Lalka

Motyw bezdomnośści​​​- Wokulski ogląda Powiśle - dzielnicę nędzarzy, niedołężnych, ludzi pozbawionych domu.
Bezdomność w "Lalce" staje się symbolem nędzy, samotności.

Motyw cierpienia​​​- Wokulski przeżywa romantyczną miłość do Izabeli Łęckiej. Idealizuje ją, dlatego bolesne
staje się rozczarowanie bohatera, kiedy poznaje prawdziwe oblicze arystokratki.

Motyw dziecińństwa​
​​
- Rzecki wychowany został w duchu patriotyzmu i religii, z kolei dzieciństwo Helenki
Stawskiej przepełnione jest matczyną miłością.

Motyw samotnośści​​​- Wokulski jest samotny, społeczeństwo go nie rozumie. Samotność tę pogłębia
nieodwzajemniona miłość do Izabeli. Ignacy Rzecki jest również człowiekiem samotnym. Jego życie
koncentruje się wyłącznie na sklepie i życiu Stanisława.

,​powrotu do przeszłości - "Pamiętnik starego subiekta" zawiera liczne wspomnienia. Rzecki

​
Motyw retrospekcji​
pisze o swej młodości, praktyce w sklepie Mincla, patriotycznej walce. Z ów pamiętnika dowiadujemy się
również o wcześniejszych losach Wokulskiego.

Pisarz ukazałł ​Krakowskie Przedmieście, Łazienki, Powiśle. Oglądamy prawdziwe wystawy sklepowe, bale i
spektakle, które naprawdę miały miejsce. "Lalka" to powieść o trzech pokoleniach idealistów. To powieść
-panorama, która prezentuje przekrój społeczny. Prus ukazuje wizerunek poszczególnych warstw
społecznych: arystokracji, mieszczaństwa, biedoty miejskiej. Arystokrację reprezentują m.in. Łęccy,
Krzeszowscy, Ochocki. Jest to warstwa charakteryzująca się egoizmem i degeneracją. Mieszczaństwo to
głównie ludzie stroniący od ryzyka. W nizinach społecznych widoczna jest nędza, brud i choroby. Akcja "Lalki"
w wielu fragmentach zawiera liczne retrospekcje, szczególnie w "Pamiętniku starego subiekta". Czas fabularny
"Lalki" obejmuje okres prawie 50 lat. Miejscem akcji jest też Zasławek, Skierniewice oraz Paryż. Główny
bohater powieści Stanisław Wokulski jest czterdziestopięcioletnim bogatym kupcem. Pochodził z
zdeklasowanej szlachty. Porzucił studia w Szkole Głównej, brał udział w powstaniu styczniowym. Został
zesłany na Syberię i tam zajmował się praca naukową. W 1871 roku ożenił się z Małgorzatą Minclową. W
1885 roku Minclowa zmarła, a Wokulski zaczął karierę kupca. Miłość do Izabeli Łęckiej zakłóca kupiecką
karierę Wokulskiego. Była to miłość destrukcyjna, poprowadziła Wokulskiego do próby samobójstwa. Łęcka
nie była zdolna do głębszych uczuć, miłość do Wokulskiego była zabawą pustej wewnętrznie pannicy.
Wokulski mówi o sobie: "We mnie jest dwu ludzi- mówił- jeden zupełnie rozsądny, drugi wariat. Który zaś
zwycięży ?"

Pan Tadeusz :
Motyw ojczyzny​​- Kraj dziecięcy przedstawiony został w dziele Mickiewicza w sposób arkadyjski. Szczególnym
wycinkiem pięknej przestrzeni Litwy jest Soplicowo – miejsce, w którym życie płynie spokojnym rytmem, jaki
wyznacza natura. W tej rzeczywistości rządzą dobro i harmonia, a konflikty zażegnywane są szybko. Soplicowo
można postrzegać także jako metaforę ojczyzny, jej wspomnienie. Ta przestrzeń wciąż pozostaje wolna, pełna
szacunku dla dawnych bohaterów. Nawet zaatakowana przez Moskali, dzięki jedności i zgodzie ludzi, odpiera
ten atak.

Motyw miłłośści​​-W „Panu Tadeuszu” można dostrzec kilka rodzajów tego uczucia. Pierwszy z nich nawiązuje do
romantycznego sposobu widzenia miłości. Jacek Soplica i Ewa Horeszkówna, chociaż wywodzą się z innych
stanów, złączeni są silnym uczuciem, którego nić ostatecznie przecina Stolnik. Klęska uczucia prowadzi
ostatecznie do śmierci (symbolicznej) bohatera. Druga miłość to miłość spełniona, jaka łączy Zosię i
Tadeusza. Ich związek nie tylko pokonuje niełatwe przeszkody (niechęć Horeszków i Sopliców), ale także
zaprowadza nowy porządek w okolicy, przynosząc ład i porządek. Za przykład trzeciej miłości można uznać
iście oświeceniowe, nieco komiczne zaloty Telimeny. Wciąż zmieniając adresatów swoich uczuć, kobieta
stopniowo odkrywa swe intencje, pokazując, iż „miłość” nie jest dla niej celem, a jedynie środkiem do
osiągnięcia go.
Motyw przyrody​​-Przyroda w „Panu Tadeuszu” buduje niepowtarzalny nastrój, tworzy przestrzeń uświęconą,
jedyną w swoim rodzaju. Wciąż jest to przestrzeń, w której człowieka z naturą łączy szczególna więź, a ich
harmonijne współżycie jest źródłem szczęścia.

Motyw patriotyzmu​​-Patriotyzm silnie zaznacza swą obecność w „Panu Tadeuszu”. Wiąże się on przede
wszystkim z postawami określonych bohaterów. Tutaj na pierwszy plan wysuwa się ksiądz Robak, który
prowadzi agitację, pragnąc doprowadzić do wybuchu powstania i zrzucenia zaborczego jarzma. Większość
postaci wyczekuje momentu zmiany, głęboko wierząc w to, iż nadejdzie on z Zachodu.Patriotyzm to także
pielęgnacja rodzimych tradycji i wartości. W dworku Sędziego te, obok ciężkiej pracy, stoją na pierwszym
miejscu.

