ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΕΜΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ (Ν311)

Διάλεξη 3η
Εμβιομηχανική του νευρομυϊκού συστήματος –
Νευρομηχανικοί προσδιοριστές της δύναμης
(Μέρος 1ο)

Νικόλαος Αγγελούσης, Καθηγητής

 Σκοπός

Να παρουσιαστούν και να αναλυθούν οι

νευρομηχανικοί παράγοντες που καθορίζουν το ποσό
της δύναμης και της ισχύος (ταχυδύναμης) που
παράγει κάθε μυς.

Η βελτίωση αυτών των παραγόντων θα πρέπει να

αποτελεί τον πρωταρχικό στόχο των προγραμμάτων
προπόνησης δύναμης
 Δημοφιλές μοντέλο νευρομυϊκών προσαρμογών
σε σχέση με τη δύναμη κατά την άσκηση/προπόνηση
 Μηχανισμός ανάπτυξης δύναμης
Νευρομυϊκό σύστημα Μυοσκελετικό σύστημα
Σύνδεση νευρικού & μυϊκού συστήματος
Κυτταρική μεμβράνη
 Δυναμικό ηρεμίας (resting potential)

• Η κυτταρική μεμβράνη είναι

εξωτερικά φορτισμένη θετικά
(υπερισχύουν τα θετικά φορτία
(Να+) και εσωτερικά φορτισμένη
αρνητικά (λιγότερα τα θετικά
φορτία (Κ+ και πρωτεΐνες )

• Η διαφορά δυναμικού μεταξύ των

δύο μερών της μεμβράνης
ονομάζεται δυναμικό ηρεμίας.

• Στα κύτταρα των περισσότερων

θηλαστικών είναι περίπου -70mV
Αντιστροφή δυναμικού ηρεμίας – μεταφορά ιόντων

Νa+

ηρεμία
Κ+ Na+

εκπόλωση

Κ+ επαναπόλωση
Αντιστροφή δυναμικού ηρεμίας – μεταφορά ιόντων
Δυναμικό ενέργειας (action potential) – ηλεκτρικός παλμός

• Δυναμικό ενέργειας: η
30
ηλεκτρική δραστηριότητα που
αναπτύσσεται σε ένα μυϊκό ή
νευρικό κύτταρο κατά τη
διάρκεια της ενεργοποίησης του

• Μια παροδική ηλεκτρική ώση,

κατά την παραγωγή της οποίας
το δυναμικό της μεμβράνης
ενός κυττάρου αυξάνει ταχέως
σε μια τιμή περίπου +30mV
(100mV θετικότερη σε σχέση
με το δυναμικό ηρεμίας)
 Υπερπόλωση – ανερέθιστη περίοδος
(refractory period)

• Αντλία Νατρίου/Καλίου
(Sodium/Potasium pump):
διαμεμβρανική πρωτεϊνική
αντλία που συνδυάζει την
είσοδο δύο ιόντων καλίου
με την έξοδο τριών ιόντων
νατρίου από το κύτταρο.

• Η άντληση αυτή γίνεται με

την υδρόλυση ATP σε ADP.

• Η αντλία δουλεύει κυκλικά.

Διάδοση δυναμικού ενέργειας (νευρική/μυϊκή ώση)
 Βίντεο για ανακεφαλαίωση …

https://www.youtube.com/watch?v=FEHNIELPb0s
 Κύριοι προσδιοριστές της δύναμης

1. Μυϊκή ενεργοποίηση

2. Κατανομή τύπων μυϊκών ινών

3. Φυσιολογική εγκάρσια διατομή

4. Μήκος δεσμίδων μυϊκών ινών

5. Ταχύτητα συστολής μυϊκών ινών

 Κύριοι προσδιοριστές της δύναμης

1. Μυϊκή ενεργοποίηση

2. Κατανομή τύπων μυϊκών ινών

3. Φυσιολογική εγκάρσια διατομή

4. Μήκος δεσμίδων μυϊκών ινών

5. Ταχύτητα συστολής μυϊκών ινών

1. Μυϊκή ενεργοποίηση

 Συχνότητα ερεθισμού (ενεργοποίησης) (rate coding)

 Επιστράτευση (αριθμός & μέγεθος) κινητικών μονάδων

(motor unit recruitment)

 Συντονισμός κινητικών μονάδων (ενδομυϊκός –

intramuscular coordination)

 Συντονισμός αγωνιστών/ανταγωνιστών (μεσομυϊκός –

intermuscular coordination)

 Ανασταλτικοί μηχανισμοί (inhibitory reflexes)

Παραγωγή δύναμης στη μυϊκή σύσπαση (muscle twitch)

