TAD 7-8-9 - Fanlar, Hava Akışı Dengeleme - Kanal Hava Akışı

LOGO
LOGO
Fan nedir?
Hava akışına göre; radyal, aksiyal ve karma akışlı fanlar
Radyal fanlar ve kıyaslamalar
Rotor - motor bağlantısına göre fanlar
Kayış-kasnak mekanizmaları
Fan seçimi
3 www.iskav.org.tr
Fan nedir?
Fan, hava debisi üreten bir cihazdır.

(Carrier)
Aerodinamik etkiyle sürekli şekilde

hava basan makinelere fan adı verilir.
(Woods)
Fanın amacı düşük bir dirence karşı,

havaya hareket verebilmektir.
(Osborne)
4 www.iskav.org.tr
Fan
 Fan, baş edilmesi gereken karşı

dirence göre, değişik debi değerleri
alan bir makinedir. (Soler & Palau)
5 www.iskav.org.tr
Hava akışına göre fanlar
 Santrifüj (radyal) fanlar:

Bir salyangoz gövde içinde, çevrede kanatları
bulunan rotorun döndürülmesi ile havaya, girişe göre
90° farkla hareket verilir.
 Eksenel (aksiyal) fanlar:
Silindirik bir gövde içinde, bir göbeğe bağlı
kanatlarla, havaya giriş ile aynı yönde hareket veren
fanlardır.
 Karma akışlı fanlar
Eksenel akışlı bir gövde içinde radyal ve/veya aksiyal
yapılı rotoru bulunan fanlardır.
6 www.iskav.org.tr
Radyal (santrifüj) fanlar
Tek emişli radyal fan Çift emişli radyal fan
7 www.iskav.org.tr
Aksiyal fanlar
Yuvarlak kanal tipi aksiyal fan Duvar tipi aksiyal fan
8 www.iskav.org.tr
Karma akışlı fanlar
Yuvarlak kanal tipi karma akışlı fanlar

9
www.iskav.org.tr
Radyal fan çeşitleri
Rotor kanat yapısına göre
Rotor kanatları, dönme yönüne göre geriye eğik

–seyrek kanatlı- fanlar, plug fanlar
Rotor kanatları, dönme yönüne göre öne eğik –
sık kanatlı- fanlar
Radyal kanatlı fanlar
Kanadı, airfoil –uçak kanadı profilli- fanlar
10 www.iskav.org.tr
Rotoru geriye eğik kanatlı fan
11 www.iskav.org.tr
Rotoru öne eğik kanatlı fan
12 www.iskav.org.tr
Rotoru radyal kanatlı fan
13 www.iskav.org.tr
Airfoil kanat kesitli fan
14 www.iskav.org.tr
Plug fanlar
 Salyangozu olmayan bu
fanlar:
• Dinamik basıncı ve
transmisyon kaybı düşük,
enerji tüketimi daha azdır
• Çıkışında düzgün bir akım
oluşur, düzeltici
gerektirmez.
• Bulunduğu hücreyi
basınçlandırdığı için her
yönden çıkış verilebilir.
• Fan temizliği kolayca yapılır.
• Kayış ve yatak bakımı
gerektirmez.
• Hücre boyu kısalacağından
yatırım maliyetini
düşürecektir.
15 www.iskav.org.tr
Kıyaslamalar
Öne eğik (sık) kanatlı

fanlar
 Düşük devir, düşük verim
 Statik basınç azalması aşırı
yüklenmeye yol açabilir,
 Fan eğrisi sistem eğrisini
iki noktada kesebilir.
Geriye eğik kanatlı fanlar
 Yüksek devir, yüksek verim
 Aşırı yüklenme sorunu
oluşması çok zordur,
 Yüksek devir, güçlü bir yapı
gerektirir.
16 www.iskav.org.tr
Rotor-motor bağlantısına göre fanlar
 Rotor, motora direkt olarak bağlı,

 Rotor, motora kayış kasnakla bağlı,
 Rotor motora kavrama ile bağlı fanlar.
17 www.iskav.org.tr
Direkt akuple fanlar
Direkt akuple aksiyal fan Direkt akuple radyal fan
18 www.iskav.org.tr
Kayış – kasnaklı fanlar
Kayış kasnaklı radyal fan Kayış kasnaklı aksiyal fan

19 www.iskav.org.tr
Kavramalı (kaplinli) fanlar
20 www.iskav.org.tr
Kayış – kasnak mekanizmaları
Döndürülen
• Bir milden diğerine güç ve Eleman
hareket iletmek için
kullanılan
mekanizmalardır.
• Döndüren ve döndürülen Kayış

elemanlar arasında
hareket iletimi bu Konik
elemanlara sarılı kayış adı Döndüren burçlar
verilen esnek bir eleman Eleman
aracılığı ile yapılır.
21 www.iskav.org.tr
Normal -V ve Dar -V kayışları
V kayışlarını,
• Normal -V kayışları
• Dar –V kayışları
olmak üzere iki sınıfa ayırırız.
Dar V kayışları Normal V
kayışlarının kesitlerinin tümünün
zorlanmadığının fark edilmesi
üzerine geliştirilmiştir.
Normal V kayışları v = 20 m/sn,
Dar V kayışları ise v = 30 m/sn
çevre hızına kadar kullanılabilir.
10 SPZ
13 SPA
17 SPB
22 SPC
22 www.iskav.org.tr
Konik burçlu kasnaklar
Konik sıkmalı burçların içi motor

veya fan mili çapına uygun
silindirik deliklidir.
Bütün kasnakların göbeği burçların
dışına uygun şekilde konik
deliklidir. Konik
burç (3 kayış
Burç bu yuvaya kasnakla beraber için)
oturtulup mile, iki set-uskur vida Kasnak
ile sabitlenerek iyi bir geçme
sağlanır.
Vidalar sökülüp birisi, üçüncü
deliğe sıkıldığında, kasnak burcu
ile birlikte milden ayrılır.
23 www.iskav.org.tr
Kayış cinsinin ve sayısının belirlenmesi
Motor gücü ve devir sayısına göre kasnak tipi

24 www.iskav.org.tr
Kasnak çapı hesabı
nmot : Elektrik motoru devir sayısı*

Dmot : Motor kasnağı çapı,
nfan x Dfan
nfan : Fan devir sayısı,
Dfan : Fan kasnağı çapı
olmak üzere:
nmot x Dmot = nfan x Dfan
olduğundan, fanın belirli bir devir sayısı

için gereken kasnak çapı:
nmot x Dmot
Dfan = nmot x Dmot / nfan
olarak hesaplanabilir.
25 www.iskav.org.tr
Doğru fanın seçimi
Yüksek debi, alçak basınçlar

için AKSİYAL
Üreticiler, bütün pazar
ihtiyaçları için doğru ve Düşük debi yüksek basınç için
yeterli çeşitte ürüne ince kanatlı, yüksek devirli
RADYAL
sahiptir.
Malzeme taşıma sistemlerinde,
düz RADYAL kanatlı fanlar
Kataloglar 10.000 ‘lerin

