Deneyin yapılış tarihi: 12/03/2024

3213230005 Ravza PELİT

3213230028 Sude Melek BOZKURT
3213230029 Hasan AKSAN
3213230017 Esma ÇETİN
3213230023 Eylül KAYA
Hazırlayan: Hasan AKSAN
Deney 2: Bir Maddenin Çözünürlüğünün Belirlenmesi ve Sıcaklığın Çözünürlüğe Etkisi
Teorik Bilgi: İki maddenin birbiri içinde homojen karışmasına çözünme denir. Bir çözeltiyi
oluşturan maddelerden Çok olanı genellikle çözücü, az olanı da çözünen olarak bilinir.
Çözücü moleküllerinin bir iyon veya Molekülü sarmasına solvatasyon, çözücünün su olması
durumunda ise bu olaya hidratasyon denir. Bir maddenin belirli bir çözücünün belirli bir
miktarında, belirli basınç ve sıcaklıkta, çözünebilen Maksimum miktarına (doygunluk hali)
çözünürlük denir. Bu sınıra ulaşıldığında eklenen çözünen Madde fazlası çözünmeden kalır ve
çözünmeden kalan çözünen ile, çözünmüş haldeki çözünen Arasında bir denge vardır.
Çözücünün çözebileceği sınır miktardan daha az madde çözünmüş Çözeltilere doymamış,
daha fazla madde çözünmüş çözeltilere ise aşırı doymuş çözelti denir. Aşırı Doymuş bir
çözelti kararlı değildir ve küçük bir sarsıntıyla ya da az miktarda çözünen eklenmesiyle
Çözeltideki çözünen fazlası çökelerek çözeltiden ayrılmaya başlar. Bu çökelme çözelti
doygunluğa Erişene dek sürer. Sıcaklık ve basınç değiştirilmedikçe çözelti doygunluk
durumunu korur. Bir Maddenin belirli bir çözücüdeki çözünürlüğü, doygun çözelti derişimi ile
ve genellikle çözücünün 100 g’ı ya da 100 mL’si başına çözünenin kütlesi olarak verilir.
Çözünürlük çözücünün yapısına, Çözünenin yapısına, sıcaklığa ve basınca bağlıdır.
Çözünmeye etki eden faktörler; çözücü ile çözünen Arasındaki moleküller arası kuvvetler,
sıcaklık, çözümlendirmeye eşlik eden entropi değişimi, diğer Maddelerin varlığı ve miktarları,
bazen de basınç veya çözücü gazın kısmi basıncından etkilenir. Karıştırmak, çalkalamak,
temas yüzeyini arttırmak ve sıcaklık çözünme hızını etkiler. Bir maddenin çözünürlüğü çeşitli
yöntemlerle belirlenebilir.
1. Kütle ölçüm yöntemi (Gravimetri): Çözünürlüğü saptanacak maddenin doygun
çözeltisi tartılır, Çözücüsü uçurularak kalan katı madde tartılır ve çözünürlük
belirlenir.
2. Hacim ölçüm yöntemi (Volumetri): Belli bir miktar doygun çözeltideki çözünen
madde miktarı, Ayarlı diğer bir çözelti ile titre edilerek bulunur ve çözünürlük
belirlenir.
3. Elektro ölçüm yöntemi (Elektrometri): Çözelti doygun olmasına karşın, çözünen
madde kütle ve Hacim ölçüm yöntemleri ile belirlenemeyecek kadar az ise elektro
ölçüm yöntemi kullanılır. Bu Yöntem oldukça duyarlıdır.
DENEYİN AMACI: Bir maddenin değişik sıcaklıklarda çözünürlükleri belirlenerek,
sıcaklığın Çözünürlüğe etkisi incelemek
Malzemeler: Potasyum klorür, Saf su, Deney tüpü, Dereceli silindir 10 mL, Tüplük, 400 mL
beher, Termometre, Isıtıcı
Deneyin yapılışı: Tüplüğe ısıya dayanıklı 1 deney tüpü yerleştirdik. 2,5 g KCl tarttık.
Tarttığımız tuzları deney tüplere ayrı ayrı koyduk ve deney tüplerini etiketledik. Her bir deney
tüpüne 5 mL saf su ekleyerek deney tüplerini çalkaladık. Her deney tüpü için gözlemlerimizi
kaydettik. Aşağıdaki deney düzeneği kurduk ve sırasıyla tüm tuz çözeltileri için aşağıdaki
işlemleri yaptık;

Termometrenin ucunun Tüpün tabanına değmemesine dikkat ettik. Tüpü 400 mL beher içinde
kaynayan suya daldırdık. Tuzun tamamı çözünene kadar bekledik ve su banyosundan çıkardık
Aşırı doyma İhtimalini önlemek için çözelti iyi bir şekilde karıştırdık. Tüpün soğuması
sırasında kristallenmenin başlayacağı anı dikkatli bir şekilde gözledik ve Kristallenmenin
başladığı andaki sıcaklığı tespit ettik. Bu sıcaklık, çözeltinin doygunluk Sıcaklığıdır. İlk tuz
kristalinin oluştuğu andaki sıcaklığı çizelgeye yazdık. Deney tüpüne 5 mL su ekleyerek ilk
beş basamağı tekrarladık. Deney tüpüne 5 mL daha su eklenerek ilk beş basamağı yeniden
tekrar ettik. Diğer tuzlar için de tüm basamakları gerçekleştirdik.
Yorum: Bir maddenin değişik sıcaklıklarda çözünürlüklerinin belirlenebileceğini öğrendik.
Deneyi yaparken hangi noktalarda ne yapılması gerektiğini gözlemledik. Sıcaklığın
çözünürlüğe olan etkisini inceledik.
Kaynakça:
https://avys.omu.edu.tr
Wikipedia
Deney föyü