﺮژي داﻧـﺴﯿﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺘـﺪ ﮐـﺎرﺑﺮد ﻟﯿـﺰر‬
‫)ﭘﺎﻟﺴﯽ ﯾﺎ ﻣﻤﺘـﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎﺳـﯽ ﯾـﺎ ﻏﯿﺮﺗﻤﺎﺳـﯽ(‪ ،‬آﻟـﻮدﮔﯽ ﺑـﺎ‬
‫ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ ﻫﺎي دﯾﮕﺮ و زﻣـﺎن ﺗـﺎﺑﺶ ﺑـﺴﺘﮕﯽ دارد‪.‬‬
‫ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ در ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻧﺠﻔـﯽ و ﻫﻤﮑـﺎران ﺑـﻪدﻟﯿـﻞ‬
‫ﺑﺎﻻﺑﻮدن ﺗﻮان ﺗﺎﺑﺶ و اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯿﺰان ‪ ATP‬در ﮐﺎﻧﺪﯾـﺪا‪،‬‬
‫ﺳﻠﻮل ﻗﺎرﭼﯽ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﮐﻤﺘﺮ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.13‬‬
‫ﺗ ـﺄﺛﯿﺮ ﻟﯿــﺰر ﮐــﻢﺗــﻮان در ﻓﺮاﯾﻨــﺪ ﺗــﺴﺮﯾﻊ ﺑﻬﺒــﻮدي‬
‫ﺿــﺎﯾﻌﺎت دﻫــﺎﻧﯽ اﯾﺠﺎدﺷــﺪه در ﻟــﯿﮑﻦﭘــﻼن دﻫــﺎﻧﯽ در‬
‫ﻣﻘﺎﻻت ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺮرﺳﯽ ﺷـﺪه اﺳـﺖ؛ اﻣـﺎ ﻧﺘـﺎﯾﺞ آن در‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺧﻂ اول درﻣـﺎن ﮐـﻪ ﮐﻮرﺗﯿﮑﻮاﺳـﺘﺮوﺋﯿﺪﺗﺮاﭘﯽ‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻢﭼﻨﺎن ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ اﺳﺖ‪.14‬‬
‫در ﯾــﮏ ﮐﺎرآزﻣــﺎﯾﯽ ﺑــﺎﻟﯿﻨﯽ ﺗﻮﺳــﻂ ‪ Elshenawy‬و‬
‫ﻫﻤﮑﺎران‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎراﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ درﻣﺎن ﺑﺎ ﮐﻮرﺗﯿﮑﻮاﺳـﺘﺮوﺋﯿﺪ‬
‫ﻣﻮﺿﻌﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮدي ﻗﺎﺑﻞ ﺗـﻮﺟﻬﯽ را در ﻣﻘﺎﯾـﺴﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﺑﯿﻤﺎراﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ درﻣﺎن ﺑﺎ ﻟﯿﺰر ﮐﻢﺗﻮان داﯾﻮد ﺑـﺎ ﻃـﻮل‬
‫ﻣﻮج ‪ 970‬ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‪.15‬‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ‪ othman‬و ﻫﻤﮑـﺎراﻧﺶ ﻧﯿـﺰ ﮐـﻪ از ﻟﯿـﺰر‬
‫ﮐﻢﺗﻮان داﯾﻮد ‪ 970‬ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﮐﻮرﺗـﻮن ﻣﻮﺿـﻌﯽ‬
‫در درﻣﺎن ﻟﯿﮑﻦﭘﻼن دﻫﺎﻧﯽ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه ﺑـﻮد‪ ،‬ﻧﺘـﺎﯾﺞ‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ ﮔﺰارش ﺷﺪ‪.16‬‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ ‪ jajarm‬و ﻫﻤﮑﺎران ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳـﯿﺪﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﯿﻤﺎران ﺗﺤﺖ درﻣﺎن ﺑـﺎ ﻟﯿـﺰر ﮐـﻢﺗـﻮان داﯾـﻮد ‪630‬‬
‫ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻓﺎﻟﻮآپ‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪاي در ﻧﺘـﺎﯾﺞ‬
‫ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﮐﻮرﺗﯿﮑﻮاﺳﺘﺮوﺋﯿﺪﻫﺎ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‪.17‬‬

‫‪References‬‬
‫‪1.‬‬ ‫‪Bennardo F, Liborio F, Barone S, et al. Efficacy of platelet-rich fibrin compared with‬‬
‫‪triamcinolone acetonide as injective therapy in the treatment of symptomatic oral lichen‬‬
‫‪planus: A pilot study. Clin Oral Investig 2021; 25: 3747-55.‬‬
‫‪2.‬‬ ‫‪Santonocito S, Polizzi A, De Pasquale R, et al. Analysis of the efficacy of two treatment‬‬
‫‪protocols for patients with symptomatic oral lichen planus: A randomized clinical trial. Int J‬‬
‫‪Environ Res Public Health 2021;18: 56.‬‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

19 ‫ﺷﺮﯾﻒزاده و ﻫﻤﮑﺎران‬

3. Tsushima F, Sakurai J, Uesugi A, et al. Malignant transformation of oral lichen planus: A

retrospective study of 565 Japanese patients. BMC Oral Health 2021; 21: 1-9.
4. Ahuja US, Puri N, More CB, et al. Comparative evaluation of effectiveness of autologous
platelet rich plasma and intralesional corticosteroids in the management of erosive oral Lichen
planus-a clinical study. J Oral Biol Craniofac Res 2020; 10: 714-18.
5. Molkenthin F, Hertel M, Neumann K, et al. Factors influencing the presence of Candida
dubliniensis and other non-albicans species in patients with oral lichen planus: A retrospective
observational study. Clin Oral Investig 2021; 1-10.
6. Seyed MS, Ataei FL, Rezaei S, et al. Survey of Low Level Laser therapy of diode 685 nm and
830 nm on Candida albicans in vitro. Laser Med 2006; 4: 8-11.
7. Wayne P. CLSI, Reference method for broth dilution antifungal susceptibility testing of yeast.
Approved standard: CLSI document M 60-2017.
8. Maver-Biscanin M, Mravak-Stipetic M, Jerolimov V, et al. Fungicidal effect of diode laser
irradiation in patients with denture stomatitis. Lasers Surg Med 2004; 35: 259-62.
9. Souza RC, Junqueira JC, Rossoni RD, et al.Comparison of the photodynamic fungicidal
efficacy of methylene blue, toluidine blue, malachite green and low-power laser irradiation
alone against Candida albicans. Lasers Med Sci 2010; 25: 385-9.
10. Maver-Biscanin M, Mravak-Stipetic M, Jerolimov V. Effect of low-level laser therapy on
Candida albicans growth in patients with denture stomatitis. Photomed Laser Ther 2005; 23:
328-32.
11. Seyedmousavi S, Hashemi SJ, Rezaie S, et al. Effects of low-level laser irradiation on the
pathogenicity of Candida albicans: In vitro and in vivo study. Photomed Laser Surg 2014; 32:
322-9.
12. Daliri F, Azizi A, Goudarzi M, et al. In vitro comparison of the effect of photodynamic
therapy with curcumin and methylene blue on Candida albicans colonies. Photodiagnosis
Photodyn Ther 2019; 26: 193-8.
13. Najafi S, Sheykhbahaei N, Gholizadeh N. The effect of low level laser on number of Candida
albicans colonies in-vitro: a new finding. BMC oral health 2019; 19: 1-6.
14. Akram Z, Abduljabbar T, Vohra F, et al. Efficacy of low-level laser therapy compared to
steroid therapy in the treatment of oral lichen planus: A systematic review. J Oral Pathol Med
2018; 47: 7-11.
15. El Shenawy H, Eldin A. A comparative evaluation of low-level laser and topical steroid
therapies for the treatment of erosive-atrophic lichen planus. OA Maced J Med Sci. 2015; 3:
462-6.
16. Othman NA, Shaker OG, Elshenawy HM, et al.The effect of diode laser and topical steroid on
serum level of TNF-alpha in oral lichen planus patients. J Clin Exp Dent 2016; 8: e566.
17. Jajarm HH, Falaki F, Mahdavi O. A comparative pilot study of low intensity laser versus
topical corticosteroids in the treatment of erosive-atrophic oral lichen planus.
Photomed Laser Surg 2011; 29: 421-5.
18. Dillenburg CS, Martins MAT, Munerato MC, et al. Efficacy of laser phototherapy in
comparison to topical clobetasol for the treatment of oral lichen planus: A randomized
controlled trial. J Biomed Opt 2014; 19: 068002.

1 ‫ ﺷﻤﺎره‬،13 ‫ دوره‬،1401 ‫ ﺑﻬﺎر‬،‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‬


Treatment of resistant Candida albicans in oral
lichen planus patients with low power laser
Seyedesaba Sharifzadeh, DDS1
Ensieh Lotfali, PhD2
Nargol Novin, DDS3
Shayan Norouzi, MD 4
Farinaz Azizi, MD4
1. Department of Oral and Maxillofacial
Medicine, School of Dentistry, Islamic
Azad University, Tehran Medical
Branch, Tehran, Iran
2. Department of Medical Parasitology and
Mycology, School of Medicine, Shahid
Beheshti University of Medical
Sciences, Tehran, Iran
3. Student Research Committee, School of
Dentistry, Islamic Azad University,
Tehran Medical Branch, Tehran, Iran
4. Student Research Committee, School of
Medicine, Shahid Beheshti University of
Medical Sciences, Tehran, Iran
Received: Mar 17, 2022
Accepted: Mar 30, 2022
Pages: 14-20
Corresponding Author:
Ensieh Lotfali, PhD
Koodakyar St., Daneshjoo Blvd., Velenjak
Ave, Shahid Beheshti University of
Medical Sciences, Tehran, Iran
Email: ensiehlotfali@yahoo.com
Conflict of interest: None to declare
Copyright © 2022 Published by Tehran University of Medical Sciences.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International license
(https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/). Non-commercial uses of the work are permitted, provided the
original work is properly cited.
2022, Volume 13, Number 1
‫ﻟﯿﺰر در ﮐﺎﻧﺪﯾﺪاي ﻣﻘﺎوم ﻟﯿﮑﻦﭘﻼن دﻫﺎﻧﯽ‬ 20
Background and Aim: Oral lichen planus is a chronic
muco-cutaneous immunopathological disorder that commonly
affects the oral mucosa. Candida albicans is the most
common pathogen associated with oral candidiasis. The aim
of this study was to determine the effect of 810 nm low power
laser wavelength as an adjuvant in the treatment of
nystatin-resistant C.albicans in patients with oral lichen
planus.
Methods: In this experimental study, 5 nystatin-resistant
C.albicans were isolated from the oral cavity of patients with
ulcerative lichen planus. Drug susceptibility testing was
performed based on CLSI-M27-A3 and showed that these
isolates were resistant to nystatin. The fungal suspension with
a dilution of 0.5 McFarland was exposed to a diode laser with
a wavelength of 810 nm and a density energy of 20.38 j / cm2
with a time of 20 seconds. Then the results of minimum
inhibitory concentration (MIC) were recorded for each group.
Results: 810 nm laser caused a significant reduction in
nystatin-resistant C.albicans colonies (P<0.001). The MIC did
not decrease significantly after the exposure.
Conclusion: Laser irradiation reduces the number of nystatin-
resistant C.albicans colonies. But this effect does not
necessarily change the MIC. Dentists should be aware that in
cases of resistant Candida strains, a low-power diode laser
with a wavelength of 810 nm can play a role in reducing
colonies and responding better to standard treatment.
Keywords: oral lichen planus, candida albicans, drug
resistant, laser
1 ‫ ﺷﻤﺎره‬،13 ‫ دوره‬،1401 ‫ ﺑﻬﺎر‬،‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‬
 ‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﮋوﻫﺸﯽ‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ دﻣﻮﮔﺮاﻓﯿﮏ ﺑﯿﻤﺎران ارﺟﺎعﺷﺪه از ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‬

‫ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﭘﻮﺳﺖ رازي در ﻣﻬﺮ ـ اﺳﻔﻨﺪ ﺳﺎل ‪1397‬‬

‫زﻣﯿﻨﻪ و ﻫﺪف‪ :‬ﺻﺪﻣﺎت ﭘﻮﺳﺘﯽ ﺑﺎ ﻋﻠﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻨﺘﻬﯽﺷﺪن ﺑﻪ ﺷﮑﺎﯾﺖ ﻗـﻀﺎﯾﯽ دارﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺪرام ﻧﻮرﻣﺤﻤﺪﭘﻮر‬
‫ﻗﺒﻞ از اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﺗﺨﺼﺼﯽ ﭘﺰﺷـﮑﯽ ﻗـﺎﻧﻮﻧﯽ‪ ،‬ﺷـﺎﮐﯿﺎن ﺑـﻪ ﻣﺮاﺟـﻊ ﺗﺨﺼـﺼﯽ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫اﻣﯿﺮﻫﻮﺷﻨﮓ اﺣﺴﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رازي ارﺟﺎع داده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳﯽ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ دﻣﻮﮔﺮاﻓﯿﮏ ﺷﮑﺎﯾﺎت ﺑﯿﻤـﺎران در‬ ‫اﯾﻔﺎ اﻋﺘﺼﺎﻣﯽ‬
‫ﺑﺪو ارﺟﺎع و ﺗﺸﺨﯿﺺ اوﻟﯿﻪ در ﯾﮏ دوره ‪ 6‬ﻣﺎﻫﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﯿﻦ رﺣﻤﺎﻧﯽ‬
‫روش اﺟﺮا‪ :‬در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪﻧﮕﺮ‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎران ارﺟﺎﻋﯽ از ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻗـﺎﻧﻮﻧﯽ در ﺷـﺶ ﻣﺎﻫـﻪ دوم‬
‫ﮔﺮوه ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رازي‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم‬
‫ﺳﺎل ‪ 1397‬ﺑﺮاي وﯾﺰﯾﺖ اوﻟﯿﻪ‪ ،‬ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﯽ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ‪ .‬ﺷـﮑﺎﯾﺖ ﺑﯿﻤـﺎر در ﺑـﺪو ﻣﺮاﺟﻌـﻪ و‬
‫ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ ﻣﻄﺮحﺷﺪه‪ ،‬در ﻣﻌﺎﯾﻨﻪ اوﻟﯿﻪ ﺛﺒﺖ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‪ :‬در ﮐﻞ ﺗﻌﺪاد ‪ 220‬ﺑﯿﻤﺎر ﺷـﺎﻣﻞ ‪ 176‬زن )‪ (%80‬و ‪ 44‬ﻣـﺮد )‪ (%20‬ﺑـﺎ ﻣﯿـﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳـﻨﯽ‬
‫‪ 34/8‬ﺳﺎل ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ 42 .‬ﺷﮑﺎﯾﺖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ازﺟﻤﻠﻪ ﮐﻨﺪهﺷﺪن ﺗﺮوﻣﺎﺗﯿـﮏ ﻣﻮﻫـﺎ ﺑـﺎ ‪ 91‬ﻣـﻮرد‬
‫)‪ (%41/4‬ـ ﺷﺎﯾﻊﺗﺮﯾﻦ ﻣﻮرد ـ و ﺑﻌﺪ از آن ﺻﺪﻣﺎت ﻧﺎﺷﯽ از ﻟﯿﺰر ﻣﻮي زاﺋﺪ ﺑﺎ ‪ 32‬ﻣﻮرد )‪ (%14/6‬و‬
‫ﺗﺰرﯾﻖ ﻓﯿﻠﺮ ﺑﺎ ‪ 16‬ﻣﻮرد )‪ (%7/3‬ﻣﺴﺘﻨﺪ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬اﺳﮑﺎر ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﺮوﻣﺎ‪ ،‬واﮐﻨﺶ ﺑﻪ ﻣﻮاد ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ در‬
‫ﺣﯿﻦ ﮐﺎر ﯾﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﺗﺼﺎدﻓﯽ‪ ،‬ﺻﺪﻣﺎت ﻧﺎدر ﻧﺎﺷﯽ از اﻗﺪاﻣﺎت درﻣﺎﻧﯽ و ﺣﺘﯽ در ﻣـﻮاردي ﺷـﮑﺎﯾﺖ‬
‫ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﭘﺪﯾﮑﻮﻟﻮز )آﻟﻮدﮔﯽ ﻣﺤﻞ اﻗﺎﻣـﺖ( ﯾـﺎ زوﺳـﺘﺮ )ﺷـﮑﺎﯾﺖ از وﺿـﻌﯿﺖ ﻧﮕﻬـﺪاري در ﻣﺮﮐـﺰ‬
‫درﻣﺎﻧﯽ( و ﻏﯿﺮه ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﻮردي دﯾﺪه ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي‪ :‬ﮐﻨﺪهﺷﺪن ﺗﺮوﻣﺎﺗﯿﮏ ﻣﻮﻫﺎ )ﻋﻤﺪﺗﺎً در اﺛﺮ ﻧﺰاع( ﺷﺎﯾﻊ ﺗﺮﯾﻦ ﺷﮑﺎﯾﺖ ﺑـﻮد‪ .‬آﮔـﺎﻫﯽ از‬ ‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل‪:‬‬
‫ﻣﻮارد دﯾﮕﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮش اﻓﻖ دﯾﺪ ﭘﺰﺷﮑﺎن درﺧﺼﻮص ﻃﯿﻒ وﺳﯿﻊ ﺷﮑﺎﯾﺎت ﻗﺎﺑﻞ ﻃﺮح و‬ ‫ﭘﺪرام ﻧﻮرﻣﺤﻤﺪﭘﻮر‬
‫اﺻﻼح روﻧﺪ ﺑﺮﺧﯽ اﻗﺪاﻣﺎت درﻣﺎﻧﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺧﯿﺎﺑﺎن ﺣﺎﻓﻆ‪ ،‬ﻣﯿﺪان وﺣﺪت اﺳﻼﻣﯽ‪،‬‬
‫ﮐﻠﯿﺪواژهﻫﺎ‪ :‬دﻣﻮﮔﺮاﻓﯿﮏ‪ ،‬ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬ﺷﮑﺎﯾﺎت ﭘﺰﺷﮑﯽ‪ ،‬ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‬ ‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رازي‬
‫ﭘﺴﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ‪:‬‬
‫ﭘﺬﯾﺮش ﻣﻘﺎﻟﻪ‪1401/01/20 :‬‬ ‫درﯾﺎﻓﺖ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪1401/01/09 :‬‬ ‫‪normohamad@razi.tums.ac.ir‬‬

‫ﭘﻮﺳﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ؛ ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪21 -28 :(1) 13‬‬ ‫ﺗﻌﺎرض ﻣﻨﺎﻓﻊ‪ :‬اﻋﻼم ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫در اﯾﻦ ﺑﯿﻦ ﻣﻮارد ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ اﻗـﺪاﻣﺎت درﻣـﺎﻧﯽ ﻧﯿـﺰ‬
‫ﺑﺪون ﺷﮏ وﺟﻮد دارﻧـﺪ و ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ ﺗﺤـﺖ ﻋﻨـﻮان‬
‫ﻗﺼﻮر ﭘﺰﺷـﮑﯽ ﻣﻄـﺮح ﮔﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﻗـﺼﻮر ﭘﺰﺷـﮑﯽ ﯾﮑـﯽ از‬
‫ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻧﮕﺮانﮐﻨﻨﺪه اراﺋﻪ ﺧـﺪﻣﺖ در ﺣﺮﻓـﻪ ﭘﺰﺷـﮑﯽ‬
‫اﺳــﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽــﻪ ﭘﺰﺷــﮏ در ﻫﺮﯾــﮏ از ﻣﺮاﺣــﻞ ﻣﻌﺎﯾﻨــﻪ‪،‬‬
‫ﺗــﺸﺨﯿﺺ‪ ،‬درﻣــﺎن و اﺣﯿﺎﻧــﺎً اﻋﻤــﺎل ﺟﺮاﺣــﯽ ﺻــﺤﯿﺢ‪،‬‬
‫ﭘﯿﮕﯿﺮي‪ ،‬ﻣﺸﺎوره و راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﻫـﺎي ﻻزم ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﻣـﻮازﯾﻦ‬
‫ﺛﺎﺑﺖﺷﺪه و ﺻﺤﯿﺢ ﻋﻠﻤﯽ ‪ /‬ﻓﻨـﯽ ﭘﺰﺷـﮑﯽ ﻋﻤـﻞ ﻧﮑـﺮده‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﺻﺪﻣﺎت ﭘﻮﺳﺘﯽ ﺑﻪ ﻋﻠﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ رخ داده‬
‫و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻗﺪام ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ از ﺳﻮي ﺑﯿﻤﺎر ﯾﺎ ﻓـﺮد ذيﻧﻔـﻊ ‪/‬‬
‫ﺻﺪﻣﻪدﯾﺪه ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري از اﯾﻦ ﻣﻮارد ﻟﺰوﻣﺎً ﺑﻪ اﻗﺪاﻣﺎت‬
‫درﻣﺎﻧﯽ ﻃﺒﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﻧﺒﻮده و ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﺮوﻣﺎ‪،‬‬
‫ﻧﺰاع‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻧﺎدرﺳﺖ اﻗﺪاﻣﺎت زﯾﺒﺎﯾﯽ ﻏﯿﺮﭘﺰﺷـﮑﯽ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﺳﺎﻟﻦﻫﺎي زﯾﺒﺎﯾﯽ و آراﯾﺸﮕﺎهﻫـﺎ( و ﺣﺘـﯽ ﺳـﻬﻞاﻧﮕـﺎري‬
‫ﺧﻮد ﻓﺮد ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﻣﻮاد ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ در زﻣﺎن ﮐﺎر ﯾـﺎ‬
‫ﺑﻪﺻﻮرت ﺗﺼﺎدﻓﯽ و ﺑﺴﯿﺎري ﻣﻮارد دﯾﮕﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

 ‫ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﯿﻤﺎران ارﺟﺎعﺷﺪه از ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‬ ‫‪22‬‬

‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رازي ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﺮﮐـﺰ درﻣـﺎﻧﯽ ﺳـﻄﺢ‬ ‫ﺑﺎﺷــﺪ و ﺑــﻪﻋﻠــﺖ ﺷﮑــﺴﺖ در اﻧﺠــﺎم اﻗــﺪام ﻣﻄــﺎﺑﻖ‬
‫ﺳﻮم )رﯾﻔﺮال(‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﻣﺮاﮐـﺰ ارﺟـﺎع ﻋﻤـﺪه ﺑﯿﻤـﺎران از‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺣﺮﻓﻪاي ﻣﺮﺳﻮم‪ ،‬ﺻﺪﻣﻪاي ﺑـﻪ ﺑﯿﻤـﺎر وارد‬
‫ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﺮاي اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﺗﺨﺼﺼﯽ در ﻣـﻮرد اﻧـﻮاع‬ ‫ﺷﻮد ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺘﻨﺎب ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آنﮔﺎه ﻣﯽﺗﻮان از وﻗﻮع‬
‫ﺻﺪﻣﺎت ﭘﻮﺳﺘﯽ ﺷـﺎﻣﻞ درﻣـﺎنﻫـﺎي ﭘﻮﺳـﺖ و زﯾﺒـﺎﯾﯽ‪،‬‬ ‫ﻗﺼﻮر ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‪1‬؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﻨﺎﺑﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ‪ ،‬ﻗﺼﻮر‬
‫ﻗﺼﻮر اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ رخداده و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ اﻧﻮاع ﺻﺪﻣﺎت ﭘﻮﺳﺘﯽ‬ ‫ﭘﺰﺷــﮑﯽ ﻣﺘﻌﺎﻗــﺐ اﺛﺒــﺎت ﺗــﺮك ﻓﻌﻠــﯽ ﮐــﻪ ﺑﺎﯾــﺪ اﻧﺠــﺎم‬
‫دﯾﮕﺮ ﻧﺎﺷﯽ از ﻣﻮارد ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﻘﺮﯾﺒـﺎً ﺗﻤـﺎم ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬ ‫ﻣﯽﺷﺪه‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻓﻌﻠﯽ ﮐﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ اﻧﺠﺎم ﻣـﯽﺷـﺪه ﯾـﺎ ﻋـﺪم‬
‫ﻣﻮﺟﻮد درﺧـﺼﻮص ﻋـﻮارض اﻗـﺪاﻣﺎت زﯾﺒـﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑـﺮ روي‬ ‫رﻋﺎﯾﺖ ﻧﻈﺎﻣﺎت اداري‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﯿﺸﮕﯿﺮي ﺑﻮده‬
‫ﺑﺮرﺳــﯽ آﻣــﺎر ﺷــﮑﺎﯾﺖ از ﭘﺰﺷــﮑﺎن در ﭘﺰﺷــﮑﯽ ﻗــﺎﻧﻮﻧﯽ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ و درﻧﻬﺎﯾﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﯾـﺮاد ﺻـﺪﻣﻪ ﺑـﻪ ﺑﯿﻤـﺎر ﺷـﺪه‬
‫ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺑﻮدهاﻧﺪ و از اﯾﻦ ﺑﺎﺑـﺖ‪ ،‬ﺑﺮرﺳـﯽ ﺣﺎﺿـﺮ از ﺑﺎﺑـﺖ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬رخ ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫درﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻦ اﻧﻮاع ﺻﺪﻣﺎت ﭘﻮﺳﺘﯽ درﻣـﺎﻧﯽ و ﻏﯿﺮدرﻣـﺎﻧﯽ‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت‪ ،‬ﺗﺨﺼﺺ درﻣـﺎﺗﻮﻟﻮژي ازﺟﻤﻠـﻪ‬
‫ارﺟﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺑﻪﻧﻮﻋﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫رﺷﺘﻪﻫﺎي ﮐﻢرﯾﺴﮏ از ﺑﺎﺑﺖ ﺷـﮑﺎﯾﺖ ﻣﻨﺘﻬـﯽ ﺑـﻪ اﻗـﺪام‬
‫در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ آﻣﺎري ﭘﺮوﻧﺪه ﻫﺎي ارﺟﺎﻋﯽ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .2‬اﻟﺒﺘـﻪ زﻣـﺎﻧﯽ ﮐـﻪ اﻗـﺪاﻣﺎت‬
‫از ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺮﮐـﺰ در ﯾـﮏ ﻓﺎﺻـﻠﻪ ‪ 6‬ﻣﺎﻫـﻪ‬ ‫زﯾﺒﺎﯾﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ درﻣـﺎﺗﻮﻟﻮژي اﺿـﺎﻓﻪ ﺷـﻮﻧﺪ اﯾـﻦ‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫رﯾﺴﮏ ﻗﻄﻌﺎً اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫روش اﺟﺮا‬ ‫ﺟﺪﯾﺪ ﮐﻪ ﭘﺮوﻧﺪه ﻫﺎي ﻗﺼﻮر ﭘﺰﺷﮑﯽ در ﺷـﻬﺮ ﺗﻬـﺮان در‬
‫ﺳــﺎل ‪ 1394‬را ﺑﺮرﺳــﯽ ﮐــﺮده اﺳــﺖ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒــﺎً ‪%9/3‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ درﺑﺮﮔﯿﺮﻧﺪه ﺗﻤﺎم ﺑﯿﻤـﺎران ارﺟـﺎﻋﯽ از‬
‫ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺰرﯾﻖ ﻓﯿﻠﺮ‪ %7/7 ،‬ﺑـﻪ زﯾﺒـﺎﯾﯽ ﭘﻮﺳـﺖ‪%7 ،‬‬
‫ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑـﺮاي ﺑﺮرﺳـﯽ و اﻇﻬـﺎرﻇﺮ ﺗﺨﺼـﺼﯽ در‬
‫ﻟﯿﺰرﻣﻮﻫﺎي زاﺋﺪ و ‪ %5/1‬ﺑﻪ ﺗﺰرﯾـﻖ ﺗﻮﮐـﺴﯿﻦ ﺑﻮﺗﻮﻟﯿﻨـﻮم‬
‫ﻧﯿﻤﻪ دوم ﺳﺎل ‪ 97‬را درﺑﺮﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﭘﺲ از اﺧﺬ ﻣﺠﻮز از‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻮده اﺳﺖ‪.3‬‬
‫ﮐﻤﯿﺘﻪ اﺧﻼق در ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﭘﺮوﻧـﺪهﻫـﺎي‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت دﯾﮕـﺮي ﻧﯿـﺰ ﻫﻤـﯿﻦ ﻣﻮﺿـﻮع را ﻣﻨﺘﻬـﺎ ﺑـﺎ‬
‫ارﺟﺎﻋﯽ از ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ از ﺑﺎﯾﮕﺎﻧﯽ ﺗﺤﻮﯾﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ و‬
‫درﺻﺪ ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در ﯾﮏ ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫ﭘﺲ از اﺧﺬ رﺿﺎﯾﺖ ﺷﻔﺎﻫﯽ از ﺑﯿﻤﺎران ﺑﺎ ﺗﻤـﺎس ﺗﻠﻔﻨـﯽ‪،‬‬
‫ﮐﻪ ﻣﻮارد ﺷﮑﺎﯾﺎت ﭘﺰﺷﮑﯽ رﺷﺘﻪ ﺗﺨﺼـﺼﯽ درﻣـﺎﺗﻮﻟﻮژي‬
‫ﺑــﺎ رﻋﺎﯾــﺖ ﻣﻼﺣﻈــﺎت ﻣﺤﺮﻣــﺎﻧﮕﯽ اﻃﻼﻋــﺎت ﺷﺨــﺼﯽ‬
‫در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺳﺎلﻫـﺎي ‪ 1381‬ﺗـﺎ ‪ 1389‬را ﺑﺮرﺳـﯽ ﮐـﺮده‬
‫ﺑﯿﻤﺎران‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺬف ﺗﻤﺎم ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻫﻮﯾﺘﯽ‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اوﻻً ﻣﯿﺰان ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﮑﺎﯾﺎت ﭘﻮﺳﺖ و‬
‫دﻣﻮﮔﺮاﻓﯿﮏ ﭘﺮوﻧﺪهﻫـﺎ ﺷـﺎﻣﻞ ﺳـﻦ‪ ،‬ﺟﻨـﺴﯿﺖ‪ ،‬ﺷـﮑﺎﯾﺖ‬
‫اوﻟﯿــﻪ ﺑﯿﻤــﺎر در ﻫﻨﮕــﺎم ﻣﺮاﺟﻌــﻪ ﺑــﺮاي اﻗــﺪام درﻣــﺎﻧﯽ‬ ‫زﯾﺒﺎﯾﯽ از ﺳﺎل ‪ 81‬ﺗﺎ ‪ 89‬رو ﺑـﻪ اﻓـﺰاﯾﺶ ﺑـﻮده اﺳـﺖ و‬
‫ﻣــﺸﺘﮑﯽﻋﻨــﻪ‪ ،‬ﺗــﺸﺨﯿﺺ و ﻧــﻮع درﻣــﺎن اﻧﺠــﺎمﺷــﺪه و‬ ‫ﺛﺎﻧﯿﺎً‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﮑﺎﯾﺖﻫﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﺳـﻪ ﭘﺮوﺳـﯿﺠﺮ ﻟﯿـﺰر‪،‬‬
‫ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺻﺪﻣﻪ وارده‪ ،‬در ﻓﺮمﻫﺎي اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ وارد ﺷﺪه‬ ‫ﮐﺎﺷﺖ ﻣﻮ و اﻧﻮاع ﺗﺰرﯾﻘـﺎت ﻓﯿﻠـﺮ‪/‬ﺗﻮﮐـﺴﯿﻦ ﺑﻮﺗﻮﻟﯿﻨـﻮم و‬
‫و ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺰوﺗﺮاﭘﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.1‬‬
‫در ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ دﯾﮕﺮ در ﺗﻬـﺮان از ﻫﻤـﯿﻦ ﻣﺤﻘﻘـﯿﻦ‪،‬‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‬ ‫ﭘﺮوﻧﺪه ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﭘﻮﺳـﺖ و زﯾﺒـﺎﯾﯽ در ﺣـﺪ ‪%1/6‬‬
‫در ﮐﻞ ﺗﻌﺪاد ‪ 220‬ﭘﺮوﻧﺪه در ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﯽ اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬ ‫ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ آﻣﺎر آنﻫﺎ در ﺳﺎلﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻣﺘﻔـﺎوت‬
‫ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬از اﯾﻦ ﺗﻌﺪاد ‪ 176‬ﻣﻮرد )‪(%80‬‬ ‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .4‬در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻫﻢ ﺳﻪ اﻗﺪام ﺗﺰرﯾﻖ )ﻓﯿﻠـﺮ ‪/‬‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﻧﺎن و ‪ 44‬ﻣﻮرد )‪ (%20‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺮدان ﺑﻮده‬ ‫ﺗﻮﮐﺴﯿﻦ ﺑﻮﺗﻮﻟﯿﻨﻮم( و ﻟﯿﺰر )ﻣﻮي زاﺋـﺪ و ﺗـﺎﺗﻮ( اﮐﺜﺮﯾـﺖ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﻨﯽ ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺮاﺟﻌﻪﮐﻨﻨـﺪه ‪ 34/8‬ﺳـﺎل‬ ‫ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎ را درﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫‪23‬‬ ‫ﻧﻮرﻣﺤﻤﺪﭘﻮر و ﻫﻤﮑﺎران‬

‫ﻣﻮرد ﺷﮑﺎﯾﺖ از ﻋﻮارض اﻟﮑﺘﺮوﮐﻮﺗﺮ )ﺑﻪﺻﻮرت اﯾﺠﺎد ‪PIH‬‬
‫و اﺳﮑﺎر اﺗﺮوﻓﯿﮏ( ﺑـﺮاي ﺑﺮداﺷـﺖ ﺧـﺎﻟﮑﻮﺑﯽ ﻧﯿـﺰ دﯾـﺪه‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﯾـﮏ ﻣـﻮرد ﺻـﺪﻣﻪ و ﻋﻔﻮﻧـﺖ ﺛـﺎﻧﻮي‬
‫ﺑﻪﻋﻠﺖ اﺳﺘﻔﺎده از زاﻟﻮ ﺑﺮاي درﻣﺎن )ﺑﺎ ﺗﻮﺟﯿﻪ ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ(‬
‫در ﻣﯿﺎن ﺷﮑﺎﯾﺎت ﺑﯿﻤﺎران وﺟﻮد داﺷـﺖ ﮐـﻪ در ﻣﻌﺎﯾﻨـﻪ‬
‫ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ ﻧﯿﺰ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮرﺳﯽ ﺟﺪول ﺗـﺸﺨﯿﺺﻫـﺎ ﻧﯿـﺰ‬
‫ﻣﺤﺮز ﻣﯽﮔﺮدد ﮐﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﻄﺮحﺷﺪه ﺑـﺮاي‬
‫ﺑﯿﻤﺎران ارﺟﺎﻋﯽ در درﺟﻪ اول‪ ،‬ﻫﻢﭼﻨﺎن آﻟﻮﭘﺴﯽ ﺗﺮﮐﺸﻨﺎل‬
‫)ﮐﻨﺪهﺷﺪن ﻣﻮ ﺑﻪدﻧﺒـﺎل ﻧـﺰاع( ﺑـﺎ ‪ 85‬ﻣـﻮرد ﺗﺄﯾﯿﺪﺷـﺪه‬
‫)‪ (%38/6‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺸﺨﯿﺺ دوم ﻧﯿﺰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺟﺪول ‪1‬‬
‫ﻋﻮارض ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻟﯿﺰر ﻣﻮﻫﺎي زاﺋـﺪ ﺑـﻮده اﺳـﺖ ﮐـﻪ در‬
‫)‪ (SD=10/7‬ﺑــﻮده اﺳــﺖ‪ .‬ﺑﯿﻤــﺎران ارﺟــﺎعﺷــﺪه ﺑــﺎ ‪42‬‬
‫ﺷﮑﺎﯾﺖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐـﺮدهاﻧـﺪ ﮐـﻪ در ﻣﯿـﺎن آنﻫـﺎ‬
‫ﺻﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﻮﻫﺎ ﺑﺎ ‪ 91‬ﻣﻮرد )‪ (%41/4‬ﺷﺎﯾﻊﺗـﺮﯾﻦ ﻣـﻮرد‬
‫ﺑﻮده و ﺑﻌﺪ از آن‪ ،‬ﺻـﺪﻣﺎت ﻧﺎﺷـﯽ از ﻟﯿـﺰر ﺑـﺎ ‪ 32‬ﻣـﻮرد‬
‫)‪ (%14/6‬و ﺗﺰرﯾﻖ ﻓﯿﻠﺮ ﺑﺎ ‪ 16‬ﻣﻮرد )‪ (%7/3‬در رﺗﺒﻪﻫـﺎي‬
‫ﺑﻌﺪ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ )ﺟﺪول ‪.(1‬‬
‫ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ در ﺟﺪول ‪ ،2‬ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ ﻣﻄﺮحﺷـﺪه‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻣﻌﺎﯾﻨﻪ ﺑﯿﻤﺎر ﺗﻮﺳﻂ دو ﻧﻔﺮ از اﻋﻀﺎي ﻫﯿﺌﺖﻋﻠﻤﯽ‬
‫در درﻣﺎﻧﮕﺎه ﭘﻮﺳﺖ آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﯿـﺎن ﺷـﮑﺎﯾﺎت‬
‫ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ ﺑﯿﻤـﺎران در ﻫﻨﮕـﺎم ارﺟـﺎع از ﭘﺰﺷـﮑﯽ ﻗـﺎﻧﻮﻧﯽ‪،‬‬
‫ﻣﻮارد ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﮏ ﻣـﻮرد آﺗﺮوﻓـﯽ ﻧﺎﺷـﯽ از‬
‫ﺗﺰرﯾﻖ اﺳﺘﺮوﺋﯿﺪ ﻣﻮﺿﻌﯽ )اﺣﺘﻤـﺎﻻً ﺗﺮﯾﺎﻣـﺴﯿﻨﻮﻟﻮن( و دو‬

‫ﺟﺪول ‪ :1‬ﺗﻮزﯾﻊ ﺷﮑﺎﯾﺎت ﺑﯿﻤﺎران ارﺟﺎعﺷﺪه ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رازي )ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺷﮑﺎﯾﺖ ﺑﯿﻤﺎر(‪.‬‬
‫ﻓﺮاواﻧﯽ درﺻﺪ‬ ‫ﻧﻮع ﺷﮑﺎﯾﺖ ﺑﯿﻤﺎران‬ ‫ﻓﺮاواﻧﯽ درﺻﺪ ردﯾﻒ‬ ‫ﻧﻮع ﺷﮑﺎﯾﺖ ﺑﯿﻤﺎران‬ ‫ردﯾﻒ‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ وﺿﻌﯿﺖ ﺑﻬﺒﻮدي زﺧﻢ اﻧﺪام ﺗﺤﺘﺎﻧﯽ‬ ‫‪22‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺻﺪﻣﻪ ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﻣﯿﮑﺮوﻧﯿﺪﻟﯿﻨﮓ‬ ‫‪1‬‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ وﺿﻌﯿﺖ ﺧﺎﻟﮑﻮﺑﯽ‬ ‫‪23‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺻﺪﻣﻪ ﻓﺰﯾﮑﯽ اﺑﺮو‬ ‫‪2‬‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ وﺿﻌﯿﺖ ﭘﻮﺳﺖ ﺑﻌﺪ از ﺗﺼﺎدف‬ ‫‪24‬‬ ‫‪1/8‬‬ ‫‪4‬‬ ‫ﺻﺪﻣﻪ ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﺧﺎﻟﮑﻮﺑﯽ‬ ‫‪3‬‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﭘﻮدر ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ در ﻣﺤﻞ ﮐﺎر‬ ‫‪25‬‬ ‫‪2/3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫ﺻﺪﻣﻪ ﭘﺲ از ﺗﺰرﯾﻖ ﺗﻮﮐﺴﯿﻦ ﺑﻮﺗﻮﻟﯿﻨﻮم‬ ‫‪4‬‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺗﻮرم ﺻﻮرت در ﻣﺤﻞ ﮐﺎر‬ ‫‪26‬‬ ‫‪0/9‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ﺻﺪﻣﻪ ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺟﻮانﺳﺎزي ﭘﻮﺳﺖ‬ ‫‪5‬‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺿﺎﯾﻌﻪ ﻣﺎدرزادي )ﺧﺎل(‬ ‫‪27‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫ﺻﺪﻣﻪ ﺑﻌﺪ از ﺗﺰرﯾﻖ اﺳﺘﺮوﺋﯿﺪ داﺧﻞ ﺿﺎﯾﻌﻪ ‪1‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪41/4‬‬ ‫‪91‬‬ ‫ﺻﺪﻣﻪ ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﻣﻮﻫﺎ )ﻧﺰاع(‬ ‫‪28‬‬ ‫‪0/9‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ﺻﺪﻣﻪ ﺑﻌﺪ از ﺗﺰرﯾﻖ ﻣﺎده اﺳﮑﻠﺮوزان‬ ‫‪7‬‬
‫‪0/9‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ﺻﺪﻣﻪ ﻣﻮي ﺻﻮرت‬ ‫‪29‬‬ ‫‪7/3‬‬ ‫‪16‬‬ ‫ﺻﺪﻣﻪ ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﺗﺰرﯾﻖ ﻓﯿﻠﺮ‬ ‫‪8‬‬
‫‪0/9‬‬ ‫‪2‬‬ ‫زﮔﯿﻞ ﺗﻨﺎﺳﻠﯽ‬ ‫‪30‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺻﺪﻣﻪ ﻧﺎﺷﯽ از رﻧﮓﮐﺮدن ﻣﻮ‬ ‫‪9‬‬
‫‪0/9‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ﺿﺎﯾﻌﺎت ﺗﺎوﻟﯽ ﺣﺎد‬ ‫‪31‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺻﺪﻣﻪ ﺑﻪدﻧﺒﺎل زاﻟﻮدرﻣﺎﻧﯽ‬ ‫‪10‬‬
‫‪2/3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ‬ ‫‪32‬‬ ‫‪0/9‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ﺻﺪﻣﻪ ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﮐﺎﺷﺖ ﻣﻮ‬ ‫‪11‬‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺿﺎﯾﻌﺎت اﻧﺪام ﺗﺤﺘﺎﻧﯽ در ﻣﺤﻞ ﮐﺎر‬ ‫‪33‬‬ ‫‪2/3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫ﺻﺪﻣﻪ ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﮐﺎﺷﺖ ﻧﺎﺧﻦ‬ ‫‪12‬‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺿﺎﯾﻌﺎت ﺷﻐﻠﯽ ﭘﻮﺳﺖ ﺻﻮرت‬ ‫‪34‬‬ ‫‪0/9‬‬ ‫ﺻﺪﻣﻪ ﺑﻪدﻧﺒﺎل اﻧﺠﺎم ﮐﻮﺗﺮ )ﺑﺮاي ﺧﺎﻟﮑﻮﺑﯽ( ‪2‬‬ ‫‪13‬‬
‫‪0/9‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ﺿﺎﯾﻌﺎت ﺷﻐﻠﯽ ﭘﻮﺳﺖ ﮔﺮدن‬ ‫‪35‬‬ ‫‪14/5‬‬ ‫‪32‬‬ ‫ﺻﺪﻣﻪ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﻟﯿﺰر ﻣﻮي زاﺋﺪ‬ ‫‪14‬‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺿﺎﯾﻌﺎت ﺷﻐﻠﯽ ﭘﻮﺳﺖ ﺳﺮ و ﻣﻮﻫﺎ‬ ‫‪36‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺻﺪﻣﻪ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﻟﯿﻔﺖ ﺟﺮاﺣﯽ ﺻﻮرت‬ ‫‪15‬‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺿﺎﯾﻌﺎت ﺷﻐﻠﯽ ﭘﻮﺳﺘﯽ ﺗﻨﻪ‬ ‫‪37‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺻﺪﻣﻪ ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﻣﺰوﺗﺮاﭘﯽ‬ ‫‪16‬‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺿﺎﯾﻌﺎت ﺷﻐﻠﯽ ﭘﻮﺳﺘﯽ ژﻧﺮاﻟﯿﺰه‬ ‫‪38‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺻﺪﻣﻪ ﻧﺎﺷﯽ از ﻣﻮاد ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ‬ ‫‪17‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪11‬‬ ‫ﻋﺪم ﮐﺴﺐ ﻧﺘﯿﺠﻪ از ﮐﺎﺷﺖ ﻣﻮ‬ ‫‪39‬‬ ‫‪2/3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫ﺻﺪﻣﻪ ﻣﻮي ﺳﺮ ﺑﻌﺪ از دﮐﻠﺮه‬ ‫‪18‬‬
‫‪0/9‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ﻋﺪم ﮐﺴﺐ ﻧﺘﯿﺠﻪ از ﻟﯿﺰر ﻣﻮﻫﺎي زاﺋﺪ‬ ‫‪40‬‬ ‫‪0/9‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ﺻﺪﻣﻪ ﻣﻮي ﺳﺮ ﺑﻌﺪ از ﮐﺮاﺗﯿﻨﻪ‬ ‫‪19‬‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﻋﻮارض ﭘﻮﺳﺘﯽ ﺟﺮاﺣﯽ‬ ‫‪41‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺻﺪﻣﻪ ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﻣﺰوﺗﺮاﭘﯽ ﺻﻮرت‬ ‫‪20‬‬
‫‪1/8‬‬ ‫‪4‬‬ ‫ﺻﺪﻣﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻫﺎي اﺑﺮو‬ ‫‪42‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺻﺪﻣﺎت ﻣﺘﻌﺪد ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﺼﺎدف ﻗﺪﯾﻤﯽ‬ ‫‪21‬‬
‫‪100‬‬ ‫‪220‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮع‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

 ‫ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﯿﻤﺎران ارﺟﺎعﺷﺪه از ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‬ ‫‪24‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :2‬ﺗﻮزﯾﻊ ﺗﺸﺨﯿﺺﻫﺎي ﻣﻄﺮحﺷﺪه در ﻣﻌﺎﯾﻨﻪ ﺑﯿﻤﺎران ﻣﻌﺮﻓﯽﺷﺪه ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رازي‪.‬‬
‫ﻓﺮاواﻧﯽ درﺻﺪ‬ ‫ﺗﺸﺨﯿﺺﻫﺎي ﻣﻄﺮحﺷﺪه‬ ‫ﻓﺮاواﻧﯽ درﺻﺪ ردﯾﻒ‬ ‫ﺗﺸﺨﯿﺺﻫﺎي ﻣﻄﺮحﺷﺪه‬ ‫ردﯾﻒ‬
‫‪0/9‬‬ ‫‪2‬‬ ‫اﺳﮑﺎر ﺳﯿﮑﺎﺗﺮﯾﺴﯿﻞ اﺑﺮو )ﺗﺮوﻣﺎ(‬ ‫‪25‬‬ ‫‪2/3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪ 1‬درﻣﺎﺗﯿﺖ ﺗﻤﺎﺳﯽ‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫اﮐﯿﻤﻮز ﭘﻠﮏ )ﺗﺮوﻣﺎ(‬ ‫‪26‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ 2‬ﺧﺎل ﻣﺎدرزادي ‪Nevus Depigmentosus‬‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫اﮐﯿﻤﻮز و ﻫﻤﺎﺗﻮم ﭘﻠﮏ )ﺗﺮوﻣﺎ(‬ ‫‪27‬‬ ‫‪4/5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪PIH 3‬‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫اﮔﺰﻣﺎ ‪ /‬ﺳﻠﻮﻟﯿﺖ ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ‬ ‫‪28‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ 4‬آﺳﯿﺐ ﻧﺎﺷﯽ از اﺳﺘﻔﺎده اﺳﯿﺪ ﺑﺮاي ﺗﺎﺗﻮ‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫آﻟﻮﭘﺴﯽ ﺳﯿﮑﺎﺗﺮﯾﺴﯿﻞ )ﺗﺮوﻣﺎ(‬ ‫‪29‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ 5‬آﮐﯿﻤﻮزو ﻫﻤﺎﺗﻮم ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺑﺎدﮐﺶ‬
‫‪38/6‬‬ ‫‪85‬‬ ‫آﻟﻮﭘﺴﯽ ﺗﺮﮐﺸﻨﺎل‬ ‫‪30‬‬ ‫‪0/9‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ 6‬آﺳﯿﺐ ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﺰرﯾﻖ ﺗﻮﮐﺴﯿﻦ ﺑﻮﺗﻮﻟﯿﻨﻮم‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺻﺪﻣﻪ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻣﻮﻫﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ آﻟﻮﭘﺴﯽ‬ ‫‪31‬‬ ‫‪/4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ 7‬اﺳﮑﺎر ‪ /‬ﺻﺪﻣﻪ ﻧﺎﺷﯽ از ﺧﺎﻟﮑﻮﺑﯽ‬
‫‪1/4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫ﭘﺘﻮز )ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﺗﺰرﯾﻖ ﺗﻮﮐﺴﯿﻦ ﺑﻮﺗﻮﻟﯿﻨﻮم(‬ ‫‪32‬‬ ‫‪1/4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ 8‬ﺻﺪﻣﻪ ‪ /‬ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ ﺣﺮارﺗﯽ‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﭘﺪﯾﮑﻮﻟﻮز‬ ‫‪33‬‬ ‫‪3/2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪ 9‬ﺻﺪﻣﻪ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺰرﯾﻖ ﻓﯿﻠﺮ‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺳﻮرﯾﺎزﯾﺲ‬ ‫‪34‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ 10‬ﺗﺮﯾﮑﻮﺷﺰي ﺑﻪدﻧﺒﺎل دﮐﻠﺮه ﻣﻮ‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺗﺎول )ﺻﺪﻣﻪ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ‪ /‬ﺣﺮارﺗﯽ(‬ ‫‪35‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ 11‬اﺳﮑﺎر ﻧﺎﺷﯽ از ﺻﺪﻣﻪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺗﺄﯾﯿﺪ وﺟﻮد ﺗﺎﺗﻮ‬ ‫‪36‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ 12‬اﺳﮑﺎر ﻧﺎﺷﯽ از ﮐﺎﺷﺖ ﻣﻮ‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺗﺮوﻣﺎ ‪ /‬ﺑﺮﯾﺪﮔﯽ ‪ /‬ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ )ﻧﺰاع(‬ ‫‪37‬‬ ‫‪4/5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪ 13‬ﺻﺪﻣﻪ ﺑﻪدﻧﺒﺎل اﻧﺠﺎم ﻟﯿﺰر ﻣﻮي زاﺋﺪ‬
‫‪0/9‬‬ ‫‪2‬‬ ‫زوﻧﺎ‬ ‫‪38‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ 14‬ﺻﺪﻣﻪ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﻣﺰوﺗﺮاﭘﯽ‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫واﺳﮑﻮﻟﯿﺖ ﻋﺮوق ﮐﻮﭼﮏ‬ ‫‪39‬‬ ‫‪3/2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪ 15‬ﺻﺪﻣﻪ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﻣﻮاد ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫‪0/9‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ‬ ‫‪40‬‬ ‫‪6/8‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪ 16‬اﺳﮑﺎر آﺗﺮوﻓﯿﮏ‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ در اﺛﺮ رادﯾﻮﺗﺮاﭘﯽ‬ ‫‪41‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ 17‬اﺳﮑﺎر اﺑﺮو ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﺑﺨﯿﻪ‬
‫‪5‬‬ ‫‪11‬‬ ‫ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﻟﯿﺰر‬ ‫‪42‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ 18‬اﺳﮑﺎر ﭘﻮﺳﺖ ﺳﺮ ﭘﺲ از ﺑﺨﯿﻪ‬
‫‪5/5‬‬ ‫‪12‬‬ ‫ﻋﺪم ﺗﺄﯾﯿﺪ‬ ‫‪43‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ 19‬اﺳﮑﺎر ﻣﺘﻌﺪد ﺑﯿﻨﯽ ﭘﯿﺸﺎﻧﯽ و اﺑﺮو‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﻋﺪم ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻗﻄﻌﯽ‬ ‫‪44‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ 20‬اﺳﮑﺎر ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﺟﺮاﺣﯽ ﭘﻮﺳﺖ‬
‫‪4/1‬‬ ‫‪9‬‬ ‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﮐﺎﺷﺖ ﻣﻮ‬ ‫‪45‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ 21‬اﺳﮑﺎر ﻧﺎﺷﯽ از ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ ﺣﺮارﺗﯽ‬
‫‪0/9‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬ ‫‪46‬‬ ‫‪2/3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪ 22‬ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻧﺎﺧﻦ‬
‫‪0/9‬‬ ‫‪1‬‬ ‫واﮐﻨﺶ ﮔﺮاﻧﻮﻟﻮﻣﺎﺗﻮز )در ﻣﺤﻞ ﺗﺎﺗﻮ(‬ ‫‪47‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ 23‬ﻓﻮﻟﯿﮑﻮﻟﯿﺖ‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ 24‬ﻧﺪوﻻرﯾﺘﯽ ﻟﺐ )ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﺗﺰرﯾﻖ ﻓﯿﻠﺮ(‬
‫‪100 220‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮع‬

‫ﺑﺤﺚ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮع ‪ 21‬ﻣﻮرد )‪ (%9/5‬ﻣﻮرد ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎ درﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﺑﺮﺧـﯽ ﻫﻤﮕـﻮﻧﯽﻫـﺎ‬
‫ﺑﯿﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺮرﺳﯽ ﺣﺎﺿﺮ و ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﻗﺒﻠـﯽ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟـﻪ‬
‫ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑــﺮاي ﻧﻤﻮﻧــﻪ در ﻣﯿــﺎن ﻣــﺮاﺟﻌﯿﻦ در ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬زﻧﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣـﺮدان )‪ (%80‬ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﮐـﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻗﺒﻠـﯽ ﻣﻄﺎﺑﻘـﺖ دارد‪4‬و‪ .1‬در ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﻗﺒﻠـﯽ‬
‫ﺳﻪ ﮔﺮوه ﺷﮑﺎﯾﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻟﯿـﺰر )ﻋﻤـﺪﺗﺎً ﻣـﻮي زاﺋـﺪ(‪،‬‬
‫ﮐﺎﺷﺖ ﻣﻮ و ﺗﺰرﯾﻖ ﻓﯿﻠﺮ‪ ،‬ﺷﺎﯾﻊﺗﺮﯾﻦ ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎي ﭘﺰﺷـﮑﯽ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﻌﺪاد ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎ را ﺑـﻪ ﺧـﻮد اﺧﺘـﺼﺎص‬
‫دادهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮارد ﺧﺎص دﯾﮕﺮي ﮐﻪ در ﺟﺪول ‪ 2‬دﯾﺪه ﻣﯽﺷـﻮﻧﺪ‬
‫ﯾﮏ ﻣﻮرد ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ ﻧﺎﺷﯽ از اﺷﻌﻪ ﺑﻪدﻧﺒـﺎل رادﯾـﻮﺗﺮاﭘﯽ‬
‫)ﺑﺮاي ﺿﺎﯾﻌﻪ ﺑﺪﺧﯿﻢ داﺧﻞ ﻣﻐـﺰي(‪ ،‬دو ﻣـﻮرد زوﺳـﺘﺮ و‬
‫ﯾﮏ ﻣـﻮرد ﺳـﻮرﯾﺎزﯾﺲ‪ ،‬ﭘـﺪﯾﮑﻮﻟﻮز و واﺳـﮑﻮﻟﯿﺖ ﻋـﺮوق‬
‫ﮐﻮﭼﮏ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪدﻧﺒـﺎل ﺷـﮑﺎﯾﺖ ﺑﯿﻤـﺎر از‬
‫ﻣﺤﻞ ﻧﮕﻬـﺪاري وي )ﮐﻤـﭗ‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن و ‪ (...‬و ﺗـﺼﻮر‬
‫ﺑﯿﻤﺎر ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ دﺧﺎﻟﺖ ﺷﺮاﯾﻂ ﻧﮕﻬﺪاري وي در ﺑﺮوز اﯾـﻦ‬
‫ﺿﺎﯾﻌﺎت‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺑﺮرﺳﯽ ارﺟﺎع ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫‪25‬‬ ‫ﻧﻮرﻣﺤﻤﺪﭘﻮر و ﻫﻤﮑﺎران‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺮوري ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﻮارض ﻣﺰوﺗﺮاﭘﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻮارض ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ از ﻋﻔﻮﻧـﺖ ﺗـﺎ واﮐـﻨﺶ ﺑـﻪ ﻣـﻮاد‬
‫ﺗﺰرﯾﻖﺷﺪه‪ ،‬ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻣﯿﮑﺮوﺑﯽ ﺑﻪﺧـﺼﻮص ﻣﺎﯾﮑﻮﺑﺎﮐﺘﺮﯾـﺎل‬
‫ﺣﺎﺻﻞ از آﻟـﻮدﮔﯽ اﺣﺘﻤـﺎﻟﯽ ﻣﺤﻠـﻮل ﺗﺰرﯾﻘـﯽ ﯾـﺎ ﻋـﺪم‬
‫رﻋﺎﯾﺖ ﻣﻠﺰوﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺰرﯾﻖ و ﻧﯿﺰ ﻣـﻮارد‬
‫ﺧﺎص ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﺠﺎد ﺿﺎﯾﻌﺎت ﭘﯿﮕﻤﺎﻧﺘﻪ در ﻓﺮدي ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪ‬
‫ﻣﺎﺳﺘﻮﺳــﯿﺘﻮز داﺷــﺘﻪ‪ ،‬واﮐــﻨﺶ ﮔﺮاﻧﻮﻟﻮﻣــﺎﺗﻮز در ﻣﺤــﻞ‬
‫ﺗﺰرﯾﻘﺎت‪ ،‬اﯾﺠﺎد ﭘﺎﻧﯿﮑﻮﻟﯿﺖ‪ ،‬واﺳﮑﻮﻟﯿﺖ ﻋـﺮوق ﮐﻮﭼـﮏ و‬
‫ﻫــﻢﭼﻨــﯿﻦ آﻟﻮﭘــﺴﯽﺳﯿﮑﺎﺗﺮﯾــﺴﯿﻞ و ﻏﯿﺮﺳﯿﮑﺎﺗﺮﯾــﺴﯿﻞ‬
‫ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﻮردي ﮔﺰارش و ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه اﺳﺖ‪. 8‬‬
‫از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ اﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﯽ ﺷﮑﺎﯾﺎت ﺑﯿﻤـﺎران ﮐـﻪ‬
‫ﺑــﺪان ﺳــﺒﺐ ارﺟــﺎع ﺷــﺪه ﺑﻮدﻧــﺪ‪ ،‬ﻣــﻮرد ﻣــﺸﺎﺑﻬﯽ در‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﯾﺎﻓﺖ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل دو ﻧﻔـﺮ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺄﯾﯿﺪ ﺗﺸﺨﯿﺺ ژﻧﯿﺘﺎل وارت )ﺷﮑﺎﯾﺖ ﺧـﺎﻧﻮادﮔﯽ(‪،‬‬
‫ﯾﮏ ﻧﻔﺮ ﺑﺮاي ﺗﺄﯾﯿﺪ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﭘﺪﯾﮑﻮﻟﻮز‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﻮرد ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﻌﯿـــﯿﻦ ﺗﮑﻠﯿـــﻒ ﯾـــﮏ ﺿـــﺎﯾﻌﻪ ﻣـــﺎدرزادي )ﺧـــﺎل‬
‫‪ (Depigmentosus‬و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدي ﺑﺮاي ﺗﺄﯾﯿﺪ‬
‫ارﺗﺒﺎط ﺿـﺎﯾﻌﺎت ﺟﻠـﺪي )ﻋﻤـﺪﺗﺎً درﻣﺎﺗﯿـﺖ( ﺑـﺎ ﻋﻮاﻣـﻞ‬
‫ﺷﻐﻠﯽ و اﺣﺘﻤﺎﻻً ادﻋﺎي ﺧﺴﺎرت ارﺟﺎع ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮏ ﻣﻮرد دﯾﮕﺮ ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﺗﻮﺟـﻪ و ﺑﺮرﺳـﯽ اﺳـﺖ‪،‬‬
‫ﺗﻌﺪاد ﺑﯿﻤﺎراﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷـﮑﺎﯾﺖ از ﻧﺘﯿﺠـﻪ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳـﺐ‬
‫ﮐﺎﺷﺖ ﻣﻮ ارﺟﺎع ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻋﻤﺪه ﺷﮑﺎﯾﺖ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎران‪،‬‬
‫ﻋﺪم رﺷﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻮﻫﺎي ﮐﺎﺷﺘﻪﺷﺪه ﺑﻮده اﺳـﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ‬
‫در ﯾﮏ ﻣﻮرد‪ ،‬ﻋﻠﺖ ارﺟﺎع اﺳﮑﺎر ﻣﺤﻞ ﺑﺮداﺷـﺖ ﮔﺮاﻓـﺖ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ از ﻣﻬـﻢﺗـﺮﯾﻦ‬
‫ﻋﻠﻞ ﻧﺎرﺿﺎﯾﺘﯽ ﺑﯿﻤﺎران ﺑﻌـﺪ از ﮐﺎﺷـﺖ ﻣـﻮ‪ ،‬ﻋـﺪم رﺷـﺪ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ و اﺳﮑﺎر ﻣﺤﻞ ﺑﺮداﺷﺖ ﮔﺮاﻓﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .9‬در ﯾـﮏ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در اﯾﺮان ﻧﯿﺰ ﻋﺪم رﺿﺎﯾﺖ از ﻧﺘﯿﺠـﻪ ﮐﺎﺷـﺖ ﻣـﻮ‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻋﻮارض ﻟﯿﺰر‪ ،‬دوﻣﯿﻦ ﻋﻠﺖ ﺷﺎﯾﻊ ﺷﮑﺎﯾﺎت ﭘﺰﺷـﮑﯽ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.10‬‬
‫ﺗﻌﺪادي از ﺑﯿﻤﺎران ﻧﯿﺰ ﺑﻪواﺳـﻄﻪ ﺻـﺪﻣﺎت واردﺷـﺪه‬
‫در ﻫﻨﮕﺎم درﯾﺎﻓﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﻏﯿﺮدرﻣﺎﻧﯽ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﻣﺠﻤـﻮع ‪ 13‬ﻧﻔـﺮ از ﻣـﺮاﺟﻌﯿﻦ ﺑـﻪﺧـﺎﻃﺮ‬
‫اﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﮐﻠﺮهﮐﺮدن‪ ،‬ﮐﺮاﺗﯿﻨﻪ ﮐﺮدن ﻣﻮﻫﺎ‪ ،‬ﮐﺎﺷـﺖ‬
‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺮرﺳﯽ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﯿﺰ ﺗﺎ ﺣﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗـﻮﺟﻬﯽ ﺑـﺎ اﯾـﻦ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻫﻢﺧﻮاﻧﯽ دارد‪ ،‬ﺑﻪﺟﺰ در ﻣﻮرد ﺷﺎﯾﻊﺗﺮﯾﻦ ﻋﻠﺖ‬
‫ارﺟﺎع ازﻃﺮف ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﯾﻌﻨﯽ ﮐﻨﺪه ﺷﺪن ﻣﻮﻫـﺎ در‬
‫اﺛﺮ ﺻﺪﻣﻪ ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ )ﮐﺸﺶ ﯾﺎ ﻓﺸﺎر( ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺣﺠﻢ‬
‫ﺑﯿﻤﺎران ارﺟﺎﻋﯽ در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿـﺮ را درﺑﺮﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﻪ اﯾـﻦ دﻟﯿـﻞ در ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﻗﺒﻠـﯽ‬
‫ﻣﻨﻌﮑﺲ ﻧﺸﺪه ﮐﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﺮﺑﻮطﺑـﻮدن ﺷـﮑﺎﯾﺖ‬
‫ﺑﯿﻤﺎران ﺑﻪ ﺣﻮزه ﺗﺨﺼﺼﯽ درﻣﺎﺗﻮﻟﻮژي‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﯿـﻞ اﯾﻨﮑـﻪ‬
‫ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺴﺒﺐ‪ ،‬ﺧﻄﺎي ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ ﺟﻬﺖ ﺑﺮرﺳـﯽ‬
‫ﺑﻪ ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﺗﺨﺼﺼﯽ درﻣﺎﺗﻮﻟﻮژي ارﺟﺎع ﻧﺸﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻟﯿﺰر ﻣﻮﻫﺎي زاﺋﺪ در ﮐﻞ ﺷﺎﯾﻊﺗﺮﯾﻦ ﭘﺮوﺳﯿﺠﺮ ﻣﻨﺠـﺮ‬
‫ﺑﻪ ﺷﮑﺎﯾﺖ در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻟﯿﺰرﻫﺎ ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪6‬و‪ .5‬ﺻـﺪﻣﺎت‬
‫ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﻟﯿﺰرﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ اﻧﻮاع ﺳﻮﺧﺘﮕﯽﻫﺎ در ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﺣـﺎد‬
‫)‪ (%47‬و ﺗﻐﯿﯿـــﺮات ﭘﯿﮕﻤﺎﻧﺘﺎﺳـــﯿﻮن )‪ (%23/5‬در اﯾـــﻦ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺨﺶ ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻬﯽ از‬
‫ﺷﮑﺎﯾﺎت ﺑﺪوي ﺑﯿﻤﺎران و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻣﻮارد ﺗﺄﯾﯿﺪﺷﺪه ﺑﻌـﺪ‬
‫از وﯾﺰﯾﺖ ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻮارض ﻟﯿﺰر ﺑﻪوﯾﮋه ﻟﯿﺰرﻣﻮﻫﺎي زاﺋﺪ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎز ﻫـﻢ‪ ،‬ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ اﯾﻨﮑـﻪ ﻟﯿـﺰر‬
‫ﻣﻮﻫﺎي زاﺋﺪ ﯾﮑﯽ از ﺷﺎﯾﻊﺗـﺮﯾﻦ ﭘﺮوﺳـﯿﺠﺮﻫـﺎي زﯾﺒـﺎﯾﯽ‬
‫اﻧﺠﺎمﺷﺪه در دﻧﯿﺎ اﺳﺖ‪ ،7‬اﻣﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻈﺎري اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ از ﻣﯿﺎن ‪ 32‬ﻣﻮردي ﮐﻪ ﺑـﺎ ﻋـﻮارض‬
‫ﻟﯿﺰر ﻣﻮي زاﺋﺪ ارﺟﺎع ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ 8 ،‬ﻣﻮرد دﭼﺎر ﺗﯿﺮﮔﯽ و‬
‫‪ 2‬ﻣﻮرد دﭼﺎر ﻫﯿﭙﻮﭘﯿﮕﻤﺎﻧﺘﺎﺳﯿﻮن در ﭼﻨﺪ ﻧﻘﻄـﻪ ﺷـﺪﻧﺪ‬
‫)ﻣﺠﻤﻮﻋﺎً ‪ 10‬ﻣﻮرد( و ﺗﻌﺪاد ‪ 11‬ﻣـﻮرد در زﻣـﺎن ﻋﻼﺋـﻢ‬
‫ﺣﺎد ﺷﺎﻣﻞ ﻗﺮﻣﺰي و ﮐﺮاﺳﺖ و ادم ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﯿﺴﺖ از اﯾﻦ ﺗﻌﺪاد در آﯾﻨـﺪه‬
‫ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ ﺑـﻪ ﻫﯿﭙﺮﭘﯿﮕﻤﺎﻧﺘﺎﺳـﯿﻮن ﯾـﺎ ﺑـﺎ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻤﺘـﺮ ﻫﯿﭙﻮﭘﯿﮕﻤﺎﻧﺘﺎﺳـﯿﻮن ﺧـﺘﻢ ﺷـﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻋﻮارض ﻟﯿﺰر در ﺑﺮرﺳﯽ ﺣﺎﺿـﺮ ﺑـﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﻗﺒﻠـﯽ ﮐـﻪ‬
‫ﺷــﯿﻮع ﭘﯿﮕﻤﺎﻧﺘﺎﺳــﯿﻮن را ﺑــﻪﺗﺮﺗﯿــﺐ ‪ %12/5‬و ‪%24/4‬‬
‫ﺑﺮاورد ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪4‬و‪ 1‬ﻗﺎﺑﻞ ﻗﯿﺎس ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫در ﺑﺮرﺳــﯽ ﺣﺎﺿــﺮ دو ﻣــﻮرد ارﺟــﺎع ﺑﺎﺑــﺖ ﺻــﺪﻣﻪ‬
‫ﻣﺰوﺗﺮاﭘﯽ وﺟﻮد داﺷﺖ ﮐـﻪ در ﻣﻌﺎﯾﻨـﻪ ﺑﻌـﺪي ﻣﺸﺨـﺼﺎً‬
‫ﭘﯿﮕﻤﺎﻧﺘﺎﺳﯿﻮن ﻣﺤـﻞ ﺗﺰرﯾـﻖ ﻣـﺸﻬﻮد ﺑـﻮد )‪ .(PIH‬ﯾـﮏ‬