Interpretacja inwokacji

Inwokacja (rozbudowana apostrofa) rozpoczynająca „Pana Tadeusza” skierowana jest do Litwy. W pierwszych
wersach pojawia się wyraźna aluzja literacka przywołująca fraszkę Jana Kochanowskiego „Na zdrowie”.
Później narrator zwraca się do Matki Boskiej, której kult rozwija się nie tylko w ojczyźnie, ale także w jego
sercu, co podkreśla, wspominając dawny cud. Ma nadzieję, że Królowa Polski pozwoli mu wrócić do ukochanej
ojczyzny. Jednak zanim to się stanie, narrator pragnie przenieść się tam za pomocą myśli. Kolejne partie tekstu
przynoszą opis litewskiego krajobrazu, tamtejszej natury. Fragment poprzedzający właściwą akcję „Pana
Tadeusza” zdradza nieco informacji na temat autora, który, jak można wywnioskować, znajduje się poza
ukochaną ojczyzną. Mimo to pielęgnuje jej obraz w głowie, a o pomoc w przywoływaniu kolejnych wspomnień,
co ma stanowić dlań pewnego rodzaju podróż (w sferze duchowej) prosi właśnie Matkę Boską. Na podstawie
wcześniejszych doświadczeń zakłada, że Jej wstawiennictwo pomoże osiągnąć mu upragniony cel. Litwę
można więc odbierać jako przestrzeń uświęconą, opozycyjną do miejsc, w jakich dane było narratorowi
przebywać.

ż to takiego ów nieszczęęsny zajazd,​​mylony przez niektórych ze zjazdem? Otóż jest to nielegalny, siłowy a
A cóż
czasem nawet i krwawy sposób dochodzenia swoich praw przez szlachtę polską. Najzwyczajniej w świecie -
pokrzywdzony, jeśli nie miał własnego zbrojnego oddziału, zbierał "kumpli" i napadał na sąsiada, który był
mu coś winien. Tak objaśnia to Mickiewicz.

Tu macie pełny tekst "Pana Tadeusza" razem z autorskimi przypisami Mickiewicza.

3. Jakim gatunkiem literackim jest "Pan Tadeusz"? To epopeja inaczej zwana poematem epickim. Dziś nosi
dumne miano epopei narodowej i jest znana (choćby ze słyszenia ;-) każdemu Polakowi, choć w momencie
wydania (1834) Mickiewicz musiał się zmierzyć z ostrą krytyką swego dzieła, którego nowatorstwa i kunsztu
kompletnie nie rozumiano.

A oto "profesjonalne" definicje wg "Słownika terminów literackich" Stanisława Sierotwińskiego:

Epopeja - dłuższy utwór epicki, zwykle wierszowany, nacechowany patosem i powagą. Prototypem były w
literaturze greckiej "Iliada" i "Odyseja" Homera a w łacińskiej "Eneida" Wergiliusza".

Epopeja narodowa - określenie przyznawane zwykle jednemu eposowi w literaturze narodowej, dziełu, które
na podstawie materiałów historycznych czy tradycji oddaje najwierniej charakterystyczne dla epoki rysy
narodu lub jego warstwy, osiągając jednocześnie wysoki stopień artyzmu. Za epopeję narodową w literaturze
polskiej uważa się "Pana Tadeusza" A. Mickiewicza.

Jak podpowiada nazwa, utwory tego rodzaju zaliczamy do epiki, ponieważ bez względu na formę pisania
(wierszem lub prozą) zawierają fabułę, akcję, bohaterów i inne elementy świata przedstawionego.

3. Jakie były okoliczności powstania "Pana Tadeusza" w świetle Inwokacji i Epilogu?

Epopeja powstawała w Paryżu w latach 1832-1834. Z przerwami, bo samo pisanie zajęło poecie tylko około 9
miesięcy. To trudny okres żałoby narodowej po upadku powstania listopadowego i rozliczania błędów, które
do tego upadku doprowadziły. Skąd więc pomysł na dzieło o wymowie optymistycznej, którego akcja kończy
się wiosną 1812 r. w momencie wkroczenia armii Napoleona na Litwę. Przecież ogólnie wiadomo, że niedługo
potem owa armia wracała stamtąd kompletnie rozbita, a Polacy na kolejne długie lata utracili nadzieję na
odzyskanie niepodległości? Odpowiedzi udziela sam autor w Inwokacji i Epilogu. Trzeba znać i rozumieć
cytaty zamieszczone poniżej.

Dziady:
Motyw niewoli​​-Trzecia część „Dziadów” rozpoczyna się prologiem oraz scenami, które rozgrywają się w
więzieniu. W szerszej perspektywie cały naród znajduje się w niewoli zaborcy – działającego w sposób
okrutny i bezwzględny. Dramat Mickiewicza wyraźnie akcentuje fakt, iż niewola ta nie będzie wieczna – stanie
się ofiarą będącą fundamentem budowy nowej, lepszej rzeczywistości.

Motyw Boga​​-Konrad wyzywa Boga na pojedynek, widząc w Stwórcy jedynie rozum i brak wrażliwości na
cierpienia milionów ludzi przyciśniętych brzemieniem niewoli. Z kolei z perspektywy księdza Piotra Bóg jest
miłością i czuwa nad swymi dziećmi. Duchowny nigdy nie wątpi w opiekę Pana nad stworzeniem, wierzy też w
istnienie swego rodzaju planu, który pozwoli oswobodzić ludzi i okrutnie ukarać zło dybiące na wolność.

Motyw buntu​​-Postawa Konrada jest buntem przeciw okrutnej i niemożliwej do zaakceptowania rzeczywistości.
Bohater gotów jest do największych poświęceń w imię zmiany tego stanu rzeczy. Jednak wyzywając Boga na
pojedynek, ściąga on na siebie przekleństwo i znajduje się w posiadaniu demonów.

