RZECZPOSPOLITA

POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11)238528

(13) B1

(51) Int.Cl.
(21) Numer zgłoszenia: 429517 A61F 5/01 (2006.01)

Urząd Patentowy (22) Data zgłoszenia: 03.04.2019

Rzeczypospolitej Polskiej

(54) Mechanizm regulacji położenia kątowego zwłaszcza do ortoz

(73) Uprawniony z patentu:

POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA, Białystok, PL

(43) Zgłoszenie ogłoszono:

05.10.2020 BUP 21/20
(45) O udzieleniu patentu ogłoszono:
30.08.2021 WUP 22/21
(72) Twórca(y) wynalazku:
ALEKSANDRA ANTONIUK, Białystok, PL
PIOTR PROCHOR, Wasilków, PL
PIOTR BORKOWSKI, Białystok, PL

(74) Pełnomocnik:
rzecz. pat. Paweł Miniuk
PL 238528 B1
2 PL 238 528 B1

Opis wynalazku
Przedmiotem wynalazku jest mechanizm regulacji położenia kątowego zwłaszcza do ortoz.
Obecnie stosowane rozwiązania charakteryzują się głównie mechanizmami zapadkowymi lub
sprężynowym, które w tym drugim przypadku zamieniają liniowe działanie sprężyny bezpośrednio
na ruch. Patent US5954678 opisuje ortozę stawu łokciowego lub kolanowego, zaprojektowaną
do ograniczenia ruchu w stawie do dowolnego zakresu. Ponadto ortoza jest w stanie przełożyć siłę,
aby popchnąć staw do zgięcia lub wyprostu. Urządzenie jest lekkie, łatwe do założenia i specjalnie
zaprojektowane do zastosowań pediatrycznych. Stosuje się je przy zarówno małym, jak i dużym ob-
ciążeniu, a jako ortoza dynamiczna może przejść bez żadnych modyfikacji od statycznej sztywnej
szyny do szyny z ograniczonymi zakresami ruchu. Wynalazek składa się z mankietów górnych i dol-
nych wykonanych z tworzywa termoplastycznego, wyłożonych pianką, połączonych ze sobą po obu
stronach elastycznymi, plastikowymi, rurowymi lub niskoprofilowymi przegubami obrotowymi. Obudo-
wa ma wiele otworów, a łącznik ma co najmniej jeden otwór. Ich połączenie może być przedłużone lub
cofnięte, a następnie zablokowane przez usztywnienie łącznika w dowolnym otworze w obudowie
i włożeniu śruby lub kołka. Pręt gwintowany jest obrotowo przymocowany do przedniej części ogniwa.
Na tylnej stronie drugiego mankietu znajduje się pionowy uchwyt z otworem. Wspomniany pręt prze-
mieszcza się przez otwór w klapce i ma pokrętła po każdej stronie klapki. Sprężyna może być zamo-
cowana do pręta po każdej stronie klapki między nim a śrubą z łbem skrzydełkowym. Ortoza pozwala
na ustawienie ruchu kończyny w zakresie, który nie może być zmieniony automatycznie. Zastosowany
system posiada ogranicznik uniemożliwiający całkowity powrót ruchu i niestanowiący elementu bloku-
jącego, który utrzymywałby określony kąt zgięcia w stawie.
Patent US5658241 opisuje szynę dynamiczną o dwukierunkowym zespole napędowym skręt-
nym, który jest zamocowany w osi stawu, pomiędzy jednym a drugim pasem mocującym, w celu wy-
biórczego dostarczania siły przeciwnej do rozciągania lub zginania. Jednostka napędowa jest zamon-