‫در ﺑﺮرﺳﯽ ﺣﺎﺿﺮ ﮐﻼً ‪ 5‬ﺑﯿﻤـﺎر ﺑـﺎ ﻋـﻮارض ﻧﺎﺷـﯽ از‬
‫ﺗﺰرﯾﻖ ﺗﻮﮐﺴﯿﻦ ﺑﻮﺗﻮﻟﯿﻨﻮم ارﺟﺎع ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ از آن ﻣﯿﺎن ‪3‬‬
‫ﻣﻮرد ﺑﻪﺻﻮرت ﭘﺘﻮز )اﻓﺘﺎدﮔﯽ ﭘﻠـﮏ(‪ ،‬ﯾـﮏ ﻣـﻮرد اﯾﺠـﺎد‬
‫آﺳﯿﻤﺘﺮي ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﺰرﯾـﻖ و ﯾـﮏ ﻣـﻮرد ﮐﺒـﻮدي و درد‬
‫ﻣﺰﻣﻦ ﻣﺤﻞ ﺗﺰرﯾﻖ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣـﺮوري ﺟﺪﯾـﺪ‪،‬‬
‫ﭘﺘﻮز را ﺑـﻪﻋﻨـﻮان ﯾﮑـﯽ از ﺷـﺎﯾﻊﺗـﺮﯾﻦ ﻋـﻮارض ﺗﺰرﯾـﻖ‬
‫ﺗﻮﮐﺴﯿﻦ ﺑﻮﺗﻮﻟﯿﻨﻮم ﺑﺮﺷـﻤﺮده اﺳـﺖ و در ﻣﺮاﺣـﻞ ﺑﻌـﺪ‪،‬‬
‫ﺷﯿﻮع ﻋﻮارﺿﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﺳﯿﻤﺘﺮي‪ ،‬ﺳـﺮدرد ﻣـﺰﻣﻦ‪ ،‬ﮐﻬﯿـﺮ‪،‬‬
‫ادم ﺻﻮرت و ﺣﺘﯽ اﺣـﺴﺎس ﺧـﺴﺘﮕﯽ ﻣـﺰﻣﻦ و ﺿـﻌﻒ‬
‫ژﻧﺮاﻟﯿﺰه ﺑﺎ ﺷﯿﻮع ﻧﺎﭼﯿﺰ دﯾﺪه ﺷﺪهاﻧﺪ‪.14‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد دﯾﮕـﺮ ﻣﻄـﺮحﺷـﺪه در ﺟـﺪول ‪ 2‬ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫درﻣﺎﺗﯿﺖ ﺗﻤﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺷـﻮﯾﻨﺪهﻫـﺎي‬
‫ﻗــﻮي‪ ،‬ﻣﺤﻠــﻮلﻫــﺎي ﺣــﺎوي ﮐــﺮوم و ﻧﯿﮑــﻞ در ﺻــﻨﺎﯾﻊ‬
‫آبﮐﺎري‪ ،‬ﻣﻮاد اﺳﯿﺪي ﺑﻪﮐﺎررﻓﺘﻪ در ﺑـﺎﻃﺮيﺳـﺎزي ﮐـﻪ‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺷﮑﺎﯾﺖ از ﻣﺤﻞ ﮐﺎر ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از اﺳﯿﺪ ﺑﺮاي ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺧﺎﻟﮑﻮﺑﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺑـﻪ اﺳـﮑﺎر و ﻧﯿـﺰ‬
‫اﻧﻮاع ﺻﺪﻣﺎت و اﺳـﮑﺎرﻫﺎ ﺑـﻪدﻧﺒـﺎل ﺗﺮوﻣﺎﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬
‫ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﮐﻪ وﺿﻌﯿﺖ آنﻫﺎ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮده و‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ ﺑﻪﺟﺰ ﺗﻌﺪاد ﺑﺎﻻي ﻣﻮارد ﮐﻨﺪه ﺷﺪن‬
‫ﺗﺮوﻣﺎﺗﯿﮏ ﻣﻮﻫﺎ )ﻋﻤﺪﺗﺎً در اﺛﺮ ﻧـﺰاع( ﮐـﻪ در ﻣﺮﺗﺒـﻪ اول‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺳﺎﯾﺮ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺻﺮفﻧﻈﺮ از ﻣﻮارد ﺧﺎص‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒـﺎً‬
‫ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻗﺒﻠﯽ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻫﻢﺧﻮاﻧﯽ دارﻧـﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ‬
‫آﮔﺎﻫﯽ از اﯾﻦ ﻣﻮارد ﺧﺎص ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮش اﻓﻖ دﯾﺪ‬
‫ﻣﺘﺨﺼﺼﯿﻦ ﭘﻮﺳﺖ درﺧـﺼﻮص ﻃﯿـﻒ وﺳـﯿﻊ ﺷـﮑﺎﯾﺎت‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻃﺮح ﮐﻤﮏ ﺷﺎﯾﺎﻧﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ و ﺑﻌﻀﺎً ﺑـﻪ اﺻـﻼح روﻧـﺪ‬
‫ﺑﺮﺧﯽ اﻗﺪاﻣﺎت درﻣﺎﻧﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل اﻃـﻼع از‬
‫اﯾﻨﮑﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﯿﻤﺎري ﺑﻪدﻟﯿـﻞ اﺑـﺘﻼ ﺑـﻪ زوﺳـﺘﺮ‪ ،‬از‬
‫ﯾﮏ ﻣﺮﮐﺰ درﻣﺎﻧﯽ ﺷﮑﺎﯾﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﮔـﺮ اﯾـﻦ ﺷـﮑﺎﯾﺖ‬
‫ﺑﻌﺪاً در ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ وارد داﻧﺴﺘﻪ ﻧـﺸﻮد‪،‬‬
‫ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ژﻧﯿﺘﺎل وارت در ﯾﮑﯽ از زوﺟﯿﻦ ﻣﻤﮑـﻦ‬
‫اﺳـﺖ ﻣﻨﺠــﺮ ﺑـﻪ ﯾــﮏ ﺷـﮑﺎﯾﺖ و اﻗــﺪام ﻗـﺎﻧﻮﻧﯽ ﮔــﺮدد‪،‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺮاي ﻫﻤﮑـﺎران ﻣﺘﺨـﺼﺺ و ﺳـﺎﯾﺮ ﭘﺰﺷـﮑﺎن‬
‫آﻣﻮزﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﯿﻤﺎران ارﺟﺎعﺷﺪه از ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‬ ‫‪26‬‬
‫ﻧﺎﺧﻦ و رﻧﮓﮐﺮدن ﻣﻮﻫﺎ ﺻﺪﻣﺎت ﻣـﻮ و ﻧـﺎﺧﻦ را ﺗﺠﺮﺑـﻪ‬
‫ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺟﺴﺖ وﺟﻮي ﻣﺤﻘﻘﯿﻦ در ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻋﻠﻤـﯽ ﺑـﺮاي‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻣﻨﺒﻊ آﻣﺎري ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻫﻤﺴﻮ ‪ /‬ﻧﺎﻫﻤﺴﻮ ﺑﺎ اﯾﻦ آﻣﺎر ﺑﻪ‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺧﺎﺻﯽ ﺧﺘﻢ ﻧﺸﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑـﻪ درﺻـﺪي‬
‫از اﯾﻦ ﺻﺪﻣﺎت ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺷـﮑﺎﯾﺖ ﻣـﯽ ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣـﯽ ﺗـﻮان‬
‫ﺗﺨﻤﯿﻦ زد ﻣﯿﺰان ﺑﺮوز اﯾﻦ ﺣﻮادث ﺑﺴﯿﺎر ﺑـﺎﻻﺗﺮ اﺳـﺖ و‬
‫اﯾﻦ ﺧﻮد ﻟﺰوم ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ آﻣﻮزش و اﻗـﺪاﻣﺎت اﻧﺠـﺎمﺷـﺪه‬
‫در اﯾﻦ ﻣﺮاﮐﺰ ﺑﺮاي ﻣﺘﻘﺎﺿﯿﺎن را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻮرد ﻋﻮارض ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺰرﯾﻖ ﻓﯿﻠﺮﻫﺎ ﻧﯿﺰ از ﻣﯿـﺎن‬
‫ﺗﻌﺪاد اوﻟﯿﻪ ﻣﺮاﺟﻌﻪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎ ﺷﮑﺎﯾﺖ ﺻـﺪﻣﻪ ﻣﺘﻌﺎﻗـﺐ‬
‫ﺗﺰرﯾﻖ ﻓﯿﻠﺮ )‪ 16‬ﻣﻮرد(‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ‪ 9‬ﻣـﻮرد ﻋﻤـﺪﺗﺎً ﺑـﻪ ﻋـﺪم‬
‫ﺗﻘﺎرن‪ ،‬اﯾﺠﺎد ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﯽ ﺧﻔﯿﻒ ﯾﺎ اﺻـﻼح ﻧﺎﮐـﺎﻓﯽ اﯾـﺮاد‬
‫داﺷــﺘﻨﺪ و در ﻣﻌﺎﯾﻨــﻪ‪ ،‬ﻋﺎرﺿــﻪ ﻃﺒــﯽ ﻣــﺸﺎﻫﺪه ﻧــﺸﺪ‪.‬‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻋﺎرﺿﻪ ﯾﺎﻓﺖﺷﺪه در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧـﺪن‬
‫ﻓﯿﻠﺮﻫﺎي ﭘﻠﯽآﮐﺮﯾﻼﻣﯿﺪ )ﭘـﺎژ( ﺑـﻮد ﮐـﻪ در ﮔﺬﺷـﺘﻪ دور‬
‫ﺗﺰرﯾﻖ ﺷﺪه و ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺳـﺎل ﻋﺎرﺿـﻪدار ﺷـﺪهاﻧـﺪ‬
‫)‪ 2‬ﻣــﻮرد(‪ ،‬اﯾﺠــﺎد ﺑــﺎﯾﻮﻓﯿﻠﻢ و واﮐــﻨﺶ ﻣــﺰﻣﻦ ﺑــﻪ ﻓﯿﻠــﺮ‬
‫)‪ 4‬ﻣﻮرد( ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮرت ﺗﻮده و ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﯽ ﺑﻌﺪ از ‪ 4‬ﻫﻔﺘﻪ‬
‫ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺗﺰرﯾﻖ ﺑﻮد‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﻮرد اﺳﮑﺎر ﻧﺎﺷـﯽ از ﺣﺎدﺛـﻪ‬
‫ﻋﺮوﻗﯽ ﺑﻌﺪ از ﺗﺰرﯾﻖ ﻓﯿﻠﺮ و ﯾـﮏ ﻣـﻮرد ﻧـﺪوﻻرﯾﺘﯽ ﻟـﺐ‬
‫)ﻧﻮع ﻓﯿﻠﺮﻧﺎﻣﺸﺨﺺ( ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻨﺎﺑﻊ دﯾﮕـﺮ ﻧﯿـﺰ اﯾﺠـﺎد‬
‫ﺗﻮده و ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽﻫﺎي ﺑﻌﺪ از ﺗﺰرﯾﻖ از ﺷﺎﯾﻊﺗﺮﯾﻦ ﻋـﻮارض‬
‫ﺗﺰرﯾﻖ ﻓﯿﻠﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻟﺘﻬﺎﺑﯽ‪ ،‬ﻏﯿﺮاﻟﺘﻬﺎﺑﯽ ﯾـﺎ‬
‫ﻋﻔﻮﻧﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .11‬ﻣﻮاردي ﮐﻪ ﻇﺮف ﭼﻨﺪروز ﺗـﺎ دو ﻫﻔﺘـﻪ‬
‫اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻤـﺪﺗﺎً ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺗﮑﻨﯿـﮏ ﻫـﺴﺘﻨﺪ و‬
‫ﻣﻮارد دﯾﺮرسﺗﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻧﺎﺷﯽ از ﺧﻮد ﻓﺮاورده ﯾﺎ واﮐﻨﺶ‬
‫ﺑﺪن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻇﺮف ﻫﻔﺘﻪﻫـﺎ ﺗـﺎ‬
‫ﺳﺎلﻫﺎ ﺑﻌﺪ دﯾﺪه ﺷﻮﻧﺪ )ﺑﺎﯾﻮﻓﯿﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺮﮐﺖ ﻓﯿﻠـﺮ‪ ،‬واﮐـﻨﺶ‬
‫ﻓﯿﺒﺮوﺗﯿﮏ‪ ،‬ﮔﺮاﻧﻮﻟﻮم و ‪.12(...‬‬
‫در ﯾﮏ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺮوري‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ‪ %50‬ﻋﻮارض ﻣـﺮﺗﺒﻂ‬
‫ﺑﺎ ﺗﺰرﯾﻖ ﻓﯿﻠﺮ ﻧﺎﺷﯽ از ﻣـﻮاردي ﺑـﻮده اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺗﺰرﯾـﻖ‬
‫‪6‬‬
‫ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاد ﻏﯿﺮﭘﺰﺷﮏ اﻧﺠﺎم ﺷـﺪه اﺳـﺖ ‪ .‬وﯾﺘـﺎﻣﯿﻦ ‪E‬‬
‫ﺑﻪ وﯾﮋه ﯾﮑﯽ از ﻣﻮاردي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاد ﻏﯿﺮﭘﺰﺷـﮏ‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻓﯿﻠﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪.13‬‬
‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
27 ‫ﻧﻮرﻣﺤﻤﺪﭘﻮر و ﻫﻤﮑﺎران‬

References
1. Moin A, Ostad Ali Makhmalbaf M, Davati A. Study of medical malpractice complaints in the
field of dermatology and cosmetic, in the coroner’s office of forensic medicine, province of
Tehran, during 2002 to 2010. Dermatology and Cosmetic 1390;2: 17-29.
2. Shah VV, Kapp MB, Wolverton SE. Medical malpractice in dermatology-part i: Reducing the
risks of a lawsuit. Am J Clin Dermatol 2016; 17:593-600.
3. Kazemi S. Describing the medical malpractice and socio-demographic characteristics of
physicians and patients involved in medical malpractice complaint in Tehran. Salamat Ijtimai
(Community Health) 2020; 7: 412-29.
4. Shadabi Z, Moin A, Davati A. Skin and cosmetic complaint files in Tehran Medical Council:
2014-2019. Dermatology and Cosmetic 2021;11: 268-81.
5. Svider PF, Carron MA, Zuliani GF, et al. Lasers and losers in the eyes of the law: liability for
head and neck procedures. JAMA Facial Plast Surg 2014; 16: 277-83.
6. Hibler BP, Eliades PJ, Kagha KC, et al. litigation arising from minimally invasive cosmetic
procedures: a review of the literature. Dermatol Surg 2021; 47: 1606-13.
7. Zachary C, Kelly M. Lasers and Other Energy-Based Therapies. In: Bolognia J, Schaffer J,
Cerroni L Edtors.Textbook of Dermatology 4th Edition, Elsevier 2018: 2381.
8. Plachouri KM, Georgiou S. Mesotherapy: Safety profile and management of complications. J
Cosmet Dermatol 2019;18: 1601-05.
9. Garg AK, Garg S. Complications of hair transplant procedures-causes and management.
Indian J Plast Surg 2021;54: 477-82.
10. Nilforoushzadeh MA, Rahmanian M, Mardani F, et al. The causes of complaints related to
skin and cosmetics in general offices of legal medicine in Isfahan province, Iran, during 2002-
2013. J Isfahan Med Sch 2015; 33: 1011-18.
11. Urdiales-Gálvez F, Delgado NE, Figueiredo V, et al. Treatment of soft tissue filler
complications: Expert consensus recommendations. Aesthetic Plast Surg 2018;42: 498-510.
12. Fitzgerald R, Bertucci V, Sykes JM, et al. Adverse reactions to injectable fillers. Facial Plast
Surg 2016; 32: 532-55.
13. Ehsani AH, Ansari MS, Ghanadan A, et al. Serious complication as a result of lip
augmentation with vitamin E. J Cosmet Dermatol 2019; 18: 1632-34.
14. Kassir M, Gupta M, Galadari H, et al. Complications of botulinum toxin and fillers: A
narrative review. J Cosmet Dermatol 2020; 19: 570-73.

1 ‫ ﺷﻤﺎره‬،13 ‫ دوره‬،1401 ‫ ﺑﻬﺎر‬،‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‬

 ‫ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﯿﻤﺎران ارﺟﺎعﺷﺪه از ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‬ 28

Demographic study of patients referred from Tehran Province

Forensic Medicine Department to Razi Hospital
in September 2018-March 2019

Pedram Noormohammadpour, MD Background and Aim: Skin injuries with various causes may
Amirhooshang Ehsani, MD lead to legal action. Complaints are referred to specialized
Ifa Etesami, MD
authorities such as Razi Hospital, before specialized forensic
Amin Rahmani, MD
medicine commission comment. The present study surveyed
Department of Dermatology, Razi demography of patients' complaints and initial diagnosis at the
Hospital, Tehran University of Medical time of referral over a period of 6 months.
Sciences, Tehran, Iran

Methods: In this retrospective study, patients referred for

Received: Mar 29, 2022 initial visit, from Forensic Medicine Office in the September
Accepted: Apr 09, 2022
Pages: 21-28 2018-March 2019, were examined. The patients' complaints at
the time of referral and the clinical diagnosis made at the
initial examination were recorded.

Results: A total of 220 patients including 176 women (80%)

and 44 men (20%) with a mean age of 34.8 years were
included. 42 different complaints were documented, including
traumatic hair loss with 91 cases (41.4%) - the most common
- followed by complications of laser hair removal with 32
cases (14.6%) and filler injections with 16 cases (7.3%).
Scarring from trauma, reaction to chemicals during work or
accidental contact, rare injuries from various treatments, and
even cases of pediculosis (contamination of the
accommodation) or zoster (complaint about care in the
treatment center), etc. were observed.

Conclusion: Traumatic hair loss (mainly due to fight) was the

Corresponding Author:
Pedram Noormohammadpour, MD
Vahdat-e-Eslami Sq., Hafez Ave, Razi
Hospital, Tehran, Iran
Email: normohamad@razi.tums.ac.ir
Conflict of interest: None to declare
most common complaint. Knowing other cases may expand
physicians' awareness regarding the wide range of complaints
that can be raised and improve the process of some treatment
measures.
Keywords: demographic, skin, medical complaints, forensic
medicine

Copyright © 2022 Published by Tehran University of Medical Sciences.

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International license
(https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/). Non-commercial uses of the work are permitted, provided the
original work is properly cited.
2022, Volume 13, Number 1 1 ‫ ﺷﻤﺎره‬،13 ‫ دوره‬،1401 ‫ ﺑﻬﺎر‬،‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‬
 ‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﮋوﻫﺸﯽ‬

‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻋﺼﺎره آﻟﻮﺋﻪورا و ﻧﺎﻧﻮذرات ﺳﻨﺘﺰﺷﺪه ﺳﺒﺰ‬

‫در ﮐﺎﻫﺶ اﻟﺘﻬﺎب در ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ‪ :‬ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ‪in vitro‬‬

‫زﻣﯿﻨﻪ و ﻫﺪف‪ :‬ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﯾﮏ ﺑﯿﻤﺎري اﻟﺘﻬﺎﺑﯽ ﭘﻮﺳﺘﯽ ﻣﺰﻣﻦ‪ ،‬ﺗﺤﺖﺗﺄﺛﯿﺮ ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎي ژﻧﺘﯿﮑﯽ و‬ ‫ﻫﻮﺷﻨﮓ ﻧﻌﻤﺘﯽ‬
‫ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ اﯾﻤﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻟﺘﻬﺎب ﭘﻮﺳﺖ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ .‬ژل آﻟﻮﺋﻪورا ﺑﻪﻃـﻮر ﺳـﻨﺘﯽ ﺑـﺮاي درﻣـﺎن‬ ‫ﻣﻈﻔﺮ ﺧﺰاﻋﯽ‬
‫ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي ﭘﻮﺳﺘﯽ ازﺟﻤﻠﻪ ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻬﺮي ﻧﺎﻇﺮي‬
‫روش اﺟﺮا‪ :‬در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻋﺼﺎره اﺗﺎﻧﻮﻟﯽ ژل آﻟﻮﺋﻪورا ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺿﺪاﻟﺘﻬﺎﺑﯽ و آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪاﻧﯽ‬
‫ﻣﺮﯾﻢ ﺑﺰرﮔﯽ‬
‫در ﺳﻠﻮلﻫﺎي ‪ A431‬ﻣﺸﺘﻖﺷﺪه از ﭘﻮﺳﺖ ﻣﻮرد ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در اﺑﺘﺪا ﭘﺲ از ﺗﻬﯿﻪ ﻋﺼﺎره‬
‫ﻣﺮﮐـــﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘـــﺎت ﺑـــﺎروري و ﻧﺎﺑـــﺎروري‪،‬‬
‫و در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪ ﺳﻨﺘﺰ ﺳﺒﺰ ﻧﺎﻧﻮذرات ﻃﻼ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﺼﺎره‪ ،‬ﺗـﺄﺛﯿﺮ آنﻫـﺎ را در ﺑﯿـﺎن ژنﻫـﺎي‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪه ﻓﻨﺎوري ﺳﻼﻣﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠـﻮم‬
‫اﻟﺘﻬﺎﺑﯽ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺧﺎﺻﯿﺖ آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪاﻧﯽ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺰﺷﮑﯽ ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‪ ،‬ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‪ :‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﺼﺎره آﻟﻮﺋﻪورا ﺳﺒﺐ اﻓـﺰاﯾﺶ ﻧـﺴﺒﯽ در ﺳـﻄﻮح ﺑﯿـﺎن‬
‫‪ EGFR‬و ‪ Nrf2‬و ﮐﺎﻫﺶ ﺑﯿـﺎن ژنﻫـﺎي اﻟﺘﻬـﺎﺑﯽ ‪ TNF-α ،NF-κB‬و ‪ IL-6‬در ﺳـﻠﻮلﻫـﺎي‬
‫‪ A431‬ﭘﻮﺳﺖ ﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻧﺎﻧﻮذرات ﺳﻨﺘﺰﺷﺪه در ﻣﻘﺎﯾـﺴﻪ ﺑـﺎ ﻋـﺼﺎره آﻟﻮﺋـﻪورا در ﺗﻐﯿﯿـﺮ ﺑﯿـﺎن‬
‫ژنﻫﺎي ﺳﯿﮕﻨﺎﻟﯿﻨﮓ و اﻟﺘﻬﺎﺑﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي‪ :‬ﻋﺼﺎره و ﻧﺎﻧﻮذرات ﺳﻨﺘﺰﺷﺪه ﺧﺎﺻﯿﺖ آﻧﺘﯽاﮐـﺴﯿﺪاﻧﯽ داﺷـﺘﻨﺪ و ﻫـﻢﭼﻨـﯿﻦ ﺳـﺒﺐ‬
‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل‪:‬‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﺑﯿﺎن ژنﻫﺎي اﻟﺘﻬﺎﺑﯽ در ﺳﻠﻮلﻫﺎ ﺷﺪﻧﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻧﺎﻧﻮذرات ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﺼﺎره در ﮐـﺎﻫﺶ‬
‫ﻫﻮﺷﻨﮓ ﻧﻌﻤﺘﯽ‬
‫ژنﻫﺎي اﻟﺘﻬﺎﺑﯽ ﺧﯿﻠﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‪ ،‬ﺑﻠﻮار ﭘﺮﺳﺘﺎر‪ ،‬داﻧﺸﮑﺪه ﭘﺰﺷﮑﯽ‬
‫ﮐﻠﯿﺪواژهﻫﺎ‪ :‬ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ‪ ،‬آﻟﻮﺋﻪورا‪ ،‬ﻧﺎﻧﻮذرات‪ ،‬ﺑﯿﺎن ژن‬
‫ﭘﺴﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ‪:‬‬
‫ﭘﺬﯾﺮش ﻣﻘﺎﻟﻪ‪1401/01/25 :‬‬ ‫درﯾﺎﻓﺖ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪1400/12/13 :‬‬ ‫‪hnemati@kums.ac.ir‬‬

‫ﭘﻮﺳﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ؛ ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪29 -39 :(1) 13‬‬ ‫ﺗﻌﺎرض ﻣﻨﺎﻓﻊ‪ :‬اﻋﻼم ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻮﺿﻌﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .3‬درﻣـﺎن ﻫـﺎي ﻣﻮﺿـﻌﯽ ﺑﺎﯾـﺪ‬
‫ﺿﺎﯾﻌﺎت ﭘﻮﺳﺘﯽ ﮐﻮﭼـﮏ را ﭘـﺎك و از ﻋـﻮد ﭘـﻼكﻫـﺎي‬
‫ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﮐﻨﻨﺪ و ﻋـﻮارض ﺟـﺎﻧﺒﯽ ﻧﺪاﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﯾﺎ ﻓﻘﻂ ﺣـﺪاﻗﻞ ﻋـﻮارض ﺟـﺎﻧﺒﯽ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣــﺆﺛﺮﺗﺮﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺒــﺎت ﻣﻮﺿــﻌﯽ ﮐﻮرﺗﯿﮑﻮاﺳــﺘﺮوﺋﯿﺪﻫﺎ و‬
‫دﯾﺘﺮاﻧﻮل ﻣﻮﻟﮑﻮل ﮐﻮﭼﮏ ﻣﺸﺘﻖ از آﻧﺘﺮاﺳﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬
‫اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻃﻮﻻﻧﯽﻣﺪت از ﮐﻮرﺗﯿﮑﻮاﺳﺘﺮوﺋﯿﺪﻫﺎي‬
‫ﻣﻮﺿﻌﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺷﮑﻨﻨﺪﮔﯽ ﭘﻮﺳـﺖ ﺷـﻮد؛‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻧﯿﺎز زﯾﺎدي ﺑﻪ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﻣﻮﺿـﻌﯽ اﯾﻤـﻦ و ﻣـﺆﺛﺮ‬
‫ﺟﺪﯾﺪ وﺟﻮد دارد‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻋـﺼﺎره آﻟﻮﺋـﻪورا‬
‫در ﮐـــﺎﻫﺶ اﻟﺘﻬﺎﺑـــﺎت ﭘﻮﺳـــﺘﯽ ازﻃﺮﯾـــﻖ ﺗﻐﯿﯿـــﺮ در‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﯾـﮏ ﺑﯿﻤـﺎري اﻟﺘﻬـﺎﺑﯽ ﭘﻮﺳـﺘﯽ ﻣـﺰﻣﻦ‪،‬‬
‫ﺗﺤﺖﺗﺄﺛﯿﺮ ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎي ژﻧﺘﯿﮑﯽ و ﻣﺒﺘﻨﯽﺑـﺮ اﯾﻤﻨـﯽ اﺳـﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺣﺪود ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 3‬درﺻﺪ از ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺟﻬﺎن را ﺗﺤﺖﺗـﺄﺛﯿﺮ‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻨـﻮان ﯾـﮏ اﺧـﺘﻼل ﺧـﻮداﯾﻤﻨﯽ‪ ،‬ﻫـﯿﭻ‬
‫آزﻣــﺎﯾﺶ ﺗﺸﺨﯿــﺼﯽ ﺑــﺮاي ﺷﻨﺎﺳــﺎﯾﯽ ﭘــﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ در‬
‫‪2‬و‪1‬‬
‫دﺳﺘﺮس ﻧﯿﺴﺖ ‪.‬‬
‫ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﯾﮏ ﺑﯿﻤﺎري ﭘﻮﺳﺘﯽ اﻟﺘﻬﺎﺑﯽ ﻣﺰﻣﻦ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻔﺎﺻﻞ را ﻧﯿﺰ درﮔﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﺑﯿﻤـﺎريﻫـﺎي‬
‫ﻫﻤﺮاه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﺎﻗﯽ و ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي ﻋﺮوﻗـﯽ ﻫﻤـﺮاه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫‪ 65‬ﺗﺎ ‪ 80‬درﺻﺪ از ﺗﻤﺎم ﺑﯿﻤﺎران ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﺑـﻪ ﺷـﮑﻞ‬
‫ﺧﻔﯿــﻒ ﭘــﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻣﺒــﺘﻼ ﻫــﺴﺘﻨﺪ و از ﻣﺤــﺼﻮﻻت‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

 ‫ﻋﺼﺎره آﻟﻮﺋﻪورا و ﻧﺎﻧﻮذرات ﺳﻨﺘﺰﺷﺪه ﺳﺒﺰ در ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬آﻟﻮﺋﻪ ورا از ﺳﺎل ‪ 1750‬ﻗﺒـﻞ از ﻣـﯿﻼد ﺑـﻪﺻـﻮرت‬
‫درﻣﺎﻧﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺧﻮاص ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫زﯾﺎدي ﺑﻪ ژل داﺧﻠﯽ و ﺑﯽرﻧﮓ ﺑـﺮگ ﻧـﺴﺒﺖ داده ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ ازاﯾﻦرو‪ ،‬اﻣﺮوزه ژل آﻟﻮﺋـﻪورا ﯾـﮏ ﻋﻨـﺼﺮ آﺷـﻨﺎ در‬
‫ﻃﯿﻒ وﺳﯿﻌﯽ از ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ و آراﯾـﺸﯽ‬
‫ازﺟﻤﻠﻪ ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﺿـﺪآﻓﺘﺎب و ﻟﻮﺳـﯿﻮنﻫـﺎي ﭘﻮﺳـﺖ‬
‫ﺧﺸﮏ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ژل آﻟﻮﺋﻪ ورا ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ درﻣـﺎن ﮐﻤﮑـﯽ در‬
‫ﻃـﺐ ﮔﯿــﺎﻫﯽ ﺑــﺮاي اﺧـﺘﻼﻻت ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﻣﺎﻧﻨــﺪ دﯾﺎﺑــﺖ‪،‬‬
‫ﺳــﺮﻃﺎن و ﻫــﻢﭼﻨــﯿﻦ ﺑ ـﺮاي ﺑﻬﺒــﻮد ﻋﻤﻠﮑــﺮد دﺳــﺘﮕﺎه‬
‫ﮔﻮارش‪ ،‬اﻟﺘﯿﺎم زﺧﻢﻫﺎ و اﺛﺮات ﺿﺪﻣﯿﮑﺮوﺑﯽ و ﺿﺪاﻟﺘﻬﺎﺑﯽ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد و ﭘﺮﮐـﺎرﺑﺮدﺗﺮﯾﻦ ﻧـﺸﺎﻧﻪ ﺑـﺮاي ﺑﯿﻤـﺎري‬
‫ﭘﻮﺳﺘﯽ و ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد زﺧﻢ در ﺳﻮﺧﺘﮕﯽﻫﺎ و ﺑﺮشﻫﺎ‬
‫اﺳﺖ‪ .9‬ﺳﻨﺘﺰ ﻧﺎﻧﻮذرات ﮐﺮوي ﻃﻼ ﺑﻪ روش ﺳﻨﺘﺰ ﺳﺒﺰ ﺑـﺎ‬
‫اﺳــﺘﻔﺎده ﻋــﺼﺎره ﮔﯿــﺎﻫﯽ ﺑ ـﻪﻋﻨــﻮان اﺣﯿﺎﮐﻨﻨــﺪه ﻣــﺴﯿﺮ‬
‫ﺟﺪﯾﺪي در ﺳﻨﺘﺰ ﻧﺎﻧﻮذرات اﯾﺠﺎد ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻮارض‬
‫ﮐﻤﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ روش ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ دارد؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺎ ﯾـﮏ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ را ﺑـﺮاي ارزﯾـﺎﺑﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ ﺿـﺪاﻟﺘﻬﺎﺑﯽ‬
‫ﻋﺼﺎره اﺗﺎﻧﻮﻟﯽ ژل آﻟﻮﺋﻪ ورا و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻧـﺎﻧﻮذرات ﮐـﺮوي‬
‫ﻃﻼ ﺳﻨﺘﺰﺷﺪه ﺑﻪ روش ﺳﺒﺰ ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺮدهاﯾﻢ‪.‬‬
‫اﭘﯿﺪرﻣﯽ ﯾﮑﯽ از ﮔﯿﺮﻧﺪهﻫـﺎي ﺧـﺎﻧﻮاده ‪ ErbB‬از اﻋـﻀﺎي‬
‫روش اﺟﺮا‬
‫زﯾﺮﮔﺮوه ﺧﺎﻧﻮاده ﺗﯿﺮوزﯾﻦ ﮐﯿﻨﺎزﻫﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺑـﺴﯿﺎري‬
‫ﻋﺼﺎره اﻟﮑﻠﯽ )اﺗﺎﻧﻮﻟﯽ( از ﺑﺮگﻫﺎي ﺗﺎزه آﻟﻮﺋﻪورا ﺗﻬﯿﻪ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬اﺣﺮاز ﻫﻮﯾﺖ ﮔﯿﺎه در ﮔﺮوه ﻋﻠـﻮم ﮔﯿـﺎﻫﯽ داﻧـﺸﮑﺪه‬
‫ﮐﺸﺎورزي داﻧﺸﮕﺎه رازي ﮐﺮﻣﺎﻧـﺸﺎه اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ‪،‬‬
‫ﻣﻮاد ﮔﯿﺎﻫﯽ ﺗﺎزه ﺑﺎ آب ﻣﻘﻄﺮ اﺳﺘﺮﯾﻞ ﺷﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧـﻪ‬
‫ﮔﯿﺎه ﺑﺎ اﺗﺎﻧﻮل ‪ 50‬درﺻﺪ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ‪ 100) 1:10‬ﮔـﺮم در‬
‫‪ 1‬ﻟﯿﺘﺮ ﺣﻼل( ﻣﺨﻠﻮط ﺷـﺪ و ﺑـﻪ ﻣـﺪت ‪ 72‬ﺳـﺎﻋﺖ در‬
‫دﻣﺎي ‪ 25‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد ﺗﮑﺎن داده ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﺗﮑﺎندادن‪ ،‬ﻣﺨﻠﻮط ﮔﯿﺎه اﺗﺎﻧﻮل ﺑﺎ ﮐﺎﻏﺬ ﺻﺎﻓﯽ‬
‫واﺗﻤﻦ ﺷﻤﺎره ‪) 1‬ﺳﯿﮕﻤﺎ آﻟﺪرﯾﭻ( ﻓﯿﻠﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﮏ اواﭘﺮاﺗـﻮر‬
‫ﭼﺮﺧﺸﯽ )‪ ،Stroglass‬اﯾﺘﺎﻟﯿـﺎ( در ﺧـﻸ در دﻣـﺎي ﺛﺎﺑـﺖ‬
‫‪ 50‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد ﺗﻐﻠﯿﻆ و ﺳﭙﺲ در ﯾﮏ ﻟﯿـﻮﻓﯿﻠﯿﺰر‬
‫)‪ (Vacuum Gauge, USA‬ﻟﯿــﻮﻓﯿﻠﯿﺰ ﺷــﺪ‪ .‬ﻋــﺼﺎره در‬
‫‪30‬‬
‫ﺳﯿﮕﻨﺎﻟﯿﻨﮓ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫـﺎي اﻟﺘﻬـﺎﺑﯽ و ﻫـﻢﭼﻨـﯿﻦ‬
‫ﺧﺎﺻــﯿﺖ آﻧﺘــﯽاﮐــﺴﯿﺪاﻧﯽ ﻋــﺼﺎره ﮔﯿــﺎه آﻟﻮﺋــﻪورا را در‬
‫ﺳﻠﻮلﻫﺎي ‪ A431‬ﻣﺸﺘﻖﺷﺪه از ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫‪ NF-kB‬ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺗﻨﻈﯿﻢﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﺑﯿﺎن ژن‬
‫ﭘﯿﺶاﻟﺘﻬﺎﺑﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻨﺘﺰ ﺳﯿﺘﻮﮐﯿﻦﻫـﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻓـﺎﮐﺘﻮر‬
‫ﻧﮑــﺮوز ﺗﻮﻣــﻮر ‪ ،(TNF)-a‬اﯾﻨﺘﺮﻟــﻮﮐﯿﻦ ‪ IL-6 ،(IL)-1b‬و‬
‫‪ IL-8‬ﺗﻮﺳﻂ ‪ NF-kB‬اﻧﺠﺎم ﻣـﯽﺷـﻮد‪ .‬در ﭘـﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ‪،‬‬
‫ﺗﻤﺎﯾﺰ و ﺗﮑﺜﯿﺮ ﮐﺮاﺗﯿﻨﻮﺳﯿﺘﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺳـﻂ ﺑـﺴﯿﺎري از‬
‫ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎي روﻧﻮﯾﺴﯽ ﺳﯿﺘﻮﮐﯿﻦ و واﺳـﻄﻪ ﻫـﺎي اﻟﺘﻬـﺎﺑﯽ‬
‫آزادﺷﺪه از ﺳﻠﻮل ﻫﺎي اﻟﺘﻬﺎﺑﯽ ﻣﺰﻣﻦ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺿـﺎﯾﻌﺎت را‬
‫ﻫﻤﺮاﻫﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺪﯾﻞ و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷـﻮد‪ .‬ازآﻧﺠـﺎﯾﯽ ﮐـﻪ‬
‫‪ NF-kB‬ﺑﯿـﺎن ژن ﺳــﯿﺘﻮﮐﯿﻦ را ﺗﻨﻈــﯿﻢ ﻣــﯽﮐﻨــﺪ‪ ،‬اﯾــﻦ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ‪ NF-kB‬ﯾﮑﯽ از ﻋﻮاﻣـﻞ ﮐﻠﯿـﺪي‬
‫در ﭘﺎﺗﻮژﻧﺰ ﺑﯿﻤﺎري ﺑﺎﺷﺪ‪5‬و‪ .4‬درﻣﺎنﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎ ﻋﻮارض‬
‫ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺧﻔﯿﻒ ﺗـﺎ ﺷـﺪﯾﺪ از ﺗﺤﺮﯾـﮏ ﭘﻮﺳـﺖ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺗـﺎ‬
‫ﺳﻤﯿﺖ ﮐﺒﺪي و ﺳﻤﯿﺖ ﮐﻠﯿﻮي ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﺳــــــﭙﺘﻮر ﻓــــــﺎﮐﺘﻮر رﺷــــــﺪ اﭘﯿــــــﺪرﻣﯽ‬
‫)‪ (EGFR; ErbB-1; HER1‬ﯾﮏ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ ﻏﺸﺎﯾﯽ اﺳـﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان رﺳﭙﺘﻮر ﺟﻬﺖ اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﻮاده ﻓﺎﮐﺘﻮر رﺷـﺪ‬
‫اﭘﯿﺪرﻣﺎل )‪ (EGF‬ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨـﺪ‪ .‬ﮔﯿﺮﻧـﺪه ﻓـﺎﮐﺘﻮر رﺷـﺪ‬
‫از اﻧﻮاع ﺳﺮﻃﺎن‪ ،‬ﺟﻬﺶﻫـﺎﯾﯽ ﮐـﻪ ﺑـﺮ ﺑﯿـﺎن ﯾـﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ‬
‫‪ EGFR‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯽﮔﺬارد‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺳﺮﻃﺎن ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳــﯿﮕﻨﺎﻟﯿﻨﮓ ‪ EGFR‬در ﺑﯿﻤــﺎريﻫــﺎي اﻟﺘﻬــﺎﺑﯽ ﻣﺎﻧﻨــﺪ‬
‫ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ‪ ،‬اﮔﺰﻣﺎ و آﺗﺮواﺳﮑﻠﺮوز دﺧﯿﻞ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺸﺎن‬
‫داده ﺷــﺪه اﺳــﺖ ﮐــﻪ ‪ EGFR‬ﻧﻘــﺶ ﻣﻬﻤــﯽ در ﺗﻤــﺎﯾﺰ‬
‫ﻓﯿﺒﺮوﺑﻼﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﻮﻓﯿﺒﺮوﺑﻼﺳﺖ ﺑﺎ واﺳـﻄﻪ ‪TGF-beta1‬‬
‫دارد‪ ،‬ﭘﺎﯾﺪاري ﻣﯿﻮﻓﯿﺒﺮوﺑﻼﺳﺖ در ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎ ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﻓﯿﺒـــﺮوز ﺑـــﺎﻓﺘﯽ ﭘﯿـــﺸﺮوﻧﺪه ﻣﻨﺠـــﺮ ﺷـــﻮد و ﺑﺎﻋـــﺚ‬
‫آﺳﯿﺐرﺳﺎﻧﺪن ﺑﻪ ﺑﺎﻓﺖ ﯾﺎ ﻋﻤﻠﮑﺮد ارﮔﺎنﻫـﺎ ﺷـﻮد )ﻣـﺜﻼً‬
‫ﭘﻮﺳﺖﻫﺎي ﻫﯿﭙﺮﺗﺮوﻓﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺮوز ﮐﺒﺪي‪ ،‬ﻓﯿﺒـﺮوز ﮐﺒـﺪي و‬
‫ﺑﯿﻤﺎري ﻣﺰﻣﻦ ﮐﻠﯿﻪ(‪.6-8‬‬
‫آﻟﻮﺋــﻪورا ﮔﯿــﺎﻫﯽ ﭼﻨﺪﺳــﺎﻟﻪ از ﺧــﺎﻧﻮاده ‪Liliaceae‬‬
‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
‫‪31‬‬ ‫ﻧﻌﻤﺘﯽ و ﻫﻤﮑﺎران‬
‫ﻣﯿﮑﺮوﮔﺮم در ﻣﯿﻠﯽﻟﯿﺘﺮ ﻋﺼﺎره آﻟﻮﺋـﻪورا ﺟـﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﭘﻠﯿﺖﻫﺎ در اﻧﮑﻮﺑﺎﺗﻮر ﻣﺮﻃـﻮبﺷـﺪه در دﻣـﺎي ‪37‬‬
‫درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻪﻣﺪت ‪ 36 ،24‬و ‪ 48‬ﺳﺎﻋﺖ‬
‫اﻧﮑﻮﺑﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در اداﻣﻪ‪ ،‬ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺸﺖ در ﻫﺮ ﭼﺎﻫـﮏ دور‬
‫رﯾﺨﺘﻪ ﺷﺪ و ﺑﺎ ‪ 100‬ﻣﯿﮑﺮوﻟﯿﺘﺮ ‪ 5) MTT‬ﻣﯿﻠﯽﮔـﺮم در‬
‫ﻣﯿﻠﯽﻟﯿﺘﺮ( در ‪) PBS‬ﺳﯿﮕﻤﺎ آﻟﺪرﯾﭻ ـ آﻣﺮﯾﮑﺎ( ﺟـﺎﯾﮕﺰﯾﻦ‬
‫ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 3-4‬ﺳﺎﻋﺖ اﻧﮑﻮﺑﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻠــﻮل ‪ MTT‬ﺑﺮداﺷــﺘﻪ ﺷــﺪ و )ﺳــﯿﮕﻤﺎ آﻟــﺪرﯾﭻ‪،‬‬
‫آﻣﺮﯾﮑﺎ( ‪ DMSO‬ﺑـﺮاي ﺣـﻞﮐـﺮدن ﺑﻠﻮرﻫـﺎي ﻓﻮرﻣـﺎزان‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪ و ﺑﻪﻣﺪت ‪ 10‬ﺛﺎﻧﯿﻪ ﺑﻪآراﻣـﯽ ﺣﺮﮐـﺖ دوراﻧـﯽ‬
‫داده ﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﻣﯿﺰان ﺟﺬب ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻟﯿـﺰا رﯾـﺪر‬
‫)‪ Bio-Rad (Biorad, USA‬در ﻃﻮل ﻣﻮج ‪ 570‬ﻧـﺎﻧﻮﻣﺘﺮ‬
‫ﺛﺒﺖ ﺷﺪ‪ .‬درﺻﺪ زﻧﺪهﻣﺎﻧﺪن ﺳﻠﻮلﻫﺎ ازﻃﺮﯾﻖ ﻓﺮﻣﻮل زﯾـﺮ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ‪:‬‬
‫درﺻﺪ زﻧﺪه ﻣﺎﻧﯽ = ‪AT/AC  100‬‬
‫ﮐﻪ در آن ‪ AT‬ﻣﯿﺰان ﺟـﺬب در ﺳـﻠﻮلﻫـﺎي ﺗﯿﻤـﺎر‬
‫ﺷﺪه و ‪ AC‬ﻣﯿﺰان ﺟﺬب در ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل اﺳﺖ‬
‫ﺳﻨﺠﺶ ﺗﮑﻪﺗﮑﻪﺷﺪن ‪DNA‬‬
‫ﺑﻪﻃـﻮر ﺧﻼﺻـﻪ‪ ،‬ﺳـﻠﻮلﻫـﺎي ‪ A431‬ﺗﯿﻤﺎرﺷـﺪه ﺑـﺎ‬
‫آﻟﻮﺋــﻪورا )‪ (5×105‬و ﻧــﺎﻧﻮذرات ﺳﻨﺘﺰﺷــﺪه ﻃــﻼ ﺗﻮﺳــﻂ‬
‫ﺑﺎﻓﺮي ﺣﺎوي ‪ 5‬ﻣﯿﻠﯽﻣﻮﻻر ‪ 0/5 ،EDTA‬درﺻﺪ ﺗﺮﯾﺘـﻮن‬
‫‪ X-100‬و ‪ 10‬ﻣﯿﻠﯽ ﻣﻮﻻر ﺗﺮﯾﺲ ﻟﯿﺰ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺳﻠﻮل ﻫﺎ ﭘﺲ‬
‫از ‪ 30‬دﻗﯿﻘﻪ اﻧﮑﻮﺑﺎﺳـﯿﻮن روي ﯾـﺦ در دﻣـﺎي ‪ 4‬درﺟـﻪ‬
‫ﺳـــﺎﻧﺘﯽﮔـــﺮاد )‪ 18‬دﻗﯿﻘـــﻪ‪ 14000 ،‬دور در دﻗﯿﻘـــﻪ(‬
‫ﺳﺎﻧﺘﺮﯾﻔﯿﻮژ ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘـﺲ از ﺣـﺬف ﻣـﺎﯾﻊ روﯾـﯽ‪ ،‬ﺣﺠـﻢ‬
‫ﻣــﺴﺎوي ﻓﻨــﻞ ـ ﮐﻠﺮوﻓــﺮم و ﻣﺤﻠــﻮل اﯾﺰوآﻣﯿــﻞ اﻟﮑــﻞ‬
‫)‪ (25:24:1‬اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪ و ‪ DNA‬از ﻣﺎﯾﻊ روﯾﯽ ﺟـﺪا ﺷـﺪ‪.‬‬
‫درﻧﻬﺎﯾﺖ‪ ،‬اﻟﮑﺘﺮوﻓﻮرز ژل آﮔـﺎرز ﺑـﺮاي ﺟﺪاﺳـﺎزي ‪DNA‬‬
‫در ﺗﻤﺎﻣﯽ ﮔﺮوهﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬‬
‫واﮐﻨﺶ زﻧﺠﯿﺮهاي ﭘﻠﯿﻤﺮاز )‪(Real-time PCR‬‬
‫اﺑﺘــﺪا ﻃﺒــﻖ دﺳــﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺳــﺎزﻧﺪه‪ RNA ،‬ﮐــﻞ از‬
‫ﺳــﻠﻮلﻫــﺎي ‪ A431‬ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﮐﯿــﺖ اﺳــﺘﺨﺮاج‬
‫‪) RNX-plus‬ﺳــﯿﻨﺎژن‪ ،‬ﺗﻬــﺮان‪ ،‬اﯾــﺮان( اﺳــﺘﺨﺮاج ﺷــﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻠــﻮص و ﮐﯿﻔﯿــﺖ ‪ RNA‬ﺟﺪاﺷــﺪه ﺗﻮﺳــﻂ ﻧــﺎﻧﻮدراپ‬
‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
‫ﻇﺮوف ﺗﯿﺮه ﻣﺤﮑﻢ ﺑﺴﺘﻪﺷـﺪه در ﻓﺮﯾـﺰر در دﻣـﺎي ‪-20‬‬
‫درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺎﻧﻮذرات ﻃﻼ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از ﻋــﺼﺎره ژل ﺳــﻨﺘﺰ ﺷــﺪﻧﺪ ﮐــﻪ ﺑــﻪﻋﻨــﻮان ﯾــﮏ ﻋﺎﻣــﻞ‬
‫ﮐﺎﻫﺶدﻫﻨﺪه و ﺗﺜﺒﯿﺖﮐﻨﻨﺪه ﻋﻤـﻞ ﻣـﯽﮐـﺮد‪ .‬ﻧـﺎﻧﻮذرات‬
‫ﻃﻼ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ 1‬ﻣﯿﻠﯽﻣﻮﻻر ﻫﯿﺪروژن ﺗﺘﺮاﮐﻠـﺮوآورات‬
‫)‪ (HAuCl4‬ﺳﻨﺘﺰ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ‪ 5‬ﻣﯿﻠـﯽﻟﯿﺘـﺮ ﻧﻤـﮏ ﻓﻠـﺰي‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ 20 ،‬ﻣﯿﻠﯽ ﻟﯿﺘﺮ ﻋﺼﺎره ژل آﻟﻮﺋـﻪورا اﺿـﺎﻓﻪ ﺷـﺪ‪.‬‬
‫واﮐـــﻨﺶ در دﻣـــﺎي ‪ 322‬درﺟـــﻪ ﺳـــﺎﻧﺘﯽﮔـــﺮاد در‬
‫‪ 6/9 pH‬و ﺗﺤﺖ اﺳـﺘﯿﺮر ﺛﺎﺑـﺖ ﺑـﺎ دور ‪ 240‬در دﻗﯿﻘـﻪ‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬اﺣﯿﺎي ‪ +Au3‬ﺑﻪ ‪ oAu‬ﺑـﺎ ﺗﻐﯿﯿـﺮ رﻧـﮓ از زرد‬
‫روﺷﻦ ﺑـﻪ ﻗﺮﻣـﺰ و ﻗﺮﻣـﺰ ﭘﺮرﻧـﮓ ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﺷـﺪ‪ .‬اﻧـﺪازه‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ذرات )ﻗﻄـﺮ ﻫﯿـﺪرودﯾﻨﺎﻣﯿﮑﯽ( و ﺗﻮزﯾـﻊ اﻧـﺪازه‬
‫ذرات و ﭘﺘﺎﻧــﺴﯿﻞ ‪ zeta‬ﺗﻮﺳــﻂ دﺳــﺘﮕﺎه ‪،Zeta sizer‬‬
‫)‪ (Malvern Instruments Ltd-USA‬اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺸﺖ ﺳﻠﻮﻟﯽ‬
‫اﺛﺮ ﻋﺼﺎره آﻟﻮﺋﻪورا ﺑﺮ روي ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﭘﻮﺳـﺖ ‪A431‬‬
‫اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪدﺳـﺖآﻣـﺪه از ﻣﺮﮐـﺰ اﻧـﺴﺘﯿﺘﻮ ﭘﺎﺳـﺘﻮر اﯾـﺮان‬
‫ﺑﺮرﺳــــــﯽ ﺷــــــﺪ‪ .‬ﺳــــــﻠﻮلﻫــــــﺎ در ‪DMEM‬‬
‫)‪ (Dubeccos Modified Eagle Medium‬ﺣﺎوي ‪%10‬‬
‫‪) FBS‬ﺟﯿﭙﮑﻮ‪ ،‬آﻟﻤﺎن(‪ ،‬ﭘﻨﯽﺳـﯿﻠﯿﻦ ــ اﺳﺘﺮﭘﺘﻮﻣﺎﯾـﺴﯿﻦ‬
‫)‪ 100‬واﺣﺪ در ﻣﯿﻠﯽﻟﯿﺘﺮ( ﮐﺸﺖ و در دﻣـﺎي ‪ 37‬درﺟـﻪ‬
‫ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد در ﯾﮏ اﺗﻤﺴﻔﺮ ﻣﺮﻃﻮب ﺑـﺎ ‪ CO2 %5‬اﻧﮑﻮﺑـﻪ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻨﺠﺶ ﺑﻘﺎي ﺳﻠﻮﻟﯽ‬
‫زﻧــﺪهﻣﺎﻧــﺪن ﺳــﻠﻮﻟﯽ و ﻓﻌﺎﻟﯿــﺖ ﺿــﺪﺗﮑﺜﯿﺮ ﻋــﺼﺎره‬
‫آﻟﻮﺋﻪورا ﺑﺮروي ﺳﻠﻮلﻫﺎي ‪ A431‬و ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ‪MTT‬‬
‫)‪ 3‬ـ )‪ 4،5‬ـ ديﻣﺘﯿﻞﺗﯿﺎزول ‪ 2‬ـ اﯾﻞ( ـ ‪ 2،5‬ـ ديﻓﻨﯿﻞ‬
‫ﺗﺘﺮازوﻟﯿﻮم ﺑﺮوﻣﯿـﺪ( ﺷـﺮﮐﺖ ﺳـﯿﮕﻤﺎ آﻟـﺪرﯾﭻ )آﻣﺮﯾﮑـﺎ(‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ‪ ،‬ﺳﻠﻮل ﻫﺎ ﺑﺎ ﺗـﺮاﮐﻢ ‪ 1×10‬ﺳـﻠﻮل در‬
‫ﭼﺎﻫﮏ در ﭘﻠﯿﺖ ‪ 96‬ﭼﺎﻫﮏ در ﺳﻪ ﺗﮑﺮار ﮐﺸﺖ ﺷـﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺸﺖ روﯾﯽ دور رﯾﺨﺘﻪ ﺷﺪ و‬
‫‪ 100‬ﻣﯿﮑﺮوﻟﯿﺘـﺮ از ﻣﺤـﯿﻂ ﮐـﺸﺖ ‪) DMEM‬ﺟﯿﭙﮑـﻮ‪،‬‬
‫آﻟﻤــﺎن( ﺣــﺎوي ﻏﻠﻈــﺖ ‪ 2000 ،100 ،500 ،5‬و ‪4000‬‬
 ‫ﻋﺼﺎره آﻟﻮﺋﻪورا و ﻧﺎﻧﻮذرات ﺳﻨﺘﺰﺷﺪه ﺳﺒﺰ در ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ‬ ‫‪32‬‬

‫ﻣﺘﺎﻧﻮل اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﺨﻠـﻮطﻫـﺎ ﺗﮑـﺎن دادهﺷـﺪه و‬ ‫)ﺗﺮﻣﻮﻓﯿﺸﺮ اﻣﺮﯾﮑﺎ(‪ ،‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﺴﺒﺖ ‪ 1/8-2 260:280‬و‬
‫ﺑﻪﻣﺪت ‪ 30‬دﻗﯿﻘﻪ در ﻣﺤﯿﻂ ﺗﺎرﯾﮏ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ژل آﮔﺎرز اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ %1‬اﻧـﺪازهﮔﯿـﺮي ﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از اﺳــﭙﮑﺘﺮوﻓﺘﻮﻣﺘﺮ )ﺷــﯿﻤﺎﺗﺰو‪ ،‬ژاﭘــﻦ(‪،‬‬ ‫ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺑﺮاﺳﺎس ﮐﺘﺎﺑﭽﻪ راﻫﻨﻤﺎي ﺳـﺎزﻧﺪه‪ ،‬ﮐﯿـﺖ ﺳـﻨﺘﺰ‬
‫ﻣﯿﺰان ﺟﺬب ﻫﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺘﺎﻧﻮل )ﺑﻪﺻﻮرت ﺧﺎﻟﯽ(‬ ‫)‪ Complementary DNA (cDNA‬ﻓﺮﻣﻨﺘـــــﺎز‬
‫در ﻃﻮل ﻣﻮج ‪ 515‬ﻧـﺎﻧﻮﻣﺘﺮ ﺛﺒـﺖ ﺷـﺪ‪ .‬ﺟـﺬب ﻣﺤﻠـﻮل‬ ‫)ﯾﮑﺘﺎﺗﺠﻬﯿﺰ‪ ،‬اﯾﺮان( ﺑﺮاي ﺳﻨﺘﺰ ‪ DNA‬ﻣﮑﻤـﻞ )‪(cDNA‬‬
‫‪ DPPH‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺷﺎﻫﺪ ﺛﺒﺖ ﺷﺪ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪاﻧﯽ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪) Real-Time PCR‬روش‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮﻣﻮل زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ‪:‬‬ ‫آﻟﻤﺎن( ﺑـﺮاي ﺑﺮرﺳـﯽ ﺑﯿـﺎن ژن ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ‪SYBR‬‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪاﻧﯽ )‪(Ac-As/Ac) × 100 = (%‬‬ ‫‪) Green PCR Master Mix‬ﯾﮑﺘﺎﺗﺠﻬﯿﺰ‪ ،‬اﯾﺮان( ﺑﺮاﺳﺎس‬
‫‪ Ac‬ﻣﯿﺰان ﺟﺬب ﮐﻨﺘﺮل و ‪ As‬ﻣﯿﺰان ﺟﺬب ﻣﺨﻠـﻮط‬ ‫ﭘﺮوﺗﮑﻞ ﺳﺎزﻧﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬ﺟﺪول ‪ 1‬ﺗﻮاﻟﯽ ﭘﺮاﯾﻤﺮﻫﺎي‬
‫واﮐﻨﺶ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻮرداﺳﺘﻔﺎده در )‪ Real Time PCR (Rt- PCR‬را ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣـــﯽدﻫـــﺪ و ‪ GAPDH‬ﯾـــﮏ ژن ﻣﺮﺟـــﻊ داﺧﻠـــﯽ‬
‫ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ آﻣﺎري‬
‫درﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘــﻪﺷــﺪ‪ .‬درﻧﻬﺎﯾــﺖ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿــﺮات ﺑﯿــﺎن ژن ﺑــﯿﻦ‬
‫ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻧـﺴﺨﻪ ‪ 21‬ﻧـﺮماﻓـﺰار‬
‫ﺳــﻠﻮلﻫــﺎي ﮐﻨﺘــﺮل و ﺗﯿﻤﺎرﺷــﺪه ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از روش‬
‫‪ SPSS‬و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آزﻣﻮن ﺗﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﻣﻦ ـ وﯾﺘﻨـﯽ‬
‫)‪ (Ct-2‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ‪.10‬‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬داده ﻫﺎ ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‪‬ﺧﻄـﺎي اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‬
‫ﻣﯿـﺎﻧﮕﯿﻦ )‪ (SEM‬ﮔــﺰارش ﺷــﺪﻧﺪ‪ .‬ﺳــﻄﺢ ﻣﻌﻨــﯽداري‬ ‫ﺳﻨﺠﺶ آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪاﻧﯽ ‪DPPH‬‬

‫‪ p0/05‬ﺗﻌﯿﯿﻦ و ﺗﻤﺎم آزﻣﺎﯾﺸﺎت ﺳﻪﺑﺎر ﺗﮑﺮار ﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﺛـﺮ آﻧﺘـﯽاﮐـﺴﯿﺪاﻧﯽ ﻋـﺼﺎره ازﻃﺮﯾـﻖ اﻧـﺪازهﮔﯿـﺮي‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ‪ DPPH‬ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا ‪ 3‬ﻣﯿﻠﯽﮔـﺮم از ﻧﻤﻮﻧـﻪ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‬
‫ﻟﯿﻮﻓﯿﻠﯿﺰه در اﺗﺎﻧﻮل ‪ 80‬درﺻﺪ )‪ 1‬ﻣﯿﻠـﯽﻟﯿﺘـﺮ( ورﺗﮑـﺲ‪،‬‬
‫ﺗﺴﺖ ‪MTT‬‬ ‫ﻓﺮاﺻﻮت و ﺑـﺎ دور ‪ 10000 g‬ﺳـﺎﻧﺘﺮﯾﻔﯿﻮژ و ﭘـﺲ از آن‬
‫زﻧــﺪهﻣﺎﻧــﺪن ﺳــﻠﻮلﻫــﺎي ﭘﻮﺳــﺖ ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻣﺎﯾﻊ روﯾﯽ ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ‪ 25‬ﻣﯿﮑﺮوﻟﯿﺘﺮ ﻋﺼﺎره‬
‫ﻏﻠﻈﺖﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻋـﺼﺎره آﻟﻮﺋـﻪورا در ‪ 48 ،24‬و ‪72‬‬ ‫در ﻏﻠﻈـــﺖﻫـــﺎي ‪ 500 ،50‬و ‪ 1000‬ﻣﯿﮑﺮوﮔـــﺮم در‬
‫ﺳﺎﻋﺖ اﻧﮑﻮﺑﺎﺳﯿﻮن ارزﯾـﺎﺑﯽ ﺷـﺪ‪ .‬ﻧﺘـﺎﯾﺞ ﻧـﺸﺎن داد ﮐـﻪ‬ ‫ﻣﯿﻠﯽﻟﯿﺘﺮ ﺑﻪ ‪ 0/5‬ﻣﯿﻠﯽﻟﯿﺘﺮ ‪ DPPH 0.01‬ﻣﯿﻠﯽﻣـﻮﻻر در‬
‫ﻋﺼﺎره ﺗﻬﯿﻪﺷﺪه رﺷﺪ ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﮐﺮاﺗﯿﻨﻮﺳﯿﺖ را واﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﺟﺪول ‪ :1‬ﺗﻮاﻟﯽ ﭘﺮاﯾﻤﺮﻫﺎي ﻣﻮرداﺳﺘﻔﺎده در ‪.RT-qPCR‬‬
‫ﺑﻪ دوز و زﻣﺎن ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ IC50‬ﺣﺪود ‪ 2500‬ﻣﯿﮑﺮوﮔـﺮم‬
‫‪Gene‬‬ ‫)‪Primer sequences (5′ to 3′‬‬
‫ﺑﺮ ﻣﯿﻠﯽ ﻟﯿﺘﺮ ﭘﺲ از ‪ 72‬ﺳﺎﻋﺖ اﻧﮑﻮﺑﺎﺳﯿﻮن ﻣﻬﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ‬ ‫‪F: 5′-‬‬
‫)ﺷــﮑﻞ ‪ .(1‬ﺑﯿــﺸﺘﺮﯾﻦ )‪ (%95/5‬و ﮐﻤﺘــﺮﯾﻦ )‪(%15/8‬‬ ‫‪EGFR‬‬ ‫‪AACACCCTGGTCTGGAAGTACG-3′‬‬
‫‪5′-TCGTTGGACAGCCTTCAAGACC-3′‬‬
‫زﻧﺪهﻣﺎﻧﺪن ﺳﻠﻮلﻫﺎي ‪ A431‬ﭘﺲ از ﺗﯿﻤﺎر ﺑـﺎ ﻋـﺼﺎره در‬ ‫‪F: 5′-‬‬
‫‪CACATCCAGTCAGAAACCAGTGG-3′‬‬
‫دوزﻫﺎي ‪ 50‬و ‪ 4000‬ﻣﯿﮑﺮوﮔﺮم ﺑﺮ ﻣﯿﻠﯽﻟﯿﺘﺮ ﺑـﻪﺗﺮﺗﯿـﺐ‬ ‫‪Nrf2‬‬
‫‪R: 5′-‬‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪GGAATGTCTGCGCCAAAAGCTG-3′‬‬
‫‪F: 5′-CCCACGAGCTTGTAGGAAAGG-‬‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﻄﻌﻪﻗﻄﻌﻪﺷﺪن ‪DNA‬‬ ‫‪NF-κB‬‬ ‫‪3′‬‬
‫‪R: 5′-CTGGATGCGCTGACTGATAG-3′‬‬
‫ﻗﻄﻌﻪﻗﻄﻌﻪﺷﺪن ‪ DNA‬ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ اﯾﻨﮑﻪ آﯾـﺎ ﻋﻤـﻞ‬ ‫‪TNF-α‬‬
‫‪F: 5′-GATGGACTCACCAGGTGAG-3′‬‬
‫‪R: 5′-CTCATGGTGTCCTTTCCAGG-3′‬‬
‫ﻋﺼﺎره و ﻧﺎﻧﻮذرات ﺑﺎ آﭘﻮﭘﺘﻮز ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ ﯾﺎ ﺧﯿـﺮ‪ ،‬ﻣـﻮرد‬ ‫‪F: 5′-CCAGAACAGATTTGAGAG-3′‬‬
‫‪IL-6‬‬
‫ﺗﺠﺰﯾـــﻪ و ﺗﺤﻠﯿـــﻞ ﻗـــﺮار ﮔﺮﻓـــﺖ‪ .‬ﺗﺨﻤـــﯿﻦ درﺻـــﺪ‬ ‫‪R: 5′-CTACATTTGCCGAAGAGC-3′‬‬
‫‪F: 5′-ACACCCACTCCTCCACCTTTG-‬‬
‫ﻗﻄﻌﻪﻗﻄﻌﻪﺷﺪن ‪) DNA‬ﺷﮑﻞ ‪ (2‬ﻧﺸﺎن داد ﮐـﻪ ﭘـﺲ از‬ ‫‪GAPDH‬‬ ‫‪3′‬‬
‫‪R: 5′-CCACCACCCTGTTGCTGTAG-3′‬‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫‪33‬‬ ‫ﻧﻌﻤﺘﯽ و ﻫﻤﮑﺎران‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :1‬اﺛﺮ ﻋﺼﺎره آﻟﻮﺋﻪورا )‪ (AE‬و ﻧﺎﻧﻮذره آﻟﻮﺋﻪورا )‪ (ANP‬ﺑﺮ زﻧﺪهﻣﺎﻧﺪن ﺳﻠﻮلﻫﺎي ‪ .A431‬زﻧﺪهﻣﺎﻧﺪن ﺳﻠﻮﻟﯽ ﮔﺮوه ﮐﻨﺘـﺮل‬
‫‪ 100‬درﺻﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ‪ .‬دادهﻫﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‪‬اﻧﺤﺮافﻣﻌﯿﺎر اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ )‪.(n=8‬‬

‫‪ Real-time PCR‬اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﯿﻤﺎر ﺑﺎ ﻋﺼﺎره و ﻧﺎﻧﻮذرات ﺳﻨﺘﺰﺷﺪه در ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي ‪،50‬‬

‫اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ ﻫﺎ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺴﺒﯽ در ﺳﻄﻮح‬
‫ﺑﯿﺎن ‪ EGFR‬و ‪ Nrf2‬و ﮐﺎﻫﺶ ﺑﯿﺎن ‪ TNF-α ،NF-κB‬و‬
‫‪ IL-6‬در ﺳﻠﻮلﻫﺎي ‪ A431‬ﺗﯿﻤﺎرﺷﺪه ﺑﺎ ﻋﺼﺎره ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﮔﺮوه ﮐﻨﺘﺮل ﺑﻮد )ﺷﮑﻞ ‪ A ،3‬و ‪.(B‬‬
‫در ﻣﺮﺣﻠــﻪ ﺑﻌــﺪ ﺗ ـﺄﺛﯿﺮ ﻧــﺎﻧﻮذرات را در ﺑﯿــﺎن ژنﻫــﺎ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﭼﻨﺎنﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ C ،3‬و ‪ D‬ﻧـﺸﺎن داده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎﻧﻮذرات ﺳﻨﺘﺰﺷﺪه ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﯿـﺎن ژنﻫـﺎ‬
‫ﺷﺪه اﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿـﺮات ﺗﺎﺣـﺪودي ﺑـﺎ ﺗﻐﯿﯿـﺮات ﺑﯿـﺎن‬
‫ژنﻫﺎ ﻧﺎﺷﯽ از ﻋﺼﺎره ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ 2000 ،1000 ،500‬و ‪ 4000‬ﻣﯿﮑﺮوﮔﺮم ﺑﺮ ﻣﯿﻠـﯽﻟﯿﺘـﺮ‬
‫ﺑــﻪﻣــﺪت ‪ 72‬ﺳــﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻗﻄﻌــﻪﻗﻄﻌــﻪﺷــﺪن ‪ DNA‬ﺑــﺮاي‬
‫ﺳــﻠﻮلﻫــﺎي ﭘﻮﺳــﺖ ﺣــﺪود ‪ 27 ،15/5 ،7/33 ،1/35‬و‬
‫‪ 55/7‬درﺻــﺪ و ‪ 26 ،12 ،5/5 ،1/05‬و ‪ 55/5‬درﺻــﺪ در‬
‫ﻣﻮرد ﻋﺼﺎره و ﻧﺎﻧﻮذرات ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﯿﺎن ژن‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻋﺼﺎره ﺑـﺮ ﺑﯿـﺎن ‪ mRNA‬ژنﻫـﺎي ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ‬
‫ﺳــﯿﮕﻨﺎلدﻫــﯽ ‪ Nrf2 ،EGFR‬و ‪ NF-kB‬و ﻫــﻢﭼﻨــﯿﻦ‬
‫ژنﻫــﺎي ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ اﻟﺘﻬــﺎب ‪ TNF-α‬و ‪ ،IL-6‬ﺗﻮﺳــﻂ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :2‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﺼﺎره )‪ (AV‬و ﻧﺎﻧﻮذرات )‪ (ANP‬ﺑﺮ روي ‪.DNA‬‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

 ‫ﻋﺼﺎره آﻟﻮﺋﻪورا و ﻧﺎﻧﻮذرات ﺳﻨﺘﺰﺷﺪه ﺳﺒﺰ در ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ‬ ‫‪34‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :3‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﺼﺎره )‪ (AV‬ﺑﺮروي ﻣﯿﺰان ﺑﯿﺎن ژنﻫﺎي ‪ TNF-a ،NfkB ،Nrf2 ،EGFR‬و ‪.IL-6‬‬

‫آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪاﻧﯽ در ﺗﺮﮐﯿﺐ‪ ،‬ﻋﺼﺎره ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﻬﺎرﮐﻨﻨـﺪﮔﯽ‬ ‫ﺳﻨﺠﺶ آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪاﻧﯽ ‪DPPH‬‬

