Mikanda tosaleli mpo na Mokanda ya likita Bomoi mpe mosala
04-10/03 w08 15/2 lok. 3 par. 2-3
MAKAMBO YA MOTUYA NA LILOBA YA
NZAMBE  NZEMBO 16-17
“Yehova, bolamu na ngai eutaka epai
na yo”
w18.12 lok. 26 par. 11
Elenge, okoki kozala na bomoi ya esengo
´ Komanyola na masolo na bango ekoki kosali-
PONA BANINGA YA MALAMU
´
11 Tang ´
a Nzembo 16:3. Davidi ayebaki ndenge
ya kopona baninga ya malamu. Baninga na
ye ezalaki bato oyo bazalaki kolinga Yehova,
mpe yango esalaki ete ‘asepela mpenza.’ Abe-
ngaki baninga na ye “basantu” mpo bazalaki
kotosa mibeko ya Nzambe oyo etali bizaleli ya
pto. Mokomi mosusu ya nzembo amiyokaki
mpe bongo mpo aponaki baninga ya mala-
mu; akomaki boye: “Nazali moninga ya baoyo
nyonso babangaka yo, mpe ya baoyo bazali
kobatela [mitindo] na yo.” (Nzembo 119:63)
Ndenge tomonaki yango na lisolo oyo eleki, yo
mpe okoki kozwa baninga ebele ya malamu na
kati ya bato oyo balingaka mpe batosaka Ye-
hova. Kasi, baninga na yo basengeli kozala
kaka bato ya mbula na yo?
w14 15/2 lok. 29 par. 4
´
‘Mona esengo ya Yehova’
Davidi ayembaki boye: “Yehova azali ndambo
´
ya likabo oyo bapesa ngai mpe ya kp na
ngai. Ozali kosimba makasi likabo na ngai. Bi-
sika oyo omeki na nsinga mpo na kopesa ngai
libula esepelisi ngai.” (Nz. 16:5, 6) Davidi aza-
laki na botndi mingi mpo na “ndambo ya
likabo” na ye, elingi koloba, ndenge azalaki na
´ esalelami na Bileli 2:18 na likanisi ya “mwa-
boyokani malamu na Yehova mpe libaku mala-
mu ya kozala mosaleli na ye. Lokola Davidi,
tokoki kokutana na mikakatano, kasi tozali na
´ ˆ
mapamboli mingi ya elimo! Na yango, tika ete
´ bath-ayin), elingi koloba, “mobali moke, mwa-
tokoba ntango nyonso kosepela na losambo ya
´ na mwasi ya liso” (“mbuma ya liso,” NW). Na
solo mpe tozala na “botndi” mpo na tempelo
ya Yehova ya elimo.
mwbr24.03-LI 1
´ ´
Tyaka Yehova liboso na yo ntango nyonso
2Biso nyonso tokoki kozwa mateya na masolo
ya bato oyo bankombo na bango eyebani mi-
ngi; na ndakisa Abalayama, Sala, Moize, Luta,
Davidi, Esetele, ntoma Paulo, mpe bamosusu.
Nzokande, tokoki mpe kozwa mateya na ma-
solo ya bato oyo balobelami mingi te na Biblia.
´
sa biso tosala lokola mokomi ya nzembo oyo
alobaki boye: “Natii [Yehova] liboso na ngai li-
bela; azali na lobk na ngai ya mobali, bongo
nakokwea te.” (Nz. 16:8) Maloba yango eli-
mboli nini?
3 Na ntango ya kala, soda azalaki kosimba mo-
´
panga na lobk ya mobali; na bongo, ngambo
wana ya lobk ya mobali ezalaki kotikala po-
lele, mpamba te azalaki kosimba nguba na
lobk ya mwasi. Kasi, moninga oyo azali ko-
bunda pembeni na ye, na lobk ya mobali,
azalaki kobatela ye. Yehova akobatela biso soki
tozali kobosana ye te mpe tozali kosala mo-
´
kano na ye. Na yango, totalela ndenge oyo
masolo ya Biblia ekoki kolendisa kondima na
´
biso mpo ‘tokanisaka tango nyonso [Yehova].’
—Bible na Lingala ya lelo oyo.
Biloko ya motuya ya elimo
it-2-F lok. 697
Mbuma ya liso
ˆ
Ntango basaleli liloba ya Ebre ishon (Mib 32:
10; Mas 7:2) esika moko na ayin (liso), ebo-
ngolamaka mpenzampenza “mobali moke ya
liso”; ndenge moko mpe, bath (mwana mwasi)
na mwasi ya liso,” mpe maloba yango nyonso
emonisi mbuma oyo ezalaka na liso. Basangisi
maloba yango mibale na Nzembo 17:8 (ishon
ntembe ezali kolobala mwa elili moke ya moto
 ye moko oyo akoki komonana na kati ya liso
ya moto mosusu.
Liso ezali eloko ya ptpt mpenza; ata mwa
nsuki to zlo moke oyo ekti na kati ya liso
ekoki kofanda kimya te. Eteni ya liso oyo emo-
´ bk ya mobali.’ Ndenge kaka elili ya nzete to
nisaka na kati (la cornee) oyo ezingi mbuma
ya liso esengeli kobatelama malamu, mpo soki
ezoki na likama to ebebi mpo na maladi moko,
moto akomona lisusu polele te to akoki koku-
fa miso. Na maloba ya polele kasi ya boboto,
Biblia esaleli maloba “mbuma ya miso na yo”
mpo na kolobela eloko oyo esengeli kobatela-
ma malamu mpenza. Tosengeli kosala bongo
mpo na mobeko ya Nzambe. (Mas 7:2) Mpo na
komonisa ndenge Nzambe abatelaka Yisraele
lokola tata, Kolimbola Mibeko 32:10 elobi ete
abatelaki yango lokola “mbuma ya liso na ye.”
Davidi abondelaki ete Nzambe abatela ye ma-
lamu lokola “mbuma ya liso.” (Nz 17:8) Alingaki
Yehova asala nokinoki mpo na kobatela ye li-
´
boso ya banguna. (Tala mpe Zek 2:8; epai
liloba ya Ebre bavath ayin, “mbuma ya liso,”
´
esalelami.)—Tala LISO.
