Professional Documents
Culture Documents
Araling Panlipunan
Manunulat:
Lourdes C. Vizcarra, Pilar Village ES
Lourdes P. Ynion, LPES Central
May R. Agne, Moonwalk ES
Concepcion G. Rivero, Doña Manuela ES
Maria Laarni M.Paule, Doña Manuela ES
Emelinda D. Tesorero, Daniel Fajardo ES
Balideytor sa NIlalaman:
Liza G. Dipasupil, LPEHS-EVA
Balideytor sa Wika:
Tagatatag/Pinuno ng Pangkat
Lourdes C. Vizcarra, Pilar Village ES
2
Paano gamitin ang Modyul
Bago simulan ang Modyul, Kailangan isantabi muna ang lahat ng iyong mga
pinagkakaabalahan upang mabigyang pokus ang inyong gagawing pag-aaral gamit ang
SLeM na ito. Basahin ang mga simpleng panuto na nasa ibaba para makamit ang layunin
sa paggamit nito.
3
Aralin Mga Suliranin at Hamon sa Iilalim ng
Batas Militar.
1
SURIIN
Pangkabuhayan
Suliranin at
Hamon sa ilalim
Panlipunan
ng Batas Militar
Pampolitika
5
Mga Suliranin Pampolitika sa ilalim ng Batas Militar
Dahilan sa mga nagaganap sa lipunan , dumami ang nawalan ng tiwala sa
pamahalaan at sa mapayapang reporma. Iba’t ibang samahan na may iba’t ibang
simulain ang natatag.
Ilan sa mga ito ay ang mga sumusunod:
CPP Communist Party of the Philippines – Ang samahang ito ay itinatag noong 1968 ni
Jose Maria Sison dating propesor ng Unibersidad ng Pilipinas . Ang mga simulain nito ay
hango sa ideolohiya ni Mao Tse Tung , ang pinuno ng Komunistang Tsina.
NDP National Democratic Front, at NPA New People’s Army – Ang samahang ito ay
itinatatag noong 1969. Ito ay binubuo ng mga magsasakang nakikipaglaban dahil sa hindi
kanais –nais na gawain ng may-ari ng lupang kanilang sinasaka. Ngunit hindi nagtagal,
iba’t ibang uri ng mga tao ang sumapi rito na nahikayat ng magagandang pangakong
inaalok ng pamumuhay sa ilalim ng komunistang pamumuhay. Ang kilusang ito ay
lumaganap hanggang Mindanao.
Mga intelektual , mga manggagawa at mga mag-aaral ang iba pa rin kasapi ng samahang
NDF at NPA. Ang iba’y namundok at nagplano ng pag-aalsa . Sa Mindanao , lumala
naman ang hidwaang Kristiyano at Muslim at naitatag ang MNLF –Moro National
Liberation Front.
Ang MNLF o ang Moro National Liberation Front – Itinatag ito noong Marso 18, 1968 ni
Nur Misuari , isa rin dating propesor ng Unibersidad ng Pilipinas binubuo ito ng mga
Muslim na nais magtatag ng hiwalay na estadong tinatawag nilang Republika ng
Bangsamoro. Malaki ang hinanakit ng mga Muslim sa pamahalaan dahil sa umanoy
pagpapabaya ng pamahalaan sa kanilang kaunlaran.
Ang mga rally at demonstrasyon ay naging magulo. Nagkaroon ng mga paglalaban
ng militante ng demonstrador at militar. Noong Agosto 21,1972, nagkaroon ng isang
malaking pagsabog sa Plaza Miranda sa Maynila, pook na madalas pagdausan ng mga
demonstrasyon. Dahil sa mga kaguluhan nilagdaan ni Pangulong Marcos ang
Proklamasyon 889 o pagsuspindi sa Writ of Habeas Corpus, ito ay nagbibigay karapatan
sa mamamayang sumailalim sa tamang proseso ng paglilitis sa hukuman na inaaresto
ng pamahalaan.