‫ﺑﺮاي ‪ DPPH‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪاﻧﯽ ﮐﻞ ﻋﺼﺎره آﻟﻮﺋﻪورا ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از روش ‪ DPPH‬ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪ و ﻧﺘـﺎﯾﺞ ﻧـﺸﺎن دادﻧـﺪ ﮐـﻪ‬
‫ﺑﺤﺚ‬
‫ﻋﺼﺎره آﻟﻮﺋﻪ ورا‪ ،‬ﺧﺎﺻﯿﺖ ﮐـﺎﻫﺶ رادﯾﮑـﺎلﻫـﺎي آزاد ﺑـﺎ‬
‫ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﯾﮏ ﺑﯿﻤﺎري ﺧﻮداﯾﻤﻨﯽ ﻣﺰﻣﻦ اﺳﺖ ﮐـﻪ‬ ‫وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪاﻧﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ دارد‪.‬‬
‫‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 3‬درﺻـﺪ از ﺟﻤﻌﯿـﺖ ﺟﻬـﺎن را ﺗﺤـﺖ ﺗـﺄﺛﯿﺮ ﻗـﺮار‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ آﻧﺘﯽاﮐـﺴﯿﺪاﻧﯽ ﻋـﺼﺎره ﺑـﺎ اﻓـﺰاﯾﺶ ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫ﻣﯽدﻫﺪ و ﻧﯿﺎز ﺑﻪ درﻣﺎن ﻣﺆﺛﺮ دارد‪ .‬ﻣﺸﺨﺼﻪ آن اﻓﺰاﯾﺶ‬ ‫ﺷــﺪت ﯾﺎﻓــﺖ‪ ،‬ﺑ ـﻪﻃــﻮري ﮐــﻪ ﺣــﺪود ‪ 70‬درﺻــﺪ اﺛــﺮ‬
‫اﻧﺘﺸﺎر اﭘﯿﺪرم اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ‪ 10‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺳـﺮﯾﻊﺗـﺮ از‬ ‫آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪاﻧﯽ در ﻏﻠﻈﺖ ‪ 1000‬ﻣﯿﮑﺮوﮔﺮم در ﻣﯿﻠﯽﻟﯿﺘﺮ‬
‫ﺣﺪ ﻃﺒﯿﻌﯽ در ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﺑﺎ ﮔـﺸﺎدﺷﺪن ﻣـﻮﯾﺮگﻫـﺎي‬ ‫ﻧــﺸﺎن داه ﺷــﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤــﺎﻻً ﺑــﻪدﻟﯿــﻞ وﺟــﻮد ﺗﺮﮐﯿﺒــﺎت‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫‪35‬‬ ‫ﻧﻌﻤﺘﯽ و ﻫﻤﮑﺎران‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ :3‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﺼﺎره )‪ (AV‬ﺑﺮروي ﻣﯿﺰان ﺑﯿﺎن ژنﻫﺎي ‪ TNF-a ،NfkB ،Nrf2 ،EGFR‬و ‪.IL-6‬‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﮔـﺴﺘﺮده در ﺷـﺪت ﭘـﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ‬
‫دﺧﯿﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .13-15‬ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﮐـﻪ‬
‫ﻣــﺴﯿﺮﻫﺎي ﺳــﯿﮕﻨﺎلدﻫــﯽ ‪ Nrf2‬و ‪ NF-kB‬ﺑــﻪ ﺗﻨﻈــﯿﻢ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﺳﻠﻮﻟﯽ ﺑﻪ اﻟﺘﻬـﺎب و اﺳـﺘﺮس اﮐـﺴﯿﺪاﺗﯿﻮ و ﺣﻔـﻆ‬
‫ﻫﻤﻮﺳﺘﺎز ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ردوﮐﺲ ﺳﻠﻮﻟﯽ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.16‬‬
‫ﺳﺎﯾﺘﻮﮐﺎﯾﻦ ﻫﺎي ﭘﯿﺶاﻟﺘﻬﺎﺑﯽ واﺳﻄﻪ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ اﻟﺘﻬﺎب‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻤﯿﮏ و ﻣﻮﺿـﻌﯽ ﻫـﺴﺘﻨﺪ و ﺳـﻄﻮح ﺑـﺎﻻي ‪،IL-1‬‬
‫‪ IL-6‬و ‪ TNF‬در ﺿﺎﯾﻌﺎت ﭘﻮﺳـﺘﯽ ﭘـﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ و ﺑﺎﻓـﺖ‬
‫ﺳــﯿﻨﻮوﯾﺎل ﺑﯿﻤــﺎران ﻣﺒــﺘﻼ ﺑــﻪ آرﺗﺮﯾــﺖ ﭘــﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ‬
‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
‫ﭘﻮﺳﺘﯽ ﺗﮑﺜﯿﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺳـﻠﻮلﻫـﺎي زﯾـﺮﯾﻦ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻄﺢ ﭘﻮﺳﺖ ﻣﯽرﺳﻨﺪ و ﻣﯽﻣﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺧـﺎﻟﺺ آنﻫـﺎ‬
‫ﭘﻼك ﻫﺎي ﻗﺮﻣﺰ ﭘﻮﺷﯿﺪهﺷﺪه ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻫﺎي ﺳﻔﯿﺪ اﯾﺠـﺎد‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺧﺎرش و ﭘﻮﺳﺘﻪﭘﻮﺳـﺘﻪﺷـﺪن ﭘﻮﺳـﺖ‪،‬‬
‫ﺗﻮرم‪ ،‬درد و ﺿﺎﯾﻌﺎت ﭘﻮﺳﺘﯽ ﺑﺪﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪12‬و‪.11‬‬
‫ﻋﻮاﻣــﻞ ﻣﺘﻌــﺪدي در اﯾﺠــﺎد ﭘــﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ دﺧﯿــﻞ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ‪) T‬ﺑﻪوﯾﮋه ‪ Th1‬و ‪ (Th17‬ﺑـﻪﺷـﺪت‬
‫در ﺿﺎﯾﻌﺎت ﭘـﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ وﺟـﻮد دارﻧـﺪ‪ .‬ﻋـﻼوهﺑـﺮ اﯾـﻦ‪،‬‬
‫‪ TNFα‬و ‪ iNOS‬ﮐﻪ ﺳﻠﻮل ﻫـﺎي دﻧـﺪرﯾﺘﯿﮏ اﻟﺘﻬـﺎﺑﯽ را‬
 ‫ﻋﺼﺎره آﻟﻮﺋﻪورا و ﻧﺎﻧﻮذرات ﺳﻨﺘﺰﺷﺪه ﺳﺒﺰ در ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ‬
‫در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﻋﺼﺎره آﻟﻮﺋﻪ ورا اﻓﺰاﯾﺶ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ دوز را‬
‫در ﻣﻬﺎر رادﯾﮑﺎل ﻫﺎي آزاد ‪ DPPH‬ﻧـﺸﺎن داد و ﺣـﺪاﮐﺜﺮ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿــﺖ آﻧﺘــﯽاﮐــﺴﯿﺪاﻧﯽ در دوز ‪ 500‬ﻣﯿﮑﺮوﮔــﺮم در‬
‫ﻣﯿﻠﯽ ﻟﯿﺘﺮ ﯾﺎﻓﺖ ﺷﺪ‪ .25‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪاي در ﺳﺎل ‪ 2011‬اﺛـﺮ‬
‫آﻧﺘــﯽاﮐــﺴﯿﺪاﻧﯽ آﻟﻮﺋــﻪورا ﺑﺮرﺳــﯽ ﺷــﺪ و ﻇﺮﻓﯿــﺖ‬
‫آﻧﺘﯽاﮐـﺴﯿﺪاﻧﯽ را ﺣـﺪود ‪ 471‬ﮔـﺰارش ﮐﺮدﻧـﺪ ﮐـﻪ در‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻏﻠﻈﺖﻫـﺎي ﻣﺘﻌـﺪد ﺑﺮرﺳـﯽ‬
‫ﺷﺪ و ﺑﻪ روش ‪ DPPH‬ﺣﺪود ‪ 500‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪاي دﯾﮕﺮ ﻋـﺼﺎره آﺑـﯽ آﻟﻮﺋـﻪورا را ﺑﺮرﺳـﯽ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ و ﻣﯿﺰان ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ آﻧﺘـﯽاﮐـﺴﯿﺪاﻧﯽ را ﺣـﺪود ‪300‬‬
‫ﻣﯿﮑﺮوﮔﺮم در ﻣﯿﻠﯽﻟﯿﺘﺮ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‪ 26‬ﮐـﻪ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬
‫روش اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي ﺧﻮداﯾﻤﻦ ﮔﺎﻫﯽ ﺑﺎ ﺗﮑﺜﯿـﺮ ﺑـﯿﺶ از ﺣـﺪ‬
‫ﺳﻠﻮلﻫﺎ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﻋﺮوﻗﯽ‪ ،‬ﻓﻌﺎلﺷـﺪن ﻓﯿﺒﺮوﺑﻼﺳـﺖﻫـﺎ‪،‬‬
‫اﯾﻨﻔﯿﻠﺘﺮاﺳﯿﻮن ﺳﻠﻮلﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺳﻄﺢ ﺑﻌﻀﯽ از‬
‫ﺳﯿﺘﻮﮐﯿﻦﻫﺎ ﻣـﺸﺨﺺ ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﮑﺜﯿـﺮ ﺑـﯿﺶ از ﺣـﺪ‬
‫ﺳﻠﻮلﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪﻋﻠﺖ ﻋﺪم ﺑـﺎﻻﻧﺲ ﺑـﯿﻦ ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫـﺎي‬
‫رﺷﺪ ﻣﺴﺌﻮل ﺗﮑﺜﯿﺮ ﺳﻠﻮلﻫﺎ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ رﺳﭙﺘﻮرﻫﺎي آنﻫﺎ‬
‫در ﺳﻠﻮلﻫﺎي درﮔﯿﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢﺗـﺮﯾﻦ ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫـﺎ در اﯾـﻦ‬
‫ﻣﺴﯿﺮ‪ ،‬ﺗﮑﺜﯿﺮ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﺳﻠﻮلﻫﺎ و ﺑﯽﻧﻈﻤﯽ در ﺳﯿﮑﻞ‬
‫ﺑﻠﻮغ آنﻫﺎ و اﻓﺰاﯾﺶ آﻧﮋﯾﻮژﻧﺰ اﺳـﺖ‪27‬و‪ .26‬ﺑﯿـﺎن ژنﻫـﺎي‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ رﺷﺪ و ﺗﮑﺜﯿﺮ ﺳـﻠﻮلﻫـﺎ و ﻫـﻢﭼﻨـﯿﻦ ژنﻫـﺎي‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﻟﺘﻬﺎب‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﯽ ﻗـﺮار‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺛﺮ ﻋﺼﺎره ﮔﯿﺎﻫﯽ آﻟﻮﺋﻪورا و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‬
‫ﻧﺎﻧﻮذره ﺳﻨﺘﺰ ﺳﺒﺰﺷﺪه ﺑﺎ ﻋﺼﺎره آﻟﻮﺋﻪ ورا ﺑـﺮروي ﻣﯿـﺰان‬
‫ﺑﯿــﺎن ژنﻫــﺎي ﻣــﺮﺗﺒﻂ ﺑــﺎ رﺷــﺪ و ﺗﮑﺜﯿــﺮ ﺳــﻠﻮلﻫــﺎ و‬
‫ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎي اﻟﺘﻬـﺎﺑﯽ ﺑﺮرﺳـﯽ ﺷـﺪ و درﻧﻬﺎﯾـﺖ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻋـﺼﺎره آﻟﻮﺋـﻪورا ﺳـﺒﺐ اﻓـﺰاﯾﺶ ﺑﯿـﺎن‬
‫ژنﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ رﺷﺪ ﺳﻠﻮلﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ EGFR‬و ازﻃﺮﻓﯽ‬
‫ﺳﺒﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﺑﯿـﺎن ژنﻫـﺎي ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ اﻟﺘﻬـﺎب ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫‪ TNF-α ،NF-κB‬و ‪ IL-6‬در ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﭘﻮﺳـﺖ ﺷـﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻧﺎﻧﻮذرات ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻋﺼﺎره ﺑﻮد اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﻧﻔﻮذ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺎﻧﻮذرات ﺳﻨﺘﺰﺷﺪه ﺑـﻪ درون ﺳـﻠﻮلﻫـﺎ و‬
‫ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﭘﺎﯾﺪاري ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧـﺎﻧﻮذرات در ﻣﺤـﯿﻂ ﺑﯿـﺮون و‬
‫‪36‬‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.17‬‬
‫آﻟﻮﺋﻪورا ﯾﮏ ﮔﯿﺎه ﺷﺎداب ﭼﻨﺪﺳﺎﻟﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده‬
‫‪) Aloeaceae‬زﯾﺮﺧــﺎﻧﻮاده ‪ (Asphodelaceae‬اﺳــﺖ‪ .‬از‬
‫‪ 400‬ﮔﻮﻧﻪ آﻟﻮﺋﻪ‪ A.vera ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ و‬
‫ﺑــﺮاي اﻫــﺪاف ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﭘﺰﺷــﮑﯽ و زﯾﺒــﺎﯾﯽ اﺳــﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪19‬و‪.18‬‬
‫ﻏﺮﺑﺎﻟﮕﺮي ﻓﯿﺘﻮﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻋﺼﺎره ﺑﺮگ آﻟﻮﺋﻪ ورا وﺟـﻮد‬
‫آﻟﮑﺎﻟﻮﺋﯿﺪﻫﺎ‪ ،‬ﮐﺮﺑﻮﻫﯿﺪراتﻫﺎ‪ ،‬ﮔﻠﯿﮑﻮزﯾـﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺳـﺎﭘﻮﻧﯿﻦﻫـﺎ‪،‬‬
‫ﺗﺮيﺗﺮﭘﻦﻫﺎ‪ ،‬اﺳﺘﺮوﺋﯿﺪﻫﺎ‪ ،‬رزﯾـﻦﻫـﺎ‪ ،‬ﻓﻨـﻞﻫـﺎ‪ ،‬ﺗـﺎﻧﻦﻫـﺎ‪،‬‬
‫ﻓﻼوﻧﻮﺋﯿﺪﻫﺎ‪ ،‬ﭘـﺮوﺗﺌﯿﻦﻫـﺎ‪ ،‬اﺳـﯿﺪﻫﺎي آﻣﯿﻨـﻪ‪ ،‬ﺻـﻤﻎﻫـﺎ‪،‬‬
‫ﻣﻮﺳﯿﻼژﻫﺎ‪ ،‬ﭼﺮﺑﯽ ﻫﺎ و روﻏـﻦ ﻫـﺎ را ﻧـﺸﺎن داد‪ .‬آﻟﻮﺋـﻪورا‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮﺑـﻪ ﯾﮑﭙـﺎرﭼﮕﯽ ﭘﻮﺳـﺖ‪ ،‬ﺣﻔـﻆ رﻃﻮﺑـﺖ‪،‬‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ارﯾﺘﻢ و ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﭘﯿﺸﮕﯿﺮي از زﺧﻢ ﻫﺎي ﭘﻮﺳـﺘﯽ‬
‫ﺷﻮد‪.20-22‬‬
‫در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻋﺼﺎره ﮔﯿﺎهآﻟﻮﺋﻪ ورا را ﺑﺮروي‬
‫ﺳﻠﻮلﻫﺎي ‪ A431‬ﻣﺸﺘﻖﺷﺪه از ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺮرﺳـﯽ ﮐـﺮدﯾﻢ‪.‬‬
‫در اﺑﺘﺪا ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ‪ MTT‬ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ اﯾﻦ ﻋﺼﺎره‬
‫از رﺷﺪ ﺳﻠﻮلﻫﺎي ‪ A431‬ﺑﻪ روﺷﯽ واﺑـﺴﺘﻪ ﺑـﻪ زﻣـﺎن و‬
‫دوز ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ‪ IC50 2500‬ﻣﯿﮑﺮوﮔﺮم ﺑﺮ ﻣﯿﻠﯽﻟﯿﺘﺮ ﭘﺲ از‬
‫‪ 72‬ﺳﺎﻋﺖ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ازﻃﺮﻓﯽ آﺳﯿﺐ ﺑـﻪ ‪DNA‬‬
‫ﺳﻠﻮلﻫﺎ در اﺛﺮ ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي ﺑﺎﻻي ﻋـﺼﺎره )ﺣـﺪود ‪4000‬‬
‫ﻣﯿﮑﺮوﮔﺮم در ﻣﯿﻠﯽﻟﯿﺘﺮ( اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺧﯿﺮاً ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣـﻮاد ﻓﻌـﺎل‬
‫ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ازﺟﻤﻠﻪ آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪان ﻫﺎ ﺑـﺴﯿﺎر ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪاﻧـﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﻣﺘﻌـﺪدي ﺑـﺮ روي ﺑﺮﺧـﯽ از‬
‫ﮔﯿﺎﻫﺎن‪ ،‬ﺳﺒﺰﯾﺠﺎت و ﻣﯿﻮه ﻫـﺎ اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه اﺳـﺖ؛ زﯾـﺮا‬
‫ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﻏﻨــﯽ از آﻧﺘــﯽاﮐــﺴﯿﺪانﻫــﺎ ﻣﺎﻧﻨــﺪ وﯾﺘــﺎﻣﯿﻦ ‪،A‬‬
‫وﯾﺘـــﺎﻣﯿﻦ ‪ ،C‬وﯾﺘـــﺎﻣﯿﻦ ‪ ،E‬ﮐﺎروﺗﻨﻮﺋﯿـــﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺮﮐﯿﺒـــﺎت‬
‫ﭘﻠــﯽﻓﻨــﻮﻟﯽ و ﻓﻼوﻧﻮﺋﯿــﺪﻫﺎ ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪ 23‬ﮐــﻪ از آﺳــﯿﺐ‬
‫رادﯾﮑﺎل ﻫﺎي آزاد ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺧﻄﺮ ﺑﯿﻤﺎري ﻫﺎي‬
‫ﻣـــﺰﻣﻦ را ﮐـــﺎﻫﺶ ﻣـــﯽدﻫـــﺪ؛ ﺑﻨـــﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣـــﺼﺮف‬
‫آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪانﻫﺎي ﻏﺬاﯾﯽ از اﯾﻦ ﻣﻨـﺎﺑﻊ در ﭘﯿـﺸﮕﯿﺮي از‬
‫ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي ﻗﻠﺒﯽ ـ ﻋﺮوﻗﯽ ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ‪. 24‬‬
‫ﺟﺴﺖ وﺟﻮ ﺑﺮاي آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪان ﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺟﺪﯾﺪﺗﺮ‪،‬‬
‫ﺑﻪوﯾﮋه ﺑﺎ ﻣﻨﺸﺄ ﮔﯿﺎﻫﯽ از آن زﻣﺎن اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
37 ‫ﻧﻌﻤﺘﯽ و ﻫﻤﮑﺎران‬

‫ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺳﻠﻮلﻫـﺎ و‬.‫ﻣﯿﺰان ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺖ‬ .‫درون ﺳﻠﻮلﻫﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‬
‫وﯾﮋﮔﯽ ﻋﺼﺎره و ﻧﺎﻧﻮذرات در ورود ﺑـﻪ ﺳـﻠﻮلﻫـﺎ ﻣﯿـﺰان‬ ‫ ﺧﺎﺻــــﯿﺖ‬،‫ﻋــــﺼﺎره و ﻧــــﺎﻧﻮذرات ﺳﻨﺘﺰﺷــــﺪه‬
.‫ﺑﯿﺎن ژنﻫﺎ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺑﻮد‬ ‫آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪاﻧﯽ داﺷﺘﻨﺪ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺳـﺒﺐ ﮐـﺎﻫﺶ ﺑﯿـﺎن‬
‫ژنﻫﺎي اﻟﺘﻬﺎﺑﯽ در ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ ﺷﺪﻧﺪ؛ اﻟﺒﺘـﻪ ﺗـﺄﺛﯿﺮ ﻧـﺎﻧﻮذرات‬
‫ﺗﺸﮑﺮ و ﻗﺪرداﻧﯽ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﺼﺎره ﺧﯿﻠﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮد ﻫﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗـﺄﺛﯿﺮ‬
‫ﻧﻮﯾــﺴﻨﺪﮔﺎن از ﮐﻤــﺎل ﺗــﺸﮑﺮ و ﻗــﺪرداﻧﯽ ﺧــﻮد را از‬ 4000 ‫ و‬2000 ،1000 ،500 ،50 ‫در ﻏﻠﻈــــﺖﻫــــﺎي‬
‫ ﭘﮋوﻫـﺸﮑﺪه ﻓﻨـﺎوري‬،‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺑﺎروري و ﻧﺎﺑﺎروري‬ ‫ﻣﯿﮑﺮوﮔﺮم ﺑﺮ ﻣﯿﻠﯽﻟﯿﺘﺮ ﺑﺮرﺳـﯽ ﺷـﺪﻧﺪ؛ اﻣـﺎ ﺑـﺎ اﻓـﺰاﯾﺶ‬
‫ داﻧــﺸﮕﺎه ﻋﻠــﻮم ﭘﺰﺷــﮑﯽ ﮐﺮﻣﺎﻧــﺸﺎه اﻋــﻼم‬،‫ﺑﻬﺪاﺷــﺖ‬ ‫ ﺑﯿﺎن ژنﻫﺎي اﻟﺘﻬـﺎﺑﯽ‬،‫ ﻣﯿﮑﺮوﮔﺮم‬1000 ‫ﻏﻠﻈﺖ ﺗﺎ ﺣﺪود‬
.‫ﻣﯽدارﻧﺪ‬ ‫ﮐﺎﻫﺶ ﭼـﺸﻤﮕﯿﺮ داﺷـﺘﻨﺪ وﻟـﯽ در ﻏﻠﻈـﺖﻫـﺎي ﺑـﺎﻻﺗﺮ‬

References
1. Vogler BK, Ernst E. Aloe vera: A systematic review of its clinical effectiveness. Br J Gen
Pract 1999. 49: 823-28.
2. Greaves MW, Weinstein GD. Treatment of psoriasis. N Engl J Med 1995; 332: 581-8.
3. Melnikova, I. Psoriasis market. Nat Rev Drug Discov 2009; 8: 767-68.
4. Pahl HL. Activators and target genes of Rel/NF-kappaB transcription factors. Oncogene 1999;
18: 6853-66.
5. Kawashima K, Doi H, Ito Y, et al. Evaluation of cell death and proliferation in psoriatic
epidermis. J Dermatol Sci 2004; 35: 207-14.
6. Vecchione L, Jacobs B, Normanno N, et al. EGFR-targeted therapy. Exp Cell Res 2011; 317:
2765-71.
7. Ciardiello F, Tortora G. EGFR antagonists in cancer treatment. N Engl J Med 2008;358:
1160-74.
8. Fiske WH, Threadgill D, Coffey RJ. ERBBs in the gastrointestinal tract: recent progress and
new perspectives. Exp Cell Res 2009; 315: 583-601.
9. Trivedi PC. Herbal medicine: Traditional practices. Aavishkar Publishers, Distributors 2006.
10. Livak KJ, Schmittgen TD. Analysis of relative gene expression data using real-time
quantitative PCR and the 2-δδct method. Methods 2001; 25: 402-08.
11. Baliwag J, Barnes DH, Johnston A. Cytokines in psoriasis. Cytokine 2015; 73: 342-50.
12. MacDonald A, Burden A. Psoriasis: Advances in pathophysiology and management. Postgrad
Med J 2007; 83, 690-97.
13. Al Robaee AA . Molecular genetics of Psoriasis (principles, technology,gene location, genetic
polymorphism and gene expression). Int J Health Sci 2010; 4: 103.
14. Harden JL, Krueger JG, Bowcock, A. M. The immunogenetics of psoriasis: a comprehensive
review. J Autoimmun 2015; 64: 66-73.
15. Woo YR, Cho DH, Park HJ. Molecular mechanisms and management of a cutaneous
inflammatory disorder: psoriasis. Int J Mol Sci 2017;18: 2684.
16. Saha S, Buttari B, Panieri E, et al. An overview of Nrf2 signaling pathway and its role in
inflammation. Molecules 2020; 25: 5474.
17. Van Kuijk AW, Tak PP. Synovitis in psoriatic arthritis: immunohistochemistry, comparisons
with rheumatoid arthritis, and effects of therapy. Curr Rheumatol Rep 2011;13: 353-59.

1 ‫ ﺷﻤﺎره‬،13 ‫ دوره‬،1401 ‫ ﺑﻬﺎر‬،‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‬

 ‫ﻋﺼﺎره آﻟﻮﺋﻪورا و ﻧﺎﻧﻮذرات ﺳﻨﺘﺰﺷﺪه ﺳﺒﺰ در ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ‬ 38

18. U. Eggli, “Illustrated Handbook of Succulent plants: Monocotyledons,” Springer, 2001.

Edition Number 1. 56715-25.
19. Grindlay D, Reynolds T. The Aloe vera phenomenon: A review of the properties and modern
uses of the leaf parenchyma gel. J Ethno Pharmacol 1986; 16: 117-51.
20. Christaki EV, Florou-Paneri PC. Aloe vera: A plant for many uses. J Food Agric Environ
2010; 8: 245-49.
21. Dat AD, Poon F, Pham KB, et al. Aloe vera for treating acute and chronic wounds. Cochrane
Database Syst Rev 2012; 2: 008762.
22. Ghaffarzadegan R, Alizadeh SA, Ghaffarzadegan R, et al. Effect of aloe vera gel, compared to
1% silver sulfadiazine cream on second-degree burn wound healing. J Complement Med Res
2013; 3: 418-28.
23. Martínez-Ortiz J, Fung T, Baylin A, et al. Dietary patterns and risk of nonfatal acute
myocardial infarction in Costa Rican adults. Eur J Clin Nutr 2006; 60: 770-77.
24. Cao Y, Huynh Q, Kapoor N, et al. Associations between dietary patterns and cardiometabolic
risk factors-A longitudinal analysis among high-risk individuals for diabetes in Kerala, India.
Nutrients 2022; 14: 662.
25. Kammoun M, Miladi S, Ben Ali Y, et all. In vitro study of the PLA2 inhibition and
antioxidant activities of Aloe vera leaf skin extracts. Lipids Health Dis 2011; 11:10: 30.
26. Nicholson RI, Gee JM, Harper ME. EGFR and cancer prognosis. Eur J Cancer 2001; 37: 4:
S9-15.
27. Huang SM, Harari PM. Epidermal growth factor receptor inhibition in cancer therapy:
Biology, rationale and preliminary clinical results. Invest New Drug 1999; 17: 259-69.

1 ‫ ﺷﻤﺎره‬،13 ‫ دوره‬،1401 ‫ ﺑﻬﺎر‬،‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‬

39 ‫ﻧﻌﻤﺘﯽ و ﻫﻤﮑﺎران‬

The effect of aloe vera extract and synthesized green

nanoparticles on reducing inflammation in psoriasis:
an in vitro study

Houshang Nemati, PhD Background and Aim: Psoriasis is a chronic inflammatory

Mozafar Khazaei, PhD skin disease, influenced by genetic and immune-based factors
Mehri Nazeri, MSc
that is associated with skin inflammation. Aloe vera gel is
Maryam Bozorgi, MSc
traditionally used to treat skin diseases including psoriasis.
Fertility and Infertility Research Center,
Health Technology Institute, Kermanshah Methods: In this study, ethanolic extract of aloe vera gel was
University of Medical Sciences, evaluated for its anti-inflammatory and antioxidant activity in
Kermanshah, Iran
skin-derived A431 cells. First, after preparing the extract and
then the green synthesis of gold nanoparticles using the
Received: Mar 04, 2022
Accepted: Apr 14, 2022 extract, their effect on the expression of inflammatory genes
Pages: 29-39 as well as their antioxidant properties were investigated.

Results: The use of different concentrations of aloe vera

extract caused a relative increase in EGFR and Nrf2
expression levels and decreased expression of NF-κB, TNF-α
and IL-6 inflammatory genes in A431 skin cells. But the
effect of synthesized nanoparticles was greater than aloe vera
extract in altering the expression of signaling and
inflammatory genes.

Conclusion: The synthesized extracts and nanoparticles had

antioxidant properties and also reduced the expression of
inflammatory genes in cells. However, the effect of
nanoparticles was much greater than that of extracts in
reducing inflammatory genes.

Keywords: psoriasis, aloe vera, nanoparticles, gene

expression

Corresponding Author:
Houshang Nemati, PhD

Nurse Blvd., School of Medicine,

Kermanshah, Iran
Email: hnemati@kums.ac.ir

Conflict of interest: None to declare

Copyright © 2022 Published by Tehran University of Medical Sciences.

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International license
(https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/). Non-commercial uses of the work are permitted, provided the
original work is properly cited.
1 ‫ﺷﻤﺎره‬Volume
2022, ،13 ‫ دوره‬،1401 ‫ ﺑﻬﺎر‬،‫زﯾﺒﺎﯾﯽ‬
13, Number 1 ‫ﭘﻮﺳــﺖ و‬
 ‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﮋوﻫﺸﯽ‬

‫ارزش ﺗﺸﺨﯿﺼـﯽ اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺮروي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﯿﻮﭘﺴﯽ ﻣﺨﺎط و ﭘﻮﺳﺖ‬

‫ﻗﺮاردادهﺷﺪه در ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ ‪ %10‬در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻗﺮاردادهﺷﺪه در ﻧﺮﻣﺎلﺳﺎﻟﯿﻦ‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان روش اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻃﻼﯾﯽ در ﺗﺸﺨﯿﺺ ﮔﺮوﻫﯽ از ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي ﺗﺎوﻟﯽ‬
‫ﺧﻮداﯾﻤﻦ‬

‫زﻣﯿﻨﻪ و ﻫﺪف‪ :‬اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ )‪ (DIF‬ﺑﻪﻋﻨﻮان روش اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻃﻼﯾـﯽ در ﺗـﺸﺨﯿﺺ‬ ‫اﻟﻬﻪ ﻧﻈﺮي‬
‫ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي ﺗﺎوﻟﯽ ﺧﻮداﯾﻤﻦ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﯿﻂ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﺑـﺮاي ﺣﻔـﻆ ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎي ﺑﯿﻮﭘـﺴﯽ‬ ‫ﮐﺎﻣﺒﯿﺰ ﮐﺎﻣﯿﺎب ﺣﺼﺎري‬
‫ﭘﻮﺳﺖ و ﻣﺨﺎط‪ ،‬ﻗﺒﻞ از ﻣﻌﺎﯾﻨﻪ دﯾﻒ ﻧﺮﻣﺎلﺳﺎﻟﯿﻦ‪ ،‬ﻧﯿﺘﺮوژن ﻣﺎﯾﻊ و ﻣﺤﻠﻮل ﻣﯿـﺸﻞ اﺳـﺖ‪ .‬ﮔـﺎﻫﯽ‬ ‫ﺳﺤﺮ ﻣﻨﺘﻈﺮي‬
‫ﭘﺰﺷﮑﺎن‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﯿﻮﭘﺴﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪﺷﺪه ﺑﺮاي دﯾﻒ را در ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ ده درﺻﺪ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ و ﮔﺎﻫﯽ ﻧﯿﺰ‬ ‫ﻧﺎزﻧﯿﻦ ﻣﻨﺼﻮرزاده‬
‫ﺑﻪﺻﻮرت ﻫﻢزﻣﺎن درﺧﻮاﺳﺖ دﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮاﺟﻬﻪﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ و ﻓﺮورﻓﺘـﻪ‬ ‫وﯾﺪا ﻓﯿﻀﯽ‬
‫در ﭘﺎراﻓﯿﻦ در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻌﯿﻦﮐﺮدن ارزش ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ دﯾﻒ روي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺣﺴﯿﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي‬
‫ﺑﯿﻮﭘﺴﯽ ﭘﻮﺳﺖ و ﻣﺨـﺎط ﻣﻮاﺟﻬـﻪ ﯾﺎﻓﺘـﻪ ﺑـﺎ ﻓﺮﻣـﺎﻟﯿﻦ ‪ %10‬در ﻣﻘﺎﯾـﺴﻪ ﺑـﺎ ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎي ﻣـﺸﺎﺑﻪ‬ ‫ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ ﻗﻨﺎدان‬
‫ﻣﻮاﺟﻬﻪﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎ ﻧﺮﻣﺎلﺳﺎﻟﯿﻦ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻔﯿﺴﻪ اﺳﻤﺎﻋﯿﻠﯽ‬
‫روش اﺟﺮا‪ :‬در ‪ 74‬ﺑﯿﻤﺎر )‪ 38‬ﺑﯿﻤﺎر ﺗﺎوﻟﯽ و ‪ 23‬ﺑﯿﻤﺎر درﻣﺎﺗﯿﺖ ﻣﺰﻣﻦ( ﮐﻪ ﮔﺮوه دوم ﻧﻘﺶ ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﮔﺮوه ﭘﺎﺗﻮﻟﻮژي‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن رازي‪ ،‬داﻧـﺸﮕﺎه ﺳﺎﻟﻢ را داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬دو ﺑﯿﻮﭘﺴﯽ ﭘﺎﻧﭻ از ﮐﻨﺎر ﺿﺎﯾﻌﻪ از ﭘﻮﺳﺖ ﯾﺎ ﻣﺨﺎط اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ در ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ‬
‫ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫‪ %10‬ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ و در ﭘﺎراﻓﯿﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪ و ﯾﮑﯽ در ﻧﺮﻣـﺎلﺳـﺎﻟﯿﻦ ﮔﺬاﺷـﺘﻪ ﺷـﺪ و ‪ DIF‬روي دو‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‪ :‬ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ و وﯾﮋﮔﯽ ‪ DIF‬ﺑﺎ ‪ ،IgG‬ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ‪ 31‬و ‪ %100‬در ﭘﻤﻔﯿﮕـﻮس‪ 15 ،‬و ‪ %93‬در‬
‫ﺑﯽﭘﯽ و ﺑﺎ ‪ 39 ،C3‬و ‪ %100‬در ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس و ‪ 7‬و ‪ %91‬در ﺑﻮﻟﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﯾﯿﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي‪ DIF :‬در ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮاﺟﻬﻪﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﺮﻣـﺎلﺳـﺎﻟﯿﻦ در ﺗـﺸﺨﯿﺺ‬ ‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل‪:‬‬
‫ﮐﺎﻣﺒﯿﺰ ﮐﺎﻣﯿﺎبﺣﺼﺎري‬
‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس و ﺑﯽﭘﯽ ﮐﻤﺘﺮ ﺣﺴﺎس و ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ؛ ﺑﻪوﯾﮋه در ﺑﯿﻤﺎران ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس وﻗﺘﯽ ﻓﻘﻂ‬
‫ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺧﯿﺎﺑﺎن ﺣﺎﻓﻆ‪ ،‬ﻣﯿﺪان وﺣﺪت اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﯾﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮاﺟﻬﻪﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رازي‬
‫ﮐﻠﯿﺪواژهﻫﺎ‪ :‬ﺑﯿﻮﭘﺴﯽ‪ ،‬اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي ﺗﺎولزاي ﺧﻮداﯾﻤﻦ‬
‫ﭘﺴﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ‪:‬‬
‫ﭘﺬﯾﺮش ﻣﻘﺎﻟﻪ‪1401/01/25 :‬‬ ‫درﯾﺎﻓﺖ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪1400/12/13 :‬‬ ‫‪drkamyabhesari@yahoo.com‬‬

‫ﭘﻮﺳﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ؛ ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪40 -52 :(1) 13‬‬ ‫ﺗﻌﺎرض ﻣﻨﺎﻓﻊ‪ :‬اﻋﻼم ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺎباﭘﯿﺪرﻣﺎل(‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي ﺗﺎوﻟﯽ اﺗﻮاﯾﻤﻮن ﭘﻮﺳـﺖ ﺑـﻪ‬
‫دو ﮔــﺮوه ﭘﻤﻔﯿﮕــﻮس و ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿــﺪ ﺗﻘــﺴﯿﻢ ﻣــﯽﺷــﻮﻧﺪ؛‬
‫ﭘﻤﻔﯿﮕــﻮس ﺑــﺎ ﺗــﺎولﻫــﺎي ﺳــﺴﺖ اﯾﻨﺘﺮااﭘﯿــﺪرﻣﺎل و‬
‫اروزﯾﻮنﻫﺎي ﭘﻮﺳﺖ و ﻣﺨﺎط و اﺗﻮآﻧﺘﯽﺑﺎدي‪ ،‬ﻋﻠﯿﻪ اﺗﺼﺎﻻت‬
‫ﭼــﺴﺒﻨﺪه ﺑــﯿﻦ دو ﮐﺮاﺗﯿﻨﻮﺳــﯿﺖ؛ ﯾﻌﻨــﯽ دﺳــﻤﻮزومﻫــﺎ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮد و ﺧﻮد ﺑﺮ ﭘﻨﺞ ﮔﻮﻧﻪ اﺳـﺖ‪ :‬ﭘﻤﻔﯿﮕـﻮس‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﺑﯿﻤـﺎريﻫــﺎي ﺗـﺎوﻟﯽ ﺧــﻮداﯾﻤﻦ ﭘﻮﺳـﺖ‪ ،‬ﮔﺮوﻫــﯽ از‬
‫اﺧﺘﻼﻻت ﺧﻮداﯾﻤﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺗﻮآﻧﺘﯽﺑﺎدي ﻋﻠﯿﻪ‬
‫ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري اﭘﯿﺪرم ﯾﺎ درﻣﻮاﭘﯿﺪرﻣﺎل ﺟﺎﻧﮑﺸﻦ‪،‬‬
‫ازﻧﻈﺮ ﭘﺎﺗﻮژﻧﺰ و اﯾﺠﺎد ﺑﻠﯿـﺴﺘﺮ و اروزﯾـﻮن در ﭘﻮﺳـﺖ ﯾـﺎ‬
‫ﻏﺸﺎﻫﺎي ﻣﺨﺎﻃﯽ ازﻧﻈﺮ ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﺳـــﺎس ﺳـــﻄﺢ ﺗـــﺎول )اﯾﻨﺘﺮااﭘﯿـــﺪرﻣﺎل ﯾـــﺎ‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫‪41‬‬ ‫ﻧﻈﺮي و ﻫﻤﮑﺎران‬
‫ﺑﺎ ارﺟﺤﯿﺖ اﺋﻮزﯾﻨﻮﻓﯿﻞﻫﺎﺳﺖ‪.8‬‬
‫در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﻪدﻟﯿﻞ وﯾﮋﮔﯽ‬
‫و ﺣــﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑــﺎﻻ‪ ،‬روش اﺳــﺘﺎﻧﺪارد ﻃﻼﯾــﯽ ﻣﺤــﺴﻮب‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪9‬و‪6‬و‪ .4‬ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ روش اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ از‬
‫ﻧﻮد ﺗﺎ ﺻﺪ درﺻﺪ در ﻣﻮرد ﺑﯿﻤﺎران ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس ذﮐﺮ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪10‬و‪.5‬‬
‫در اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳــﺎﻧﺲ ﻣــﺴﺘﻘﯿﻢ ﻧﻤﻮﻧــﻪﻫــﺎي ﺑﯿﻮﭘــﺴﯽ‬
‫ﭘﻮﺳﺖ ﯾﺎ ﻣﺨﺎط ﭘﺮيﻟﮋﯾﻮﻧﺎل ﺑﺎ ﺳﻪ آﻧﺘﯽﺑﺎدي ‪IgA ،IgG‬‬
‫و ‪ C3‬ﻧﺸﺎندارﺷﺪه ﺑﺎ رﻧﮓ ﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ ﻣﺠﺎور ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و‬
‫درﺻﻮرت اﺗﺼﺎل ﺑـﻪ آﻧﺘـﯽﺑـﺎديﻫـﺎي ﻣﺘـﺼﻞ در ﺑﺎﻓـﺖ‪،‬‬
‫زﯾﺮﻣﯿﮑﺮوﺳــﮑﻮپ ﻓﻠﻮرﺳــﺎﻧﺲ ﺑــﺎ ﺗــﺎﺑﺶ ﻧــﻮر ﻓــﺮاﺑﻨﻔﺶ‬
‫ﺑﻪﺻﻮرت ﻧﻮر ﻣﺮﺋﯽ ﻣﺘﺒﻠﻮر ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.11‬‬
‫اﻟﮕــﻮي ﺣﺎﺻــﻠﻪ در ﻣــﻮرد ﭘﻤﻔﯿﮕــﻮس وﻟﮕــﺎرﯾﺲ و‬
‫ﻓﻮﻟﯿﺎﺳﻪ‪ ،‬ﺷـﺒﮑﻪاي از ‪ IgA ،C3 ،IgG‬و ﮔـﺎﻫﯽ ‪ IgM‬در‬
‫اﭘﯽدرم اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﻮﻟﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿﺪ رﺳﻮب ﺧﻄﯽ ﻣﻤﺘﺪ‬
‫در ﻧﺎﺣﯿﻪ ﻏـﺸﺎي ﭘﺎﯾـﻪ از ‪ C3 ،IgG‬ﯾـﺎ ﺗﺮﮐﯿـﺐ اﯾـﻦ دو‬
‫دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ .8‬ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳـﺎﻧﺲ ﻣـﺴﺘﻘﯿﻢ در‬
‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس وﻟﮕﺎرﯾﺲ در ﺿﺎﯾﻌﺎت اوﻟﯿﻪ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ و در ﺣﺪود‬
‫‪ %95‬و در ﻣﻮارد ﺑﺎ ﺑﯿﻤﺎري ﻓﻌﺎل ‪ %100‬اﺳﺖ‪ .‬در ﻫﻨﮕﺎم‬
‫رﻣﺴﯿﻮن‪ ،‬ﻣﻨﻔﯽﺷـﺪن آن ﻧـﺸﺎﻧﻪ ﭘﺮوﮔﻨﻮﺳـﺘﯿﮏ ﺧـﻮﺑﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﺗﺼﻮر ﻣﯽﺷﻮد ﻣﺜﺒﺖ ﮐﺎذب ﻧـﺪارد؛ وﻟـﯽ در‬
‫درﻣﺎﺗﯿﺖ اﺳﭙﻮﻧﮋﯾﻮﺗﯿﮏ‪ ،‬ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ‪ ،‬اﯾﻤﭙﺘﯿﮕﻮي ﺑﻮﻟﻮس‬
‫و ﺣﺎﺷﯿﻪ اوﻟﺴﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪ ،‬ﺑـﻪدﻟﯿـﻞ ﺣـﻀﻮر ﭘﻼﺳـﻤﺎ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺜﺒﺖ ﺷـﻮد ﮐـﻪ ﺑـﺎ ﺣـﻀﻮر ﻏﯿﺮاﺧﺘـﺼﺎﺻﯽ‬
‫ﻣﻨﻮراﮐﺘﺎﻧﺖﻫﺎﯾﯽ ﻣﺜﻞ ‪ ،IgM ،IgA‬ﻓﯿﺒﺮﯾﻨﻮژن و آﻟﺒﻮﻣﯿﻦ‬
‫اﻓﺘﺮاق داده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺑﻮﻟــــﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿــــﺪ رﺳــــﻮب ﺧﻄــــﯽ در‬
‫اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ ﻣـﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑـﺎ ‪ C3‬در ‪ %100‬ﻣـﻮارد و ﺑـﺎ‬
‫‪ IgG‬در ‪ 65-95‬درﺻﺪ ﻣﻮارد دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪.12‬‬
‫ﻣﺤﯿﻂ ﻣﻌﻤـﻮل ﺑـﺮاي اﻧﺘﻘـﺎل ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎي ﺑﯿﻮﭘـﺴﯽ‬
‫ﭘﻮﺳﺖ ﺑﻪ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ‪ ،‬ﺳـﺮم‬
‫ﻧﺮﻣﺎلﺳﺎﻟﯿﻦ ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪ و ﻣﺤـﯿﻂ ﻣﻌﻤـﻮل ﺟﻬـﺖ اﻧﺘﻘـﺎل‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﯿﻮﭘﺴﯽ ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم ﻫﯿﺴﺘﻮﭘﺎﺗﻮﻟﻮژي ﻣﻌﻤﻮل‪،‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ ده درﺻﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﯽ ﺑﻪﻃﻮر اﺗﻔـﺎﻗﯽ ﻧﻤﻮﻧـﻪ‬
‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
‫ﺳــﻄﺤﯽ ﯾــﺎ ﻓﻮﻟﯿﺎﺳــﻪ‪ ،‬ﭘﻤﻔﯿﮕــﻮس ﻋﻤﻘــﯽ ﯾــﺎ وﻟﮕــﺮ‪،‬‬
‫ﭘﻤﻔﯿﮕــﻮس ‪ ،IgA‬ﭘﻤﻔﯿﮕــﻮس ارﯾﺘﻤــﺎﺗﻮ و ﭘﻤﻔﯿﮕــﻮس‬
‫ﭘﺎراﻧﺌﻮﭘﻼﺳــﺘﯿﮏ‪ .‬ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿــﺪ ﺑــﺎ ﺿــﺎﯾﻌﺎت ﮐﻬﯿــﺮي‪،‬‬
‫ﺗــﺎولﻫــﺎي ﺳــﻔﺖ‪ ،‬اروزﯾــﻮنﻫــﺎي ﭘﻮﺳــﺖ و ﻣﺨــﺎط و‬
‫اﺗﻮآﻧﺘﯽﺑﺎدي ﻋﻠﯿﻪ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري درﻣﻮاﭘﯿﺪرﻣﺎل‬
‫ﺟﺎﻧﮑﺸﻦ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮد و ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻮﻟﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿـﺪ‪،‬‬
‫ﺳﯿﮑﺎﺗﺮﯾــﺴﯿﻞ ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿــﺪ‪ ،‬ﻫــﺮﭘﺲ ﺟﺴﺘﯿــﺸﻨﺎﻟﯿﺲ‪،‬‬
‫درﻣﺎﺗﯿـﺖ ﻫﺮﭘﺘﯿﻔـﺮﻣﯿﺲ‪ ،‬ﻟﯿﻨـﻪآر‪ IgA‬و اﭘﯿـﺪرﻣﻮﻟﯿﺰﯾﺲ‬
‫ﺑﻮﻟﻮزاي اﮐﺘﺴﺎﺑﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ و ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻫﯿﺴﺘﻮﭘﺎﺗﻮﻟﻮژﯾﮏ‬
‫ﺑـــﺮاي اﺛﺒـــﺎت ﺗـــﺸﺨﯿﺺ ﮐـــﺎﻓﯽ ﻧﯿـــﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮرﺳـــﯽ‬
‫ﻣﯿﮑﺮوﺳﮑﻮﭘﯿﮏ ﺑﻪ روش اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ ﻣـﺴﺘﻘﯿﻢ روي‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﯿﻮﭘﺴﯽ ﭘﻮﺳﺖ ﯾـﺎ ﺗـﺴﺖﻫـﺎي ﺳـﺮوﻟﻮژﯾﮏ ﺑـﺮاي‬
‫ﺗــﺸﺨﯿﺺ دﻗﯿــﻖ ﻻزم اﺳــﺖ‪ .‬ﭘــﺲ ﺗــﺸﺨﯿﺺ دﻗﯿــﻖ‬
‫ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي اﯾﻤﻨﻮﺑﻮﻟـﻮس‪ ،‬ﻧﯿﺎزﻣﻨـﺪ ﺑﺮرﺳـﯽ ﯾﺎﻓﺘـﻪﻫـﺎي‬
‫ﺑــﺎﻟﯿﻨﯽ‪ ،‬ﻫﯿــﺴﺘﻮﭘﺎﺗﻮﻟﻮژﯾﮏ و اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳــﺎﻧﺲ اﺳــﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺑﯿﻦ ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي ﺗﺎوﻟﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﻮﺳﺖ ﺑﻪدﻟﯿـﻞ‬
‫ﺗﻔــﺎوت در روشﻫــﺎي درﻣــﺎﻧﯽ و ﭘــﯿﺶآﮔﻬــﯽ‪ ،‬اﻫﻤﯿــﺖ‬
‫ﺑﺴﯿﺎري دارد‪.1 -3‬‬
‫ﮔﺮﭼــﻪ ﺑﯿﻤــﺎريﻫــﺎي اﯾﻤﻨﻮﺑﻮﻟــﻮس ﻧﺎﺷــﺎﯾﻊاﻧــﺪ‪ ،‬اﺛــﺮ‬
‫دراﻣﺎﺗﯿﮑﯽ روي ﺑﯿﻤﺎر و ﺑﺴﺘﮕﺎﻧﺶ و ﻧﯿﺰ ازﻧﻈﺮ اﻗﺘـﺼﺎدي‬
‫ﺑﺮاي ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﯿﻤﺎر و ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ دارﻧﺪ‪.4‬‬
‫ﺑــﺮاي ﺗــﺸﺨﯿﺺ ﭘﻤﻔﯿﮕــﻮس وﻟﮕــﺎرﯾﺲ‪ ،‬ﻓﻮﻟﯿﺎﺳــﻪ و‬
‫ﺑﻮﻟﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿﺪ ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ و ﻫﯿـﺴﺘﻮﭘﺎﺗﻮﻟﻮژﯾﮏ‬
‫ﺑﻪﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿﺴﺖ و ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ اﺛﺒﺎت وﺟﻮد آﻧﺘﯽﺑـﺎدي‬
‫ﻋﻠﯿﻪ ﺳﻄﺢ ﺳﻠﻮل ﮐﺮاﺗﯿﻨﻮﺳﯿﺖ در ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس و ﺟﺎﻧﮑﺸﻦ‬
‫درﻣﻮاﭘﯿﺪرﻣﺎل در ﻣﻮرد ﺑﻮﻟﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﯾـﻦ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر از ﯾﮑﯽ از روشﻫﺎي اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ روي‬
‫ﺑﯿﻮﭘﺴﯽ ﭘﻮﺳﺖ و ﻣﺨﺎط‪ ،‬اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳـﺎﻧﺲ ﻏﯿﺮﻣـﺴﺘﻘﯿﻢ‬
‫روي ﺧﻮن و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺎﯾﻌﺎت ﺑـﺪن ﯾـﺎ اﻻﯾـﺰا‪ ،‬اﯾﻤﻨـﻮﺑﻼت و‬
‫اﯾﻤﻨﻮﭘﺮﺳﭙﯿﺘﯿﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮔﺮدد‪.5 -7‬‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﻫﯿـﺴﺘﻮﭘﺎﺗﻮﻟﻮژﯾﮏ در ﭘﻤﻔﯿﮕـﻮس ﺷـﮑﺎف‬
‫ﺳــﻮﭘﺮاﺑﺎزال‪ ،‬آﮐــﺎﻧﺘﻮﻟﯿﺰ و ارﺗــﺸﺎﺣﺎت اﺋﻮزﯾﻨــﻮﻓﯿﻠﯽ و در‬
‫ﺑﻮﻟﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿﺪ ﺗﺎول ﺳﺎباﭘﯿﺪرﻣﺎل و ارﺗﺸﺎح درﻣـﺎل‬
 ‫اﯾﻤﻮﻧﻮﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺮروي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﯿﻮﭘﺴﯽ ﻗﺮاردادهﺷﺪه در ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ ﯾﺎ ﻧﺮﻣﺎلﺳﺎﻟﯿﻦ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ وارد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﺸﺨﯿﺺ اﻓﺘﺮاﻗﯽﻫﺎي‬
‫ذﮐﺮﺷﺪه در ﺑﺮﮔﻪ درﺧﻮاﺳﺖ ﺣﺪاﻗﻞ ﺷﺎﻣﻞ ﯾﮑﯽ از ﻣﻮارد‬
‫ﭘﻤﻔﯿﮕــﻮس وﻟﮕــﺎرﯾﺲ‪ ،‬ﭘﻤﻔﯿﮕــﻮس ﻓﻮﻟﯿﺎﺳــﻪ‪ ،‬ﺑﻮﻟــﻮس‬
‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿﺪ‪ ،‬درﻣﺎﺗﯿﺖ ﻫﺮﭘﺘﯽ ﻓﺮم ﯾﺎ درﻣﺎﺗﯿﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫روش ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ از ﻓﺮﻣﻮل زﯾﺮ ﺑﺎ اﻃﻤﯿﻨﺎن‬
‫‪ %95‬و ﺧﻄﺎي ‪ 74 ، %5‬ﻧﻔﺮ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﺷـﺪ؛ ﯾﻌﻨـﯽ اﮔـﺮ‬
‫ارزش ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ ﺗﺴﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ %95‬ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ اﺣﺘـﺴﺎب‬
‫اﻃﻤﯿﻨﺎن ‪ %95‬و دﻗﺖ ‪ ،%5‬ﺑﻪ ‪ 74‬ﻧﻔﺮ ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ‪.‬‬
‫ﻧﺮﻣﺎلﺳﺎﻟﯿﻦ روي ﭘﻮﺳﺖ ﭘﺮي ﻟﮋﯾﻮﻧـﺎل ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان روش‬
‫ﻣﮑﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رازي )واﺣـﺪ اﺗـﺎق ﻋﻤـﻞ‬
‫ﺳﺮﭘﺎﯾﯽ و ﺑﺨﺶ ﭘﺎﺗﻮﻟﻮژي( اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫روش ﺟﻤﻊآوري دادهﻫﺎ و روش اﺟﺮاي ﻃﺮح‬
‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس‪ ،‬ﺑﻮﻟﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿﺪ و درﻣﺎﺗﯿﺖ ﻫﺮﭘﺘﯿﻔﺮﻣﯿﺲ‪.‬‬
‫ﻣﺤﯿﻂ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻃﻼﯾـﯽ ﻗﺮاردﻫـﯽ و اﻧﺘﻘـﺎل ﻧﻤﻮﻧـﻪ‬
‫ﺑﯿﻮﭘـــﺴﯽ ﭘﻮﺳـــﺖ ﯾـــﺎ ﻣﺨـــﺎط ﺑـــﺮاي اﻧﺠـــﺎم روش‬
‫اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺳﺮم ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژي )ﻧﺮﻣﺎل ﺳـﺎﻟﯿﻦ‬
‫‪ 0/9‬درﺻﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ( ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻋﻨـﻮان روش‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻃﻼﯾﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫در اﯾــﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﻧﻤﻮﻧــﻪ ﺑﺮداﺷــﺘﻪﺷــﺪه از ﭘﻮﺳــﺖ‬
‫ﭘﺮيﻟﮋﯾﻮﻧﺎل ﮐـﻪ ﺑـﻪﻃـﻮر ﻣﻌﻤـﻮل در ﻇـﺮف ﭘﻼﺳـﺘﯿﮑﯽ‬
‫دربدار ﺣﺎوي ﻧﺮﻣﺎلﺳـﺎﻟﯿﻦ ﻗـﺮار داده ﻣـﯽﺷـﻮد و ﻧﯿـﺰ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ دوم از ﭘﻮﺳﺖ ﯾـﺎ ﻣﺨـﺎط ﻟﮋﯾﻮﻧـﺎل ﺟﻬـﺖ ﺑﺮرﺳـﯽ‬
‫ﻫﯿــﺴﺘﻮﭘﺎﺗﻮﻟﻮژﯾﮏ ﻣﻌﻤــﻮل ﻫﻤﺎﺗﻮﮐــﺴﯿﻠﯿﻦ ـ اﺋــﻮزﯾﻦ‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ) ﺗـﺎ اﯾـﻦ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﺟـﺰء ﭘﺮوﺳـﻪ ﻻزم و‬
‫ﻣﻌﻤﻮل ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺑﯿﻤﺎريﻫـﺎي اﯾﻤﻨﻮﺑﻮﻟـﻮس اﺳـﺖ؛ ﻟـﺬا‬
‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﯾﺎ ﻋﻤﻠﯿﺎت اﺿﺎﻓﻪ ﺑﻪ ﺑﯿﻤـﺎر ﺗﺤﻤﯿـﻞ ﻧﻤـﯽﮔـﺮدد(‪،‬‬
‫ﺳﭙﺲ درﺻﻮرت ﮐﺴﺐ رﺿﺎﯾﺖ آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ از ﺑﯿﻤـﺎر‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧـﻪ‬
‫دﯾﮕﺮي ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮد اﻧﺠﺎمدﻫﻨﺪه ﺑﯿﻮﭘﺴﯽ از ﻧﺎﺣﯿـﻪ ﭘـﺮي‬
‫ﻟﮋﯾﻮﻧﺎل و ﺗﺮﺟﯿﺤﺎً ﻣﺤﻠﯽ ﮐﻪ ﺑـﺎ اﺳـﮑﺎر ﮐﻤﺘـﺮي ﻫﻤـﺮاه‬
‫اﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و ﻧﻤﻮﻧﻪ دوم در ﻇﺮف ﺣﺎوي ﻓﺮﻣـﺎﻟﯿﻦ‬
‫ده درﺻــﺪ )روش ﺗﺤــﺖ ﺑﺮرﺳــﯽ( ﻗــﺮار داده ﻣــﯽﺷــﻮد؛‬
‫ﺳﭙﺲ ﻫﺮ دو ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﻣـﺪت ﮐﻤﺘـﺮ از ﯾـﮏ ﺳـﺎﻋﺖ ﺑـﻪ‬
‫‪42‬‬
‫ﭘﺮيﻟﮋﯾﻮﻧﺎل در ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ ده درﺻـﺪ ﻗـﺮار داده ﻣـﯽﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﮔﺎﻫﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﻪﺻـﻮرت رﺗﺮوﮔﺮﯾـﺪ اﻧﺠـﺎم اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳـﺎﻧﺲ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺰﺷﮏ درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻓﻘـﻂ ﯾـﮏ ﻧﻤﻮﻧـﻪ‬
‫ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ در ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ و ﺳﭙﺲ ﺑﻼكﺷﺪه در ﭘﺎراﻓﯿﻦ در‬
‫دﺳﺘﺮس اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺪف از اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ارزش ﺗﺸﺨﯿـﺼﯽ اﻧﺠـﺎم‬
‫اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ روي ﺑﯿﻮﭘﺴﯽ ﭘﻮﺳﺖ آﻏﺸﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ ده درﺻﺪ روي ﭘﻮﺳﺖ ﭘﺮي ﻟﮋﯾﻮﻧﺎل در ﻣﻘﺎﯾـﺴﻪ‬
‫ﺑــﺎ اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳــﺎﻧﺲ ﻣــﺴﺘﻘﯿﻢ روي ﻧﻤﻮﻧــﻪ آﻏــﺸﺘﻪ ﺑــﻪ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻃﻼﯾﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫روش اﺟﺮا‬
‫ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻫﺪف‬
‫ﺑﯿﻤــﺎران ﻣﺒــﺘﻼ ﺑــﻪ ﺑﯿﻤــﺎريﻫــﺎي اﯾﻤﻨﻮﺑﻮﻟــﻮس‬
‫ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺗﺤﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﺑﯿﻤــﺎران ﻣﺮاﺟﻌــﻪﮐﻨﻨــﺪه ﺑــﻪ ﺑﯿﻤﺎرﺳــﺘﺎن رازي ﮐــﻪ‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻮارد ﺟﺪﯾﺪ درﻣﺎنﻧﺸﺪه و ﺑﻪﻣﻨﻈـﻮر ﺗـﺸﺨﯿﺺ‬
‫ﺑﯿﻤﺎريﺷﺎن ﺗﺤﺖ ﺑﯿﻮﭘﺴﯽ ﭘﻮﺳﺖ ﯾﺎ ﻣﺨﺎط ﺟﻬﺖ اﻧﺠـﺎم‬
‫روش اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳـــﺎﻧﺲ ﻣـــﺴﺘﻘﯿﻢ در ﻣﺤـــﯿﻂ ﺣـــﺎوي‬
‫ﻧﺮﻣﺎلﺳﺎﻟﯿﻦ )روش اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻃﻼﯾﯽ( ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ورود و ﺧﺮوج‬
‫در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻠﯿﻪ ﺑﯿﻤﺎراﻧﯽ ﮐﻪ در ﺑﺎزه زﻣـﺎﻧﯽ اول‬
‫اردﯾﺒﻬﺸﺖ ﻟﻐﺎﯾﺖ آﺧﺮ آﺑﺎن ‪ 97‬در ﺑﺨﺶ زﻧﺎن‪ ،‬ﻣﺮدان و‬
‫اﺗﺎق ﻋﻤـﻞ ﺳـﺮﭘﺎﯾﯽ ﭘﻮﺳـﺖ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان ﻣـﻮارد ﺟﺪﯾـﺪ و‬
‫ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺑﯿﻤﺎريﺷﺎن ﺗﺤﺖ ﺑﯿﻮﭘﺴﯽ ﭘﻮﺳﺖ ﯾـﺎ‬
‫ﻣﺨﺎط‪ ،‬ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم روش اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳـﺎﻧﺲ ﻣـﺴﺘﻘﯿﻢ در‬
‫ﻣﺤﯿﻂ ﺣﺎوي ﻧﺮﻣﺎل ﺳﺎﻟﯿﻦ )روش اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻃﻼﯾﯽ( ﻗﺮار‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و در ﺑﺮﮔـﻪ درﺧﻮاﺳـﺖ ﺑﯿﻮﭘـﺴﯽﺷـﺎن ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫درﻣﺎﺗﻮﻟﻮژﯾﺴﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن رازي‪ ،‬ﺣـﺪاﻗﻞ‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻣﻮارد ذﯾﻞ ﺑﻪﻋﻨـﻮان ﺗـﺸﺨﯿﺺ اﻓﺘﺮاﻗـﯽ ﻣﻄـﺮح‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻧﯿﺰ ﭘﺲ از اﺧﺬ رﺿﺎﯾﺖ آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ رﺿﺎﯾﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ در اﯾﻦ ﻃﺮح دادهاﻧﺪ ﺗﺎ زﻣﺎن ﺗﮑﻤﯿﻞ ﺗﻌـﺪاد ﻻزم‬
‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
‫‪43‬‬ ‫ﻧﻈﺮي و ﻫﻤﮑﺎران‬
‫ﺑﻪ روش ﻧﺮﻣﺎلﺳﺎﻟﯿﻦ )روش اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﻃﻼﯾـﯽ( ﮐـﻪ در‬
‫ﺣﺎﻟﺖ روﺗﯿﻦ ﺗﻮﺳﻂ آﻧﺘـﯽ آﻧﺘـﯽﺑـﺎدي ‪ IgA ،IgG‬و ‪C3‬‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬ﺷـﻮاﻫﺪي ﺑـﻪ ﻧﻔـﻊ ﺗـﺸﺨﯿﺺ درﻣﺎﺗﯿـﺖ‬
‫ﻫﺮﭘﺘﯿﻔﻮرﻣﯿﺲ ﮔﺰارش ﺷﻮد‪ ،‬اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳـﺎﻧﺲ ﻣـﺴﺘﻘﯿﻢ‬
‫روي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﯿﻮﭘﺴﯽ ﻗـﺮار دادهﺷـﺪه در ﻓﺮﻣـﺎﻟﯿﻦ ده‬
‫درﺻﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ IgA‬ﻫﻢ ﺗﮑﺮار ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﯾﺎﻓﺘـﻪﻫـﺎي‬
‫ﻣﺜﺒﺖ در اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳـﺎﻧﺲ ﻣـﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑـﻪﺻـﻮرت ﺧﻄـﯽ‬
‫ﻣﻤﺘﺪ در درﻣﻮاﭘﯿﺪرﻣﺎل ﺟﺎﻧﮑﺸﻦ‪ ،‬ﺷﺒﮑﻪاي در اﭘﯿـﺪرم و‬
‫ﮔﺰارش ﺳﺎﯾﺮ ﯾﺎﻓﺘﻪﻫـﺎي ﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژﯾـﮏ ﮐـﻪ ﺣـﯿﻦ اﻧﺠـﺎم‬
‫ﻃﺮح ﺑﻪ آنﻫﺎ ﺑﺮﻣﯽﺧﻮرﯾﻢ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔـــﺰارش روش ﮔﻠﺪاﺳـــﺘﺎﻧﺪارد و ﻧﯿـــﺰ ﮔـــﺰارش‬
‫ﻫﯿﺴﺘﻮﭘﺎﺗﻮﻟﻮژي ﻣﻌﻤﻮل ﻫﻤﺎﺗﻮﮐﺴﯿﻠﯿﻦ ـ اﺋـﻮزﯾﻦ ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫ﭼﻬــﺎر ﻧﻔــﺮ از اﺳــﺎﺗﯿﺪ ﭘﺎﺗﻮﻟﻮژﯾــﺴﺖ ﺑﺨــﺶ ﭘــﺎﺗﻮﻟﻮژي‬
‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رازي ﮐﻪ دو ﻧﻔﺮ از آنﻫﺎ ﺟﺰ ﻫﻤﮑـﺎران ﻃـﺮح‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد؛ اﻣـﺎ ﻫـﯿﭻﮐـﺪام از اﯾﻨﮑـﻪ ﮐـﺪام‬
‫ﻣﺮﯾﺾ و ﮐﺪام ﺑﯿﻮﭘﺴﯽ وارد ﻃـﺮح ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ ،‬ﻣﻄﻠـﻊ‬
‫ﻧﯿــﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳــﭙﺲ ﻗــﺴﻤﺖ ﻓــﺮم دوم ﺷــﺎﻣﻞ اﻃﻼﻋــﺎت‬
‫دﻣﻮﮔﺮاﻓﯿـــﮏ‪ ،‬ﻣـــﺪت اﯾﺠـــﺎد ﺿـــﺎﯾﻌﺎت و ﺗـــﺸﺨﯿﺺ‬
‫ﻫﯿﺴﺘﻮﭘﺎﺗﻮﻟﻮژﯾﮏ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺷﻤﺎره ﺗﻤـﺎس ﺑﯿﻤـﺎر ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫دﺳﺘﯿﺎر ﺛﺒﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮم ﺣﺎوي ﮐﺪ ﭘـﺬﯾﺮش اﺳـﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺴﺌﻮل ﭘﺬﯾﺮش روي ﺑﺮﮔﻪﻫﺎ ﻗﯿﺪ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ در ﭘﺎﯾﺎن ﻣﺎه ﻫﺮ دو ﻓﺮم ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻤﮑﺎر ﺳﻮم ﻃـﺮح‬
‫ﺟﻤــﻊآوري و ﻧﻤﻮﻧــﻪﻫــﺎي ﻣﺨــﺪوش ﯾــﺎ ﻧﺎﮐــﺎﻓﯽ ﺑــﺮاي‬
‫رﻧﮓآﻣﯿﺰي ﯾﺎ ﻓﺎﻗﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم ﺑﺮاي ﮐﺴﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ از‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺧﺎرج و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺴﺨﻪ ‪ 19‬ﻧـﺮماﻓـﺰار‬
‫‪ SPSS‬آﻧﺎﻟﯿﺰ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺗﮑﻤﯿﻞ اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬دادهﻫـﺎ‬
‫ﺟﻬـــﺖ ﮐﻨﺘـــﺮل ﺳـــﺎﻟﻢ از ﺑﯿﻤـــﺎراﻧﯽ ﮐـــﻪ ﺗـــﺸﺨﯿﺺ‬
‫ﻫﯿﺴﺘﻮﭘﺎﺗﻮﻟﻮژﯾﮏ درﻣﺎﺗﯿﺖ و اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳـﺎﻧﺲ ﻣـﺴﺘﻘﯿﻢ‬
‫ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺤﯿﻂ ﻧﺮﻣﺎلﺳﺎﻟﯿﻦ دارﻧـﺪ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫روش ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ دادهﻫﺎ‬
‫از آﻣﺎرﻫﺎي ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ‪ ،‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ و اﻧﺤﺮافﻣﻌﯿـﺎر ﺑـﺮاي‬
‫دادهﻫﺎي ﮐﻤﯽ و ﻓﺮاواﻧﯽ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺮاي ﺳﻨﺠﺶ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ‪،‬‬
‫وﯾﮋﮔﯽ و ارزش اﺧﺒﺎري ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
‫آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه آﺳﯿﺐﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﺤﻮﯾﻞ و آﻧﺠﺎ ﺑﻌـﺪ از ﮐـﺪدﻫﯽ‬
‫ﺗﻮﺳــﻂ ﻣــﺴﺌﻮل ﭘــﺬﯾﺮش ﺑﺨــﺶ‪ ،‬ﺗﻮﺳــﻂ ﺗﮑﻨــﺴﯿﻦ‬
‫آزﻣﺎﯾــﺸﮕﺎه آﺳــﯿﺐﺷﻨﺎﺳ ـﯽ ﮐــﻪ ﺟــﺰء ﻫﻤﮑــﺎران ﻃــﺮح‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻇﺮف ﻣﺪت ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﯾﮏ ﺳـﺎﻋﺖ ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎ ﺑـﻪ‬
‫روش زﯾﺮ آﻣﺎده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﺘــﺪا ﭼــﺴﺐ ﻓــﺮوزن ﯾــﺎ ﮐﺮاﯾــﻮ روي آنﻫــﺎ رﯾﺨﺘــﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد و ﭘﺲ از ﻗﺎﻟﺐﮔﯿﺮي در دﺳـﺘﮕﺎه ﮐﺮاﯾﻮﮐـﺎت ﺑـﻪ‬
‫ﺑﺮشﻫﺎي ﭘﻨﺞ ﻣﯿﮑﺮوﻧﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‬
‫روي دﯾﺶ رﻧﮓآﻣﯿﺰي ﻗـﺮار داده ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻤـﯽ آب‬
‫روي آنﻫﺎ رﯾﺨﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ آﻧﺘﯽﺑﺎديﻫﺎي ‪ C3‬ﺑـﺎ‬
‫ﻏﻠﻈــﺖ ﯾــﮏﺳــﯽام و ‪ IgG‬و ‪ IgA‬ﻫﺮﮐــﺪام ﺑــﺎ ﻏﻠﻈــﺖ‬
‫ﯾﮏ ﭼﻬﻠﻢ از ﺷﺮﮐﺖ داﮐﻮ ﺟﻬﺖ رﻧﮓآﻣﯿـﺰي اﺳـﺘﻔﺎده و‬
‫در ﻇﺮف ﺑﻪ ﻣﺪت ﭼﻬﻞ و ﭘـﻨﺞ دﻗﯿﻘـﻪ ﮔﺬاﺷـﺘﻪ ﺷـﺪه و‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﻣﺤﻠﻮل ﭘﯽﺑﯽاس ‪ 6/9‬ﻣﻮﻻر ﺑﻪﻣﺪت ﭘﻨﺞ دﻗﯿﻘﻪ‬
‫ﺷﺴﺘﻪ و ﺳﭙﺲ در ﻣﺤﯿﻂ ﺧﺸﮏﺷﺪه‪ ،‬ﻧﻬﺎﯾﺘﺎً ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫از ﻣﺤﻠــﻮل ﮔﻠﯿــﺴﺮول در ﭘــﯽ ﺑــﯽ اس )ﮐــﻪ ﺑــﻪ ﻧــﺴﺒﺖ‬
‫ﯾﮏ ﻧﻬﻢ رﻗﯿﻖﺷﺪه( ﻣﻮﻧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﯾـﮏ ﻗﻄـﺮه از‬
‫آن روي ﻻم ﮔﺬاﺷــﺘﻪ ﻣــﯽﺷــﻮد و ﻻﻣــﻞ روي آن ﻗــﺮار‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﻫﻤﺎن روز ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﯿﮑﺮوﺳـﮑﻮپ ﻓﻠﻮرﺳـﺎﻧﺲ‬
‫ﺑﺨﺶ آﺳـﯿﺐﺷﻨﺎﺳـﯽ ﺗﻮﺳـﻂ ﯾﮑـﯽ از دو ﭘﺎﺗﻮﻟﻮژﯾـﺴﺖ‬
‫ﻫﻤﮑﺎر ﻃﺮح و ﮐﻮر ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﮔـﺰارش روش اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‬
‫ﻃﻼﯾــﯽ و ﺟــﻮاب ﮔــﺰارش ﻫﯿــﺴﺘﻮﭘﺎﺗﻮﻟﻮژي ﻣﻌﻤــﻮل‬
‫ﻫﻤﺎﺗﻮﮐﺴﯿﻠﯿﻦ ـ اﺋﻮزﯾﻦ‪ ،‬ﮔﺰارش ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺤﻮه ﮐﻮرﺳﺎزي ﺑـﻪ اﯾـﻦ ﺻـﻮرت اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺗﻤـﺎﻣﯽ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﭘﺬﯾﺮش ﺑﻪﺻﻮرت رﻧﺪوم ﺗﻮﺳﻂ ﮐـﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ‬
‫ﺑﺨﺶ ﭘﺎﺗﻮﻟﻮژي داراي ﮐﺪ‪ ،‬ﭘﺬﯾﺮش ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﮐﺪ ﭘﺬﯾﺮش‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺴﺌﻮل ﭘـﺬﯾﺮش روي ﻇـﺮف ﻧﻤﻮﻧـﻪ و ﻓـﺮمﻫـﺎي‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻗﯿﺪ ﻣﯽﺷـﻮد‪ ،‬درﻧﺘﯿﺠـﻪ ﻫﻨﮕـﺎم ﺗﺤﻮﯾـﻞ ﺑـﻪ‬
‫ﺑﺨﺶ اﺟﺮا و ﭘﺰﺷﮏ ﭘﺎﺗﻮﻟﻮژﯾﺴﺖ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي‬
‫ﺑﺨﺶ ﭘﺎﺗﻮﻟﻮژي آن روز ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻧﺤﻮه ﮔﺰارش ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‬
‫ﺑﻪﺻﻮرت ﺧﻔﯿﻒ )ﯾﮏ ﭘﻼس ﯾﺎ ﺳﺎﺟﺴﺘﯿﻮ(‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳـﻂ )دو‬
‫ﭘﻼس ﯾﺎ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻄﺒﺎق( و ﺷﺪﯾﺪ )ﺳﻪ ﭘﻼس ﯾﺎ ﺳـﺎزﮔﺎر( و‬
‫ﺑﻪ ﺗﻔﮑﯿﮏ دو آﻧﺘﯽﺑﺎدي ‪ C3‬و ‪ IgG‬اﺳﺖ‪ .‬درﺻﻮرﺗﯽ ﮐـﻪ‬
‫در ﮔﺰارش ﻫﯿﺴﺘﻮﭘﺎﺗﻮﻟﻮژي ﯾﺎ اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ ﻣـﺴﺘﻘﯿﻢ‬
 ‫اﯾﻤﻮﻧﻮﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺮروي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﯿﻮﭘﺴﯽ ﻗﺮاردادهﺷﺪه در ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ ﯾﺎ ﻧﺮﻣﺎلﺳﺎﻟﯿﻦ‬ ‫‪44‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :2‬ﻓﺮاواﻧﯽ ﻣﺪت زﻣﺎن ﺑﯿﻤﺎري‪.‬‬ ‫ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‬