Motyw poezji​​-Konrad jako poeta cierpi z powodu niezrozumienia. Ludzie słuchają jego pieśni, lecz nie potrafią
ich pojąć, przez co trud wrażliwego twórcy spełza na niczym. Chociaż posiada on szczególne zdolności, a jego
zdolności kreowania dorównują niemal samemu Bogu (przynajmniej w jego mniemaniu), nie potrafi
wykorzystać rzemiosła słowa w pożądanym celu. Brakującego aspektu poszukuje on u Stwórcy, lecz Ojciec
milczy, nie odpowiadając mówcy na jego błagania, prośby i żądania. Być może rząd dusz, o jaki prosi Konrad,
bierze się właśnie z autentycznego odczuwania i pełnej przynależności do ogółu (pieśniarz wynosi się ponad
ludzkość).

Motyw snu​​-sen częstokroć odsłania w „Dziadach” płaszczyznę metafizyczną, nienależącą do świata ludzkiego.
To właśnie w jego trakcie bohaterowie przenoszą się w inne przestrzenie, doświadczając zjawisk
niesamowitych, tajemniczych. Sen jest też stanem, w którym człowiek staje się znacznie bardziej podatnym na
działanie dobrych i złych duchów.

Motyw patriotyzmu​​-Patriotyzm ukazany w dziele Mickiewicza jest patriotyzmem konspiracyjnym. Bohaterowie

kojarzeni z ojczyzną muszą działać w ukryciu, nie mogą ujawniać się ze swymi przekonaniami. Jednak słowa
Piotra Wysockiego: Nasz naród jak lawa, / Z wierzchu zimna i twarda, sucha i plugawa; / Lecz wewnętrznego
ognia sto lat nie wyziębi, / Plwajmy na tę skorupę i zstąpmy do głębi zdają się zapowiadać wielkie wydarzenia
i podkreślać fakt, iż duch narodu jest nieśmiertelny.

Motyw matki​​-Matką ukazaną w trzeciej części „Dziadów” jest pani Rollisonowa. Kobieta ta zdolna jest uczynić
wszystko, by wywalczyć wolność dla syna. Omamiona przez Nowosilcowa wypowiada wiele komplementów
pod jego adresem, zapominając o krzywdach przezeń wyrządzonych. Kiedy okazuje się, że została okłamana,
zdolna jest zaryzykować własnym życiem, by zdobyć choć namiastkę sprawiedliwości.

Motyw cierpienia​​-W „Dziadach” obok cierpienia jednostkowego pojawia się także cierpienie całego narodu.
Tysiące młodzieńców wywożone są na Sybir, gdzie giną, pracując dla krwiożerczego cara. Jednak wizja księdza
Piotra wyraźnie podkreśla fakt, iż stan też nie jest bezcelowy – ofiara ta stanie się drogowskazem dla
przyszłych pokoleń, doda im siły i odwagi, sprawi, że ukochają wolność.Obrazy cierpienia nakreślane przez
Mickiewicza często znajdują swoje odbicie w Biblii (Wasilewski przypomina niesionego Chrystusa, ksiądz Piotr
widzi Polskę niosącą krzyż).

Motyw dziadów​​-Trzecia część dramatu Mickiewicza kończy się tytułowym obrzędem. Tym razem nie rozgrywa
się on w kaplicy, lecz na cmentarzu, a oczom guślarza i kobiety ukazują się charakterystyczne zjawy. W ten
sposób zaakcentowany zostaje fakt, iż ciemiężyciele i okrutnicy nie znajdą spokoju po śmierci ani nie
otrzymają pomocy od żyjących, będąc skazanymi na wieczne męki.

Najważżniejsze cechy dramatu romantycznego:

- odrzucenie antycznej konwencji gatunkowej (brak zasady jedności czasu, miejsca i akcji, brak zasady
decorum; brak formalnego podziału dramatu)

- synkretyzm rodzajowy i gatunkowy, czyli mieszanie rodzajów i gatunków (dramat zawiera elementy liryki i
epiki; sąsiadują ze sobą kontrastowe kategorie estetyczne np. patos i groteska, komizm i tragizm, realizm i
fantastyka; sceny monumentalne przeplatane są lirycznymi itp.)

- kompozycja otwarta, luźna, fragmentaryczna (niezakończone wątki, niejednoznaczność wydarzeń i postaci,

brak łańcucha przyczynowo-skutkowego, sceny luźno powiązane ze sobą )

- obecność scen zbiorowych

- dwuplanowość akcji ( występuje warstwa realna i mistyczna)

- autentyzm, biografizm i historiozofizm (warstwa realna dramatu oparta na faktach, dramat jest literacką
przestrzenią do dyskusji o losie, cierpieniu i przeznaczeniu narodu)

- wizyjność, oniryzm, profetyzm (warstwa mistyczna - wizje, sny i proroctwa zawarte w utworze)

- szekspiryzm (inspiracja dziełami Szekspira)

- postać głównego bohatera jako centrum kompozycji dramatu (łączy wszystkie sceny, jest tajemniczy,
indywidualista, wieszcz-profeta, przechodzi metamorfozy)

5. Co łączy poszczególne części "Dziadów"? Ich treść jest różna, choć istnieje kilka elementów wspólnych,
łączących utwory w jedną całość. To przede wszystkim pogański obrzęd Dziadów pojawiający się jako temat
główny, jedna scena lub chociażby wzmianka. Poza tym wszystkie opisane sceny dzieją się podczas Zaduszek. I
tak:

-"Dziady" cz. II - zawiera pełny obraz obrzędu Dziadów w kaplicy cmentarnej

-"Dziady" cz. IV - w rozmowie z księdzem Gustaw prosi o przywrócenie legalności obrzędu Dziadów oraz
wygłasza prawdę moralną na wzór chóru wieśniaków z cz. II: "Bo słuchajcie i zważcie u siebie,/ Że według
Bożego rozkazu,/ Kto za życia choć raz był w niebie,/ Ten po śmierci nie trafi od razu"

-"Dziady" cz. III - końcowa scena IX zatytułowana Noc Dziadów dzieje się na cmentarzu i opisuje m.in.
pojawianie się duchów (jednym z nich jest widmo Doktora zabitego piorunem)

-"Dziady" cz. I - scena II opisuje przygotowania do corocznego obrzędu Dziadów.