Havayı bir açık alandan diğerine
üzerinde standart ürün alçak basınca karşı taşımada
içerir ve yüz binlerce özel duvar tipi fanlar
ürün yaratılabilir.
Yağ ve sıcaklık bulunan pişirme
davlumbazlarında motoru hava
akımı dışında fanlar
26 www.iskav.org.tr
Fan seçimi
Basit bir sistemde fan seçimi

için dört değişken gereklidir:
• Montaj tipi
• Fan girişindeki hava yoğunluğu
• İstenen hava debisi Q1
• Debinin hangi direnci karşılamak
üzere istendiği, Pst veya Ptop
27 www.iskav.org.tr
Fan seçim eğrilerinde kararsız bölge
Fan seçimini,
grafiğin tepe
noktasının
solunda kalan
kararsız bölgede
yapmayınız.
28 www.iskav.org.tr
Fan seçiminde verim
Fan seçiminin ilk kriteri verimdir.

Fan seçim eğrisi üzerinde verilmemişse;
(%) formülünden hesaplanabilir.

h=
V Hava debisi m³/s

Burada; DP Toplam basınç Pa
P Çekilen güç kW ‘tır.
Örnek: Hava debisi V = 2,3 m³/s

T. Basınç DP = 170 Pa
Ç. Güç P = 0,78 kW
ise fan verimi h = % 50 ‘dir.
29 www.iskav.org.tr
Fan seçiminde ana ilkeler
Bir fanın :
• debisi; devir sayısı, kanal ve tesisat sistemi
değişmedikçe sabit kalır,
• bastığı gazların yoğunluğu azaldıkça (rakım ve/veya
sıcaklığı arttıkça), verdiği basınç düşer.
• bastığı gazların yoğunluğu azaldıkça, çektiği güç
düşer.
30 www.iskav.org.tr
Şimdi şunları biliyoruz
 Fan debisinin karşı dirence göre değiştiğini,

 Fan çeşitlerini,
 Kasnak çapı değiştirerek fan
devrini ve çalışma noktasını
değiştirebileceğimizi,
 Doğru fanın seçimini ve

fan seçiminde ana ilkeleri,
 Fan seçim eğrilerinde tepe noktasının

solunda seçim yapılmaması gerektiğini ve fan
verimi hesaplamayı biliyoruz.
31 www.iskav.org.tr
Aynı Sonuç!
En sevdiğim lambamı Bunu yaptığına

kırdın! inanamıyorum.
Bir kazaydı,
isteyerek olmadı!
Özür
Erkek bir hata dilerim…
yaptığında
Köpeğimi mi Bunu yaptığına

kaybettin ? inanamıyorum.
Bayan bir hata

yaptığında
Özür
Bu nedenle kendimi
dilerim…
zaten kötü
Bir kazaydı,
isteyerek olmadı! hissediyorum! Daha da
kötüleştirme!
32
LOGO
Fan Kanunları
Fanın bir sistemdeki çalışma noktası
Aşırı yüklenmenin oluşumu
Sistem etkisi
Tasarlanan ve gerçek çalışma noktaları
Dengeleme
34 www.iskav.org.tr
Fan kanunları -1
Bir fanın devir sayısının değişmesi halinde:
n1 fanın ilk devir sayısı,

n2 fanın ikinci devir sayısı,
V1 fanın n1 devrindeki debisi,
V2 fanın n2 devrinde vereceği
debi, devir sayısının değişim oranı ile doğru

orantılıdır:
V2 = V1(n2 / n1)
35 www.iskav.org.tr
Fan kanunları -2

Dp1 fanın n1 devrindeki basıncı,
Dp2 fanın n2 devrinde vereceği
basınç, devir sayısı değişim oranının karesi

ile orantılıdır:
Dp2 = Dp1 (n2 / n1)2
36 www.iskav.org.tr
Fan kanunları -3

P1 fanın n1 devrindeki çektiği güç,
P2 fanın n2 devrinde çekeceği
Güç, devir sayısı değişim oranının küpü ile

orantılıdır:
P2 = P1 (n2 / n1)3
37 www.iskav.org.tr
Fanın bir sistemdeki çalışma noktası
 fanın karakteristik eğrisi(C) ile  sistem direnç eğrisinin (R)

(parabol)
kesişme noktasıdır(N)
38 www.iskav.org.tr
Fan çalışma noktası?
çekilen güç eğrisi
fan çalışma eğrisi
sistem eğrisi
39 www.iskav.org.tr
Sık kanatlı fanda aşırı yüklenme
Seçilecek fan debisi:

10000 m³/h
Kanal direnci : 600 Pa
Çekilen güç : 3,16 kW
Kanal direnci 600 Pa

yerine : 500 Pa ise:
Fan debisi : 14.400 m³/h
‘e yükselirken,
çekilen güç: 5,0 kW ‘a
çıkmaktadır.
40 www.iskav.org.tr
Sistem etkisi nedir?
Bir fanın, üreticisinin belirttiği

verilere ulaşabilmesi için:
• Emişindeki havanın simetrik ve

girdapsız olması
• Fan çıkışındaki kanal bağlantısı ile
tam geliştirilmiş akıma ulaşılabilir olması
gerekir.
Bu koşulların sağlanamamasının fan performansı üzerindeki

etkisi Sistem Etkisi olarak adlandırılır.
41 www.iskav.org.tr
Sistem Etkisi-Çıkışlar
• Fan çıkışından
hemen sonra (12
m/s hıza kadar
2,5D uzunlukta)
dirsek, menfez
vs. konmamalıdır.
• Akışın düzgün
olmadığı alanda
ölçme yapılmaz.
42 www.iskav.org.tr
Fan çıkışında, hava akımı düzelmeden konan

ayrılmalar, büyük basınç kayıplarına ve dengesiz
dağılımlara ve gürültüye neden olur.
43 www.iskav.org.tr
Fan çıkışına yakın Bir fan çapından daha

engellerden kaçınılmalıdır. uzaklıktaki engele izin verilebilir.
44 www.iskav.org.tr
Bir sistemin çıkışı, fan ile Fan çapının iki katı boyundaki düz
bir kanal yada resimdeki gibi konik
sonlandırılmamalıdır. bir çıkış, çıkış kayıplarını azaltacaktır.
45 www.iskav.org.tr
Sistem Etkisi-Girişler
Havanın keskin girişlerinde Konik ağızlı bir giriş, kanat

rotor kanat uçları zorlanır, uçlarına havanın yumuşak
verim düşer, ses artar. girişine yardımcı olur.
46 www.iskav.org.tr
Sistem Etkisi-Girişler
Fan girişine yakın bir engel, Engele en az bir fan çapı kadar
rotora hava girişini zorlar. uzaklık, girişi rahatlatacaktır.
47 www.iskav.org.tr
Sistem Etkisi-Girişler ve çıkışlar
Gevşek giriş bağlantıları; fanı kısmen Esnek bağlantılar, sadece gerekli

kısar, hava verimini düşürür, gürültüye hareket izolesini sağlayacak
neden olur. kadar gergin olmalıdır.
48 www.iskav.org.tr
Sistem Etkisi-Dirsekler
Fan girişine 3 çaptan daha yakındaki

Kısa yönlendirici kanatlı, kare
dairesel dirsekler, hava akışını ve
dirsek kullanılması daha uygundur.
ses seviyesini olumsuz etkiler.
49 www.iskav.org.tr
Sistem Etkisi-Kesit değişimi
Fan yakınlarında; kanal boyut değişiminde,

30°den büyük açılı genişleme veya
daralma kullanılmamalıdır.
İç açı için en iyi sınır 15° dir.