11-17/03
MAKAMBO YA MOTUYA NA LILOBA YA
NZAMBE  NZEMBO 18
“Yehova azali . . . Mobikisi na ngai”
w09 1/5 lok. 14 par. 4-5
Esengo ya Yehova ezali esika makasi ya li-
bateli na biso
Biblia ekokanisi mpe Yehova na biloko oyo
´ okoki kokanisa komekama oyo oyikelaki mpiko
ezanga bomoi. Elobeli ye lokola “libanga ya
Yisalaele,” mpe lokola “esika makasi.” (2 Sa-
mwele 23:3; Nzembo 18:2; Deteronome 32:4)
Bokokani ezali nini na maloba yango? Kaka
ndenge libanga monene epikamaka maka-
si mpe eninganaka te, Yehova Nzambe akoki
mpenza kobatela yo.
5Mokanda ya Nzembo ezali na maloba mi-
ngi ya elilingi oyo elobeli bizaleli ndenge na
mwbr24.03-LI
ndenge ya Yehova. Na ndakisa, Nzembo 84:11
elobi ete Yehova azali “moi mpe nguba” mpa-
mba te azali Mopesi ya pole, ya bomoi, ya
nguya, mpe ya libateli. Lisusu, Nzembo 121:5
elobi ete ‘[Yehova] azali elili na yo epai ya lo-
ya eloko mosusu ekoki kobatela yo na moi ma-
kasi, Yehova akoki kobatela baoyo basalelaka
ye na bampasi oyo mikakatano ememelaka ba-
ngo, abatelaka bango na “lobk” na ye mpe
na nse ya “mapapu” na ye.—Yisaya 51:16; Nze-
mbo 17:8; 36:7.
it-2-F 1168 par. 8
Mongongo
Nzambe ayokaka mongongo ya basaleli na
ye. Baoyo basalelaka Nzambe na elimo mpe na
solo babelelaka Nzambe na elikya ete akoyoka
mongongo na bango, ata soki balobi na ye
na monk nini. Longola yango, ata soki babi-
misi mongongo te, soki moto abondeli Nzambe
na nse ya motema, Nzambe, oyo ayebi mitema
ya bato ‘ayokaka’ to atyaka likebi. (Nz 66:19;
86:6; 116:1; 1Sa 1:13; Ne 2:4) Nzambe ayoka-
ka babola oyo bazali kosnga lisalisi; ayokaka
mpe mongongo mpe ayebi makanisi ya bato
oyo batmlaka ye mpe basalelaka basaleli na
ye mwango ya mabe.—Eb 21:17; Nz 55:18, 19;
69:33; 94:9-11; Yir 23:25.
w22.04 lok. 3 par. 1
Ndenge ya kozala na esengo mpe na ki-
mya ntango ozali komitungisa
´ ´
2. Kanisaka ndenge Yehova asalisaki yo. Nta-
´ ´
ngo ozali kokanisa makambo oyo ekomela yo,
mpo Yehova asalisaki yo? Ntango tokanisaka
´
ndenge Yehova asungaki biso tolonga komeka-
ma moko boye kaka ndenge asungaki basaleli
na ye ya ntango ya kala, tozwaka makasi mpe
´
tokomaka lisusu kotyela ye motema mingi. (Nz.
18:17-19) Ndeko mobali moko na nkombo Jo-
shua, oyo azali nkulutu, alobi boye: “Nazali
na liste ya mabondeli oyo nazwaki biyano na
yango. Yango esalisaka ngai nakanisa mbala
2
 boni nasngaki Yehova mpo na likambo moko
ya sikisiki mpe apesaki ngai kaka oyo nase-
ngelaki na yango.” Ya solo, ntango tokanisaka
´
makambo oyo Yehova asalela biso, tozwaka
lisusu makasi ya koyika mpiko ntango tozali
komitungisa.
Biloko ya motuya ya elimo
it-1-F 437 par. 2
Keruba
Yango ezalaki te lokola bililingi ya kolekisa
´
ndelo oyo esalema na kolanda midl ya bili-
lingi mineneminene oyo ezalaki na mapapu,
´
oyo bikolo ye zingazinga ya bapakano ezalaki
kosambela. Na kalanda mimeseno ya Bayuda
ya ntango ya kala (Biblia elobi eloko te na
likambo yango), bakeruba yango ezalaki na lo-
lenge ya moto. Bililingi na yango esalemaki
malamu mpenza, ezalaki komonisa baanzelu
ya kitoko mpenza, mpe esalemaki na likebi
mpenza “na kolanda . . . modl” oyo Moize
azwaki epai ya Yehova ye moko. (Kob 25:9)
Ntoma Paulo alobelaki “bakeruba ya nkembo
oyo elili na bango ezalaki kozipa ezipeli ya
kozipa masumu.” (Ebr. 9:5) Bakeruba yango
ezalaki komonisa kozala ya Yehova: “Mpe na-
komilakisa liboso na yo kuna mpe nakosolola
´ kolaka ntango nyonso nkembo na ye mpe,
na yo uta na likolo ya ezipeli, uta na kati ya
´ ntango moto azali kotala biloko yango oyo
bakeruba mibale oyo bazali likolo ya sanduku
ya litatoli” (Kob. 25:22; Mit. 7:89) Yango wana,
bavrs mosusu elobi ete Yehova , “afandi liko-
´ ezali kaka te bikelamu oyo elobaka te nde
lo [to, na katikati] ya bakeruba.” (1Sa 4:4; 2Sa
6:2; 2Ba 19:15; 1Nt 13:6; Nz 80:1; 99:1; Yis 37:
16) Na ndenge ya elilingi, bakeruba ezalaki “bi-
lilingi ya likalo” ya Yehova epai azalaki (1Nt
28:18), mpe mapapu mibale ya bakeruba ezali
komonisa libateli mpe mbangu oyo likalo eza-
laki kotambola. Yango wana Davidi, na nzembo
moko ya pomi, alobaki ete Yehova ayaki kosa-
´ (Nzembo 96:7, 8, NW) Bato oyo bazali na
lisa ye nokinoki lokola moto oyo “ayaki, likolo
ya keruba moko mpe ayaki, azali kopumbwa,”
´ esengo ya kosala yango. Kasi, kopesa Nza-
 “likolo ya mapapu ya elimo moko.”—2Sa. 22:
11; Nz. 18:10.
mwbr24.03-LI
18-24/03
MAKAMBO YA MOTUYA NA LILOBA YA
NZAMBE  NZEMBO 19-21
´
“Likolo ezali kosanzola nkembo ya Nza-
mbe”
w04 1/1 lok. 8 par. 1-2
´
Tika ete bikelamu nyonso esakola nkembo
ya Yehova
NTANGO Davidi, mwana ya Yese, azalaki koko-
la na Beteleme, azalaki mobateli ya mpate.