towana na sworzniu zawiasu i może być obracana między dwoma położeniami. W pierwszym położe-
niu jednostka napędowa jest zablokowana względem pierwszego pasa, a sprężyna skrętna przeciw-
stawia się względnemu ruchowi drugiego pasa w pierwszym kierunku. W drugim położeniu jednostka
napędowa jest zablokowana względem drugiej podpory. W tym drugim położeniu, sprężyna skrętna
przeciwstawia się ruchowi pierwszej rozporki względem drugiej rozporki, zapewniając skręcanie
w kierunku przeciwnym do kierunku pierwszego położenia. Uniwersalny, zintegrowany elastyczny
mankiet lub pasek upraszcza konfigurację i zapewnia swobodne dopasowanie obudowy do kończyny,
zwiększając komfort i wydajność. Bezstopniowo regulowane podpory teleskopowe ułatwiają dostoso-
wanie do indywidualnych potrzeb. Mechanizm blokujący krzywki selektywnie wyłącza siłę skręcającą
jednostki napędowej i blokuje szynę w pożądanej pozycji. Celem wynalazku jest zapewnienie dyna-
micznej szyny mającej dwukierunkowy zespół napędowy, który może być łatwo przełączany pomiędzy
trybami siły zginania i rozciągania oraz zapewnienie odwracalnej jednostki napędowej ze sprężyną
przymocowaną pomiędzy pierwszym a drugim pasem mocującym w celu selektywnego dostarczania
siły przeciwległej do zginania lub prostowania. Mechanizm wymaga zewnętrznego ustawiania zakre-
sów i ograniczeń ruchu.
Patent US4508111 opisuje regulowany zespół szynowy zawierający dolny pas mocujący i górny
pas mocujący obrotowo połączony z wyżej wymienionym dolnym pasem mocującym. Jeden z pasów
ma na jednym końcu zamontowaną obrotowo część główki, wyznaczającą powierzchnię krzywki, regu-
lowane elementy dociskające zamontowane w drugim pasie i popychane do zaczepienia z wymienio-
ną powierzchnią krzywki, do nakładania wymiernej siły mającej tendencję do wyrównania lub przybli-
żenia górnego i dolnego pasa oraz środków do mocowania wspomnianego zespołu szyny do kończy-
ny. Szyna jest zaopatrzona w mechanizm teleskopowy na górnym i dolnym pasie, dzięki czemu jest
przymocowana do kończyny. Ta ślizgowo regulowana funkcja umożliwia urządzeniu szynowemu do-
pasowanie do różnych długości kończyny. Mechanizm w osi stawu powoduje prowadzenie sprężyny
po zakrzywionym torze i nie jest wyposażony w system blokujący.
Patent US5102411 opisuje ortozę stosowaną u pacjentów z nadaktywnością mięśni zginają-
cych, w której zapewnione jest dynamiczne podparcie stawu, za pomocą bliższych i dalszych podpór
i która posiada zawiasy łączące ze sobą podpory. Zawias może być napędzany ruchem za pomocą
mechanizmu przekładniowego, który może być odłączany za pomocą sprzęgła, a obracając się
w przegubie powoduje ruch podpory i przymocowanej do niej części kończyny. Siła zewnętrzna może
być przyłożona za pomocą ręcznie obsługiwanej korby lub silnika w celu rozciągnięcia miękkiej tkanki
 PL 238 528 B1 3