50 www.iskav.org.tr
Sistem Etkisi-Dirsekler
Dirsek yada bir

akım bozucu
sonrasına kanal
çapının iki katı
kadar
uzaklaşmadan, hava
dağıtım elemanı
konmamalıdır.
51 www.iskav.org.tr
Sistem Etkisi-Diğer etkenler
Tasarımcının yaptığı hesap hataları:
Tasarımdaki kanal yapısı ile

uygulamada oluşabilen farklar
Filtre ve bataryalar için kirlenme

payının bırakılmamış olması
Kanal kaçakları
52 www.iskav.org.tr
Sistem Etkisi
53 www.iskav.org.tr
Sistem Etkisi ile baş ederken
Sistem Etkisi yaratılmış bir devrede,

aynı debiyi alabilmek için fanın
devir sayısı artırılacaktır:
10000 m³/h @ 600 Pa için seçilen

fanın devir sayısını; 10000 m³/h @
700 Pa ‘da çalıştırmak üzere,
artırmak için gerekenleri görelim:
54 www.iskav.org.tr
Fan basınç değişimi devir sayısı

değişiminin karesi ile orantılıdır:
(700/600)1/2 = (1,16)1/2 = 1,08
Sadece %8 devir değişimi gereklidir.
Gerekli güç, hız değişiminin küpü

ile orantılıdır:
(1,08)3 = 1,25
Özetle %8 bir devir artışı %25 güç
artışına neden olmaktadır.
55 www.iskav.org.tr
Güvenli maksimum hız aşılırsa fan

parçalanabilir.
Hız artırmadan önce gerekecek yeni

güç hesaplanmalı, mevcut motor ve
elektrik donanımı kontrol edilmelidir.
Hız artırıldığında fan daha gürültülü

çalışacaktır. Tesisat sesinin
yükseleceği ve kaçakların artacağı
kabul edilmelidir.
56 www.iskav.org.tr
Tasarlanan ve gerçek çalışma noktaları
57 www.iskav.org.tr
Dengeleme
Dengelemede amaç
sistem eğrisini
değiştirerek, eğriyi,
tasarlanan sistem
eğrisine yaklaştırmak
ve böylece her ortama
doğru hava debisini
göndermektir. Denge
için ekonomik ve
enerji kazanımı
sağlayan çözüm kayış-
kasnak değişimi ya da
sürücü kullanımıdır.
58 www.iskav.org.tr
Dengeleme
Fanın, sahada;
 debisi,
 devri,
 statik basıncı
ölçülerek,
gerçek sistem eğrisi ve

bu eğrinin fan çalışma
eğrisini kestiği noktada
gerçek çalışma noktası
belirlenir.
59 www.iskav.org.tr
Dengeleme
Tasarlanan Tasarım debisi: 10.000 m3/h (V2)

sistem eğrisi Gerçek Tasarım direnci: 30 mmSS
sistem eğrisi
Tasarım devri : 633 d/d (n1)
Tasarım gücü: 1,4 kW
Gerçek debi: 15.000 m3/h (V1)

1
Gerçek direnç: 22 mmSS (Dp1)
Çekilen güç: 2,8 kW (P1)
2 Tasarım debisini sağlamak için:
gereken devir : 420 d/d (n2)
gereken basınç: 10 mmSS (Dp2)
gereken güç : 0,8 kW (P2)
n2 = n1(V2 / V1) Dp2 = Dp1 (n2 / n1)2

P2 = P1(n2 / n1)3
www.iskav.org.tr
 Bir fanın devri değiştiğinde, debi

basınç ve gücünün fan kanunlarına
göre değiştiğini biliyoruz.
 Gerçek direnci, tasarım direncine göre
düşük sistemlerin, fanda aşırı yüklenme
yaratabileceğini,
 Fanın, fan karakteristik eğrisi ile sistem
eğrisinin kesim noktasında çalıştığını,
 Sistem etkisi varsa, fanın üreticisinin

belirttiği verilere ulaşamayacağını biliyoruz.
61 www.iskav.org.tr
62 www.iskav.org.tr
LOGO
Eğitimci:
Nurettin Özceviz
Havalandırma debisi hesapları
Sistem tasarımı
Havalandırma kanalları ile ilgili terimler
Havalandırma kanallarının hesabı
64 www.iskav.org.tr
İç hava kalitesini oluşturmak
Havalandırma ile ısı atılması
Havalandırma ile nem atılması
Kirli havanın emilmesi (Davlumbazlar)
Hava ile taşımada debi
65 www.iskav.org.tr
 İçerideki havayı temizlik eksikliğinden, uygun
olmayan sıcaklığından ya da aşırı neminden dolayı
daha iyi koşullardaki dışarıdan gelen hava ile
değiştirme tekniğine havalandırma adı verilir.
 Canlılar, özellikle insanlar için havalandırma;

 Solunum için oksijen sağlanması ve
 Üretilen sıcaklığın kontrolü gibi hayati fonksiyonları
düzenler.
 Havanın sıcaklığını, nemini, hızını ve istenmeyen kokuları
azaltarak daha rahat yaşam koşulları sağlar.
 Endüstriyel işlemler için havalandırma; sistem ve

makinelerde, tesisatlarda sıcaklığı, zehirliliği ya da
ortamın olası patlama tehlikesini kontrol eder.
66 www.iskav.org.tr
Kabul edilebilir iç hava kalitesi (İHK)
 ASHRAE 62-1999 standardında, kabul edilebilir iç

hava kalitesini sağlama yöntemlerinden birisi
olarak “Havalandırma Debisi Yöntemi”
tanımlamaktadır. (Diğeri “İç hava kalitesi Yöntemi” dir.)
 Havalandırma Debisi Yönteminde tanımlar:
 havalandırma için kullanılabilecek dış hava kalitesi,
 gerektiğinde dış havanın arındırılması,
 mahallere göre havalandırma debileri (ek)
 dönüş havasının filtre edilip, şartlandırılarak, içeri
sokulacak dış hava miktarının azaltılması.
67 www.iskav.org.tr
Kabul Edilebilir Dış Hava
68 www.iskav.org.tr
Gerekli dış hava miktarının hesabı
 Gerekli dış hava miktarının hesabı için çeşitli hesaplama

