ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

(Κεφ. XXXI) «Congrediamur, ut singularis proelii eventu cernatur, quanto miles Latinus Romano virtute antecellat». Tum
adulescens, viribus suis confisus et cupiditate pugnandi permotus, iniussu consulis in certamen ruit; et fortior hoste, hasta eum
transfixit et armis spoliavit.»
(Κεφ. XXXVI) «Ille se in scamno assidentem apud focum et ex ligneo catillo cenantem eis spectandum praebuit. Samnitium
divitias contempsit et Samnites paupertatem eius mirati sunt. Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum
attulissent, ut eo uteretur, vultum risu solvit et protinus dixit…»
(Κεφ. XLII) «qui spem Catilinae mollibus sententiis aluerunt coniurationemque nascentem non credendo confirmaverunt;
quorum auctoritatem secuti multi, non solum improbi verum etiam imperiti, si in hunc animadvertissem, crudeliter et regie id
factum esse dicerent.»
(Κεφ. XLV) «Legatum monet ut, si adire non possit, epistulam ad amentum tragulae adliget et intra castra abiciat. In litteris
scribit se cum legionibus celeriter adfore. Gallus, periculum veritus, constituit ut tragulam mitteret. Haec casu ad turrim
adhaesit et tertio post die a quodam milite conspicitur et ad Ciceronem defertur »