‫درﺻﺪ‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ‪ 74‬ﺑﯿﻤﺎر ﻣﻮرد ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ‬
‫‪41/9‬‬ ‫‪31‬‬ ‫ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 6‬ﻣﺎه‬ ‫ﮐﻪ ‪ 32‬ﺑﯿﻤـﺎر )‪ (%43/2‬زن و ‪ 42‬ﺑﯿﻤـﺎر )‪ (%56/8‬ﻣـﺮد‬
‫‪24/3‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪ 6-12‬ﻣﺎه‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ازﻧﻈﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺟﻨﺲ ﻧﯿـﺰ اﮐﺜﺮﯾـﺖ ﺑﯿﻤـﺎران ﮔـﺮوه‬
‫‪16/2‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪ 12-18‬ﻣﺎه‬
‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس )‪ (%65/5‬و ﮔﺮوه ﺑﻮﻟﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿﺪ )‪(%21/9‬‬
‫‪1/4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ 18-24‬ﻣﺎه‬
‫‪5/4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪ 24-30‬ﻣﺎه‬ ‫زن ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪10/8‬‬ ‫‪8‬‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ 36‬ﻣﺎه‬ ‫در ﻣﺠﻤﻮع ﮐﻞ ﺑﯿﻤـﺎران‪ ،‬ﺑﯿـﺸﺘﺮ ﺑﯿﻤـﺎران در ﮔـﺮوه‬
‫ﺳﻨﯽ ‪ 40-49‬ﺳﺎل ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ازﻧﻈﺮ ﻣﺘﻐﯿـﺮ ﺳـﻦ ﺑـﻪ‬
‫در روش اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻃﻼﯾﯽ در ‪ 23‬ﻣﻮرد‪ IgG ،‬ﻣﻨﻔـﯽ‬
‫ﺗﻔﮑﯿﮏ ﺗﺸﺨﯿﺺ اﮐﺜﺮﯾﺖ ﺑﯿﻤﺎران ﭘﻤﻔﯿﮕـﻮس در ﮔـﺮوه‬
‫ﺑﻮد ﮐـﻪ ﻫـﺮ ‪ 23‬ﻣـﻮرد ﺗـﺸﺨﯿﺺ ‪chronic dermatitis‬‬
‫‪ 40-49‬ﺳﺎل )‪ (%27/6‬ﻗﺮار داﺷـﺘﻨﺪ‪ .‬در ﮔـﺮوه ﺑﻮﻟـﻮس‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺪت رﻧﮓﭘﺬﯾﺮي در ﻣﻮارد ﻣﺜﺒﺖ‪ ،‬ﺷـﺪﯾﺪ )‪(3+‬‬
‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿﺪ ﻧﯿﺰ اﮐﺜﺮﯾﺖ ﺑﯿﻤﺎران در ﮔﺮوه ‪ 80-89‬ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﻣﺘﻮﺳﻂ )‪ (2+‬ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس وﻟﮕﺎرﯾﺲ ‪ 29‬ﺑﯿﻤﺎر )‪ ،(%39/2‬ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس‬
‫در ‪ 44‬ﻣﻮرد ‪ IgG‬ﺑﺎ روش ﻣﻮرد آزﻣـﻮن ﻣﺜﺒـﺖ ﺑـﻮد‬
‫ﻓﻮﻟﯿﺎﺳــﻪ ‪ 9‬ﺑﯿﻤــﺎر )‪ ،(%12/2‬ﺑﻮﻟــﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿــﺪ ‪13‬‬
‫ﮐﻪ ﻓﺮاواﻧﯽ آن ﺑﻪ ﺷﺮح ﺟﺪول ‪ 4‬اﺳﺖ‪ .‬در ﻣـﻮرد ﺷـﺪت‬
‫)‪ (%17/6‬ﺑﯿﻤﺎر و درﻣﺎﺗﯿـﺖ ﻣـﺰﻣﻦ ‪ (%31/1) 23‬ﺑﯿﻤـﺎر‬
‫رﻧﮓﭘﺬﯾﺮي ﺑـﺎ آﻧﺘـﯽﺑـﺎدي ‪ IgG‬در روش ﻣـﻮرد آزﻣـﻮن‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺑﯿﻦ ‪ 51‬ﺑﯿﻤﺎر ﺑﺎ ﺗﺸﺨﯿﺺ اﯾﻤﻨﻮﺑﻮﻟﻮسﻫـﺎي‬
‫ﮐــﺎﻫﺶ داﺷــﺖ و ﺧﻔﯿــﻒ )‪ (1+‬و ﻣﺘﻮﺳــﻂ )‪ (2+‬ﺑــﻮد‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ازﻧﻈﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻧـﻮع ﺑﯿﻤـﺎري‪ ،‬اﮐﺜـﺮ ﺑﯿﻤـﺎران‪38) ،‬‬
‫)ﺟﺪول ‪.(4‬‬
‫ﺑﯿﻤﺎر )‪ ((%75‬ﺗﺸﺨﯿﺺ ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس داﺷﺘﻨﺪ و ‪ 13‬ﺑﯿﻤـﺎر‬
‫ﺟﺪول ‪ :3‬ﻓﺮاواﻧﯽ روش اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻃﻼﯾﯽ ﺑـﺎ آﻧﺘـﯽﺑـﺎدي‬ ‫)‪ (%25‬ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺑﻮﻟﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه در ﺑﯿﻤﺎران‬
‫‪ IgG‬در اﻓﺮاد ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻧﻮع ﺑﯿﻤﺎري‪.‬‬
‫ﭘﻤﻔﯿﮕــﻮس‪ 29 ،‬ﺑﯿﻤــﺎر ﭘﻤﻔﯿﮕــﻮس وﻟﮕــﺮ و ‪ 9‬ﺑﯿﻤــﺎر‬
‫درﻣﺎﺗﯿﺖ‬ ‫ﺑﻮﻟﻮس‬ ‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس‬
‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس ﻓﻮﻟﯿﺎﺳﻪ داﺷﺘﻨﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ در ﺑﯿﻦ ﻣـﻮارد ﺟﺪﯾـﺪ‬
‫ﻣﺰﻣﻦ‬ ‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿﺪ‬ ‫ﻓﻮﻟﯿﺎﺳﻪ‬ ‫وﻟﮕﺎرﯾﺲ‬
‫اﯾﻤﻨﻮﺑﻮﻟﻮس در ﯾﮏ ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﯽ ﺷﺶ ﻣﺎﻫـﻪ ازﻧﻈـﺮ ﻧـﻮع‬
‫‪ IgG‬ﺧﻄﯽ‬
‫‪0‬‬ ‫‪23/1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ارﺟﺤﯿﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺎ ﮔﺮوه ﭘﻤﻔﯿﮕـﻮسﻫـﺎ و ﻧـﻮع‬
‫ﻣﻤﺘﺪ )‪(++‬‬
‫‪ IgG‬ﺧﻄﯽ‬ ‫وﻟﮕﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪53/8‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫ﻣﻤﺘﺪ )‪(+++‬‬
‫ﺟﺪول ‪ :1‬ﻓﺮاواﻧﯽ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺤﻞ ﺑﯿﻮﭘﺴﯽ‪.‬‬
‫‪IgG‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪9/75‬‬ ‫ﺷﺒﮑﻪاي‬ ‫درﺻﺪ‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬
‫ﻣﻤﺘﺪ )‪(+++‬‬ ‫‪14/9‬‬ ‫‪11‬‬ ‫اﻧﺪام ﻓﻮﻗﺎﻧﯽ‬
‫‪IgG‬‬ ‫‪13/5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫اﻧﺪام ﺗﺤﺘﺎﻧﯽ‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪20/6‬‬ ‫ﺷﺒﮑﻪاي‬ ‫‪55/4‬‬ ‫‪41‬‬ ‫ﺗﻨﻪ‬
‫ﻣﻤﺘﺪ )‪(++‬‬ ‫‪2/7‬‬ ‫‪2‬‬ ‫اﺳﮑﺎﻟﭗ‬
‫‪100‬‬ ‫‪23/1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪IgG‬‬
‫‪4/1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫ﺻﻮرت‬
‫‪negative‬‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫‪45‬‬ ‫ﻧﻈﺮي و ﻫﻤﮑﺎران‬

‫ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ‪ ،‬وﯾﮋﮔﯽ‪ ،‬ارزش اﺧﺒﺎري ﻣﺜﺒﺖ و‬ ‫ﺟﺪول ‪ :4‬ﻓﺮاواﻧﯽ روش ﻣﻮرد آزﻣﻮن ﺑﺎ آﻧﺘﯽﺑﺎدي ‪ IgG‬در‬
‫ارزش اﺧﺒﺎري ﻣﻨﻔﯽ آن ﺑـﻪﺗﺮﺗﯿـﺐ ‪،%44/93 ،%38/15‬‬ ‫اﻓﺮاد ﻣﻮردﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻧﻮع ﺑﯿﻤﺎري‪.‬‬
‫‪ %33/33‬و ‪ %82/83‬ﺑﻮد‪.‬‬ ‫درﻣﺎﺗﯿﺖ‬ ‫ﺑﻮﻟﻮس‬ ‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس‬
‫در ‪ 50‬ﻣﻮرد از ﮐﻞ ﺑﯿﻤـﺎران ‪ C3‬در روش اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‬ ‫ﻣﺰﻣﻦ‬ ‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿﺪ‬ ‫ﻓﻮﻟﯿﺎﺳﻪ‬ ‫وﻟﮕﺎرﯾﺲ‬

‫ﻃﻼﯾﯽ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﺷـﺪت رﻧـﮓﭘـﺬﯾﺮي ﺑـﺎ ‪ C3‬در اﯾـﻦ‬ ‫‪ IgG‬ﺧﻄﯽ‬

‫‪8/7‬‬ ‫‪7/7‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫ﻣﻤﺘﺪ )‪(+‬‬
‫روش ﻣﺘﻮﺳﻂ )‪ (2+‬و ﺷﺪﯾﺪ )‪ (3+‬ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ IgG‬ﺧﻄﯽ‬
‫در ‪ 45‬ﻣﻮرد ‪ C3‬ﺑﻪ روش ﻣﻮرد آزﻣﻮن ﻧﯿﺰ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻮد‬ ‫‪8/7‬‬ ‫‪7/7‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫ﻣﻤﺘﺪ )‪(++‬‬
‫ﮐﻪ ﻓﺮاواﻧﯽ آن ﺑﻪ ﺷﺮح ﺟـﺪول ‪ 6‬ﺑـﻮد‪ .‬در ﻣـﻮرد ﺷـﺪت‬ ‫‪ IgG‬ﺧﻄﯽ‬
‫‪21/7‬‬ ‫‪38/5‬‬ ‫‪22/2‬‬ ‫‪20/7‬‬
‫رﻧﮓﭘﺬﯾﺮي ﺑﺎ روش ﻣﻮرد آزﻣﻮن ﺑﺎ آﻧﺘﯽﺑﺎدي‪ C3‬ﮐﺎﻫﺶ‬ ‫ﮐﺎﻧﻮﻧﯽ )‪(+‬‬
‫داﺷﺖ و ﺧﻔﯿﻒ )‪ (1+‬و ﻣﺘﻮﺳﻂ )‪ (2+‬ﺑﻮد‪.‬‬ ‫‪ IgG‬ﺧﻄﯽ‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪22/2‬‬ ‫‪10/3‬‬
‫در ‪ 15‬ﻣـﻮرد از ‪ 38‬ﻣـﻮرد ﭘﻤﻔﯿﮕـﻮس ‪ C3‬ﺑـﻪ روش‬ ‫ﮐﺎﻧﻮﻧﯽ )‪(++‬‬
‫‪IgG‬‬
‫ﻣﻮرد آزﻣﻮن ﻣﺜﺒﺖ )ﺷﺒﮑﻪاي ﮐـﺎﻧﻮﻧﯽ( ﺑـﻮد )از اﯾـﻦ ‪17‬‬ ‫ﺷﺒﮑﻪاي‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪11/1‬‬ ‫‪10/3‬‬
‫ﻣﻮرد ‪ 12‬ﺑﯿﻤﺎر ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس وﻟﮕـﺮ و ‪ 3‬ﺑﯿﻤـﺎر ﭘﻤﻔﯿﮕـﻮس‬ ‫ﮐﺎﻧﻮﻧﯽ )‪(+‬‬
‫ﻓﻮﻟﯿﺎﺳﻪ داﺷـﺘﻨﺪ( ﮐـﻪ اﯾـﻦ در ﻫـﯿﭻ ﻣـﻮردي از ﻣـﻮارد‬ ‫‪IgG‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪22/2‬‬ ‫‪10/3‬‬ ‫ﺷﺒﮑﻪاي‬
‫درﻣﺎﺗﯿﺖ ﻣﺰﻣﻦ ﻣﺜﺒﺖ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ و وﯾﮋﮔـﯽ‪ ،‬ارزش‬
‫ﮐﺎﻧﻮﻧﯽ )‪(++‬‬
‫اﺧﺒﺎري ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﯽ ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ در ﻣـﻮرد ﮐـﻞ ﺑﯿﻤـﺎران‬
‫‪ IgG‬ﺧﻄﯽ‬
‫ﭘﻤﻔﯿﮕــﻮس ‪ %100 ،%100 ،%39/47‬و ‪ %61/4‬ﺑــﻮد‪ .‬ﺑــﺎ‬ ‫ﻓﻮﮐﺎل )‪،(+‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪10/3‬‬
‫اﺣﺘﺴﺎب ﻓﻘﻂ ﺑﯿﻤﺎران ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس وﻟﮕﺮ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺗﺮﺗﯿـﺐ‬ ‫ﺷﺒﮑﻪاي‬
‫‪ %100 ،%100 ،%37/41‬و ‪ %67/92‬و درﺻـــــــــﻮرت‬ ‫ﮐﺎﻧﻮﻧﯽ )‪(+‬‬
‫درﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻦ ﻓﻘﻂ ﺑﯿﻤﺎران ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس ﻓﻮﻟﯿﺎﺳﻪ ‪،%33/33‬‬ ‫‪60/9‬‬ ‫‪46/2‬‬ ‫‪22/2‬‬ ‫‪37/8‬‬ ‫‪IgG‬‬
‫‪negative‬‬
‫‪ %100 ،%100‬و ‪ %71/85‬ﺑﻮد‪.‬‬
‫در ‪ 12‬ﻣﻮرد از ‪ 38‬ﻣﻮرد ﭘﻤﻔﯿﮕـﻮس‪ IgG ،‬ﺑـﻪ روش‬
‫ﺟﺪول ‪ :5‬ﻓﺮاواﻧﯽ روش اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻃﻼﯾﯽ ﺑﺎ آﻧﺘﯽﺑـﺎدي ‪C3‬‬
‫ﻣﻮرد آزﻣﻮن ﻣﺜﺒﺖ )ﺷﺒﮑﻪاي ﮐـﺎﻧﻮﻧﯽ( ﺑـﻮد )از اﯾـﻦ ‪12‬‬
‫در اﻓﺮاد ﻣﻮردﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻧﻮع ﺑﯿﻤﺎري‪.‬‬ ‫ﻣﻮرد ‪ 9‬ﺑﯿﻤـﺎر ﭘﻤﻔﯿﮕـﻮس وﻟﮕـﺮ و ‪ 3‬ﺑﯿﻤـﺎر ﭘﻤﻔﯿﮕـﻮس‬
‫درﻣﺎﺗﯿﺖ‬ ‫ﺑﻮﻟﻮس‬ ‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس‬ ‫ﻓﻮﻟﯿﺎﺳﻪ داﺷﺘﻨﺪ( ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻮرد در ﻫـﯿﭻ ﮐـﺪام از ﻣـﻮارد‬
‫ﻣﺰﻣﻦ‬ ‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿﺪ‬ ‫ﻓﻮﻟﯿﺎﺳﻪ‬ ‫وﻟﮕﺎرﯾﺲ‬ ‫درﻣﺎﺗﯿﺖ ﻣﺰﻣﻦ ﻣﺜﺒﺖ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺣـﺴﺎﺳﯿﺖ‪ ،‬وﯾﮋﮔـﯽ‪ ،‬ارزش‬
‫‪ C3‬ﺧﻄﯽ‬ ‫اﺧﺒﺎري ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﯽ ﺑﻪرﺗﯿـﺐ در ﻣـﻮرد ﮐـﻞ ﺑﯿﻤـﺎران‬
‫‪0‬‬ ‫‪46/2‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫ﻣﻤﺘﺪ )‪(++‬‬ ‫ﭘﻤﻔﯿﮕــﻮس ‪ %100 ،%100 ،%31/5‬و ‪ %58/5‬ﺑــﻮد‪ .‬ﺑــﺎ‬
‫‪ C3‬ﺧﻄﯽ‬ ‫اﺣﺘﺴﺎب ﻓﻘﻂ ﺑﯿﻤﺎران ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس وﻟﮕﺮ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺗﺮﺗﯿـﺐ‬
‫‪0‬‬ ‫‪53/8‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫ﻣﻤﺘﺪ )‪(+++‬‬
‫‪ 100 ،%100 ،%33/3‬و ‪ %64/28‬و درﺻــــــــــــﻮرت‬
‫‪ C3‬ﺷﺒﮑﻪاي‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪79/31‬‬ ‫درﻧﻈﺮﮔــﺮﻓﺘﻦ ﻓﻘــﻂ ﺑﯿﻤــﺎران ﭘﻤﻔﯿﮕــﻮس ﻓﻮﻟﯿﺎﺳــﻪ‪،‬‬
‫ﻣﻤﺘﺪ )‪(+++‬‬
‫‪ C3‬ﺷﺒﮑﻪاي‬ ‫‪ %100 ،%100 ،%33/33‬و ‪ %71/85‬ﺑﻮد‪ .‬در ‪ 2‬ﺑﯿﻤـﺎر از‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪17/2‬‬
‫ﻣﻤﺘﺪ )‪(++‬‬ ‫‪ 13‬ﺑﯿﻤﺎر ﺑﻮﻟﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿﺪ ‪ IgG‬ﺑﻪ روش ﻣﻮرد آزﻣـﻮن‬
‫‪95/7‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪3/4‬‬ ‫‪C3‬‬ ‫ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻮد )ﺷﺎﻣﻞ اﻟﮕﻮي ﺧﻄﯽ ﻣﻤﺘﺪ در درﻣﻮاﭘﯿـﺪرﻣﺎل‬
‫‪negative‬‬
‫ﺟﺎﻧﮑﺸﻦ( ﮐﻪ در ﭼﻬﺎر ﻣﻮرد از ﻣﻮارد درﻣﺎﺗﯿﺖ ﻣﺰﻣﻦ ﻧﯿﺰ‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

 ‫اﯾﻤﻮﻧﻮﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺮروي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﯿﻮﭘﺴﯽ ﻗﺮاردادهﺷﺪه در ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ ﯾﺎ ﻧﺮﻣﺎلﺳﺎﻟﯿﻦ‬ ‫‪46‬‬

‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﻣﻮارد ﺟﺪﯾﺪي ﮐﻪ رﺿﺎﯾﺖ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﺑﯿﻮﭘـﺴﯽ‬ ‫ﺟﺪول ‪ :6‬ﻓﺮاواﻧﯽ روش ﻣﻮرد آزﻣﻮن ﺑﺎ آﻧﺘﯽﺑـﺎدي ‪ C3‬در‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ وارد ﻃﺮح ﻧﺸﺪﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﻧﺘﺎﯾﺞ آن ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‬ ‫اﻓﺮاد ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻧﻮع ﺑﯿﻤﺎري‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫درﻣﺎﺗﯿﺖ‬ ‫ﺑﻮﻟﻮس‬ ‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ دﯾﮕــﺮ ﮐــﻪ ﺗﻮﺳــﻂ ﭘﺮﻓــﺴﻮر ﺷــﻤﺲ و‬ ‫ﻣﺰﻣﻦ‬ ‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿﺪ‬ ‫ﻓﻮﻟﯿﺎﺳﻪ‬ ‫وﻟﮕﺎرﯾﺲ‬

‫ﻫﻤﮑﺎران در ﻫﻤﯿﻦ ﻣﺮﮐﺰ و ﻃﯽ ﯾﮏ ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻮزده ﺳـﺎﻟﻪ‬ ‫‪ C3‬ﺧﻄﯽ‬

‫‪8/7‬‬ ‫‪7/7‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫ﻣﻤﺘﺪ )‪(+‬‬
‫روي ‪ 1209‬ﻣــﻮرد ﭘﻤﻔﯿﮕــﻮس اﻧﺠــﺎم ﺷــﺪه‪ ،‬ارﺟﺤﯿــﺖ‬
‫‪ C3‬ﺧﻄﯽ‬
‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس وﻟﮕﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس ﻓﻮﻟﯿﺎﺳـﻪ ﻣـﺸﺎﻫﺪه‬ ‫‪8/7‬‬ ‫‪7/7‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫ﻣﻤﺘﺪ )‪(++‬‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ %91/9 .‬ﺑﯿﻤﺎران ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس وﻟﮕﺎرﯾﺲ و ﻫﻔﺖ‬ ‫‪ C3‬ﺧﻄﯽ‬
‫‪21/7‬‬ ‫‪38/5‬‬ ‫‪22/2‬‬ ‫‪20/7‬‬
‫درﺻﺪ ﺑﯿﻤـﺎران ﭘﻤﻔﯿﮕـﻮس ﻓﻮﻟﯿﺎﺳـﻪ داﺷـﺘﻨﺪ‪ .14‬ﻧﺘـﺎﯾﺞ‬ ‫ﮐﺎﻧﻮﻧﯽ )‪(+‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﯿﺰ از ﻧﻈـﺮ ارﺟﺤﯿـﺖ ﺑﯿﻤـﺎري‬ ‫‪ C3‬ﺧﻄﯽ‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪22/2‬‬ ‫‪10/3‬‬
‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس در ﺑﯿﻦ ﺑﯿﻤﺎران اﯾﻤﻨﻮﺑﻮﻟﻮس ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﮐﺎﻧﻮﻧﯽ )‪(++‬‬
‫‪C3‬‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ دﯾﮕــﺮ در ﺑﯿﻤﺎرﺳــﺘﺎن رازي ﮐــﻪ ﺷــﺎﻣﻞ‬ ‫ﺷﺒﮑﻪاي‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪11/1‬‬ ‫‪10/3‬‬
‫‪ 1402‬ﺑﯿﻤــﺎر و ﻣــﻮرد ﺟﺪﯾــﺪ از ﺑﯿﻤــﺎريﻫــﺎي ﺗــﺎوﻟﯽ‬ ‫ﮐﺎﻧﻮﻧﯽ )‪(+‬‬
‫ﺧﻮداﯾﻤﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس وﻟﮕـﺎرﯾﺲ ﺑـﺎ درﺻـﺪ ﻓﺮاواﻧـﯽ‬ ‫‪C3‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪22/2‬‬ ‫‪10/3‬‬ ‫ﺷﺒﮑﻪاي‬
‫‪ %%81/2‬ﺑﻮﻟﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿﺪ ﺑﺎ درﺻـﺪ ﻓﺮاواﻧـﯽ ‪ %11/6‬و‬
‫ﮐﺎﻧﻮﻧﯽ )‪(++‬‬
‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس ﻓﻮﻟﯿﺎﺳﻪ ﺑﺎ درﺻﺪ ﻓﺮاواﻧﯽ ‪ %4/4‬ذﮐﺮ ﺷﺪهاﻧـﺪ‬
‫‪ C3‬ﺧﻄﯽ‬
‫ﮐﻪ دﻗﯿﻘﺎً ازﻧﻈﺮ درﺻﺪ ﻓﺮاواﻧﯽ ﺑﻪ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻧﻮع ﺑﯿﻤﺎري ﺑـﺎ‬ ‫ﻓﻮﮐﺎل )‪،(+‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪10/3‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺎ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺖ‪.15‬‬ ‫ﺷﺒﮑﻪاي‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮﺗﺎﺳﯿﻢ ﮐﻪ ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻣـﺮوري اﺳـﺖ‬ ‫ﮐﺎﻧﻮﻧﯽ )‪(+‬‬
‫ﺑﻮﻟﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿﺪ ﺷـﺎﯾﻊﺗـﺮﯾﻦ اﯾﻤﻨﻮﺑﻮﻟـﻮس در ﺟﻮاﻣـﻊ‬ ‫‪60/9‬‬ ‫‪46/2‬‬ ‫‪22/2‬‬ ‫‪37/8‬‬ ‫‪C3‬‬
‫‪negative‬‬
‫ﻏﺮﺑــﯽ و ﺷــﯿﻮع ﭘﻤﻔﯿﮕــﻮس وﻟﮕــﺎرﯾﺲ در ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧــﻪ و‬
‫ﯾﻬﻮدﯾﺎن اﺷﮑﻨﺎزي ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .16‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺎ ﻧﯿـﺰ ﺷـﯿﻮع‬ ‫ﺑﺤﺚ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس وﻟﮕﺎرﯾﺲ را ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬ ‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬در ﺑﯿﻦ ﻣﻮارد ﺟﺪﯾﺪ اﯾﻤﻨﻮﺑﻮﻟـﻮس‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﻣــﺎ اﮐﺜــﺮ ﺑﯿﻤــﺎران ﭘﻤﻔﯿﮕــﻮس )ﺷــﺎﻣﻞ‬ ‫در ﯾﮏ ﺑﺎزه زﻣـﺎﻧﯽ ﺷـﺶ ﻣﺎﻫـﻪ ازﻧﻈـﺮ ﻧـﻮع ﺗـﺸﺨﯿﺺ‪،‬‬
‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس وﻟﮕﺮ و ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس ﻓﻮﻟﯿﺎﺳـﻪ( در ﮔـﺮوه ﺳـﻨﯽ‬ ‫ارﺟﺤﯿﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺎ ﮔﺮوه ﭘﻤﻔﯿﮕﻮسﻫﺎ و ﻧﻮع وﻟﮕﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ 40-49‬ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﺳـﻦ ﻣﺘﻮﺳـﻂ‬ ‫در ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﭘﺮﻓــﺴﻮر ﺷــﻤﺲ ﮐــﻪ در ﻫﻤــﯿﻦ ﻣﺮﮐــﺰ‬
‫ﺷﺮوع ﺑﯿﻤﺎري ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس در ﺳﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻓﻮق اﺳـﺖ ﮐـﻪ‬ ‫)ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رازي( ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻣﺮﮐﺰ ﺛﺒﺖ‪ ،‬درﻣﺎن‬
‫از ‪ 42/12‬ﺳﺎل‪14‬و‪ 13‬ﺗﺎ ‪ 42/2‬ﺳﺎل‪ 15‬ذﮐﺮ ﺷـﺪه اﺳـﺖ و‬ ‫و ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺑﯿﻤﺎريﻫـﺎي اﯾﻤﻨﻮﺑﻮﻟـﻮس در اﯾـﺮان و ﻃـﯽ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎي آنﻫﺎ را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﻫﯿﭻﮐﺪام از اﯾـﻦ‬ ‫ﯾﮏ ﺑﺮرﺳﯽ ده ﺳﺎﻟﻪ روي ﺷﯿﻮع ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس اﻧﺠﺎم ﺷـﺪه‪،‬‬
‫دو ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اول ﺻﺮﻓﺎً در ﻣﻮارد ﺟﺪﯾﺪ ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس ﻧﺒﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑــﺎ ﺑﺮرﺳــﯽ ‪ 1402‬ﻣــﻮرد‪ %81 ،‬ﺑﯿﻤــﺎران ﺗــﺸﺨﯿﺺ‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺮوري ﻣﻮﺗﺎﺳﯿﻢ و ﻫﻤﮑﺎران ﺷﯿﻮع ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس‬ ‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس وﻟﮕﺮ‪ %11/6 ،‬ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺑﻮﻟﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿـﺪ و‬
‫وﻟﮕﺎرﯾﺲ و ﻓﻮﻟﯿﺎﺳﻪ در ﯾـﮏ دﻫـﻪ ﺑﯿـﺸﺘﺮ و در ‪50 -60‬‬ ‫‪ %4/4‬ﺗﺸﺨﯿﺺ ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس ﻓﻮﻟﯿﺎﺳﻪ داﺷﺘﻨﺪ‪.13‬‬
‫ﺳﺎل ذﮐﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ 16‬ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣـﺎ ﻣﺘﻔـﺎوت اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻨﮑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺎ در ﯾﮏ ﻣﻘﻄﻊ ﺷﺶ ﻣﺎﻫﻪ و‬
‫اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻧﮋادي ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد ﺑﯿﻤﺎر ﮐﻤﺘﺮ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ و ﺑﺎ درﻧﻈﺮﮔـﺮﻓﺘﻦ اﯾﻨﮑـﻪ‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫‪47‬‬ ‫ﻧﻈﺮي و ﻫﻤﮑﺎران‬
‫ارﺟﺤﯿﺖ زﻧﺎن )‪ %64/8‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ‪ (%35/2‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .18‬ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻣـﺎ در ﮔـﺮوه ﭘﻤﻔﯿﮕـﻮسﻫـﺎ ارﺟﺤﯿـﺖ‬
‫ﺟﻨــﺴﯽ ﻣﺘﻔــﺎوت ﺑــﺎ ﭼﻬــﺎر ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﻓــﻮق‪17‬و‪15‬و‪14‬و‪ 13‬و‬
‫ارﺟﺤﯿﺖ ﺟﻨﺴﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ در ﻣـﻮرد ﺑﻮﻟـﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿـﺪﻫﺎ‬
‫ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺎ ‪ 18‬داﺷﺖ‪ .‬اﯾـﻦ ﻣـﺴﺄﻟﻪ ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﻧﺎﺷـﯽ از‬
‫ﺗﻌﺪاد ﮐﻤﺘﺮ ﺑﯿﻤﺎران در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺎ ﯾﺎ اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ در ﮔﺮوه ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس زﻧـﺎن ازﻧﻈـﺮ ﺳـﻨﯽ‬
‫ﺟﻮانﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪدﻟﯿـﻞ ‪ cosmetic concern‬ﻧﺎﺷـﯽ از‬
‫ﻋﻮاﻗﺐ ﺑﯿﻮﭘـﺴﯽ ﮐﻤﺘـﺮ در ﻃـﺮح ﺷـﺮﮐﺖ ﮐـﺮدهاﻧـﺪ‪ .‬در‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮﺗﺎﺳﯿﻢ و ﻫﻤﮑﺎران ارﺟﺤﯿـﺖ ﺳـﻨﯽ ﻧـﻪ ﺑـﺮاي‬
‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس وﻟﮕﺎرﯾﺲ و ﻧﻪ ﺑﺮاي ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس ﻓﻮﻟﯿﺎﺳﻪ ﻗﯿـﺪ‬
‫ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻣـﻮرد ﻣﺘﻐﯿـﺮ ﺳـﻦ در ﺑﯿﻤـﺎران ﺑﻮﻟـﻮس‬
‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿﺪ ﻧﯿﺰ اﺷﺎرهاي ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.16‬‬
‫درﺻــﻮرت اﻧﺠــﺎم روش اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳــﺎﻧﺲ ﻣــﺴﺘﻘﯿﻢ‬
‫ﺑﺮروي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي آﻏﺸﺘﻪ ﺑـﻪ ﻧﺮﻣـﺎلﺳـﺎﻟﯿﻦ ﯾﻌﻨـﯽ روش‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻃﻼﯾﯽ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﺑﯿﻤﺎران ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس وﻟﮕـﺎرﯾﺲ‬
‫و ﻓﻮﻟﯿﺎﺳﻪ رﺳﻮب آﻧﺘﯽﺑﺎدي اﯾﻨﺘﺮااﭘﯿﺪرﻣﺎل و اﯾﻨﺘﺮﺳﻠﻮﻻر‬
‫ﯾﺎ ﻫﻤﺎن ﺷﺒﮑﻪاي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رﻧﮓآﻣﯿﺰي ﺑﺎ آﻧﺘﯽﺑـﺎدي‬
‫‪ IgG‬ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻣــﯽﺷــﻮد‪18‬و‪12‬و‪8‬و‪ .5‬رﺳــﻮب ‪ IgG‬در ‪%95‬‬
‫ﻣﻮارد اوﻟﯿـﻪ و ‪ %100‬ﺑﯿﻤـﺎران ﺑـﺎ ﺑﯿﻤـﺎري ﻓﻌـﺎل دﯾـﺪه‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .8‬اﯾﻦ اﻟﮕﻮ در ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس وﻟﮕﺎرﯾﺲ و ﭘﻤﻔﯿﮕـﻮس‬
‫ﻓﻮﻟﯿﺎﺳﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ IgG‬در ‪ %100‬ﻣﻮارد ﺑﯿﻤﺎري ﻓﻌﺎل‬
‫و در ‪ %97‬ﻣﻮارد ‪ early cases‬و اﻓـﺮاد ﺑـﺎ ﺿـﺎﯾﻌﺎت ﮐـﻢ‬
‫ﻣﺜﺒﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬رﺳﻮب ‪ C3‬ﻟﺰوﻣﺎً در اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳـﺎﻧﺲ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﯿﻤﺎران ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس دﯾـﺪه ﻧﻤـﯽﺷـﻮد ﮐـﻪ اﯾـﻦ‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻧﺎﺷﯽ از ارﺟﺤﯿﺖ آﻧﺘـﯽﺑـﺎدي ‪ 4 IgG‬در‬
‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻤﭙﻠﻤﺎن را ﻓﯿﮑﺲ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪.5‬‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﻣﻮﺗﺎﺳــﯿﻢ ﺗﻨﻬــﺎ از اﻟﮕــﻮي اﯾﻨﺘﺮاﺳــﻠﻮﻻر‬
‫ﺷﺒﮑﻪاي ﺑﺎ آﻧﺘﯽﺑﺎدي ‪ IgG‬ﻧـﺎم ﺑـﺮده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .16‬در‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌ ﻪ دﮐﺘﺮ اﺳﻤﺎﻋﯿﻠﯽ و ﻫﻤﮑﺎران رﺳﻮب اﯾﻨﺘﺮاﺳـﻠﻮﻻر‬
‫‪ IgG‬و ‪ IgM‬در ‪ 140‬ﻣـــﻮرد از ﺑﯿﻤـــﺎران ﭘﻤﻔﯿﮕـــﻮس‬
‫وﻟﮕﺎرﯾﺲ ﺗﺎزه ﺛﺒﺖﺷﺪه ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻮارد ﺟﺪﯾﺪ ﻧﺸﺎن داده‬
‫اﺳﺖ؛ اﻣﺎ راﺟﻊ ﺑﻪ درﺻـﺪ آن در اﯾـﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ اﺷـﺎرهاي‬
‫ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.17‬‬
‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ دﮐﺘــﺮ اﺳــﻤﺎﻋﯿﻠﯽ و ﻫﻤﮑــﺎران ﮐــﻪ روي‬
‫‪ 140‬ﻣﻮرد ﺟﺪﯾﺪ ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس وﻟﮕﺎرﯾﺲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺳﻦ ﺑﯿﻤﺎران زن در ﻫﻨﮕﺎم ﺷﺮوع ﺑﯿﻤﺎري ‪ 41/342/7‬و‬
‫ﺳﻦ ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺮد در ﻫﻨﮕﺎم ﺷﺮوع ﺑﯿﻤـﺎري ‪39/717/7‬‬
‫ﻗﯿﺪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ 17‬و ازآﻧﺠـﺎﯾﯽﮐـﻪ در ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻣـﺎ ﺳـﻦ‬
‫ﺑﯿﻤﺎران در ﻫﻨﮕـﺎم ﺷـﺮوع ﺑﯿﻤـﺎري ﺑـﻪ ﺗﻔﮑﯿـﮏ ﺟـﻨﺲ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒـﺎً ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻮرد ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺳﻦ در ﺑﯿﻤﺎران ﺑﻮﻟـﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿـﺪ‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺎ ﮔـﺮوه ‪ 80-89‬ﺳـﺎل در اﮐﺜﺮﯾـﺖ ﺑـﻮد و از‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ دﮐﺘﺮ اﺳﻤﺎﻋﯿﻠﯽ و ﻫﻤﮑﺎران در ﻫﻤﯿﻦ ﻣﺮﮐـﺰ ﮐـﻪ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ‪ 122‬ﻣﻮرد ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺪود دو دﻫﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﻣﻮرد ﺑﯿﻤﺎران ﺑﻮﻟﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿﺪ ﺳـﻦ‬
‫ﺷﺮوع ‪ 65/18‬ﻗﯿﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ 18‬و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ دﮐﺘﺮ داﻧﺶﭘﮋوه و ﻫﻤﮑﺎران ﺑﺎز در ﻫﻤـﯿﻦ ﻣﺮﮐـﺰ‬
‫ﮐﻪ ‪ 59/4‬ﺳﺎل ذﮐﺮ ﺷﺪه ﻧﯿﺰ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ 15‬ﮐـﻪ ﺑـﻪﻧﻈـﺮ‬
‫ﻣﯽرﺳﺪ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت اﺣﺘﻤﺎﻻ ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﻌﺪاد ﻣـﻮارد ﭘـﺎﯾﯿﻦ‬
‫ﺑﻮﻟﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿﺪ در ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻣـﺎ ﺑﺎﺷـﺪ ﮐـﻪ ﻧﺘﻮاﻧـﺴﺘﻪ‬
‫ﺑــﻪﺧــﻮﺑﯽ ﻧــﺸﺎنﮔــﺮ ﺟﺎﻣﻌــﻪ ﺑﺰرﮔﺘــﺮ ﺑﯿﻤــﺎران ﺑﻮﻟــﻮس‬
‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿــﺪ ازﻧﻈــﺮ ﺳــﻨﯽ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﻣــﺮوري‬
‫ﻣﻮﺗﺎﺳــﯿﻢ ﺑــﺪون ﻗﯿــﺪ ﺳــﻦ ﻣــﺸﺨﺺ ﺷــﯿﻮع ﺑﻮﻟــﻮس‬
‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿﺪ در ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺴﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ 16‬و ﺑـﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‬
‫ﻣﺎ ازﻟﺤﺎظ ﺳﻦ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭘﺮﻓﺴﻮر ﺷﻤﺲ در ﻣﻮرد ارﺟﺤﯿﺖ ﺟﻨﺴﯽ‬
‫در ﺑﯿﻤﺎران ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس ‪ 1/44:1‬ﺑﺎ ارﺟﺤﯿﺖ زﻧـﺎن‪ 13‬و در‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭘﺮﻓﺴﻮر ﺷﻤﺲ و ﻫﻤﮑﺎران ﻧﯿـﺰ ارﺟﺤﯿـﺖ زﻧـﺎن‬
‫‪ 1/5:1‬ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .14‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ دﮐﺘﺮ داﻧﺶﭘـﮋوه‬
‫و ﻫﻤﮑــﺎران ارﺟﺤﯿــﺖ زﻧــﺎن ﺑــﺎ ﻧــﺴﺒﺖ ‪ 39/1:1‬در‬
‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس وﻟﮕﺎرﯾﺲ‪ 34/1:1 ،‬در ﺑﻮﻟـﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿـﺪ و‬
‫‪ 36/1:1‬در ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس ﻓﻮﻟﯿﺎﺳﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ‪.15‬‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ دﮐﺘـﺮ اﺳـﻤﺎﻋﯿﻠﯽ و ﻫﻤﮑـﺎران‪ ،‬ارﺟﺤﯿـﺖ‬
‫ﺳﻨﯽ در ‪ 140‬ﻣﻮرد ﺟﺪﯾﺪ ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس وﻟﮕﺎرﯾﺲ ‪59/1:1‬‬
‫در زﻧــﺎن ﮔــﺰارش ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ .17‬در ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ دﮐﺘــﺮ‬
‫اﺳﻤﺎﻋﯿﻠﯽ و ﻫﻤﮑـﺎران در ﺑﯿﻤـﺎران ﺑﻮﻟـﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿـﺪ‬
 ‫اﯾﻤﻮﻧﻮﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺮروي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﯿﻮﭘﺴﯽ ﻗﺮاردادهﺷﺪه در ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ ﯾﺎ ﻧﺮﻣﺎلﺳﺎﻟﯿﻦ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭼﯿﺰي ذﮐﺮ ﻧـﺸﺪه اﺳـﺖ؛ ﻓﻘـﻂ ﮔﻔﺘـﻪ ﺷـﺪه ﮐـﻪ‬
‫ﻧﻤﻮﻧــﻪﻫــﺎ ﺑﻌــﺪ از ﺑﯿـﺮون آوردن از ﻓﺮﻣــﺎﻟﯿﻦ ‪ 40‬دﻗﯿﻘــﻪ‬
‫ﺗﺮﯾﭙﺴﯿﻨﯿﺰه ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬در ﭘﻤﻔﯿﮕﻮسﻫـﺎ اﻟﮕـﻮي ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﻧﯿﺘﺮوژن ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﻣـﺎﻟﯿﻦ ذﮐـﺮ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪،‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رﻧﮓآﻣﯿﺰي ‪ .IgG‬در ﻣـﻮرد ‪،IgA ،C3‬‬
‫‪ IgM‬و ﻓﯿﺒﺮﯾﻨﻮژن ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻨﻔﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺑﻮﻟﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿﺪ ﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑـﺎ ﻧﯿﺘـﺮوژن‬
‫ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺎ ‪ IgG‬و ‪ C3‬ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮏ ﺑﯿﻤـﺎر ﺑـﺮاي‬
‫‪ IgG‬و ﻓﯿﺒﺮﯾﻨﻮژن ﻣﺜﺒﺖ ﺷﺪ‪ ،‬در ﻟﻮﭘﻮس ﻫﻢ اﻟﮕﻮ ﻣـﺸﺎﺑﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻧﯿﺘﺮوژن ﻣﺎﯾﻊ ﺑـﻮد و ‪ IgG‬و‪ IgM‬ﺑـﯿﺶ از ﺑﻘﯿـﻪ ﺛﺒـﺖ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .20‬ازﻧﻈﺮ اﻟﮕـﻮ ﺑـﻪﻧﻈـﺮ ﻣـﯽرﺳـﺪ ﻧﺘـﺎﯾﺞ اﯾـﻦ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﺑﯿﻤﺎران ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس ﺷﺒﯿﻪ ﺑﯿﻤـﺎران ﻣـﺎ ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬
‫ﮔﺮﭼﻪ ﻗﯿﺪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ وﻟﯽ ﻣﯽﺗﻮان اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ اﺳـﺘﻨﺒﺎط‬
‫ﮐﺮد‪ .‬ﭼـﻮن اﻟﮕـﻮي ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﺑـﺎ اﻧﺠـﺎم روش روي ﻧﻤﻮﻧـﻪ‬
‫ﻧﯿﺘﺮوژن ﻣﺎﯾﻊ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﻪﺻﻮرت ﺷﺒﮑﻪاي و‬
‫اﯾﻨﺘﺮﺳﻠﻮﻻر دراﭘﯿﺪرم ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ در ﻣـﻮرد ﻧـﻮع‬
‫آﻧﺘﯽﺑﺎدي ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺎ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮده و ﺗﻨﻬـﺎ ﻧﺘـﺎﯾﺞ ‪IgG‬‬
‫ﻣﺜﺒﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﺗﺼﻮر ﮐﺮد ﮐﻪ اﯾـﻦ ﻣـﺴﺄﻟﻪ‬
‫ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﻌﺪاد اﻧﺪك ﺑﯿﻤﺎران در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﯾـﺎ ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻓﻮق ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳـﯽ ﺳـﺎل ﭘـﯿﺶ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﻬﺒﻮد ﮐﯿﻔﯿﺖ ﮐﯿﺖﻫـﺎي ﺗﺸﺨﯿـﺼﯽ ‪C3‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻮرد ﺑﯿﻤﺎران ﺑﻮﻟﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿﺪ ﺑﺎز ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ راﺟﻊ‬
‫ﺑﻪ اﻟﮕﻮ ﺻﺤﺒﺘﯽ ﻧﮑﺮده اﺳـﺖ؛ وﻟـﯽ ﭼـﻮن ﻣـﺸﺎﺑﻬﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻮارد اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ در ﻣﺪﯾﺎي ﻧﯿﺘﺮوژن ﻣـﺎﯾﻊ‬
‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از اﯾﻦ ﻟﺤﺎظ ﺑـﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻣـﺎ ﻣﺘﻔـﺎوت‬
‫اﺳــﺖ‪ .‬ﭼــﻮن ﻧﺘــﺎﯾﺞ ﻣﺜﺒــﺖ در ﻣــﻮرد ﺑﯿﻤــﺎران ﺑﻮﻟــﻮس‬
‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿﺪ در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺎ ﮐﻢ ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪ .‬ازﻟﺤـﺎظ ﻧـﻮع‬
‫آﻧﺘﯽ ﺑﺎدي ﻧﯿﺰ ﺑﯿﻤﺎران ﺑﻮﻟﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿﺪ ﻫـﻢ ﺑـﺮاي ‪C3‬‬
‫ﻫﻢ ‪ IgG‬ﻣﺜﺒﺖ ﺷﺪهاﻧـﺪ ﮐـﻪ در ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻣـﺎ ﻣﺘﻔـﺎوت و‬
‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑـﺎ ‪ C3‬اﻧـﺪﮐﯽ ﺑﻬﺘـﺮ ﺑـﻮد‪ .‬اﯾـﻦ ﻣـﺴﺄﻟﻪ در ﻣـﻮرد‬
‫ﺑﯿﻤﺎران ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس وﻟﮕﺎرﯾﺲ ﻫﻢ در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺎ دﯾﺪه ﺷﺪ‬
‫و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ در روش اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳـﺎﻧﺲ ﻧﯿـﺰ ﻫﻤـﻪ‬
‫ﻣﻮارد ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس رﺳﻮب ‪ C3‬ﻣﺜﺒﺖ داﺷـﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺣـﺪاﻗﻞ در‬
‫‪48‬‬
‫در اﯾﻦ ﭘﻨﺞ ﻣﻨﺒﻊ راﺟﻊ ﺑﻪ رﺳﻮب ‪ C3‬ﺻﺤﺒﺘﯽ ﻧﺸﺪه‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺎ ازﻟﺤـﺎظ رﺳـﻮب ‪ IgG‬ﺑـﺎ اﯾـﻦ ﭘـﻨﺞ‬
‫ﻣﻨﺒﻊ ﻣﺸﺎﺑﻪ وﻟﯽ ازﻧﻈﺮ رﺳﻮب ‪ C3‬ﻣﺘﻔﺎوت ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑـﻪدﻟﯿـﻞ‬
‫ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ‪ IgG‬ﺗﻨﻬﺎ از آن اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪،‬‬
‫ازﻟﺤﺎظ رﺳﻮب ‪ IgG‬و اﻟﮕﻮي آن ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ وﻟﯽ ازﻟﺤﺎظ ﻧﻮع آﻧﺘﯽﺑﺎدي ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻮچ و ﻫﻤﮑﺎران در ‪ 58‬ﺑﯿﻤـﺎر ﭘﻤﻔﯿﮕـﻮس‬
‫وﻟﮕﺎرﯾﺲ اﻟﮕﻮي ﺷﺒﮑﻪاي )‪Intercellular Spaces (ICS‬‬
‫در ‪ 51‬ﺑﯿﻤﺎر و در ﻫﻔﺖ ﺑﯿﻤﺎر ﺗﻮام ﺑﺎ رﺳﻮب ‪ C3‬ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ‬
‫در ﻣﻮرد روش ﻣﻮردآزﻣﻮن )ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي آﻏﺸﺘﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ(‬
‫در ﺑﯿﻤﺎران ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از آﻧﺘـﯽﺑـﺎدي ‪ IgG‬و‬
‫‪ ،C3‬اﻟﮕﻮي ﺷﺒﮑﻪاي ﻓﻮﮐﺎل و ﺧﻄﯽ ﻓﻮﮐﺎل دﯾﺪه ﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺑﯿﻤﺎران درﻣﺎﺗﯿﺖ ﻣﺰﻣﻦ ﮐﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﮐﻨﺘﺮل ﺳﺎﻟﻢ‬
‫وارد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷـﺪﻧﺪ‪ ،‬در ﻫﻤـﻪ ﺑﯿﻤـﺎران ﻧﺘـﺎﯾﺞ ﻣﻨﻔـﯽ ﺑـﺎ‬
‫اﺳــﺘﻔﺎده از آﻧﺘــﯽﺑــﺎدي ‪ IgG‬در روش ﻣــﻮرد آزﻣــﻮن‬
‫ﻣــﺸﺎﻫﺪه ﺷــﺪ و ﻧﻬﺎﯾﺘــﺎً‪ ،‬ﺣــﺴﺎﺳﯿﺖ و وﯾﮋﮔــﯽ‪ ،‬ارزش‬
‫اﺧﺒﺎري ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﯽ ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ در ﻣـﻮرد ﮐـﻞ ﺑﯿﻤـﺎران‬
‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس ‪ %100 ،%100 ،%34/21‬و ‪ %91/47‬ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﯾﻤﻮﻧﻮﻓﻠﻮرﺳـﺎﻧﺲ ﻣـﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﻣﺪﯾﺎﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در ﻣـﻮرد ﻣـﺪﯾﺎي‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ ﮐﻪ ﻫﺪف اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار دارد ﺗﻌﺪاد ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت‬
‫ﻣﺤﺪود و ﺿﺪوﻧﻘﯿﺾ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻋـﻼوه در اﮐﺜـﺮ ﻣـﻮارد در‬
‫ﻗﺴﻤﺖ روش اﺟﺮا ﺟﺰﺋﯿﺎت ﻗﯿﺪ ﻧﺸﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‬
‫ﻣــﺮوري ﭘﺎﺗــﻞ ﮔﺮﭼــﻪ ﺑــﻪ ﺗﻔــﻀﯿﻞ راﺟــﻊ ﺑــﻪ اﻟﮕــﻮي‬
‫اﯾﻤﻮﻧﻮﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺤﺚ ﻧﺸﺪه؛ وﻟﯽ در ﯾﮏ ﻣﻮرد‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﺮاﻫﯽ ﯾﺎﻓﺘﻪﻫـﺎي ‪ DIF‬ﻧﺮﻣـﺎل ﺳـﺎﻟﯿﻦ ﺑـﺎ ﻓﺮﻣـﺎﻟﯿﻦ‬
‫اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ‪.19‬‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺮآ و ﻫﻤﮑﺎران ﮐﻪ اﺛﺮ ﻣﺪﯾﺎي ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ ده‬
‫درﺻﺪ را ﺑﺎ ﻧﯿﺘـﺮوژن ﻣـﺎﯾﻊ در ﺷـﺶ ﺑﯿﻤـﺎر ﭘﻤﻔﯿﮕـﻮس‬
‫وﻟﮕﺎرﯾﺲ‪ ،‬ﺷﺶ ﺑﯿﻤﺎر ﺑﻮﻟﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿﺪ و ﺷـﺶ ﺑﯿﻤـﺎر‬
‫ﻟﻮﭘﻮس در ﻣﻘﺎﯾـﺴﻪ ﺑـﺎ ﺷـﺶ ﺑﯿﻤـﺎر ﺑـﺎ ﺗـﺸﺨﯿﺺﻫـﺎي‬
‫ﻏﯿﺮﻣﺮﺗﺒﻂ را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬راﺟﻊ ﺑﻪ ﺗﮑﻨﯿﮏ اﻧﺠـﺎم‬
‫آن و ﻣﺪت زﻣﺎﻧﯽ ﮐـﻪ ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎ در ﻓﺮﻣـﺎﻟﯿﻦ ﺑﻮدﻧـﺪ در‬
‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
‫‪49‬‬ ‫ﻧﻈﺮي و ﻫﻤﮑﺎران‬
‫در ﻣﻮرد ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ و وﯾﮋﮔﯽ ﺻﺤﺒﺘﯽ ﻧﺸﺪه اﺳـﺖ؛ وﻟـﯽ‬
‫از ﻫﻤﺮاﻫﯽ ﺑﺎ ﻓﺮوزن ﺗﺎزه ﻃﯽ زﻣﺎن ﮔﻔﺘﻪﺷﺪه ﻣـﯽﺗـﻮان‬
‫ﺗﺨﻤﯿﻦ زد ﺣـﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑـﺎﻻي ﻣﺘﻔـﺎوت و وﯾﮋﮔـﯽ ﺑـﺎﻻي‬
‫ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺎ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺎ ﯾﮏ اﻟﮕﻮي ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻪﺻـﻮرت ﺧﻄـﯽ در‬
‫درﻣﻮاﭘﯿــﺪرﻣﺎل ﺟﺎﻧﮑــﺸﻦ وﻟــﯽ ﻓﻮﮐــﺎل )ﻏﯿﺮﭘﯿﻮﺳــﺘﻪ(‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻟﮕﻮ در ﺑﯿﻤﺎران ﮔﺮوه ﭘﻤﻔﯿﮕـﻮس و‬
‫درﻣﺎﺗﯿﺖ ﻣﺰﻣﻦ ﻧﯿﺰ دﯾـﺪه ﺷـﺪ )ﻣﺠﻤﻮﻋـﺎ در ‪ 27‬ﺑﯿﻤـﺎر‬
‫)‪ (%48/36‬از ﮐﻞ ﺑﯿﻤﺎران دﯾﺪه ﺷـﺪ(‪ .‬در ﻣـﻮرد اﻟﮕـﻮي‬
‫ﺷﺒﮑﻪاي اﯾﻨﺘﺮاﭘﯿﺪرﻣﺎل ﻓﻮﮐﺎل در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﻓﻘـﻂ در‬
‫ﻣــﻮرد ﺑﯿﻤــﺎران ﭘﻤﻔﯿﮕــﻮس )ﺷــﺎﻣﻞ وﻟﮕــﺮ و ﻓﻮﻟﯿﺎﺳــﻪ(‬
‫ﻣــﺸﺎﻫﺪه ﺷــﺪ و در ﺑﯿﻤــﺎران ﮐﻨﺘــﺮل و در ﮔــﺮوه دﯾﮕــﺮ‬
‫ﺑﯿﻤﺎران ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻮﻟﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿﺪ دﯾـﺪه ﻧـﺸﺪ‪ ،‬ﻣـﯽﺗـﻮان‬
‫ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻧﻮع ﺗﻐﯿﯿﺮﯾﺎﻓﺘﻪ اﻟﮕـﻮي ﻗﺎﺑـﻞ اﻧﺘﻈـﺎر در ﻣـﻮرد‬
‫اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ در ﻣﺪﯾﺎي ﺣﺎوي ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ اﺳﺖ‬
‫و ﻓﻮﮐﺎلﺷﺪن آن ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫از آﻧﺠﺎﯾﯽﮐﻪ ﻓﻘﻂ در ﺑﯿﻤﺎران ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس دﯾﺪه ﻣﯽﺷـﻮد‪،‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﻃﺒـﻖ اﯾـﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‪ ،‬روش ﻓﺮﻣـﺎﻟﯿﻦ‬
‫درﺧــﺼﻮص ﺗــﺸﺨﯿﺺ ﺑﯿﻤــﺎري ﭘﻤﻔﯿﮕــﻮس از ﺑﻮﻟــﻮس‬
‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﮐﻤﮏﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ؛ وﻟﯽ ﺑﻪاﻧﺪازه ﮐـﺎﻓﯽ‬
‫ﺣﺴﺎس ﻧﯿﺴﺖ ﻟﺬا در ﮐﻨﺎر ﺗﺴﺖﻫـﺎي ﺗﺸﺨﯿـﺼﯽ دﯾﮕـﺮ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﯿﺺ ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس ﺑﻪ ﮐﺎر رود‪.‬‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺎ در ﻣﻮرد ﺑﯿﻤﺎران ﭘﻤﻔﯿﮕـﻮس وﯾﮋﮔـﯽ و‬
‫ارزش اﺧﺒﺎري ﻣﺜﺒﺖ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ‪ IgG‬و ‪ C3‬ﯾﮑـﺴﺎن‬
‫ﺑﻮد؛ وﻟﯽ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ و ارزش اﺧﺒﺎري ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺎ ‪ C3‬ﮐﻤـﯽ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ‪ C3‬ﺑﻪدﻟﯿـﻞ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ‪ IgG‬ﺑﺎﺷـﺪ و ﻧﯿـﺰ‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﺗﻌﺪاد ﮐﻢ ﻣﻮاردي ﮐﻪ ﻣﺜﺒﺖ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻧﺎﺷـﯽ‬
‫از ﮐﻤــﯽ ﺗﻌــﺪاد ﻧﻤﻮﻧــﻪ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬اﯾــﻦ ﻣــﺴﺄﻟﻪ ﻫــﻢﭼﻨــﯿﻦ‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﻗﺒﻼً ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﻔﺎوت در‬
‫ﺗﯿﺘﺮ آﻧﺘﯽﺑﺎديﻫـﺎي در ﻫﻨﮕـﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ )ﺗـﺄﺛﯿﺮ درﻣـﺎن‪،‬‬
‫ﺗﻔــﺎوتﻫــﺎي ﻧــﮋادي ﯾــﺎ ﺗﻔــﺎوت در ﮐﯿــﺖ ﺗﺸﺨﯿــﺼﯽ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدهﺷﺪه( ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ در ﻣـﻮرد ﺷـﺪت رﻧـﮓﭘـﺬﯾﺮي ﺑـﻪوﺿـﻮح در‬
‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
‫ﻣﻮرد ﺑﯿﻤﺎران ﭘﻤﻔﯿﮕﻮس ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ‬
‫در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﯿﺪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﻤﺎران ﺷﺎﻣﻞ ﻣـﻮارد‬
‫ﺟﺪﯾﺪ ﯾﺎ ﺗﺤﺖ درﻣﺎن ﺑﻮدهاﻧﺪ ﯾـﺎ ﺧﯿـﺮ‪ ،‬ﺷـﺎﯾﺪ ﻧﺎﺷـﯽ از‬
‫ﺗﻔﺎوت در ﮐﯿﺖ ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ اﺳﺘﻔﺎدهﺷﺪه و ﺑﻬﺒﻮد ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ‬
‫روشﻫﺎي ﺗﺸﺨﯿـﺼﯽ رﺳـﻮب ‪ C3‬ﺑـﺎ ﮔﺬﺷـﺖ زﻣـﺎن ﯾـﺎ‬
‫ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﯿﺘﺮ ﻣﺘﻔﺎوت آﻧﺘﯽﺑﺎديﻫﺎ در اﺛﺮ درﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ازﻧﻈﺮ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ‪ ،‬وﯾﮋﮔﯽ و ارزش اﺧﺒـﺎري‬
‫ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﯽ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ اﻋﺪاد اراﺋﻪ ﻧﺸﺪه؛ وﻟﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ‬
‫اﯾﻨﮑﻪ در ﻫﻔﺪه ﺑﯿﻤﺎر از ﻫﺠﺪه ﺑﯿﻤﺎر ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺑﻪدرﺳـﺘﯽ‬
‫اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﻮارد ﻣﺜﺒﺖ ﮐـﺎذب آن در ﮔـﺮوه ﮐﻨﺘـﺮل‬
‫ﮐﻢ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﻟﺬا ﻣﯽﺗـﻮان ﺗﺨﻤـﯿﻦ زد ﮐـﻪ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺎ ﺣﺴﺎسﺗﺮ ﺑﻮده اﺳـﺖ؛ وﻟـﯽ ازﻟﺤـﺎظ وﯾﮋﮔـﯽ‬
‫ﺗﻘﺮﯾﺒ ـﺎً دو ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﯾﮑــﺴﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻫــﻢﭼﻨــﯿﻦ درﺟــﻪﺑﻨــﺪي‬
‫ﻣــﺸﺎﺑﻬﯽ ازﻧﻈــﺮ ﺷــﺪت رﻧــﮓ ﺻــﻮرت ﮔﺮﻓﺘــﻪ و ﺷــﺪت‬
‫رﻧﮓﭘﺬﯾﺮي در ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣـﺪﯾﺎي ﻓﺮﻣـﺎﻟﯿﻦ ﮐﻤﺘـﺮ ﺑـﻮده‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.20‬‬
‫در ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ دﯾﮕـﺮ روي ﻣـﺪﯾﺎي ﻓﺮﻣـﺎﻟﯿﻦ ﻣـﺪت‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ در ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ ده درﺻﺪ ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‬
‫اﯾﻤﻨﻮرﮐﺘﯿﻮﯾﺘﯽﺷﺎن را ﺣﻔﻆ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ دوازده ﺑﯿﻤـﺎر ﺑﻮﻟـﻮس‬
‫ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿﺪ‪ ،‬ﺷﺶ ﺑﯿﻤـﺎر ﭘﻤﻔﯿﮕـﻮس وﻟﮕـﺎرﯾﺲ و ﺷـﺶ‬
‫ﺑﯿﻤﺎر درﻣﺎﺗﯿﺖ ﻫﺮﭘﺘﯿﻔﺮﻣﯿﺲ ﺑﻮده و ﺑﻪﻋـﻼوه ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎ‬
‫ﺑﻌﺪ از درآوردن از ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ در ﻣﺤﻠﻮل ﻣﯿـﺸﻞ ﻫـﻢ ﻗـﺮار‬
‫داده ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻓـﺮوزن ﺗـﺎزه ﻣﻘﺎﯾـﺴﻪ ﺷـﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮﭼــﻪ در ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ آرﺑــﺴﻤﻦ رﻧــﮓﭘــﺬﯾﺮي ﺑــﺎ ﻫــﺮ دو‬
‫آﻧﺘﯽﺑﺎدي ﯾﮑـﺴﺎن و ﺑﻌـﺪ از ده دﻗﯿﻘـﻪ از ﻏﻮﻃـﻪوري در‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ ﻏﯿﺮاﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﺷﺪ‪ ،‬در ﭘﻤﻔﯿﮕـﻮس وﻟﮕـﺎرﯾﺲ و‬
‫درﻣﺎﺗﯿﺖ ﻫﺮﭘﺘﯽ ﻓﺮم ﺑﻌﺪ از ده دﻗﯿﻘﻪ ﺑﺎ ﻫﺮ دو آﻧﺘﯽﺑﺎدي‬
‫و درﺑﻮﻟﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿـﺪ ﺗـﺎ ﻧـﯿﻢﺳـﺎﻋﺖ ﺑـﺎ ‪ C3‬و ﺗـﺎ دو‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎ ‪ IgG‬اﻟﮕﻮي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻓﺮوزن ﺗﺎزه ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ‪.21‬‬
‫ازﻟﺤــﺎظ اﻟﮕــﻮي ﻣــﻮرد ﻣــﺸﺎﻫﺪه و ﮐــﺎﻫﺶ ﺷــﺪت‬
‫رﻧﮓﭘﺬﯾﺮي در ﻣﻮرد ﭘﻤﻔﯿﮕﻮسﻫﺎ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻣـﺎ‪،‬‬
‫ﺷﺒﮑﻪاي در اﭘﯿﺪرم و در ﺑﻮﻟﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿﺪﻫﺎ ﺧﻄـﯽ در‬
‫درﻣﻮاﭘﯿﺪرﻣﺎل ﺟﺎﻧﮑﺸﻦ ﺑﺎ ‪ IgG‬ﺑﺎ ‪ /‬ﺑﺪون ‪ C3‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫اﯾﻤﻮﻧﻮﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺮروي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﯿﻮﭘﺴﯽ ﻗﺮاردادهﺷﺪه در ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ ﯾﺎ ﻧﺮﻣﺎلﺳﺎﻟﯿﻦ‬ ‫‪50‬‬

‫در ﻣﻮرد ارزش ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳـﺎﻧﺲ ﻣـﺴﺘﻘﯿﻢ‬
‫روي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﯿﻮﭘﺴﯽ ﭘﻮﺳﺖ و ﻣﺨﺎط ﻗـﺮار دادهﺷـﺪه‬
‫در ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ ده درﺻﺪ در ﺑﯿﻤﺎران ﭘﻤﻔﯿﮕـﻮس وﻟﮕـﺎرﯾﺲ‪،‬‬
‫ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ و ارزش اﺧﺒﺎري ﻣﻨﻔﯽ ﻫﻢ ﺑﺎ آﻧﺘـﯽﺑـﺎدي ‪C3‬‬
‫ﻫﻢ ﺑﺎ آﻧﺘـﯽﺑـﺎدي ‪ IgG‬ﮐﻤﺘـﺮ از اﻧﺠـﺎم اﯾـﻦ روش روي‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﯿﻮﭘﺴﯽ ﭘﻮﺳـﺖ و ﻣﺨـﺎط ﻗـﺮار دادهﺷـﺪه در‬
‫ﻧﺮﻣﺎلﺳﺎﻟﯿﻦ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ در ﻣﻮرد ارزش اﺧﺒﺎري ﻣﺜﺒـﺖ و‬
‫وﯾﮋﮔﯽ ﺑـﺎ روش اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﻃﻼﯾـﯽ ﺑﺮاﺑـﺮي ﻣـﯽﮐﻨـﺪ و‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻮاردي ﮐـﻪ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﺗـﺎزه ﺑـﻪ ﻫـﺮ دﻟﯿـﻞ در‬
‫دﺳــﺘﺮس ﻧﯿــﺴﺖ در ﺗــﺸﺨﯿﺺ ﺑﯿﻤــﺎري ﭘﻤﻔﯿﮕــﻮس‬
‫ﮐﻤﮏﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻮرد ارزش ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳـﺎﻧﺲ ﻣـﺴﺘﻘﯿﻢ‬
‫روي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﯿﻮﭘﺴﯽ ﭘﻮﺳﺖ و ﻣﺨﺎط ﻗﺮار داده ﺷـﺪه‬
‫در ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ ده درﺻـﺪ در ﺑﯿﻤـﺎران ﺑﻮﻟـﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿـﺪ‬
‫ﺣــﺴﺎﺳﯿﺖ‪ ،‬وﯾﮋﮔــﯽ‪ ،‬ارزش اﺧﺒــﺎري ﻣﺜﺒــﺖ و ارزش‬
‫اﺧﺒﺎري ﻣﻨﻔﯽ ﻫﻢ ﺑﺎ آﻧﺘﯽﺑـﺎدي ‪ C3‬ﻫـﻢ ﺑـﺎ آﻧﺘـﯽﺑـﺎدي‬
‫‪ IgG‬ﮐﻤﺘﺮ از اﻧﺠﺎم اﯾﻦ روش روي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫـﺎي ﺑﯿﻮﭘـﺴﯽ‬
‫ﭘﻮﺳﺖ و ﻣﺨﺎط ﻗﺮار دادهﺷﺪه در ﻧﺮﻣﺎلﺳﺎﻟﯿﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘــﺲ در ﺑﯿﻤــﺎران ﺑﻮﻟــﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿــﺪ اﻧﺠــﺎم روش‬
‫اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ روي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﯿﻮﭘﺴﯽ ﭘﻮﺳﺖ‬
‫و ﻣﺨﺎط آﻏﺸﺘﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ ﺑﺎ ﻣﺜﺒﺖ واﻗﻌﯽ ﮐﻢ و ﻣﺜﺒـﺖ‬
‫ﮐﺎذب زﯾﺎد ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ )در ﻣﻮرد ‪ IgG‬ﻧﺘﺎﯾﺞ اﻧﺪﮐﯽ ﺑﻬﺘﺮ‬
‫از ‪ C3‬اﺳﺖ(؛ ﻟﺬا در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﻃﻼﯾـﯽ و ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻫـﺮ دو آﻧﺘـﯽﺑـﺎدي ﺣـﺴﺎﺳﯿﺖ‪ ،‬وﯾﮋﮔـﯽ‪ ،‬ارزش‬
‫اﺧﺒﺎري ﻣﺜﺒـﺖ و ارزش اﺧﺒـﺎري ﻣﻨﻔـﯽ ﮐﻤﺘـﺮي دارد و‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮاي روش اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬
‫ﻃﻼﯾﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ روش اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻃﻼﯾـﯽ ﮐـﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘـﻪ ﺑـﻮد و‬
‫ﻫﯿﭻﮐﺪام از ﻣﻮارد ﻣﺜﺒﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺎ آﻧﺘﯽﺑـﺎدي ‪ IgG‬ﭼـﻪ ﺑـﺎ‬
‫آﻧﺘﯽﺑﺎدي ‪ C3‬و ﭼﻪ در ﻣـﻮرد ﺑﯿﻤـﺎران ﭘﻤﻔﯿﮕـﻮس و در‬
‫ﻣﻮرد ﺑﯿﻤﺎران ﺑﻮﻟـﻮس ﭘﻤﻔﯿﮕﻮﺋﯿـﺪ رﻧـﮓﭘـﺬﯾﺮي ﺷـﺪﯾﺪ‬
‫)‪ (3+‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﺪ و ﻫﻤﻪ ﻣﻮارد ﻣﺜﺒﺖ ﺧﻔﯿـﻒ )‪ (1+‬ﯾـﺎ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ )‪ (2+‬ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﻧﺎﺷـﯽ از آزار‬
‫ﺑﺎﻓﺘﯽ ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ و ﺷﺴﺘﻪﺷﺪن آﻧﺘﯽﺑﺎديﻫﺎ ﻃﯽ ﻓـﺮاوري و‬
‫ﻧﯿﺰ ﻧﺎﺷﯽ از اﺛﺮ زﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎﯾﯽﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‬
‫ﺗﻤــﺎﻣﯽ ﻧﻤﻮﻧــﻪﻫــﺎي ﻫﻔﺘــﻪ ﺑﻌــﺪ از ﺗﻤــﺎس ﺑــﺎ ﻓﺮﻣــﺎﻟﯿﻦ‬
‫رﻧﮓآﻣﯿﺰي ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺗﺎزهﺗـﺮ‬
‫ﺑﺎ اﯾﻤﻨﻮراﮐﺘﯿﻮﺗﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ و رﻧﮓﭘﺬﯾﺮي ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﻮأم ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ اﯾﻨﮑـﻪ ﻣـﺸﺎﻫﺪه رﺳـﻮب ﺧﻄـﯽ ‪ IgG‬در‬
‫درﻣﻮاﭘﯿﺪرﻣﺎل ﺟﺎﻧﮑﺸﻦ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي اﯾﻤﻨﻮﺑﻮﻟﻮس‬
‫اﯾﻨﺘﺮاﭘﯿــﺪرﻣﺎل ﻣﺜــﻞ ﭘﻤﻔﯿﮕــﻮس ﭘﺎراﻧﺌﻮﭘﻼﺳــﺘﯿﮏ ﯾــﺎ‬
‫ارﯾﺘﻤﺎﺗﻮ و ﯾﺎ ﺑﯿﻤﺎريﻫـﺎي اﯾﻤﻨﻮﺑﻮﻟـﻮس ﺳـﺎباﭘﯿـﺪرﻣﺎل‬
‫اﺳﺖ‪12‬و‪8‬و‪6‬و‪5‬؛ ﻟﺬا ‪ DIF‬روي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮﻣـﺎﻟﯿﻦ ﺣـﺪاﻗﻞ‬
‫در اﻓﺘﺮاق ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي اﯾﻤﻨﻮﺑﻮﻟﻮس ﺑﺎ اﻟﮕـﻮي ﺧﻄـﯽ در‬
‫درﻣﻮاﭘﯿﺪرﻣﺎل ﺟﺎﻧﮑﺸﻦ از ﻣﻮارد ﺳﺎﻟﻢ ﻣﻮﻓﻖ ﻧﯿـﺴﺖ ﮐـﻪ‬
‫ﻣﺆﯾﺪ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﺸﺎﻫﺪهﺷﺪه آن‪ ،‬ﻫﻢ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫از ‪ IgG‬و ﻫﻢ ‪ C3‬اﺳﺖ و ﺑﻪﻋـﻼوه ازآﻧﺠـﺎﯾﯽﮐـﻪ اﻟﮕـﻮي‬
‫ﻓﻮق در ﺑﯿﻤﺎران درﻣﺎﺗﯿـﺖ ﻣـﺰﻣﻦ دﯾـﺪه ﻣـﯽﺷـﻮد؛ ﻟـﺬا‬
‫ﺑﻪاﻧﺪازه ﮐﺎﻓﯽ ﻧﻪ ﺑﺎ ‪ IgG‬ﻧﻪ ‪ C3‬وﯾﮋه ﻫﻢ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ اﯾﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ درﺻـﻮرت‬
‫اﻧﺠﺎمﺷﺪن روي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﯿﻮﭘﺴﯽ ﭘﻮﺳـﺖ ﯾـﺎ ﻣﺨـﺎط ﻗـﺮار‬
‫دادهﺷﺪه در ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ ده درﺻـﺪ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﻗـﺮار‬
‫دادهﺷﺪه در ﻧﺮﻣﺎل ﺳﺎﻟﯿﻦ ﺑﺎ ﺷـﺪت رﻧـﮓﭘـﺬﯾﺮي ﮐﻤﺘـﺮ‬
‫ﺗﻮأﻣﻨﺪ )ﺧﻔﯿﻒ ﺗﺎ ﻣﺘﻮﺳـﻂ در روش ﻓﺮﻣـﺎﻟﯿﻦ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﺎ ﺷﺪﯾﺪ در روش ﻧﺮﻣﺎلﺳﺎﻟﯿﻦ(‪.‬‬

‫‪References‬‬
‫‪1.‬‬ ‫‪Arundhathi S, Ragunatha S, Mahadeva KC. A cross-sectional study of clinical,‬‬
‫‪histopathological and direct immunofluorescence spectrum of vesiculobullous disorders. J‬‬
‫‪Clin Diagn Res 2013; 7: 2788.‬‬
‫‪2.‬‬ ‫‪Russo I, Saponeri A, Peserico A, et al. The use of biochip immunofluorescence microscopy‬‬
‫‪for the diagnosis of Pemphigus vulgaris. Acta Histochem 2014;11: 713-16.‬‬
‫‪3.‬‬ ‫‪Baum S, Sakka N, Artsi O, et al. Diagnosis and classification of autoimmune blistering‬‬
‫‪diseases Autoimmun Rev 2014 ;13: 482-89.‬‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

51 ‫ﻧﻈﺮي و ﻫﻤﮑﺎران‬

4. Messenger AG, De Berker DA, Sinclair RD. Rook's Textbook of Dermatology. Blackwell
Publishing Ltd 2010; 20.
5. Bolognia JL, Jorizzo JL, Schaffer JV. Dermatology E-book. Elsevier Health Sciences; 2012.
6. Weisshaar E, Fleischer Jr AB, Bernhard JD, et al. Pruritus and dysesthesia. Dermatology
E-Book 2012:109.
7. Mohan KH, Pai S, Rao R, et al. Techniques of immunofluorescence and their significance.
Indian J Dermatol Venereol Leprol 2008;74: 415-19.
8. Weedon D, Strutton G, Rubin AI, et al. The vesiculobullous reaction pattern; 3rd ed. Weedn
Skin Pathol 2010; 3: 124-68.
9. Lebe B, GülNıflıoğlu G, Seyrek S, et al. Evaluation of clinical and histopathologic/direct
immunofluorescence diagnosis in autoimmune vesiculobullous dermatitis: Utility of direct
immunofluorescence. Turk Patoloji Derg 2012; 28: 11-6.
10. Arbache ST, Nogueira TG, Delgado L, et al. Immunofluorescence testing in the diagnosis of
autoimmune blistering diseases: Overview of 10-year experience. An Bras Dermatol 2014;89:
885-89.
11. Aoki V, Sousa Jr JX, Fukumori LM, et al. Direct and indirect immunofluorescence. An Bras
Dermatol 2010;85: 490-500.
12. Wu H. Non-infectious vesiculobullous and vesiculopustular diseases. Lever's Histopathology
of the Skin 2009: 235.
13. Chams-Davatchi C. Prevalence and treatment of pemphigus in Iran. Dermatol Clin 2011; 29:
681-83.
14. Chams-Davatchi C, Valikhani M, Daneshpazhooh M, et al. Pemphigus: Analysis of 1209
cases. Int J Dermatol 2005; 44: 470-76.
15. Daneshpazhooh M, Chams-Davatchi C, Payandemehr P, et al. Spectrum of autoimmune
bullous diseases in Iran: A 10 year review. Int J Dermatol 2012; 51: 35-41.
16. Mutasim DF, Bilic M, Hawayek LH, et al. Immunobullous diseases. J AM Acad Dermatol
2005; 52: 1029-43.
17. Esmaili N, Chams-Davatchi C, Valikhani M, et al. Pemphigus vulgaris in Iran: A clinical
study of 140 cases. Int J Dermatol 2007;46: 1166-170.
18. Esmaili N, Hallaji Z, Soori T, et al. Bullous pemphigoid in Iranian patients: A descriptive
study on 122 cases. Acta Med Iran 2012: 335-38.
19. Patel AN, Simpson RC, Cohen SN. In a patient with an immunobullous disorder, is
transportation of the skin biopsy in normal saline adequate for direct immunofluorescence
analysis? A critically appraised topic. Br J Dermatol 2013; 169: 6-10.
20. Mera SL, Young EW, Bradfield JW. Direct immunofluorescence of skin using formalin-fixed
paraffin-embedded sections. J Clin Pathol 1980;33: 365-69.
21. Arbesman J, Grover R, Helm TN, et al. Can direct immunofluorescence testing still be
accurate if performed on biopsy specimens after brief inadvertent immersion in formalin?
J AM Acad Dermatol 2011; 65: 106-11.