Tokanisi mpenza ete ntango azalaki kok-
ngla bampate ya tata na ye na bisobe na
zingazinga ya Beteleme, azalaki kozwa maba-
´
ku mingi ya kotala ebele ya minzoto na likolo!
Na ntembe te, ntango asalaki Nzembo 19, aka-
nisaki lisusu esengo oyo azalaki koyoka ntango
´
azalaki kotala minzoto: “Likolo ekosakolaka
nkembo ya Nzambe, lola ekoyebisaka misala
´
ya mabk na ye. Nde lokito na bango eko-
mi na mokili mobimba, maloba na bango kino
nsuka na mokili.”—Nzembo 19:1, 4.
2 Likolo´ oyo ezali mosala ya Yehova, atako
elobaka te, esakolaka nkembo na ye mokolo
´
na mokolo. Biloko oyo Nzambe akela esa-
ezali komonana na “mokili mobimba,” amimo-
naka mpenza ete azali mpamba. Nzokande,
esengeli kosakola nkembo ya Nzambe. Bazali
´
kolendisa bato ya sembo ete bapesa Nzambe
nkembo na mongongo na bango. Mokomi
moko ya nzembo alobaki na bato oyo bazali
´
kosambela Nzambe na bosembo ete: “Bo-
´
pesa Yehova nkembo mpe nguya. B opesa
Yehova nkembo oyo ekoki na nkombo na ye.”
boyokani malamu na Nzambe bazalaka na
mbe nkembo esngi nini?
3
 w04 1/6 lok. 11 par. 8-10
´ yeba lisusu ndenge oyo moi ezalaki kosilisa ye
Biloko oyo Nzambe akela esakolaka nke-
mbo na ye!
8
Na nsima, Davidi alobelaki likambo mosu-
´ kolmba te na mobembo na yango banda na
su ya kokamwa na biloko oyo Nzambe akela:
´ sti tii na wsti, kasi ezalaki lokola “moto ma-
“Kati na yango [likolo] asali hema mpo na
moi; ezali lokola mokweli-ya-mwasi oyo azali
kobima na ndako na ye; ezali mpe na esengo
lokola moto makasi oyo alingi kopota na nze-
la. Kobima na yango ezali na nsuka moko ya
lola, mpe akoleka kino nsuka mosusu na ya-
ngo; eloko moko ekozanga moi na yango te.”
—Nzembo 19:4-6.
9 Soki tokokanisi yango na minzoto mosusu,
moi ezali mpenza monene te. Atako bongo,
monzoto yango ezali monene mpenza soki
tokokanisi yango na baplanti oyo ebaluka-
ka zingazinga na yango. Buku moko elobi ete
´
“mabele ekoki kokta na moi mbala 330 000.
Ata soki tosangisi baplanti nyonso oyo ebalu-
kaka zingazinga na yango, moi eleki kaka na
monene”! Moi ezali na nguya ya kobenda bilo-
´
ko oyo esalaka ete mabele, atako ekabwani na
moi na ntaka ya kilomtr milio 150, elandaka
kaka nzela na yango ntango ezali kobaluka
zingazinga ya moi, etangwaka mosika te, epu-
sanaka mpe penepene te. Na nguya nyonso
oyo moi ebimisaka, kaka ndambo moke mpe-
´ ´
nza nde ekomaka na mabele, kasi ekoki mpo
´ Hebreu, II
na kobatela bomoi awa na mabele.
10
Mokomi ya nzembo alobelaki moi na malo-
ba ya elilingi; abengaki yango “moto makasi”
oyo, na moi, azali kopota mbangu longwa na
nsuka ya mokili tii na nsuka mosusu, mpe na
butu, akei kopema na “hema.” Ntango moi eli-
mwaka na mpokwa, moto oyo azali awa na
´
mabele amonaka lokola nde ekti na “hema”
mpo na kopema. Na ntng, emonanaka loko-
la nde ebimi mbala moko, ebandi kotinda pole
“lokola mokweli-ya-mwasi oyo azali kobima na
ndako na ye.” Ntango Davidi azalaki mobate-
li ya mpate, azalaki koyoka malili makasi oyo
mwbr24.03-LI
ezalaka na butu. (Genese 31:40) Azalaki ko-
malili mpe kotinda molunge na mokili zingazi-
nga na ye. Na maloba ya polele, moi ezalaki
kasi,” ezalaki kobandela lisusu mobembo na
yango.
g95-F 8/11 7 par. 3
Moyemi aleki monene oyo bato bayeba-
ka te
Kotala na likebi biloko kitoko oyo ezali zi-
´
ngazinga na biso ekoki kosalisa biso toyeba
´
Mozalisi na biso, mpo ye nde akela yango.
Mokolo moko, Yesu ayebisaki bayekoli na ye
´
batala malamumalamu bafololo oyo ezalaki
´
kokola zingazinga ya Galile. Alobaki: “Bozwa
´
liteya na fololo lısi ya esobe, ndenge yango
ezali kokola; emonaka mpasi te, mpe etonga-
ka elamba te; kasi nazali koloba na bino ete
ata Salomo na nkembo na ye nyonso alataki
lokola moko na yango te.” (Mat. 6:28, 29) Ki-
toko ya fololo ata na moke ekoki kokundwela
biso ete Nzambe atyelaka mpenza bamposa
ya bato likebi.
Biloko ya motuya ya elimo
it-1-F 1093
´
Ezali na lolenge mosusu ya bapomi ya mil-
ng mibale, epai eteni ya mibale ezongeli te
kaka likanisi moko to emonisi bokeseni. Kasi
ebakisi nde likanisi ya sika. Nzembo 19:7-9 eza-
li ndakisa ya pomi ya ndenge wana:
Mobeko ya Yehova ezali ya kokoka,
ezongisaka molimo.
Bokundoli ya Yehova ebongi kotyelama mo-
tema,
´ ´
ekomisaka moto oyo azanga mayele moto ya
bwanya.
4
 Bitinda ya Yehova ezali alima,
esepelisaka motema;
Mitindo ya Yehova ezali pto,
engngisaka miso.
Kobanga Yehova ezali pto,
eumelaka seko.
Bikateli ya lisambisi ya Yehova ezali solo;
yango nyonso ezali boyengebene.