yöntemleri vardır. Hesaplama yöntemlerinden hangisinin
uygulanacağına karar vermek için havalandırmanın yapılacağı
amaca dikkat etmek gerekir.
 Hava miktarı hesabı;
 Kabul edilebilir iç hava kalitesini oluşturabilmek için taze hava
gereksiniminin karşılanması Gerekli dış hava debileri tablosu
yardımıyla)
 Isı atılarak iç sıcaklık değerinin düşürülmesi
 Nem atılarak içerideki nem değerinin düşürülmesi
 Toz duman vs. ‘den oluşan hava kirliliğinin azaltılması,
 Pişirme davlumbazlarında koku atılması
 Bir kısım malzemenin taşınmasında
gibi birçok –mutfaklarda, seralarda, çiftliklerde vs. endüstriyel-
nedenlerle yapılabilir.
 Her duruma özel hesap yöntemlerinin kullanılması doğru olacaktır.
69 www.iskav.org.tr
Gerekli dış hava miktarının hesabı
Havalandırma, iç hava kalitesini oluşturmak

için yapılıyorsa:
 Kabul edilebilir iç hava kalitesini oluşturabilmek için gerekli dış
hava debileri tablosundan ilgili hava debisi alınır.
 Tablolardan alınacak kişi başına hava yenileme sayısı, havası
yenilenecek yerdeki kişi sayısı ile çarpılarak aranan hava debisi
bulunur:
 Kişi başına hava miktarı [m³/h-kişi] x Mekandaki kişi sayısı
= Hava debisi [m³/h]
 Ya da, Mekanın alanı başına hava miktarı [m³/h-m2] x Mekanın
alanı [m2] = Hava debisi [m³/h]
Tablodaki değerlerle kirleticilerin yeterince seyreltilmesi
hedeflenmektedir.
70 www.iskav.org.tr
Mekanlarda kişi başına taze hava miktarı
Mekan tipi m³/h.kişi Mekan tipi m³/h.kişi
• Dinlenme odaları 30 • Müzeler 30

• Eğlence odaları 20 • Oditoryumlar 30
• Halka açık mekanlar 30 • Açık plan ofisler 36
• Jimnastik salonları 36 • Küçük ofisler 30
• Kafeterya 36 • Otel odaları 30
• Kitaplıklar 30 • Sergi salonlar 20
• Konferans salonları 30 • Sınıflar 30
• Lokantalar 40 • Sinemalar 20
• Mağazalar 30 • Tiyatro, konser salonu 30
71 www.iskav.org.tr
Isı atılarak iç sıcaklık değerinin düşürülmesi
Havalandırma içerideki ısının atılarak

sıcaklığın düşürülmesi için yapılıyorsa:
V : Gerekli hava debisi [m³/h]

Q : Atılması gereken ısı miktarı [kW]
r : Havanın yoğunluğu [1,2 kg/m³ NK ‘da]
cp : Havanın ısıl kapasitesi [kJ/kg°C] 20 °C ‘da = 1
DT : Atılan hava ile giren hava arasındaki sıcaklık farkı [°C]
olmak üzere:
V = Q x 3600 /r x cp x DT
formülü ile hesaplanabilir.
72 www.iskav.org.tr
Gerekli hava dış miktarının hesabı
Havalandırma içerideki nemin

düşürülmesi için yapılıyorsa:
V: Gerekli hava debisi [m³/h]

Qg : Atılacak gizli ısı kazancı [kW]
r: Havanın yoğunluğu [1,2 kg/m³ NK ‘da]
Dw : Atılan hava ile giren hava arasındaki özgül nem
farkı [gr/kg] olmak üzere:
V = Qg x 3600 / 3 x Dw
formülü ile hesaplanabilir.
73 www.iskav.org.tr
Gerekli hava miktarının hesabı
 Tozlu, dumanlı yerlerin

havalandırılmasında yakalama hava
hızı metodunun kullanılması
gerekir. Bu hız; emiş ağzından x
kadar uzaktaki dumanın
kaynağından, yayılmadan yakalanıp
emilebilmesi için gereken hava
hızıdır.
Davlumbazlarda bu hızı
oluşturabilmek için gerekli hava
debisi;
 ters hava hareketlerinin etkisi,
 davlumbazın açık taraflarının
sayısına göre değişen (vx) yakalama
hızı
 davlumbaz emme ağzının duman
kaynağına mesafesi (x)
dikkate alınarak hesaplanmalıdır:
V = 2.x.U.vx [m³/s]
74 www.iskav.org.tr
V = 2.x.U.vx [m³/s] formülünde
U: davlumbazın açık çevresi [m]

x : davl. ağzının duman kaynağına mesafesi [m]
Çevredeki hava hareketlerine göre:

vx yakalama hızı;
 Sakin hava hareketleri için:0,1 ile 0,15 m/s

 Zayıf çapraz akımlarda :0,15 ile 0,30 m/s
 Şiddetli çapraz akımlarda :0,20 ile 0,40 m/s
olarak alınabilir.
Çarpraz akımlı bir ortamda vx :

 Davl.’zın dört tarafı açık ise 0,9 ile 1,2 m/s
 Davlumbazın üç tarafı açık ise 0,8 ile 1,1 m/s
 Davlumbazın iki tarafı açık ise 0,7 ile 0,9 m/s
 Davl.’zın tek tarafı açık ise 0,5 ile 0,8 m/s
arasındadır.
75 www.iskav.org.tr
Pişirme Davlumbazları
(UNE 100165:2004 )
 L : davlumbaz emiş ağzı boyu [m]