Ang Saligang Batas ng Pilipinas 1935 ang naging batayan ni Pangulong Marcos
sa pagdedeklara ng ng Batas Militar. Sa Artikulo VII, Seksyon 10 ng Saligang Batas ,
nasasaad na: Ang Pangulo ang kumandante ng lahat ng sandatahang lakas ng Pilipinas,
kailanman at kakailanganin maaari niyang tawagan ang sandatahang lakas para magapi
ang mga taong gumagawa ng karahasang labag sa batas gaya ng pananakop
paghihimagsik o rebelyon. Maaari niyang suspindihin ang writ of habeas corpus o ilagay
ang bansa o alinmang bahagi nito sa ilalim ng Batas Militar.
6
Paano hinamon ng batas militar ang katatagan ng mga Pilipino?
Itinuring na panahong puno ng takot at pangamba ang Pilipinas nang ito ay ipasailalim
sa batas militar sa panunugkulan ni Pangulong Marcos. Maraming Pilipino ang higit pang
naghirap at naging biktima ng karahasan at paglabag sa karapatang pantao.
Pamprosesong Tanong:
1. Batay sa iyong pang-unawa ano ang Batas Militar?
2.Ano ang mga suliranin sa ilalim ng Batas Militar ang pinagtuunan mo ng pansin na
nakaapekto sa iyong damdamin?
7
Karagdagang Gawain:
Panuto: Buuin ang graphic organizer sa ibaba;
8
Pagkilos at Pagtugon ng mga Pilipino
Aralin na Nagbigay Daan sa Pagwawakas ng
Batas Militar
2
• People Power I
SURIIN
Ang pagbabago at ang kaunlarang ipinangako ni Pangulong Marcos sa ilalim ng
pamahalaang Bagong Republika ay hindi nagkaroon ng katuparan at dahil dito tuluyan
nang nawalan ng pagtitiwala ang mga mamamayan kay Pangulong Ferdinand Marcos na
makamtam muli ang tunay na kalayaan at kaunlaran.
9
Marcos at Pangalawang Pangulong Arturo Tolentino na nagwagi sa eleksyon.
Samantalang ayon sa NAMFREL ang nanalo sa Snap Election ay sina Cory Aquino at
Salvador Laurel. Ito ay naging malaking insulto sa mga Pilipino sapagkat hayagang
nagkaroon ng dayaan sa oras ng bilangan. Dahil sa pangyayaring ito hinikayat ni Cory
na magprotesta at huwag sumunod, naglunsad ng Civil Disobedience upang paralisahin
ang rehimeng Marcos.
10
pangkat ng marino ang inutusan upang salakayin ang Camp Aguinaldo, hinagisan nila ng
teargas ang mga tao upang mabuwag ang hanay subalit sila ay umurong sapagkat sa
kanila pumunta ang usok ng teargas. Sa pamumuno ni Antonio Sotelo nakadama sila ng
takot na salakayin ang mga tao dahil wala silang kalabanlaban. Bago magtanghali noong
araw na iyon ay maraming sundalo ang kumampi sa panig ng mga oposisyon.
Pamprosesong Tanong
1. Ilarawan ang nangyaring Edsa Revolution. Bakit hinangaan ng buong mundo ang
mga Pilipino sa nangyaring ito?
2. Ano ang mga naging dahilan sa pagkakaroon ng Edsa Revolution?
3. Ano ang ibig sabihin ng Civil Disobedience? Bakit ito nilunsad ni Cory Aquino?
4. Anong kaugalian ng mga Pilipino ang umiral sa panahon ng People Power upang
hindi naging marahas ang Rebolusyon?
5. Anong aral ang naiwan sa mga damdamin ng mga Pilipino sa naganap na Edsa
Rebolusyon?
11
GAWAIN I : Panuto: Pagsunud-sunurin ang mga nakatalang pangyayari. Isulat ang bilang
1 hanggang 10.