Tomoni ete molng ya mibale ya fraze moko-
moko ezali kobakisa likanisi mosusu; na yango
vrs mobimba ebimisi kaka likanisi moko oyo
euti na makanisi mibale. Soki tobakisi eteni
ya mibale, na ndakisa “ezongisaka molimo,”
´ mpe koloba ete: ‘Ee yo moto olingaki kobuka
“ekomisaka moto oyo azangi mayele moto ya
´ tempelo mpe kotonga yango na mikolo misato,
bwanya,” nde motangi akoyeba ndenge ‘mobe-
ko ezali ya kokoka’ mpe ndenge oyo “bokundoli
ya Yehova ebongi kotyelama motema.” Na
bapomi ya molng mibale, ndenge bakabo-
laka eteni ya liboso na eteni ya mibale nde
ebimisaka pomi. Na ndenge yango, pomi ela-
ndanaka malamu, mpe makanisi ebimaka na
molng mpe, ekomeli ya bavrs ebebaka te.
Yango wana na bantango mosusu babengaka
yango pomi ya molng mibale.
25-31/03
MAKAMBO YA MOTUYA NA LILOBA YA
NZAMBE  NZEMBO 22
Makambo oyo esakolamaki mpo na liwa
ya Yesu
w11 15/8 lok. 15 par. 16
Bamonaki Masiya!
16 Ekomonana lokola Nzambe asundoli Masiya.
´ ´
(Tanga Nzembo 22:1.) Kaka ndenge esakwe-
li elobaki, “na ngonga ya libwa [soki ngonga ya
3 nsima ya midi] Yesu abelelaki na mongongo
makasi ete: ‘Eli, Eli, lama sabakatani?’ oyo
soki babongoli, elakisi ete: ‘Nzambe na ngai,
mwbr24.03-LI
Nzambe na ngai, mpo na nini osundoli ngai?’ ”
(Mrk. 15:34) Yesu atikaki te kondimela Tata na
´
ye ya likolo. Nzambe atikaki Yesu na mabk
ya banguna na ye na ndenge alongolaki liba-
teli na ye mpo bosembo ya Kristo emekama tii
na nsuka. Mpe ntango Yesu agangaki bongo,
akokisaki Nzembo 22:1.
w11 15/8 lok. 15 par. 13
Bamonaki Masiya!
13 ´
Davidi asakolaki ete bakofinga Masiya. (Ta-
´
nga Nzembo 22:7, 8.) Bato bafingaki Yesu
´
ntango azalaki konyokwama likolo ya nzete ya
mpasi. Matai alobi boye: “Baleki-nzela baba-
´
ndaki kofinga ye mpe koningisa mito na bango
omibikisa yo moko! Soki ozali mwana ya Nza-
´
mbe, kita na nzete ya mpasi!’ ” Ndenge moko
´
mpe banganga-nzambe bakonzi na bakomeli
´ ´ ´
na mikolo babandaki koska ye mpe koloba
ete: “Abikisaki bamosusu; akoki komibikisa ye
moko te! Ye azali Mokonzi ya Yisraele; akita si-
koyo na nzete ya mpasi mpe biso tokondimela
ye. Atyelaki Nzambe motema; Ye abikisa ye si-
koyo soki Ye alingaka ye, mpo azalaki koloba
ete: ‘Ngai nazali Mwana ya Nzambe.’ ” (Mat. 27:
39-43) Kasi, Yesu ayikelaki nyonso wana mpi-
ko na kimya mpenza. Azali ndakisa malamu
mpo na biso!
w11 15/8 lok. 15 par. 14
Bamonaki Masiya!
14 Bakobwakela bilamba ya Masiya mbs.
Mokomi ya nzembo akomaki boye: “Baza-
li komikabolela bilamba na ngai, mpe bazali
kobwakela bilamba na ngai mbs.” (Nz. 22:
18) Esalemaki mpe bongo, mpo “ntango [ba-
soda ya Roma] babakaki [Yesu] na nzete,
babwakaki mbs mpo na kokabola bilamba
´ ´ ´
na ye ya likolo.”—Mat. 27:35; tanga Yoane 19:
23, 24.
5
 Biloko ya motuya ya elimo
w06 11/1 lok. 29 par. 7
´
Tozala na limemya mpo na mayangani na
biso ya bosantu
7 Ezali na ndenge mingi oyo tokoki komoni-
sa limemya mpo na mayangani na biso. Moko
na yango ezali ya kozala wana ntango nze-
mbo ya Bokonzi ezali koyembama. Banzembo
mingi ezali lokola mabondeli mpe esengeli ko-
yembama na limemya nyonso. Ntoma Paulo
amonisaki ete esakweli ya Nzembo 22 etalela-
ki Yesu. Alobaki boye: “Nakosakola nkombo na
yo epai ya bandeko na ngai; na katikati ya li-
´ Ndenge moko, esengeli basalisa biso mpo to-
sanga nakosanzola yo na nzembo.” (Baebele 2:
12) Na yango, tosengeli kozala na momeseno
ya kozwaka bisika liboso ndeko oyo akokamba
likita ayembisa nzembo; mpe ntango tozali ko-
´
yemba, totyaka makanisi na biso mobimba na
ndimbola ya maloba ya nzembo yango. Lisu-
su, ntango tozali koyemba, tosengeli kozala
na makanisi lokola mokomi na nzembo, oyo
akomaki boye: “Nakosanzola [Yehova] na mo-
tema na ngai mobimba, kati na koyangana ya
basembwi mpe kati na koyangana monene.”
(Nzembo 111:1) Ya solo, koyemba mpo na ko-
kumisa Yehova ezali moko ya bantina mpenza
´ ´
oyo esengeli tokomaka liboso na makita mpe
´
tozalaka wana tii ntango ekosila.
w03 1/9 lok. 20 par. 1
´ lisalisi. Yehova ayebisi bato na ye ete basengeli
Sanzola Yehova “na kati ya koyangana”
Lelo oyo, se ndenge ezalaki na ntango ya kala,
ezali na bibongiseli oyo ezali kopesa mondimi
mokomoko libaku ya koloba mpo na komonisa
kondima na ye “na kati ya koyangana.” Moko
na bibongiseli yango ezali libaku malamu ya
´ ´
kopesa biyano na makita ya lisanga. Totale-
la na liski te malamu oyo eutaka na kopesa
biyano. Na ndakisa, biyano oyo elobelaka nde-
nge ya kolonga mikakatano to kokima yango
elendisaka ekateli ya bandeko ya kotosa miti-
nda ya Biblia. Biyano oyo elimbolaka bavrs
´
oyo batangi maloba na yango te to biyano oyo
ezalaka na makanisi oyo tozwaki na mikanda
mwbr24.03-LI
mosusu ekoki kolendisa basusu na komipesa
na koyekola..