To również postać głównego bohatera. W cz. I - jest nim myśliwy, Gustaw; w cz. II - tajemnicza zjawa, na którą
nie działają zwykle zaklęcia Guślarza; w wierszu Upiór - to duch kochanka, który popełnił samobójstwo z
miłości, w cz. IV - bohater przedstawia się imieniem Gustaw i jest duchem nieszczęśliwego kochanka; w cz. III -
romantyczny kochanek Gustaw przeistacza się w bojownika o wolność, Konrada; w Ustępie - pojawia się
postać Pielgrzyma - zesłańca jadącego do Petersburga. Można domniemywać, że to ta sama postać
przechodząca metamorfozy - od werterycznego samobójcy przez bayronicznego buntownika po piewcę
narodowego mesjanizmu.

6. O czym mówią poszczególne części "Dziadów"?-"Dziady"cz. II (tekst) (streszczenie szczegółowe) - to lektura

gimnazjum. Jednoaktowy dramat społeczno-obyczajowy. Przedstawia stary pogański obrzęd Dziadów
kultywowany przez lud. (Utwór poprzedzony jest wstępem samego Mickiewicza na temat tego obrzędu.)
Polega on na wywoływaniu duchów zmarłych krewnych i znajomych, by pomóc im dostać się do nieba. W noc
zaduszną w kaplicy cmentarnej Guślarz - przewodniczący ceremonii, wzywa kolejno duchy lekkie, najcięższe
oraz średnie. Przybywają Aniołki (dzieci: Józio i Rózia), Widmo złego pana oraz Dziewczyna (duch pasterki).
Każda scena z duchem kwitowana jest morałem wygłaszanym przez Chór wieśniaków. To nauka, jak żyć, aby
zasłużyć na niebo. Po prostu należy wykazać się człowieczeństwem. Trzeba zaznać za życia choć odrobinę
goryczy, humanitarnie traktować biednych i słabych oraz żyć z innymi ludźmi i kochać ich. Utwór zbudowany
jest w formie tryptyku (wyraźny podział na trzy części związane z poszczególnymi duchami). Przejrzystą
klasyczną strukturę zakłóca w końcówce pojawienie się tajemniczego niemego Widma z otwartą rana w sercu,
które przyszło najwyraźniej do jednej z kobiet.

"Upiór" (tekst) - Podmiotem lirycznym wiersza jest duch samobójcy, który co roku na godzinę pojawia się na
obrzęd Dziadów, żeby zobaczyć dawną kochankę.

"Dziady" cz. IV (tekst) (streszczenie szczegółowe) - dialog Gustawa (ducha) z jego dawnym nauczycielem,
Księdzem. Pojawia się on jako Pustelnik w wieczór zaduszny na trzy godziny: od dwudziestej pierwszej do
północy. Te trzy godziny to: godzina miłości (kiedy opowiada o swojej utraconej Maryli), godzina rozpaczy
(kiedy przebija się nożem) i godzina przestrogi (kiedy przestrzega innych przed zatraceniem się w miłości).
Wyraźnie widoczny wątek autobiograficzny dotyczący młodzieńczego romansu Mickiewicza i Maryli
Wereszczakówny oraz fascynacji romantyków średniowiecznym "Żywotem Heloizy" i wczesnoromantycznymi
"Cierpieniami młodego Wertera". To właśnie z IV cz. pochodzi słynny cytat: "Kobieto! puchu marny! ty
wietrzna istoto!"

"Dziady" cz. III (tekst) (streszczenie szczegółowe) - jednoaktowy (9 scen) dramat

polityczno-historyczno-metafizyczny. Mówiąc najogólniej: w warstwie realnej opisuje wydarzenia dotyczące
wileńskiego procesu filomatów (1823) i martyrologię narodu polskiego, zaś w warstwie metafizycznej
wyjaśnia założenia mesjanizmu polskiego.

"Dziady" cz. III Ustęp - cykl 7 wierszy o charakterze epickim opisujących podróż Pielgrzyma - zesłańca w głąb
Rosji. Utwór przedstawia oblicze carskiej Rosji i tyrańskie rządy jej władców: dawnych i obecnych.
Uciemiężony i zezwierzęcony lud rosyjski. "Paryż północy", czyli Petersburg wzniesiony na trupach
robotników pracujących przy jego budowie. Charakterystyka twórcy potęgi Rosji - Piotra Wielkiego. Obraz jej
potęgi militarnej. Zniewolenie carskich poddanych i współczucie dla rosyjskiego narodu. To w skrócie
tematyka cyklu.
Pan Wołodyjowski :

Postaćć Wołłodyjowskiego ​- wzoru cnót rycerskich.. Jerzy Michał Wołodyjowski był pułkownikiem w służbie
marszałka wielkiego koronnego Jana Sobieskiego, przyszłego króla. W czasie trwania akcji tej części Trylogii
ma czterdzieści dwa lata, o czym informuje Zagłobę w czasie pobytu w klasztorze kamedułów. Można z tego
wnioskować, że „mały rycerz” urodził się w 1626 roku. Rozpoczął służbę wojskową w 1643 roku, a więc miał
wówczas siedemnaście lat. Jest to niski mężczyzna z krótkim wąsikiem, a ponieważ woli mieć za patrona
świętego Michała, który zwyciężył smoka, więc przedstawia się jako Michał Wołodyjowski. Niski wzrost
powoduje jego niepowodzenia u kobiet oraz jest bodźcem, by kształcić umiejętności żołnierskie. Pan Michał
jest niepokonanym szermierzem. Żołnierze nazywają go „małym rycerzem”, „Małym Sokołem”. W powieści
zyskuje także miano „Hektora kamienieckiego”, ponieważ oddał życie w obronie tego miasta.