Snap Election:
GAWAIN 2:
Panuto: Basahing mabuti ang mga pahayag at kilalanin kung ano ang tinutukoy nito.
Isulat ang tamang letra ng tamang sagot.
1. Ito ang partidong kinabibilangan ni Cory Aquino noong siya ay kumandidato bilang
pangulo ng bansa?
A. Lakas B. Liberal C. Nacionalista D. UNIDO
2. Siya ang bise presidente ni Corazon Aquino sa nangyaring Snap Election noong
1986.
A. Arturo tolentino C. Jose Concepcion
B. Fidel Ramos D. Salvador Laurel
12
3. Sa mga araw na ito nangyari ang makasaysayang Rebolusyon sa Edsa.
A. Pebrero 16-19,1986 C. Pebrero 22-25, 1986
B. Pebrero 19-22. 1986 D. Pebrero 24-27, 1986
8. Saang bansa nagtungo ang pamilyang Marcos kasama ang kanilang malalapit na
kaibigan ng umalis ng Pilipinas sa pagtatapos ng EDSA People Power Revolution?
A. Australia B. China C. Hawaii D. Singapore
10. Ito ang uri ng pamahalaang umiral matapos mapabagsak ang rehimeng Marcos.
A. Aristokrasya C. Demokrasya
B. Awtokrasya D. Monarkiya
13
GAWAIN 3 – Ipaliwanag at ibigay ang inyong opinyon.
1. Sa iyong pagsusurI, ano ang mga kakaibang katangian ng People Power
Revolution?
2. Bakit maraming tao ang nag-alsa laban kay Pangulong Marcos?
14
Pagpapahalaga sa Kontribusyon ng
Aralin “People Power 1” sa Muling Pagkamit
3 ng Kalayaan at Kasarinlan sa
Mapayapang Paraan
15
ANG KABAYANIHANG GINAMPANAN NG MGA PILIPINO SA REBOLUSYON SA
EDSA
Ang unang pagsubok sa Lakas ng
Bayan o People Power ay nang isang
convoy na kinabibilangan ng tatlong
batalyong sundalo sa pamumuno ni Hen.
Artemio Tadiar ay dumating sa EDSA. Ang
misyon nila ay gawin ang ipinag-uutos ni
Marcos, ang salakayin ang Camp
Aguinaldo, subalit sila ay sinalubong ng
napakaraming tao sa panulukan ng EDSA
at Ortigas. Nakaharap nila roon ang kapwa
nila Pilipinong tahimik na nagdarasal at
umaawit. Sa halip na salubungin ng galit ang mga sundalo ay inabutan nila ang mga ito
ng rosaryo, bulaklak at pagkain. Dahil dito hindi nagawa ng mga sundalo ang ipinag-uutos
sa kanila.
Kinabukasan, ika-24 ng Pebrero, Lunes ng https://tinyurl.com/y2g9s2kr madaling
araw ay isang pangkat naman ng mga sundalong marino
ang inatasang sumalakay sa Camp Aguinaldo. Hinagisan nila ng mga tear gas ang mga
tao upang mabuwag ang hanay ng mga ito subalit sila ay umurong sapagkat sa kanila
pumunta ang usok ng tear gas. Hindi nagtagal, dumating naman ang mga helicopter
gunship sa pamumuno ni Kolonel Antonio Sotelo. Nakadama ng takot ang mga tao
sapagkat wala silang kalaban-laban sa isang pagsalakay mula sa himpapawid. Subalit
isang himala ang nangyari sapagkat ang mga sakay ng helicopter ay pumanig sa kanila.
Bago magtanghali noong araw na iyon ay maraming sundalo ang kumampi sa panig ng
oposisyon.
16
inumin at pagkain. Higit sa lahat nagdasal at nagkantahan ng makabayang awitin ang
mga tao.