otaczającej staw i tym samym zwiększania intensywności przykurczu. Uwzględniono również sprzę-
gło, aby mechanizm zębaty mógł zostać odłączony i umożliwić kończynom swobodne poruszanie się
pod wpływem siły mięśniowej pacjenta. Mechanizm zastosowany w ortozie wymaga specjalnej obsługi
i konserwacji, a jego wersja bezsilnikowa musi być obsługiwana ręcznie.
Patent US5337737 opisuje dynamiczną ortozę, zawierającą łącznik bliższy do chwytania prok-
symalnej części ciała w celu poruszania nią oraz łącznik dalszy do chwytania dalszej części ciała
i przemieszczania nią. Łącznik łączy części wspomnianej pary łączników i umożliwia im swobodne
obracanie się względem siebie wokół osi obrotu większego złącza. Wynalazek jest zaopatrzony
w element oporowy, tworzący dwukierunkowy opór proporcjonalny do siły w trybach rozciągania i ści-
skania, względem ruchu obrotowego pierwszego i drugiego elementu sprzęgającego. Element oporo-
wy jest dwukierunkowym amortyzatorem cylindrowo-tłokowym i jest umieszczony pomiędzy pierw-
szym i drugim elementem sprzęgającym, pod dowolnym kątem względem podłużnych osi środków
elementów. Element oporowy zwiększa objętość ortozy, która nie posiada blokady do ograniczenia
ruchu w stawie.
Patent US8591443 opisuje ortozę obejmującą pierwszy element ramienia przymocowany
do pierwszej części korpusowej i zawierający wystający z niego pierwszy człon przedłużający. Dołą-
czony jest również drugi element ramienny, przymocowany do drugiej części korpusowej, z drugim
członem przedłużającym, mający łukowaty kształt rozciągający się od niego. Trzeci element ramienia
zawierający trzeci człon przedłużający o łukowatym kształcie rozciągającym się z niego, jest umiesz-
czony pomiędzy pierwszym i drugim ramieniem. Trzeci element ramienia jest mechanicznie połączony
z pierwszym i drugim elementem ramienia, tak że pierwszy i trzeci element ramienia poruszają się
wzdłuż łukowatej ścieżki zdefiniowanej przez drugi element przedłużający, gdy trzeci element ramienia
jest przemieszczany z pierwszego położenia do drugiego położenia względem drugiego ramienia.
Ponadto, pierwszy element ramienia może przesuwać się wzdłuż trzeciego członu przedłużającego,
gdy trzeci element jest przemieszczany z pierwszego położenia do drugiego położenia względem
drugiego elementu ramienia. Ortoza ponadto zawiera zespół napędowy do selektywnego przemiesz-
czania trzeciego elementu ramienia względem drugiego elementu przedłużającego. Zespół napędowy
jest zamontowany na trzecim członie ramienia, sprzęgając się z drugim członem przedłużającym.
Zespół napędowy może być uruchamiany ręcznie lub automatycznie w celu selektywnego przemiesz-
czania trzeciego elementu ramienia względem drugiego elementu przedłużającego. Ortoza charakte-
ryzuje się wysokim stopniem złożoności i nie zawiera mechanizmu blokującego.
Przedmiotem wynalazku jest mechanizm zwłaszcza do ortoz, który umożliwia kontrolę usta-
wienia kąta w stawie oraz ograniczenie ruchu do wybranej pozycji. Mechanizm może być obsługi-
wany jednokończynowo, czyli jeden typ ruchu może obsługiwać zarówno prostowanie i zginanie.
Wynalazek posiada elementy blokujące oraz prowadzenia elementów napędzających, zapewniające
swobodne ruchy.
Istota wynalazku, składając się z dwóch tarcz zamocowanych na jednej osi i połączonych
za pomocą przykładowo połączenia gwintowego, charakteryzuje się tym, że w tarczy zewnętrznej
znajduje się co najmniej jedno wydrążenie, a w tarczy wewnętrznej otwór na sworzeń blokujący. Po-
nadto na tej samej osi, co obie tarcze są zamontowane widełki, ze specjalnym wydrążeniem pod swo-
rzeń blokujący.
Do tarczy zewnętrznej przymocowane jest prowadzenie sprężyny, która jest zamocowana koń-
cem bliższym na sworzniu umieszczonym w otworze regulującym jej naciąg, a dalszym z nierozciągli-
wym cięgnem. Otwór znajduje się w prowadzeniu sprężyny i może występować w liczbie większej niż
jeden, natomiast cięgno mocowane jest z otworem w trzpieniu tarczy wewnętrznej, kierowane uprzed-
nio przez prowadzenie oraz pobocznicę trzpienia tarczy zewnętrznej. Całość prowadzenia sprężyny
jest łączona z oparciem odcinka bliższego kończyny, a oparcie z kończyną z użyciem na przykład
elastycznych pasów z rzepami.
Wydrążenia w tarczy zewnętrznej wykonane są półkolem o osi przesuniętej względem osi tar-
czy zewnętrznej, w taki sposób by mieścił się w nich sworzeń blokujący, natomiast w otworze tarczy
wewnętrznej, przeznaczonym pod sworzeń blokujący umieszczona jest sprężyna, o promieniu mniej-
szym niż promień sworznia blokującego.
Widełki zastosowane współosiowo z tarczami, posiadają promień zewnętrzny równy promienio-
wi wewnętrznemu tarczy zewnętrznej, a ich promień wewnętrzny jest równy promieniowi zewnętrzne-
mu tarczy wewnętrznej. W tarczy zewnętrznej znajdują się ograniczniki ruchu obrotowego uszu,
a w tarczy wewnętrznej rowek pod łącznik do oparcia odcinka dalszego kończyny.
4 PL 238 528 B1