Wołodyjowski jest odważny, bohatersko stawia czoła nawet nieprzyjacielowi, którego przewagę dobrze zna.
Umie zachować zimną krew, spokojnie i konsekwentnie realizuje plany kolejnych starć. Żołnierze go
uwielbiają, cenią i szanują, ponieważ jest doskonałym dowódcą - sprawiedliwym, wymagającym przede
wszystkim od siebie, potem od innych. Cieszy się autorytetem, bo ma olbrzymie doświadczenie w sprawach
wojskowych: walczył z Kozakami, ze Szwedami, pojedynkował się z Bohunem, zwyciężył także Kmicica. Umie
docenić szlachetność innych, dba, aby jego żołnierze, a więc żołnierze Rzeczypospolitej byli szanowani,
dlatego nie pozwala drwić z Azji. Zanim da wiarę podejrzeniom wobec młodego Tatara, najpierw rozmawia z
nim samym i prosi o wyjaśnienia.

Zawsze broni słusznej sprawy. Świadomie wypełnia rozkaz Sobieskiego, w którym przyszły król posyła go na
śmierć. Wołodyjowski wie, że to jego żołnierski obowiązek, a twierdzy kamienieckiej, stanowiącej blokadę dla
obcych wojsk, ktoś musi bronić. Swoje zadanie wykonuje do końca - wysadza zamek i prochownię, by nie
dostała się we wrogie ręce. To prawdziwy patriota, który dobro ojczyzny i honor polskiego żołnierza stawia
ponad własne życie. Honor rycerski jest dla niego najwyższą wartością, dlatego Wołodyjowski umie docenić
żołnierskie zalety nawet u wrogów. Szanuje ich, nie żywi do nich pogardy.

Ceni przyjaźń i umie się zdobyć na wielkie wyrzeczenia - oddaje Krzysię Ketlingowi, bo wie, że się kochają, sam
usuwa się w cień. Jest wspaniałym, czułym, kochającym mężem. Basia wie, że może na nim całkowicie
polegać. Cechuje go łagodność i dobroć, choć w razie potrzeby potrafi być stanowczy. W Kamieńcu, widząc, że
nie obroni twierdzy, żegna się z żoną, przekonując ukochaną kobietę, że muszą się rozstać.

Wołodyjowski to postać, która bawi, wzbudza sympatię i którą w końcu czytelnik zaczyna podziwiać. Śmieszą
jego miłosne perypetie, poruszanie wąsikiem w kłopotliwych sytuacjach, ujmuje swoim zachowaniem wobec
kochających się Krzysi i Ketlinga, imponują natomiast odwaga i żelazna konsekwencja w walce z wrogami
Rzeczpospolitej oraz bezprzykładne bohaterstwo podczas obrony Kamieńca. Scena pogrzebu
Wołodyjowskiego jest jedną z najbardziej wzruszających w całej Trylogii.

Problematyka-Wątek miłosny, który stanowi dominantę fabularną powieści Henryka Sienkiewicza, został,
przynajmniej w pierwszej części utworu, przedstawiony w sposób zbliżony do znanego z komedii. Chociaż w
tle pozostaje tragedia głównego bohatera, mnożące się nieporozumienia i zawiązywane intrygi (Zagłoba i jego
usilne staranie połączenia Michała i Basi) mogą budzić uśmiech czytelnika. Jednakże dla bohaterów stają się
źródłem cierpień, szczególnie dotkliwie znosi je Jerzy Michał Wołodyjowski. Mężczyzna, który spędził wiele
lat w służbie Rzeczpospolitej, poświęcił dla niej niemalże wszystko. W przeciwieństwie do innych oficerów nie
założył rodziny (śmierć Anusi Borzobohatej) ani też nie posiadał prywatnego majątku. Stabilizacja u boku
Basi Jeziorkowskiej stała się więc dla niego sensem życia, co narrator wielokrotnie podkreśla, opisując miłość
pary.Kiedy ojczyzna wzywa po raz kolejny, Wołodyjowski nie waha się. Hetman Sobieski nazywa go
człowiekiem doświadczonym i zaufanym, co samo w sobie zobowiązuje do udzielenia pomocy będącemu w
potrzebie krajowi.Sienkiewicz - na przykładzie głównego bohatera - jeszcze raz ukazuje więc, jak ważnymi
wartościami w ludzkim życiu są honor, odwaga, ojczyzna oraz Bóg. Poświęcenie wszystkiego w imię tych
ideałów przynosi Wołodyjowskiemu długo oczekiwane szczęście (u boku Basi doświadcza prawdziwej
radości) oraz ratuje go przed goryczą kapitulacji.
TANGO​
:
Motyw buntu ​- Artur buntuje się przeciwko swoim rodzicom. Pragnie przywrócenia norm. bałagan, role
postaci są odwrócone. Artur pragnie przywrócenia dawnych norm, babcia gra w karty, Stomil eksperymentuje,
Eleonora romansuje z Edkiem.

Motyw kobiety ​- Eleonora to kobieta wyzwolona z konwenansów obyczajowych.

​

Motyw rewolucji ​- w "Tangu" mamy do czynienia z rewolucją o charakterze obyczajowym, z pragnieniem

powrotu do starych tradycji.

Motyw tańńca ​- Edek z Eugeniuszem tańczą tango "La Cumparsita". Taniec ten jest symbolem totalitaryzmu,
zwycięstwa siły fizycznej nad intelektualną.