1 ‫ ﺷﻤﺎره‬،13 ‫ دوره‬،1401 ‫ ﺑﻬﺎر‬،‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‬

 ‫اﯾﻤﻮﻧﻮﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺮروي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﯿﻮﭘﺴﯽ ﻗﺮاردادهﺷﺪه در ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﻦ ﯾﺎ ﻧﺮﻣﺎلﺳﺎﻟﯿﻦ‬ 52

Diagnostic value of direct immunofluorescence of mucosal and

skin biopsy specimens on formalin-fixed paraffin-embedded
biopsy specimens compared to specimens placed in normal
saline as the gold standard method in the diagnosis of a
group of autoimmune blistering diseases

Elahe Nazari, MD Background and Aim: Direct immunofluorescence (DIF) is

Kambiz Kamyab Hesari, MD represented as a gold standard method in diagnosis of
Sahar Montazeri, MD
autoimmune blistering dermatoses. Normal saline, liquid
Nazanin Mansourzadeh, MD
Vida Feizi, MD nitrogen and michel’ solution are a widely accepted media for
Hossein Mortazavi, MD preserving biopsy samples of skin or mucosa before DIF
Alireza Ghanadan, MD examination. Occasionally clinicians put the biopsy specimen
Nafiseh Esmaeli, MD taken for DIF in formalin 10%, occasionally clinicians
Department of Pathology, Razi Hospital,
ordered DIF retrogradely and only a paraffin-embedded
Tehran University of Medical Sciences, biopsy specimen exposed to formalin 10% is available. To
Tehran, Iran determine the diagnostic value of DIF when it was performed
on biopsy samples of skin or mucosa exposed to formalin
Received: May 18, 2022 10% in comparison to the same biopsy samples exposed to
Accepted: Jun 09, 2022
Pages: 40-52
normal saline.

Methods: In 74 patients (38 immunobullous and 23 chronic

dermatitis), which the latter served as the normal controls, 2
perilesional punch biopsy of skin or mucosa were done, one
put in formalin 10% and fixed in paraffin and one put in
normal saline, and DIF was done on both samples.

Results: DIF sensitivity and specificity was with IgG 31.5%

and 100% in pemphigus and 15.36% and 93.44% in BP, with
C3 39.47% and 100% in pemphigus and 7.69% and 91.80% in
BP, respectively.

Conclusion: DIF on specimens exposed to formalin 10% in

comparison to specimens exposed to normal saline is less
sensitive but approximately as specific as it is in the diagnosis
of pemphigus and BP patients and especially can be useful in
Corresponding Author:
Kambiz Kamyab Hesari, MD pemphigus patients when only a formalin exposed samples is
available.
Vahdat-e-Eslami Sq., Hafez Ave, Razi
Hospital, Tehran, Iran
Email: drkamyabhesari@yahoo.com Keywords: biopsy, immunofluorescence, autoimmune
blistering dermatoses
Conflict of interest: None to declare

Copyright © 2022 Published by Tehran University of Medical Sciences.

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International license
(https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/). Non-commercial uses of the work are permitted, provided the
original work is properly cited.
2022, Volume 13, Number 1 1 ‫ ﺷﻤﺎره‬،13 ‫ دوره‬،1401 ‫ ﺑﻬﺎر‬،‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‬
 ‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺮوري‬

‫ﻋﻮارض ﭘﻮﺳﺘﯽ درﻣﺎن ﮐﻮوﯾﺪ ـ ‪19‬‬

‫ﭘﺎﻧﺪﻣﯽ ﮐﻮوﯾﺪ ـ ‪ 19‬از آﻏﺎز ﺳﺎل ‪ 2020‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﺮگوﻣﯿﺮ ﻓﺮاوان در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ‬ ‫ﺣﻤﯿﺪه ﻫﺮﯾﺰﭼﯽﻗﺪﯾﻢ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﺪم ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﻗﺒﻠﯽ ﺑﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻮردي‪ ،‬ﺑﺎﻟﺘﺒﻊ داروي اﺧﺜـﺼﺎﺻﯽ ﻧﯿـﺰ ﺑـﺮاي درﻣـﺎن وﺟـﻮد‬
‫ﮔﺮوه ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺳﯿﻨﺎ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ داﻧﺴﺘﻪ ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﻟﺰوم ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﺷﺪﯾﺪ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﺎﺳـﮏ‪ ،‬دﺳـﺘﮑﺶ‪ ،‬ﭘﻮﺷـﺶﻫـﺎي‬ ‫ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﺒﺮﯾﺰ‪ ،‬ﺗﺒﺮﯾﺰ‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫ﺧﺎص و ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﯽﮐﺮدن ﻣﺮﺗﺐ دﺳﺖﻫﺎ و ﺳﻄﻮح ﺑﻮد ازاﯾﻦرو‪ ،‬درﻣﺎنﻫﺎي داروﯾﯽ و ﻏﯿﺮداروﯾـﯽ‬
‫ﻣﺘﻌﺪد ﻣﻮرد آزﻣﻮن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ از ﻫﻔﺘﻪﻫﺎي آﻏﺎزﯾﻦ ﭘﺎﻧﺪﻣﯽ‪ ،‬ﭘﺮوﺗﮑﻞﻫﺎي درﻣﺎﻧﯽ ﺧﺎﺻﯽ ﻣﻨﺘـﺸﺮ ﻧﻤـﻮد‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﺛﺎﺑـﺖﺑـﻮدن ﺑﺮﺧـﯽ ﻋﻼﺋـﻢ و ازﺳـﻮﯾﯽ‬
‫ﻣﺘﻐﯿﺮﺑﻮدن ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ‪ ،‬در ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺨﺘﻠﻒ و در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن درﻣﺎنﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺗﻔـﺎوتﻫـﺎﯾﯽ‬
‫داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از اﯾﻦ داروﻫﺎ از دﯾﺮﺑﺎز در درﻣﺎن ﺑﯿﻤﺎريﻫـﺎي وﯾﺮوﺳـﯽ ﯾـﺎ ﻏﯿﺮوﯾﺮوﺳـﯽ دﯾﮕـﺮ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ؛ ﻧﻈﯿﺮ ﺗﺎﻣﯿﻔﻠﻮ )ﮐﻪ در درﻣﺎن آﻧﻔﻮﻻﻧﺰا اﺳﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳـﺖ(‪ ،‬رﯾﺒـﺎوﯾﺮﯾﻦ )داروي‬
‫ﻣﺆﺛﺮ در درﻣﺎن ﻫﭙﺎﺗﯿﺖ ‪ ،(C‬اﯾﻤﻮﻧﻮﮔﻠﻮﺑﻮﻟﯿﻦ )ﮐﻪ در درﻣﺎن ﺑﯿﻤﺎريﻫـﺎي ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن ﻧﻈﯿـﺮ ﺳـﻨﺪرم‬
‫اﺳﺘﯿﻮﻧﺲ ﺟﺎﻧﺴﻮن ﮐﺎرﺑﺮد دارد(‪ ،‬ﻫﯿﺪوﮐﺴﯽﮐﻠﺮوﮐﯿﻦ )از داروﻫﺎي ﭘﺮﮐﺎرﺑﺮد در درﻣـﺎن ﻟﻮﭘـﻮس و‬
‫ﺳﺎﯾﺮ ﺑﯿﻤﺎري ﻫﺎي روﻣﺎﺗﯿﺴﻤﯽ(‪ ،‬آزﯾﺘﺮوﻣﺎﯾﺴﯿﻦ )ﮐﻪ در درﻣﺎن ﻋﻔﻮﻧﺖﻫﺎي دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻨﻔﺴﯽ ﻓﻮﻗﺎﻧﯽ‬
‫و ﺳـﯿﻨﻮزﯾﺖ ﺑـﻪﮐـﺎر ﻣــﯽرود( و ﻫﻤـﯿﻦﻃـﻮر ﻣـﺼﺮف ادوﯾــﻪﺟـﺎﺗﯽ ﻧﻈﯿـﺮ زﻧﺠﺒﯿـﻞ و زردﭼﻮﺑــﻪ‪،‬‬
‫وﯾﺘﺎﻣﯿﻦﻫﺎﯾﯽ ﻣﺜﻞ وﯾﺘﺎﻣﯿﻦ ‪ C‬و ‪ D‬و ﻧﯿﺰ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت روي ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن‪ ،‬ﻋﻮارض ﭼﻪ ﺑﻪﺻﻮرت ﻋﻮارض داروﯾﯽ و ﭼﻪ ﻋﻮارض ﻧﺎﺷـﯽ از ﻣـﺼﺮف وﺳـﺎﯾﻞ‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻈﺘﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻋﻮارض ﺷﺎﻣﻞ ﻃﯿﻒ وﺳﯿﻌﯽ از ﻋﻼﺋـﻢ ﻧﻈﯿـﺮ ﺑﺜـﻮرات ﭘﻮﺳـﺘﯽ‬
‫ﺧﻔﯿﻒ و ﺣﺘﯽ ﺑﺮوز ﺳﻨﺪرم اﺳﺘﯿﻮﻧﺲ ﺟﺎﻧﺴﻮن و آﻧﮋﯾﻮادم ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺗﺸﺪﯾﺪ و ﻋﻮد اﻧﻮاع درﻣﺎﺗﯿﺖﻫـﺎ‬
‫ﻧﯿﺰ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از وﺳﺎﯾﻞ ﻣﺤﺎﻓﻈﺘﯽ و ﻣﻮاد ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﯽﮐﻨﻨﺪه دﯾﺪه ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺪﯾﻬﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ‬
‫آﮔﺎﻫﯽ از اﻧﻮاع ﻋﻮارض ﺷﺎﯾﻊ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ درﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺸﺨﯿﺺ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ زودرس و ﭘﯿﺸﮕﯿﺮي‬
‫از ﻣﺮگوﻣﯿﺮ و ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﮔﺰاف ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ درﻧﻈﺮ دارد ﺑﺮﺧﯽ از ﻋﻮارض ﭘﻮﺳﺘﯽ ﻣﻬﻢ داروﻫﺎي ﺷـﺎﯾﻊ و درﻣـﺎنﻫـﺎي ﻏﯿﺮداروﯾـﯽ‬ ‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل‪:‬‬
‫ﻣﻮرداﺳﺘﻔﺎده و ﻧﯿﺰ ﻋﻮارض ﭘﻮﺳﺘﯽ وﺳﺎﯾﻞ ﭘﯿﺶﮔﯿﺮي از ﮐﻮوﯾﺪ ـ ‪ 19‬را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﻤﯿﺪه ﻫﺮﯾﺰﭼﯽﻗﺪﯾﻢ‬
‫ﮐﻠﯿﺪواژهﻫﺎ‪ :‬ﮐﻮوﯾﺪ ـ ‪ ،19‬درﻣﺎن‪ ،‬واﮐﻨﺶ ﭘﻮﺳﺘﯽ‬ ‫ﺗﺒﺮﯾﺰ‪ ،‬ﺧﯿﺎﺑﺎن آزادي‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺳﯿﻨﺎ‬
‫ﭘﺴﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ‪:‬‬
‫ﭘﺬﯾﺮش ﻣﻘﺎﻟﻪ‪1401/02/03 :‬‬ ‫درﯾﺎﻓﺖ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪1401/01/18 :‬‬ ‫‪drherizchi@gmail.com‬‬

‫ﭘﻮﺳﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ؛ ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪53 -62 :(1) 13‬‬ ‫ﺗﻌﺎرض ﻣﻨﺎﻓﻊ‪ :‬اﻋﻼم ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﺠﻮﯾﺰ اﻧﻮاع دارو ﺑـﺮاي درﻣـﺎن ﺑﯿﻤـﺎري و اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫وﺳﺎﯾﻞ ﻣﺤﺎﻓﻈﺘﯽ‪ ،‬اﻧﻮاع ﺑﺜﻮرات و ﺗﻐﯿﯿـﺮات ﭘﻮﺳـﺘﯽ ﻧﯿـﺰ‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان واﮐﻨﺶﻫﺎي داروﯾﯽ در اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ‬
‫ﮐﻪ در ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﻮارد‪ ،‬ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺿﺎﯾﻌﺎت ﭘﻮﺳﺘﯽ اوﻟﯿﻪ‬
‫وﯾﺮوس از ﻋﻮارض داروﯾـﯽ ﻏﯿـﺮﻣﻤﮑﻦ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧـﯽ از‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫از دﺳﺎﻣﺒﺮ ‪ 2019‬وﯾـﺮوس ﮐﻮوﯾـﺪ ـ ‪ 19‬در ﺳﺮاﺳـﺮ‬
‫ﺟﻬﺎن ﮔﺴﺘﺮش ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺎ اﯾﻨﮑـﻪ ﺑﯿـﺸﺘﺮ ﺗﻈـﺎﻫﺮات‬
‫ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ وﯾﺮوس‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮ آن ﺑـﺮ ﺳﯿـﺴﺘﻢ ﺗﻨﻔـﺴﯽ‬
‫ﺑﻪوﯾﮋه رﯾﻪﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﺰﺷﮑﺎن ﺑﻪﺗـﺪرﯾﺞ ﻣﺘﻮﺟـﻪ ﻋﻼﺋـﻢ‬
‫دﯾﮕﺮي ازﺟﻤﻠﻪ درﮔﯿﺮي ﭘﻮﺳﺖ ﻧﯿﺰ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ازﺳﻮي دﯾﮕﺮ‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬


‫ﺗﺸﺪﯾﺪ ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻋﺎرﺿﻪ ﺷﺎﯾﻊ داروﺳﺖ ﮐـﻪ در ﻣـﻮرد‬
‫ﺗﻤﺎم اﻧﻮاع ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ازﺟﻤﻠـﻪ ﭘـﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﭘﻮﺳـﭽﻮﻟﺮ‪،‬‬
‫ﭘــﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﭘﻼﮐــﯽ‪ ،‬ﭘــﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﺑــﺮﻋﮑﺲ )‪(inverse‬‬
‫ﺻﺎدق ﺑﻮده و ﺣﺘﯽ ارﯾﺘﺮودرﻣﯽ ﻧﯿﺰ دﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺮرﻧﮕﯽ ﭘﻮﺳﺖ ﻋﺎرﺿﻪ ﺷﺎﯾﻊ دﯾﮕﺮي اﺳﺖ ﮐـﻪ اﻟﺒﺘـﻪ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺪتﻫﺎ ﭘﺲ از درﻣـﺎن ﺑـﺮوز ﻣـﯽﮐﻨـﺪ‪ .‬ﭘﺮرﻧﮕـﯽ‬
‫ﻣﺨﺎﻃﺎت و ﻧﯿﺰ ﻧـﺎﺧﻦﻫـﺎ ﮔـﺰارش ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬ﻣـﻮاردي از‬
‫)‪Drug Reaction with Eosinophilia and (DRESS‬‬
‫‪ Systemic Symptoms‬ﻧﯿـــــﺰ ﺑـــــﺎ ﻣـــــﺼﺮف‬
‫ﻫﯿﺪروﮐﺴﯽﮐﻠﺮوﮐﯿﻦ دﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.7‬‬
‫از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﻫﯿﺪروﮐﺴﯽ ﮐﻠﺮوﮐﯿﻦ از ﺳﺎلﻫـﺎ ﻗﺒـﻞ‬
‫در درﻣﺎن ﻟﻮﭘﻮس اﺳﺘﻔﺎده ﺷـﺪه ﮐـﻪ ﺑـﻪﻧﻈـﺮ ﻣـﯽرﺳـﺪ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﻓﺮوﮐﺶ ﺑﯿﻤﺎري‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ﭼﺮﺑـﯽ ﺧـﻮن ﺑﯿﻤـﺎران‪،‬‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﺧﻄﺮ ﺗﺮوﻣﺒﻮز ﻋﺮوﻗﯽ و ﺗـﺄﺧﯿﺮ آﺳـﯿﺐ ﮐﻠﯿـﻪﻫـﺎ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ارﯾﺘﻢ ﻣﻮﻟﯽﻓﺮم ﺑﺎ ﺗﺠـﻮﯾﺰ دارو ﻫـﻢ در ﺑﯿﻤـﺎران‬
‫دﭼﺎر ﻟﻮﭘﻮس‪ 8‬و ﻫﻢ در ﺑﯿﻤﺎران دﭼﺎر ﮐﻮوﯾﺪ دﯾﺪه ﺷـﺪه‬
‫اﺳــﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘــﻪ ﻣــﻮارد ﺷــﺪﯾﺪ ﺑﯿﻤــﺎري ﺑــﻪﺻــﻮرت ارﯾــﺘﻢ‬
‫ﻣﻮﻟﺘﯽﻓﺮم ﻣﺎژور و ﺣﺘﯽ ﺳﻨﺪرم اﺳﺘﯿﻮﻧﺲ ﺟﺎﻧـﺴﻮن ﻧﯿـﺰ‬
‫ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺮوﻟﯿﺰﺳﻤﯽ اﭘﯿﺪرم از ﻋﻮارض ﻧـﺎدر ﺗﺠـﻮﯾﺰ دارو در‬
‫اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎران ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‪-‬‬
‫اي از ﻋﻠــﻞ ﻋﻔــﻮﻧﯽ و داروﯾــﯽ در ﭘــﺎﺗﻮژﻧﺰ اﯾﺠــﺎد ارﯾــﺘﻢ‬
‫ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻓﺮم دﺧﯿﻞ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬اﯾﻨﮑـﻪ آﯾـﺎ ﺗﻨﻬـﺎ ﺧـﻮد‬
‫دارو‪ ،‬در ﺑﯿﻤﺎران ﮐﻮوﯾﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮوز ارﯾـﺘﻢ ﻣـﻮﻟﺘﯽ ﻓـﺮم‬
‫ﺷﺪه ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ اﺳﺖ‪ .9‬ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﭘﺮرﻧﮕﯽ ﭘﻮﺳـﺖ‬
‫ﻧﺎﺷﯽ از ﻫﯿﺪروﮐﺴﯽﮐﻠﺮوﮐﯿﻦ ﺑﯿـﺸﺘﺮ ﺑـﻪﺻـﻮرت ﺗﻐﯿﯿـﺮ‬
‫رﻧﮓ آﺑﯽ ﺧﺎﮐﺴﺘﺮي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﭘﺲ از ﻗﻄـﻊ دارو‬
‫ﺑﻬﺒﻮد ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ؛ اﻣﺎ ﮔﺎه ﺗﺎ ﻣﺎهﻫﺎ و ﺳـﺎلﻫـﺎ ﭘـﺲ از ﻗﻄـﻊ‬
‫دارو اداﻣﻪ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.10‬‬
‫واﺳﮑﻮﻟﯿﺖ ﻋﺮوق ﮐﻮﭼﮏ و ﺑﺰرگ ﺑﻪﺻﻮرت زﺧﻢﻫﺎ و‬
‫ﺗﺎولﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ و ﭘﻮرﭘﻮرا ﺑﻪوﯾﮋه اﻃﺮاف ﻣﭻ ﭘﺎﻫﺎ ﻧﯿﺰ در‬
‫زﻣﯿﻨﻪ ﻣﺼﺮف دارو ﮔﺰارش ﺷﺪه ﮐﻪ ﺑﻪوﯾـﮋه در ﺑﯿﻤـﺎران‬
‫دﭼﺎر ﮐﻮوﯾﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗـﺮار ﮔﯿـﺮد‪ .11‬در ﺑﺮرﺳـﯽﻫـﺎي‬
‫اﻧﺠــــﺎم ﺷــــﺪه در ﻣﺮاﮐــــﺰ ﺟﻬــــﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣــــﻮاردي از‬
‫)‪،Acute Generalized Eruptive Pustulosis (AGEP‬‬
‫ﻋﻮارض ﭘﻮﺳﺘﯽ درﻣﺎن ﮐﻮوﯾﺪ ـ ‪19‬‬ ‫‪54‬‬
‫داروﻫﺎ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪﺻﻮرت ﺳﺮﭘﺎﯾﯽ ﯾﺎ در ﺑﺨﺶ ﺗﺤﺖﻧﻈﺮ‬
‫ﺗﺠﻮﯾﺰﮐﺮد ﻧﻈﯿﺮ آزﯾﺘﺮوﻣﺎﯾﺴﯿﻦ و آﺗﺎزاﻧﻮوﯾﺮ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در اﯾﺮان‬
‫ﻧﻈﯿﺮ ﺳﺎﯾﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬رﻣﺪﯾـﺴﯿﻮﯾﺮ‪ ،‬ﻫﯿﺮوﮐـﺴﯽﮐﻠـﺮوﮐﯿﻦ‪،‬‬
‫ﻟﻮﭘﺎﻧﺎوﯾﺮ و اوﻣﯿﻔﻨﻮوﯾﺮ ﻧﯿﺰ ﺗﺠﻮﯾﺰ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.2‬‬
‫ﭘﺎﻧﺪﻣﯽ ﮐﻮوﯾﺪ ـ ‪ ،19‬ﺑﯿﻤﺎري روز ﺟﻬﺎن و ﺑـﻪﻟﺤـﺎظ‬
‫ﮔﺴﺘﺮش و ﻋﻮارض ﺟﺴﻤﯽ‪ ،‬اﻗﺘـﺼﺎدي و رواﻧـﯽ ﺑـﺴﯿﺎرﻣﻬﻢ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪدﻟﯿﻞ درﮔﯿﺮي ﺷﺪﯾﺪ رﯾﻪ در اﺑﺘﻼ ﺑﻪ اﯾﻦ وﯾﺮوس‪،‬‬
‫اﺑﺘــﺪا ﺑﯿــﺸﺘﺮ درﻣــﺎنﻫــﺎي ﭘﯿــﺸﻨﻬﺎدي ﻣﺘﻮﺟــﻪ درﻣــﺎن‬
‫ﺑﯿﻤﺎري رﯾﻮي ﺑﺎ داروﻫﺎي وﯾﮋه ﺑﻮد؛ اﻣﺎ ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ داروﻫﺎي‬
‫دﯾﮕﺮي ﮐﻪ در درﻣـﺎن ﺑﯿﻤـﺎريﻫـﺎي ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮﻧﯽ ﮐـﺎرﺑﺮد‬
‫داﺷﺘﻨﺪ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻟﯿﺴﺖ اﺿﺎﻓﻪ ﮔﺮدﯾﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻋﻠﺖ‬
‫ﺗﻨﻮع ﻋﻮارض ﻧﯿﺰ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺪ‪ .‬ازﺟﻤﻠﻪ اﯾﻦ ﻋـﻮارض‪ ،‬ﺑـﺮوز‬
‫اﻧﻮاع ﺿﺎﯾﻌﺎت ﭘﻮﺳﺘﯽ ﺑﺎ ﺗﺠﻮﯾﺰ داروﻫﺎﺳﺖ‪4‬و‪.3‬‬
‫در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬ﻣﺮوري دارﯾﻢ ﺑﺮ ﻋﻮارض ﭘﻮﺳﺘﯽ داروﻫﺎ‬
‫ﯾﺎ ﻣﮑﻤﻞﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﺷﺎﯾﻊ در اﯾﺮان در درﻣﺎن ﮐﻮوﯾﺪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪاي از ﻋﻮارض وﺳﺎﯾﻞ‬
‫ﮐﻤﮏدرﻣﺎﻧﯽ و ﭘﯿﺸﮕﯿﺮي ﻧﯿﺰ ذﮐﺮ ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫داروﻫﺎي آﻧﺘﯽﻣﺎﻻرﯾﺎ )‪(Antimalarias‬‬
‫ﻫﯿﺪروﮐﺴﯽﮐﻠﺮوﮐﯿﻦ‬
‫ﻫﯿﺪروﮐـــﺴﯽﮐﻠـــﺮوﮐﯿﻦ در درﻣـــﺎن ﺑـــﺴﯿﺎري از‬
‫ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي اﻟﺘﻬﺎﺑﯽ و اﺗﻮاﯾﻤﻮن ﺑﻪﮐﺎر ﻣـﯽرود و ﻣـﺼﺮف‬
‫آن در درﻣﺎن ﮐﻮوﯾـﺪ ـ ‪ ،19‬ﺑـﻪﻃـﻮر اﺿـﻄﺮاري ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻏﺬا و داروي آﻣﺮﯾﮑﺎ )‪ (FDA‬ﺗﺄﯾﯿﺪ ﺷـﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼـﻪ‬
‫ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ اﺛﺮ دﻗﯿﻖ دارو در درﻣﺎن ﮐﻮوﯾﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺸﺪه؛‬
‫وﻟﯽ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ اﺛﺮ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺗﻐﯿﯿـﺮ ‪pH‬‬
‫ﻏﺸﺎي ﺳـﻠﻮﻟﯽ و ﻣﻬـﺎر ﮔﻠﯿﮑﻮزﯾﻼﺳـﯿﻮن ﭘـﺮوﺗﺌﯿﻦﻫـﺎي‬
‫وﯾﺮوس ﺑﺎﺷﺪ‪ ،5‬ﺑﻪﻃﻮري ﮐﻪ درﻧﻬﺎﯾﺖ از ﺗﮑﺜﯿـﺮ وﯾـﺮوس‬
‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.6‬‬
‫ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻋﺎرﺿﻪ ﻫﯿﺪروﮐـﺴﯽﮐﻠـﺮوﮐﯿﻦ‪ ،‬رﺗﯿﻨﻮﭘـﺎﺗﯽ‬
‫اﺳﺖ اﻣﺎ ﻋﻮارض ﭘﻮﺳﺘﯽ در ‪ %11‬ﺑﯿﻤﺎران دﯾﺪه ﻣﯽﺷـﻮد‬
‫ﮐﻪ ﮔﺎه ﺑﺎ ﻋﻼﺋﻢ ﭘﻮﺳﺘﯽ ﺧﻮد ﺑﯿﻤﺎري اﺷـﺘﺒﺎه ﻣـﯽﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺿﺎﯾﻌﺎت ﭘﻮﺳﺘﯽ ﺑﺜﻮرات ﺧﺎرشدار‪ ،‬ﻣﺎﮐﻮﻟﻮﭘﺎﭘﻮﻟﺮ‬
‫اﺳﺖ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ‪ 2‬ﻫﻔﺘﻪ ﭘﺲ از ﺷﺮوع درﻣﺎن‪ ،‬اﺑﺘﺪا از ﺗﻨﻪ‬
‫ﺷﺮوع ﻣﯽﺷﻮد و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ اﻧﺪامﻫـﺎ ﮔـﺴﺘﺮش ﻣـﯽﯾﺎﺑـﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
‫‪55‬‬ ‫ﻫﺮﯾﺰﭼﯽﻗﺪﯾﻢ‬

‫ﺗﺎﮐﻨﻮن ﻋﺎرﺿﻪ ﻣﻬﻢ ﭘﻮﺳﺘﯽ ﺑﻪﺟﺰ ﺑﺜﻮرات ﻏﯿﺮاﺧﺘـﺼﺎﺻﯽ‬ ‫ﮐﻬﯿﺮ‪ ،‬ﺧﺸﮑﯽ ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬رﯾﺰش ﻣﻮ و ﺣﺘﯽ ﺳﻔﯿﺪﺷﺪن ﻣـﻮ‬
‫و ﻣﻮاردي از زﺧﻢﻫـﺎي ﻋﻤﯿـﻖ دوﻃﺮﻓـﻪ ﭘـﺎ‪ 17‬در زﻣﯿﻨـﻪ‬ ‫دﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.12‬‬
‫ﻣﺼﺮف دارو ﮔﺰارش ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪18‬و‪.7‬‬ ‫رﻣﺪﯾﺴﯿﻮﯾﺮ )‪(Remdesivir‬‬
‫دﮔﺰاﻣﺘﺎزون )‪(Dexamethasone‬‬ ‫رﻣﺪﯾــﺴﯿﻮﯾﺮ آﻧــﺰﯾﻢ ‪ RNA-polymerase‬وﯾــﺮوس را‬
‫ﮐﻮرﺗﯿﮑﻮاﺳﺘﺮوﯾﯿﺪﻫﺎ ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﺧﻮاص ﺿﺪاﻟﺘﻬﺎﺑﯽ ﺧﻮد‪،‬‬ ‫ﻣﻬـﺎر ﻣـﯽﮐﻨــﺪ و ﻗـﺒﻼً در درﻣـﺎن وﯾــﺮوس اﺑـﻮﻻ و ﻧﯿــﺰ‬
‫در درﻣﺎن دﯾﺴﺘﺮس ﺗﻨﻔﺴﯽ ﺣﺎد ﻧﺎﺷﯽ از ﮐﻮوﯾﺪ ﺑـﻪﮐـﺎر‬ ‫‪ SARS-1‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋـﻮارض دارو در ﺑﯿﻤـﺎران‬
‫ﻣﯽروﻧﺪ‪ .‬ﻋﻮارض ﭘﻮﺳﺘﯽ ﺷﺎﯾﻊ ﺷﺎﻣﻞ ﺧـﺎرش‪ ،‬ﺳـﻮزش‪،‬‬ ‫ﺗﺤﺖ وﻧﺘﯿﻼﺳﯿﻮن ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﺷﺎﯾﻊﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬از ﺷﺎﯾﻊﺗـﺮﯾﻦ‬
‫ﻓﻮﻟﯿﮑﻮﻟﯿﺖ‪ ،‬ﺑﺜﻮرات ﺷﺒﯿﻪ آﮐﻨـﻪ‪ ،‬آﺗﺮوﻓـﯽ ﭘﻮﺳـﺘﯽ‪ ،‬ادم‪،‬‬ ‫ﻋﻮارض دارو‪ ،‬ﺑﺮوز ﺑﺜﻮرات ﺧﺎرشدار ﻏﯿﺮاﺧﺘﺼﺎﺻﯽ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻬﯿــﺮ‪ ،‬ﭘﺮﻣــﻮﯾﯽ و اﺳﺘﺮﯾﺎﺳــﺖ‪ .12‬ﻋــﻼوهﺑــﺮ اﯾ ـﻦ ﻣــﻮارد‬ ‫ﮐــﻪ زﻣــﺎن ﺑــﺮوز آن اﻟﮕــﻮي ﺧﺎﺻــﯽ ﻧــﺪارد و از روز اول‬
‫ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑﻪ ﻧﻮر ﻧﯿﺰ دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪.19‬‬ ‫درﻣﺎن ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮوز ﮐﻨﺪ‪.13‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﺷﺎﯾﻊﺗﺮﯾﻦ ﻋﺎرﺿﻪ ﺣﺎد درﻣﺎن ﺑﺎ‬ ‫از ﻋﻮارض ﻣﻬﻢ ﭘﻮﺳـﺘﯽ رﻣﺪﯾـﺴﯿﻮﯾﺮ‪ ،‬ﺑـﺮوز ﻗﺮﻣـﺰي‬
‫ﮐﻮرﺗﯿﮑﻮاﺳﺘﺮوﯾﯿﺪﻫﺎ ﻃﯽ ﺑﺴﺘﺮي‪ ،‬ﻫﻤـﺎن ﺑﺜـﻮرات ﺷـﺒﯿﻪ‬ ‫ﻗﺮﯾﻨﻪ ﭼﯿﻦﻫﺎﺳـﺖ ﮐـﻪ ‪Symmetrical Drug-Related‬‬
‫آﮐﻨﻪ و اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﺮوز ﻋﻔﻮﻧﺖ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ در ﺑﯿﻤﺎران ﻣـﺴﻦ‪،‬‬ ‫‪Intertriginous‬‬ ‫‪and‬‬ ‫‪Flexural‬‬‫‪Exanthema‬‬
‫)‪ (SDRIFE‬ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﯿﻤﺎري ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑـﺎ ﺗﺤﺮﯾـﮏ‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺮوز ﻟﺨﺘﻪ را ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ درﻧﻈﺮ داﺷـﺖ‪ .7‬ﺑـﺎ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ اﯾﻤﻨﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد؛ وﻟﯽ ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ دﻗﯿﻖ اﯾﺠﺎد‬
‫اﯾﻦ ﺣﺎل ﺑﺎﯾـﺪ داﻧـﺴﺖ ﮐـﻪ ﺑﺮاﺳـﺎس ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﺑـﺴﯿﺎر‪،‬‬
‫آن ﻣﻌﻠــﻮم ﻧﯿــﺴﺖ‪ .‬ﻗﺮﻣــﺰي ﺷــﺪﯾﺪ و ﮔــﺎه دردﻧــﺎك در‬
‫ﺗﺠﻮﯾﺰ ﮐﻮرﺗﯿﮑﻮاﺳـﺘﺮوﯾﯿﺪ‪ ،‬ﻣﯿـﺰان ﻣـﺮگوﻣﯿـﺮ ﻧﺎﺷـﯽ از‬
‫ﭼﯿﻦ ﻫﺎﯾﯽ ﻧﻈﯿﺮ زﯾﺮﺑﻐﻞ و ﮐـﺸﺎﻟﻪ ران ﺑـﺮوز ﻣـﯽﮐﻨـﺪ‪.14‬‬
‫ﮐﻮوﯾﺪ را ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪.20‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﮐـﻪ ﻣـﺼﺮف ﻫـﻢزﻣـﺎن آﻧﺘـﯽﺑﯿﻮﺗﯿـﮏﻫـﺎي‬
‫ﮐﻠﺸﯽﺳﯿﻦ )‪(Colchicine‬‬
‫ﺑﺘﺎﻻﮐﺘﺎم ﻧﻈﯿﺮ آﻣﻮﮐﺴﯽﺳﯿﻠﯿﻦ ﯾـﺎ ﻓﻠﻮﮐﻮﻧـﺎزول‪ ،‬ﺷـﺎﻧﺲ‬
‫ﮐﻠﺸﯽﺳﯿﻦ ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﺧﻮاص ﺿﺪﻧﻮﺗﺮوﻓﯿﻠﯽ ﺧﻮد ﺑـﺮاي‬
‫ﺑﺮوز اﯾﻦ ﻧﻮع ﺑﺜﻮرات را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.15‬‬
‫درﻣﺎن ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﭘﻮﺳـﺘﯽ و ﻏﯿﺮﭘﻮﺳـﺘﯽ ﻧﻈﯿـﺮ‬
‫آزﯾﺘﺮوﻣﺎﯾﺴﯿﻦ )‪(Azithromycin‬‬
‫آﻓﺖ ﻫﺎي راﺟﻌﻪ‪ ،‬ﮐﻬﯿﺮ ﻣـﺰﻣﻦ و ﺑﯿﻤـﺎري ﺑﻬﺠـﺖ ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿـﺮد‪ .‬ﺑـﻪﻧﻈـﺮ ﻣـﯽرﺳـﺪ اﯾـﻦ دارو در‬ ‫از داروﻫــﺎي ﻣﺎﮐﺮوﻟﯿــﺪي ﺑــﺎ ﺧــﻮاص ﺿــﺪاﻟﺘﻬﺎب و‬
‫ﺑﯿﻤﺎران ﮐﻮوﯾﺪ ﺑـﺎ ﺧـﻮاص ﺿـﺪاﻟﺘﻬﺎﺑﯽ ﻣﻮﺟـﺐ ﮐـﺎﻫﺶ‬ ‫ﺗﻌﺪﯾﻞ اﯾﻤﻨﯽ‪ ،‬در درﻣﺎن ﺑﺴﯿﺎري از ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي ﻋﻔـﻮﻧﯽ‬
‫درﮔﯿﺮي رﯾﻪ و ﺣﺘﯽ ﻣﺮگ ﻣﯽﺷﻮد‪.21‬‬ ‫و ﻏﯿﺮﻋﻔﻮﻧﯽ ﮐﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬ﻋﻮارﺿﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﺗـﺐ‪ ،‬آﻧﮋﯾـﻮادم‪،‬‬
‫ﻋﻮارض ﭘﻮﺳﺘﯽ ﮐﻠﺸﯽﺳﯿﻦ ﻧﺎﺷﺎﯾﻊ ﺑﻮده و ﺑﯿـﺸﺘﺮ در‬ ‫ﺳﻮزش ﭼﺸﻢ‪ ،‬ﺑﺜﻮرات ﻏﯿﺮاﺧﺘـﺼﺎﺻﯽ ﻣﻨﺘـﺸﺮ ﭘﻮﺳـﺘﯽ‪،‬‬
‫ﻣﻮارد ﻣﺴﻤﻮﻣﯿﺖ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد؛ اﻣـﺎ ﺷـﺎﯾﻊﺗـﺮﯾﻦ آنﻫـﺎ‬ ‫آﻧﺎﻓﯿﻼﮐـــــﺴﯽ‪ ،‬ﺳـــــﻨﺪرم ‪ DRESS‬و واﺳـــــﮑﻮﻟﯿﺖ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ رﯾﺰش ﻣـﻮ‪ ،‬ﺑﺜـﻮرات ﺧـﺎرشدار‪ ،‬ارﯾـﺘﻢ ﻧـﺪوزوم و‬ ‫ﻟﮑﻮﺳﯿﺘﻮﮐﻼﺳﺘﯿﮏ در زﻣﯿﻨـﻪ ﻣـﺼﺮف دارو دﯾـﺪه ﺷـﺪه‬
‫ﮐﻨﺪﮔﯽ ﭘﻮﺳﺖ ﺷﺒﯿﻪ ‪ TEN‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.22‬‬ ‫اﺳﺖ‪16‬و‪.12‬‬
‫ﻓﺎوﯾﭙﯿﺮاوﯾﺮ )‪(Favipiravir‬‬
‫رﯾﺒـــــــــــــﺎوﯾﺮﯾﻦ ‪ /‬اﻧﺘﺮﻓـــــــــــــﺮون‬
‫)‪(Ribavirin / Interferon‬‬ ‫ﯾــﮏ آﻧــﺎﻟﻮگ ﻧﻮﮐﻠﺌﻮزﯾــﺪي اﺳــﺖ ﮐــﻪ ﺑــﺎ ﻣﻬــﺎر‬
‫از رﯾﺒــﺎوﯾﺮﯾﻦ‪ ،‬ﯾــﮏ آﻧــﺎﻟﻮگ ﮔــﻮاﻧﯿﻦ ﮐــﻪ آﻧــﺰﯾﻢ‬ ‫‪ RNA polymerase‬وﯾﺮوس ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻬﺎر ﺗﮑﺜﯿﺮ وﯾﺮوس‬
‫‪ RNA-polymerase‬را ﻣﻬﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬در درﻣﺎن ﻫﭙﺎﺗﯿﺖ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬از اﯾﻦ دارو ﻗﺒﻼَ در درﻣﺎن آﻧﻔﻮﻻﻧﺰا و ﻧﯿـﺰ اﺑـﻮﻻ‬
‫‪ C‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.23‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺑﺎ ﺑﺮوز ﭘﺎﻧﺪﻣﯽ ﮐﺮوﻧﺎ وﯾﺮوس‪ ،‬در‬
‫رﯾﺒﺎوﯾﺮﯾﻦ و اﻧﺘﺮﻓﺮون ﺑـﺎ ﻫـﻢ‪ ،‬در ﻫﭙﺎﺗﯿـﺖ ‪ C‬و ﻧﯿـﺰ‬ ‫درﻣﺎن آن ﻧﯿﺰ ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﺧﻮﺷـﺒﺨﺘﺎﻧﻪ‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬


‫ﺳﻨﺘﺰ ‪ DNA‬و ‪ RNA‬وﯾﺮوس ﺑﻮده‪ ،‬در ﺳﺮﮐﻮب ﮐﻮوﯾﺪ و‬
‫ﻧﯿﺰ ﻣﻮاردي از ﺑﺮوز راش ﻣﻨﺘﺸﺮ دﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.34‬‬
‫ﻟﻮﭘﯿﻨﺎوﯾﺮ ‪ /‬رﯾﺘﻮﻧﺎوﯾﺮ )‪(Lopinavir/ Ritonavir‬‬
‫ﺗﺠﻮﯾﺰ ﺗﻮأﻣﺎن اﯾﻦ داروﻫـﺎ اوﻟـﯿﻦ ﺑـﺎر در ﻋﻔﻮﻧـﺖ ﺑـﺎ‬
‫‪ HIV‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﮐـﻪ ﺑـﻪﻧﻈـﺮ ﻣـﯽرﺳـﺪ ﺑـﺎ ﻣﻬﺎرﭘﺮوﺗﺌـﺎز‬
‫وﯾﺮوس ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﻟﺬا ﻋـﻮارض ﺷـﺎﯾﻊ ﺑـﻪﺻـﻮرت راش‪،‬‬
‫درﻣﺎﺗﯿــﺖ ﻏﯿﺮاﺧﺘــﺼﺎﺻﯽ‪ ،‬ﺿــﺎﯾﻌﺎت ﺷــﺒﯿﻪ درﻣﺎﺗﯿــﺖ‬
‫ﺳﺒﻮرهاﯾﮏ‪ ،‬ﺧﺎرش‪ ،‬ﺗﻌﺮﯾـﻖ ﺷـﺒﺎﻧﻪ و ﻋـﻮارض ﻧﺎﺷـﺎﯾﻌﯽ‬
‫ﺑﻪﺻﻮرت رﯾﺰش ﻣﻮ‪ ،‬ﮐﺎﭘﯿﻠﺮﯾﺖ‪ ،‬واﺳـﮑﻮﻟﯿﺖ و ﺑـﻪﺻـﻮرت‬
‫ﻧﺎدر ﺑﺮوز ﺳﻨﺪرم اﺳﺘﯿﻮﻧﺲ ﺟﺎﻧﺴﻮن ﻧﯿﺰ ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ‪.29‬‬
‫اﯾﻮرﻣﮑﺘﯿﻦ )‪(Stromectol - Ivermectin‬‬
‫ﯾﮏ ﻻﮐﺘﻮن ﻣﺎﮐﺮوﻟﯿﺪي اﺳﺖ ﮐـﻪ از ﺳـﺎلﻫـﺎ ﭘـﯿﺶ‬
‫ﺟﻬﺖ درﻣﺎن ﻋﻔﻮﻧﺘﻬﺎي ﭘﺎرازﯾﺘﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪35‬؛ اﻣـﺎ‬
‫ﺑﺎ اﻓـﺰاﯾﺶ ﻣـﻮارد ﺗﺠـﻮﯾﺰ دارو‪ ،‬ﻋﻮارﺿـﯽ ﻧﻈﯿـﺮ ﺑﺜـﻮرات‬
‫اﮔﺰﻣﺎﯾﯽ ﮔﺰارش ﺷﺪ‪ .36‬ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ اﯾﻮرﻣﮑﺘﯿﻦ ﺑـﺮاي‬
‫اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر در درﻣﺎن وﯾﺮوس زﯾﮑﺎ ﺑﻪﮐﺎر رﻓـﺖ ﮐـﻪ ﻃﺒـﻖ‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﭼﻨﺪان ﻣﺆﺛﺮ ﻧﺒـﻮد‪ .37‬در ﺳـﺎل ‪ 2020‬از‬
‫اﯾﻮرﻣﮑﺘﯿﻦ ﺑﻪﻋﻨﻮان داروي ﺿﺪﮐﻮوﯾﺪ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪ ﮐـﻪ‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑـﺎ ﻣﻬـﺎر ﺗﮑﺜﯿـﺮ وﯾـﺮوس ﻋﻤـﻞ ﻣـﯽﮐﻨـﺪ‪39‬و‪.38‬‬
‫واﮐﻨﺶ ﻫﺎي آﻟﺮژﯾﮏ ﺷﺪﯾﺪ ﺑﻪﺻﻮرت راش ﮐﻬﯿﺮ ﺧـﺎرش‬
‫آﻧﮋﯾﻮادم و اﺧﺘﻼل ﺗﻨﻔﺴﯽ ﺑﺎ ﺗﺠﻮﯾﺰ دارو دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪.40‬‬
‫ﺣﻤﻼت ﻓﻼﺷﯿﻨﮓ ﻧﯿﺰ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮوز ﮐﻨﺪ‪.41‬‬
‫ﻟﻮزارﺗﺎن )‪(Lozartan‬‬
‫در درﻣﺎن ﺑﯿﻤـﺎران ﮐﻮوﯾـﺪ ﻣﺒـﺘﻼ ﺑـﻪ ﻫﯿﭙﺮﺗﺎﻧـﺴﯿﻮن‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه؛ وﻟﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮارد ﻣﻌﺪود ﺗﺠﻮﯾﺰ‪ ،‬ﺑﻪﺟﺰ‬
‫ﮔﺰارش ﺧﺎرش‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ از ﻋﻮارض اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ در دﺳـﺖ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪.42‬‬
‫ﻓﯿﻨﺎﺳﺘﺮاﯾﺪ )‪(Finasteride‬‬
‫اﯾــﻦ دارو از ﺳــﺎلﻫــﺎ ﭘــﯿﺶ در درﻣــﺎن آﻟﻮﭘــﺴﯽ‬
‫آﻧﺪروژﻧﺘﯿﮏ ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽرود؛ اﻣﺎ ﺑﺎ ﺑﺮوز ﭘﺎﻧﺪﻣﯽ ﮐﻮوﯾـﺪ در‬
‫درﻣﺎن اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري ﻧﯿﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻮارد اﻧﺪك ﮐﺎرﺑﺮد‪ ،‬ﻓﻌﻼً اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ از ﻋﻮارض ﺧﺎص دارو‬
‫در ﺑﯿﻤﺎران ﮐﻮوﯾﺪ )ﺑﻪﺟﺰ ﻋﻮارض ﻣﻌﻤﻮل ﻧﻈﯿـﺮ ﮐـﺎﻫﺶ‬
‫ﻋﻮارض ﭘﻮﺳﺘﯽ درﻣﺎن ﮐﻮوﯾﺪ ـ ‪19‬‬ ‫‪56‬‬
‫ﮐﻮوﯾﺪ ﺗﺠﻮﯾﺰ ﺷـﺪه و ﻋـﻮارض ﭘﻮﺳـﺘﯽ ﻧﻈﯿـﺮ ﺿـﺎﯾﻌﺎت‬
‫اﮔﺰﻣﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺧﺸﮑﯽ ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺸﺪﯾﺪ ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ‪ ،‬ﺧـﺎرش و‬
‫رﯾﺰش ﻣﻮ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮔﺮدﯾﺪ‪24‬و‪ .7‬ﺿﺎﯾﻌﺎت ﭘﻮﺳﺘﯽ در ﻣﺤـﻞ‬
‫ﺗﺰرﯾ ﻖ‪ ،‬ﺑﺜﻮرات ﺷﺒﯿﻪ آﮐﻨﻪ و اﺳﮑﻠﺮودرﻣﯽ ﻧﯿﺰ از ﻋﻮارض‬
‫رﯾﺒﺎوﯾﺮﯾﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.12‬‬
‫اﯾﻤﻮﻧﻮﮔﻠﻮﺑﯿﻦ )‪(IV Ig‬‬
‫اﯾــﻦ ﻧــﻮع درﻣــﺎن‪ ،‬ﺷــﺎﻣﻞ ﺗﺠــﻮﯾﺰ اﯾﻤﻮﻧﻮﮔﻠﻮﺑــﻮﻟﯿﻦ‬
‫ﻫﯿﭙﺮاﯾﻤﻮن ﯾﺎ ﭘﻼﺳﻤﺎي ﺑﯿﻤﺎران ﺑﻬﺒﻮدﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺣﺬف وﯾﺮوس و ﻧﯿﺰ ﺣـﺬف ﺳـﻠﻮلﻫـﺎي ﻋﻔـﻮﻧﯽ ﮐﻤـﮏ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﺰرﯾﻖ اﯾﻤﻮﻧﻮﮔﻠﻮﺑﻮﻟﯿﻦ در ﺑﯿﻤﺎران ﮐﻮوﯾﺪ ﻣﻤﮑﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺿﺎﯾﻌﺎت ﮐﻬﯿﺮي و آﻧﮋﯾﻮادم ﺣﯿﻦ ﺗﺰرﯾﻖ و‬
‫ﻧﯿﺰ ارﯾﺘﻢ ﻣﻮﻟﺘﯽﻓﺮم‪ ،‬اﮔﺰﻣﺎ‪ ،‬ارﯾﺘﻢ ﭘﻮرﭘﻮرﯾﮏ ﯾـﺎ ﺑﺜـﻮرات‬
‫اﮐﻮﻟﻮﭘــﺎﭘﻮﻟﺮ در روزﻫــﺎي ﺑﻌــﺪ ﺷــﻮد‪25‬و‪ .7‬ﻣــﻮاردي از‬
‫آﻧﺎﻓﯿﻼﮐﺴﯽ‪ ،‬ﺑﺜﻮرات ﺷﺒﯿﻪ و اﺳﮑﻮﻟﯿﺖ و رﯾﺰش ﻣـﻮ ﻧﯿـﺰ‬
‫ﮔﺰارش ﺷﺪهاﻧﺪ‪.26‬‬
‫ﺗﺎﻣﯿﻔﻠﻮ )اوﺳﻠﺘﺎﻣﯿﻮﯾﺮ( )‪Tamiflu (Oseltamivir‬‬
‫ﭘﯿﺶﺗﺮ در درﻣﺎن آﻧﻔﻮﻻﻧﺰاي ‪ A‬و ‪ B‬اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه‬
‫اﺳــﺖ‪ .‬ﺑــﺎ ﺗﺠــﻮﯾﺰ ﺧــﻮراﮐﯽ ﻣــﻮاردي از ادم ﺻــﻮرت‪،‬‬
‫ﭘﻮﺳﺘﻪرﯾﺰي‪ ،‬ﺑﺮوز ﺗﺎول‪ ،‬ﺧﺎرش‪ ،‬ﺗﻮرم ﭘﻠﮏ‪ ،‬ﻟـﺐ و زﺑـﺎن‬
‫ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .27‬در ﺑﺮﺧـﯽ ﺑﯿﻤـﺎران ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑـﻪ ﺑـﺮوز ﺳـﻨﺪرم اﺳـﺘﯿﻮﻧﺲ ﺟﺎﻧـﺴﻮن ﯾـﺎ ‪TEN‬‬
‫ﺷﻮد‪28‬و‪ .7‬ﻣﻮاردي از آﻧﮋﯾﻮادم واﻗﻌـﯽ در ﺑﯿﻤـﺎران دﭼـﺎر‬
‫آﻧﻔﻮﻻﻧﺰا ﯾﺎ ﮐﻮوﯾﺪ ﮔﺰارش ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .29‬در ﺑـﺴﯿﺎري از‬
‫ﻣﻮارد ﻧﯿﺰ راش ﻏﯿﺮاﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﺑﺮوز ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.30‬‬
‫آﺗﺎزاﻧﺎوﯾﺮ )‪(Atazanovir‬‬
‫ﯾﮏ ﻣﻬﺎرﮐﻨﻨﺪه ﭘﺮوﺗﺌﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻫﻢزﻣﺎن آن ﺑﺎ‬
‫رﯾﺘﻮﻧــﺎوﯾﺮ و ﻻﻣﯿــﻮودﯾﻦ‪ ،‬ﻣﻼﻧﻮﻣــﺎ دﯾــﺪه ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪.31‬‬
‫ﺧﺎرش‪ ،‬ﮐﻬﯿﺮ و زردﺷﺪن ﭼﺸﻢ و ﭘﻮﺳﺖ )ﺑﺎ ﺑﺮوز اﺧﺘﻼل‬
‫ﮐﺒﺪي( ﻧﯿﺰ از ﻋﻮارض آن اﺳﺖ‪.32‬‬
‫آرﺑﯿﺪول )اوﻣﯿﻔﻨﻮوﯾﺮ( )‪Arbidol (Umifenovir‬‬
‫ﯾﮏ ﻣﺸﺘﻖ اﯾﻨﺪول و داروي ﺿﺪوﯾﺮوس وﺳﯿﻊاﻟﻄﯿﻒ‬
‫اﺳﺖ و اﺛﺮات آن ﺑﺮ وﯾﺮوس ﻫﺮﭘﺲ ﺗﯿـﭗ ﯾـﮏ از اوﻟـﯿﻦ‬
‫ﻣﻮارد اﺳﺘﻌﻤﺎل آن ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .33‬ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ اﺛـﺮ آن ﻣﻬـﺎر‬
‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
‫‪57‬‬ ‫ﻫﺮﯾﺰﭼﯽﻗﺪﯾﻢ‬
‫داﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﺼﺮف زﯾﺎد زﻧﺠﺒﯿﻞ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ‬
‫ﮐــﺎﻫﺶ اﻧﻌﻘﺎدﭘــﺬﯾﺮي ﺧــﻮن و ﺧــﻮنرﯾــﺰي ﮔــﺮدد‪.‬‬
‫ﻋﻮارض آﻟﺮژﯾﮏ ﺷﺪﯾﺪ ﻧﻈﯿﺮ ﮐﻬﯿـﺮ ﻣﻨﺘـﺸﺮ‪ ،‬اﺧـﺘﻼل‬
‫ﺗﻨﻔﺴﯽ‪ ،‬ﺗﻮرم ﺻﻮرت‪ ،‬ﻟﺐ‪ ،‬زﺑﺎن و ﺣﻠﻖ )آﻧﮋﯾﻮادم( ﻧﯿﺰ‬
‫ﮔﺰارش ﺷﺪه ﮐﻪ ﻣﻮرد اورژاﻧﺴﯽ ﺑﻮده و ﺑﺴﺘﺮي ﺑﯿﻤـﺎر‬
‫ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻋﻮارض آﻟﺮژﯾـﮏ در ﻣﻘـﺎدﯾﺮ ﮐـﻢ‬
‫ﻧﯿﺰ در ﺑﺮﺧﯽ ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪51‬و‪.50‬‬
‫‪ ‬زردﭼﻮﺑﻪ ﺑﺎ ﻧﺎم ﻋﻠﻤﯽ ‪ curcum longol‬ﻧﯿـﺰ ازﺟﻤﻠـﻪ‬
‫ادوﯾﻪﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺒﻼً ﻧﯿﺰ در ﮐﻤﮏ ﺑﻪ درﻣﺎن ﺳﺎﯾﺮ‬
‫ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي وﯾﺮوﺳﯽ ﺑﻪﮐﺎر رﻓﺘﻪ و از ﺧﻮاص ﻣﻬﻢ آن‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﺳـﯿﺘﻮﮐﯿﻦﻫﺎﺳـﺖ و ﺷـﺎﯾﺪ ﺑـﺎ ﻫﻤـﯿﻦ‬
‫ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ در ﮐﻮوﯾﺪ ﻧﯿﺰ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.52‬‬
‫ﻗﻠــﺐ‪ ،‬اﻓــﺖ ﻓــﺸﺎر‪ ،‬ﺿــﻌﻒ ﻋــﻀﻼﻧﯽ‪ ،‬اﺳــﺘﻌﺪاد ﺑــﻪ‬
‫ﻋﻮارض ﭘﻮﺳﺘﯽ ﻧﺎﺷﯽ از وﺳﺎﯾﻞ ﮐﻤﮏدرﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﻋﻔﻮﻧﺖﻫﺎي ﭘﻮﺳﺘﯽ دﯾﺪه ﻣـﯽﺷـﻮد‪ .45‬ﻫـﻢﭼﻨـﯿﻦ در‬
‫ﻣﺸﮑﻼت ﭘﻮﺳﺘﯽ ﻧﺎﺷﯽ از اﺳـﺘﻔﺎده ﻃـﻮﻻﻧﯽﻣـﺪت از‬
‫ﻣﺎﺳﮏ ﻫﺎي ﻣﺤﺎﻓﻈﺘﯽ و ﻣﺎﺳـﮏ اﮐـﺴﯿﮋن ﻧﯿـﺰ ﮔـﺰارش‬
‫ﺷــﺪه اﺳــﺖ؛ ازﺟﻤﻠــﻪ ﺗــﺸﺪﯾﺪ ﮐﻬﯿــﺮ ﻓــﺸﺎري‪ ،‬ﺗــﺸﺪﯾﺪ‬
‫درﻣﺎﺗﯿــﺖ ﺳــﺒﻮرﺋﯿﮏ و ﻓﻮﻟﯿﮑﻮﻟﯿــﺖ‪ .53‬آﮐﻨــﻪ ﻧﺎﺷــﯽ از‬
‫ﻣﺎﺳﮏ )‪ (Maskne‬ﻧﯿﺰ ﺑﺮاﺛﺮ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﺪاوم از ﻣﺎﺳـﮏ‬
‫ﭼﻪ در ﭘﺮﺳﻨﻞ ﭘﺰﺷﮑﯽ و ﭼﻪ در ﺑﯿﻤﺎران دﯾﺪه ﻣﯽﺷـﻮد؛‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﮐﻪ ﭘﻮﺳﭽﻮلﻫﺎ و ﺟﻮشﻫـﺎي ﮐﻮﭼـﮏ در‬
‫ﻣﺤﻞ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﺎﺳـﮏ ﺑـﺮوز ﻣـﯽﮐﻨـﺪ‪ .‬ﻋﻠـﺖ اﯾﺠـﺎد‬
‫ﺿــﺎﯾﻌﺎت ﺑــﻪ ﻫﯿﺪراﺳــﯿﻮن ﭘﻮﺳــﺘﯽ ﻧــﺴﺒﺖ داده ﺷــﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .54‬اﻟﺒﺘﻪ در ﺑﯿﻤﺎراﻧﯽ ﮐﻪ ﻗﺒﻼً ﺿﺎﯾﻌﺎت آﮐﻨﻪ ﺻـﻮرت‬
‫داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺸﺪﯾﺪ ﺧﻮد ﺿﺎﯾﻌﺎت ﻧﯿـﺰ دﯾـﺪه ﻣـﯽﺷـﻮد‪.55‬‬
‫ازﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﻫﻤـﺎنﻃـﻮر ﮐـﻪ ﮔـﺎه ﺳـﺎﯾﺮ ﺑﯿﻤـﺎريﻫـﺎي‬
‫ﭘﻮﺳﺘﯽ ﻃﺒﻖ ﭘﺪﯾﺪه ﮐـﻮﺑﻨﺮ )‪(Koebner phenomenon‬‬
‫در ﻣﺤﻞﻫﺎي ﺗﻤﺎس ﯾﺎ ﺿﺮﺑﻪ ﭘﻮﺳـﺖ ﺗـﺸﺪﯾﺪ ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ‬
‫)ﻧﻈﯿﺮ ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ و درﻣﺎﺗﯿﺖﻫﺎ(‪ ،‬ﺗﺸﺪﯾﺪ روزاﻧـﻪ ﻧﯿـﺰ از‬
‫ﭼﻨﺪ ﻣﺮﮐﺰ ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪.56‬‬
‫ﻫــﻢﭼﻨــﯿﻦ در ﺑﯿﻤــﺎران ﮐﻮوﯾــﺪ‪ ،‬در ﻣﺤــﻞ ﻣﺎﺳــﮏ‬
‫اﮐــﺴﯿﮋن ﺑــﻪ دﻟﯿــﻞ ﻫﯿﺪراﺳــﯿﻮن و ﺗﺮوﻣﺎﻫــﺎي ﮐﻮﭼــﮏ‬
‫ﭘﻮﺳﺘﯽ و ﻧﯿﺰ ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﻋﺪم اﻣﮑـﺎن ﺷـﺴﺖوﺷـﻮي ﻣﺮﺗـﺐ‬
‫ﺑﻪوﯾﮋه در ﺑﯿﻤﺎران ﺗﺤﺖ ﺗﻬﻮﯾﻪ ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ و ﺑﺮوز و ﺗﺸﺪﯾﺪ‬
‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
‫ﻣﯿﻞ ﺟﻨﺴﯽ و ﮔﺎﯾﻨﮑﻮﻣﺎﺳﺘﯽ( ﻧﺪارﯾﻢ‪.43‬‬
‫ﻣﮑﻤﻞﻫﺎ )‪(supplements‬‬
‫اﻟﻒ( ﻣﮑﻤﻞﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﻮﺳـﻂ ﭘﺰﺷـﮑﺎن ﺗﺠـﻮﯾﺰ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ ‬ﺳﻮﻟﻔﺎت روي )‪ :(zinc sulphate‬واﮐﻨﺶﻫﺎي آﻟﺮژﯾﮏ‬
‫ﺑﻪﺻﻮرت ﮐﻬﯿﺮ و ﺣﺘﯽ آﻧﮋﯾﻮادم ﺑﺎ ﺗﺠﻮﯾﺰ دارو ﮔﺰارش‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮاردي ﻧﯿـﺰ از زﺧـﻢﻫـﺎي دﻫـﺎﻧﯽ ﺑـﺪون‬
‫ﺑﻬﺒﻮد دﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.44‬‬
‫‪ ‬ﺳﻮﻟﻔﺎت ﻣﻨﯿﺰﯾﻢ )‪ :(magnesium sulphate‬ﺳـﻮﻟﻔﺎت‬
‫ﻣﻨﯿﺰﯾﻢ از ﺳﺎلﻫﺎ ﭘـﯿﺶ در درﻣـﺎن ﭘـﺮهاﮐﻼﻣﭙـﺴﯽ و‬
‫اﮐﻼﻣﭙﺴﯽ ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽرود؛ اﻣ‪‬ﺎ ﺑـﺎ ﺗﺠـﻮﯾﺰ ﺑـﯿﺶ از ﺣـﺪ‬
‫دارو‪ ،‬ﻋﻼﺋﻤﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﺧﻮابآﻟﻮدﮔﯽ‪ ،‬ﻧـﺎﻣﻨﻈﻤﯽ ﺿـﺮﺑﺎن‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺰرﯾﻖ‪ ،‬درد ﻣﺤﻞ ﺗﺰرﯾﻖ و ﺣﻤـﻼت ﻗﺮﻣـﺰي و‬
‫ﻓﻼﺷﯿﻨﮓ ﺻﻮرت ﻧﯿﺰ ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪.46‬‬
‫‪ ‬وﯾﺘﺎﻣﯿﻦ دي )‪ :(Vitamin D‬ﻋﻮارض ﮐﻤﺒﻮد وﯾﺘﺎﻣﯿﻦ‬
‫دي ﺑــﺮ ﻫــﯿﭻ ﮐــﺲ ﭘﻮﺷــﯿﺪه ﻧﯿــﺴﺖ؛ اﻣــﺎ ﻣــﺼﺮف‬
‫ﻃﻮﻻﻧﯽﻣﺪت و ﺑﺎ دوزﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﻋﻮارض ﻣﺘﻌـﺪدي دارد‬
‫ﮐﻪ از آن ﺟﻤﻠﻪ ﺳـﺮﻓﻪ‪ ،‬اﺧـﺘﻼل ﺑﻠـﻊ‪ ،‬ﺗـﺎﮐﯽﮐـﺎردي‪،‬‬
‫ﺿـــﺎﯾﻌﺎت ﮐﻬﯿـــﺮي‪ ،‬ﺧـــﺎرش و ﺑﺜـــﻮرات ﭘﻮﺳـــﺖ‬
‫ﻏﯿﺮاﺧﺘﺼﺎﺻﯽ اﺳـﺖ‪ .47‬ﺧـﺸﮑﯽ ﻣﺨﺎﻃـﺎت و ﮐـﺎﻫﺶ‬
‫ﺗﻮرﮔﻮر ﭘﻮﺳﺘﯽ ﻧﯿﺰ دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪48‬؛ ﺑﻪﻋﻼوه ﻣـﻮاردي‬
‫از ﺗﺸﺪﯾﺪ اﮔﺰﻣﺎ ﺑﻪوﯾﮋه اﮔﺰﻣﺎي اﺗﻮﭘﯿـﮏ در ﺑﯿﻤـﺎراﻧﯽ‬
‫ﮐــﻪ وﯾﺘــﺎﻣﯿﻦ ‪ D‬ﺑــﻪﺻــﻮرت ﻃــﻮﻻﻧﯽﻣــﺪت اﺳــﺘﻔﺎده‬
‫ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ دﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.49‬‬
‫ب( ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ ﮐﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﺪون ﺗﺠﻮﯾﺰ ﭘﺰﺷﮏ ﻣﺼﺮف‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ ‬زﻧﺠﺒﯿﻞ )‪ :(ginger‬از ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ازﻧﻈـﺮ‬
‫ﺧــﻮاص ﺗﺤﺮﯾــﮏ ﺳﯿــﺴﺘﻢ اﯾﻤﻨــﯽ و ﻧﯿــﺰ ﺣﺎﻟــﺖ‬
‫ﺑﻪاﺻﻄﻼح ﮔﺮﻣـﯽ‪ ،‬از ﺳـﺎلﻫـﺎ ﭘـﯿﺶ در ﺑـﺴﯿﺎري از‬
‫ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎ ازﺟﻤﻠﻪ دﯾﺎﺑﺖ و ﻧﯿﺰ ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي وﯾﺮوﺳـﯽ‬
‫ﮐﺎرﺑﺮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬از زﻣﺎن ﻫﻤﻪﮔﯿﺮي ﮐﻮوﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺼﺮف‬
‫زﻧﺠﺒﯿﻞ ﺑﻪوﯾﮋه در اﯾﺮان ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ‬
 19 ‫ﻋﻮارض ﭘﻮﺳﺘﯽ درﻣﺎن ﮐﻮوﯾﺪ ـ‬ 58

‫اﯾﻦ ﻋﻮارض ﮔﺬرا ﺑﻮده و ﺑﺎ درﻣﺎن ﻋﻼﻣﺘﯽ ﻧﻈﯿـﺮ ﺗﺠـﻮﯾﺰ‬ .57‫ﻋﻔﻮﻧﺖﻫﺎي ﭘﻮﺳﺘﯽ ﺑﻪوﯾﮋه زردزﺧـﻢ دﯾـﺪه ﻣـﯽﺷـﻮد‬
‫آﻧﺘﯽﻫﯿﺴﺘﺎﻣﯿﻦ ﺑﻬﺒﻮد ﻣﯽﯾﺎﺑـﺪ؛ اﻣـﺎ در ﺑﺮﺧـﯽ از ﻣـﻮارد‬ ‫ﺗﺸﺪﯾﺪ ﺧﺸﮑﯽ ﭘﻮﺳﺖ و اﯾﺠﺎد ﯾﺎ ﻋﻮد درﻣﺎﺗﯿﺖ ﺗﻤﺎﺳـﯽ‬
‫ﻧﻈﯿﺮ ﺳـﻨﺪرم اﺳـﺘﯿﻮﻧﺲ ﺟﺎﻧـﺴﻮن ﮔـﺎه ﭘـﺲ از ﺑﻬﺒـﻮد‬ .29‫ﺗﺤﺮﯾﮑﯽ و آﻟﺮژﯾﮏ ﻧﯿﺰ ﺷﺎﯾﻊ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻮوﯾﺪ ﻧﯿﺰ ﺑـﺴﺘﺮي ﺑﯿﻤـﺎر ﺿـﺮوري اﺳـﺖ؛ ﻟـﺬا در اﯾـﻦ‬ ‫ ﻋﻼﺋﻢ و ﺿﺎﯾﻌﺎت‬،‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ در ﺑﯿﻤﺎري ﮐﻮوﯾﺪ‬
‫ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎ و‬،‫ ﻧﻈﯿﺮ ﺳﺎﯾﺮ ارﮔﺎن ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ‬،‫ﺑﯿﻤﺎران‬ ‫ﭘﻮﺳﺘﯽ ﭼﻪ در اﺛﺮ اﺑﺘﻼ ﺑـﻪ ﺧـﻮد ﮐﺮوﻧـﺎ وﯾـﺮوس و ﭼـﻪ‬
.‫ﻋﻼﺋﻢ ﭘﻮﺳﺘﯽ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽﺷﻮد‬ ‫ ﺑﺎ اﯾﻨﮑـﻪ ﺑـﺴﯿﺎري از‬.‫ﻧﺎﺷﯽ از ﻋﻮارض درﻣﺎن ﺷﺎﯾﻊ اﺳﺖ‬

References
1. Conforti C, Dianzani C, Agozzino M, et al. Cutaneous Manifestations in Confirmed COVID-
19 Patients: A Systematic Review. Biology. 2020; 9: 449.
2. Rahmanzade RA, Rahmanzadeh RE, Hashemian SM, et al. Iran's Approach to COVID-19:
Evolving treatment protocols and ongoing clinical trials. Front Public Health 2020; 8: 551889.
3. Liu C, Zhou Q, Li Y. Research and development on therapeutic agents and vaccines for
COVID-19 and related human coronavirus diseases. ACS Cent Sci 2020; 6:315-31.
4. Porti F, Pazzoli G, Adami M, et al. Treatments for COVID-19, emerging drugs against the
coronavirus. Acta Biomed 2020; 91: 118-36.
5. Yao X, Ye F, Zhang M. In vitro antiviral activity and projection of optimized dosing of
hydroxychloroquine for the treatment of severe acute respiratory syndrome corona virus 2
(SARS-COV-2). Clin Infect Dis 2020; 71: 732-39.
6. Goldust M, Hotmann K, Abdelmaksoud A, et al. Utility and risk of dermatologic medications
during the COVID-19 pandemic. Dermatol Ther 2020; 33, e13833.
7. Matinez-Lopez A, Cuenca-Borrales C, Montero-Vilchez T, et al. Review of adverse cutaneous
reactions of pharmacologic intervention for COVID-19: A guide for the dermatologists. J Am
Acad Dermatol 2020; 83: 1738-748.
8. Abu Assalie N, Durcan R, Durcan L, et al. Hydroxychloroquine – induced erythema
multiforme. J Clin Rheumatol 2017: 23: 127-28.
9. Monte Serrano J, Cruanes Monferrer J, et al. Hydroxychloroquine-induced erythema
multiforme in a patient with COVID-19. Med Clin (Bar) 2020: 11; 155: 231.
10. Bolognia JL, Schaff JV, Cerroni L. Dematology. 4th ed. China: Elsevir; 2018. P: 281.
11. Bolognia JL, Schaff JV, Cerroni L. Dermatology. 4th ed. Elsevir; 2018. P: 2228.
12. Tursen U, Tursen B, Lotti T. Cutaneous side-effects of the potential COVID-19 drugs
Dermatologic Ther. 2020; 33: e 13476.
13. Grein J, Ohmagari N, Shin D, et al. Compassionate use of remdesivir for patients with severe
COVID-19. N Eng J Med 2020 11; 282: 2327-336.
14. Heck J, Stuchtenoth DO, Mettin R, et al. Remdesivir-induced symmetrical drug-related
intertriginous and flexural exanthema (SDRIEF)? A case report with review of the literature.
Eur J Clin Pharmacol 2021; 77: 141-44.
15. Kumar S, Bhale G, Brar BK. Symmetrical drug related intertriginous and flexural exanthema
(SDRIFE) induced by fluconazole: An uncommon side effects of a commonly used drugs.
Dermatol Ther 2019; 32: e13130.