Α. Να μεταφράσετε τα αποσπάσματα των κεφαλαίων XXXI και XLV

Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. α. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθένα από τα παρακάτω ουσιαστικά
viribus: αιτιατική ενικού και γενική πληθυντικού
eventu: αφαιρετική πληθυντικού
paupertatem:αφαιρετική ενικού
pondus: αιτιατική πληθυντικού
spem: δοτική ενικού
turrim: αφαιρετική ενικού και γενική πληθυντικού
die: αφαιρετική πληθυντικού και δοτική ενικού
litteris: γενική ενικού
β. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω αντωνυμίες
suis: γενική πληθυντικού αριθμού στον ίδιο τύπο
eum: την ίδια πτώση στον αντίθετο αριθμό του θηλυκού γένους
quodam: αιτιατική ενικού αριθμού του θηλυκού γένους
id: γενική ενικού αριθμού στο ίδιο γένος
2. α. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθένα από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους
congrediamur: απαρέμφατο μέλλοντα
cernatur: ο ίδιος τύπος στον παρακείμενο και β’ πληθυντικό πρόσωπο προστακτικής ενεστώτα στην οικεία φωνή
spoliavit: γ’ ενικό πρόσωπο προστακτικής μέλλοντα στην ίδια φωνή
assidentem: μετοχή μέλλοντα στην ονομαστική ενικού του αρσενικού γένους
attulissent: β’ ενικό πρόσωπο οριστικής ενεστώτα και απαρέμφατο ενεστώτα στην ίδια φωνή
aluerunt: αιτιατική σουπίνου
factum esse: β’ ενικό πρόσωπο προστακτικής ενεστώτα και γ’ πληθυντικό πρόσωπο οριστικής συντ. μέλλοντα
possit: α’ πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής παρακειμένου
abiciat: αιτιατική γερουνδίου
mitteret: ο ίδιος τύπος στην αντίθετη φωνή
β. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για τις λέξεις ή συνεκφορές που ακολουθούν
fortior: γενική πληθυντικού αρσενικού γένους του θετικού βαθμού και επίρρημα υπερθετικού βαθμού
magnum:τα επιρρήματα σε όλους τους βαθμούς
multi: γενική πληθυντικού του συγκριτικού και του υπερθετικού βαθμού στο θηλυκό γένος
crudeliter: επίρρημα συγκριτικού βαθμού
magnum pondus: γενική του πληθυντικού αριθμού, με το επίθετο στο συγκριτικό βαθμό.
mollibus sententiis: δοτική ενικού αριθμού, με το επίθετο στον υπερθετικό βαθμό.
3. α. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου
β. Να αναγνωρίσετε συντακτικά την παρακάτω πρόταση και να δικαιολογήσετε τον τρόπο εισαγωγής και εκφοράς της:
si adire non possit
4. α. Να εξαρτήσετε την ακόλουθη πρόταση από το Caesar scripsit: «Haec casu ad turrim adhaesit et tertio post die a
quodam milite conspicitur et ad Ciceronem defertur»
β. Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική: qui spem Catilinae mollibus sententiis aluerunt
coniurationemque nascentem non credendo confirmaverunt
γ. Να δηλώσετε τον β’ όρο σύγκρισης με άλλο τρόπο: fortior hoste, hasta eum transfixit et armis spoliavit
δ. Να δηλώσετε το σκοπό με όλους τους δυνατούς τρόπους: attulissent, ut eo uteretur
ε. Να αναλύσετε τις μετοχές της παρακάτω περιόδου στις αντίστοιχες δευτερεύουσες προτάσεις: Tum adulescens,
viribus suis confisus et cupiditate pugnandi permotus, iniussu consulis in certamen ruit
 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Α. Η μετάφραση δε δίδεται για οικονομία χώρου.
Β1 α. viribus: vim- virium
eventu: eventibus
paupertatem: paupertate
pondus: pondera
spem: spei
turrim: turri και turrium
die: diebus και diei
litteris: litterae (=γράμμα αλφαβήτου)
β. suis: suarum
eum: eas
quodam: quandam
id: eius
Β2 α. congrediamur: congressurum- am- um esse
congressuros- as- a esse
cernatur: conspectum sit/ cernimini
spoliavit: spoliato
assidentem: assessurus
attulissent: affers / afferre
aluerunt: alitum κ’ altum
factum esse: fi / facti –ae –a erunt
possit: potuerimus
abiciat: abiciendum
mitteret: mitteretur
β. fortior: fortium- fortissime
magnum: Θ: magnopere ή magno opere Σ: magis Υ: maxime
multi: plurium/ plurimarum
crudeliter: crudelius
magnum pondus: maiorum ponderum
mollibus sententiis: mollissimae sententiae
Β3 α. proelii: ονοματικός ετερόπτωτος προσδιορισμός, γενική υποκειμενική στο «eventu»
viribus: αφαιρετική οργανική που δηλώνει το μέσο στο «confisus»
permotus: επιρρηματική αιτιολογική μετοχή ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο ρήμα «ruit», χρόνου
παρακειμένου, διότι δηλώνει προτερόχρονο, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος «ruit», που είναι το «adulescens».
publice: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στη μετοχή «missum»
sententiis: αφαιρετική οργανική που δηλώνει τον τρόπο στα ρήματα «aluerunt- confirmaverunt»
non credendo: αφαιρετική γερουνδίου που δηλώνει τον τρόπο στο ρήμα «confirmaverunt»
adfore: ειδικό απαρέμφατο ως αντικείμενο στο ρήμα «scribit» (ταυτοπροσωπία-λατινισμός)
die: αφαιρετική οργανική του μέτρου ή της διαφοράς στο «post»
β. si adire non possit: Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει
υπόθεση-προϋπόθεση στα ρήματα adliga et abice. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο si, διότι είναι καταφατική και
εκφέρεται με υποτακτική, αντί οριστικής, διότι βρίσκεται σε πλάγιο λόγο. Απόδοση του υποθετικού λόγου αποτελούν
οι δευτερεύουσες ουσιαστικές βουλητικές προτάσεις: ut … adligat et abiciat. Πρόκειται για σύνθετο εξαρτημένο
υποθετικό λόγο που εκφράζει ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον. Στον ευθύ λόγο ο υποθετικός λόγος θα είχε τη μορφή: si
non poteris (potes), adliga et abice!
Β4 α. Caesar scripsit eam casu ad turrim adhaesisse et tertio post die a quodam milite conspici et ad Ciceronem deferri
β. a quibus spes Catilinae mollibus sententiis al(i)ta est coniuratioque nascens non credendo confirmata est
γ. fortior quam hostis hasta eum transfixit
δ. -attulissent, qui eo uteretur (αναφορικοτελική πρόταση)
-attulissent eo usum (αιτιατική σουπίνου)
-attulissent ad utendum eo (ad + αιτιατική γερουνδίου)
attulissent utendi causa (gratia) eo (causa/gratia + γενική γερουνδίου)
ε. confisus viribus suis  quod viribus suis confisus erat (αντικειμενική αιτιολογία) ή quod viribus suis confisus esset
(υποκειμενική αιτιολογία) ή cum viribus suis confisus esset (αιτιολογία ως αποτέλεσμα εσωτερικής, λογικής
διεργασίας).
et cupiditate pugnandi permotus  et quod cupiditate pugnandi permotus erat (αντικειμενική αιτιολογία) ή quod
cupiditate pugnandi permotus esset (υποκειμενική αιτιολογία) ή cum cupiditate pugnandi permotus esset
(αιτιολογία ως αποτέλεσμα εσωτερικής, λογικής διεργασίας).
Επιμέλεια
Ομάδα Λατινικών Ε.Ο. ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