"Tango" Sławomira Mrożka utrzymane jest w konwencji groteskowej i surrealistycznej. To jednak nie znaczy,
autor całkowicie pominął warstwę realistyczną. Jest wręcz przeciwnie, bo przecież w sposób bardzo
konkretny i rzeczowy przedstawiona została rodzina Stomila. Jednak głównym celem przy tym jest określenie
funkcji i miejsca intelektualisty w obecnym świecie. Jednak poruszany problem nie przedstawia się tak różowo.
Artysta sprawia raczej niezbyt przyjemne wrażenie. Także inni członkowie tej rodziny wiodą dosyć inercyjny
żywot. Brakuje im prawdziwej inspiracji do działań.

Bohaterowie Mrożka żyją niczym na śmietniku i w stanie bezwładu. Nie potrafią zerwać z tą bezczynnością.
Mają silne przeświadczenie, że stare konwencje zostały już dawno przełamane i wobec tego nie ma żadnych
podstaw do twórczej walki. Dawni buntownicy doprowadzili do takiej sytuacji, że wszystko wolno. Zakres
wolności jest bardzo duży, ale ku zaskoczeniu Artura, taki chaotyczny świat pełen swobody nie gwarantuje
człowiekowi poczucia szczęścia. Jednak próba narzucenia rodzinie dawnych form kończy się prawdziwym
fiaskiem. Co więcej Artur ginie bez znalezienia jakiegoś wyjścia. Władzę obejmuje Pan Edek, prymitywny i
agresywny cham, który potrafi zmusić rodzinę do całkowitej uległości. Pesymistyczną wymowę ma ostatnia
scena, w której Edek inicjuje tango. Wyraźne przy tym jest nawiązanie do symbolicznego motywu chocholego
tańca z "Wesela" Wyspiańskiego.

W "Tangu" zapowiada się tragedię. Kiedy władza spoczywa w rękach takiego chama, wielkiego ignoranta, to
trudno wiązać z przyszłością jakiekolwiek nadzieje. Znacząca jest także klęska Artura, który miał szczytne, ale
romantyczne z ducha założenia. Nie udało mu się zbudować świat od nowa. Mrożek sugeruje, że taki plan nie
może się udać w Polsce. Oczywiście sam Edzio może przybierać różne oblicza, ale zawsze niesie z sobą widmo
dyktatorskiej władzy. W starciu z nim żaden idealista nie ma żadnych szans.
ANTYGONA:

​
-Postawa Antygony wyraża bunt przeciwko zasadom, jakim hołduje Kreon. Król stawia ziemskie prawo
Bunt​
ponad prawem boskim. Antygona manifestuje swój sprzeciw i odważnie staje w obliczu konsekwencji swojego
buntu.

Miłłość​
ść​-Bezgraniczna miłość Antygony do brata prowadzi ją do śmierci. Jednak siostrzane uczucie jest
silniejsze od strachu. Antygona pozostaje głucha na argumenty Ismeny i Hajmona. Kocha zmarłego brata
miłością dojrzałą i wierną, czuje się zobowiązana, by pochować jego ciało, nie widzi innej możliwości niż
złamanie zakazu Kreona, nawet jeżeli ma to dla niej oznaczać śmierć.

Ofiara​​-Antygona poświęca życie, aby uratować przed wieczną tułaczką duszę zmarłego brata. Młoda
dziewczyna płaci najwyższą cenę za walkę w obronie wyznawanych wartości. Jest świadoma tego, że będzie
musiała poświęcić wszystko, aby pomóc bratu, jednak nie cofa się i oddaje za niego życie.

Samobójstwo​​-Samobójcza śmierć Antygony wynika ze strachu przed okrutną, powolną śmiercią, jaka miała
stać się jej udziałem po zamurowaniu żywcem. Samobójstwo popełnia również jej narzeczony Hajmon, który
nie widzi sensu życia bez ukochanej.Zabija się ogarnięty rozpaczą i rozgoryczeniem, a także gniewem z powodu
postawy

9 Akcja tragedii rozpoczyna się tuż po walce pomiędzy braćmi, synami byłego króla Teb - Edypa,
Eteoklesem i Polinejkesem. Młodzieńcy stoczyli pojedynek o władzę w Tebach. Niestety podczas niego obaj
zginęli. Władzę w mieście ponownie objął Kreon i od razu rozpoczął twarde rządy. Nakazał, aby ciało
Eteoklesa - obrońcy miasta, pogrzebać ze wszystkimi, należnymi bohaterowi honorami, natomiast ciało zdrajcy
- Polinejkesa miało pozostać na polu bitwy i tam gnijąc, uświadamiać mieszkańcom Teb, jak ciężkie kary
spotykają nielojalnych obywateli. Nikt nie ośmielił się sprzeciwić królowi. Jedyną osobą, która go nie
posłuchała była Antygona - siostra poległych. Spełniając swój siostrzany obowiązek, sama próbowała
pogrzebać zwłoki Polinejkesa. Na tej czynności złapali ją strażnicy Kreona. Pojmali Antygoną i doprowadzili
do pałacu władcy. Kreon musiał dokonać trudnego wyboru. Z jednej strony kochał Antygonę prawie jak
córkę, wiedział, że jego syn Hajmon chce pojąć ją za żonę, z drugiej przeczuwał, że jeżeli wycofa się teraz ze
swojego rozkazu, pokarze swą słabość i już nigdy nie odzyska szacunku należnego królowi. Postanowił skazać
Antygonę na śmierć. Córka Edypa została zamurowana w skalnej grocie. Hajmon błagał ojca, aby zmienił
postanowienie, ale Kreon był nieugięty. Władca Teb był przekonany o słuszności swoich decyzji, aż do
momentu, gdy na jego dworze pojawił się stary wróżbita Terezjasz. Ostrzegł on Kreona przed gniewem bogów,
którym nie spodoba się państwo, w którym trupy leżą niepogrzebane, a żywych zamyka się w grobowcu.
Przypomniał mu też o klątwie ciążącej nad rodem Labdakidów. Pod wpływem jego słów, Kreon zmienił
decyzję. Jednak było już zbyt późno. Okazało się bowiem, że zamknięta w grobie Antygona popełniła
samobójstwo, a Hajmon, zobaczywszy to, przebił się mieczem. Życie odebrała sobie również matka Hajmona i
żona Kreona - Eurydyka. Tak dumny niegdyś Kreon pozostał sam i pogrążył się w rozpaczy.