 M : davlumbaz emiş ağzı eni [m]
 H : davlumbazın alt ucu ile ocak arasındaki uzaklık [m]
olmak üzere :
Her durumda hava debisi, Qmin tablosunda verilen, yaklaşık 0,25m/s

hız değerine karşılık gelen debiden daha az olmamalıdır.
Burada 2L+2M terimi, dört tarafı tamamen açık, genel durumdaki ada tipi bir davlumbazın serbest çevresidir.
Davlumbazın duvara bitişik tarafları için M ve L değerleri hesaba katılmayacaktır.
76 www.iskav.org.tr
 Bir kısım malzemenin (toz, un,

ahşap talaşı vd.) taşınmasında
çizelgelerde verilen taşıma hızları
kullanılır.
 Gerekli hava miktarı; taşıma hızının,
hızın oluşturulacağı kanal kesiti ile
çarpılarak bulunacaktır.
77 www.iskav.org.tr
Atış, düşüş menzilleri
Emiş menfezi ve dağıtıcıların yerleşimi
Emme ve çıkış ağızlarında hız dağılımı
Basınçlandırma
Uygulamalar
78 www.iskav.org.tr
Sistem Tasarımı
 Kanal tasarımında hava verilecek ve emilecek noktaların; içeride

gereken havalandırmayı tam olarak ve kısa devre oluşturmadan
sağlayacak biçimde belirlenmesi gerekir.
 Kanal sisteminde kullanılacak olan verici ve emici menfezlerin
anemostatların vs.(hava dağıtma ve toplama elemanlarının) sayısı,
tipi, yerleşim şekli belirlenir.
Bunların seçiminde;
 Atış menzili, (etki alanı)
 Düşüş menzili,
 Çıkış hızı ve direnci,
 Damperli, dampersiz, tek sıra, çift sıra kanat kanatlı vs.
 Havalandırılacak yerde, emme ve üfleme ağızlarının yerleşimine
göre oluşacak hava hareketlerine
dikkat edilmelidir.
79 www.iskav.org.tr
Atış ve Düşüş Menzilleri
80 www.iskav.org.tr
Hava Dağıtım ve Toplama elemanlarında yerleşim
81 www.iskav.org.tr
Emme ve çıkış ağızlarında hava hızları
• Üfleme ağzında hız, ilk hızın %10 una,

üfleme çapının 30 katı sonra düşer,
• Emme ağzında hız, ağızdaki hızın %10
una, bir çap kadar uzaklıkta düşer.
EMİŞTE HAVA HIZLARI

82 www.iskav.org.tr
Dağıtıcı ve Toplayıcı Menfezler
Çift sıra kanatlı Çift sıra kanatlı, damperli menfez

(dağıtıcı) menfez
Tek sıra kanatlı, damperli menfez
Tek sıra kanatlı

(toplayıcı) menfez
83 www.iskav.org.tr
Sistem Tasarımı
Bir mahallin havalandırılmasında

havanın giriş ve çıkış yerleri, taze
havanın mahalli tamamen
tarayacağı yerlerde seçilmeli,
kör nokta kalmamalıdır.
Giren, çıkan havanın kısa devre

yaparak mahalli terk etmesi
engellenmelidir.
84 www.iskav.org.tr
Sistem Tasarımı
Çekilen hava aspirasyonla

atılırken, taze hava girişinin
sağlanmadığı uygulamalar
yaygındır.
Böyle bir durumda, çalışan fan
iş yapamaz.
Kirli hava, kirlenmenin oluştuğu

yerden emilmeli, oluştuğu anda
ve çevreye yayılmadan, olası
ise en yakın noktadan değilse
kanal ile dışarı atılmalıdır.
85 www.iskav.org.tr
Sistem Tasarımı
Havalandırmanın amacı; Dışarıya atılan havanın tekrar

ortamdaki kirli hava ile taze içeri girmesini önlemek için
havanın yer değiştirmesinin aspiratörün, açık
sağlanmasıdır. pencerelerden ve dış hava
Hava emişleri olabildiğince üst emiş ağızlarından uzak
seviyelerden yapılmalıdır. tutulması gerekir.
86 www.iskav.org.tr
Sistem Tasarımı
Etkin bir havalandırma için

fanların ve dış hava
girişlerinin yapının
kullanılabilen yüzüne uygun
yerleşimleri için örnekler:
Çapsal düzen (ideal düzen)
87 www.iskav.org.tr
Sistem Tasarımı
Etkin bir havalandırma için

fanların ve dış hava
girişlerinin yapının
kullanılabilen yüzüne uygun
yerleşimleri için örnekler:
88 www.iskav.org.tr
Basınçlandırma
Ortamda pozitif basınçlandırma

oluşturabilmek için;
• Görünmeyen aralıklardan
çıkan hava (Qp)
• İşlevsel açıklıklardan (kapı,
pencere vd.) çıkan hava (Qs)
• Fanın ortama bastığı hava
Q v > (Qs + Qp)
gerekir.
Basıncın aşırı yükselmesi,

boşaltma damperi veya bir emici
fan ile kontrol edilebilir.
Denge durumu;
Qv – QE = Qp + Qs
ile ifade edilir.
89 www.iskav.org.tr
Uygulamalar
Kirli su arıtma tesisinde pozitif basınçlandırma Otoparka komşu bölümde pozitif basınç oluşturma
(Hava girişine temizliği denetlenen bir filtre önerilir)
90 www.iskav.org.tr
Sıcak hava ile ısıtma
Sıcak hava ile pozitif basınçlı havalandırma

(Hava girişine temizliği denetlenen bir filtre önerilir)
91 www.iskav.org.tr
Aspirasyon uygulamaları
Motorsiklet tamir atelyesinde ekzoz dumanı atılması Bir davlumbaz ile ekmek fırınından ısı atılması
(Her kola tek yönlü birer klape gerekir)
92 www.iskav.org.tr
Endüstriyel kurutmalar
Kurutulmuş meyve silosunda sıcaklık azaltma Seramik bitirme tünelinde kurutma
93 www.iskav.org.tr
Ticari uygulamalar
Serigrafi atelyesinde havalandırma Kuaför salonunda havalandırma

(Yeterli hava giriş açıklığı sağlanmalıdır) (Değişen kişi sayısına göre giriş havası denetlenmelidir)
94 www.iskav.org.tr
Ticari uygulamalar
Toplantı Odası Havalandırması Restoran Havalandırması

(Giriş kapısı altında hava girişi olmalıdır) (Kullanım durumuna bağlı çalışabilir iki ayrı devre vardır)
95 www.iskav.org.tr
Ticari uygulamalar
Spor Salonu Bekleme Salonu

(Yeterli hava giriş açıklığı sağlanmalıdır) (Giriş kapısı altına hava giriş ağzı önerilir)
96 www.iskav.org.tr
Konut ve ticari uygulamalar
Davlumbazlı Konut Mutfağı Çocuk Yemek Salonu