Noong ika - 25 ng Pebrero naganap ang dalawang inagurasyon sa
pagkapangulo. Sa harap ni Mahistrado Claudio Teehankee si Corazon C. Aquino ay
nanumpa bilang pangulo ng bansa, samantalang si Salvador Laurel ay nanumpa bilang
pangalawang pangulo sa harap ni Mahistrado
Vicente Abad Santos. Ang mahalagang
pangyayaring ito ay nangyari sa Club Filipino sa
Green Hills, San Juan na dinaluhan ng libo-
libong Pilipino.
Sa kabilang dako, sa Malacanang ay
nanumpa rin si Marcos bilang nagwaging
https://tinyurl.com/y6lwux5a
pangulo diumano sa harap ni Punong Mahistrado Ramon
Aquino. Ngunit batid ng pamilyang Marcos na wala na silang
magagawa upang sila ay manatili sa posisyon dahil ang taong- bayan na ang kanilang
kalaban. Dahil dito, noong gabi ng Pebrero 25,1986 ang pamilyang Marcos, kasama ang
kanilang malalapit na kaibigan ay umalis sa Malacanang sakay ng helicopter patungong
Clark Field at mula rito ay tumuloy sa Hawaii sa Estados Unidos. Kinilala ng mga Pilipino
bilang bagong pangulo ng bansa si Cory Aquino na siyang nagtapos ng dalawang
dekadang panunungkulan ni Ferdinand Marcos.
Sa wakas natapos na ang paghahari ng pamilyang Marcos. Ang mapayapang
rebolusyong tumagal na apat na araw ang nagwakas sa paghahari ng pamahalaang
diktatoryal. Noong araw na iyon ay napuno ng kagalakan at pagdiriwang ang
sambayanang Pilipino sapagkat sa wakas ay kanilang naibalik ang tunay na demokrasya
at katarungang matagal na nilang inasam-asam. Dahil sa kaganapang ito, si Corazon
Aquino ay kinilalang “Ina ng Demokrasyang Pilipino”.
17
> Nagbigay- daan ito sa pagkakaroon ng isang bagong saligang batas na gagabay sa
mamamayan at sa mga mamamahala sa pamahalaan.
Kabilang sa mga aral na napagtanto ng mga Pilipino ang pagiging mapanuri at
mapagbantay sa mga namumuno sa pamahalaan, at ang kahalagahan ng sama-
samang pag- kilos upang makamit ang mga layunin sa mapayapang paraan.
Nagsilbi ang People Power bilang patunay sa lahat ng bansa na may higit pang
makapangyarihan kaysa lakas ng militar, at iyon ay ang pambihirang lakas ng mga
mamamayang nagkakaisa, may malalim at buong paniniwala pananalig, sa Diyos at sa
likas na kabutihan ng tao.
PAMPROSESONG TANONG
1. Bakit tinawag na People Power Revolution ang kaganapan sa EDSA noong 1986?
2. Ipagpalagay na ikaw ay buhay na noong 1986 at may sapat ng gulang upang
makilahok sa mga gawaing politikal sa bansa, makikiisa ka rin ba sa milyong-milyong
taong tumungo sa EDSA? Bakit?
3. Maituturing bang isang tunay na kabayanihan ang ipinamalas ng mga Pilipino sa
EDSA Revolution? Bakit?
ISAGAWA
Panuto: Pagsunod-sunurin ang mga nakatalang pangyayari. Isulat sa linya ang bilang 1-
5.
______ 1. Nanumpa si Corazon Aquino bilang pangulo ng bansa.
______ 2. Ipinahayag nina minister Juan Ponce Enrile at Hen. Fidel Ramos ang
kanilang pagbibitiw sa tungkulin.
______ 3. Umalis ang pamilyang Marcos sa bansa at tumuloy sa Hawaii sa Estados
Unidos.
______ 4. Nanawagan sina Jaime Cardinal Sin at Agapito Aquino na tumungo ang
mga tao sa EDSA.