Głównym tematem tragedii Sofoklesa jest konflikt pomiędzy sprzecznymi racjami Antygony i Kreona.
Tytułowa bohaterka kochała brata i bardziej poważała prawa boskie niż te, ustanowione przez ludzi.
Zdecydowała się pogrzebać ciało Polinejkesa, mimo surowej kary, która jej groziła. Teoretycznie sama
dokonała wyboru i skazała się na śmierć, ale tak naprawdę nie miała wyjścia. Wybrała jedynie pomiędzy
dwoma różnymi rodzajami kary. Wiedziała, że bez względu na to, co zrobi i tak nie uniknie tragicznego losu.
Jeżeli pogrzebie ciało brata narazi się na gniew Kreona, ale jeżeli tego nie zrobi, kara będzie bardziej surowa -
wymierzą ją rozgniewani bogowie. Antygona wzbudza naszą litość, ale nie tylko ona jest ofiarą tegoż dramatu.
Tragicznie doświadczony zostaje również Kreon. Owszem - był dumnym i nieugiętym władcą, ale wszystko co
robił miało służyć dobru państwa. Chciał prowadzić państwo silną ręką, ale zapomniał przy tym o prawach
boskich, których pod żadnym pozorem nie powinien negować. Za swoje zuchwalstwo zostaje bardzo srogo
ukarany.
WESELE:
Motyw tańca - podczas wesela Pan Młody tańczy z Młodą Panną, poszczególne pary także tańczą. Jest to
przykład tradycji oraz element zabawy. Chochoł z kolei przygrywa postaciom do onirycznego tańca ("Chocholi
taniec"), scena ta kończy dramat.

.​
Motyw snu ​- Gospodarz zasypia, a Czepiec próbuje go obudzić; Chochoł przygrywa postaciom do onirycznego
tańca, Młoda Panna opowiada Poecie sen

.​
Motyw miłłośści ​- Marysi ukazuje się Widmo. Jest ono jej dawnym ukochanym, którego nie może zapomnieć,
mimo że jest już mężatką. Widzenie to pokazuje tęsknotę za utraconą miłością. Pan Młody z kolei zakochany
jest w Pannie Młodej.

Motyw poezji,​​​poety ​- Stanisław Wyspiański w dramacie bardzo surowo ocenia poezję. Zarzuca jej ucieczkę od
rzeczywistości, podczas kiedy powinna mobilizować naród do walki.

.​
Motyw wesela ​- dramat Stanisława Wyspiańskiego nawiązuje do autentycznych wydarzeń, mianowicie do
ślubu Lucjana Rydla (Pana Młodego) z pochodzącą z podkrakowskiej wsi Bronowice Jadwigą
Mikołajczykówną (Panną Młodą). W domu Gospodarza odbyło się weselne przyjęcie.

Motyw szatana ​- Panna Młoda opowiada Poecie sen. Śniło jej się, iż wsiadła do karety, którą powoziły
​
diabły. Zapytała więc, dokąd ją wiozą i usłyszała, że do Polski. Panna Młoda zastanawia się, gdzie znajduje się
teraz Polska, na co Poeta, każąc jej przyłożyć rękę do piersi, stwierdza: "A to Polska właśnie

10 Można to zrozumieć tak. Wyobraźcie sobie zwyczajne wesele w chłopskiej chacie oglądane z
perspektywy izby, w której goście się najedli, a teraz poszli tańczyć do sąsiedniego pomieszczenia. Jednak co
chwila ktoś wchodzi, żeby odpocząć, napić się i porozmawiać, bo w tłoku i hałasie się przecież nie da. A
rozmowy, jak to na masowych imprezach, o wszystkim i o niczym: grzecznościowe konwersacje pełne
ogólnikowych frazesów, błyskotliwe flirty z pannami, powierzchowne dyskusje o polityce, sztuce, miłości.
Zabawne dialogi nowożeńców podkreślające dystans obyczajowy i intelektualny między nimi, bo przecież
młodzi pochodzą z innych światów: on - popularny poeta z krakowskiej cyganerii, ona - prosta wiejska
dziewczyna. Goście weselni też z dwóch światów sztucznie połączonych wspólnym wydarzeniem, które w
dużej mierze jest efektem mody na chłopomanię. Panowie lekceważą mądrość chłopów, chłopi wątpią w
szczerość panów, a dystans pomiędzy nimi wytycza obustronna nieufność. W końcu alkohol szumi w głowach i
wtedy ...

... wydarzenia tracą realność, pojawiają się senne urojenia, zwidy, wspomnienia własnych rozterek, klęsk i
dramatów. Kilkorgu bohaterom materializują się one w postaci zjaw symbolizujących ich wewnętrzne
rozdarcie, ukazujących marzenia czy odkrywających bolesną prawdę. Widmo, Stańczyk, Rycerz, Hetman, Upiór
- to przecież elementy podświadomości tych bohaterów, którym się ukazują.