1 ‫ ﺷﻤﺎره‬،13 ‫ دوره‬،1401 ‫ ﺑﻬﺎر‬،‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‬

59 ‫ﻫﺮﯾﺰﭼﯽﻗﺪﯾﻢ‬

16. Gautret P, Lagie JC, Parola P. Hydroxychloroquine and azithromycin as a treatment of

COVID-19: Results of an open-label non-randomized clinical trial. Int J Antimicrob Agents
2020; 20: 105949.
17. Costanzo M, De Giglio MAR, Roviello GN. SARS COV-2 recent reports on antiviral
therapies based on lopinavir/ritonavir, darunavir/umifenavir, hydroxychloroquine,
remedesivir, favipiravir and other drugs for treatment of the new coronavirus. Curr Med Chem
2020, 17; 4336-441.
18. Kannan S, Khan W, Bharadwarj A, et al. Corticosteroid-induced cutaneous changes: A cross-
sectional study. Indian J Pharmacol 2015; 47: 696-98.
19. Lim WS, Horby P, Emberson JR, Dexamethasone in hospitalized patients with Covid-19-
preliminary report. N Engl J Med 2021. 384: 693-704.
20. Liu C, Zhou Q, Li Y. Research and development on therapeautic agents and vaccines for
COVID-19 and related human coronavirus diseases. ACS Cent Sci 2020; 6: 315-31.
21. Gurkan A, Oguz MM, Boduroglu CE, et al. Dermatologic manifestations of colchicine
intoxication. Pediatr Emerg Care 2018: 34: e 131-e33.
22. Mathur P, Kottilil Sh, Wilson E. Use of Ribavirin for Hepatitis C treatment in the modern
direct-acting antiviral era. J Clin Transl Hepatol 2018 28; 6: 431-37.
23. Arabi YM, Shalhoub S, Mandourah Y. Ribavirin and interferon therapy for critically ill
patients with Middle East respiratory syndrome: A multicenter observational study. Clin
Infect Dis 2020; 70: 1837-844.
24. Cherin P, Marie I, Michellet M. Management of adverse events in the treatment of patients
with immunoglobulin therapy: A review of evidence. Autoimmun Rev 2016: 15: 71-81.
25. Jawhara S. Could intravenous immunoglobulin collected from recovered coronavirus patients
protect against COVID-19 and strengthen the immune system of new patients? Int J Mol Sci
2020; 21: 2-5.
26. Bird NL, Olson MR, Aeron C Hurt AC, et al. Oseltamivir prophylaxis reduces inflammation
and facilitates establishment of cross-strain protective t cell memory to influenza viruses. PLo
S One 2015; 10:e0129768.
27. Zuo W, Wen LP, Li J, Mei D, et al . Oseltamivir induced Stevens-Johnson syndrome/toxic
epidermal necrolysis-case report. Medicine (Baltimore) 2019; 98.
28. Gul U. COVID-19 and dermatology. Turk J Med Sci 2020; 50: 1751-759.
29. Antipov EA, Pokryshevskaya EB. The effects of adverse drug reactions on patients'
satisfaction: Evidence from publicly available data on Tamiflu (oseltamivir). Int J Med Inform
2019; 125:30-6.
30. Fabbiani M, Gagliardini R, Ciccarelli N; et al. Atazanavir/ritonavir with lamivudine as
maintenance therapy in virologically suppressed HIV-infected patients: 96 week outcomes of
a randomized trial. J Antimicrob Chemother 2018; 73: 1955-964.
31. Avihingsanon A, Tongkobpetch S, Kerr SJ, Punyawudho, et al. Pharmacogenetic testing can
identify patients taking atazanavir at risk for hyperbilirubinemia. J Acquir Immune Defic
Syndr 2015; 69:e 36-7.
32. Li MK, Liu YY, Wei F, et al. Antiviral activity of arbidol hydrochloride against herpes
simplex virus I in vitro and in vivo. Int J Antimicrob Agents 2018; 51: 98-106.

1 ‫ ﺷﻤﺎره‬،13 ‫ دوره‬،1401 ‫ ﺑﻬﺎر‬،‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‬

 19 ‫ﻋﻮارض ﭘﻮﺳﺘﯽ درﻣﺎن ﮐﻮوﯾﺪ ـ‬ 60

33. Darazam IA, Shokouhi Sh, Mardani M, et al. Umifenovir in hospitalized moderate to severe
COVID-19 patients: A randomized clinical trial. Int Immunopharmacol. 2021; 99: 107969.
34. López-Medina E, López P, Hurtado IC, et al. Effect of ivermectin on time to resolution of
symptoms among adults with mild COVID-19: A randomized clinical trial. JAMA Intern Med
2021; 325: 1426-435.
35. J Sanz-Navarro , C Feal , E Dauden. Treatment of human scabies with oral ivermectin.
eczematous eruptions as a new non-reported adverse event. Actas Dermosifiliogr 2017;
108:643-49.
36. Ketkar H, Yang L, Wormser GP,et al. Lack of efficacy of ivermectin for prevention of a lethal
Zika virus infection in a murine system. Diagnostic Microbiol Infect Dis 2019; 95: 38-40
37. Caly, J.D. Druce, M.G. Catton, D, et al. The FDA-approved drug ivermectin inhibits the
replication of SARS-CoV-2 in vitro. Antivir Res 2020; 178: p. 104787.
38. Osama A.B . Pharmacogenomics and COVID-19: clinical implications of human genome
interactions with repurposed drugs. Pharmacogenomics J 2021: 275-84.
39. Rampur L, Jariwala SP, Golda Hudes G, et al. Effect of ivermectin on allergy-type
manifestations in occult strongyloidiasis. Ann Allergy Asthma Immunol 2016; 117: 423-28.
40. Chandler RE .Serious neurological adverse events after ivermectin-do they occur beyond the
indication of onchocerciasis? Am J Trop Med Hyg 2018; 98: 382-88.
41. Hoffmann M, Kleine-Weber H, Schroeder S, et al. SARS-CoV-2cell entry depends on ACE2
and TMPRSS2 and is blocked by a clinically-proven protease inhibitor. Cell 2020; 181:271-
80.
42. Zarehoseinzade E, Allami A, Ahmadi M, et al. Finasterde in hospitalized adult males with
covid-19: A risk factor for severity of the disease or an adjunct treatment: A randomized
controlled clinical trial. Med J Islamic Repub Iran 2021; 35: 30.
43. Dolcourt BA, Paxton JH, Bora KM, et al. Pennies for your thoughts: A case series of
pancytopenia due to zinc-induced copper deficiency in the same patient. Clin Pract Cases
Emerg Med 2019; 3: 341-44.
44. Cavell GF, Catherine Bryant C, Jheeta S. Iatrogenic magnesium toxicity following
intravenous infusion of magnesium sulfate: risks and strategies for prevention. BMJ Case Rep
2015.
45. Al-Shoha M, Klair JS, Girotra M, et al. Magnesium toxicity-induced ileus in a postpartum
patient treated for preeclampsia with magnesium sulphate. ACG Case Rep J 2015; 2: 227-29.
46. Lim K, Thadhani R. Vitamin D toxicity. J Bras Nefrol 2020; 42: 238-44.
47. Wang Y, Bao J, Peng M. Effects of magnesium sulfate combined with labetalol on serum Sflt-
1/PLGF ratio in patients with early-onset severe pre-eclampsia. Exp Ther Med 2020:276.
48. Kaushik S, Jangra G, Kundu V, et al. Anti-viral activity of Zingiber officinale (Ginger)
ingredients against the Chikungunya virus. Virusdisease 2020; 31: 270-76.
49. Okuhira H, Nakatani Y, Furukawa F , et al. Anaphylaxis to ginger induced by herbal
medicine. Allergol Int 2020; 69:159-60.
50. Taylor PN, Davies JS. A review of the growing risk of vitamin D toxicity from inappropriate
practice. Br J Clin Pharmacol 2018; 84: 1121-127.

1 ‫ ﺷﻤﺎره‬،13 ‫ دوره‬،1401 ‫ ﺑﻬﺎر‬،‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‬

61 ‫ﻫﺮﯾﺰﭼﯽﻗﺪﯾﻢ‬

51. Palmer DJ. Vitamin D and the development of atopic eczema. J Clin Med 2015; 4: 1036-
1050.
52. Moosavi Z, Firouz A, Sadrzadeh S. COVID-19 and dermatologists (2): Dermatology and
Cosmetics 2020; 11 (Persian).
53. Moosavi Z, Firouz A. COVID-19 and dermatologists. Dermatology and Cosmetics 2020; 11:
91 (Persian).
54. Teo WL. Diagnostic and management consideration for “maskene” in the era of COVID-19.
J Am Acad Der 2021; 84: 520-21.
55. Gamolin T, Cline T, Russo M. Exacerbation or eruption of acne during the COVID-19
pandemic. SKIN J Cut Med 2020, 4: 438-39.
56. Damiani G, Giorni LC, Kridin Kh, et al. Mask-induced Koebner phenomenon and its clinical
phenotypes: A multicenter, real-life study focusing on 873 dermatological consultations
during COVID-19 pandemics. Dermatol Ther 2021; 34: e14823.
57. Olisova OY, Teplyuk NP, Grekova EV,et al. Dermatoses caused by face mask wearing during
the COVID-19 pandemic. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2021; 35: e738-e41.

1 ‫ ﺷﻤﺎره‬،13 ‫ دوره‬،1401 ‫ ﺑﻬﺎر‬،‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‬


Adverse cutaneous reactions of COVID-19 treatment
Hamideh Herizchighadim, MD
Department of Dermatology, Sina
Hospital, Tabriz University of Medical
Sciences, Tabriz, Iran
Received: Mar 07, 2022
Accepted: Mar 24, 2022
Pages: 53-62
Corresponding Author:
Hamideh Herizchighadim, MD
Azadi Ave., Sina Hospital, Tabriz, Iran
Email: drherizchi@gmail.com
Conflict of interest: None to declare
Copyright © 2022 Published by Tehran University of Medical Sciences.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International license
(https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/). Non-commercial uses of the work are permitted, provided the
original work is properly cited.
2022, Volume 13, Number 1
19 ‫ﻋﻮارض ﭘﻮﺳﺘﯽ درﻣﺎن ﮐﻮوﯾﺪ ـ‬ 62
COVID-19 pandemic has led to many mortalities since the
beginning of 2020. As there was no previous experience, no
specific therapy was used, except for gloves, masks, special
clothes, and antiseptics. So various pharmacologic and
non-pharmacological treatments were tried. World Health
Organization published therapeutic protocols in the first
weeks of the pandemic that has been changed over months.
As there are constant and variable signs and symptoms in
different patients in different countries, therapeutic modalities
and drugs are various too. Some of these drugs have been
used for viral and nonviral diseases, including Tamiflu (that
has been used in the treatment of influenza), Ribavirin (an
effective drug in hepatitis C infection), immunoglobulin (that
has been used in the treatment of various disorders like
Stevens-Johnson syndrome), hydroxychloroquine (for the
treatment of systemic lupus erythematosus and other
rheumatologic disorders), azithromycin (that is used for upper
respiratory tract infections, acne, etc.). On the other hand,
consuming spices such as ginger and turmeric, vitamins like
vitamin C and vitamin D, and zinc supplements have been
suggested. Over months, treatment complications, including
side effects of drugs and protective equipment appeared.
Complications included a broad spectrum of pruritus and
nonspecific rash to Stevens-Johnson syndrome and
angioedema. Aggravation and recurrence of dermatitis due to
the use of protective equipment and antiseptics have been
observed. Increasing knowledge about treatment
complications will result in early diagnosis and management
and obviously decreasing mortality rates and costs.
This article is a review of common cutaneous side effects of
therapeutic modalities and preventive methods in COVID-19.
Keywords: COVID-19, treatment, cutaneous reaction
1 ‫ ﺷﻤﺎره‬،13 ‫ دوره‬،1401 ‫ ﺑﻬﺎر‬،‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‬
 ‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺮوري‬

‫ﻟﯿﺰر ‪ pulsed dye‬در درﻣﺎن ﺿﺎﯾﻌﺎت ‪ :portwine stains‬ﯾﮏ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺮوري‬

‫ﺿﺎﯾﻌﺎت )‪ portwine stains (PWS‬از ﺷﺎﯾﻊﺗﺮﯾﻦ ﻣﺎﻟﻔﻮرﻣﺎﺳﯿﻮنﻫﺎي ﻋﺮوﻗﯽ ﮐـﻮدﮐﯽ ﺑـﻪﺷـﻤﺎر‬ ‫ﭘﺪرام ﻧﻮرﻣﺤﻤﺪﭘﻮر‬
‫ﻣﯽروﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺪون درﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ اﻓﺰاﯾﺶ رﻧﮓ و ﺿﺨﺎﻣﺖ ﭘﺒﺪا ﮐﺮده و ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺨـﺮب و ﻋﻤﯿـﻖ‬
‫ﮔﺮوه ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رازي‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم رواﻧﯽ روي ﮐﻮدك دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ و ﻧﯿﺰ ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﻣﻘﺎوم ﺷﺪن ﺿﺎﯾﻌﺎت ﺑﻪ درﻣﺎن ﺑـﺎ ﮔﺬﺷـﺖ‬
‫ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫زﻣــــﺎن‪ ،‬درﻣــــﺎن زو درس اوﻟﯿــــﻪ اﯾــــﻦ ﺿــــﺎﯾﻌﺎت اﻫﻤﯿــــﺖ ﻓﺮاواﻧــــﯽ دارد‪ .‬ﻟﯿــــﺰر‬
‫)‪ Pulsed Dye Laser (PDL‬درﺣﺎل ﺣﺎﺿـﺮ درﻣـﺎن اﻧﺘﺨـﺎﺑﯽ اوﻟﯿـﻪ اﯾـﻦ ﺿـﺎﯾﻌﺎت ﻣﺤـﺴﻮب‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً در ﺗﻤﺎم ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ درﻣﺎن اﯾﻦ ﺿﺎﯾﻌﺎت ﺑـﺎ ﻟﯿـﺰر ‪ ،PDL‬اﺧـﺘﻼفﻧﻈـﺮ و‬
‫ﺑﻌﻀﺎً داده ﻫـﺎي ﺿـﺪوﻧﻘﯿﺾ در ﻣﯿـﺎن ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﯾﺎﻓـﺖ ﻣـﯽﺷـﻮد‪ .‬اﯾـﻦ ﻣـﻮارد ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮدن ﺗﻌﺪاد ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺟﻠﺴﺎت درﻣﺎن‪ ،‬ﺳﻦ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺷﺮوع درﻣﺎن‪ ،‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺑﻬﯿﻨـﻪ ﺑـﺮاي‬
‫ﺷﺮوع درﻣﺎن و روش ﻫﺎي ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺮاي اﻓﺰاﯾﺶ اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ درﻣﺎن ﺑﺎ ﻟﯿﺰر‪ ،‬ﻋﻮارض اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ درﻣﺎن‬ ‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل‪:‬‬
‫و ﻧﺤﻮه ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ آنﻫﺎ و ﻧﯿﺰ اﺳﺘﻔﺎده از روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﮐﺎﺳﺘﻦ از ﻧﺎراﺣﺘﯽ ﺑﯿﻤـﺎر ﺣـﯿﻦ‬ ‫ﭘﺪرام ﻧﻮرﻣﺤﻤﺪﭘﻮر‬
‫درﻣﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺟﻤﻊآوري و ﻣﺮور ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﻮﺟﻮد در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺧﯿﺎﺑﺎن ﺣﺎﻓﻆ‪ ،‬ﻣﯿﺪان وﺣﺪت اﺳﻼﻣﯽ‪،‬‬
‫ﮐﻠﯿﺪواژهﻫﺎ‪ :‬ﻟﯿﺰر‪ ،‬رﻧﮓ‪ ،Portwine Stains ،‬اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ‪ ،‬ﻋﻮارض‬ ‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رازي‬
‫ﭘﺴﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ‪:‬‬
‫ﭘﺬﯾﺮش ﻣﻘﺎﻟﻪ‪1401/01/20 :‬‬ ‫درﯾﺎﻓﺖ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪1401/01/03 :‬‬ ‫‪normohamad@razi.tums.ac.ir‬‬

‫ﭘﻮﺳﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ؛ ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪63 -74 :(1) 13‬‬ ‫ﺗﻌﺎرض ﻣﻨﺎﻓﻊ‪ :‬اﻋﻼم ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از ‪ 1980‬درﻣﺎن ﺧﺎﺻﯽ ﺑـﺮاي اﯾـﻦ ﺿـﺎﯾﻌﺎت‬
‫وﺟــﻮد ﻧﺪاﺷــﺖ و ﻟﯿﺰرﻫــﺎي اوﻟﯿــﻪ دياﮐــﺴﯿﺪﮐﺮﺑﻦ‪ 5‬و‬
‫‪7‬و‪6‬‬
‫آرﮔـﻮن ﮐـﻪ ﻋﻤـﺪﺗﺎً از ﮐـﻼس ‪(continuous wave‬‬
‫)]‪ [CW‬و ﻏﯿﺮﭘﺎﻟﺴﯽ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬ﺗـﺄﺛﯿﺮ درﻣـﺎﻧﯽ اﺧﺘـﺼﺎﺻﯽ‬
‫روي ‪ PWS‬ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﺎ اﯾﺠﺎد اﺳﮑﺎرﻫﺎي ﺷـﺪﯾﺪ‬
‫درﻣﺤﻞ درﻣﺎن ﻫﻤﺮاه ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .8‬درﻧﻬﺎﯾـﺖ ﺑـﺎ اﺑـﺪاع ﻟﯿـﺰر‬
‫)]‪ (pulsed dye laser [PDL‬درﻣﺎن اﯾﻦ ﺿﺎﯾﻌﺎت ﺗﺤﻮﻟﯽ‬
‫اﺳﺎﺳﯽ ﭘﯿﺪا ﮐﺮد و ﻫﻢاﮐﻨﻮن اﯾﻦ ﻟﯿـﺰر درﻣـﺎن اﻧﺘﺨـﺎﺑﯽ‬
‫ﺿﺎﯾﻌﺎت ‪ PWS‬ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد‪ .9‬درﺣـﺎل ﺣﺎﺿـﺮ ‪595‬‬
‫ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ ﭘﺮاﺳﺘﻔﺎدهﺗﺮﯾﻦ ﻃـﻮل ﻣـﻮج ﻟﯿـﺰر ﺑـﺮاي درﻣـﺎن‬
‫‪ PWS‬اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﺧﯿﺮاً ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐـﻪ دو ﻃـﻮل‬
‫ﻣــﻮج دﯾﮕــﺮ ﯾﻌﻨــﯽ ‪ 940‬ﻧــﺎﻧﻮﻣﺘﺮ و ‪ 1005‬ﻧــﺎﻧﻮﻣﺘﺮ‬
‫ﮐﺎﻧﺪﯾﺪﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮاي درﻣﺎن ‪ PWS‬ﺑﻪوﯾﮋه ﺑﺮاي‬
‫ﭘﻮﺳﺖﻫﺎي ﺗﯿﺮهﺗﺮ ﯾﺎ ﺿﺎﯾﻌﺎت ﺿﺨﯿﻢﺗﺮ ﺑﺎ ﻋﺮوق ﻋﻤﻘﯽﺗﺮ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ 10‬و اﺳـﺘﻔﺎده از آنﻫـﺎ ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ ﺗﺤـﻮﻟﯽ در‬
‫درﻣﺎن ﻣﻮارد ﻣﻘﺎوم ﻓﻌﻠﯽ ﺑﻪ ‪ PDL‬اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﺿــﺎﯾﻌﺎت )‪ portwine stain (PWS‬از ﺷــﺎﯾﻊﺗــﺮﯾﻦ‬
‫ﻣﺎﻟﻔﻮرﻣﺎﺳﯿﻮنﻫﺎي ﻋﺮوﻗﯽ ﻣﺎدرزادي ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽروﻧـﺪ و‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺷـﯿﻮع آنﻫـﺎ در ﺣـﺪ ‪ 3‬ﺗـﺎ ‪ 5‬در‬
‫‪ 1000‬ﺗﻮﻟــﺪ زﻧــﺪه ﺗﺨﻤــﯿﻦ زده ﻣــﯽﺷــﻮد‪ .1‬ﻣﻄﺎﻟﻌــﺎت‬
‫ﺑﺎﻓﺖﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺿـﺎﯾﻌﺎت ﻣﺮﮐـﺐ از‬
‫ﻋﺮوق ﻣﻮﯾﺮﮔﯽ ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﺑﯿﻦ ‪ 10‬ﺗﺎ ‪ 150‬ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ ﺑﻮده و‬
‫ﻋﻤﺪﺗﺎً در ﻋﻤﻘﯽ ﺑـﯿﻦ ‪ 0/3‬ﺗـﺎ ‪ 0/6‬ﻣﯿﻠـﯽﻣﺘـﺮ از ﺳـﻄﺢ‬
‫ﭘﻮﺳﺖ و در ﻣﺤﺪوده درم ﭘﺎﭘﯿﻠﺮي ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪3‬و‪ .2‬اﯾﻦ‬
‫ﺿﺎﯾﻌﺎت ﻋﻤﺪﺗﺎً در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻮﻟﺪ ﺻـﻮرﺗﯽ ﮐﻤﺮﻧـﮓ ﺑـﻮده و‬
‫ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ ﺑﻪ رﻧﮓ ﻗﺮﻣﺰ ﺗﯿﺮه ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷـﺪه‬
‫و ﺿﺨﯿﻢﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻏﺎﻟﺐ ﻣﻮارد و ﺑﻪوﯾﮋه زﻣﺎﻧﯽ ﮐـﻪ‬
‫‪PWS‬ﻫﺎ در ﻧﺎﺣﯿﻪ ﺳﺮوﮔﺮدن ﻗـﺮار داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﯾـﮏ‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻬﻢ زﯾﺒﺎﯾﯽ ﻣﺤـﺴﻮب ﺷـﺪه و ﻣـﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺗـﺄﺛﯿﺮ‬
‫رواﻧﯽ ﻣﺨﺮﺑﯽ ﺑﺮروي ﮐﻮدك و ﺧﺎﻧﻮاده وي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫و ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻋﻠﺖ درﻣﺎن زودرس آن ﻫـﺎ ﻫﻤـﻮاره ﺗﻮﺻـﯿﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.4‬‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬


‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻟﯿﺰر ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻧﺸﻮد و در اﯾـﻦ ﮔـﺮوه ﺳـﻨﯽ‪،‬‬
‫ﺗﯿﺮهﺷﺪن ﺧﻔﯿﻒ و ﮔﺬراي ﺿﺎﯾﻌﻪ را ﻣﯽﺗـﻮان ﺑـﻪﻋﻨـﻮان‬
‫‪ end point‬ﻣﻨﺎﺳﺐ درﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺖ‪.15‬‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﯽ دﻗﯿﻖﺗﺮ واﮐﻨﺶ ﻋـﺮوق ‪ PWS‬ﺑـﻪ ﻟﯿـﺰر‬
‫‪ PDL‬در ﻣﻮاردي از درﻣﻮﺳﮑﻮﭘﯽ ﺑﻼﻓﺎﺻـﻠﻪ ﺑﻌـﺪ از ﻟﯿـﺰر‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪17‬و‪ .16‬ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت‪ 17‬ﮐـﻪ از‬
‫‪ 10 Spot size‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﮐـﺮده اﺳـﺖ‪ ،‬ﺣـﺪاﻗﻞ‬
‫اﻧﺮژي ﻻزم ﺑـﺮاي ﻣﺤـﻮﺷـﺪن ﻋـﺮوق زﯾـﺮ درﻣﻮﺳـﮑﻮﭘﯽ‬
‫)ﺑﺪون اﯾﺠﺎد ﭘﻮرﭘﻮراي ﻓﻮري( را در ﺣـﺪود ‪ 80/5‬ژول‬
‫ﺑﺎ ﭘﻬﻨـﺎي ﭘـﺎﻟﺲ ‪ 1/5‬ﻣﯿﻠـﯽﺛﺎﻧﯿـﻪ )ﻣﺤـﺪوده ‪ 7 -9‬ژول(‬
‫ﺑﺮآورد ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬در ﻫﻤـﯿﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﮔـﺮوه دﯾﮕـﺮي از‬
‫ﺑﯿﻤﺎران ﺑﺎ ‪ 10 Spot size‬ﻣﯿﻠﯿﻢﺗﺮ و ﭘﻬﻨـﺎي ﭘـﺎﻟﺲ ‪0/5‬‬
‫ﻣﯿﻠﯽﺛﺎﻧﯿﻪ و ﺑﺎ ‪ End point‬ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ اﯾﺠﺎد ﭘﻮرﭘـﻮراي ﺗﯿـﺮه‬
‫ﻓﻮري‪ ،‬درﻣﺎن ﺷﺪهاﻧﺪ و اﻧﺮژي ﻻزم ﺑﺮاي دﺳﺖﯾـﺎﺑﯽ ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ 7/40/4 ،‬ژول )ﻣﺤﺪوده ‪ 6/5‬ﺗـﺎ ‪ 8‬ژول( ﺑـﺮاورد‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ ﺟﺎﻟﺐ ﻣﯿﺰان ﭘﺎﺳﺦ ﻧﻬﺎﯾﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ در‬
‫دو ﮔــﺮوه ﺗﻔــﺎوت ﻣﻌﻨــﯽداري ﻧﺪاﺷــﺘﻪ اﺳــﺖ‪ .‬ﻣﯿــﺎﻧﮕﯿﻦ‬
‫درﺻــﺪ ﺑﻬﺒــﻮدي )‪ (42/422/06‬ﺑــﺮاي ﮔــﺮوه اول و‬
‫)‪ (37/3216/2‬ﺑﺮاي ﮔﺮوه دوم ﺑﻮد؛ اﻣﺎ ﻋﻮارض درﻣـﺎن‬
‫در ﮔﺮوه اول ﻧﺎﭼﯿﺰ و در ﮔﺮوه دوم در ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﻪ ﺑﯿﻤـﺎر‬
‫ﻫﯿﭙﺮﭘﯿﮕﻤﺎﻧﺘﺎﺳــﯿﻮن و ﯾــﮏ ﻣــﻮرد ﻫﯿﭙﻮﭘﯿﮕﻤﺎﻧﺘﺎﺳــﯿﻮن‬
‫ﻣﺤﻞ ﻟﯿﺰر اﯾﺠﺎد ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫درﺧﺼﻮص اﺛﺮ ﻟﯿﺰر ‪ PDL‬و ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫـﺎي ﻣﻨﺎﺳـﺐ در‬
‫‪ ،PWS‬ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از دﺳــﺘﮕﺎه )‪V-Beam (Candela‬‬
‫ﺷــﺮوع درﻣــﺎن ﺑــﺎ ‪ 7 Spot Size‬ﻣﯿﻠــﯽﻣﺘــﺮ‪Fluence ،‬‬
‫‪ 9-11‬ژول ﺑﺮ ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ و ﭘﻬﻨﺎي ﭘﺎﻟﺲ ‪ 1/5‬ﯾـﺎ ‪3‬‬
‫ﻣﯿﻠﯽﺛﺎﻧﯿﻪ ﻧﯿﺰ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .1‬ﻫـﻢﭼﻨـﯿﻦ در ﯾـﮏ‬
‫ﻣﻮرد دﯾﮕﺮ ﮐﻪ روي ‪ 27‬ﺑﯿﻤﺎر در اﯾﺮان اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪،‬‬
‫‪ 18‬ﻣﺤﻘﻖ از اﯾﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده ﮐـﺮدهاﻧـﺪ‪ :‬اﻧـﺪازه‬
‫‪ 7 Spot‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ‪ 9 Fluence ،‬ﺗﺎ ‪ 13‬ژول‪ ،‬ﭘﻬﻨﺎي ﭘﺎﻟﺲ‬
‫‪ 1/5‬و ‪ 3‬ﻣﯿﻠﯽﺛﺎﻧﯿﻪ و ﺧﻨـﮏﺳـﺎزي ‪ DCD‬ﺑـﺎ زﻣـﺎن ‪30‬‬
‫ﻣﯿﻠــﯽﺛﺎﻧﯿــﻪ اﺳــﭙﺮي و ‪ 20‬ﻣﯿﻠــﯽﺛﺎﻧﯿــﻪ ﺗ ـﺄﺧﯿﺮ‪ .‬در اﯾــﻦ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﺣﺪود ‪ %22‬ﺑﯿﻤـﺎران ﻋـﻮارض ﻧـﺴﺒﺘﺎً ﺷـﺪﯾﺪ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺎول‪ ،‬اﯾﺠﺎد زﺧـﻢ و ﮐﺮاﺳـﺖ را ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﮐﺮدﻧـﺪ و‬
‫ﻟﯿﺰر ‪ PDL‬در ‪PWS‬‬ ‫‪64‬‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻟﯿﺰر ‪PDL‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫـﺎي ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم ﻟﯿـﺰر ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﭼﻮن ﻇﺎﻫﺮ و ﻣﺤﻞ ﻗـﺮار ﮔﯿـﺮي ﺿـﺎﯾﻌﻪ ‪،PWS‬‬
‫ﺗﯿﭗ ﭘﻮﺳﺘﯽ ﻓﯿﺘﺰﭘﺎﺗﺮﯾﮏ و ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر ﺳﻦ ﺑﯿﻤﺎر ﺑﺴﺘﮕﯽ‬
‫دارد و ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺑﯿﻤﺎر ﺑﺨﺼﻮص‪ ،‬ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪﻓﺮد‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮ ﻫﻤـﯿﻦ اﺳـﺎس اﺟﻤـﺎع ﮐﻠـﯽ درﺧـﺼﻮص‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺑﺮاي ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ در درﻣـﺎن‬
‫ﺿﺎﯾﻌﺎت ‪ PWS‬وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬آﻧﭽـﻪ ﻣﻬـﻢ اﺳـﺖ اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﯾﻤﻦ )و ﻧﻪ ﻣﻤﮑﻦ( درﻫﺮ ﺑﯿﻤﺎر ﺑﺮاي ﮔـﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﺑﻪﺣﺪاﻗﻞرﺳـﺎﻧﺪن ﻋـﻮارض اﺳـﺖ‪.‬‬
‫اﯾﺠـــــﺎد ﭘﻮرﭘـــــﻮرا‪ ،‬ﻧﻘﻄـــــﻪ ﭘﺎﯾـــــﺎﻧﯽ درﻣـــــﺎن‬
‫)‪ (Clinical end point‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺤـﺴﻮب ﻣـﯽﺷـﻮد‪ 11‬و‬
‫ﺷﺪت آن ﺑﺎ ﻣﯿﺰان ﭘﺎﺳﺦ درﻣﺎﻧﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.9‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤـﻮل ﺑـﺮاي واردﺳـﺎﺧﺘﻦ ﺻـﺪﻣﻪ ﮔﺮﻣـﺎﯾﯽ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﻋـﺮوق ﺿـﺎﯾﻌﻪ ‪ PWS‬ﭘﻬﻨـﺎي ﭘـﺎﻟﺲ در ﺣـﺪ‬
‫‪ 1-10‬ﻣﯿﻠﯽﺛﺎﻧﯿﻪ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪ .12‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل اﻋﺘﻤﺎد‬
‫ﺻﺮف ﺑﻪ ﺷﺪت ﭘﻮرﭘﻮرا ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻌﯿـﺎر ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺗﻨﻈـﯿﻢ‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻟﯿﺰر ﺧﺎﻟﯽ از ﺧﻄـﺮ ﻧﯿـﺴﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل در‬
‫ﭘﻬﻨﺎي ﭘﺎﻟﺲﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 3‬ﻣﯿﻠـﯽﺛﺎﻧﯿـﻪ‪ ،‬ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ‬
‫اﯾﺠﺎد ﭘﻮرﭘﻮرا ﺑﻪ ‪Fluence‬ﻫﺎي ﺑﺎﻻﯾﯽ ﻧﯿﺎز داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫ﮐﻪ رﯾﺴﮏ ﺑﺮوز اﺳﮑﺎر و ﺳﺎﯾﺮ ﻋﻮارض ازﺟﻤﻠـﻪ ﺗﻐﯿﯿـﺮات‬
‫در ﭘﯿﮕﻤﺎﻧﺘﺎﺳﯿﻮن ﭘﻮﺳﺖ را ﺑﻪدﻧﺒﺎل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﭘﻮرﭘﻮرا در ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺒـﺘﻼ ﺑـﻪ‬
‫آﻧﻤﯽ زﻣﯿﻨـﻪاي‪ ،‬ﺑـﻪدﻟﯿـﻞ رﻗﯿـﻖﺑـﻮدن ﻫﻤﻮﮔﻠـﻮﺑﯿﻦ ﯾـﺎ‬
‫ﺑﯿﻤﺎراﻧﯽ ﮐﻪ زﯾﺮ ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ ﻋﻤـﻮﻣﯽ ﺗﺤـﺖ درﻣـﺎن ﻗـﺮار‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﺗﻐﯿﺮات وازوﻣﻮﺗﻮر ﮐﻪ ﺳـﺒﺐ ﮐﻼﭘـﺲ‬
‫ﻋﺮوق ﮐﻮﭼﮏ ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪ .13‬ﺑـﻪ‬
‫اﯾﻦ ﻣﻮارد ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﻫـﻢ اﺿـﺎﻓﻪ ﮐـﺮد ﮐـﻪ اﯾﺠـﺎد‬
‫ﭘﻮﭘﻮرا ﻟﺰوﻣﺎً ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي اﻧﺴﺪاد ﮐﺎﻣﻞ ﻋﺮوق و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺘﻌﺎﻗـﺐ آن ﻧﯿـﺴﺖ‪ .‬درواﻗـﻊ ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻮاردي‪ ،‬ﻋﻠﯽرﻏﻢ اﯾﺠﺎد ﭘﻮﭘﻮراي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑـﺎ‬
‫درﻣــﺎن ‪ ،PDL‬ﺟﺮﯾــﺎن ﺧــﻮن در ﺿــﺎﯾﻌﺎت ‪ PWS‬اداﻣــﻪ‬
‫دارد‪ .14‬ﺑﻪﻋﻼوه ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳـﺪ ﮐـﻪ در ﮐﻮدﮐـﺎن‬
‫ﺑﻪوﯾﮋه زﯾﺮ ﯾﮑﺴﺎل ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﭘﻮرﭘﻮراي واﺿﺢ ﻋﻠﯽرﻏﻢ‬
‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
‫‪65‬‬ ‫ﻧﻮرﻣﺤﻤﺪﭘﻮر‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ اﯾﻨﮑﻪ اﻧﺪازه ‪ spot‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ درﻣﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ و‬
‫ﻋــﻮارض ﮐﻤﺘــﺮ را ﺑــﻪ ﻫﻤــﺮاه ﺧﻮاﻫــﺪ داﺷــﺖ‪ .‬اﺣﺘﻤــﺎﻻً‬
‫ﻣﯽﺗﻮان ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ اوﻟـﯿﻦ ‪ fluence‬ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ اﯾﺠـﺎد‬
‫ﭘﻮرﭘﻮراي واﺿﺢ‪ ،‬ﺑﺮاي درﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷـﻮد‬
‫و اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﯿﺸﺘﺮ آن ﻟﺰوﻣـﺎً ﺑـﻪ اﻓـﺰاﯾﺶ ﺑﻬﺒـﻮدي ﻣﻨﺠـﺮ‬
‫ﻧﺸﺪه و رﯾـﺴﮏ ﺑـﺮوز ﻋـﻮارض را اﻓـﺰاﯾﺶ ﻣـﯽ دﻫـﺪ‪.24‬‬
‫ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮاي ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزي ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي درﻣﺎن‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫از ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ اﻧﺪازه ‪ spot‬در دﺳﺘﺮس و اﻧﺘﺨـﺎب ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬
‫ﭘﻬﻨﺎي ﭘﺎﻟﺲ ﻣﻬﻢ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪25‬و‪ .13‬ﺑﺮوز ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﯽ‬
‫ﭼﻮن اﯾﺠﺎد رﻧـﮓ ﺧﺎﮐـﺴﺘﺮي ﻓﻠـﺰي‪ ،‬ﭼـﺮوكﺧـﻮردﮔﯽ‬
‫ﭘﻮﺳﺖ و ازﺑﯿﻦرﻓﺘﻦ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ و ﺑﺮاﻗـﯽ ﺳـﻄﺢ آن ﺑﺎﯾـﺪ‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻌﯿﺎر ﺻﺪﻣﻪ ﻏﯿﺮاﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﺑﻪ ﭘﻮﺳﺖ ﻣﺤـﺴﻮب‬
‫ﺷﺪه و ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺟﻬﺖ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯿـﺰان ‪ ،fluence‬اﺻـﻼح‬
‫ﺧﻨﮏﺳﺎزي و ﻧﯿﺰ ﭘﻬﻨﺎي ﭘﺎﻟﺲ اﻗﺪام ﻻزم اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.26‬‬
‫ﺗﻤﻬﯿﺪاﺗﯽ ﺑﺮاي اﻓﺰاﯾﺶ اﺛﺮ درﻣﺎﻧﯽ ‪PDL‬‬
‫ﻣﯿﺰان ﭘﺎﺳﺦدﻫـﯽ ﺑـﻪ درﻣـﺎن ‪ PWS‬ﺑـﺎ ﻟﯿـﺰر ‪PDL‬‬
‫ﻫﻢﭼﻨﺎن ﻣﺤﺪود ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮآورد ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ در ﺣﺪ ‪ %20‬ﺿﺎﯾﻌﺎت ﭘﺎﺳﺦ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﮐﺎﻣﻞ )ﻋﺎﻟﯽ( ﺑـﻪ‬
‫درﻣﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬درواﻗﻊ ﺑـﻪﻧﻈـﺮ ﻣـﯽرﺳـﺪ ﺣـﺪود ‪%70‬‬
‫ﺿﺎﯾﻌﺎت ‪ PWS‬درﻣﺎنﺷﺪه ﺑﺎ ﻟﯿﺰر ‪ ،PDL‬ﻣﯿﺰان ‪ %50‬ﯾـﺎ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻬﺒﻮدي را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ )ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد ﭘﺎﺳﺦ ﻋﺎﻟﯽ‬
‫و ﻧﺴﺒﯽ( و ﺣﺪود ‪ %30‬ﻣﻮارد ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺿﻌﯿﻒ داﺷـﺘﻪ ﯾـﺎ‬
‫اﺳﺎﺳﺎً ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮي در آنﻫﺎ اﯾﺠﺎد ﻧﺸﻮد‪28‬و‪.27‬‬
‫ﯾﮏ ﻧﮑﺘﻪ ﻋﻤﺪه در ﻣﻮﻓﻘﯿـﺖ درﻣـﺎن ‪ PWS‬ﺑـﺎ ﻟﯿـﺰر‬
‫‪ ،PDL‬ﺷــﺮوع ﻫﺮﭼــﻪ زودﺗــﺮ درﻣــﺎن و ﺗﺮﺟﯿﺤــﺎً زﯾــﺮ‬
‫ﯾﮏﺳﺎﻟﮕﯽ اﺳﺖ‪ .‬درواﻗﻊ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ در اﯾـﻦ ﺳـﻨﯿﻦ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ‪ %80‬ﮐﻮدﮐﺎن ﺑـﯿﺶ از ‪ %50‬ﭘﺎﺳـﺦ در ﺑﻬﺒـﻮدي‬
‫ﺿﺎﯾﻌﺎت و آن ﻫﻢ ﺑـﺎ ﺗﻌـﺪاد ﺟﻠـﺴﺎﺗﯽ ﮐﻤﺘـﺮ از ﺑـﺎﻟﻐﯿﻦ‬
‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .24‬اﯾـﻦ ﻣـﺴﺄﻟﻪ اﺣﺘﻤـﺎﻻ ﺑـﻪ ﮐﻤﺘﺮﺑـﻮدن‬
‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﭘﻮﺳﺖ در ﮐﻮدﮐﺎن‪ ،‬ﺳﻄﺤﯽﺑﻮدن ﺷﺒﮑﻪ ﻋﺮوﻗﯽ‬
‫‪ PWS‬و ﻟﺬا اﻣﮑﺎن ﺗﺨﺮﯾﺐ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻋﺮوﻗﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺗﻤﻬﯿﺪاﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮمﮐﺮدن اﺗـﺎق ﺣـﯿﻦ درﻣـﺎن‪،‬‬
‫ﻣﺎﺳﺎژدادن ﻣﻼﯾﻢ ﺿـﺎﯾﻌﻪ و ﺑـﺎﻷﺧﺮه در ﻣـﻮرد ﺿـﺎﯾﻌﺎت‬
‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ در ﯾﮏ ﻣﻮرد اﺳـﮑﺎر اﺗﺮوﻓﯿـﮏ در ﻣﺤـﻞ درﻣـﺎن‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫راﺑﻄﻪ ﻣﯿﺰان ‪ fluence‬و ﺻـﺪﻣﻪ اﭘﯿـﺪرﻣﺎل اﺣﺘﻤـﺎﻟﯽ‬
‫ﺗﺎﺣﺪي ﻗﺎﺑﻞ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺟﺎﻟـﺐ ﺑـﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از دورﺑﯿﻦﻫﺎي ﺣﺮارﺗﯽ ﻓﺮوﺳﺮخ از اﯾﻦ ارﺗﺒﺎط ﺗﺎ‬
‫ﺣﺪي رﻣﺰﮔﺸﺎﯾﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .19‬اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻧـﺸﺎن داده‬
‫اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺑــﺪون ﺧﻨـﮏﮐﻨﻨــﺪﮔﯽ ﻣﻨﺎﺳـﺐ‪ ،‬اﺳــﺘﻔﺎده از‬
‫‪ 7 fluence‬ژول ﺑــﺎ اﻧــﺪازه ‪ 7 spot‬ﻣﯿﻠــﯽﻣﺘــﺮ و ﭘﻬﻨــﺎي‬
‫ﭘﺎﻟﺲ ‪ 1/5‬ﻣﯿﻠﯽﺛﺎﻧﯿﻪ‪ ،‬دﻣﺎي اﭘﯿﺪرم را ﺑﻪ ﻣﺮز ‪ 45‬درﺟـﻪ‬
‫ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد و آﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﺮوز ﻋﻮارض ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫از ﺧﻨﮏﮐﻨﻨﺪﮔﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ‪ fluence‬را ﺗﺎ ﺑﯿﺶ از‬
‫‪ 10‬ژول )در اﯾــﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﺗــﺎ ‪ 12‬ژول( ﺑــﺪون اﻓــﺰاﯾﺶ‬
‫رﯾــﺴﮏ ﺑــﺮوز ﻋــﻮارض اﻓــﺰاﯾﺶ داد‪ .‬در اﯾــﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ از‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ DCD‬ﺑﺎ ﻣﯿﺰان ‪ 30‬ﻣﯿﻠﯽﺛﺎﻧﯿـﻪ ﭘﺎﺷـﺶ اﺳـﭙﺮي‬
‫ﮐﺮاﯾﻮژن و ‪ 20‬ﻣﯿﻠﯽﺛﺎﻧﯿﻪ ﺗﺄﺧﯿﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ‪ 10‬ﺳـﺎﻟﻪ‪ 20‬و ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ دﯾﮕـﺮي ﺑـﺮروي‬
‫‪ 261‬ﺑﯿﻤﺎر و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪fluence‬ﻫﺎي ﺑﯿﻦ ‪ 8-14‬ژول‬
‫ﺑﺮ ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﺑﯿﺎن ﻣـﯽدارﻧـﺪ‪ 21‬ﮐـﻪ اوﻻً ﺿـﺎﯾﻌﺎت‬
‫‪ PWS‬ﺑــﺎ رﻧــﮓ ﻗﺮﻣــﺰ ﺗﯿــﺮه ﺑﻬﺘــﺮ از ﺿــﺎﯾﻌﺎت ﺻــﻮرﺗﯽ‬
‫ﮐــﻢرﻧــﮓ ﺑــﻪ درﻣــﺎن ﭘﺎﺳــﺦ ﻣــﯽدﻫﻨــﺪ و ﻧﯿــﺰ ﭘﻬﻨــﺎي‬
‫ﭘﺎﻟﺲ ﻫـﺎي ‪ 1/5 ،0/45‬و ‪ 3‬ﻣﯿﻠـﯽﺛﺎﻧﯿـﻪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳـﺐﺗـﺮﯾﻦ‬
‫ﭘﻬﻨﺎي ﭘﺎﻟﺲ ﺑﺮاي درﻣﺎن ‪ PWS‬ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﮐـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﭘــﺎﯾﯿﻦآوردن ﭘﻬﻨــﺎي ﭘــﺎﻟﺲ رﯾــﺴﮏ ﺻــﺪﻣﻪ اﭘﯿــﺪرﻣﺎل‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ و اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻣﺤـﺪوده ‪ fluence‬ﻫـﺎي ﺑـﯿﻦ‬
‫‪ 8-12‬و ﭘﻬﻨﺎي ﭘﺎﻟﺲ ‪ 1/5‬و ‪ 3‬ﻣﯿﻠـﯽﺛﺎﻧﯿـﻪ در ﻣﺠﻤـﻮع‬
‫ﻣﺆﺛﺮ و ﮐﻢ ﻋﺎرﺿﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.22‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ‪spot dize‬ﻫﺎي ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻫﻢﭼﻨﺎﻧﮑﻪ در ﯾﮏ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ 23‬ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻖ ﻧﻔﻮذ‬
‫ﻟﯿﺰر ‪ PDL‬و اﻓﺰاﯾﺶ ﺑـﺎزدﻫﯽ آن ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬در اﯾـﻦ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﻟﯿﺰر ‪ PDL‬ﺑﺎ ‪ 10 fluence‬ژول ﺑـﺮ ﺳـﺎﻧﺘﯽﻣﺘـﺮ‬
‫ﻣﺮﺑﻊ و ‪ 10 spot size‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ‪ ،‬اﺛـﺮ درﻣـﺎﻧﯽ ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﺑـﺎ‬
‫‪ 12 fluence‬ژول و ‪ 7 spot size‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ داﺷﺘﻪ اﺳـﺖ‬
‫درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻋﻮارﺿـﯽ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺗـﺎول و اﯾﺠـﺎد ﮐﺮاﺳـﺖ در‬
‫‪ %30‬ﺑﯿﻤﺎران ﮔﺮوه دوم و ﺗﻨﻬﺎ ‪ %5‬ﮔﺮوه اول اﯾﺠﺎد ﺷـﺪ‪.‬‬
 ‫ﻟﯿﺰر ‪ PDL‬در ‪PWS‬‬ ‫‪66‬‬

‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﻮاﺻﻞ ﺟﻠﺴﺎت اﺳﺖ و ﻧﮑﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﯾﻨﮑﻪ‬ ‫ﺳﺮوﮔﺮدن‪ ،‬ﭘـﺎﯾﯿﻦﺗـﺮ ﻗـﺮاردادن ﺳـﺮ ﮐـﻮدك )وﺿـﻌﯿﺖ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣـﺎﻧﯽ ﺑﻬﯿﻨـﻪ ﺑـﯿﻦ ﺟﻠـﺴﺎت درﻣـﺎن ﻫـﻢﭼﻨـﺎن‬ ‫ﺗﺮﻧﺪﻟﻨﺒﻮرگ( ﺑﺮاي ﮐﻤـﮏ ﺑـﻪ اﻓـﺰاﯾﺶ ﺟﺮﯾـﺎن ﺧـﻮن و‬
‫ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪ 30‬و از دو ﻫﻔﺘـﻪ ﺗـﺎ ‪ 3‬ﻣـﺎه در ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت‬ ‫ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎً اﮐﺴﯽ ﻫﻤﻮﮔﻠﻮﺑﯿﻦ )ﮐﺮوﻣﻮﻓـﻮر ﻫـﺪف ‪ (PDL‬در‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت از‬ ‫ﺿﺎﯾﻌﻪ و اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ درﻣﺎن ﻣﻄﺮح ﺷﺪهاﻧﺪ‪.24‬‬
‫ﮐﻮﺗــﺎهﺷــﺪن ﻓﺎﺻــﻠﻪ ﺑــﯿﻦ ﺟﻠــﺴﺎت درﻣــﺎﻧﯽ ﺣﻤﺎﯾــﺖ‬ ‫ﻣﻮارد ﻣﺘﻌـﺪدي درﺧـﺼﻮص ﻋﻠـﺖ ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﻧـﺴﺒﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪32‬و‪ ،31‬ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧـﺪ ﺗﻔـﺎوت ﺧﺎﺻـﯽ‬ ‫ﺑﺴﯿﺎري از ﺿﺎﯾﻌﺎت ‪ PWS‬ﺑﻪ درﻣﺎن ﺑﺎ ﻟﯿﺰر ‪ PDL‬ﻣﻄﺮح‬
‫ﺑﯿﻦ رژﯾﻢﻫﺎي درﻣﺎﻧﯽ در اﯾﻦ ﻣﻮرد را ﻧﺸﺎن دﻫﻨـﺪ‪34‬و‪.33‬‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬از آن ﺟﻤﻠﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻧﻔﻮذ ﻧﺎﮐﺎﻓﯽ ﻃﻮل ﻣـﻮج‬
‫ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻣـﺮوري اﺧﯿـﺮ‪ ،‬ﻋـﺪم ﺗـﺄﺛﯿﺮ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ )ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ‪ 585‬ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ ﺑﺎ ‪ 595‬ﻧـﺎﻧﻮﻣﺘﺮ‬
‫ﻣﻌﻨﯽ دار ﻓﻮاﺻـﻞ ﺑـﯿﻦ ﺟﻠـﺴﺎت درﻣـﺎن ﺑـﺮروي ﻧﺘﯿﺠـﻪ‬ ‫ﻣﻨﺘﻬﯽ ﺷﺪ(‪ ،‬ﭘﻬﻨﺎي ﭘﺎﻟﺲ ﻏﯿﺮﺑﻬﯿﻨﻪ )ﻧﻔﻮذ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﭘﻬﻨـﺎي‬
‫ﻧﻬﺎﯾﯽ را ﻓﻌﻼً ﺗﺄﯾﯿﺪ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.35‬‬ ‫ﭘﺎﻟﺲﻫﺎي ﻃﻮﻻﻧﯽﺗﺮ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺨﺶﻫـﺎي ﻋﻤﻘـﯽﺗـﺮ‬
‫ﺿــﺎﯾﻌﺎت را ﭘﻮﺷــﺶ دﻫﻨــﺪ(‪ ،‬ﺟﺮﯾــﺎن ﺧــﻮن ﻧﺎﮐــﺎﻓﯽ در‬
‫ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺑﻌﺪ از ﻟﯿﺰر‬
‫ﺿﺎﯾﻌﺎت و ﺑﺎﻷﺧﺮه اﺳﺘﻔﺎده از ‪ fluence‬ﻫﺎي ﺧﯿﻠﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ‬
‫ﺑﺮاي ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻮرم و درد ﺑﻌﺪ از ﻟﯿﺰر‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﯿﺴﻪ‬
‫و ﻋﺪم ﺗﺨﺮﯾﺐ ﮐﺎﻓﯽ ﻋﺮوق اﺷﺎره ﮐﺮد‪.27‬‬
‫ﯾﺦ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 10 -15‬دﻗﯿﻘﻪ در ﻫﺮ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮاي ‪ 4‬ﺳﺎﻋﺖ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﭘﻬﻨﺎي ﭘﺎﻟﺲﻫﺎي ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻮﺗـﺎه ﻣﺎﻧﻨـﺪ ‪0/45‬‬
‫ﺗﻮﺻﯿﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .24‬درﺻﻮرت ﺑـﺮوز ﺗـﺎول‪ ،‬ﻣـﯽﺗـﻮان از‬
‫ﻣﯿﻠﯽﺛﺎﻧﯿﻪ ﺑﻪﺧﺼﻮص در اﺑﺘﺪاي درﻣﺎن‪ ،‬ﻋﻼوهﺑﺮ اﻓـﺰاﯾﺶ‬
‫وازﻟﯿﻦ ﺳﺎده اﺳـﺘﻔﺎده ﮐـﺮد‪ .‬ﺑﺮﺧـﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﭘﯿـﺸﻨﻬﺎد‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﺻﺪﻣﻪ اﭘﯿﺪرﻣﺎل‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﺳﻄﺤﯽﺗـﺮ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ اﺳـﺘﻔﺎده از اﺳـﺘﺮوﺋﯿﺪﻫﺎي ﻣﻮﺿـﻌﯽ ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﻋﺮوق ‪ PWS‬ﺳﺒﺐ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ آنﻫﺎ ﺑﺎ ﺑﺎﻓـﺖ ﻓﯿﺒﺮوﺗﯿـﮏ‬
‫ﺳﺒﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﻋﻮارض ﻓﻮري ﺑﻌﺪ از درﻣﺎن ﮔﺮدد‪.36‬‬
‫ﺷﺪه و ﻣﺎﻧﻌﯽ ﺑﺮ ﻣﺴﯿﺮ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻟﯿﺰر در ﺟﻠﺴﺎت ﺑﻌﺪي روي‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ درﻣﺎن‬ ‫ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﻋﻤﻘﯽﺗـﺮ ﭘﺪﯾـﺪ ﻣـﯽآورد‪ .27‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘـﯽ‬
‫ﺗﻌﺪاد ﺟﻠﺴﺎت درﻣﺎﻧﯽ ﻻزم ﺑﺮاي دﺳـﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑـﻪ ﯾـﮏ‬ ‫ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﺧﺼﻮص در ﺟﻠﺴﺎت اوﻟﯿﻪ از ﭘﻬﻨﺎي‬
‫ﻧﺘﯿﺠــﻪ ﻧــﺴﺒﯽ )ﺣــﺪاﻗﻞ ‪ %50‬ﺑﻬﺒــﻮدي( در ﻣﻄﺎﻟﻌــﺎت‬ ‫ﭘﺎﻟﺲﻫﺎي ‪ 1/5‬و ‪ 3‬ﻣﯿﻠﯽﺛﺎﻧﯿﻪ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﻮد‪ .21‬ﻫﻤـﯿﻦ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮده اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧـﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﻣﯿـﺎﻧﮕﯿﻦ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع ﺳﺒﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ اﻣﮑﺎن اﺳﺘﻔﺎده از دو ﭘﻬﻨـﺎي‬
‫‪ 4-5‬ﺟﻠﺴﻪ درﻣﺎن ‪ 21‬و ﺑﺮﺧـﯽ دﯾﮕـﺮ ﺑﻬﺒـﻮدي ﻧـﺴﺒﯽ‬ ‫ﭘﺎﻟﺲ ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﯾﮏ ﺟﻠﺴﻪ درﻣﺎن ﺑﺮاي ﺿﺎﯾﻌﺎت ‪PWS‬‬
‫‪ %54‬ﺑﺎ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ‪ 4/3‬ﺟﻠﺴﻪ درﻣﺎن‪ 22‬را ذﮐﺮ ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻧﻤﻮﻧـﻪ‪ ،‬ﺗﺮﮐﯿـﺐ دو ﭘـﺎس ﻟﯿـﺰر‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻗﺪﯾﻤﯽ ﺣـﺪاﻗﻞ در ﯾـﮏ ﻣـﻮرد ذﮐـﺮ ﺷـﺪه‬ ‫‪ ،PDL‬ﭘــﺎس اول ﺑــﺎ ﭘﻬﻨــﺎي ﭘــﺎﻟﺲ ‪ 20‬ﻣﯿﻠــﯽﺛﺎﻧﯿــﻪ و‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻤﺪه ﭘﺎﺳـﺦ درﻣـﺎﻧﯽ در ﺧـﻼل ‪ 5‬ﺟﻠـﺴﻪ اول‬ ‫‪ 13 fluence‬ژول و ﭘــﺎس دوم ﭘــﺲ از ‪ 20‬دﻗﯿﻘــﻪ ﺑــﺎ‬
‫درﻣﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ )‪ %55‬ﻣﯿﺰان ﮐـﻞ ﺑﻬﺒـﻮدي( و‬ ‫ﭘﻬﻨﺎي ﭘﺎﻟﺲ ‪ 1/5‬ﻣﯿﻠـﯽﺛﺎﻧﯿـﻪ ﺑـﺎ ‪ 11 fluence‬ژول‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫اداﻣﻪ درﻣﺎن ﭘﺲ از اﯾﻦ ﻣﺪت ﺗـﺄﺛﯿﺮ ﮐﻤﺘـﺮي در اﻟﻘـﺎي‬ ‫ﺷﮑﻞ ﻣﻌﻨـﯽداري ﻣـﺆﺛﺮﺗﺮ از ﯾـﮏ ﭘـﺎس ﻟﯿـﺰر ‪ PDL‬ﺑـﺎ‬
‫ﺑﻬﺒﻮدي ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ )‪ %18‬ﺑﻬﺒﻮدي ﺑﯿـﺸﺘﺮ ﺑـﻪازاي ‪5‬‬ ‫‪ 11 fluence‬ژول و ﭘﻬﻨﺎي ﭘﺎﻟﺲ ‪ 1/5‬ﻣﯿﻠـﯽﺛﺎﻧﯿـﻪ ﺑـﻮده‬
‫ﺟﻠﺴﻪ دوم(‪ .37‬ﻧﮑﺘﻪ ﺟﺎﻟﺐ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻌﺪ از ﮔﺬﺷﺖ ﺑـﯿﺶ از‬ ‫اﺳﺖ‪ .29‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣـﯽﺗـﻮان ﭼﻨـﯿﻦ ﺑﺮداﺷـﺖ‬
‫دو دﻫﻪ‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺟﺪﯾﺪ‪ 38‬ﻫﻢﭼﻨﺎن ﻫﻤـﯿﻦ ﻧﺘـﺎﯾﺞ را‬ ‫ﮐﺮد ﮐﻪ ﺷـﺮوع درﻣـﺎن ﺑـﺎ ﭘﻬﻨـﺎي ﭘـﺎﻟﺲﻫـﺎي ﺑـﺎﻻﺗﺮ و‬
‫ﺑﻪ ﺗﻘﺮﯾﺐ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در اﯾـﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺟﺎﻟـﺐ‪ ،‬اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﮐﺎﺳــﺘﻦ از ﭘﻬﻨــﺎي ﭘــﺎﻟﺲ در ﺟﻠــﺴﺎت ﺑﻌــﺪي درﻣــﺎن‬
‫ﻟﯿﺰر ‪ PDL‬ﺗﺎ ‪ 10‬ﺟﻠﺴﻪ‪ ،‬در ﺣﺪود ‪ %60‬اﺛـﺮات درﻣـﺎﻧﯽ‬ ‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﺑﻬﺒﻮد ﮐﻠﯽ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺖﯾﺎﺑﯽ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽدﻫﺪ و اداﻣﻪ درﻣﺎن ﭘـﺲ‬ ‫ﯾﮏ ﻣﻮرد دﯾﮕﺮ درﺧﺼﻮص ﺑﻬﯿﻨﻪﺳـﺎزي اﺛـﺮ درﻣـﺎن‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫‪67‬‬ ‫ﻧﻮرﻣﺤﻤﺪﭘﻮر‬
‫ﻣﻮﺿﻌﯽ در ﮐﻨﺎر ﻟﯿﺰر ‪ PDL‬ﺑﺮاي اﻓﺰاﯾﺶ اﺛﺮ اﯾﻦ ﻟﯿﺰر ﺑﺮ‬
‫روي ﺿﺎﯾﻌﺎت ‪ PWS‬ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪wang‬‬
‫و ﻫﻤﮑﺎران‪ 41‬اﻣﮑﺎن ﮐـﺎرﺑﺮد ﻣﺘﻔـﻮرﻣﯿﻦ ﻣﻮﺿـﻌﯽ ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﻬﺎر آﻧﮋﯾﻮژﻧﺰ ﻧﺎﺷـﯽ از ﻟﯿـﺰر ‪ PDL‬را در ﻣـﺪل ﺣﯿـﻮاﻧﯽ‬
‫ﻣﻄﺮح ﮐﺮدهاﻧﺪ ﮐﻪ درﺻﻮرت ﺗﺄﯾﯿﺪ ﮐﺎرﺑﺮد آن در ﺑﯿﻤﺎران‬
‫‪ ،PWS‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ در ﮐﺎﺳـﺘﻦ از ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﺑـﻪ‬
‫درﻣﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ در ﮐـﻞ ﻫـﯿﭻ ﯾـﮏ از داروﻫـﺎي‬
‫ﮐﻤﮑﯽ ﻓﻌﻠﯽ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﻧﻘﺶ ﻣﺤﮑﻢ و اﺛﺒﺎتﺷﺪهاي در‬
‫ﺑﻬﺒﻮد اﺛﺮات درﻣﺎﻧﯽ ‪ PDL‬روي ‪ PWS‬ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ‪.30‬‬
‫ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺮوري ﺳﯿﺴﺘﻤﺎﺗﯿﮏ‪ 42‬ﮐﻪ اﺛﺮ داروﻫـﺎي‬
‫ﮐﻤﮑﯽ ﺑﺮاي ﻟﯿﺰر ‪ PDL‬در درﻣﺎن ‪ PWS‬را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮده‬
‫اﺳـﺖ ﭼﻨــﯿﻦ ﻧﺘﯿﺠـﻪ ﮔﺮﻓﺘــﻪ اﺳـﺖ ﮐــﻪ ‪ Imiquimod‬و‬
‫‪ Rapamycin‬ﻣﻮﺿﻌﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺑﻬﺒﻮد اﺛﺮ ﻟﯿﺰر ‪PDL‬‬
‫ﺑﺮ روي ‪ PWS‬ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ )در ﻣـﻮرد راﭘﺎﻣﺎﯾـﺴﯿﻦ ﻓﻘـﻂ‬
‫ﺑﺮاي ﺿﺎﯾﻌﺎت ‪ PWS‬ﺻﻮرت(؛ اﻣﺎ ﺗﯿﻤﻮﻟﻮل ﻣﻮﺿـﻌﯽ اﺛـﺮ‬
‫واﺿﺤﯽ در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺿـﺪ و ﻧﻘـﯿﺾ‬
‫در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻫﻢ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ اﯾـﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‪ 43‬ﮐـﻪ‬
‫ﻋﻠﯽ رﻏﻢ رﺿﺎﯾﺖ ﺧﻮد ﺑﯿﻤـﺎران از ﺗﺮﮐﯿـﺐ ﺳـﯿﺮوﻟﯿﻤﻮس‬
‫ﻣﻮﺿﻌﯽ ﺑﺎ ﻟﯿﺰر ‪ ،PDL‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ رﻧﮓﺳﻨﺠﯽ دﯾﺠﯿﺘـﺎل‬
‫ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﯽداري ﺑﯿﻦ ﮐﺎرﺑﺮد ﺗﻮأم ‪ PDL‬و ﺳﯿﺮوﻟﯿﻤﻮس‬
‫ﯾﺎ ‪ PDL‬ﺗﻨﻬﺎ در درﻣﺎن ‪ PWS‬دﯾﺪه ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺘﻮداﯾﻨﺎﻣﯿﮏﺗﺮاﭘﯽ ﺑﺎ ﮐـﺎرﺑﺮد ﺳﯿـﺴﺘﻤﯿﮏ ﺗﺮﮐﯿﺒـﺎت‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﭘﻮرﻓﯿﺮﯾﻦ و ﺳﭙﺲ ﺗﺤـﺖﺗـﺄﺛﯿﺮ ﻗـﺮاردادن ﺿـﺎﯾﻌﻪ‬
‫‪ PWS‬ﺑــﺎ ﻣﻨــﺎﯾﻊ ﻧﻮرﻣﺎﻧﻨــﺪ ‪ 44green led‬ﯾــﺎ ﻟﯿــﺰر‬
‫‪ 45copper vapor‬ﻧﯿﺰ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻮداﻟﯿﺘﻪ ﮐﻤﮑﯽ در ﮐﻨـﺎر‬
‫‪ PDL‬ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎ رﯾﺴﮏ ﺑﺎﻻي ﺗﻐﯿﯿـﺮات‬
‫ﭘﯿﮕﻤﺎﻧﺘﺎﺳﯿﻮن و ﺣﺘﯽ اﺳﮑﺎر ﺑﻪوﯾﮋه در ﭘﻮﺳﺖﻫﺎي ﺗﯿـﺮه‬
‫ﻫﻤﺮاه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪30‬؛ اﻣﺎ ﺑﻪدﻟﯿـﻞ ﻋـﺪم ارﺗﺒـﺎط ﻣـﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑـﺎ‬
‫ﮐــﺎرﺑﺮد ‪ ،PDL‬ﺑــﯿﺶ از اﯾــﻦ در اﯾﻨﺠــﺎ ﺑــﺪانﻫــﺎ اﺷــﺎره‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫از ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺪاﻟﯿﺘﻪﻫﺎي درﻣﺎن ﻓﯿﺰﯾﮑـﯽ ﮐـﻪ در ﺗﺮﮐﯿـﺐ‬
‫ﺑﺎ ﻟﯿﺰر ‪ PDL‬ﺑﺮاي درﻣﺎن ﺿﺎﯾﻌﺎت ‪ PWS‬ﻣﻘﺎوم ﺑﻪ ‪PDL‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﻧـﺪ‪ ،‬اﻧـﺮژي ﻓﺮﮐـﺎﻧﺲ رادﯾـﻮﯾﯽ )‪(RF‬‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ در ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪﻧﺤـﻮ ﻣﻌﻨـﯽداري‪ ،‬ﻣـﺆﺛﺮﺗﺮ از‬
‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
‫از آن ﺗﻨﻬــﺎ در ﺣــﺪود ‪ %10‬ﺑــﺮاي ‪ 5‬ﺟﻠــﺴﻪ ﺑﻌــﺪي‬
‫)‪ (11-15‬و ‪ %5‬ﺑــﺮاي ‪ 5‬ﺟﻠــﺴﻪ ﺑﻌــﺪ از آن )‪(16 -20‬‬
‫ﻣﻔﯿﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ‪ 38‬ﺗﻨﻬﺎ اﻧﺠﺎم‬
‫‪ 10‬ﺟﻠــﺴﻪ اﺑﺘــﺪاﯾﯽ درﻣــﺎن را ﺑــﻪﻟﺤــﺎظ اﻗﺘــﺼﺎدي‬
‫ﻣﻘﺮونﺑﻪﺻﺮﻓﻪ ﻣﯽداﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻫﺮ دوي اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﺑـﺎ‬
‫داﻧﺴﺘﻪﻫﺎي ﻗﺒﻠﯽ ﻣﺒﻨﯽﺑﺮ اﯾﻨﮑﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﮑﺮر ﻟﯿﺰر ‪ PDL‬ﺑﺎ‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﮔﺬاردن ﻋﺮوق ﮐـﻮﭼﮑﺘﺮ و ﻋﻤﻘـﯽﺗـﺮ ﮐـﻪ ذاﺗـﺎً ﺑـﻪ‬
‫درﻣﺎن ﻣﻘﺎوم ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﯾـﮏ رﯾـﺴﮏﻓـﺎﮐﺘﻮر ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﺑـﻪ‬
‫درﻣﺎن ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارﻧﺪ‪.39‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،30‬ﺷﺮوع زودرس درﻣﺎن ﻗﺒـﻞ از ‪6‬‬
‫ﺳﺎﻟﮕﯽ و ﺗﺮﺟﯿﺤﺎً ﻗﺒﻞ از ﯾﮏﺳﺎﻟﮕﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺎ ﺗﻌـﺪاد‬
‫ﺟﻠﺴﺎت ﮐﻤﺘـﺮ‪ ،‬ﻧﺘـﺎﯾﺞ ﺑﻬﺘـﺮي ﺑـﻪدﻧﺒـﺎل داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﻫــﻢﭼﻨــﯿﻦ ﺿــﺎﯾﻌﺎﺗﯽ ﮐــﻪ اﻧــﺪازه آنﻫــﺎ ﮐﻤﺘــﺮ از ‪20‬‬
‫ﺳــﺎﻧﺘﯽﻣﺘــﺮ ﻣﺮﺑــﻊ ﺑﺎﺷــﺪ )در ﯾــﮏ ﻣﻨﺒــﻊ دﯾﮕــﺮ‪40 ،39‬‬
‫ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ( ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻪ درﻣﺎن ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﯿﻤﺎران‬
‫ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺖ روﺷﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻬﺘﺮي دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻢﭼﻨـﯿﻦ ﺿـﺎﯾﻌﺎت‬
‫ﻧﻮاﺣﯽ ﻟﺘﺮال ﺻﻮرت ﺑﻬﺘﺮ از ﻧﻮاﺣﯽ ﻣﺮﮐﺰي )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﯿﻨﯽ‪،‬‬
‫ﻟﺐ ﻓﻮﻗﺎﻧﯽ و ﺑﺨﺶ ﻣﺮﮐﺰي ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ( و در ﮐـﻞ‪ ،‬ﺿـﺎﯾﻌﺎت‬
‫ﺳﺮ و ﮔﺮدن ﺑﻬﺘﺮ از ﻧﻮاﺣﯽ دﯾﺴﺘﺎل اﻧﺪام ﺑﻪ درﻣﺎن ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .30‬ﻫﻢ ﭼﻨـﯿﻦ ﺿـﺎﯾﻌﺎﺗﯽ ﮐـﻪ ﺗﻮزﯾـﻊ درﻣـﺎﺗﻮﻣﯽ‬
‫ﺑﺨــﺼﻮص ﺷــﺎﺧﻪ ‪ V2‬ﻋــﺼﺐ ‪ 5‬داﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﻨﺪ و ﻧﯿــﺰ‬
‫ﺿﺨﯿﻢﺑﻮدن ﺿﺎﯾﻌﻪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮارد ﻫﯿﭙﺮﺗﺮوﻓﯿﮏ( و ﺿﺎﯾﻌﺎﺗﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻋﻤﻘﯽ ﺑﯿﺶ از ‪ 1‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺑـﻪ‬
‫درﻣﺎن ﺑﺎ ﻟﯿﺰر ‪ PDL‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.39‬‬
‫ﯾﮏ ﻣﻮرد دﯾﮕﺮ ﺗﯿـﺮه ﺷـﺪن ﻣﺠـﺪد ﺿـﺎﯾﻌﺎت ‪PWS‬‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺘـﻪ ﺷـﺪه ﺑـﯿﻦ ‪ 16‬ﺗـﺎ ‪ 50‬درﺻـﺪ ﺑﯿﻤـﺎران‬
‫درﻣﺎنﺷﺪه ﺑﺎ ﻟﯿﺰر ‪ PDL‬ﻇـﺮف ‪ 5‬ﺳـﺎل ﺑﻌـﺪ از درﻣـﺎن‪،‬‬
‫ﻣﻤﮑــﻦ اﺳــﺖ ﺗﯿــﺮهﺷــﺪن ﻣﺠــﺪد ﺿــﺎﯾﻌﻪ را ﺗﺠﺮﺑــﻪ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪40‬و‪ .39‬ﺑﺮاي ﮐﻤﮏ ﺑﻪ درﻣﺎن ﺿﺎﯾﻌﺎت ﻣﻘـﺎوم ﺗـﺪاﺑﯿﺮ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ از اﯾﻦ ﻣﻮارد ﻗﺒﻼً‬
‫اﺷﺎره ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻫﺪف اﯾـﻦ ﻣـﺘﻦ ﻣـﺮور ﮐـﺎرﺑﺮد‬
‫ﻟﯿﺰر ‪ PDL‬در درﻣﺎن ‪ PWS‬ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪ ،‬ﺗـﺪاﺑﯿﺮ ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫ﮐﺎرﺑﺮد ﻟﯿﺰرﻫﺎي دﯾﮕﺮ در ﻣﺤﺪوده اﯾﻦ ﻣﺮور ﻧﻤﯽﮔﻨﺠﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت‪ ،‬از اﻣﮑـﺎن ﮐـﺎرﺑﺮد ﺑﺮﺧـﯽ داروﻫـﺎي‬