______ 5. Tatlong batalyong sundalo sa pamumuno ni Hen. Artemio Tadiar ang
tumungo sa EDSA subalit sinalubong sila ng mapayapang protesta ng mga
mamamayan.
18
Aralin Pagpapahalaga sa Pagtatanggol at
Pagpapanatili sa Karapatang Pantao at
4 Demokratikong Pamamahala
SURIIN
19
Uri ng Karapatang Pantao
Ang karapatang pantao ay nahahati sa personal at kolektibong karapatan.
20
Mga Artikulo sa Saligang-Batas ng Pilipinas na kumilala sa Karapatang Pantao
Ang mga karapatang sibil at pulitikal ng mga Pilipino ay nasa Bill of Rights (Art. II) tulad
ng:
21
Nang mapagtibay ang Konstitusyong 1987, nanumbalik na rin ang demokrasya sa bansa.
Nagkaroon ng malayang pagtatalakayan sa mga diyaryo, radio at telebisyon. Nagkaroon
din ng Pambansa at local na eleksiyon.
Kahit na tayo ay akusado o nasasakdal, marahil ay may nagawa tayong labag sa batas
o kaya ay napagbintanggan, tayo ay may karapatan na pinangangalagaan ng ating
pamahalaan. Ang mga tadhana sa Saligang Batas tungkol sa karapatan ng nasasakdal
ay ipinatutupad ng ating pamahalaan upang mapangibabaw ang katarungan.
Ang mga karapatang tinatamasa sa ilalim ng Saligang Batas ng ating bansa ay may
katapat na tungkulin at pananagutan na dapat gampanan ng bawat Pilipino upang ang
karapatang ipinagkaloob ay mapangalagaan at maging tunay na kapaki-pakinabang sa
lahat ng mamamayan.
● Pamprosesong tanong
Ano ang kahalagahan ng mga sumusunod na sitwasyon.
22
Pagsasanay 1
Panuto: Lagyan ng tsek (✔) kung ang mga gawain ay nakatulong sa pagpapatatag at
pagkamit ng kalayaan at demokrasya sa bansa at ekis (✘) kung hindi.
_____ 1. Nagkaroon ng halalan para sa mga miyembro ng Senado at Kongreso.
_____ 2. Namili ng mga miyembro ng Komisyong Konstitusyonal.
_____ 3. Binigyan ng karapatang bumoto ang mga mamamayan.
_____ 4. Kinunsulta ang iba’t ibang sektor ng pilipinas.
_____ 5. Nagpatuloy ang mga rebelde sa paglaban sa pamahalaan.
_____ 6. Nagkaroon ng plebesito upang pagtibayin ang Saligang Batas.
_____ 7. Ginamit na basehan ng pamahalaan ang Salitang Batas na binuo
ng Kumbensiyong Konstitusyonal,
_____ 8. Nagdaos ng kumbensiyon upang magbalangkas ng Saligang Batas.
_____ 9. Matapos ang pamamahala ni Marcos ay naitatag ang Ikalimang
Republika.
_____ 10. Ipinagpapatuloy ang pagpapatupad sa mga patakarang nakapaloob
sa Konstitusyong 1973.
Pagsasanay 2
Panuto: Bilugan ang like kung wasto ang ipinapahayag at dislike kung hindi
wasto.
23
Karapatan ng bawat mamamayan ang paminsan-minsang hindi
7.
pagsunod sa mga batas na ipinatutupad ng pamahalaan.
24
SUSI SA PAGWAWASTO
Aralin 1
Pamprosesong Tanong:
Mga Sagot:
1.Ang batas militar ay walang demokrasya, nasa pangulo lamang ang kapangyarihan at
ito ay nakatakda sa proklamasyon blg.1081.
2.Depende sa sagot ng bata . tanggapin ang malapit na sagot sa katotohanan.