01-07/04
MAKAMBO YA MOTUYA NA LILOBA YA
NZAMBE  NZEMBO 23-25
“Yehova azali Mobateli na ngai”
w11 1/5 lok. 31 par. 3
“Yehova azali mobateli na ngai”
Yehova akambaka bampate na ye. Soki mpa-
te ezangi mobateli, mbala mingi ebungaka.
´ ´
mona nzela ya bomoi. (Yirimia 10:23) Davidi
amonisi ete Yehova akambaka bato na ye na
“bisika ya koleisa banyama oyo etondi na mati-
ti” mpe na “bisika ya kopema oyo ezali na mai
mingi.” Akambaka bango “na banzela ya boye-
ngebene.” (Vrs 2, 3) Maloba wana oyo etaleli
mobateli ya bampate endimisi biso ete tokoki
kotyela Nzambe motema. Soki tolandi lita-
mbwisi ya elimo na ye ndenge emonisami na
Biblia, tokoki kozala na bomoi ya esengo, ko-
zwa kopema mpe libateli.
w11 1/5 lok. 31 par. 4
“Yehova azali mobateli na ngai”
Yehova abatelaka bampate na ye. Soki bampa-
te ezali na mobateli te, ebangaka mpe ezangaka
kobanga te, ata soki bazali “kotambola na lo-
bwaku ya molili makasi,” elingi koloba na ntango
ya mpasi mpenza na bomoi na bango. (Vrs 4)
Yehova asnzlaka bango, azalaka ntango nyo-
nso pene mpo na kosalisa bango. Akoki kopesa
basambeli na ye bwanya mpe nguya oyo bazali
´
na yango mposa mpo balonga komekama.—Ba-
filipi 4:13; Yakobo 1:2-5.
w11 1/5 lok. 31 par. 5
“Yehova azali mobateli na ngai”
Yehova aleisaka bampate na ye. Bampate eta-
lelaka mobateli na yango mpo eleisa yango.
Biso mpe tozali na bamposa ya elimo oyo kaka
6
 Nzambe nde akoki kokokisa yango. (Matai 5:3)
Tozali na botndi epai ya Yehova mpo azali Mo-
kabi, atandelaka basaleli na ye mesa oyo etondi
na bilei ya elimo. (Vrs 5) Biblia mpe mikanda
oyo elimbolaka yango, na ndakisa zulunalo oyo
´ Oyo Davidi asalaki mpo atikala sembo
ozali kotanga, ezali bilei ya elimo oyo ezali ko-
kokisa mposa na biso ya koyeba ntina ya bomoi
mpe mokano ya Nzambe mpo na biso.
Biloko ya motuya ya elimo
w11 15/2 lok. 24 par. 1-3
´
Tolinga boyengebene na motema mo-
bimba
NA NZELA ya Liloba na ye mpe ya elimo santu
na ye, Yehova azali kotambwisa basaleli na ye
na “banzela ya boyengebene.” (Nz. 23:3) Nzo-
kande, lokola tozali bato ya kozanga kokoka,
mbala mingi tobungaka nzela yango. Kozonge-
la kosala oyo ezali malamu esngaka milende
´
makasi. Nini ekosalisa biso tolonga? Ndenge
moko na Yesu, tosengeli kolinga kosala oyo
´ ´
ezali malamu.—Tanga Nzembo 45:7.
2 “Banzela ya boyengebene” ezali nini? “Ba-
nzela” yango ya elilingi ezali etamboli oyo
eyokani na mitinda ya Yehova na oyo etali
boyengebene. Na Ebre mpe na Grki, liloba
“boyengebene” emonisaka likambo oyo ezali
“sembo,” kokangama makasi na mitinda oyo
etali bizaleli ya malamu. Lokola Yehova aza-
li “efandelo ya boyengebene,” basambeli na ye
bazalaka na esengo ya kobaluka epai na ye
mpo na koyeba nzela oyo eyokani na etambo-
li ya sembo, oyo basengeli kolanda.—Yir. 50:7.
3Kaka soki tosali milende na motema mobimba
´ na mbala ete aptola biso na ndenge wana,
mpo tolanda mitinda ya sembo ya Nzambe nde
tokoki mpenza kosepelisa ye. (Mib. 32:4) Eba-
ndaka na koyekola nyonso oyo tokoki na ntina
etali Yehova Nzambe na nzela ya Liloba na ye,
Biblia. Soki tozali koyekola makambo mingi na
ntina na ye mpe tozali kopusana penepene na
ye mokolo na mokolo, tokobanda kolinga mi-
ngi boyengebene na ye. (Yak. 4:8) Tosengeli
mpe kondima litambwisi ya Liloba na ye Biblia
ntango tolingi kozwa bikateli minene na bomoi.
mwbr24.03-LI
08-14/04
MAKAMBO YA MOTUYA NA LILOBA YA
NZAMBE  NZEMBO 26-28
w04 1/12 lok. 14 par. 8-9
´
Tambola na nzela ya bosembo
8 ´
Davidi abondelaki boye: “Talela ngai, Ee Ye-
´ ´
hova, mpe meka ngai; ptola bangi na ngai
mpe motema na ngai.” (Nzembo 26:2, NW )
Bangi (reins) ezalaka na kati mpenza ya nzo-
to. Na maloba ya elilingi, bangi elimbolaka
makanisi oyo ezali na motema ya moto. Mote-
ma ya elilingi elimbolaka bomoto ya kati, elingi
koloba makanisi ya moto, mayoki mpe maye-
le na ye. Ntango Davidi asngaki Yehova ete
atalela ye, abondelaki ye aluka mpe asosola
makanisi ya motema na ye mpe mayoki na ye.
9Davidi abondelaki Nzambe aptola bangi na
ye mpe motema na ye. Ndenge nini Yehova
aptolaka bomoto na biso? Davidi ayembaki
boye: “Nakopambola Yehova, oyo apesi ngai
toli. Ya solo, na butu bangi na ngai ese-
mboli ngai.” (Nzembo 16:7, NW ) Maloba wana
elimboli nini? Elimboli ete toli ya Nzambe ek-
taki na matoi ya Davidi, efandaki na motema
na ye, mpe kuna esembolaki makanisi mpe
mayoki na ye. Ekoki mpe kozala bongo mpo na
biso soki tozali kokanisa malamumalamu toli
oyo Yehova azali kopesa biso na nzela ya Lilo-
ba na ye, ya basaleli na ye, mpe ya ebongiseli
na ye, mpe tozali kobomba yango na motema
na biso. Soki tozali kobondela Yehova mbala
´
yango ekosalisa biso totambola na bosembo.
w04 1/12 lok. 15 par. 12-13
´
Tambola na nzela ya bosembo
12Davidi amonisaki likambo mosusu oyo ele-
ndisaki ye atikala sembo na maloba oyo:
“Nafandi esika moko te na bato ya lokuta;
mpe nasanganaka te na baoyo babombaka
´
bomoto na bango. Nayini lisanga ya basali na
7
 mabe, mpe nafandaka na bato ya mabe te.”