‫و ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻌﺪ از درﻣﺎن ﻧﺎدر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .30‬ﺑﻪﻧﺪرت در‬
‫ﻣﺤﻞ درﻣﺎن ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﺳﮑﺎرﻫﺎي ﻓﺮورﻓﺘﻪ ﻧﯿـﺰ اﯾﺠـﺎد‬
‫ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻌﻀﺎً ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮد ﺗﺎ ﺣﺪي ﺑﻬﺒﻮد ﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ‪24‬؛ اﻣـﺎ‬
‫در ﮐﻞ اﯾﺠﺎد اﺳﮑﺎر ﭼـﻪ اﺗﺮوﻓﯿـﮏ و ﭼـﻪ ﻫﯿﭙﺮﺗﺮوﻓﯿـﮏ‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻋﻮارض ﻧﮕﺮانﮐﻨﻨﺪه ‪ PDL‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﯿﻮﻋﯽ زﯾـﺮ‬
‫ﯾﮏ درﺻﺪ دارد‪47‬و‪.30‬‬
‫ﯾﮏ ﻣﻮرد ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ اﻣﮑﺎن ﺑﺮوز ﺻـﺪﻣﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻮﻫﺎ در ﻣﺤﻞ درﻣﺎن ﺑﺎ ﻟﯿﺰر ‪ PDL‬اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ اﻧﺠﺎم‬
‫‪ PDL‬در ﻣﺤﻞ ﻫﺎي داراي ﻣﻮ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺳﺒﺐ رﯾـﺰش‬
‫ﻣﻮﻗﺘﯽ ﻣﻮﻫﺎ ﺷﻮد؛ اﻣﺎ اﯾﻦ رﯾﺰش ﺗﻘﺮﯾﺒـﺎً در ‪ 1/5‬ﺗـﺎ ‪2/5‬‬
‫درﺻﺪ ﻣﻮارد ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ داﺋﻤـﯽ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .48‬اﯾـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع‬
‫ﺑﻪوﯾﮋه در ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﻧﺎزكﺑـﻮدن ﻧـﺴﺒﯽ ﺿـﺨﺎﻣﺖ‬
‫اﭘﯿــﺪرم‪ ،‬ﻗﻄــﺮ ﮐﻤﺘــﺮ ﻓﻮﻟﯿﮑــﻮلﻫــﺎي ﻣــﻮ و ﻣﺘﻌﺎﻗــﺐ آن‬
‫ﺳﻄﺤﯽﺑﻮدن ﻓﻮﻟﯿﮑﻮل ﮐﻪ آنرا در دﺳـﺘﺮس ﻟﯿـﺰر ‪PDL‬‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪﺧﺼﻮص در ﻧـﻮاﺣﯽ‬
‫اﺑﺮو و ﻟﺒﻪ ﻫﺎي ﭘﯿﺸﺎﻧﯽ و اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻣﮋهﻫﺎ‪ .‬اﻣﺎ ﺟـﺪيﺗـﺮﯾﻦ‬
‫ﻋﺎرﺿﻪ ﻟﯿﺰر ‪ ،PDL‬اﺣﺘﻤـﺎل ﺻـﺪﻣﻪ ﭼـﺸﻤﯽ در ﻫﻨﮕـﺎم‬
‫درﻣﺎن ﺿﺎﯾﻌﺎت اﻃﺮاف ﭼﺸﻢ‪ ،‬ﺑﻪوﯾـﮋه در ﻫﻨﮕـﺎم درﻣـﺎن‬
‫ﺿﺎﯾﻌﺎت داﺧـﻞ ارﺑﯿﺘـﺎل ‪ rim‬اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻫﻤـﯿﻦ دﻟﯿـﻞ‪،‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﯿﻠﺪ ﻓﻠـﺰي داﺧـﻞ ﭼـﺸﻤﯽ در اﯾـﻦ ﻣـﻮارد‬
‫ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.30‬‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎﯾﺪ در ﻫﻨﮕﺎم درﻣﺎن‬
‫ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﻪوﯾﮋه در ﺷﺮاﯾﻂ ﺑـﺪون ﺑـﯽﻫﻮﺷـﯽ ﺑﺎﺷـﺪ ﮐـﻪ‬
‫ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﺗﻘـﻼي ﻧﺎﺷـﯽ از درد و ﻧـﺎراﺣﺘﯽ ﻟﯿـﺰر‪ ،‬ﺑـﻪﻃـﻮر‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻤﺎم اﻓﺮاد ﺣﺎﺿﺮ در‬
‫اﺗﺎق ﻟﯿﺰر‪ ،‬واﻟﺪﯾﻦ ﮐﻮدك‪ ،‬ﭘﺰﺷﮏ ﺟـﺮاح ﻟﯿـﺰر و ﭘﺮﺳـﺘﺎر‬
‫ﻫﻤﮕﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﻋﯿﻨﮏﻫﺎي وﯾﮋه ﻟﯿﺰر ‪ PDL‬ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﯽ از ﻋﻮارض ﻟﯿﺰر ‪ PDL‬ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً ﺑﻪ ﺧﻮد ﭘﺮوﺳﻪ‬
‫ﻟﯿﺰر ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل اﺳـﺘﻔﺎده از ﺑـﯽﺣـﺴﯽ‬
‫ﻣﻮﺿــﻌﯽ ‪EMLA (Eutectic Mixture of Local‬‬
‫)‪ Anesthetics‬ﮐــﻪ ﺣــﺎوي ‪ %2/5‬ﻟﯿــﺪوﮐﺎﺋﯿﻦ و ‪%2/5‬‬
‫ﭘﺮﯾﻠﻮﮐــﺎﺋﯿﻦ اﺳــﺖ‪ ،‬ﺑــﻪوﯾــﮋه در ﻧــﻮزادان ﺑــﺎ رﯾــﺴﮏ‬
‫ﻣﺘﻬﻤﻮﮔﻠﻮﺑﯿﻨﻤﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ‪ 49‬و درﺻﻮرت ﺗـﺼﻤﯿﻢ ﺑـﻪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از اﯾـﻦ روش ﺑـﺮاي ﮐﻤـﮏ ﺑـﻪ درﻣـﺎن‪ ،‬ﺑﺎﯾـﺪ از‬
‫ﻟﯿﺰر ‪ PDL‬در ‪PWS‬‬ ‫‪68‬‬
‫‪ PDL‬ﺑﻪﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﻋﻤﻞ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.46‬‬
‫ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ‪ ،47‬ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣـﺆﺛﺮ ﺑـﺮ‬
‫ﭘﯿﺶآﮔﻬﯽ درﻣﺎن ‪ PWS‬را ﺑﺎ ﻟﯿﺰر ‪ PDL‬ﺑﺮرﺳـﯽ ﮐـﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬از ﻣﯿﺎن ﻫﻤﻪ ﻣﻮارد ﺑﺮرﺳﯽﺷﺪه ﺳـﻪ ﻋﺎﻣـﻞ ﺳـﻦ‪،‬‬
‫رﻧﮓ ﺿﺎﯾﻌﻪ و ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ آن ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮ و ارﺗﺒﺎط را ﺑـﺎ‬
‫ﭘﯿﺶآﮔﻬﯽ ﻧﻬﺎﯾﯽ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺳﻦ زﯾـﺮ ‪ 6‬ﺳـﺎل‪ ،‬ﺿـﺎﯾﻌﺎت‬
‫‪ PWS‬ﻗﺮﻣﺰ ﯾـﺎ ﺻـﻮرﺗﯽ ﮐـﻪ در ﻣﺤـﻞ ﺳـﺮوﮔﺮدن ﻗـﺮار‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ اﺣﺘﻤﺎل ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺴﺒﯽ را دارﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺣــﺪود ‪ %80‬ﻣــﻮارد ﺣــﺪاﻗﻞ ‪ %50‬ﯾــﺎ ﺑﯿــﺸﺘﺮ ﺑﻬﺒــﻮدي‬
‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻮارض درﻣﺎن ﺑﺎ ﻟﯿﺰر ‪PDL‬‬
‫اﯾﺠــﺎد ﭘﻮرﭘــﻮرا و ادم‪ ،‬ﻣــﻮارد ﺷــﺎﯾﻌﯽ ﻫــﺴﺘﻨﺪ ﮐــﻪ‬
‫ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ درﻣﺎن ‪ PWS‬ﺑﺎ ﻟﯿﺰر ‪ PDL‬ﻣﻮرداﻧﺘﻈﺎر ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻮرﭘﻮرا ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻇﺮف ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 3‬ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﻣـﯽﯾﺎﺑـﺪ و ادم‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﮔﺬرا و در ﺣﺪ ﭼﻨـﺪ ﺳـﺎﻋﺖ ‪ /‬روز ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺎﯾﺮ ﻋﻮارض ‪ PDL‬ﻧﯿﺰ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﮔـﺬرا ﻫـﺴﺘﻨﺪ و ﺷـﯿﻮع‬
‫آنﻫﺎ در ﮐﻞ ﺣﺪود ‪ %10‬ﺗﺨﻤﯿﻦ زده ﻣﯽﺷـﻮد‪ .47‬اﯾﺠـﺎد‬
‫ﺗﺎول و ﮐﺮاﺳﺖ )دﻟﻤﻪ( ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺻﺪﻣﻪ ﺑـﻪ اﭘﯿـﺪرم ﺑـﻮده و‬
‫ﺑﯿﺶ از ﻫﻤﻪ ﺑﻪدﻧﺒﺎل اﺳﺘﻔﺎده از ‪ fluence‬ﺑـﯿﺶ از ﺣـﺪ‬
‫ﺑﺎﻻ‪ ،‬زدن ﭘﺎﻟﺲﻫـﺎ روي ﻫـﻢ ‪ stacking‬ﯾـﺎ ﻫـﻢﭘﻮﺷـﺎﻧﯽ‬
‫ﺑــﯿﺶ از ‪ %10‬و ﺑــﺎﻷﺧﺮه ﺧﻨــﮏﺳــﺎزي ﻧﺎﮐــﺎﻓﯽ اﯾﺠــﺎد‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.13‬‬
‫در ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ روي ‪ 686‬ﺑﯿﻤﺎر‪ ،47‬اﯾﺠـﺎد ﺗـﺎول ‪،%2‬‬
‫ﻫﯿﭙﺮﭘﯿﮕﻤﺎﻧﺘﺎﺳــﯿﻮن ‪ ،%4/5‬ﻫﯿﭙﻮﭘﯿﮕﻤﺎﻧﺘﺎﺳــﯿﻮن ‪ %1/3‬و‬
‫اﺳﮑﺎر ﺗﻨﻬﺎ در ‪ 0/4‬درﺻﺪ )‪ 3‬ﺑﯿﻤﺎر از ‪ (686‬دﯾـﺪه ﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي درﻣﺎن ﻧﻮاﺣﯽ ﮐﺮاﺳﺖ و ﺗـﺎول از وازﻟـﯿﻦ و‬
‫ﭘﺎﻧﺴﻤﺎن ﻣﺮﻃﻮب اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺗﻐﯿﯿـﺮات رﻧﮕﺪاﻧـﻪاي‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻫﯿﭙﺮﭘﯿﮕﻤﺎﻧﺘﺎﺳﯿﻮن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﺣﺘﻤـﺎل ﺑﯿـﺸﺘﺮي‬
‫اﻣﮑﺎن ﺑﻬﺒﻮدي ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدي دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات‬
‫رﻧﮕﺪاﻧﻪاي در اﻓﺮاد ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺖ ﺗﯿﺮه ﯾﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﺗـﺎزﮔﯽ‬
‫ﺑﺮﻧﺰه ﺷﺪهاﻧﺪ دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﻧﺎﺷﯽ از ﺻﺪﻣﻪ اﭘﯿـﺪرﻣﺎل‬
‫‪ PDL‬ﻫــﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻮارﺿــﯽ ﻣﺎﻧﻨــﺪ اﯾﺠــﺎد ﺗــﺎول‪ ،‬زﺧــﻢ ﯾــﺎ‬
‫ﻋﻔﻮﻧﺖ ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ درﺻﻮرت ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻟﯿـﺰر‬
‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
‫‪69‬‬ ‫ﻧﻮرﻣﺤﻤﺪﭘﻮر‬

‫ﺟﺪول ‪ :1‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ دوز و ﺳﻄﺢ ﺑـﺪن ﺗﻮﺻـﯿﻪﺷـﺪه ﺑـﺮاي‬ ‫راﻫﻨﻤﺎﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪51‬و‪ .50‬ﺑـﻪدﻧﺒـﺎل ﮐـﺎرﺑﺮد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ‪.EMLA 50‬‬ ‫‪ EMLA‬روي ﭘﻮﺳﺖ ﯾﮏ ﻓﺎز اﺑﺘﺪاﯾﯽ اﻧﻘﺒـﺎض ﻋﺮوﻗـﯽ و‬
‫ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﺳﻄﺢ‬ ‫رﻧــﮓﭘﺮﯾــﺪﮔﯽ ﭘﻮﺳــﺖ و ﺑﻌــﺪ از ﺣــﺪود ‪ 2‬ﺳــﺎﻋﺖ ﻓــﺎز‬
‫دوز ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﮐﻠﯽ‬ ‫وزن ﺑﺪن‬
‫ﺗﻮﺻﯿﻪﺷﺪه ﺑﺮاي‬ ‫ﺳﻦ‬
‫‪2‬‬ ‫و زﻣﺎن اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫)ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم(‬ ‫واﮐﻨﺸﯽ اﺗﺴﺎع ﻋﺮوﻗﯽ و ارﯾﺘﻢ در ﻣﺤﻞ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ) ‪(Cm‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﭘﻮﺳﺖ اﻃﺮاف ﺻﻮرت و رانﻫﺎ در ﺣـﺪ‬
‫‪ 1‬ﮔﺮم ‪EMLA‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪<5‬‬ ‫‪ 1 -3‬ﻣﺎﻫﮕﯽ‬ ‫‪ 25‬دﻗﯿﻘﻪ ﺑﯽﺣﺲ ﻣﯽﺷﻮد درﺣـﺎﻟﯽ ﮐـﻪ اﻃـﺮاف ﻟـﺐ و‬
‫‪ 1‬ﺳﺎﻋﺖ‬
‫‪ 2‬ﮔﺮم ‪EMLA‬‬ ‫ﻧﺎﺣﯿﻪ ژﻧﯿﺘﺎل ﺣﺘﯽ ﺑﺪون ﭘﺎﻧـﺴﻤﺎن ﺑـﺴﺘﻪ ﻇـﺮف ‪5 -15‬‬
‫‪20‬‬ ‫‪<5‬‬ ‫‪ 4-12‬ﻣﺎﻫﮕﯽ‬
‫‪ 4‬ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫دﻗﯿﻘﻪ ﺑﻪاﻧﺪازه ﮐﺎﻓﯽ ﺑﯽﺣﺲ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .50‬ﺑﻪدﻟﯿﻞ ذﺧﯿﺮه‬
‫‪ 10‬ﮔﺮم ‪EMLA‬‬ ‫دارو در ﻣﺤﻞ درم‪ ،‬ﺣﺘـﯽ ﺑﻌـﺪ از ﭘـﺎكﮐـﺮدن دارو‪ ،‬اﺛـﺮ‬
‫‪100‬‬ ‫‪<10‬‬ ‫‪ 1-6‬ﺳﺎﻟﮕﯽ‬
‫‪ 4‬ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫ﺑﯽﺣﺴﯽ آن ﺗﺎ ﻣﺪﺗﯽ اداﻣﻪ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷـﺖ‪ .‬ﺧﻮﺷـﺒﺨﺘﺎﻧﻪ‬
‫‪ 20‬ﮔﺮم ‪EMLA‬‬
‫‪200‬‬ ‫‪>20‬‬ ‫‪ 7 -12‬ﺳﺎﻟﮕﯽ‬ ‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﯽﺣـﺴﯽ ﻣﻮﺿـﻌﯽ‬
‫‪ 4‬ﺳﺎﻋﺖ‬
‫‪ EMLA‬ﺿﻤﻦ ﮐﺎﺳـﺘﻦ از درد و اﺳـﺘﺮس ﺑﯿﻤـﺎر‪ ،‬ﺗـﺄﺛﯿﺮ‬
‫زودﺗﺮ آن ﻣﯿﺰان ﻣﻮﻓﻘﯿـﺖ درﻣـﺎن را اﻓـﺰاﯾﺶ ﻣـﯽدﻫـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﻔﯽ در اﺛﺮ درﻣﺎﻧﯽ ﻟﯿﺰر ‪ PDL‬ﻧﺪارد‪ .52‬اﻟﺒﺘﻪ ﮐـﻪ ﮐـﺮم‬
‫ﻣﯿﺰان ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ درﻣـﺎن ﻋﻠـﯽرﻏـﻢ اﻧﺘﺨـﺎبﻫـﺎي وﺳـﯿﻊ‬ ‫ﺑﺎﯾﺪ ﻗﺒﻞ از ﻟﯿﺰر ﮐﺎﻣﻼً از روي ﺳﻄﺢ ﭘﻮﺳﺖ ﭘـﺎكﺳـﺎزي‬
‫درﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻫﻢﭼﻨﺎن در ﺣﺪ ﺗﻨﻬﺎ ‪ %20‬ﭘﺎﺳﺦ ﺧﯿﻠﯽﺧـﻮب و‬ ‫ﺷــﻮد‪ .‬ﺟــﺪول ‪ 1‬ﺣــﺪاﮐﺜﺮ ﻣﯿــﺰان ﮐــﺎرﺑﺮد ‪ EMLA‬در‬
‫‪ %50‬ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺴﺒﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ و در ﺣﺪود ‪ %30‬ﻣﻮارد ﭘﺎﺳـﺦ‬ ‫ﮐﻮدﮐﺎن را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.50‬‬
‫درﻣﺎﻧﯽ ﺿﻌﯿﻒ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﯿﻤﺎر ﺑﺎﯾـﺪ از ﻟـﺰوم ﺟﻠـﺴﺎت‬ ‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﭘﯿـﺸﮕﯿﺮي‪ ،‬ﺗﻮﺻـﯿﻪ ﻣـﯽﺷـﻮد ﺗـﺎ ﻓـﺮم‬
‫ﻣﮑﺮر درﻣﺎﻧﯽ در ﺣﺪ ‪ 10‬ﺟﻠﺴﻪ ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ و ﻧـﺴﺒﯽﺑـﻮدن‬ ‫ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﻣﺘﯿﻠﻦﺑﻠﻮ ﺑﻪﻋﻨﻮان آﻧﺘﯽدوت ﻣﺘﻬﻤﻮﮔﻠﻮﺑﯿﻤﻨﯽ در‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻣﻄﻠﻊ ﮔﺮدد‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫـﺎي ﭘﯿـﺸﻨﻬﺎدي ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺮﮐــﺰ ﻟﯿــﺰر در دﺳــﺘﺮس ﻓــﻮري ﺑــﻮده و دﺳــﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ‬
‫ﺿﺎﯾﻌﺎت درﻣﺎنﻧـﺸﺪه‪ fluence ،‬در ﺣـﺪ ‪ 9-11‬ژول ﺑـﺮ‬ ‫اﺳــﺘﻔﺎده از آن ﻧﯿــﺰ آﻣــﻮزش داده ﺷــﺪه ﺑﺎﺷــﺪ‪54‬و‪.53‬‬
‫ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑـﻊ‪ ،‬ﭘﻬﻨـﺎي ﭘـﺎﻟﺲ ‪ 1/5-10‬ﻣﯿﻠـﯽﺛﺎﻧﯿـﻪ و‬ ‫درﺧﺼﻮص اﺳﺘﻔﺎده از ﺑـﯽﻫﻮﺷـﯽ ﻋﻤـﻮﻣﯽ ﺑﺎﯾـﺪ ﺗﻮﺟـﻪ‬
‫ﺧﻨﮏﺳﺎزي ‪ DCD‬در ‪ 30‬ﻣﯿﻠﯽﺛﺎﻧﯿﻪ ﭘﺎﺷﺶ ﮐﺮاﯾـﻮژن و‬ ‫داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل رﯾﺴﮏ ﻋـﻮارض ﻗﻠﺒـﯽ ‪ /‬ﺗﻨﻔـﺴﯽ‬
‫‪ 20‬ﻣﯿﻠﯽﺛﺎﻧﯿﻪ ﺗﺄﺧﯿﺮ اﺳﺖ‪.57‬‬ ‫ﺑﯽﻫﻮﺷﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ در ﺳﻨﯿﻦ زﯾﺮ ‪ 6‬ﻣﺎه ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪55‬؛ ﻟـﺬا‬
‫ﯾﮏ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺑﺮاي اﻓـﺰاﯾﺶ اﺛﺮﺑﺨـﺸﯽ ﻟﯿـﺰر‪ ،‬ﺷـﺮوع‬ ‫ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ﻗﺒﻞ از اﯾﻦ ﺳﻦ از ﺑﯽﺣـﺴﯽ‬
‫درﻣﺎن ﺑﺎ ﭘﻬﻨﺎي ﭘﺎﻟﺲﻫﺎي ‪ 3‬ﯾﺎ ‪ 6‬ﻣﯿﻠﯽﺛﺎﻧﯿﻪ )ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻮﺿﻌﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤـﻮد‪ 11‬ﯾـﺎ ﭘـﺲ از ‪ 6‬ﻣـﺎﻫﮕﯽ ﮐـﻮدك‬
‫اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﮐﻪ ﭘﻮرﭘﻮرا در اﯾﻦ ﭘﻬﻨﺎي ﭘﺎﻟﺲﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﺑﺮاي درﻣﺎن ﺻﺒﺮ ﮐﺮد‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟـﻪ داﺷـﺖ ﮐـﻪ‬
‫ﺧﯿﻠﯽ واﺿﺢ ﻧﺒﺎﺷﺪ و اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺳﺒﺐ اﺳﺘﻔﺎده از‬ ‫درﺧﺼﻮص ﺟﻠﺴﺎت ﻣﮑﺮر ﺑﯽﻫﻮﺷﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬
‫‪ fluence‬ﻫﺎي ﺧﯿﻠﯽ ﺑﺎﻻ ﮔﺮدد( و ﺟﺎﺑـﻪﺟـﺎﯾﯽ ﺗـﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫ﻫﺸﺪار ‪ FDA‬در ﺳﻨﯿﻦ زﯾـﺮ ‪ 3‬ﺳـﺎل و اﺣﺘﻤـﺎل ﺻـﺪﻣﻪ‬
‫ﺑﻪﺳﻤﺖ ﭘﻬﻨﺎي ﭘﺎﻟﺲﻫﺎي ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﭘـﺎﯾﺶ ﻓـﻮري‬ ‫ﻋﺼﺒﯽ ﻣﺰﻣﻦ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ اﺣﺘﯿﺎط ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي ﺷﻮد‪.56‬‬
‫اﺛﺮات درﻣﺎن و ﺗﻮﺻﯿﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﺪآﻓﺘﺎبﻫـﺎ ﻧﺒﺎﯾـﺪ‬ ‫اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﭘﺮوﺳﻪ ﯾﻌﻨﯽ درﻣـﺎن زﯾـﺮ ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ ﻋﻤـﻮﻣﯽ‪،‬‬
‫ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﻮد‪ .‬آﺧﺮﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ درﻣﺎن در ﻣﻮرد‬ ‫ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﯾﺪ زﯾﺮﻧﻈﺮ و ﺑﺎ ﺣـﻀﻮر ﻣﺘﺨـﺼﺺ ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ و در‬
‫ﻫﺮ ﺑﯿﻤﺎر‪ ،‬ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪﻓﺮد ﺑﻮده و ﺑﺎﯾﺪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫـﺎي درﻣـﺎن‬ ‫اﺗﺎق ﻋﻤﻞ ﻣﺠﻬﺰ ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫﺎي وﯾﮋه اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺠﺎمدﻫﻨﺪه ﻟﯿﺰر ﺑﻪدرﺳﺘﯽ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﭘﺎﺳـﺦ‬ ‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ ﻟﯿﺰر ‪ PDL‬درﻣﺎن اﻧﺘﺨـﺎﺑﯽ و اوﻟﯿـﻪ‬
‫ﻓﻮري ﭘﻮﺳﺖ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺿﺎﯾﻌﺎت ‪ PWS‬ﻣﺤﺴﻮب ﻣـﯽﺷـﻮد‪ .‬اﻧﺠـﺎم ﻫﺮﭼـﻪ‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

 PWS ‫ در‬PDL ‫ﻟﯿﺰر‬ 70

References
1. Zutt M. Laser treatment of vascular dermatological diseases using a pulsed dye laser (595 nm)
in combination with a Neodym: YAG-laser (1064 nm). Photochem Photobiol Sci 2019; 18:
1660-68.
2. Viator JA, Au G, Paltauf G, et al. Clinical testing of a photoacoustic probe for port wine stain
depth determination. Lasers Surg Med 2002; 30: 141-48.
3. Shafirstein G, Bäumler W, Lapidoth M, et al. A new mathematical approach to the diffusion
approximation theory for selective photothermolysis modeling and its implication in laser
treatment of port-wine stains. Lasers Surg Med 2004; 34: 335-47.
4. Wanitphakdeedecha R, Ng JNC, Yan C, et al. Quality of life and psychological effects of
port-wine stain: A review of literature. Clin Cosmet Investig Dermatol 2021; 14: 681-90.
5. VanGemert MJ, Welch AJ, Amin AP. Is there an optimal laser treatment for port wine stains?
Lasers Surg Med 1986; 6: 76-83.
6. Landthaler M, Hohenleutner U, Abd el Raheem TA. Therapy of vascular lesions in the head
and neck area by means of argon, Nd: YAG, CO2 and flashlamp-pumped pulsed dye lasers.
Adv Otorhinolaryngol 1995; 49: 81-6.
7. Silver L. Argon laser photocoagulation of port wine stain hemangiomas. Lasers Surg Med
1986; 6: 24-8.
8. Olbricht SM, Stern RS, Tang SV, et al. Complications of cutaneous laser surgery. A survey.
Arch Dermatol 1987; 123: 345-49.
9. Asahina A, Watanabe T, Kishi A, et al. Evaluation of the treatment of port-wine stains with
the 595-nm long pulsed dye laser: a large prospective study in adult Japanese patients. J Am
Acad Dermatol 2006; 54: 487-93.
10. Li D, Wu WJ, Li K, et al. Wavelength optimization for the laser treatment of port wine stains.
Lasers Med Sci 2021; 1-14.
11. Jeon H, Bernstein LJ, Belkin DA, et al. Pulsed dye laser treatment of port-wine stains in
infancy without the need for general anesthesia. JAMA Dermatol 2019 ;155: 435-41.
12. Dierickx CC, Michael Casparian J, Venugopalan V, et al. Thermal relaxation of port-wine
stain vessels probed in vivo: The need for 1-10-millisecond laser pulse treatment. J Invest
Dermatol 1995; 105: 709-14.
13. Wanner M, Sakamoto FH, Avram MM, et al. Immediate skin responses to laser and light
treatments: Therapeutic endpoints: How to obtain efficacy. J Am Acad Dermatol 2016; 74:
821-33.
14. Huang YC, Ringold TL, Nelson JS, et al. Noninvasive blood flow imaging for real-time
feedback during laser therapy of port wine stain birthmarks. Lasers Surg Med 2008; 40: 167-
73.
15. Lederhandler MH, Pomerantz H, Orbuch D, et al. Treating pediatric port-wine stains in
aesthetics. Clin Dermatol 2022; 40: 11-8.
16. Shirakawa M, Ozawa T, Wakami S, et al. Utility of dermoscopy before and after Laser
irradiation in port wine stains. Ann Dermatol 2012; 24: 7-10.
17. Abdul Latif AA, Abdel-Hameed AKS, Salama OAAM. Immediate post-irradiation
dermoscopic vascular changes versus purpura as a therapeutic endpoint in pulsed-dye laser
treatment of port wine stains. Dermatol Ther 2019; 32: e13094.

1 ‫ ﺷﻤﺎره‬،13 ‫ دوره‬،1401 ‫ ﺑﻬﺎر‬،‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‬

71 ‫ﻧﻮرﻣﺤﻤﺪﭘﻮر‬

18. Sadeghinia A, Moghaddas S, Tavakolpour S, et al. Treatment of port wine stains with 595-nm
pulsed dye laser in 27 pediatric patients: A prospective study in the Iranian population.
J Cosmet Laser Ther 2019; 21: 373-77.
19. Chang CJ, Yu DY, Chang SY, et al. Real-time photothermal imaging and response in pulsed
dye laser treatment for port wine stain patients. Biomed J 2015; 38: 342-49.
20. Lin MY, Lin CS, Hu S, et al. The application of 595-nm pulsed dye laser for vascular
anomalies in a Chinese population: a 10-year experience. J Cosmet Laser Ther 2019; 21:
171-78.
21. Li D, Chen B, Zhang H, et al. Retrospective study of the treatment of port-wine stains with
595-nm pulsed dye laser in 261 Chinese patients. Lasers Med Sci 2020; 35: 1811-19.
22. Khandpur S, Sharma VK. Assessment of efficacy of the 595-nm pulsed dye laser in the
treatment of facial port-wine stains in Indian patients. Dermatol Surg 2016; 42: 717-26.
23. Yu W, Ying H, Chen Y, et al. In Vivo investigation of the safety and efficacy of pulsed dye
laser with two spot sizes in port-wine stain treatment: A prospective side-by-side comparison.
Photomed Laser Surg 2017; 35: 465-71.
24. Tran JM, Kelly KM, Drolet BA, et al. Light-based treatment of pediatric port-wine
birthmarks. Pediatr Dermatol 2021; 38: 351-58.
25. Gupta SK, Jangam H, Sharma N. Study and Applications of Laser Light. Res J Opt Photonics
2018; 2:2.
26. Wanner M, Sakamoto FH, Avram MM, et al. Immediate skin responses to laser and light
treatments: Warning endpoints: How to avoid side effects. J Am Acad Dermatol 2016; 74:
807-19; quiz 819-20.
27. Jasim ZF, Handley JM. Treatment of pulsed dye laser-resistant port wine stain birthmarks.
J Am Acad Dermatol 2007; 57: 677-82.
28. Passeron T, Salhi A, Mazer JM, et al. Prognosis and response to laser treatment of early-onset
hypertrophic port-wine stains (PWS). J Am Acad Dermatol 2016; 75: 64-8.
29. Noormohammadpour P, Ehsani AH, Mahmoudi H, et al. Does double-pass pulsed-dye laser
with long and short pulse duration increase treatment efficacy of port-wine stain? A
randomized clinical trial. Dermatol Surg 2021; 47: e122-26.
30. Sabeti S, Ball KL, Burkhart C, et al. Consensus statement for the management and treatment
of port-wine birthmarks in Sturge-Weber syndrome. JAMA Dermatol 2021; 157: 98-104.
31. Tomson N, Lim SPR, Abdullah A, et al. The treatment of port-wine stains with the pulsed-dye
laser at 2-week and 6-week intervals: A comparative study. Br J Dermatol 2006; 154: 676-79.
32. Anolik R, Newlove T, Weiss ET, et al. Investigation into optimal treatment intervals of facial
port-wine stains using the pulsed dye laser. J Am Acad Dermatol 2012; 67: 985-90.
33. Yu W, Zhu J, Changc SJ, et al. Shorter treatment intervals of East Asians with port-wine stain
with pulsed dye laser are safe and effective-a prospective side-by-side comparison. Photomed
Laser Surg 2018; 36: 37-43.
34. Zhu J, Yu W, Wang T, et al. Less is more: similar efficacy in three sessions and seven
sessions of pulsed dye laser treatment in infantile port-wine stain patients. Lasers Med Sci
2018; 33: 1707-15.
35. Snast I, Lapidoth M, Kaftory R, et al. Does interval time between pulsed dye laser treatments
for port-wine stains influence outcome? A systematic review and meta-analysis. Lasers Med
Sci 2021; 36: 1909-16.

1 ‫ ﺷﻤﺎره‬،13 ‫ دوره‬،1401 ‫ ﺑﻬﺎر‬،‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‬

 PWS ‫ در‬PDL ‫ﻟﯿﺰر‬ 72

36. Gao L, Qian L, Wang L, et al. Topical halometasone reduces acute adverse effects induced by
pulsed dye laser for treatment of port wine stain birthmarks. J Lasers Med Sci 2018; 9: 19-22.
37. Nguyen CM, Yohn JJ, Huff C, et al. Facial port wine stains in childhood: prediction of the
rate of improvement as a function of the age of the patient, size and location of the port wine
stain and the number of treatments with the pulsed dye (585 nm) laser. Br J Dermatol 1998;
138: 821-25.
38. Wanitphakdeedecha R, Jantarakolica T, Ng JNC, et al. The cost-effectiveness of pulsed-dye
laser therapy among Thai patients with facial port-wine stain: A retrospective study and
economic evaluation. Dermatol Ther (Heidelb) 2021; 11: 465-73.
39. Savas JA, Ledon JA, Franca K, et al. Pulsed dye laser-resistant port-wine stains: mechanisms
of resistance and implications for treatment. Br J Dermatol 2013; 168: 941-53.
40. Huikeshoven M, Koster PHL, de Borgie CAJM, et al. Redarkening of port-wine stains 10
years after pulsed-dye-laser treatment. N Engl J Med 2007; 356: 1235-40.
41. Wang M, Lin Y, Shi W, et al. Topical metformin suppresses angiogenesis pathways induced
by pulsed dye laser irradiation in animal models. Exp Dermatol 2022; 31: 393-97.
42. Lipner SR. Topical adjuncts to pulsed dye laser for treatment of port wine stains: review of
the literature. Dermatol Surg 2018; 44: 796-802.
43. Fallahi M, Hallaji Z, Tavakolpour S, et al. Evaluating the efficacy and safety of topical
sirolimus 0.2% cream as adjuvant therapy with pulsed dye laser for the treatment of port wine
stain: A randomized, double-blind, placebo-controlled trial. J Cosmet Dermatol 2021; 20:
2498-506.
44. LiQiang G, Hua W, SiLi N, et al. A clinical study of HMME-PDT therapy in Chinese
pediatric patients with port-wine stain. Photodiagnos Photodyn Ther. 2018; 23: 102-05.
45. Zhang B, Zhang T-H, Huang Z, et al. Comparison of pulsed dye laser (PDL) and
photodynamic therapy (PDT) for treatment of facial port-wine stain (PWS) birthmarks in
pediatric patients. Photodiagnos Photodyn Ther. 2014; 11: 491-97.
46. Bae YSC, Alabdulrazzaq H, Brauer JA, et al. Treatment of recalcitrant port-wine stains
(PWS) using a combined pulsed dye laser (PDL) and radiofrequency (RF) energy device.
J Am Acad Dermatol 2017; 76: 321-26.
47. Liu X, Fan Y, Huang J, et al. Can we predict the outcome of 595-nm wavelength pulsed dye
laser therapy on capillary vascular malformations from the first beginning: a pilot study of
efficacy co-related factors in 686 Chinese patients. Lasers Med Sci 2015; 30: 1041-46.
48. Feldstein S, Totri CR, Friedlander SF. Can long-term alopecia occur after appropriate pulsed-
dye laser therapy in hair-bearing sites? Pediatric dermatologists weigh in. Dermatol Surg
2015; 41: 348-51.
49. Shahriari M, Makkar H, Finch J. Laser therapy in dermatology: Kids are not just little people.
Clin Dermatol 2015; 33: 681-86.
50. Stevic M, Vlajkovic A, Trifunovic B, et al. Topical anesthetics for pediatric laser treatment.
J Cosmet Laser Ther 2019; 21: 417-21.
51. Kouba DJ, LoPiccolo MC, Alam M, et al. Guidelines for the use of local anesthesia in office-
based dermatologic surgery. J Am Acad Dermatol 2016; 74: 1201-19.
52. Yu W, Wang T, Zhu J, et al. EMLA cream does not influence efficacy and pain reduction
during pulsed-dye laser treatment of port-wine stain: A prospective side-by-side comparison.
Lasers Med Sci 2018; 33: 573-79.

1 ‫ ﺷﻤﺎره‬،13 ‫ دوره‬،1401 ‫ ﺑﻬﺎر‬،‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‬

73 ‫ﻧﻮرﻣﺤﻤﺪﭘﻮر‬

53. Kjellgard C, Westphal S, Flisberg A. [Intoxication with prilocaine/lidocaine can cause serious
methemoglobinemia]. Lakartidningen 2019; 116.
54. Shamriz O, Cohen-Glickman I, Reif S, et al. Methemoglobinemia induced by lidocaine-
prilocaine cream. Isr Med Assoc J 2014; 16: 250-4.
55. Habre W, Disma N, Virag K, et al. Incidence of severe critical events in paediatric anaesthesia
(APRICOT): A prospective multicentre observational study in 261 hospitals in Europe.
Lancet Respir Med 2017; 5: 412-25.
56. Orser BA, Suresh S, Evers AS. SmartTots update regarding anesthetic neurotoxicity in the
developing brain. Anesth Analg 2018; 126: 1393-6.
57. Yu W, Ma G, Qiu Y, et al. Prospective comparison treatment of 595-nm pulsed-dye lasers for
virgin port-wine stain. Br J Dermatol 2015; 172: 684-91.

1 ‫ ﺷﻤﺎره‬،13 ‫ دوره‬،1401 ‫ ﺑﻬﺎر‬،‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‬

 PWS ‫ در‬PDL ‫ﻟﯿﺰر‬ 74

Pulsed dye laser (PDL) in the treatment of portwine stains:

a narrative review

Pedram Noormohammadpour, MD Portwine stains (PWS) lesions are one of the most common
childhood vascular malformations that gradually increase in
Department of Dermatology, Razi
Hospital, Tehran University of Medical
color and thickness without treatment and have profound
Sciences, Tehran, Iran devastating psychological effects on the child. For this reason,
and also because the lesions become resistant to treatment
Received: Mar 23, 2022 over time, early treatment of these lesions is very important.
Accepted: Apr 09, 2022 pulsed dye laser (PDL) is currently the treatment of choice for
Pages: 63-74
these lesions. In almost all aspects of the treatment of these
lesions with PDL laser, disagreement and sometimes
contradictory data are found among various studies. These
include the uncertainty of the optimal number of treatment
sessions, the appropriate age to start treatment, the optimal
parameters to start treatment with and possible methods to
increase the effectiveness of PDL, possible treatment side
effects and how to deal with them, as well as using different
methods to reduce patient discomfort during treatment. The
present article collects and reviews existing studies in this
field.

Keywords: laser, dye, portwine stains, efficacy,

complications

Corresponding Author:
Pedram Noormohammadpour, MD

Vahdat-e-Eslami Sq., Hafez Ave, Razi

Hospital, Tehran, Iran
Email: normohamad@razi.tums.ac.ir

Conflict of interest: None to declare

Copyright © 2022 Published by Tehran University of Medical Sciences.

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International license
(https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/). Non-commercial uses of the work are permitted, provided the
original work is properly cited.
2022, Volume 13, Number 1 1 ‫ ﺷﻤﺎره‬،13 ‫ دوره‬،1401 ‫ ﺑﻬﺎر‬،‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‬
 ‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺮوري‬

‫اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ در ﺑﯿﻤﺎران ﺑﺎ ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻧﺎﺧﻦ‬

‫‪1‬‬
‫اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ ﯾﮏ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻧﺎﺧﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ درﻣﺎﺗﻮﻓﯿﺖﻫﺎ‪ ،‬ﮐﭙﮏﻫـﺎي ﻏﯿﺮدرﻣـﺎﺗﻮﻓﯿﺘﯽ و‬ ‫اﻧﺴﯿﻪ ﻟﻄﻔﻌﻠﯽ‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﺨﻤﺮﻫﺎ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬درﮔﯿﺮي ﻧﺎﺧﻦ ﯾﮑﯽ از وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ اﺳﺖ؛ اﮔﺮﭼـﻪ ﺗﻈـﺎﻫﺮات‬ ‫ﻋﺎدل ﺷﯿﺮاﻧﯽ‬
‫ﭘﻮﺳﺘﯽ‪ ،‬اﺻﻠﯽ ﺗـﺮﯾﻦ ﯾﺎﻓﺘـﻪ در ﭘـﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ اﺳـﺖ‪ .‬اوﻧﯿﮑﻮﻣـﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ و ﭘـﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻫـﺮ دو از‬ ‫‪2‬‬
‫ﺳﯿﻨﺎ ﻣﻮﻟﻮيزاده‬
‫اﺧﺘﻼﻻت راﯾﺞ در ﺟﻮاﻣﻊ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﺑﺮﺧﯽ ﺑﯿﻤﺎران اﯾﻦ دو ﺑﯿﻤﺎري ﻫﻤﺰﻣـﺎن وﺟـﻮد‬ ‫‪3‬‬
‫ﺳﻌﺎدت ﺷﺠﺎﻋﯽ‬
‫داﺷــــﺘﻪ ﺑﺎﺷــــﻨﺪ‪ .‬ﯾــــﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌــــﻪ ﻣــــﺮوري ﺑــــﺎ اﺳــــﺘﻔﺎده از ﮐﻠﯿــــﺪواژهﻫــــﺎي‬ ‫‪ .1‬ﮔــﺮوه اﻧﮕــﻞﺷﻨﺎﺳــﯽ و ﻗــﺎرچﺷﻨﺎﺳــﯽ‪،‬‬
‫‪ non-dermatophyte molds ،dermatophytes ،onychomycoses ،nail psoriasis‬و‬ ‫داﻧﺸﮑﺪه ﭘﺰﺷﮑﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷـﮑﯽ‬
‫‪ yeasts‬در ﭘﺎﯾﮕﺎهﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪Scopus ،Google Scholar ،PubMed‬‬ ‫ﺷﻬﯿﺪ ﺑﻬﺸﺘﯽ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫‪ .2‬ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه‬
‫و ‪ Science Direct‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ و ﻣﻘﺎﻻﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ارﺗﺒـﺎط را ﺑـﺎ اﻫـﺪاف ﭘـﮋوﻫﺶ داﺷـﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫آزاد ﻧﺠﻒآﺑﺎد‪ ،‬اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫اﻧﺘﺨﺎب و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﯿﺰان ﺑﺮوز و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﯿﻤﺎريزاي ﻋﻮاﻣﻞ ﻗﺎرﭼﯽ را در اﯾﺠﺎد ﻋﻔﻮﻧـﺖ‬ ‫‪ .3‬ﮐﻤﯿﺘﻪ ﭘﮋوﻫـﺸﯽ داﻧـﺸﺠﻮﯾﺎن‪ ،‬داﻧـﺸﮑﺪه‬
‫ﻗﺎرﭼﯽ ﻧﺎﺧﻦ ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮدﯾﻢ‪.‬‬ ‫داروﺳﺎزي‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺷـﻬﯿﺪ‬
‫ﺑﻬﺸﺘﯽ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫ﮐﻠﯿﺪواژهﻫﺎ‪ :‬ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻧﺎﺧﻦ‪ ،‬اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ‪ ،‬درﻣﺎﺗﻮﻓﯿﺖﻫﺎ‪ ،‬ﮐﭙﮏ ﻏﯿﺮدرﻣﺎﺗﻮﻓﯿﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺨﻤﺮﻫﺎ‬
‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل‪:‬‬
‫ﭘﺬﯾﺮش ﻣﻘﺎﻟﻪ‪1401/02/03 :‬‬ ‫درﯾﺎﻓﺖ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪1401/01/20 :‬‬ ‫اﻧﺴﯿﻪ ﻟﻄﻔﻌﻠﯽ‬

‫ﺗﻬــﺮان‪ ،‬ﺧﯿﺎﺑــﺎن وﻟﻨﺠــﮏ‪ ،‬ﺑﻠــﻮار داﻧــﺸﺠﻮ‪ ،‬ﭘﻮﺳﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ؛ ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪75 -84 :(1) 13‬‬
‫ﺧﯿﺎﺑﺎن ﮐﻮدكﯾﺎر‪ ،‬داﻧـﺸﮕﺎه ﻋﻠـﻮم ﭘﺰﺷـﮑﯽ‬
‫ﺷﻬﯿﺪ ﺑﻬﺸﺘﯽ‬
‫ﭘﺴﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ‪:‬‬
‫‪ensiehlotfali@yahoo.com‬‬

‫ﺗﻌﺎرض ﻣﻨﺎﻓﻊ‪ :‬اﻋﻼم ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﯾﮏ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﺰﻣﻦ ﺑـﺎ واﺳـﻄﻪ ﺳﯿـﺴﺘﻢ‬
‫اﯾﻤﻨﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺗﻈـﺎﻫﺮات ﭘﻮﺳـﺘﯽ‪ ،‬ﻣـﺸﺨﺺ ﺗـﺮﯾﻦ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ در ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ درﮔﯿﺮي ﻧﺎﺧﻦ ﯾﮑـﯽ‬
‫دﯾﮕﺮ از وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﻏﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري اﺳﺖ‪.3‬‬
‫اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ و ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻫـﺮ دو از اﺧـﺘﻼﻻت‬
‫ﺷﺎﯾﻊ در ﺟﻮاﻣﻊ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد دارد‬
‫ﮐﻪ در ﺑﺮﺧﯽ ﺑﯿﻤﺎران اﯾﻦ دو ﺑﯿﻤـﺎري ﻫـﻢزﻣـﺎن وﺟـﻮد‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ و اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ‬
‫ﺑﺤﺚﺑﺮاﻧﮕﯿﺰ اﺳﺖ و ﻣﺎﻫﯿﺖ اﯾﻦ ارﺗﺒﺎط ﻣﺸﺨﺺ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺸﮑﻼت ﺟﺪيﺗـﺮي را ﺑـﺮاي ﺳـﻼﻣﺘﯽ اﯾﺠـﺎد‬
‫روش اﺟﺮا‬
‫در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺑـﺎ ﻣـﺮور ﭼﻨـﺪﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟـﻪ ﻣـﺮﺗﺒﻂ از‬
‫ﭘﺎﯾﮕـــﺎهﻫـــﺎي اﻃﻼﻋـــﺎﺗﯽ ﻣﻌﺘﺒـــﺮ ﻣﺎﻧﻨـــﺪ ‪،PubMed‬‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ ﯾﮏ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻧﺎﺧﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪدﻟﯿﻞ‬
‫درﻣﺎﺗﻮﻓﯿـــﺖﻫـــﺎ‪ ،‬ﻣﺨﻤﺮﻫـــﺎ و ﻗـــﺎرچﻫـــﺎي رﺷـــﺘﻪاي‬
‫ﻏﯿﺮدرﻣــﺎﺗﻮﻓﯿﺘﯽ اﯾﺠــﺎد ﻣــﯽﺷــﻮد‪ .1‬ﺣــﺪود ‪ 50‬درﺻــﺪ‬
‫ﻧﺎﻫﻨﺠﺎري ﻫﺎي ﻧﺎﺧﻦ ﺑﻪدﻟﯿﻞ اﯾﻦ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﺪ ﮐـﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﺛﺮات ﻣﻨﻔﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد اﺣـﺴﺎﺳﯽ‪،‬‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺷﻐﻠﯽ ﺑﯿﻤﺎران ﺑﮕﺬارد و ﻋﻼوهﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﺮاي ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫـﺎي ﺑﻬﺪاﺷـﺘﯽ اﯾﺠـﺎد‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ در ﺑﯿﻤـﺎران ﻧﻘـﺺ اﯾﻤﻨـﯽ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫اﻓــﺮاد آﻟــﻮده ﺑــﺎ وﯾــﺮوس ﻧﻘــﺺ اﯾﻤﻨــﯽ اﻧــﺴﺎﻧﯽ )‪(HIV‬‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼوهﺑﺮ اﯾﻨﮑﻪ درﻣﺎن ﻋﻔﻮﻧﺖ دﺷﻮار اﺳﺖ‪ ،‬اﺣﺘﻤـﺎل‬
‫ﺳــﺮاﯾﺖ ﭘــﺎﺗﻮژنﻫــﺎي ﻗــﺎرﭼﯽ ﺑــﻪﺧــﺼﻮص ﻋﻮاﻣــﻞ‬
‫درﻣﺎﺗﻮﻓﯿﺘﯽ ﺑﻪ ﻓﺮد دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارد‪.2‬‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

 ‫اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ در ﺑﯿﻤﺎران ﺑﺎ ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻧﺎﺧﻦ‬ ‫‪76‬‬

‫‪ (1‬اوﻧﯿﮑﻮﻣــــﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ زﯾﺮﻧــــﺎﺧﻨﯽ دﯾــــﺴﺘﺎل‬ ‫‪ Scopus ،Google scholar‬و ‪ Science Direct‬و ﺑــﺎ‬

‫)]‪(distal subungual onychomycosis [DSO‬‬ ‫ﺟـــــــﺴﺖو ﺟـــــــﻮي واژﮔـــــــﺎن ﮐﻠﯿـــــــﺪي‬
‫اﯾﻦ ﻓﺮم ﺷﺎﯾﻊﺗـﺮﯾﻦ ﻓـﺮم ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ و ﻣﺸﺨـﺼﻪ آن‪،‬‬
‫‪،dermatophytes ،onychomycoses ،nail psoriasis‬‬
‫ﺗﻬﺎﺟﻢ ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﻧـﺎﺧﻦ و ﻗـﺴﻤﺖ زﯾـﺮﯾﻦ ﺻـﻔﺤﻪ ﻧـﺎﺧﻦ‬
‫‪ non-dermatophyte molds‬و ‪ ،yeasts‬ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺑـﺮوز‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻧﺎﺧﻦ ﻫﺎي دﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎ ﯾﺎ ﻫـﺮ دو ﺑـﻪ اﯾـﻦ‬
‫و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﯿﻤﺎري زاﯾﯽ ﻋﻮاﻣﻞ ﻗﺎرﭼﯽ در اﯾﺠـﺎد ﻋﻔﻮﻧـﺖ‬
‫ﻓﺮم ﻣﺒﺘﻼ ﻣﯽ ﺷـﻮد ﮐـﻪ ﻋﻔﻮﻧـﺖ ﻧـﺎﺧﻦ ﻫـﺎي ﭘـﺎ ﺑـﺴﯿﺎر‬
‫ﻗﺎرﭼﯽ ﻧﺎﺧﻦﻫﺎي ﭘـﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﭘـﺮداﺧﺘﯿﻢ‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت‬
‫ﺷﺎﯾﻊﺗﺮ از ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻧﺎﺧﻦﻫﺎي دﺳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.4‬‬
‫ﮐﻠﻨﯿﮑﯽ ﻣﺤـﺪودي ﮐـﻪ اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﯿـﺸﺘﺮ ﺑـﻪ‬
‫‪ (2‬اوﻧﯿﮑﻮﻣـــــﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ ﺳـــــﻄﺤﯽ ﺳـــــﻔﯿﺪ‬
‫ﭘﯿﺎﻣـــﺪﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨـــﺪ ارﺗﺒـــﺎط اوﻧﯿﮑﻮﻣـــﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ ﺑـــﺎ‬
‫)]‪(white superficial onychomycosis [WSO‬‬
‫ﺷﯿﻮع اﯾﻦ ﻓﺮم ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ اوﻧﯿﮑﻮﻣـﺎﯾﮑﻮز زﯾﺮﻧـﺎﺧﻨﯽ‬ ‫ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ‪ ،‬ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ ﭘـﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻧـﺎﺧﻦ‪،‬‬
‫دﯾﺴﺘﺎل ﮐﻤﺘﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و زﻣﺎﻧﯽ رخ ﻣـﯽدﻫـﺪ ﮐـﻪ ﻗـﺎرچ‬ ‫درﻣــﺎنﻫــﺎي ﻏﯿﺮﺿــﺮوري ﺑــﺮاي اوﻧﯿﮑﻮﻣــﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ و‬
‫ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻪ ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﺳﻄﺤﯽ ﺻﻔﺤﻪ ﻧﺎﺧﻦ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‬ ‫درﻧﻬﺎﯾﺖ ﻫﻢزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮوز اﯾﻦ دو ﻋﻔﻮﻧـﺖ ﭘﺮداﺧﺘـﻪ ﺷـﺪه‬
‫ﺣﻤﻠﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪﺻﻮرت اوﻟﯿﻪ در ﻧﺎﺧﻦ ﭘﺎ اﯾﺠـﺎد‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻣﻘﺎﻻﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﻧﺒﻮدﻧـﺪ‪ ،‬از‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد و اﻟﺘﻬﺎب در ﻧﺎﺧﻦ اﯾﻦ ﺑﯿﻤـﺎران ﺣـﺪاﻗﻞ اﺳـﺖ؛‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺧﺎرج ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫زﯾﺮا ﺑﺎﻓﺖ زﻧﺪه دﭼﺎر درﮔﯿﺮي ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.4‬‬ ‫اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ‬
‫‪ (3‬اوﻧﯿﮑﻮﻣـــﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ زﯾﺮﻧـــﺎﺧﻨﯽ ﭘﺮوﮔﺰﯾﻤـــﺎﻟﯽ‬
‫)]‪(proximal subungual onychomycosis [PSO‬‬ ‫ﺑــﺮاي درك ﺑﻬﺘــﺮ ﭘﺎﺗﻮژﻧــﺴﯿﺘﻪ ﻋﻮاﻣــﻞ اﯾﺠﺎدﮐﻨﻨــﺪه‬
‫اﯾﻦ ﻓﺮم ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻏﯿﺮﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ و زﻣﺎﻧﯽ رخ ﻣﯽدﻫـﺪ‬ ‫ﺑﯿﻤﺎري ﻫﺎي ﻧﺎﺧﻦ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺖ آﻧﺎﺗﻮﻣﯽ ﻧـﺎﺧﻦ ﻣﻔﯿـﺪ اﺳـﺖ‬
‫ﮐﻪ ارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ ﻫﺎ ازﻃﺮﯾﻖ ﭼﯿﻦ ﻧﺰدﯾﮏ ﻧﺎﺧﻦ‪ ،‬از راه ﻧﺎﺣﯿﻪ‬ ‫ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ ،1‬ﺑﻪﺻﻮرت ﺷﻤﺎﺗﯿﮏ و ﺳﺎده اﯾـﻦ ﺳـﺎﺧﺘﺎر‬
‫ﮐﻮﺗﯿﮑــﻮل ﺑــﻪ ﻧــﺎﺧﻦ ﺣﻤﻠــﻪ و ﺑــﻪ ﺻــﻔﺤﻪ ﻧــﺎﺧﻦ ﺗــﺎزه‬ ‫ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺸﮑﯿﻞﺷﺪه ﻧﻔﻮذ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و در ﻧﺎﺣﯿﻪ دﯾﺴﺘﺎل ﺟﺎﺑـﻪﺟـﺎ‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﻈﺎﻫﺮات ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ و ﻣﺴﯿﺮ ﺗﻬﺎﺟﻢ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﻧـﻮع‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﻧـﺎدرﺗﺮﯾﻦ ﺷـﮑﻞ اوﻧﯿﮑﻮﻣـﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ در‬ ‫اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ ﻣﻄﺮح ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :1‬آﻧﺎﺗﻮﻣﯽ ﻧﺎﺧﻦ‪.‬‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫‪77‬‬ ‫ﻟﻄﻔﻌﻠﯽ و ﻫﻤﮑﺎران‬
‫ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ ﻧﺎﺧﻦ ﺑﺮاي ﺗﻬﺎﺟﻢ و ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻦ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﭽـﻪﻫـﺎ‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻗﺎرﭼﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .9‬ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫـﺎﯾﯽ ﻧﻈﯿـﺮ ﺿـﺮﺑﻪ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﻪ ﻧﺎﺧﻦ‪ ،‬ﺟﻮﯾﺪن ﻧﺎﺧﻦ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺳـﻦ‪ ،‬ﺟـﻨﺲ‪،‬‬
‫ژﻧﺘﯿﮏ‪ ،‬ﺳﯿﮕﺎر‪ ،‬ﮐﻔﺶﻫﺎي اﻧﺴﺪادي‪ ،‬ﻣﺘﺼﺪﯾﺎن ﺑﺮﺧـﯽ از‬
‫ﻣﺸﺎﻏﻞ )ورزﺷﮑﺎران‪ ،‬ﻣﺮﺑﯿﺎن‪ ،‬ﻧﻈﺎﻓﺖﮐﺎران و ﺧﺎﻧـﻪداران(‬
‫و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎي ورزﺷﯽ )دوﯾﺪن‪ ،‬ﭘﯿﺎدهروي ﺑﺎ ﭘﺎي ﺑﺮﻫﻨـﻪ‪،‬‬
‫ﺷــﻨﺎ در اﺳــﺘﺨﺮ و ﻗﺮارﮔــﺮﻓﺘﻦ در ﺳــﻮﻧﺎ( اﺑــﺘﻼ ﺑــﻪ‬
‫اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .10‬ﻣﻮاد ﮐﺎﺷﺖ ﻧﺎﺧﻦ‬
‫ﺣﺎوي ﻓﺮﻣﺎﻟﺪﺋﯿﺪ ﻧﯿﺰ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ اوﻧﯿﮑﻮﻟﯿﺰ ﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ‪ ،‬ﻧﺎﺧﻦ ﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳـﺖ زرد ﺷـﻮﻧﺪ و ﻫﻤـﻪ‬
‫ﻧﺎﺧﻦﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.11‬‬
‫ﻋﻔﻮﻧﺖ ﺑـﻪﺻـﻮرت ﭘﺎروﻧﯿـﺸﯿﺎ ﺷـﺮوع ﻣـﯽﺷـﻮد ﮐـﻪ‬
‫ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻧﺎﺧﻦ‬
‫ﭘــﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﯾــﮏ ﺑﯿﻤــﺎري ﻣــﺰﻣﻦ‪ ،‬ﻋﻮدﺷــﻮﻧﺪه ﺑــﺎ‬
‫درﮔﯿﺮي ﺳﯿﺴﺘﻢ اﯾﻤﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 3‬درﺻﺪ ﺟﻤﻌﯿﺖ‬
‫ﻣﺮدم دﻧﯿـﺎ را درﮔﯿـﺮ ﻣـﯽﮐﻨـﺪ‪ .4‬در ﭘـﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ اﻧـﻮاع‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ از ﺗﻐﯿﯿﺮ رﻧﮓ در ﺻﻔﺤﻪ ﻧﺎﺧﻦ دﯾـﺪه ﻣـﯽﺷـﻮد‪.‬‬
‫دو ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ ﺑﺮاي ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪ (1‬ﻟﮑﻪ ﻫﺎي ﻗﻬﻮه اي ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﻗﺮﻣـﺰي ﮐـﻪ‬
‫ﺷــﺒﯿﻪ ﻗﻄــﺮات روﻏــﻦ و ﺣﻔــﺮات و ﺳــﻮرخﻫــﺎي رﯾــﺰي‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ازﻃﺮﯾﻖ ﺻﻔﺤﻪ ﻧﺎﺧﻦ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ و‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﺠﻤﻊ ﻧﻮﺗﺮوﻓﯿﻞﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺣﻔـﺮات‬
‫روي ﺳﻄﺢ ﻧﺎﺧﻦ ﻧـﺸﺎﻧﻪ اوﻧﯿﮑـﻮﻟﯿﺰ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﻧﺒﺎﯾـﺪ ﺑـﺎ‬
‫اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ اﺷﺘﺒﺎه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷـﻮد‪ .‬ﺣﻔـﺮه ﻫـﺎ ﻧﺘﯿﺠـﻪ‬
‫درﮔﯿﺮي ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺮوﮔﺰﯾﻤﺎل ﻣﺎﺗﺮﯾﮑﺲ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫اﯾﺠﺎد ﻧﻘﺺ در ﻻﯾﻪﻫﺎي ﺳﻄﺤﯽ ﺻﻔﺤﺎت ﻧﺎﺧﻦ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﭘﺎراﮐﺮاﺗﻮﺗﯿﮏ ﻣـﺎﺗﺮﯾﮑﺲ ﺑـﻪﺻـﻮرت ﮔﺮوﻫـﯽ‬
‫ﺟﻤﻊ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻔﺤﻪ ﻧﺎﺧﻦ ﻣﯽ ﭼﺴﺒﻨﺪ ﺳﭙﺲ ﺣﯿﻦ‬
‫رﺷﺪ ﻧﺎﺧﻦ‪ ،‬اﻧﺴﺠﺎم ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺣﻔﺮه ﻫﺎي زﻧﺪه ﺻﻔﺤﻪ ﻧﺎﺧﻦ‬
‫از دﺳﺖ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺣﻔﺮه ﻫـﺎ ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ در اﻟﮕﻮﻫـﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮزﯾﻊ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮرت ﻧـﺎﻣﻨﻈﻢ ﺳـﺎزﻣﺎندﻫـﯽ ﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫آنﻫﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ روي ﻧﺎﺧﻦﻫﺎي دﺳﺖ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.12‬‬
‫اﮔﺮﭼﻪ ﺣﻔﺮهﻫﺎ در اﻓﺮاد ﻋﺎدي دﯾـﺪه ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ؛ اﻣـﺎ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺑﯿﻤﺎري ﻫﺎي دﯾﮕﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ اﮔﺰﻣـﺎي ﻣـﺰﻣﻦ‪،‬‬
‫آﻟﻮﭘﺴﯽ آرهآﺗﺎ و ﻟﯿﮑﻦﭘﻼن ﻧﯿﺰ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﻮﻧﺪ؛ اﻣـﺎ ﻣﻌﻤـﻮﻻً‬
‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
‫ﺟﻮاﻣﻊ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣـﺎ در ﺑﯿﻤـﺎران اﯾـﺪزي ﺷـﺎﯾﻊ‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ اوﻟﯿـﻪ ﺑـﺎﻟﯿﻨﯽ اوﻟﯿـﻪ‬
‫در ﻋﻔﻮﻧﺖ ‪ HIV‬درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.4‬‬
‫‪ (4‬اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮز ﮐﺎﻧﺪﯾﺪاﯾﯽ‬
‫در ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻫﺎي ﻧﺎﺧﻨﯽ ﮐﺎﻧﺪﯾﺪاﯾﯽ ارﮔﺎﻧﯿـﺴﻢ ﺑـﻪ ﮐـﻞ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ﻧﺎﺧﻦ ﺣﻤﻠﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮم در زﻧـﺎن ﺑﯿـﺸﺘﺮ از‬
‫ﻣﺮدان رخ ﻣﯽدﻫـﺪ و ﺑﯿـﺸﺘﺮ اﻧﮕـﺸﺖ وﺳـﻂ را درﮔﯿـﺮ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻋﻔﻮﻧﺖﻫـﺎي ﮐﺎﻧﺪﯾـﺪاﯾﯽ روده‬
‫ﯾﺎ واژن ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .5‬ﺑﻪﺻﻮرت ﮐﻠﯽ اوﻧﯿﮑﻮﻣـﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ‬
‫ﮐﺎﻧﺪﯾﺪا را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﮐﻠﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮد‪:‬‬
‫‪ (1‬ﭘﺎروﻧﺸﯿﺎ‬
‫ﺷﺎﯾﻊ ﺗﺮﯾﻦ ﻓﺮم ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﺑﻪﺻﻮرت ﯾﮏ ﻓﺮم ادﻣـﺎﺗﻮز‬
‫و ﻗﺮﻣﺰ رﻧﮓ اﻃﺮاف ﺻﻔﺤﻪ ﻧﺎﺧﻦ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪.6‬‬
‫‪ (2‬ﮐﺎﻧﺪﯾﺪﯾﺎزﯾﺲ ﮔﺮاﻧﻮﻟﻮﻣﺎﯾﯽ‬
‫ﻓﺮم ﮐﺎﻧﺪﯾﺪﯾﺎزﯾﺲ ﮔﺮاﻧﻮﻟﻮﻣﺎ ﮐـﻪ ﺑﯿﻤـﺎران ﻣﺒـﺘﻼ ﺑـﻪ‬
‫ﮐﺎﻧﺪﯾﺪاي ﻣﺨﺎﻃﯽ ﭘﻮﺳﺘﯽ ﻣﺰﻣﻦ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻌﺪ اﺑـﺘﻼ ﺑـﻪ اﯾـﻦ‬
‫ﻧــﻮع ﻣــﯽﺑﺎﺷــﻨﺪ و ﺷــﺎﻣﻞ ﮐﻤﺘــﺮ از ﯾــﮏ درﺻــﺪ ﻣــﻮارد‬
‫اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮز ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬اﯾـﻦ ﺷـﺮاﯾﻂ در ﺑﯿﻤـﺎران ﻧﻘـﺺ‬
‫اﯾﻤﻨﯽ دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد و ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﻪ ﺻـﻔﺤﻪ ﻧـﺎﺧﻦ‬
‫ﻫﺠﻮم ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪ .7‬ارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ ﮐـﻞ ﺿـﺨﺎﻣﺖ‬
‫ﻧــﺎﺧﻦ را ﺗﺤــﺖﺗـﺄﺛﯿﺮ ﻗــﺮار دﻫــﺪ و درﻧﺘﯿﺠــﻪ در ﻣــﻮارد‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻋـﺚ ﺗـﻮرم ﭼـﯿﻦﻫـﺎي ﻧـﺎﺧﻦ ﭘﺮوﮔﺰﯾﻤـﺎل و‬
‫ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ (3‬اوﻧﯿﮑﻮﻟﯿﺰ ﮐﺎﻧﺪﯾﺪﯾﺎﯾﯽ‬
‫درﻧﻬﺎﯾﺖ اوﻧﯿﮑﻮﻟﯿﺰ زﻣﺎﻧﯽ رخ ﻣـﯽ دﻫـﺪ ﮐـﻪ ﺻـﻔﺤﻪ‬
‫ﻧﺎﺧﻦ از ﺑﺴﺘﺮ ﻧﺎﺧﻦ ﺟﺪا ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮم در دﺳﺖﻫﺎ‬
‫ﺷﺎﯾﻊﺗﺮ از ﭘﺎﻫﺎ اﺳﺖ‪ .7‬دﻻﯾﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﻓـﺰاﯾﺶ ﺳـﻦ در‬
‫اوﻧﯿﮑﻮﻣــﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ ﻣﻤﮑــﻦ اﺳــﺖ ﺷــﺎﻣﻞ ﮔــﺮدش ﺧــﻮن‬
‫ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺿﻌﯿﻒ‪ ،‬دﯾﺎﺑـﺖ‪ ،‬ﺿـﺮﺑﻪ ﻫـﺎي ﻣﮑـﺮر ﺑـﻪ ﻧـﺎﺧﻦ‪،‬‬
‫ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻦ ﻃﻮﻻﻧﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺎرچ ﻫﺎي ﺑﯿﻤﺎريزا‪ ،‬ﻋﻤﻠﮑﺮد‬
‫ﺿــﻌﯿﻒ ﺳﯿــﺴﺘﻢ اﯾﻤﻨــﯽ‪ ،‬ﻋــﺪم ﻓﻌﺎﻟﯿــﺖ و ﻧــﺎﺗﻮاﻧﯽ در‬
‫ﮐﻮﺗﺎهﮐﺮدن ﻧﺎﺧﻦﻫﺎي ﭘﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.8‬‬
‫ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﻣﯿﺰان ﺷﯿﻮع ﺑﯿﻦ ﺑﭽﻪﻫﺎ ﮐﻤﺘـﺮ اﺳـﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ دﻻﯾﻞ رﺷﺪ ﺳـﺮﯾﻊﺗـﺮ ﻧـﺎﺧﻦ‪ ،‬ﺳـﻄﺢ‬
 ‫اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ در ﺑﯿﻤﺎران ﺑﺎ ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻧﺎﺧﻦ‬ ‫‪78‬‬