Halimbawa ng kasagutan:Ang isa sa mga suliranin na nakaapekto sa akin sa ilalim ng
batas militar ay ang suliraning pampolitika , ito ay ang paglagda ni pangulong Marcos ng
Proklamasyon 889 o pagsuspindi sa Writ of Habeas Corpus at pagkaputol ng karapatang
dinggin sa hukuman ang mga kaso ng mga inaaresto ng pamahalaan.
3. itinuring na panahong puno ng takot at pangamba ang Pilipinas nang ito ay ipasailalim
sa batas military sa panunungkulan ni Marcos. Maraming Pilipino ang higit pang naghirap
at naging biktima ng karahasan at paglabag sa karapatang pantao
Karagdagang Gawain:
Panuto: Buuin ang graphic organizer sa ibaba;
25
Aralin 2
Gawain I
Snap Eleksyon Edsa Rebolusyon
3 1
5 5
4 4
1 1
2 2
Gawain 2
1. D 6. A
2. D 7. A
3. C 8. C
4. B 9. B
5. B 10. C
26
5. Ang nagng kontribusyon ni pangulong Corazon Aquino sa bansa ay nagsumikap
siyang maging Malaya muli ang bansa sa isang diktador na namamahala. Naibalik niya
ang demokrasya sa bansa. Kaya siya ang tinaguriang Ina ng Demokrasyang Pilipino.
Aralin 3
Sagot sa Pamprosesong Tanong
1. Tinawag na People Power Revolution ang kaganapan sa EDSA noong 1986 dahil
ito ay dinaluhan ng mahigit isang milyong Pilipino at nagtagumpay sa layuning ibagsak
ang pamahalaang diktatoryal nang walang dumanak na dugo.
2. Makikiisa rin ako sa milyong-milyong tao na tumungo sa EDSA. Magdadasal ako
sa mapayapang rebolusyon. Maaari rin akong magbigay ng pagkain at inumin upang
mapalambot ang kalooban ng mga sundalo. Sa pamamagitan nito maipapakita ko ang
kalayaang ipinaglalaban ng mga Pilipino.
3. Masasabi kong isang kabayanihan ang ipinamalas ng mga Pilipino sa EDSA
sapagkat naipakita rito ang isang mapayapang rebolusyon na walang dumanak na dugo.
27
Aralin 4
Pamprosesong tanong
Ano ang ibinigay na kahalagahan ng mga sumusunod na sitwasyon.
1. Upang magkaroon ng Demokratikong Pamahalaan
2. Upang maisulong ang mga karapatang pantao
3. Upang bumalangkas sa Saligang Batas
'
Pagsasanay 1
Panuto: Lagyan ng tsek (✔) kung ang mga gawain ay nakatulong sa pagpapatatag at
pagkamit ng kalayaan at demokrasya sa bansa at ekis (✘) kung hindi.
__✔___ 1. Nagkaroon ng halalan para sa mga miyembro ng Senado at Kongreso.
__✔___ 2. Namili ng mga miyembro ng Komisyong Konstitusyonal.
__✔___ 3. Binigyan ng karapatang bumoto ang mga mamamayan.
__✔___ 4. Kinunsulta ang iba’t ibang sektor ng pilipinas.
__✘___ 5. Nagpatuloy ang mga rebelde sa paglaban sa pamahalaan.
__✔___ 6. Nagkaroon ng plebesito upang pagtibayin ang Saligang Batas.
__✔___ 7. Ginamit na basehan ng pamahalaan ang Salitang Batas na binuo
ng Kumbensiyong Konstitusyonal,
__✔___ 8. Nagdaos ng kumbensiyon upang magbalangkas ng Saligang Batas.
__✔___ 9. Matapos ang pamamahala ni Marcos ay naitatag ang Ikalimang Republika.
__✘___ 10. Ipinagpapatuloy ang pagpapatupad sa mga patakarang nakapaloob sa
Konstitusyong 1973.
28
Pagsasanay 2
Panuto: Bilugan ang like kung wasto ang ipinapahayag at dislike kung hindi
wasto.
29
Sangguniaan:
30