(Ana direnç kaynağı filtrasyondur) (Yeterli hava giriş açıklığı sağlanmalıdır)
97 www.iskav.org.tr
Çeşitli dersler ve örnekler aracılığıyla bir
öğrenciye açıklanıyor :
Öğretmen, öğrencinin gerçekten anlayıp

anlamadığını, farklı bir örnekle kontrol ediyor.
İşte sonuç:
98 www.iskav.org.tr
Emme ve basma kanalları
Statik, dinamik ve toplam basınç
Eşdeğer çap, eşdeğer kanal boyu
Rijit ve esnek kanal dirençleri
Özel dirençler (fitting dirençleri)
99 www.iskav.org.tr
Emme ve basma kanalları
Atmosfer
basıncından
yüksek
basınçlı
kanallar Atmosfer
basma kanalı basıncından
olarak düşük basınçlı
adlandırılır. kanallar emme
kanalı olarak
adlandırılır.
100 www.iskav.org.tr
Statik Basınç
 Statik basınç, kanala paralel

olarak akan havanın bu kanal
üzerindeki etkisidir. Bu
yüzden kanal cidarından
ölçülür.
 Havanın sıkışması veya
emilmesi ile oluştuğu için
negatif veya pozitif olabilir:
 Atmosfer basıncından
büyük ise; pozitif statik
basınçtır ve elastik bir
kanalı şişiren etkidir.
 Atmosfer basıncından
küçük ise; negatif statik
basınçtır ve elastik bir
kanalı daraltan etkidir.
 Potansiyel enerji yüklüdür,
atmosfer basıncına ulaşma
eğilimindedir.
Dinamik Basınç
 Havanın hareket (hız)

enerjisinden doğar.
 Akış halindeki havanın bir
engele çarptığında engelin
önünde oluşan basınç artışıdır.
Bu nedenle daima pozitiftir.
 Yuvarlak bir kanalın
merkezinden ve akışa karşı
yönden ölçülecek basınç; hem
statik hem dinamik basınçları
–yani toplam basıncı-
içereceğinden, toplam
basınçtan statik basıncın farkı
olarak ölçülür.
Toplam Basınç
 Statik ve dinamik
basınçların toplamıdır.
 Yuvarlak bir kanalın
merkezinden ve akışa
karşı yönden ölçülecek
basınç; hem statik hem
dinamik basınçları –
yani kanaldaki toplam
basıncı – gösterir.
Eşdeğer Çap
 Havalandırma hesaplarında kullandığımız cetvel ve

diyagramlar standart dairesel kesitli kanallar içindir.
 Eğer hesap konusu kanal dikdörtgen kesitli ise bu
kanala, direnç değeri ( R ) bakımından eşdeğer,
dairesel kesitli kanal bulunması gerekir.
 Aynı debi için eşdeğerli çap; ya çizelgelerden alınmalı
veya aşağıdaki formül ile hesaplanmalıdır.
Eşdeğer çap belirleme tablosu
Yuvarlak kanallarda basınç kaybı
Dinamik basınçtan hız hesabı
 Bir kanalda hız basıncı (dinamik basınç) ölçüldükten

sonra, dinamik basınç ifadesinden kanaldaki hıza;
 buradan da debiye geçilebilir:

Hacımsal debi = kesit alanı x hava hızı
 Sistemdeki hava kaçakları;

fan çıkışında ölçülen debi ile
toplam terminal ünitesi hava debisi
arasındaki farktır.
Özel dirençler
 Özel kanal parçalarında, yön ve kesit değişimleri sonucu

oluşan basınç kayıplarıdır.
 Özel kanal parçalarının oluşturduğu toplam basınç
kayıpları, parçanın direnç katsayısı (x) ile dinamik
basıncın (hız basıncının) çarpımından oluşur:
• Z : özel direnç [Pa]
• r: havanın yoğunluğu [kg/m³] (20 °C ‘da 1,2)
• v: havanın hızı [m/s]
olmak üzere;
 Z = x (r v2/2) ‘dir.
90°lik Ayrılmalarda Direnç Katsayıları
• we ana kanaldaki hız

• wo ayrılan kanaldaki hız
olmak üzere;
• wo / we oranı ve ana
kanaldan ayrılma formuna
bağlı olarak direnç
katsayıları (xa)
Özel dirençlerin x değerleri
110
www.iskav.org.tr
(Recknagel, Şekil 336-6 ve 336-7)
Eşdeğer Uzunluk
 Özel bir dirençteki basınç kaybı ile, aynı kaybı oluşturabilecek

uzunluktaki kanal boyudur. (lgl)
Eşdeğer Uzunluk
 (Kanal dönüş
genişliğinin katları
olarak) Yuvarlak ve
köşeli kesitli
dirseklerle eşdeğer
uzunluktaki kanal
boyları: (lgl)
Kanallarda basınç kaybının hesabı niçin gerekiyor?
Hızın azaltılması yöntemi
Konutlarda ve endüstride hava hızları
Sabit direnç yöntemi
Statik basıncın geri kazanılması
Hızı sabit tutulduğu kanallar

Basınç kaybının hesabı niçin gereklidir?
 Havalandırma cihazının seçimi için

cihazdan beklenen basıncın
bilinmesi gerekir.
 Hesapsız boyutlandırılmış
kanallarda damper, klape vs. ile
her koşulda, bütün menfezlerde
istenen debi sağlanamaz. (reglaj)
 istenen dağılım kalitesine
ulaşılamaz.
Deneyimler göstermiştir ki;
• Toplam hava miktarı ve ayrılmalardaki dağılım oranı arttıkça
damper, klape vs. ile yapılan reglajla bile istenen amaca
ulaşmak çok zordur.
• Reglaj tesisatının maliyetini de azımsamamak gerekir.
 Deneyimlerle edinilmiş bilgiler ve ana ve ikincil kanallar için

önerilen hava hızları tablolarındaki sınırlamalara uyularak
hızlar seçilir.
 En yüksek dirence sahip devrenin toplam direnci; düz
kanallardaki sürtünme dirençleri ile bu devredeki özel
dirençler toplanarak fan için basınç kaybı -kanal direnci-
hesaplanır.
 Her ikincil kanaldaki hazır direnç; ayrılmadaki basıncın
tamamı bu kolda kullanılacak şekilde hesaplanmalıdır.
• (Yapılan hesap sonunda varılan sonuç, ayrılmadaki hazır basınçtan düşükse hız
artırılarak; yüksek ise hız azaltılarak ayrılmadaki hazır basınca yaklaşılmalıdır)
 Emme ve basma kanalları için hesap biçimi aynıdır.
 Zorluklarına karşın diğer hesap yöntemleri kadar hassas sonuç
vermeyecektir.
Önerilen hava hızları
Konut türü yapılar Endüstriyel yapılar

Bölgeler
m/s m/s
Dış hava girişleri,
panjurlar 4… 5 6… 8
Vantilatörden sonraki
ana hava kanalı 4… 5 6 … 12
İkincil (tali) hava

kanalları 2… 5 3… 6
Düşey kanallar ve
bacalar 1,5 … 3 2… 4
Dağıtım menfezleri 0,5 … 2 1… 5
Yuvarlak kanallarda basınç kaybı
5000 m³/h hava debisi,