(Nzembo 26:4, 5, NW ) Davidi azalaki kofanda
na bato ya mabe te. Ayinaki baninga mabe.
13 Ezali boni mpo na biso? Toboyaka kofanda
na bato ya lokuta na nzela ya televizyo, video,
bafilme, Internet, mpe bongo na bongo? Toki-
maka bato oyo babombaka bomoto na bango?
Bato mosusu, ezala na kelasi to na mosala, ba-
´ ´
koki koluka tokoma baninga na bango mpo
´ ngola mpenza matoi. (Nzembo 119:167, NW )
bamema biso na banzela ya mabe. Tokondi-
´ Tolendisamaka mingi ntango tozali na bande-
ma kokoma baninga ya bato oyo batambolaka
na solo ya Nzambe te? Bapngwi mpe bako-
ki komonisa ete bazali koloba solo, nzokande
babombaka mokano na bango ya kopngwisa
´
biso mpo totika kosalela Yehova. Ndenge nini
´ Biloko ya motuya ya elimo
tosengeli kotalela bandeko mosusu na lisanga
oyo toyebi ete basalaka makambo mabe na
kobombana? Bato ya ndenge wana mpe babo-
mbaka bomoto na bango. Jayson, oyo azali
lelo oyo mosaleli na misala, azalaki na baninga
ya ndenge wana ntango azalaki elenge. Alobi
boye: “Mokolo mosusu, moko na bango aloba-
ki na ngai boye: ‘Ata soki tozali kosala mabe
lelo oyo, ekosala eloko moko te, mpamba te
ntango mokili ya sika ekoya, ekokuta biso to-
´
kufa. Tokoyeba kutu te makambo oyo ekoleka.’
Maloba wana emonisaki ngai mbala moko ete
bazali baninga mabe. Ngai nalingi kozala na
bomoi na mokili ya sika.” Jayson aboyaki bani-
nga wana. Ntoma Paulo apesaki likebisi oyo:
´ ´
“Bomikosa te. Baninga mabe babebisaka biza-
leli ya malamu.” (1 Bakolinti 15:33) Ezali na
´
ntina mingi tokima baninga mabe!
w04 1/12 lok. 16 par. 17-18
´
Tambola na nzela ya bosembo
17 ´
Tabernakle na etumbelo na yango ya ba-
mbeka, ezalaki esika ya losambo ya Yehova na
Yisalaele. Mpo na komonisa ete azalaki kose-
pela na esika yango, Davidi abondelaki boye:
“Yehova, nalingi efandelo ya ndako na yo mpe
esika oyo nkembo na yo efandi.”—Nzembo 26:
8, NW.
18Tosepelaka koyangana na bisika oyo toyeko-
laka makambo ya Yehova? Ndako ya Bokonzi,
mwbr24.03-LI
esika oyo mateya ya elimo epesamaka, eza-
li esika ya losambo ya solo na mboka to na
kartye mokomoko. Longola yango, tozalaka
´ ´
na mayangani ya etuka, mayangani ya zo-
ngazonga, mpe mayangani ya mokolo moko.
Na makita yango toyokaka ‘makambo oyo Ye-
hova azongelaka’ koyebisa biso. Soki toyekoli
‘kolinga yango mingi,’ tokolinga te kozangisa
makita yango mpe ntango tozali kuna, tokofu-
ko na biso bandimi oyo balukaka bolamu na
´
biso mpe basalisaka biso tokoba kotambola na
nzela ya bosembo!—Baebele 10:24, 25.
w06 15/7 lok. 28 par. 15
Yehova abikisaka moto oyo azali na mpasi
15 Davidi ayembaki boye: “Ata tata mpe mama
bakotika ngai, nde [Yehova] akolkta ngai.”
(Nzembo 27:10) Ezali mpenza likambo ya kole-
ndisa koyeba ete bolingo ya Yehova eleki ata
ya baboti na biso! Atako toyokaka mpasi mi-
ngi soki moboti na biso moko aboyi biso, azali
konyokola biso, to asundoli biso, yango ekoki
kobongola eloko moko te na bolingo mpe liba-
´
teli ya Yehova. (Baloma 8:38, 39) Tobosana te
ete Nzambe abendaka bato oyo ye alingaka.
(Yoane 3:16; 6:44) Ata soki bato basalaki yo
´
mabe nini, yeba ete Tata na yo ya likolo alinga-
ka yo mingi!
15-21/04
MAKAMBO YA MOTUYA NA LILOBA YA
NZAMBE  NZEMBO 29-31
Disiplini emonisaka bolingo ya Nzambe
it-1-F 863 par. 10
Elongi
Maloba ‘kobomba elongi’ ekoki kolimbolama
na ndenge mingi, na kotalela likambo na lika-
mbo. Mpo na Yehova Nzambe, mbala mingi
8
 kobomba elongi elimbolaka ete atiki kondima
moto to kopesa ye nguya. Akoki kosala yango
mpo na moto moko to etuluku ya bato oyo ba-
zangi botosi, na ndakisa ndenge asalaki mpo
´
na ekolo Yisraele. (Yb 34:29; Nz 30:5-8; Yis
54:8; 59:2) Na bisika mosusu, ekoki komonisa
ete Yehova aboyi kosala likambo moko to ko-
pesa eyano, tii na ntango alingi. (Nz 13:1-3)
´
Ndenge Davidi abondelaki ete “bomba elongi
na yo etala masumu na ngai te,” azalaki kos-
nga nzambe alimbisa ye to alongola mabunga
´
na ye.—Nz 51:9; tala mpe Nz 10:11.
w07 1/3 lok. 19 par. 1
´
Tozelaka Yehova na esengo
Matomba oyo tozwaka ntango Yehova azali ko-
sembola biso ekokani na ndenge oyo mbuma
ekolaka na bilanga. Mpo na likambo ya kose-
mbolama na Nzambe, Biblia elobi boye: “Epai
ya baoyo bateyami na yango ebotaka mbuma
ya kimya, elingi koloba, boyengebene.” (Ba-
ebele 12:11) Kaka ndenge mbuma eumelaka
mpo etela, soki Nzambe asemboli biso esnga-
´
ka mpe ntango mpo tobongwana. Na ndakisa,
soki tomitambwisi malamu te mpe tobungisi
´
mikumba na lisanga, kozela Nzambe ekosalisa
´
biso tolmba te. Na ntango wana, maloba ya
Davidi oyo elandi ekolendisa biso: “Nkanda ya
[Nzambe] ekoumela bobele ntango moke nde
nglu na ye ekoumela mikolo nyonso; kolela
ekozala na butu, nde esengo ekoya na ntng.”