Wynalazek jest pokazany na rysunkach, gdzie fig. 1 przedstawia widok zewnętrzny wynalazku
połączonego z oparciami kończyny, fig. 2 – przekrój przez tarczę zewnętrzną, fig. 3 – widok tarczy
wewnętrznej z zamocowanym sworzniem blokującym i sprężyną, a fig. 4 przedstawia widełki.
Przedmiot wynalazku pozwala na regulację zgięcia i wyprostu w stawie, kontrolowaną wyłącz-
nie ruchem prostowania lub wyłącznie ruchem zginania w stawie – w zależności od sposobu montażu.
Ruch części wynalazku względem siebie jest wywoływany przez zmianę ruchu liniowego sprężyny
na ruch obrotowy tarczy wewnętrznej.
Sprężyna umieszczona w prowadzeniu naciąga cięgno zaczepione swoim końcem dalszym
w otworze trzpienia tarczy wewnętrznej, powodując tym samym zablokowanie pozycji ortozy w jednej
z pozycji skrajnych. Blokada następuje poprzez dociśnięcie sworznia blokującego 3 znajdującego się
w tarczy wewnętrznej, sprężyną do dna dalszego wydrążenia w tarczy zewnętrznej. Pod wpływem
ruchu oparcia odcinka dalszego kończyny 12, sprężyna ulega rozciągnięciu, a sworzeń blokujący 3
przesuwa się po wydrążeniu, wykonanym półkolem 4 o osi przesuniętej względem osi tarczy ze-
wnętrznej o wartości a i b. Sworzeń blokujący 3 wsuwając się coraz głębiej w otwór w tarczy we-
wnętrznej i wywołując ściśnięcie sprężyny. W momencie przejścia sworznia blokującego 3 w kolejne
wydrążenie w tarczy zewnętrznej, uzyskiwany się kolejny stopień blokady. Analogicznie odbywa się
proces z każdym kolejnym wydrążeniem. Aby zapobiec nieliniowemu działaniu sprężyny w trakcie
zmiany pozycji tarczy wewnętrznej i tym samym coraz większego naciągania cięgna, jest ono prowa-
dzone przez prowadzenie w tarczy zewnętrznej i pobocznicę znajdującego się na niej trzpienia.
W momencie osiągnięcia przez sworzeń blokujący 3 wydrążenia odpowiadającego bliższej
skrajnej pozycji, w momencie generowania ruchu, który popycha sworzeń 3 wzdłuż toru wydrążenia,
napotyka on na dociskane między nim a trzpieniem tarczy zewnętrznej widełki 1, a następnie pod
wpływem nacisku, zostaje umieszczony w wydrążeniu 2 wykonanym w widełkach 1. Powoduje to
zwolnienie blokady i przesunięcie tarczy wewnętrznej wraz z oparciem odcinka dalszego kończyny 12
do pierwszej pozycji skrajnej, pod wpływem działania sprężyny. W trakcie ruchu powrotnego widełki 1
są zrzucane z powierzchni sworznia blokującego 3, poprzez nacisk wywołany znajdującymi się
na tarczy zewnętrznej ogranicznikami 9. Miejsce ich umiejscowienia pozwala na odblokowanie sworz-
nia 3 dopiero w pierwszej pozycji skrajnej i rozpoczęcie schematu działania od początku. Sprężyna
umieszczona w prowadzeniu, od której zależy możliwość ruchu powrotnego oraz blokowanie mecha-
nizmu, swoim bliższym końcem zaczepiana jest na sworzniu montowanym w otworze, występującym
w liczbie co najmniej dwóch. Otwory pozwalają na regulację naciągu sprężyny. Prowadzenie jest po-
łączone z oparciem odcinka bliższego kończyny. Drugie oparcie, czyli oparcie pod odcinek dalszy
kończyny 12 łączy się z mechanizmem za pośrednictwem łącznika 11, umieszczanego w rowku 10
wykonanym w tarczy wewnętrznej.
Działanie mechanizmu obejmującego tarczę zewnętrzną i wewnętrzną, umożliwiające blokadę,
a następne płynne jej zdjęcie, jest możliwe dzięki dobraniu odpowiednich wymiarów elementów tak,
aby promień zewnętrzny 5 widełek 1 był równy promieniowi wewnętrznemu 6 tarczy zewnętrznej,
a promień wewnętrzny 7 widełek 1 promieniowi zewnętrznemu 8 tarczy wewnętrznej. Takie dobranie
wartości promieni pozwala na swobodny ruch widełek wewnątrz mechanizmu, w trakcie jego zadania.
Przedmiot wynalazku może być wykorzystany w ortozach, gdzie wspomagając stawy zawia-
sowe umożliwia lub ułatwia pacjentom ruchy zależnie – zginania lub prostowania. Jego działanie
polega na przełożeniu ruchu liniowego sprężyny na ruch obrotowy tarcz obsługujących mechanizm,
więc jest stosunkowo nieskomplikowany i trudny do uszkodzenia. Całość wynalazku zawiera ele-
menty blokujące, co umożliwia pozostawienie ortozy w określonej pozycji, w ygodnej lub potrzebnej
dla pacjenta. Mechanizm nie wymaga obsługi przez drugą kończynę, dlatego nie ogranicza w żaden
sposób swobody ruchów w trakcie użytkowania wynalazku. Oba ruchy, prostowanie i zginanie są
wywoływane przez ruch kończyny w tym samym kierunku, co pozwala na zastosowanie mechani-
zmu w ortozie nawet dla pacjentów z wysokim stopniem niedowładu kończyny, wywołanym na przy-
kład przez uszkodzenie nerwów, odpowiadających za kontrolę nad mięśniami zginającymi lub pro-
stującymi kończynę.
 PL 238 528 B1 5

