Marek Nowakowski, wybrane opowiadanie z tomu

„Raport o stanie wojennym”

106. Bunt i bezradność – postawy bohaterów wobec realiów stanu wojennego. Omów zagadnienie na
podstawie wybranego opowiadania z tomu „Raport o stanie wojennym” Marka Nowakowskiego. W swojej
odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Stan wojenny, wprowadzony 13 grudnia 1981 roku w Polsce, był jednym z najważniejszych i tragicznych
wydarzeń końca XX wieku. Odcisnął trwałe piętno na historii, kulturze i sztuce, także w literaturze. Dzieła takie
jak "Raport o stanie wojennym" Marka Nowakowskiego, "Profesor Andrews w Warszawie" Olgi Tokarczuk czy
"Raport z oblężonego miasta" Zbigniewa Herberta ukazują różnorodne reakcje społeczeństwa.

„Raport o stanie wojennym” Nowakowskiego to zbiór, który przedstawia czytelnikowi rzeczywistość tego
okresu. Do zebranych tam dzieł należy między innymi tekst „Nocny ront”. Opowiada on o kolejce, jaka nocą
ustawia się do sklepu mięsnego. Brakowało bowiem w Polsce podstawowych produktów, a zdobycie ich
wiązało się z poświęceniem oraz wymagało od człowieka specyficznych działań, takich jak zakupy w nocy.
Wszyscy ludzie, którzy stanęli w tej kolejce czekali na dostawę produktów. Miała ona przyjechać dopiero nad
ranem. Ludzie w kolejce zostali przeszukani przez strażników z bronią, ponieważ panowała wówczas godzina
policyjna. Nie było wiadomo, czy to wojsko czy milicja.

Ludzie w opowiadaniu godzą się na takie sytuacje i biorą w nich udział. Nie buntują się, są bowiem bezradni
wobec braków zaopatrzenia i konieczności zdobycia jedzenia i innych podstawowych artykułów. Muszą jeść,
zatem nie mają wyjścia i ustawiają się nocą w kolejce, ryzykując przeszukiwanie ze strony uzbrojonych
funkcjonariuszy. Takie zachowanie wiąże się z ryzykiem, ale zwykli obywatele nie mają wyboru. Dostosowują
się do trudnych warunków, które z czasem stają się zwykłym elementem ich codzienności. Stan wojenny
zmienia zatem postrzeganie rzeczywistości. Zwykły człowiek ma jednak niewielkie szanse na bunt w tej
sytuacji.

"Profesor Andrews w Warszawie" Tokarczuk pokazuje wprowadzenie stanu wojennego oczami obcokrajowca,
który doświadcza chaosu i wycofania społeczeństwa. Ludzie są rozdrażnieni, a społeczeństwo reaguje
wycofaniem, co utrudnia profesorowi przetrwanie.

W "Raport z oblężonego miasta" Herbert ukazuje stan wojenny jako oblężenie, podkreślając trudne warunki
życia i konieczność przetrwania. Społeczeństwo skupia się głównie na przetrwaniu, a czas staje się nierealny.

Stan wojenny w polskiej literaturze ukazuje społeczeństwo skupione na przetrwaniu, konfrontujące się z
trudnymi warunkami, co stawiało przed nim wystarczające wyzwania.
Olga Tokarczuk, „Profesor Andrews w Warszawie”
110. Stan wojenny z perspektywy obcokrajowca. Omów zagadnienie na podstawie opowiadania „Profesor
Andrews w Warszawie” Olgi Tokarczuk. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Stan wojenny, ogłoszony w Polsce 13 grudnia 1981, stał się kluczowym momentem w historii kraju,
pozostawiając trwałe piętno w pamięci narodowej. To doświadczenie, przeżywane pokoleniowo, zainspirowało
wielu literatów do ukazania jego wpływu na społeczeństwo. Twórczość literacka, takie jak "Profesor Andrews
w Warszawie" Olgi Tokarczuk, "Raport o stanie wojennym" Marka Nowakowskiego czy "Raport z oblężonego
miasta" Zbigniewa Herberta, zróżnicowanie ukazuje w różnych perspektywach.

Opowiadanie „Profesor Andrews w Warszawie” przedstawia wizytę zagranicznego naukowca w stolicy Polski w
dniu, w którym wprowadzony zostaje stan wojenny przez Wojskową Radę Ocalenia Narodowego. Profesor
Andrews nie jest świadomy tego, ale przemierzając Warszawę, styka się z konsekwencjami tego wydarzenia.
Miasto wydaje mu się szare, smutne i ponure, a jego mieszkańcy nieżyczliwi i wrogo nastawieni do innych.
Profesor Andrews nie rozumie, dlaczego tak się dzieje – widzi tylko efekty pewnych wydarzeń, nie znając ich
źródła. Ma więc wrażenie, że gniew, lęk i napięcie są rzeczami przyrodzonymi Warszawie, że są częścią natury
jej i Polaków. Równocześnie stan wojenny szybko zaczyna wpływać także na niego, czego przykładem jest
odłączenie telefonu w jego mieszkaniu, a co za tym idzie utracenie kontaktu ze swoją przewodniczką. W
opowiadaniu Tokarczuk stan wojenny nie jest w pełni nazwany, przez co czytelnik musi zgadywać co się dzieje
na podstawie opisanych przez autorkę objawów i skutków tego wydarzenia.

Marek Nowakowski w "Raporcie o stanie wojennym" skupia się na realiach życia w tamtym okresie,
koncentrując się na brakach w zaopatrzeniu i dzieląc społeczeństwo na tych, którzy byli blisko systemu i
uciskani przez niego. To bardziej kronika społeczeństwa niż opowieść o jednostce.

Z kolei "Raport z oblężonego miasta" Zbigniewa Herberta przedstawia stan wojenny jako oblężenie, ukazując
społeczeństwo zmuszone do przetrwania w trudnych warunkach. Autor stosuje metafory, unikając
bezpośredniego nazwania sytuacji, co dodaje dziełu głębi i tajemniczości.

Choć różnią się perspektywą i stylem, te dzieła literackie łączy atmosfera lęku, napięcia i wrogości
towarzysząca społeczeństwu podczas stanu wojennego. Każde z tych spojrzeń stanowi cenny zapis tego
trudnego okresu w historii Polski.