Μηχανική ανταπόκριση
(δύναμη)

εκπόλωση
Μήκος (ένταση) συστολής

υπερπόλωση
Νευρικό
υπερ
ερέθισμα πόλω Ηλεκτρικό δυναμικό
ση
ενέργειας μυός

χρόνος

A Λανθάνουσα περίοδος
A Λανθάνουσα περίοδος (10%)
Β Χαλάρωση λανθάνουσας περιόδου
Α+Χ Απόλυτα ανερέθιστη περίοδος
C Σύσπαση (20%)
Υ Σχετικά ανερέθιστη περίοδος
D Χαλάρωση (70%)
 Βίντεο για ανακεφαλαίωση …

https://www.youtube.com/watch?v=iPBx2P_EQ7U
 Συχνότητα ερεθισμού κινητικών μονάδων

Αύξηση δύναμης με αυξημένη συχνότητα διέγερσης, μέσω της

άθροισης των δυνάμεων που παράγονται σε διαδοχικές συσπάσεις
 Μέγεθος κινητικών μονάδων σε ένα μυ
Μεγάλη
Μεσαία κινητική
κινητική μονάδα
Μικρή μονάδα
κινητική
μονάδα

Αρχή μεγέθους

Νόμος «όλον ή ουδέν»

Επιστράτευση κινητικών μονάδων: Αρχή μεγέθους
Υψηλό

Κινητική μονάδα

Χαμηλό
Μικρή Παραγόμενη δύναμη Μεγάλη

Κόκκινοι κύκλοι: μυϊκές ίνες Τύπου I

Μπλε κύκλοι: μυϊκές ίνες Τύπου IΙ
Μέγεθος κύκλου: μέγεθος κινητικής μονάδας
 Επομένως, η αύξηση μυϊκής της μυϊκής ενεργοποίησης για
την αύξηση της δύναμης γίνεται με:

 Αύξηση της συχνότητας

διέγερσης (firing rate/frequency)
των μυϊκών ινών (rate coding):
άθροιση μυϊκών συσπάσεων σε
κάθε μυϊκή ίνα

 Αύξηση επιστράτευσης
(recruitment): Ενεργοποίηση
περισσότερων μυϊκών ινών
Συγχρονισμός κινητικών μονάδων (ενδομυϊκή συναρμογή)
Συγχρονισμός μυών (μεσομυϊκή συναρμογή)
 Βίντεο για ανακεφαλαίωση …

https://www.youtube.com/watch?v=Dtwow0BXW5c
Ανασταλτικοί μηχανισμοί (αντανακλαστικά)

Αισθητήρας ανίχνευσης μεταβολών μήκους μυός

 Εξωατράκτιες ίνες: οι γραμμωτές μυϊκές ίνες

που παράγουν μυϊκή δύναμη
 Ενδοατράκτιες ίνες: τροποποιημένες μυϊκές ίνες
που περιλαμβάνουν τους διατατικούς
αισθητήρες ανίχνευσης μεταβολών της τάσης
και του μήκους
 Μυϊκή άτρακτος (muscle spindle): η διάταξη
των ενδοατράκτιων ινών με τους διατατικούς
αισθητήρες και το έλυτρο που τις περιβάλλει
 Παράδειγμα
λειτουργίας μυϊκής
ατράκτου
Μυοτατικό
αντανακλαστικό
(stretch reflex)
deep tendon reflex
 Αισθητήρας
ανίχνευσης
μεταβολών τάσης
μυός
Golgi tendon organ
 Παράδειγμα
λειτουργίας
τενόντιου οργάνου
Golgi
Τενόντιο
αντανακλαστικό
(tendon reflex)
 Βίντεο για ανακεφαλαίωση …

https://www.youtube.com/watch?v=z3Z1NhXCLO0
 Μέτρηση & αξιολόγηση της μυϊκής ενεργοποίησης

 Ηλεκτρομυογραφία (electromyography): η ανίχνευση

και καταγραφή της ηλεκτρικής δραστηριότητας των
μυών

 Ηλεκτρική δραστηριότητα μυών: η διάδοση των

δυναμικών δράσης κατά μήκος των μυϊκών ινών

 Ηλεκτρομυογράφημα (electromyogram – EMG): η

καταγεγραμμένη ηλεκτρική δραστηριότητα των μυών
Ενσύρματοι και ασύρματοι ηλεκτρομυογράφοι
Καταγραφή & επεξεργασία ηλεκτρομυογραφήματος
Αξιολόγηση ηλεκτρομυογραφήματος
 Ας δούμε τη διαδικασία μέτρησης …

https://www.youtube.com/watch?v=u49aR1D8M40
Ας δούμε τη διαδικασία αξιολόγησης …