Zastrzeżenia patentowe

1. Mechanizm regulacji położenia kątowego, zwłaszcza do ortoz, w którym na jednej osi zamo-
cowano tarczę zewnętrzną z wydrążeniami, tarczę wewnętrzną z otworem na sworzeń blo-
kujący a do tarczy zewnętrznej zamocowano prowadzenie sprężyny, znamienny tym, że
zawiera widełki (1) z wydrążeniem (2) pod sworzeń blokujący (3).
2. Mechanizm regulacji położenia kątowego według zastrz. 1, znamienny tym, że wydrążenia
tarczy zewnętrznej wykonane są półkolem (4) o osi przesuniętej względem osi tarczy ze-
wnętrznej.
3. Mechanizm regulacji położenia kątowego według zastrz. 1, znamienny tym, że promień ze-
wnętrzny (5) widełek (1) równy jest promieniowi wewnętrznemu (6) tarczy zewnętrznej
i promień wewnętrzny (7) widełek (1) równy jest promieniowi zewnętrznemu (8) tarczy we-
wnętrznej.
4. Mechanizm regulacji położenia kątowego według zastrz. 1, znamienny tym, że tarcza ze-
wnętrzna posiada ograniczniki (9) ruchu obrotowego widełek (1).
5. Mechanizm regulacji położenia kątowego według zastrz. 1, znamienny tym, że w tarczy
wewnętrznej wykonano rowek (10) pod łącznik (11) oparcia odcinka dalszego kończyny (12).

Rysunki
6 PL 238 528 B1
PL 238 528 B1 7