Ø400 saç kanal için:
Basınç kaybı: 3 Pa/m ‘dir.
Saç kanal yerine aynı çapta

bükülebilir kanal kullanılırsa
Basınç kaybı: ~ 6 Pa/m olacaktır.
Ø400 kanal için hava hızı: 11 m/s ‘dir.
Beton kanallarda (şaftlarda) basınç

kaybı, pürüzlülük durumuna göre saç
kanalların 2 ~ 3 katına kadar çıkabilir.
Akım şeması
Hızın azaltılması yöntemi (Hesaplar)
…de
Gerçek n Hazır
Geçici Özel
No Debi B H dg hız R l Rxl x direnç
Z Rl+Z ….'e Not
Hız kada Bas.
r
m³/h m/s mm mm mm m/s Pa/m m Pa - Pa Pa Ayr. Pa
Ana hat:
1 1000 4,0 300 250 303 3,86 0,7 8 5,6 0,50 90° dirsek 4,5 10,1 9 40,1 30 Pa menfez
2 2000 4,6 400 300 382 4,84 0,7 5 3,5 - - - 3,5 10 43,6
3 3000 5,5 500 300 425 5,86 1,1 5 5,5 - - - 5,5 11 49,1
4 4000 6,3 500 350 461 6,66 1,1 5 5,5 - - - 5,5 12 54,6
5 5000 7,0 580 350 495 7,22 1,2 5 6,0 0,25 90° 7,8 13,8 8 68,4
ayrılma
6 8000 7,0 630 350 515 10,68 2,1 10 21,0 0,45 90° dirsek 30,8 51,8 Başl. 120,2
İkincil hat:
7 1500 5,0 300 230 290 6,31 1,6 6 9,6 0,40 90° dirsek 9,6 19,2 13 49,2 30 Pa menfez
8 3000 7,0 400 300 382 7,26 1,6 8 12,8 0,20 90° 6,3 19,1 5 68,3
ayrılma
Kollar:
9 1000 4,0 300 300 332 3,22 0,4 3 1,1 1,45 90° 9,0 10,1 9 40,1 30 Pa menfez
ayrılma
10 1000 4,0 300 300 332 3,22 0,4 3 1,2 2,00 90° 12,4 13,6 10 43,6 30 Pa menfez
ayrılma
11 1000 4,0 300 300 332 3,22 1,0 3 3,0 2,60 90° 16,1 19,1 11 49,1 30 Pa menfez
ayrılma
12 1000 4,0 300 300 332 3,22 1,0 3 3,0 3,20 90° 19,8 22,8 12 52,8 30 Pa menfez
ayrılma
13 1500 5,0 350 300 358 4,14 0,6 3 1,7 1,75 90° 18,0 19,6 13 49,6 30 Pa menfez
ayrılma
Hızın azaltılması yöntemi (Özel dirençler)
Kanal No Özel direnç Özel direnç kats. Katsayının belirlenmesi

1. Dirsek 90° : x = 0,50 (özel dirençlerin x değerleri tablosu- 1. 3 den;
R/W = 0,5 ve W1/W = 0,5 için )
5. Ayrılma 90° : x = 0,25 (özel dirençlerin x değerleri tablosu 8 den;

R/W = 1 için )

h/b = 0,55 ve R/b = 0,75 için )

h/b = 0,77 ve R/b = 0,75 için )
8. Ayrılma 90° : x = 0,20 (özel dirençlerin x değerleri tablosu 8 den;

R/W = 1,2 için )
9. Ayrılma 90° : x = 1,45 (90° lik ayrılmalarda direnç katsayıları tablosu;

wa / we = 3,22 / 4,84 = 0,67 ve form 5 için )
wa / we = 3,22 / 5,86 = 0,55 ve form 5 için )
wa / we = 3,22 / 6,66 = 0,48 ve form 5 için )
wa / we = 3,22 / 7,22 = 0,45 ve form 5 için )
wa / we = 4,14 / 7,26 = 0,57 ve form 5 için )
Boyutlandırma
Hızın azaltılması yöntemi (Örnek hesap)
 Sistemin esası; R (Pa/m veya mmSS/m) basınç düşüşünün bütün

kanal boyunca aynı bir değer olarak sabit tutulmasından ibarettir.
 En büyük kesitli –vantilatör çıkışındaki- kanalın hava hızı ve kesiti;
kanal tesisinin kurulacağı yerin özelliklerine, ses seviyesi ve kanal
yerleşiminin sınırlamalarına bağlı olarak belirlenir.
 Böylece bu ilk kanala ait ve bütün kanal boyunca sabit kalacak olan
basınç düşüşü -R- de belirlenmiş olur.
 Hava debisi değiştikçe yeni hız ve kesitler; bu sabit R değerine
bağlı olarak belirlenecektir. Bu durumda hız; kendiliğinden düzenli
biçimde azalacaktır.
 Hazır basıncın kullanılması gerektiği bütün ayrılmalarda direncin
sabit tutulamayacağını unutmamak gerekir. Aksi halde buralarda
reglaj için damper veya klape kullanmak gerekecektir.
• En küçük 300 m³/h

debi için direnç 1,8
Pa/m ve çap Ø 157
mm olarak
belirlendiğinde;
• En büyük 1700 m³/h
için Ø 310 gibi, diğer
debiler için de bütün
değerler belirlenmiş
olur.
• Gerekirse hesabın
başındayken başka bir
sabit direnç değerine
geçilebilir.
AKIM ŞEMASI
Sabit direnç yöntemi (Hesaplar)
Gerçek …den Hazır

Geçici Özel
No Debi B H dg hız R l Rxl x Z Rl+Z ….'e Not
Hız direnç kadar Bas.
m³/h m/s mm mm mm m/s Pa/m m Pa - Pa Pa Ayr. Pa
1 300 4 155 130 157 4,30 1,8 7 12,6 0,4 90° dirsek 4,4 17,0 6 47,0 30 Pa menfez
2 600 5,0 240 150 205 5,05 1,8 3 5,4 - - - 5,4 7 52,4
3 900 5,5 260 180 240 5,53 1,8 3 5,4 - - - 5,4 8 57,8
4 1400 6,0 330 200 280 6,32 1,8 3 5,4 - - - 5,4 9 63,2
5 1700 6,5 400 200 310 6,26 1,8 9 16,2 0,8 90° dirsek 18,8 35,0 Başl. 98,2 Dirsek 2 adet
Ayrılmalar:
6 300 4,0 150 130 155 4,42 1,7 4 6,8 0,95 90° dirsek 11,1 17,9 6 47,9 30 Pa menfez
7 300 5,0 140 130 150 4,72 2,6 4 10,4 0,86 90° ayrılma 11,5 21,9 7 51,9 30 Pa menfez
Sabit direnç yöntemi (Özel dirençler)
No Özel direnç Özel direnç kats. Katsayının belirlenmesi