‫رد اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮز در ﺑﯿﻤﺎران ﭘﺴﻮرﯾﺎﺗﯿﮏ ﺑﺎ ﻧﺎﻫﻨﺠﺎري ﻫﺎي‬ ‫در اﻓﺮاد ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻧﺎﺧﻦ‪ ،‬ﻋﻤﯿﻖﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.13‬‬
‫ﻧﺎﺧﻦ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ را ﺑﺪاﻧﻨﺪ )ﺟﺪول ‪.(1‬‬ ‫‪ (2‬ﺧـﻮﻧﺮﯾﺰي اﺳـﭙﻠﯿﻨﺘﺮ )‪(Splinter haemorrhage‬‬
‫ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻧـﺎﺧﻦ و اوﻧﯿﮑﻮﻣـﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ دو ﺑﯿﻤـﺎري‬ ‫ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از ﻋﻼﺋﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪﺷـﺪت ﺑـﺎ ﭘـﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ‬
‫ﺷﺎﯾﻊ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ روي ﻧﺎﺧﻦ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﯽﮔﺬارﻧـﺪ‪ .‬اﯾﻨﮑـﻪ‬ ‫ﻧــﺎﺧﻦ ﻣــﺮﺗﺒﻂ اﺳــﺖ ﮐــﻪ درﻧﺘﯿﺠــﻪ ﺧــﺮوج ﺧــﻮن از‬
‫ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻧﺎﺧﻦ ﺷـﺮاﯾﻂ ﻻزم ﺑـﺮاي اﯾﺠـﺎد و اﻓـﺰاﯾﺶ‬ ‫ﻣــﻮﯾﺮگﻫــﺎي ﺑــﺴﺘﺮ ﻧــﺎﺧﻦ اﯾﺠــﺎد ﻣــﯽﺷــﻮد‪ .‬ﺗﺠﻤــﻊ‬
‫ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻗـﺎرﭼﯽ را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﯽ ﮐﻨـﺪ ﯾـﺎ ﺣـﻀﻮر اﯾـﻦ دو‬ ‫ﮔﻠﯿﮑﻮﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ ﻫﺎي ﺧﻮن در زﯾﺮ ﻧﺎﺧﻦ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺑﯿﻤﺎري اﺗﻔﺎﻗﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻨـﻮز ﻣـﻮرد ﺑﺤـﺚ اﺳـﺖ‪ .‬در ﻫـﺮ‬ ‫ﺗﻐﯿﯿﺮ رﻧﮓ زرد ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺳﺒﺰ در ﺻﻔﺤﺎت ﻧﺎﺧﻦ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺻﻮرت‪ ،‬ﻣﻮاردي از ﭘـﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻧـﺎﺧﻦ ﮐـﻪ ﺑـﻪ درﻣـﺎن‬ ‫اوﻧﯿﮑﻮﻟﯿﺰ ﭘﺴﻮرﯾﺎﺗﯿﮏ ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي اﻧﺘﻬـﺎﯾﯽ‬
‫ﻣﻘﺎوم ﻫﺴﺘﻨﺪ ﯾﺎ ﻋﻼﺋﻢ ﺑـﺎﻟﯿﻨﯽ اوﻧﯿﮑﻮﻣـﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ دارﻧـﺪ‪،‬‬ ‫و ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺻﻔﺤﻪ ﻧﺎﺧﻦ ﺷﺮوع ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺟﺪاﺷﺪن ﻧﺎﺧﻦ از‬
‫ﺑﺎﯾــﺪ ازﻃﺮﯾــﻖ ﻣﯿﮑﺮوﺳــﮑﻮپ ﻣــﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ﮐــﺸﺖ ﻗــﺎرچ و‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ زﯾﺮﯾﻦ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻫﯿﭙﺮﮐﺮاﺗﻮز زﯾﺮﻧﺎﺧﻨﯽ ﺷﺮوع‬
‫روشﻫﺎي ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.15‬‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﯾﮏ ﺣﺎﺷﯿﻪ ﻣﺸﺨﺺ زردرﻧﮓ ﺑﯿﻦ ﻧﺎﺧﻦ ﺻﻮرﺗﯽ و‬
‫ﺑــﻪﻧﻈــﺮ ﻣــﯽرﺳــﺪ ﮐــﻪ ﺗﻐﯿﯿــﺮات ﻣﻮرﻓﻮﻟــﻮژي در‬ ‫ﻧﺎﺣﯿﻪ ﺟﺪاﺷﺪه ﺳﻔﯿﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ )ﺷﮑﻞ ‪.14(2‬‬
‫در ﻧﺎﺧﻦ ﻫﺎي ﭘـﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﺑـﻪﺟـﺰ اﺧـﺘﻼﻻت ﺑﺎﻓـﺖ‬
‫ﻧﺎﺧﻦ‪ ،‬ﻧﺎﻫﻨﺠﺎريﻫـﺎﯾﯽ در ﻣـﻮﯾﺮگ ﻫـﺎي ﺧـﻮﻧﯽ ﻣﻄـﺮح‬
‫ﺟــﺪول ‪ :1‬ﺗﻔــﺎوتﻫــﺎي اﭘﯿــﺪﻣﯿﻮﻟﻮژﯾﮏ و ﺑــﺎﻟﯿﻨﯽ ﺑــﯿﻦ‬
‫ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻧﺎﺧﻦ و اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ‪.‬‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ دﻓـﺎع ﻃﺒﯿﻌـﯽ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ ﻫﺎ ﺷﻮد‪ .14‬ﻋﻼوهﺑـﺮ اﯾـﻦ‪ ،‬اوﻧﯿﮑـﻮﻟﯿﺰ‬
‫اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ‬
‫ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻧﺎﺧﻦ‬ ‫ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ‬ ‫)ﺟﺪاﺷــﺪن ﺻــﻔﺤﻪ ﻧــﺎﺧﻦ( ﺑﺎﻋــﺚ اﯾﺠــﺎد ﯾــﮏ ﻣﺤــﯿﻂ‬
‫زﯾﺮﻧﺎﺧﻨﯽ‬
‫ﻫﻤـــﻪ ﺳـــﻨﯿﻦ )اوج آن در‬ ‫ﺑﺰرﮔــﺴﺎﻻن و اﻓــﺮاد‬ ‫ﻣﺮﻃﻮب ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺗﮑﺜﯿﺮ ﻗﺎرچ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.15‬‬
‫دوران ﺑﻠــــــﻮغ و ‪40-60‬‬ ‫ﻣــﺴﻦ )ﺑــﯿﺶ از ‪60‬‬ ‫ﺳﻦ‬ ‫ﺷﺎﯾﻊ ﺗـﺮﯾﻦ وﯾﮋﮔـﯽ ﻫـﺎي ﺑـﺎﻟﯿﻨﯽ اوﻧﯿﮑﻮﻣـﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ‪،‬‬
‫ﺳﺎﻟﮕﯽ(‬ ‫ﺳﺎل(‬
‫ﻣﻌﻤـــﻮﻻً ﭘـــﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ در‬ ‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﮐﭽﻠﯽ‬ ‫ﻫﺎﯾﭙﺮﮐﺮاﺗﻮز زﯾﺮ ﻧﺎﺧﻨﯽ‪ ،‬اوﻧﯿﮑﻮﻟﯿﺰ و ﺗﻐﯿﯿﺮ رﻧﮓ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫ﺿـــﺎﯾﻌﺎت ﭘﻮﺳـــﺘﯽ‬
‫ﺳﺎﯾﺮ ﻧـﻮاﺣﯽ ﺑـﺪن ازﺟﻤﻠـﻪ‬ ‫ﭘـــﺎي ﻏﯿﺮاﻟﺘﻬـــﺎﺑﯽ‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺒﯿﻪ ﺑﻪ ﭘـﺴﻮرﯾﺎزس‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻂ‬
‫ﭘﻮﺳﺖ ﺳﺮ دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺎﺧﻦ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻌﻀﯽ اوﻗﺎت ﺗـﺸﺨﯿﺺ و ﺗﻔﮑﯿـﮏ ﺑـﺎﻟﯿﻨﯽ‬
‫ﯾﮏ ﯾﺎ ﻫـﺮ دو ﻧـﺎﺧﻦ‬ ‫ﺗﻌـــــﺪاد ﻧـــــﺎﺧﻦ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﭼﻨﺪﯾﻦ اﻧﮕﺸﺖ‬
‫ﺑﺰرگ‬ ‫آﺳﯿﺐدﯾﺪه‬
‫آنﻫﺎ از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮار ﻣﯽﺷﻮد‪.16‬‬
‫ﻧﺎﺧﻦ ﻫﺎي ﺑـﺰرگ ﭘـﺎ‬ ‫ﻧﺎﺧﻦﻫﺎي دﺳـﺖ در‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻫﻤﺮاﻫﯽ اﯾﻦ دو ﺑﯿﻤﺎري در ﺟﻤﻌﯿﺖ‬
‫ﻧﺎﺧﻦﻫﺎي دﺳﺖ ‪+++‬‬
‫‪+++‬‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﺎﺧﻦﻫﺎي ﭘﺎ‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺎﯾﻊ اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﭘﺰﺷﮑﺎن ﺑﺮاي ﺗﺄﯾﯿﺪ ‪/‬‬
‫ﻧﺎﻫﻨﺠــﺎريﻫــﺎي ﭘﺮاﮐﻨــﺪه‬
‫ﻃﺒﯿﻌﯽ‬ ‫ﺳﻄﺢ ﺻﻔﺤﻪ ﻧﺎﺧﻦ‬
‫ﺳﻄﺤﯽ‪ ،‬ﺣﻔﺮهدارﺷﺪن‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻗﻄﺮه روﻏﻦ‪ ،‬واﻗـﻊ در‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ رﻧﮓ ﺳـﻔﯿﺪ ﺗـﺎ‬
‫وﺳــﻂ ﻧــﺎﺧﻦ ﯾــﺎ اﻃــﺮاف‬ ‫رﻧﮓ ﺻﻔﺤﻪ ﻧﺎﺧﻦ‬
‫زرد ﻧﺎرﻧﺠﯽ‬
‫اوﻧﯿﮑﻮﻟﯿﺰ‬
‫ﺑﻠﻨــﺪﮐﺮدن ﺻــﻔﺤﻪ‬
‫ﺷﺎﯾﻊ‪ ،‬ﺑﺎ رﻧﮓ ﺳـﻔﯿﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ؛ ﺑﺎ رﻧﮓ ﺳـﻔﯿﺪ‬
‫ﻧــﺎﺧﻦ )ﻫﯿﭙﺮﮐﺮاﺗــﻮز‬
‫ﺗﺎ ﻧﻘﺮهاي‬ ‫ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻪ زرد‬
‫زﯾﺮﻧﺎﺧﻨﯽ(‬
‫ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ‪ .‬زﻣـﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻗﺎرچ ﮐﭙﮑﯽ ﻋﻠﺖ ﻣﻤﮑــﻦ اﺳــﺖ ﭘــﻼكﻫــﺎي‬
‫ﭼــﯿﻦ ﭘﺮوﮔﺰﯾﻤــﺎل‬
‫ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻧـﺎﺧﻦ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻧﺎﺧﻦ را ﻧـﺸﺎن‬
‫ﻧﺎﺧﻦ‬
‫ﻣــﯽﺗﻮاﻧــﺪ ﺑــﻪﺷــﺪت دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ :2‬ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﺑﺴﺘﺮ ﻧﺎﺧﻦ ﺑﺎ اوﻧﯿﮑﻮﻟﯿﺰ‪.‬‬
‫ﻣﻠﺘﻬﺐ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫‪79‬‬ ‫ﻟﻄﻔﻌﻠﯽ و ﻫﻤﮑﺎران‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻧﺎﺧﻦﻫﺎ را ﻣﺴﺘﻌﺪ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻗﺎرﭼﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.21‬‬
‫اﻟﻤــﻮﻃﯿﺮي و ﻫﻤﮑــﺎران ﻧــﺸﺎن داﻧــﺪ ﮐــﻪ وﻗــﻮع‬
‫اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ در ﺑﯿﻤـﺎران ﭘـﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﺑـﺎ درﮔﯿـﺮي‬
‫ﻧﺎﺧﻦ ﮐـﻪ درﯾﺎﻓـﺖﮐﻨﻨـﺪه آﻧﺘـﯽ ‪ 20/3 TNF-α‬درﺻـﺪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ‪ 13/9‬درﺻﺪ از اﻓـﺮاد ﮐﻨﺘـﺮل ﺑـﻮد‪.‬‬
‫آنﻫﺎ ﮔﺰارش ﮐﺮدﻧﺪ ﮐـﻪ اﯾـﻦ ﺧﻄـﺮ ﺑـﺮاي ‪Infliximab‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻮد و ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠـﻪ رﺳـﯿﺪﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ارﺗﺒﺎط ﻣﻌﻨﯽداري ﺑﯿﻦ اوﻧﯿﮑﻮﻣـﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ و ﺑﯿﻤـﺎران‬
‫ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻧﺎﺧﻦ ﮐﻪ درﻣﺎن ﺿﺪ ‪ TNF‬درﯾﺎﻓﺖ‬
‫‪21‬‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ وﺟﻮد دارد ‪ .‬ﺑﯿﻤﺎران ﺗﺤﺖ درﻣﺎن ﺑﺎ ‪Acitretin‬‬
‫ﻧﯿﺰ ﺧﻄﺮ اﺑﺘﻼ ﺑﻪ اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣـﯽدﻫﻨـﺪ‪.‬‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺮخ اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ در ﺑﯿﻤﺎران ﺗﺤﺖ درﻣﺎن ﺑـﺎ‬
‫‪ Infliximab‬و ‪ Adalimumab‬ﻧﯿﺰ ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪.22‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎران ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﺑﺎ ﺿﺎﯾﻌﺎت ﻧـﺎﺧﻨﯽ ﮐـﻪ‬
‫ﺑـــﻪ درﻣـــﺎن ﻣﻘـــﺎوم ﻫـــﺴﺘﻨﺪ ﯾـــﺎ ﻋﻼﺋـــﻢ ﺑـــﺎﻟﯿﻨﯽ‬
‫اوﻧﯿﮑﻮﻣ ـﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ دارﻧــﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾــﺪ ازﻃﺮﯾــﻖ ﻣﯿﮑﺮوﺳــﮑﻮپ‬
‫ﻣــﺴﺘﻘﯿﻢ و ﮐــﺸﺖ ﺑﺮرﺳــﯽ ﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﮔــﺎﻫﯽ اوﻗـــﺎت‬
‫ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻧﺎﺧﻦ و اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ ﻫـﻢزﻣـﺎن وﺟـﻮد‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬در ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻮاردي درﻣﺎن ﺿﺪﻗﺎرﭼﯽ ﺳﯿـﺴﺘﻤﯿﮏ‪،‬‬
‫ﺑﺮاﺳـﺎس ﻋﺎﻣـﻞ اﯾﺠﺎدﮐﻨﻨـﺪه ﻗـﺎرﭼﯽ و ﺑـﺮاي ‪ 3-4‬ﻣــﺎه‬
‫ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬در ﻃـﻮل اﯾـﻦ ﻣـﺪت از اﺳـﺘﺮوﯾﯿﺪﻫﺎي‬
‫ﻣﻮﺿﻌﯽ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮ روي واﺣﺪ ﻧﺎﺧﻦ ﺑﺎﯾـﺪ اﺟﺘﻨـﺎب‬
‫ﺷﻮد زﯾﺮا ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻗـﺎرﭼﯽ ﻧـﺎﺧﻦ را ﺗـﺸﺪﯾﺪ‬
‫ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨـــﺪ ‪ Infliximab ،Cyclosporin ،Methotrexate‬و‬
‫ﺷــﯿﻮع اﻧﯿﮑﻮﻣــﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ در ﻧــﺎﺧﻦﻫــﺎي‬
‫ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ‬
‫ﻓﺮاواﻧـــﯽ اوﻧﯿﮑﻮﻣـــﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ در ﮔـــﺮوه ﺑﯿﻤـــﺎران‬
‫ﭘــﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻣــﯽﺗﻮاﻧــﺪ از ‪ 4‬ﺗــﺎ ‪ 60‬درﺻــﺪ ﺑــﺴﺘﻪ ﺑــﻪ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .23‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت دﯾﮕـﺮي ﮔﺰارﺷـﺎت‬
‫ﺷﯿﻮع درﮔﯿﺮي ﻧﺎﺧﻦ در ﺑﯿﻤﺎران ﺑﺎ ﭘـﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ‪ 15 ،‬ﺗـﺎ‬
‫‪ 79‬درﺻﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺨﻤﯿﻦ زده ﻣﯽﺷﻮد ﻧﺎﺧﻦﻫﺎي اﯾـﻦ‬
‫ﺑﯿﻤﺎران در ﺗﻤﺎم ﻋﻤﺮﺧﻮد درﮔﯿﺮﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪24-26‬و‪ .13‬ﻃﺒـﻖ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺘﻌﺪد‪ ،‬ﻓﺮاواﻧـﯽ اوﻧﯿﮑﻮﻣـﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ در ﺑﯿﻤـﺎران‬
‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
‫ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻧﺎﺧﻦ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺴﺘﻌﺪﮐﻨﻨﺪه اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ‬
‫اﺳــﺖ ﮐــﻪ اﺣﺘﻤــﺎل ﻣــﯽرود ﺑــﻪدﻟﯿــﻞ ﭘﺪﯾــﺪه ﮐ ـﻮِﯾﺒﻨﺮ‬
‫)‪ (Koebner’s phenomenon‬رخ دﻫﺪ‪.17‬‬
‫ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ‪ 10‬درﺻﺪ از ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺒـﺘﻼ ﺑـﻪ ﻟـﯿﮑﻦﭘـﻼن‪،‬‬
‫ﻧﺎﺧﻦ ﻫﺎي ﻏﯿﺮﻃﺒﯿﻌـﯽ دارﻧـﺪ‪ .‬ﻋﻠـﺖ دﯾـﺴﺘﺮوﻓﯽ ﻧـﺎﺧﻦ‬
‫ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮآﻣـﺪﮔﯽ در ﻗـﺴﻤﺖ ﻣﺮﮐـﺰي ﻧـﺎﺧﻦ و‬
‫ﻓﺮورﻓﺘﮕﯽ در ﻗﺴﻤﺖ ﺟﺎﻧﺒﯽ‪ ،‬ﺟﺰء ﺗﻈﺎﻫﺮات ﻟـﯿﮑﻦﭘـﻼن‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬درﻣﺎﺗﯿﺖ ﺗﻤﺎﺳﯽ ﻧﯿﺰ ﮔﺎﻫﯽ ﺷـﺒﯿﻪ اوﻧﯿﮑﻮﻣﯿﮑـﻮز‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺰﺷـﮏ ﺑﺎﯾـﺴﺘﯽ ﺑـﺎ ﺑﺮرﺳـﯽ وﺟـﻮد درﻣﺎﺗﯿـﺖ‬
‫ﺗﻤﺎﺳﯽ در ﺟﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﺪن‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺮﺳﺪ‪.18‬‬
‫ﻧﺎﺧﻦ ﻫﺎي دﯾـﺴﺘﺮوﻓﯽ در ﺑﯿﻤـﺎران ﭘـﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ دﯾـﻮاره‬
‫دﻓﺎﻋﯽ اﯾﻤﻨﯽ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣـﯽدﻫﻨـﺪ و اﯾـﻦ‬
‫ﻓﺮﺿﯿﻪ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ ﮐﻪ آﯾﺎ دﯾﺴﺘﺮوﻓﯽ ﭘﺴﻮرﯾﺎﺗﯿﮏ ﻧﺎﺧﻦ‬
‫ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺴﺘﻌﺪﮐﻨﻨﺪه ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻗﺎرﭼﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪.‬‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﯽ ﺑﯿﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻧـﺎﺧﻦ‪،‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻓـﺎﮐﺘﻮر ﻣـﺴﺘﻌﺪﮐﻨﻨﺪه ﺑـﺮاي اوﻧﯿﮑﻮﻣـﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ‬
‫درﻣﺎﺗﻮﻓﯿﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .19‬از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ اﯾﻤﻨﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻫﺎي ﻣﯿﮑﺮوﺑـﯽ ﭘﻮﺳـﺖ در ﭘـﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﺑـﻪﻃـﻮر‬
‫ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻬﯽ ﻗﻮي اﺳﺖ و رﺷﺪ ﺳﺮﯾﻊ ﻧﺎﺧﻦﻫﺎ در ﺑﯿﻤﺎران‬
‫ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﭘـﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻧﯿـﺰ ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ ﻧﻘـﺶ ﻣﻬﻤـﯽ‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﭘﯿﺸﮕﯿﺮي از ﻋﻮاﻣﻞ ﻗﺎرﭼﯽ اﯾﻔﺎ ﮐﻨﺪ‪.20‬‬
‫درﻣـــﺎن ﭘـــﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻣﻌﻤـــﻮﻻً ﺷـــﺎﻣﻞ اﺳـــﺘﻔﺎده‬
‫از ﮐﻮرﺗﯿﮑﻮاﺳـــــــﺘﺮوﯾﯿﺪﻫﺎي ﻣﻮﺿـــــــﻌﯽ ﯾـــــــﺎ‬
‫داروﻫــــﺎي ﺳــــﺮﮐﻮبﮐﻨﻨــــﺪه ﺳﯿــــﺴﺘﻢ اﯾﻤﻨــــﯽ‬
‫‪ Adalimumab‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳـﺪ اﺳـﺘﻔﺎده از اﺳـﺘﺮوﺋﯿﺪﻫﺎي ﻣﻮﺿـﻌﯽ‬
‫ﺑــﺮاي درﻣــﺎن ﭘــﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻧــﺎﺧﻦ‪ ،‬ﺑــﻪدﻟﯿــﻞ اﺛــﺮ‬
‫ﺳﺮﮐﻮبﮐﻨﻨـﺪه ﺳﯿـﺴﺘﻢ اﯾﻤﻨـﯽ‪ ،‬ﻋـﺎﻣﻠﯽ ﺑـﺮاي ﻋﻔﻮﻧـﺖ‬
‫ﻗﺎرﭼﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ Cyclosporin .‬وﺿﻌﯿﺖ اﯾﻤﻨـﯽ ﺑﯿﻤـﺎران را‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدﻫﺪ و ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻧﺎﺧﻦﻫـﺎي ﭘـﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ را‬
‫ﻣﺴﺘﻌﺪ اﺑﺘﻼ ﺑـﻪ اوﻧﯿﮑﻮﻣـﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ ﮐﻨـﺪ‪ .‬ﮔـﺰارش ﺷـﺪه‬
‫اﺳـﺖ ﮐـﻪ ‪ Methotrexate‬ﺑـﻪﺟــﺰ اﺛـﺮ ﺳـﺮﮐﻮبﮐﻨﻨــﺪه‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ اﯾﻤﻨﯽ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻬﯽ رﺷـﺪ ﻧـﺎﺧﻦ را ﮐﻨـﺪ‬

‫ﮐﺮاﺗﯿﻨﻮﺳﯿﺖ ﻫﺎ ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ ﯾـﮏ‬
‫ﻣﺤــﯿﻂ اﯾــﺪهآل ﺑــﺮاي درﻣﺎﺗﻮﻓﯿــﺖﻫــﺎ ﻓــﺮاﻫﻢ ﮐﻨــﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮاﯾﮑﻮﻓﺎﯾﺘﻮن روﺑﺮوم‪ ،‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺷﺎﯾﻊ ﺗـﺮﯾﻦ ﭘـﺎﺗﻮژن ﺑـﯿﻦ‬
‫درﻣﺎﺗﻮﻓﯿﺖ ﻫـﺎ در ﺑﯿﻤـﺎران ﭘـﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﮔـﺰارش ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﻧﺎﺧﻦ ﻫﺎي ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﯾـﮏ ﺑـﺴﺘﺮ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي درﻣﺎﺗﻮﻓﯿﺖ ﻫـﺎ ﻫـﺴﺘﻨﺪ و ﺑـﺎ وﺟـﻮد رﺷـﺪ‬
‫ﺳﺮﯾﻊ ﻧﺎﺧﻦ ﻫﺎي ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫـﻢ در ﺑﺮاﺑـﺮ ﻋﻔﻮﻧـﺖ‬
‫درﻣﺎﺗﻮﻓﯿﺖ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪.31‬‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اي ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻟﺒﻮوﯾﺴﯽ و ﻫﻤﮑﺎران ﺻﻮرت‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬در ‪ 37/2‬درﺻﺪ ﺑﯿﻤﺎران ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻧﺎﺧﻦ‬
‫درﻣﺎﺗﻮﻓﯿﺖ ﻫـﺎ ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬ﻫـﻢﭼﻨـﯿﻦ ﻣﺨﻤﺮﻫـﺎ و‬
‫ﻗﺎرچ ﻫـﺎي رﺷـﺘﻪ اي ﻏﯿﺮدرﻣـﺎﺗﻮﻓﯿﺘﯽ در ‪ %5/2‬ﺑﯿﻤـﺎران‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ‪ .32‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ اي ﮐـﻪ ﺷـﯿﻮع ﻣـﺸﺎﺑﻬﯽ از‬
‫اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ درﻣﺎﺗﻮﻓﯿﺘﯽ )‪ (%43/27‬و اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮز‬
‫ﻧﺎﺷﯽ از ﻣﺨﻤﺮ )‪ (%43/55‬در ﺑﯿﻤﺎران ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺴﯽ ﺑﯿﺎن‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺎﻟﻮ و ﻫﻤﮑﺎران ﺑﻮد‪.33‬‬
‫ﻣﯿﺰان ﺑﺮوز اوﻧﯿﮑﻮﻣـﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ ﻧﺎﺷـﯽ از ﻣﺨﻤﺮﻫـﺎ در‬
‫ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻧﺎﺧﻦ ‪ 19‬ﺗﺎ ‪ %23‬ﮔـﺰارش‬
‫ﺷـﺪه اﺳــﺖ‪ .30‬ﭼﻨــﺪﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻧــﺸﺎن داده اﺳــﺖ ﮐــﻪ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﺣﻀﻮر ﻣﺨﻤﺮﻫﺎ ﺑﺮاي اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻗـﺎرﭼﯽ در‬
‫ﻧــﺎﺧﻦﻫــﺎي ﭘــﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﺑﯿــﺸﺘﺮ اﺳــﺖ‪ ،‬ﻣﺨــﺼﻮﺻﺎً در‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ رﯾﺰو و ﻫﻤﮑﺎران ﮐـﻪ ﮔـﺰارش‬
‫دادﻧﺪ در ﺑﯿﻤﺎران ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ‪،‬‬
‫ﺷﺎﯾﻊ ﺗﺮﯾﻦ ﭘـﺎﺗﻮژن ﻫـﺎ ﮔﻮﻧـﻪ ﻫـﺎي ﮐﺎﻧﺪﯾـﺪا )‪ (%69/2‬در‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ درﻣﺎﺗﻮﻓﯿﺖ ﻫﺎ ‪ %30/8‬ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫دارد ﺑﯿﻤﺎران ﻏﯿﺮﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺴﯽ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻗﺎرﭼﯽ ﻧﺎﺧﻦ‬
‫درﻣﺎﺗﻮﻓﯿﺘﯽ ﺗﺮاﯾﮑﻮﻓــﺎﯾﺘﻮنوروﮐــﻮزوم‪ ،‬ﺗﺮاﯾﮑﻮﻓــﺎﯾﺘﻮنﺗﻮﻧــﺴﻮرﻧﺲ و‬
‫در اﺛﺮ درﻣﺎﺗﻮﻓﯿﺖ ﻫﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .24‬ﺑﺮاﺳـﺎس ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‬
‫ﺷ‪‬ﻤ‪‬ﺮ و ﻫﻤﮑﺎران‪ ،‬درﻣﺎﺗﻮﻓﯿﺖﻫﺎ ﺷﺎﯾﻊﺗـﺮﯾﻦ ﭘـﺎﺗﻮژنﻫـﺎي‬
‫ﻣﻮﺟﻮد در ﮐﺸﺖ ﻧﺎﺧﻦﻫﺎي دﺳﺖ و ﭘﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪.34‬‬
‫ﮐﺎﻧﺪﯾﺪا ﮔﻼﺑﺮاﺗﺎ‪ ،‬ژﺋﻮﺗﺮﯾﮑـﻮم ﮐﺎﻧﺪﯾـﺪوم‪ ،‬ﺳﺎﮐﺎروﻣﺎﯾـﺴﺲ‬
‫ﺟﻤﻊآوري ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﺎﺧﻦ‬
‫آﺳﭙﺮژﯾﻠﻮس ﻧﺎﯾﺠﺮ‪ ،‬آﺳﭙﺮژﯾﻠﻮس ﻓﻮﻣﯿﮕﺎﺗﻮس‪ ،‬آﺳﭙﺮژﯾﻠﻮس‬
‫اوﻟﯿﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺟﻤﻊآوري ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﭘﺎكﺳـﺎزي‬
‫ﮐﺎﻣﻞ ﻧﺎﺣﯿﻪ ﻧﺎﺧﻦ ﺑﺎ اﻟﮑـﻞ ﺑـﺮاي ﺣـﺬف آﻟـﻮدﮔﯽﻫـﺎﯾﯽ‬
‫ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﺑــﺎﮐﺘﺮي اﺳــﺖ‪ .‬از آﻧﺠــﺎﯾﯽ ﮐــﻪ ﻣﺤــﻞ ﺗﻬــﺎﺟﻢ و‬
‫اﺳﮑﻮﭘﻮﻻرﯾﻮﭘﺴﯿﺲ ﺑﺮوﯾﮑﺎﻟﯿﺲ‪ ،‬ﺑﺎيﭘﻮﻻرﯾﺲ‪ ،‬ﻓﻮزارﯾـﻮم‪،‬‬
‫ﻣﺤﻠﯽﺳﺎزي ﻋﻔﻮﻧﺖ در اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠـﻒ اوﻧﯿﮑﻮﻣـﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ‬
‫اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ در ﺑﯿﻤﺎران ﺑﺎ ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻧﺎﺧﻦ‬ ‫‪80‬‬
‫ﺑﺴﺘﺮي ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ اﻓـﺮاد ﺳـﺎﻟﻢ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻌﻨﯽداري ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.25‬‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﯿﻤﺎريزا در ﻧﺎﺧﻦ ﭘﺴﻮرﯾﺎﺗﯿﮏ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺘﻌﺪدي‪ ،‬ﭘﺎﺗﻮژنﻫـﺎي ﻗـﺎرﭼﯽ ﻣﺨﺘﻠﻔـﯽ را‬
‫ﮔﺰارش ﮐﺮدهاﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋـﺚ اﻧﯿﮑﻮﻣـﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ‬
‫در ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻧـﺎﺧﻦ ﺷـﻮﻧﺪ )ﺟـﺪول‬
‫‪ .(2‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺷﻮاﻫﺪ ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ ﺑﻮده اﺳﺖ و دﻟﯿﻞ اﯾـﻦ‬
‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﻫﻨـﻮز ﺑـﻪﻃـﻮر ﮐﺎﻣـﻞ درك ﻧـﺸﺪه‬
‫اﺳﺖ‪23 -30‬و‪.17‬‬
‫درﻣﺎﺗﻮﻓﯿﺖﻫﺎ ﺑﻪﻋﻨـﻮان ﺷـﺎﯾﻊ ﺗـﺮﯾﻦ ﻋﻮاﻣـﻞ ﻗـﺎرﭼﯽ‬
‫ﻣﻄﺮح ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ زﯾـﺴﻮوا و ﻫﻤﮑـﺎران‪ ،‬در‬
‫ﺑﯿﻤـــﺎراﻧﯽ ﮐـــﻪ ﭘـــﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻧـــﺎﺧﻦ ﻫﻤـــﺮاه ﺑـــﺎ‬
‫اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ دارﻧﺪ‪ ،‬درﻣﺎﺗﻮﻓﯿﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ‪ 67‬درﺻـﺪ‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ‪.17‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻧﺠﺎمﺷﺪه‪ ،‬ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻧـﺎﺧﻦ ﻫـﺎي ﭘـﺎ‬
‫اﻏﻠﺐ ﺑﻪدﻟﯿﻞ درﻣﺎﺗﻮﻓﯿﺖ ﻫﺎ اﺳﺖ‪ ،‬درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﺨﻤﺮﻫﺎ در‬
‫ﻧﺎﺧﻦﻫﺎي دﺳﺖ ﺷﯿﻮع ﺑﯿﺸﺘﺮي دارﻧﺪ‪ .‬درﻣﺎﺗﻮﻓﯿﺖﻫـﺎ در‬
‫ﺑﯿﻤــﺎران ﭘــﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﺑﯿــﺸﺘﺮ از اﻓــﺮاد ﺳــﺎﻟﻢ ﺑــﻮد‬
‫)‪.(P=0/002‬‬
‫ﻓﺮﺿــﯿﻪ ﻣﻄــﺮحﺷــﺪه اﯾــﻦ اﺳــﺖ ﮐــﻪ آﺳــﯿﺐ‬
‫ﺟــﺪول ‪ :2‬ﺷــﯿﻮع ﮔﻮﻧــﻪﻫــﺎي ﻗــﺎرﭼﯽ در ﻧــﺎﺧﻦﻫــﺎي‬
‫ﭘﺴﻮرﯾﺎﺗﯿﮏ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻗﺎرﭼﯽ‬ ‫ﺟﻨﺲ‬
‫ﺗﺮاﯾﮑﻮﻓــﺎﯾﺘﻮنروﺑــﺮوم‪ ،‬ﺗﺮاﯾﮑﻮﻓــﺎﯾﺘﻮنﻣﻨﺘﺎﮔﺮوﻓــﺎﯾﺘﯿﺲ‪،‬‬
‫ﺗﺮاﯾﮑﻮﻓﺎﯾﺘﻮناﯾﻨﺘﺮدﯾﺠﯿﺘﺎل‬
‫ﮐﺎﻧﺪﯾــﺪا آﻟﺒﯿﮑــﻨﺲ‪ ،‬ﮐﺎﻧﺪﯾــﺪا ﭘﺎراﭘــﺴﯿﻠﻮزﯾﺲ‪ ،‬ﮐﺎﻧﺪﯾــﺪا‬
‫ﮔﯿﻠﺮﻣﻮﻧــﺪي‪ ،‬ﮐﺎﻧﺪﯾــﺪا ﮐــﺮوزهاي‪ ،‬ﮐﺎﻧﺪﯾــﺪا ﺗﺮوﭘﯿﮑــﺎﻟﯿﺲ‪،‬‬
‫ﻣﺨﻤﺮي‬
‫ﺳﺮوﯾﺴﯿﻪ و ﺗﺮاﯾﮑﻮﺳﭙﻮرون ﺑﮋﻟﯽ‬
‫ﺗﺮﺋــﻮس‪ ،‬آﺳــﭙﺮژﯾﻠﻮس ﻓــﻼووس‪ ،‬اﺳﮑﻮﭘﻮﻻرﯾﻮﭘــﺴﯿﺲ‬
‫رﺷﺘﻪاي ﺑﺮوﯾﮑـــﺎﻟﯿﺲ‪ ،‬ردوﺗـــﻮروﻻ ﻣﻮﺳـــﯿﻼژﯾﻨﻮزا‪ ،‬آﻟﺘﺮﻧﺎرﯾـــﺎ‪،‬‬
‫ﻏﯿﺮدرﻣﺎﺗﻮﻓﯿﺘﯽ ﭘﻨــــﯽﺳــــﯿﻠﯿﻮم‪ ،‬ﺳﻔﺎﻟﻮﺳــــﭙﻮرﯾﻮم‪ ،‬ﮐﻼدوﺳــــﭙﻮرﯾﻮم‪،‬‬
‫ﺳﯿﺘﺎﻟﯿﺪﯾﻮم‪ ،‬ﺳﯿﻦﺳﻔﺎﻟﻮﺳﺘﺮوم و آﮐﺮوﻣﻮﻧﯿﻮم‬
‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
‫‪81‬‬ ‫ﻟﻄﻔﻌﻠﯽ و ﻫﻤﮑﺎران‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺒـﺘﻼ ﺑـﻪ ﭘـﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ‬
‫اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺷﺎﻣﻞ درﻣـﺎن ﺑـﺎ ﯾـﮏ ﺿـﺪﻗﺎرچ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻤﯿﮏ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻪ ﻣـﺪت ‪ 3‬ﻣـﺎه ﺑـﺮاي ازﺑـﯿﻦﺑـﺮدن‬
‫ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻗﺎرﭼﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ﻗﺎرچ ﻋﺎﻣﻞ اﯾﺠﺎدﮐﻨﻨﺪه‬
‫آن اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در ﻃﻮل اﯾـﻦ ﻣـﺪت‪ ،‬ﺑﺎﯾـﺪ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻮﺿﻌﯽ از ﮐﺮاﺗﻮﻟﯿﺘﯿﮏ ﻫﺎ و رﺗﯿﻨﻮﺋﯿﺪﻫﺎ ﺗﻮﺻﯿﻪ و از ﻣﺼﺮف‬
‫اﺳﺘﺮوﺋﯿﺪﻫﺎي ﻣﻮﺿﻌﯽ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﺛﺮ ﺿـﺪﻗﺎرﭼﯽ را‬
‫ﻣﺨﺘﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺟﺘﻨﺎب ﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻗﺎرﭼﯽ درﻣـﺎن‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻧﺎﺧﻦ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷـﺪت‬
‫و ﻣﺤﻞ اﻟﺘﻬﺎب در واﺣﺪ ﻧﺎﺧﻦ ﺑﺎﯾﺪ درﻣﺎن ﺷﻮد‪ .‬ﭘﯿﮕﯿﺮي‬
‫دورهاي اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎران‪ ،‬ﻫﺮ ‪ 3‬ﺗﺎ ‪ 4‬ﻣﺎه ﯾـﮏﺑـﺎر‪ ،‬ﺑـﺎ ﻣﻌﺎﯾﻨـﻪ‬
‫ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ‪ ،‬درﻣﻮﺳﮑﻮﭘﯽ و ﻗﺎرچﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﻧﻈـﺎرت ﺑـﺮ‬
‫ﻋﻮدﻫﺎي اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.15‬‬
‫ﻣﺘﺨﺼــﺼﺎن ﭘﻮﺳــﺖ ﻧﺒﺎﯾــﺪ ﻓﺮاﻣــﻮش ﮐﻨﻨــﺪ ﮐــﻪ‬
‫اوﻧﯿﮑﻮﻣـﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ ﻣﻤﮑــﻦ اﺳــﺖ در ﺑﯿﻤــﺎران ﻣﺒــﺘﻼ ﺑــﻪ‬
‫ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ رخ دﻫـﺪ؛ ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ در اﯾـﻦ ﻣـﻮارد ﻣﻌﺎﯾﻨـﻪ‬
‫ﻗﺎرچﺷﻨﺎﺳﯽ ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪوﯾﮋه زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗـﺼﻮﯾﺮ ﺑـﺎﻟﯿﻨﯽ‬
‫ﻧﺎﺧﻦ ﺣـﺎﮐﯽ از ﻋﻔﻮﻧـﺖ ﻗـﺎرﭼﯽ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در اﯾـﻦ ﻣـﻮارد‪،‬‬
‫درﻣﺎن ﺿﺪﻗﺎرﭼﯽ ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ ﻇـﺎﻫﺮ ﻧـﺎﺧﻦ ﺑﯿﻤـﺎر را‬
‫ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد اﺛﺮﺑﺨـﺸﯽ داروﻫـﺎي ﺿـﺪﻗﺎرچ در‬
‫ﺑﯿﻤﺎران ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻣﺒـﺘﻼ ﺑـﻪ اوﻧﯿﮑﻮﻣـﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ ﺑﺤـﺚ‬
‫وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ درﻣﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ‬
‫اﺣﺘﯿﺎط ﺗﺠﻮﯾﺰ ﺷﻮد؛ زﯾـﺮا ﺑﺮﺧـﯽ از ﻋﻮاﻣـﻞ ﺿـﺪﻗﺎرﭼﯽ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻤﯿﮏ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮﺑﯿﻨﺎﻓﯿﻦ ﻣﻤﮑﻦ اﺳـﺖ ﭘـﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ‬
‫را ﺗﺸﺪﯾﺪ ﮐﻨﻨﺪ‪.37‬‬
‫در ﻧﺎﺧﻦ ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﭘﺎﺳـﺦ ﺑـﻪ درﻣـﺎن ﺑـﺎ‬
‫داروي اﯾﺘﺮاﮐﻮﻧﺎزول ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﮐﻤﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻧـﺎﺧﻦ‬
‫ﻣﺒﺘﻼ ﺑـﻪ ﻋﻔﻮﻧـﺖ ﻗـﺎرﭼﯽ ﻧـﺸﺎن داده اﺳـﺖ‪ .34‬ﺑـﻪﻧﻈـﺮ‬
‫ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ درﻣﺎن ﺿﺪﻗﺎرﭼﯽ و‬
‫ﺿﺪﭘﺴﻮرﯾﺎﺗﯿﮏ دارد؛ زﯾـﺮا ﻋﻔﻮﻧـﺖ ﻗـﺎرﭼﯽ اﺿـﺎﻓﻪﺷـﺪه‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﺑﺪﺗﺮﺷـﺪن ﺑﯿـﺸﺘﺮ وﺿـﻌﯿﺖ ﻧـﺎﺧﻦ‬
‫ﺑﯿﻤﺎران ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽ ﮔﯿـﺮﯾﻢ ﮐـﻪ اوﻧﯿﮑﻮﻣـﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ و ﭘـﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ‬
‫ﻧــﺎﺧﻦ ﺑﯿﻤــﺎريﻫــﺎي ﺷــﺎﯾﻌﯽ ﻫــﺴﺘﻨﺪ ﮐــﻪ ﻧــﺎﺧﻦﻫــﺎ را‬
‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1401‬دوره ‪ ،13‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ ،‬روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺑﺴﺘﻪ ﺑـﻪ ﺗـﺸﺨﯿﺺ‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﻪدﺳﺖآوردن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺿـﺮوري‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﻣﯿﮑﺮوﺳﮑﻮپ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺗـﺸﺨﯿﺺ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ در ﻣﻮرد ﻫﻮﯾﺖ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ اراﺋﻪ دﻫـﺪ؛ اﻣـﺎ‬
‫اﻧﺠﺎم ﮐﺸﺖ و ﺗﻄﺒﯿﻖ دﻗﯿﻖ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﯿﮑﺮوﺳﮑﻮﭘﯽ و ﮐﺸﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺮاي اﻃﻤﯿﻨﺎن ﭘﺰﺷﮏ از ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.35‬‬
‫ﻋــﻼوه ﺑــﺮاﯾﻦ‪ ،‬آزﻣــﺎﯾﺶ ﺗﻌﯿــﯿﻦ ﺣــﺴﺎﺳﯿﺖ داروﯾــﯽ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻋﻮد از ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻣﺠﺪد ﮐﻤﮏ ﮐﻨـﺪ و‬
‫ﺷﻮاﻫﺪي در ﻣﻮرد اﯾﻨﮑﻪ آﯾﺎ ﺧﻮد ﻗﺎرچ ﻣـﺴﺌﻮل ﺷﮑـﺴﺖ‬
‫درﻣﺎن اﺳﺖ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ اراﺋﻪ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﺎﻓـﺖﺷﻨﺎﺳـﯽ‬
‫اوﻧﯿﮑﻮﻣـــﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ ﻫﯿﭙﺮﮐﺮاﺗـــﻮز ﻣـــﺸﺨﺺ و ﺗﺠﻤـــﻊ‬
‫ﻧﻮﺗﺮوﻓﯿﻞ ﻫﺎ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻫﯿﭙﺮﮔﺮاﻧﻮﻟﻮز ﻟﮑـﻪدار ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ‬
‫ﻫﯿﭙﺮﭘﻼزي ﭘﺎﭘﯿﻠﻮﻣﺎﺗﻮز ﺑﺴﺘﺮ ﻧـﺎﺧﻦ را ﻧـﺸﺎن ﻣـﯽدﻫـﺪ‪.‬‬
‫ﻫﯿﻒﻫﺎ و ﻫﺎگ ﻫـﺎ در ﺑﺎﻓـﺖ ﻫﯿﭙﺮﮐﺮاﺗـﻮز زﯾﺮزﺑـﺎﻧﯽ و در‬
‫ﺳﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺻﻔﺤﻪ ﻧﺎﺧﻦ دﻟﯿﻞ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻗﺎرﭼﯽ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫رﻧﮓآﻣﯿﺰي ‪ PAS‬اﻣﮑﺎن ﺗﺠﺴﻢ آﺳﺎن ﻫﯿﻒﻫﺎ در ﻧﻤﻮﻧـﻪ‬
‫را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.15‬‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻧـﺎﺧﻦ در ﭘـﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ اﻏﻠـﺐ ﺑـﺎ ﺿـﺎﯾﻌﺎت‬
‫ﭘﻮﺳﺘﯽ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ .‬وﺟـﻮد ﺗﻐﯿﯿـﺮ ﻧـﺎﺧﻦ ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﺗــﺸﺨﯿﺺ ﺑﯿﻤــﺎري را ﺗــﺴﻬﯿﻞ ﮐﻨــﺪ‪ .‬در اﯾــﻦ ﻣــﻮارد‬
‫ﺑﻪﺧـﺼﻮص درﺻـﻮرت ﻋـﺪم وﺟـﻮد ﺿـﺎﯾﻌﺎت ﭘﻮﺳـﺘﯽ و‬
‫ﻣــﺸﮑﻮك ﺑــﻪ ﭘــﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ‪ ،‬ﺑﺮرﺳــﯽ ﻫﯿــﺴﺘﻮﭘﺎﺗﻮﻟﻮژﯾﮏ‬
‫ﻧﺎﺧﻦﻫﺎ ﯾﮏ ﮐﻤـﮏ ﺗﺸﺨﯿـﺼﯽ ﺑـﺴﯿﺎر ارزﺷـﻤﻨﺪ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫اوﻧﯿﮑﻮﻣـــﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ و ﭘـــﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻣﻤﮑـــﻦ اﺳـــﺖ‬
‫ﺑﺎﻓﺖﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ ﻧﺸﺎن دﻫﻨـﺪ و ﺑـﻪ ﻫﻤـﯿﻦ دﻟﯿـﻞ‪،‬‬
‫رﻧﮓآﻣﯿﺰي ‪ PAS‬ﻻزم اﺳﺖ‪.36‬‬
‫درﮔﯿﺮي ﻧﺎﺧﻦ در ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﯾﮏ ﻣـﺸﮑﻞ اﺳﺎﺳـﯽ‬
‫اﺳﺖ؛ زﯾﺮا ﻋﻼوه ﺑـﺮ دﺷـﻮاري درﻣـﺎن ﻧـﺎﺧﻦ‪ ،‬در ﺑﺮﺧـﯽ‬
‫ﻣﻮارد در ﺑﺮاﺑﺮ درﻣﺎن ﻣﻘﺎوﻣﺖ دﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.17‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺪت زﻣﺎن ﻃﻮﻻﻧﯽ ﭘﺮوﺗﮑﻞﻫﺎي درﻣـﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎب درﻣﺎن ﻧﯿﺰ ﺑـﻪ اﻧﮕﯿـﺰه و ﺗﺒﻌﯿـﺖ ﺑﯿﻤـﺎر ﺑـﺴﺘﮕﯽ‬
‫دارد‪ .‬درﻣــﺎن ﭘــﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻧــﺎﺧﻦ ﺷــﺎﻣﻞ درﻣــﺎنﻫــﺎي‬
‫ﻣﻮﺿــﻌﯽ‪ ،‬داﺧــﻞ ﺿــﺎﯾﻌﻪ‪ ،‬ﭘﺮﺗﻮدرﻣــﺎﻧﯽ و درﻣــﺎنﻫــﺎي‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻤﯿﮏ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.13‬‬
 ‫اوﻧﯿﮑﻮﻣﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ در ﺑﯿﻤﺎران ﺑﺎ ﭘﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻧﺎﺧﻦ‬ 82

‫ﺑــﺎﻟﻌﮑﺲ اﺳــﺖ و ﺗﻤــﺎﯾﺰ ﺑــﺎﻟﯿﻨﯽ اﯾــﻦ دو ﮔــﺎﻫﯽ اوﻗــﺎت‬ ‫ ﺗﻈـــﺎﻫﺮات ﺑـــﺎﻟﯿﻨﯽ‬.‫ﺗﺤـــﺖﺗـ ـﺄﺛﯿﺮ ﻗـــﺮار ﻣـــﯽدﻫﻨـــﺪ‬
.‫ﭘﯿﭽﯿﺪه اﺳﺖ‬ ‫اوﻧﯿﮑﻮﻣــﺎﯾﮑﻮزﯾﺲ اﻏﻠــﺐ ﺷــﺒﯿﻪ ﭘــﺴﻮرﯾﺎزﯾﺲ ﻧــﺎﺧﻦ و‬

References
1. Ghannoum M, Hajjeh R, Scher R, et al. A large-scale North American study of fungal isolates
from nails: the frequency of onychomycosis, fungal distribution, and antifungal susceptibility
patterns. J Am Acad Dermatol 2000; 43: 641-48.
2. Faergemann J, Baran R. Epidemiology, clinical presentation and diagnosis of onychomycosis.
Br J Dermatol. 2003; 149, 1-4.
3. Gudjonsson JE, Karason A, Runarsdottir EH, et al. Distinct clinical differences between
HLA-Cw 0602 positive and negative psoriasis patients-an analysis of 1019 HLA-C-and HLA-
B-typed patients. J Invest Dermatol 2006; 126: 740-45.
4. Gupta A. Types of onychomycosis. Cutis 2001; 68: 4-7.
5. Jayatilake J, Tilakaratne W, Panagoda G. Candidal onychomycosis: A mini-review.
Mycopathologia 2009; 168: 165-73.
6. Arce M, Gutiérrez-Mendoza D. Fungal Paronychia. Clinical, diagnosis and treatment aspects.
Curr Fungal Infect Rep 2017; 11: 98-103.
7. Andrés T S, Alexandro B. Candida onychomycosis: An old problem in modern times. Curr
Fungal Infect Rep 2020; 14: 209-16.
8. Sigurgeirsson B, Baran R. The prevalence of onychomycosis in the global population–a
literature study. J Eur Acad Dermatol. Venereol 2014; 28: 1480-91.
9. Gupta AK, Sibbald RG, Lynde CW, et al. Onychomycosis in children: Prevalence and
treatment strategies. J Am Acad Dermatol 1997; 36: 395-402.
10. Tosti A, Hay R, Arenas-Guzmán R. Patients at risk of onychomycosis-risk factor
identification and active prevention. J Eur Acad. Dermatol Venereol 2005; 19: 13-6.
11. Baran R. Nail cosmetics. Am J Clin Dermatol 2002; 3: 547-55.
12. Ghosal A, Gangopadhyay D, Chanda M, et al. Study of nail changes in psoriasis. Indian J
Dermatol 2004; 49: 18.
13. Jiaravuthisan MM, Sasseville D, Vender RB, et al. Psoriasis of the nail: Anatomy, pathology,
clinical presentation, and a review of the literature on therapy. J Am Acad Dermatol 2007; 57:
1-27.
14. Sobolewski P, Walecka I, Dopytalska K. Nail involvement in psoriatic arthritis. Reumatologia
2017; 55: 131.
15. Rigopoulos D, Papanagiotou V, Daniel R, et al. Onychomycosis in patients with nail
psoriasis: A point to point discussion. Mycoses 2017; 60: 6-10.
16. Szepietowski JC, Salomon J. Do fungi play a role in psoriatic nails? Mycoses 2007; 50: 437-
42.
17. Zisova L, Valtchev V, Sotiriou E, et al. Onychomycosis in patients with psoriasis-A
multicentre study. Mycoses 2012; 55: 143-47.
18. Chng WQ, Yew YW. Nail manifestations in atopic dermatitis: A systematic review. Int J
Dermatol 2020; 59: 670-76.
19. Leibovici V, Alkalay R, Hershko K, et al. Prevalence of Candida on the tongue and
intertriginous areas of psoriatic and atopic dermatitis patients. Mycoses 2008; 51: 63-6.

1 ‫ ﺷﻤﺎره‬،13 ‫ دوره‬،1401 ‫ ﺑﻬﺎر‬،‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‬

83 ‫ﻟﻄﻔﻌﻠﯽ و ﻫﻤﮑﺎران‬

20. Alves IA, Savi FM, deVasconcelos C, et al. The patenting and technological trends in
candidiasis treatment: A systematic review (2014-2018). Curr Top Med Chem 2019; 19:
2629-639.
21. Uva L, Miguel D, Pinheiro C, et al. Mechanisms of action of topical corticosteroids in
psoriasis. Int J Endocrinol 2012.
22. Al-Mutairi N, Nour T, Al-Rqobah D. Onychomycosis in patients of nail psoriasis on biologic
therapy: A randomized, prospective open label study comparing etanercept, infliximab and
adalimumab. Expert Opin Biol Ther 2013; 13: 625-29.
23. Klaassen K, Dulak M, VandeKerkhof P, et al. The prevalence of onychomycosis in psoriatic
patients: A systematic review. J Eur Acad Dermatol. Venereol 2014; 28: 533-41.
24. Rizzo D, Alaimo R, Tilotta G, et al. Incidence of onychomycosis among psoriatic patients
with nail involvement: A descriptive study. 2013.
25. Kaçar N, Ergin S, Ergin Ç, et al. The prevalence, aetiological agents and therapy of
onychomycosis in patients with psoriasis: A prospective controlled trial. Clin Exp Dermatol
2007; 32: 1-5.
26. Klaassen K, Van DKP , Pasch M. Nail psoriasis: A questionnaire-based survey. Br J Dermatol
2013; 169: 314-19.
27. Alves NCPdOP, Moreira TdA, Malvino LDS, t al. Onychomycosis in psoriatic patients with
nail disorders: aetiological agents and immunosuppressive therapy. Dermatol Res Pract 2020.
28. Gupta A, Daigle D, Foley K. The prevalence of culture-confirmed toenail onychomycosis in
at-risk patient populations. J EurAcad Dermatol Venereol 2015; 29: 1039-44.
29. Tsentemeidou A, Vyzantiadis TA, Kyriakou A, et al. Prevalence of onychomycosis among
patients with nail psoriasis who are not receiving immunosuppressive agents: Results of a
pilot study. Mycoses 2017; 60: 830-35.
30. Romaszkiewicz A, Bykowska B, Zabłotna M, et al. The prevalence and etiological factors of
onychomycosis in psoriatic patients. Adv Dermtol a llergol 2018; 35: 309.
31. Kyriakou A, Zagalioti SC, Trakatelli MG, et al. Fungal infections and nail psoriasis: An
update. J Fungi 2022; 8: 154.
32. Leibovici V, Hershko K, Ingber A, et al. Increased prevalence of onychomycosis among
psoriatic patients in Israel. Acta Derm Venereol 2008; 88.
33. Gallo L, Cinelli E, Fabbrocini G, et al. A 15-year retrospective study on the prevalence of
onychomycosis in psoriatic vs non-psoriatic patients: A new European shift from
dermatophytes towards yeast. Mycoses 2019; 62: 659-64.
34. Shemer A, Trau H, Davidovici B, et al. Onychomycosis in psoriatic patients–rationalization of
systemic treatment. Mycoses 2010; 53: 340-43.
35. Bassetti M, Giacobbe DR, Vena A, et al. In diagnosis and treatment of candidemia in the
intensive care unit. Seminars in respiratory and critical care medicine. Thieme Medical
Publishers 2019; 524-39.
36. Grover C, Reddy B, Uma CK. Diagnosis of nail psoriasis: Importance of biopsy and
histopathology. Br J Dermatol 2005; 153: 1153-158.
37. Szepietowski JC. Terbinafine exacerbates psoriasis: Case report with a literature review.
Acta Dermatovener Cr 2003; 11: 17-21.

1 ‫ ﺷﻤﺎره‬،13 ‫ دوره‬،1401 ‫ ﺑﻬﺎر‬،‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‬

 ‫ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎي اﯾﻤﻮﻧﻮﻟﻮژﯾﮏ و دﯾﻔﻦﺳﯿﭙﺮون در آﻟﻮﭘﺴﯽ آرهآﺗﺎ‬ 84

Onychomycosis in patients with nail psoriasis

Ensieh Lotfali, PhD1 Onychomycosis is a nail infection caused by dermatophyte

Adel Shirani, MD2 and non-dermatophyte molds and yeasts. The nail
Sina Molavizade, MD2 involvement is a feature of psoriasis, although skin
Sa’adat Shojaei, PharmD3 manifestations are the most principal findings in psoriasis.
Onychomycosis and psoriasis are both common disorders in
1. Department of Medical Parasitology and communities. It is possible that in some patients these two
Mycology, School of Medicine, Shahid
Beheshti University of Medical
diseases are present at the same time. A review was
Sciences, Tehran, Iran performed using the keywords including nail psoriasis,
2. Clinical Research Development Center, onychomycoses, dermatophytes, non-dermatophyte molds and
Islamic Azad University of Najafabad,
Isfahan, Iran yeasts in valid medical databases, such as PubMed, Google
3. Student Research Committee, School of scholar, Scopus and Science direct. Articles that were most
Pharmacy, Shahid Beheshti University relevant to the purpose of the study were selected and studied.
of Medical Sciences, Tehran, Iran
We investigated the incidence and pathogenic function of
Received: Apr 09, 2022 fungal agents in causing fungal infections in psoriasis nails.
Accepted: Apr 24, 2022
Pages: 75-84 Keywords: nail psoriasis, onychomycoses, dermatophytes,
non-dermatophyte molds, yeasts
Corresponding Author:
Ensieh Lotfali, PhD

Koodakyar St., Daneshjoo Blvd., Velenjak

Ave, Shahid Beheshti University of
Medical Sciences, Tehran, Iran
Email: ensiehlotfali@yahoo.com

Conflict of interest: None to declare

Copyright © 2022 Published by Tehran University of Medical Sciences.

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International license
(https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/). Non-commercial uses of the work are permitted, provided the
original work is properly cited.
2022, Volume 13, Number 1 1 ‫ ﺷﻤﺎره‬،13 ‫ دوره‬،1401 ‫ ﺑﻬﺎر‬،‫ﭘﻮﺳــﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ‬
 The Final Checklist

The authors must ensure that before submitting the manuscript for publication, they have
taken care of the following:

1. Title page should contain title, name of the author/co-authors, their qualifications,
designation and institutions they are affiliated with and mailing address for future
correspondence, e-mail address, phone and fax numbers.

2. Abstract in structured format up to 250 words.

3. References mentioned as stated in the "Instruction to Authors" section.

4. Tables should be at the end of the manuscript.

5. Make sure for headings of tables, their numbers and captions of illustrations. Please
don’t repeat the information in tables if it is covered in the text.

6. Photographs/illustrations along with their captions.

7. Letter of undertaking that the submitted manuscript has not been published or
submitted alsewhere, signed by all the authors.

8. Disclosure regarding source of funding and conflict of interest if any besides approval
of the study from respective Ethics Committee/Institution Review Board.

9. Covering Letter.

The Editor-in-Chief,
Dermatology and Cosmetic
Center for Research and Training in Skin Diseases and Leprosy, Tehran University of
Medical Sciences
No. 415, Taleghani Ave., Tehran, 1416613675, Iran.
Tel: +98 21 88978190
Fax: + 98 21 88963804
Email: jdc@tums.ac.ir
Website: www.jdc.tums.ac.ir

Dermatology
Dermatology&&Cosmetic
Cosmetic 2016,
2022, Volume 7,
13Number 21
, Number
23. Conflicts of interest: Authors must
acknowledge and declare any sources of
funding and potential conflicting interest,
such as receiving funds or fees by, or
holding stocks and shares in, an
organization that may profit or lose through
publication of your paper. Declaring a
competing interest will not lead to
automatic rejection of the paper, but we
would like to be made aware of it.
24. Page charges: There are no charges for
publication in this Journal.
25. Copyright: The entire contents of the
"Dermatology and Cosmetic" are protected
under international copyrights. This journal
is for your personal noncommercial use.
Dermatology & Cosmetic
You may not modify copy, distribute,
transmit, display, or publish any materials
contained in the journal without the prior
written permission of it or the appropriate
copyright owner.
26. Peer review process: All manuscripts are
considered to be confidential. They are
peer-reviewed by at least 2 anonymous
reviewers selected by the Editorial Board.
The corresponding author is notified as
soon as possible of the editor decision to
accept, reject, or require modifications. If
the manuscript is completely acceptable
according to the criteria set forth in these
instructions, it is scheduled for the next
available issue.
2022, Volume 13, Number 1
10. Discussion: This should emphasize the
present findings and the variations or
similarities with other work done in the
field by other workers. The detailed data
should not be repeated in the discussion
again. Emphasize the new and important
aspects of the study and the conclusions that
follow from them. It must be mentioned
whether the hypothesis mentioned in the
article is true, false or no conclusions can be
derived.
11. Acknowledgement: All contributors who
do not meet the criteria for authorship
should be covered in the acknowledgement
section. It should include persons who
provided technical help, writing assistance
and departmental head that only provided
general support. Financial and material
support should also be acknowledged.
12. Tables: In limited numbers should be
submitted with the captions placed above.
Do not submit tables as photographs. Place
explanatory matters in footnotes, not in the
heading.
13. Figures: Should be in limited numbers,
with high quality art work and mounted on
separate pages. The captions should be
placed below. The same data should not be
presented in tables, figures and text,
simultaneously.
14. References: All manuscripts should be
accompanied by relevant references. The
author should ensure reference to locally
published studies by doing proper literature
search. It may not be possible for the editor
and reviewers to check the accuracy of all
reference citations. To minimize such errors
author should verify references against the
original documents. The Reference should
provide the following information as stated
in the presented models as follows:
15. Article: Movaffagh J, Jaafari Mr,
Amouzgar MH, Tabatabaee SA. Isolation
and in vitro cultivation of human skin
keratinocytes and preparation of epidermal
sheet. Iranian Journal of Dermatology 2006;
9: 2-16 (Persian).
Dermatology & Cosmetic
16. Chapter: Mckibbon A. Diagnosis and
screening. In: Maibach HI, Bashir SJ,
Mckibbon A, editors. Evidenced-based
dermatology, 1st ed. Hamilton; BC Decker
Inc.; 2002: 31-40.
17. Book: Greenberg M, Glick M, Ship J.
Burket's oral medicine. 11 th ed. Ontario;
BC Decker Inc; 45-51.
18. Electronic: Havens G, Furuya S, and Tan
KM. The Future of Continuing Medical
Education (CME) technology. The
Permanente Journal (Serial on line) 2001;
5(1) (18 Screens). Available from: http://
www.KaiserPermanente/org/medicin/
permjournal/winter01/HScme.Html
Website: Health Canada. Drug product
database. Available from: URL: http://www
.hc-sc.gc.ca/hpb/drugs-dpd. Accessed April
9, 2005.
19. Proof Reading: A computer printout is sent
to the corresponding author for proof
reading before publication in order to avoid
any mistakes. Corrections should be marked
clearly and sent immediately to the Journal
office.
20. Abbreviations and symbols: Use only
standard abbreviations. Avoid using them in
the title and abstract. The full term for
which an abbreviation stands should
precede its first use in the text unless it is a
standard unit of measurement.
21. The corresponding author: Will be
supplied with 2 free issues.
22. Ethical guidelines: Ethical considerations
must be addressed in the Materials and
Methods section.
1) Please state that informed consent was
obtained from all human adult
participants and from the parents or legal
guardians of minors. Include the name of
the appropriate institutional review board
that approved the project.
2) Indicate in the text that the maintenance
and care of experimental animals
complies with National Institutes of
Health guidelines for the humane use of
laboratory animals, or those of your
Institute or agency.
2022, Volume 13, Number 1
 INSTRUCTIONS FOR AUTHORS
1. Aims and Scope: "Dermatology and
Cosmetic" is a quarterly peer-reviewed
journal which is published by the Center for
Research and Training in Skin Diseases and
Leprosy, Tehran University of Medical
Sciences. The journal publishes full-text
articles in Persian with English abstracts.
The journal is dedicated to offer the
latest information from medical and
surgical dermatology, dermatopathology
and relevant basic science researches to the
dermatologists, dermatologist residents and
other healthcare providers.
As a result of ongoing dramatic growth
of aesthetic procedures and the demand for
obtaining knowledge on them, using an
evidenced-based approach, each issue of
"Dermatology and Cosmetic" also contains
publications on these topics.
2. This Journal accepts Original Papers,
Review Articles, Case Reports and Letters
to the Editor.
3. Submission: Authors are kindly requested
to submit their manuscripts along with their
English abstracts in Microsoft Word 2003
format. Articles may ONLY be submitted
ONLINE at http://jdc.tums.ac.ir/.
Authors must declare that it is being
exclusively contributed to the "Dermatology
and Cosmetic" journal. The figures should
be sent in a format of JPEG or GIF which
will produce high quality images in the
online edition of the journal.
Manuscripts must be accompanied by a
covering letter to the Editor-in-Chief,
including title and author(s) name and
undertaking that it has not been published
or submitted elsewhere. In case the
manuscript was earlier submitted to other
journal(s) and was rejected, the authors
must provide full information for proper
analysis.
4. The manuscript should include: Title page;
the Abstract; Introduction; Materials &
Methods; Results; Discussion; Acknow-
ledgement & References.
Dermatology & Cosmetic
5. The title page: The complete title of the
manuscript, the name of all the authors with
their highest qualifications, the department
or institution to which they are attached,
address for correspondence with telephone
numbers, email, and fax number.
6. Abstract: All original articles must
accompany a structured abstract up to 250
words. It should be structured as
Background, Methods, Results and
Conclusion followed by 3 to 5 Keywords.
Keywords will assist indexers in cross
indexing the article as they are published
with abstract. Use terms from the Medical
Subject Headings (MeSH) list of Index
Medicus (http://nlm.nih.gov/mesh/ MBrow-
ser.html). Authors need to be careful that
the abstract reflects the content of the article
accurately.
7. Introduction: This should summarize the
purpose and the rationale for the study. It
should neither review the subject
extensively nor should it have data or
conclusions of the study.
8. Materials & Methods: This should include
exact method or observation or experiment.
If an apparatus is used, its manufacturer’s
name and address should be given in
parenthesis. If the method is established,
give reference but if the method is new,
give enough information so that another
author is able to perform it. If a drug is
used, its generic name, dose and route of
administration must be given. For patients,
age, sex with mean age ± standard deviation
must be given. Statistical methods must be
mentioned and specify any general computer
programme used. The Info system used
should be clearly mentioned.
9. Results: It must be presented in the form of
text, tables and illustrations. The contents of
the tables should not be all repeated in the
text. Instead, a reference to the table
number may be given. Long articles may
need sub-headings within some sections
(especially the Results and Discussion
parts) to clarify their contents.
2022, Volume 13, Number 1
 Contents
Editorial note
Mansour Nassiri Kashani, MD ................................................................................................................1

Comparison of the efficacy of valproic acid 8.3% and minoxidil 5% topical solutions in the
treatment of androgenetic alopecia /
Azin Ayatollahi, MD; Taraneh Yazdanparast, PhD; Saman Ahmadnasrollahi, PhD;
Mahsa Fattahi, PhD; Mahdieh Emambakhsh, MD; Alireza Firooz, MD ................................................3

Treatment of resistant Candida albicans in oral lichen planus patients with low power laser /
Seyedesaba Sharifzadeh, DDS; Ensieh Lotfali, PhD; Nargol Novin, DDS; Shayan Norouzi, MD;
Farinaz Azizi, MD................................................................................................................................. 14

Demographic study of patients referred from Tehran Province Forensic Medicine Department
to Razi Hospital in September 2018-March 2019 /
Pedram Noormohammadpour, MD; Amirhooshang Ehsani, MD; Ifa Etesami, MD;
Amin Rahmani, MD ..............................................................................................................................21

The effect of aloe vera extract and synthesized green nanoparticles on reducing inflammation in
psoriasis: an in vitro study /
Houshang Nemati, PhD; Mozafar Khazaei, PhD; Mehri Nazeri, MSc; Maryam Bozorgi, MSc ...........29

Diagnostic value of direct immunofluorescence of mucosal and skin biopsy specimens on

formalin-fixed paraffin-embedded biopsy specimens compared to specimens placed in normal
saline as the gold standard method in the diagnosis of a group of autoimmune blistering
diseases /
Elahe Nazari, MD; Kambiz Kamyab Hesari, MD; Sahar Montazeri, MD;
Nazanin Mansourzadeh, MD; Vida Feizi, MD; Hossein Mortazavi, MD; Alireza Ghanadan, MD;
Nafiseh Esmaeli, MD .............................................................................................................................40

Adverse cutaneous reactions of COVID-19 treatment /

Hamideh Herizchighadim, MD .............................................................................................................53

Pulsed dye laser (PDL) in the treatment of portwine stains: a narrative review /
Pedram Noormohammadpour, MD .......................................................................................................63

Onychomycosis in patients with nail psoriasis /

Ensieh Lotfali, PhD; Adel Shirani, MD; Sina Molavizade, MD; Sa’adat Shojaei, PharmD .................74

Dermatology & Cosmetic 2022, Volume 13, Number 1

2022, Volume 13, Number 1

Published by
Center for Research and Training in Skin Diseases and Leprosy, Tehran University of Medical Sciences
Founder and Editor Emeritus Editor-in-chief Editor Deputy Editor
Yahya Dowlati, MD, PhD Alireza Firooz, MD Mansour Nassiri Kashani, MD Zahra Beigom Moosavi, MD

Editorial Board
Saman Ahmad Nasrollahi, Amir Hooshang Ehsani, MD Mahmoud Reza Jaafari, PhD Mansour Nassiri Kashani, MD
PharmD, PhD Professor of Dermatology, Tehran Professor of Pharmaceutics, Mashad Professor of Dermatology,
Associate Professor of Pharmaceutics, University of Medical Sciences, University of Medical Sciences, Tehran University of Medical Sciences,
Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran Mashhad, Iran Tehran, Iran
Tehran, Iran
Hamidreza Ahmadi Ashtiani, PhD Seyed Ebrahim Eskandari, PhD Kambiz Kamyab, MD Mohammad Ali Nilforoushzadeh, MD
Associate Prof of Pharmacy, Tehran Assistant Professor of Parasitology, Associate Professor of Professor of Dermatology,
Medical Sciences, Islamic Azad Tehran University of Medical Sciences, Dermatopathology, Tehran University of Tehran University of Medical Sciences,
University, Tehran, Iran Tehran, Iran Medical Sciences, Tehran, Iran Tehran, Iran
Azin Ayatollahi, MD Mahmood Farshchian, MD Martin Kassir, MD Keyvan Nouri, MD
Associate Professor of Dermatology, Professor of Dermatology, Hamedan Dermatologist, Mona Lisa Dermatology Professor, Depratment of Dermatology
Tehran University of Medical Sciences, University of Medical Sciences, and Plastic, Dallas, TX, USA and Cutaneous Surgery, University of
Tehran, Iran Hamedan, Iran Miami Leonard M. Miller School of
Medicine, Miami, FL, USA
Ashraf Mohamed Badawi, MD, PhD Mahsa Fattahi, PhD Ali Khamesipour, PhD Noufal Raboobee, MD
Dermatologist, ECC Cosmetic & Laser Assistant Professor of Mycology, Professor of Immunology and Dermatologist, Westville,
Center, Milton, Ontario, Canada Tehran University of Medical Sciences, Microbiology, Tehran University of KwaZulu-Natal, South Africa
Tehran, Iran Medical Sciences, Tehran, Iran
Kamran Balighi, MD Alireza Firooz, MD Alireza Khatami, MD, MSc (PH) Hamid Reza Rezvani, PhD
Professor of Dermatology, Professor of Dermatology, Tehran MScMedEd INSERM, Universite Bordeaux Segalen,
Tehran University of Medical Sciences, University of Medical Sciences, Tehran, Associate Professor of Dermatology, Bordeaux, France
Tehran, Iran Iran Tehran University of Medical Sciences,
Tehran, Iran
Martin Black, MD, FRCP, FRCPath Zohreh Hajheydari, MD Torello Lotti, MD Terence J. Ryan, MD
Professor, Institute of Dermatology, St. Professor of Dermatology, Mazandaran Professor, Department of Dermatology, Emeritus Professor of Dermatology at
John's Hospital for Diseases of the Skin, University of Medical Sciences, Sari, University of Florence, Florence, Italy Green College, University of Oxford,
London, UK Iran Oxford, England
Luis G. M. Castro, MD, PhD, MSc Zahra Halaji, MD Vahid Mashayekhi Ghoyunlu, MD Robert A. Schwartz, MD
Professor, Division of Dermatology, Professor of Dermatology, Tehran Professor of Dermatology, Mashad Professor, Department of Dermatology,
Faculdade de Medicina, University of University of Medical Sciences, Tehran, University of Medical Sciences, New Jersey Medical School, Newark,
São Paulo and Instituto Fleury, São Iran Mashhad, Iran NJ, USA
Paulo, Brazil
Cheyda Chams Davatchi, MD Farhad Handjani, MD Darius Mehregan, MD Simin Shamsi Meymandi, MD
Professor of Dermatology, Tehran Professor of Dermatology, Professor, Department of Dermatology, Professor of Dermatology, Kerman
University of Medical Sciences, Tehran, Shiraz University of Medical Sciences, Wayne State University, Detroit, MI, University of Medical Sciences,
Iran Shiraz, Iran USA Kerman, Iran
Maryam Daneshpazhooh, MD Jana Hercogova, MD, PhD Hossein Mortazavi, MD Iraj Sharifi, PhD
Professor of Dermatology, Tehran Professor, Department of Dermatology, Professor of Dermatology, Tehran Professor of Parasitology, Kerman
University of Medical Sciences, Tehran, Charles University, Prague, Czech University of Medical Sciences, Tehran, University of Medical Sciences,
Iran Republic Iran Kerman, Iran
Seyyed Masoud Davoudi, MD Hamed Hosseini, MD, PhD Zahra Beigom Moosavi, MD, Hossein Tabatabaei, MD
Associate Professor of Dermatology, Assistant Professor of Epidemiology, Dermatologist, Tehran University of Dermatologist, Tehran University of
Baqiatalah University of Medical Tehran University of Medical Sciences, Medical Sciences, Ahvaz, Iran Medical Sciences, Tehran, Iran
Sciences, Tehran, Iran Tehran, Iran
Yahya Dowlati, MD, PhD Fariba Iraji, MD Dedee Francis Murrell, MA, Omid Zargari, MD
Professor of Dermatology, Tehran Professor of Dermatology, Isfahan BMBCh, MD, FACD Dermatologist, Pars clinic, Rasht, Iran
University of Medical Sciences, Tehran, University of Medical Sciences, Isfahan, Professor, Department of Dermatology,
Iran Iran University of New South Wales,
Sydney, Australia

Executive Committee
Alireza Firooz, MD; Mansour Nassiri Kashani, MD; Zahra Beigom Moosavi, MD; Seyed Ebrahim Eskandari, PhD; Mahsa Fattahi, PhD
Center for Research and Training in Skin Disease and Leprosy, Tehran Uinversity of Medical Sciences
Language Editor: Reza Nazemian
Editorial Office
Center for Research and Training in Skin Diseases and Leprosy
Address: No. 415, Taleqani Avenue, Tehran 14166-13675 Iran, Box: 14155-6383,
Phone: +98 (0) 2188978190 Fax: +98 (0) 2188963804 Email: jdc@tums.ac.ir Web site: http://jdc.tums.ac.ir

This Journal is indexed in: ProQuest, EBSCO, Index Copernicus, Ulrich's Periodicals Directory, IMEMR, EMR medex, Iran Medex, Magiran, DOAJ,
Scientific Information Database (SID) and Islamic World Science Citation Center (ISC)
This journal is a member of the Committee Of Publication Ethics (COPE)

Dermatology & Cosmetic 2022, Volume 13, Number 1