(Nzembo 30:5) Nsukansuka, soki tozali kozela
mpe kolanda batoli oyo tozwaka na Liloba ya
Nzambe mpe na ebongiseli na ye, “esengo” na
biso ekoya.
w21.10 lok. 6 par. 18
Kobongola motema ya solosolo elimboli
nini?
18 ´ Kati na Nzembo 32, Davidi alobaki ete: “Wana
Mpo moto oyo alongolami na lisanga amo-
nisa ete abongoli mpenza motema, asengeli
koyanganaka na makita, mpe kolanda toli oyo
bankulutu bapesaki ye ya kobondelaka mpe
koyekolaka Biblia mbala na mbala. Asenge-
li mpe koboya makambo oyo esalaki ete akwea
mwbr24.03-LI
na lisumu wana. Soki asali makasi abongisa
´
boyokani na ye na Yehova, akoki komindimisa
ete Yehova akolimbisa ye mpe bankulutu bako-
´
zongisa ye na lisanga. Ntango bankulutu bazali
koluka koyeba soki moto moko abongoli mpe-
nza motema, bayebaka ete likambo na likambo
ezalaka na ndenge na yango. Yango wana ba-
talelaka likambo mokomoko na likebi mpenza
mpe baboyaka kosambisa kozanga mawa.
Biloko ya motuya ya elimo
w06 15/5 lok. 19 par. 13
Makanisi ya ntina na eteni ya liboso ya
mokanda ya Nzembo
31:23—Ndenge nini Nzambe azongisaka mi-
ngi epai ya moto ya nzombo? Yehova
apesaka etumbu ata epai ya moto ya sembo
mpo na mabunga na ye oyo asali na nko
te. Nzokande, lokola moto ya nzombo atikaka
nzela ya mabe te, Nzambe azongiselaka ye mi-
ngi na ndenge apesaka ye etumbu ya makasi.
—Masese 11:31; 1 Petelo 4:18.
22-28/04
MAKAMBO YA MOTUYA NA LILOBA YA
NZAMBE  NZEMBO 32-33
Mpo na nini koyambola lisumu ya mo-
nene?
w93 15/3 lok. 9 par. 7
´
Motema mawa ya Jehovah ezali kobikisa
biso na kozanga elikya
7 Soki tosali masumu minene na kobukaka mi-
beko na Nzambe, tokoki komona ete ezali
mpasi koyambola masumu na biso, ata epai na
´
Jehovah. Nini ekoki kokoma na ntango yango?
nayebisaki bokesene na ngai te [esika ete na-
yambola yango], nzoto na ngai ebebaki mpo
na konguluma na ngai mokolo mobimba. Mpo
´
ete loboko na yo [Jehovah] ezalaki na bozito
likolo na ngai na moi na butu; mai na nzoto na
9
 ngai ekaukaki lokola na ntango na moi maka-
si.” (Versets 3, 4) Motomboki Davidi amekaki
kobomba lisumu na ye mpe kopekisa motungi-
si ya lisosoli oyo azalaki na yango kasi azalaki
nde kominyokola. Maoki ya mawa elembisa-
ki nguya na ye mingi mpe akomaki lokola nzete
oyo ekauki na molunge makasi mpe ezangi
makiki to mai oyo ekopesaka yango bomoi. Ya
solo, ekoki kozala ete abelaki na nzoto mpe na
makanisi. Na ntembe te, abungisaki esengo na
ye. Soki moto moko kati na biso azwami na li-
kambo motindo yango, asengeli kosala nini?
cl 262 par. 8
Nzambe oyo ‘alimbisaka mabe’
8 Davidi, nsima ya kobongola motema aloba-
ki boye: “Nsukansuka, nayambolaki lisumu na
ngai epai na yo, mpe nabombaki mabe na ngai
te. . . . Mpe yo olimbisi mabe ya masumu
na ngai.” (Nzembo 32:5) Liloba “olimbisi” ezali
ndenge babongoli liloba ya Liebele oyo eli-
mboli libosoliboso “kotombola” to “komema.”
Ndenge basaleli yango awa, elingi koloba ko-
longola “ngambo, mabe, lisumu.” Na yango,
tokoki koloba ete Yehova atombolaki masumu
ya Davidi mpe amemaki yango mosika. Na nte-
mbe te, yango ekitisaki ngambo oyo Davidi
azalaki na yango. (Nzembo 32:3) Biso mpe to-
koki mpenza kotya motema epai ya Nzambe
oyo amemaka mosika masumu ya baoyo ba-
lukaka bolimbisi na ye na nzela ya kondima
na bango na mbeka ya lisiko ya Yesu.—Matai
20:28.
w01 1/6 lok. 30 par. 1
Koyambola oyo ezongisaka moto makasi
na elimo
Nsima ya koyambola lisumu na ye, Davidi ami-
yokaki te ete azangi ntina. Kobondisama na ye
mpe ekateli na ye ya kosalela Nzambe na bo-
sembo emonisami polele na maloba oyo asaleli
na banzembo oyo akomaki mpo na oyo etali
´
koyambola masumu. Na ndakisa, zwa Nzembo
32. Vrs ya 1 elobi ete: “Esengo na ye oyo
mwbr24.03-LI
alimbisami mabunga na ye, ye oyo masumu
na ye mazipami.” Ata soki lisumu ezali mone-
ne ndenge nini, soki moto abongoli mpenza
motema, akoki kolimbisama. Lolenge moko ya
komonisa ete obongoli mpenza motema ezali
ya kondima likambo oyo osalaki ndenge Davidi
andimaki lisumu na ye. (2 Samwele 12:13) Alu-
kaki te komilongisa liboso ya Yehova to kopesa
foti na bato mosusu. Vrs ya 5 elobi boye:
“Nayebisaki yo masumu na ngai, nabombaki
bokesene na motema na ngai te. Nalobaki ete,
Nakoyebisa [Yehova] bipengweli na ngai, mpe
yo olimbisi mabe na masumu na ngai.” Soki
mpenza moto ayamboli masumu, akozwa lib-
ndisi, na bongo lissli na ye ekotungisa ye
lisusu te mpo na masumu na ye ya kala.