Dirsek 90°
1. x = 0,40 (özel dirençlerin x değerleri tablosu- 2. 13 den;
:
h/b = 0,8 ve R/b = 0,75 için )
Dirsek 90°
5. x = 0,40 x 2 (özel dirençlerin x değerleri tablosu- 2. 13 den;
:
h/b = 0,5 ve R/b = 0,8 için )

wa / we = 4,42 / 5,05 = 0,9 ve form 5 için )

wa / we = 4,72 / 5,53 = 0,86 ve form 5 için )

wa / we = 6,12 / 6,32 = 0,97 ve form 5 için )

wa / we = 5,82 / 6,26 = 0,93 ve form 5 için )
Boyutlandırma
Sabit direnç yöntemi (Örnek hesap)
Statik basıncın geri kazanılması yöntemi
 Düz bir kanalda menfezlerden hava atıldıkça hız azalacak ve

hızdaki azalma statik basınca dönüşecektir.
 Kanal sistemi; her menfezden sonraki kazanılan basınç, onu
izleyen kanal parçasında oluşacak kaybı karşılayacak şekilde
boyutlandırılmalıdır. Bu da ancak menfezleri ana kanal
üzerinde bulunan uzun ve geniş kesitli sistemlere
uygulanabilir.
 Yön değişimi ve özel direnci çok olan ve menfezleri damperli
kanal sistemlerinde bu yöntem kullanılamaz.
 Özel dirençlerden sonra, hava akımını düzeltici boyda kanala
gerek vardır.
 Defalarca geri dönüşü gerektiren ve çok zaman alıcı bu
yöntemde, ASHRAE ‘nin diyagramları ile yöntem
basitleştirilmiştir.
Sabit hız yöntemi
 Endüstriyel tozların,
endüstriyel malzemelerin
(elyaf, ahşap talaşı, yonga, un
gibi) taşınmasında; bu
malzemelerin belirli hız
aralıklarında
taşınabilirliğinden dolayı sabit
hız yöntemi kullanılır.
 Yüksek hızlı bu yöntemde
sürtünmeleri en aza indirmek
için yuvarlak kanallar ve
bunlara ait standart dirsek,
ayrılma, birleşme gibi
redüksiyon parçaları yeğlenir.
 Basınç kaybı hesabında genel
prensipler geçerlidir.
Kanal hesabından sonra
Kanala ait düz boru sürtünme

direnci ile özel dirençler
toplanarak kanalın toplam
basınç kaybı (direnci) bulunur.
Bu değere cihaz dışı basınç
kaybı da denir.
Sistemde yada cihaz içinde

bulunabilecek her türlü;
panjur, damper, hücre, filtre,
ısıtıcı, soğutucu klape, vs.
dirençleri de kanalın
hesaplanan toplam basınç
kaybına eklenerek vantilatör
seçimine esas olacak toplam
sistem direnci bulunmuş olur.
 Kabul edilebilir iç hava kalitesini oluşturabiliriz,
 Hava debisini;
yerine göre, duruma göre
hesaplayabiliriz,
 Hava dağıtımını,
eski havayı, yeni hava ile
süpürerek yapabiliriz,
 Statik ve dinamik basıncı biliyoruz, kanal

direnci hesabını yapabiliriz.
Kaynaklar
 H. Rietschel Isıtma ve Havalandırma Tekniği

 Recknagel Isıtma ve Klima Tekniği
 Woods Pratik Havalandırma Tesisleri
Kılavuzu
 O. H. Brandi Hava Kanalları Hesabı ve
Konstrüksiyonu
 İ. Yalçın Uralcan Klima Tesisatı (TMMOB)
 Soler & Palau General Catalogue 2011
 ASHRAE 62-1999 Vent. for Acceptable Indoor
Air Quality
 AFS Flexible Kanal & Fan Sistemleri
LOGO

TAD 7-8-9 - Fanlar, Hava Akışı Dengeleme - Kanal Hava Akışı

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TAD 7-8-9 - Fanlar, Hava Akışı Dengeleme - Kanal Hava Akışı

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

LOGO

Hava akışına göre; radyal, aksiyal ve karma akışlı fanlar

Radyal fanlar ve kıyaslamalar

Rotor - motor bağlantısına göre fanlar

Fan, hava debisi üreten bir cihazdır.

Aerodinamik etkiyle sürekli şekilde

Fanın amacı düşük bir dirence karşı,

 Fan, baş edilmesi gereken karşı

 Santrifüj (radyal) fanlar:

Tek emişli radyal fan Çift emişli radyal fan

Yuvarlak kanal tipi aksiyal fan Duvar tipi aksiyal fan

Yuvarlak kanal tipi karma akışlı fanlar

Rotor kanat yapısına göre

Rotor kanatları, dönme yönüne göre geriye eğik

Öne eğik (sık) kanatlı

 Rotor, motora direkt olarak bağlı,

Direkt akuple aksiyal fan Direkt akuple radyal fan

Kayış kasnaklı radyal fan Kayış kasnaklı aksiyal fan

• Döndüren ve döndürülen Kayış

Konik sıkmalı burçların içi motor

Motor gücü ve devir sayısına göre kasnak tipi

nmot : Elektrik motoru devir sayısı*

olduğundan, fanın belirli bir devir sayısı

Yüksek debi, alçak basınçlar

Kataloglar 10.000 ‘lerin

Basit bir sistemde fan seçimi

Fan seçiminin ilk kriteri verimdir.

(%) formülünden hesaplanabilir.

V Hava debisi m³/s

Örnek: Hava debisi V = 2,3 m³/s

 Fan debisinin karşı dirence göre değiştiğini,

 Doğru fanın seçimini ve

 Fan seçim eğrilerinde tepe noktasının

En sevdiğim lambamı Bunu yaptığına

Köpeğimi mi Bunu yaptığına

Bayan bir hata

Fanın bir sistemdeki çalışma noktası

Aşırı yüklenmenin oluşumu

Tasarlanan ve gerçek çalışma noktaları

Bir fanın devir sayısının değişmesi halinde:

n1 fanın ilk devir sayısı,

debi, devir sayısının değişim oranı ile doğru

Bir fanın devir sayısının değişmesi halinde:

n1 fanın ilk devir sayısı,

basınç, devir sayısı değişim oranının karesi

Bir fanın devir sayısının değişmesi halinde:

n1 fanın ilk devir sayısı,

Güç, devir sayısı değişim oranının küpü ile

 fanın karakteristik eğrisi(C) ile  sistem direnç eğrisinin (R)

çekilen güç eğrisi

fan çalışma eğrisi

Seçilecek fan debisi:

Kanal direnci 600 Pa

Bir fanın, üreticisinin belirttiği

• Emişindeki havanın simetrik ve

Bu koşulların sağlanamamasının fan performansı üzerindeki

Fan çıkışında, hava akımı düzelmeden konan

Fan çıkışına yakın Bir fan çapından daha

Havanın keskin girişlerinde Konik ağızlı bir giriş, kanat

Gevşek giriş bağlantıları; fanı kısmen Esnek bağlantılar, sadece gerekli

Fan girişine 3 çaptan daha yakındaki

Fan yakınlarında; kanal boyut değişiminde,

İç açı için en iyi sınır 15° dir.