Biloko ya motuya ya elimo
w06 15/5 lok. 20 par. 1
Makanisi ya ntina na eteni ya liboso ya
mokanda ya Nzembo
33:6—“Mpema” ya monk ya Yehova ezali
nini? Mpema yango ezali elimo santu, to ngu-
ya na ye oyo asalelaka mosala, oyo asalelaki
´
mpo na kokela likolo. (Ebandeli 1:1, 2) Ebenga-
mi mpema ya monk na ye mpamba te akoki
kofula yango mpe kotinda yango ata mosika
mpo na kokokisa mokano na ye.
29/04–05/05
MAKAMBO YA MOTUYA NA LILOBA YA
NZAMBE  NZEMBO 34-35
´
‘Sanzola Yehova ntango nyonso’
w07 1/3 lok. 22 par. 11
´
Tokumisa nkombo ya Yehova elongo
11“Nakokumisa [Yehova] ntango nyonso, lisa-
nzoli na ye ekozala na monk na ngai libela.”
(Nzembo 34:1) Na ntembe te, lokola Davidi
´ ´
akomaki koyengayenga, akomaki kokelela mi-
ngi. Kasi, ndenge maloba wana emonisi yango,
kokelela epekisaki ye te kosanzola Yehova. Eza-
10
 li ndakisa malamu mpenza mpo na biso na w07 1/3 lok. 23 par. 15
ntango ya mpasi! Ezala na eteyelo, na mosa- ´
Tokumisa nkombo ya Yehova elongo
la, na kati ya bandeko na biso baklisto to na 15 “Nalukaki [Yehova] mpe ye ayambaki ngai;
mosala ya kosakola, mposa na biso ya libo-
abikisaki ngai na nsm na ngai nyonso.”
soliboso esengeli kozala ya kosanzola Yehova.
´ (Nzembo 34:4) Likambo wana ezalaki na nti-
Kanisa naino ebele ya bantina oyo tozali na ya-
na mingi mpo na Davidi. Yango wana alobaki
ngo ya kosanzola ye! Na ndakisa, tokosilisa te
boye: “Mobola oyo abelelaki mpe [Yehova]
koyeba misala ya Yehova nyonso ya kokamwa
´ ayokaki, abikisaki ye na mpasi na ye nyonso.”
mpe kosepela na yango. Kanisa mpe nyonso
(Nzembo 34:6) Soki tozali koyangana elongo
oyo asali na nzela ya ebongiseli na ye awa na
´ na baklisto mosusu, tokozwa mabaku mingi
mabele! Atako bato ya sembo oyo Yehova azali
ya kobtla bango masolo ya kolendisa, oyo
kosalela bazali bato ya kozanga kokoka, Yeho- ´
emonisi ndenge Yehova asalisaki biso toyikela
va azali kosalela bango na ndenge ya kokamwa
mikakatano mpiko. Yango elendisaka kondima
na mikolo na biso. Misala ya bato oyo moki-
na bango, ndenge kaka maloba ya Davidi eza-
li ekumisaka ekoki kopusana ata moke te pene
laki kolendisa kondima ya bato na ye. Mpo
na oyo ya Nzambe. Na ntembe te ondimi lika-
na Davidi, baninga na ye ‘batalaki epai ya [Ye-
nisi ya Davidi, oyo akomaki ete: “E Nkolo, kati
hova] mpe bazwaki esengo; bilongi na bango
na banzambe, mosusu azali [lokola, NW] yo te;
ezipamaki na nsni te.’ (Nzembo 34:5) Atako
mpe mosala mosusu ekokani na misala na yo
bazalaki kokimakima Mokonzi Saulo, bayoka-
te.”—Nzembo 86:8.
ki nsni te. Bazalaki na kondima ete Nzambe
w07 1/3 lok. 22 par. 13 azali na Davidi, mpe bilongi na bango ezalaki
´
Tokumisa nkombo ya Yehova elongo kongnga na esengo. Ndenge moko mpe, eza-
13 “Molimo na ngai ekosepela kati na [Yehova], la bato ya sika to baoyo baumeli na kati ya
´
bato ya bopl bakoyoka yango mpe bakose- lisanga, batalelaka Yehova mpo asalisa bango.
pela.” (Nzembo 34:2) Awa, Davidi amikumisaki Ntango bazali komona lisalisi ya Yehova, bi-
te mpo na misala na ye. Na ndakisa, atutaki longi na bango engngaka na esengo, mpe
ntolo te na ndenge akosaki mokonzi ya Gata. yango emonisaka ekateli na bango ya koka-
Ayebaki ete Yehova azalaki kobatela ye ntango ngama kaka na ye.
azalaki na Gata mpe ye nde abikisaki ye. (Ma-
Biloko ya motuya ya elimo
sese 21:1) Na yango, Davidi atutaki ntolo mpo
na ye moko te, kasi nde mpo na Yehova. Yango w06 15/5 lok. 20 par. 2
´
etindaki bato ya komikitisa baya epai na Yeho- Makanisi ya ntina na eteni ya liboso ya
va. Yesu mpe azalaki ntango nyonso kokumisa mokanda ya Nzembo
nkombo ya Yehova, mpe yango etindaki bato
´ 35:19 (NW)—Libondeli ya Davidi epai ya Nza-
ya komikitisa, oyo bandimaka koteyama, baya ´
mbe ete atika te ete bayini na ye bafina liso
epai na ye. Lelo oyo, bato ya komikitisa ya bi-
´ ´ elingi koloba nini? Bayini ya Davidi balingaki
kolo nyonso bazali koya na lisanga ya mokili
kofina liso mpo na komonisa ete bazali ko-
mobimba ya baklisto bapakolami, oyo ezali ko-
sepela mpo makambo ya mabe oyo bazalaki
tambwisama na Yesu. (Bakolose 1:18) Mitema
kokana mpo na ye elongi. Davidi asngaki ete
ya bato yango esimbamaka ntango bayokaka
likambo yango esalema te.
basaleli ya Nzambe bazali kokumisa nkombo
na ye, ntango bayokaka nsango ya Biblia mpe
´
elimo santu ya Nzambe esalisaka bango baka-
nga ntina na yango.—Yoane 6:44; Misala 16:14.

mwbr24.03-LI 11
mwbr24.03-LI 12
mwbr24.03-LI 13
mwbr24.03-LI 14
mwbr24.03-LI 15
˘ 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
mwbr24.03-LI 16