I w tym trochę nierealnym świecie odbywa się próba zrywu niepodległościowego, bo przecież dla Polaków
wolność to wartość najwyższa. Oto pojawia się legendarny Wernyhora a wraz z nim szansa na wyzwolenie.
Trzeba tylko rozesłać wici i zebrać naród pod kościołem, gdzie ma oczekiwać ponownego przybycia
Wernyhory, a następnie zadąć w złoty róg, by obudzić w powstańcach moc do zwyciężenia wroga. Jednak na
drodze stają (jak zawsze) tzw. trudności obiektywne. Gospodyni uznaje misję męża za pijackie urojenia i nie
wypuszcza go z domu, Gospodarz powierza zadanie rozniesienia wici młodemu drużbie - Jaśkowi i beztrosko
przekazuje mu bezcenny złoty róg. Nieodpowiedzialny chłopak gubi róg, schylając się po swoją czapkę z
pawimi piórami. (Do dziś jest dla mnie nieodgadnioną tajemnicą, po jakiego grzyba Gospodarz dał mu ten róg?
Przecież trzeba było w niego zadąć dopiero po zgromadzeniu wszystkich mieszkańców gminy. Oto do czego
prowadzi nadużywanie alkoholu...) Tymczasem dookoła chaty gromadzą się uzbrojeni chłopi, do których
dotarła wieść o powstaniu. Na rozkaz Gospodarza klękają i nasłuchują tętentu koni, który zapowie przyjazd
Wernyhory z Archaniołem. Kiedy o świcie Jasiek przybywa do Bronowic, zastaje wszystkich trwających w
dziwnym transie. Obudzić ich może tylko... a jakże - złoty róg! Na rozkaz Chochoła Jasiek rozbraja chłopów, a
słomiana kukła wprowadza ich w dziwny senny taniec. Naród pozostaje w uśpieniu na kolejny rok...
Postacie fantastyczne​​:

CHOCHOŁ - ukazuje się Isi

WIDMO - Ludwik de Laveaux (1868-1894), malarz zaręczony przed laty z Marią Mikołajczykówną, zmarł na
gruźlicę w Paryżu - ukazuje się Marysi

STAŃCZYK - Stańczyk (ok.1480-ok.1560), nadworny błazen królewski (m.in. Zygmunta Starego i Zygmunta
Augusta) - ukazuje się Dziennikarzowi

RYCERZ - Zawisza Czarny z Garbowa (ok.1370-1428); najznakomitszy rycerz średniowiecznej Polski - ukazuje
się Poecie

HETMAN - Franciszek Ksawery Branicki (ok.1730-1819); jeden z najpotężniejszych magnatów polskich,

współtwórca konfederacji targowickiej, uznany za zdrajcę narodu podczas insurekcji kościuszkowskiej -
ukazuje się Panu Młodemu

UPIÓR - Jakub Szela (1787-1860); główny przywódca tzw. rzezi galicyjskiej, czyli powstania chłopskiego
przeciwko panom (1846) - ukazuje się Dziadowi

WERNYHORA - postać legendarna; wędrowny lirnik ukraiński, wieszcz przepowiadający przyszłość

Rzeczypospolitej - ukazuje się Gospodarzowi

Zjawy ukazują się bohaterom na zasadzie "łańcuszka", tzn. każda z postaci, która doznała widzenia, rozmawia
później z postacią realną i z kolei tej właśnie postaci ktoś się objawia.

Symboliczne postacie

Rycerz - symbol siły, honoru i patriotyzmu

Stańczyk - symbol mądrości politycznej i gorzkiej ironii

Widmo - symbol zmarłego romantycznego kochanka (jak Gustaw w "Dziadach")

Hetman - symbol magnackiej pychy i zdrady narodowej

Upiór - symbol siły i krwawej zemsty chłopów na panach

Wernyhora - symbol wskrzeszenia niepodległości Polski

Symboliczne przedmiot

Chochoł - symbol marazmu i uśpienia, ale również nadziei na przebudzenie

weselna chata - symbol Polski i jej społeczeństwa

kaduceusz - symbol sporów narodowych, przywództwa politycznego oraz zniechęcania narodu do walki z
zaborcą

złota podkowa - symbol szczęścia indywidualnego, chłopskiej pazerności, ukrytej nadziei

złoty róg - symbol ducha narodu, walki, czynu, szansy na niepodległość

czapka z pawim piórem - symbol próżności i przywiązania chłopów do dóbr materialnych

sznur - symbol niewoli

Dzwon Zygmunta - symbol polskich tradycji historycznych, wielkości Polski

kosa osadzona na sztorc - symbol udziału chłopów w wyzwoleniu ojczyzny

 krzak róży - symbol zniewolonego narodu, w którym tli się nadzieja

Symboliczne sceny- chocholi taniec - symbol beznadziejnej sytuacji Polski na przełomie wieków, bierności,
marazmu, uśpienia, braku inicjatyw narodowowyzwoleńczych

zasłuchanie - symbol bezczynnego czekania na cud wolności

Chłopi​
:
Motyw domu​​- Dom Boryny jest symbolem bogactwa i dostatku. Zostały one osiągnięte dzięki pracowitości
gospodarza. Dla Macieja najważniejszą wartością była ziemia, nie chciał oddać jej żadnemu z dzieci, ponieważ
wiedział, że nie dbałyby o nią równie dobrze jak on.

Motyw konfliktu pokoleń​ ń​

- Antek i Maciej kłócą się o ziemię. Syn domaga się, by ojciec oddał mu
gospodarstwo, lecz Maciej nie chce się na to zgodzić, bo wie, że ich gospodarstwo straciłoby miano najlepszego
we wsi. Konflikt zaognia ślub Macieja z kochanką Antka, Jagną. Na łożu śmierci Maciej prosi swoją synową
Hankę, aby przekazała jego ukryte oszczędności Antkowi i zadbała wspólnie z nim o gospodarstwo.

Motyw ojca​​- Maciej Boryna to przykład ojca, dla którego ważniejsze od rodziny jest gospodarstwo. Dba o to,
by nikogo w rodzinie nie dotknęła niesprawiedliwość ani bieda. Przede wszystkim jednak troszczy się o
ziemię.

Motyw rodziny- ​Rodzina ma dla bohaterów powieści ogromną wartość. W rodzinie tkwi siła, rodzina
zapewnia bezpieczeństwo i wsparcie. Młodzi bohaterowie powieści (tacy jak np. Szymek i Nastka) z
determinacją dążą do tego, by założyć własną rodzinę, mieć swój dom i gospodarstwo. To świadczy o
dojrzałości i gotowości do zajęcia wyższego miejsca w lipieckiej hierarchii.Z drugiej strony – w
wieloosobowych, zamożnych rodzinach częstym problemem jest walka o pierwszeństwo, zapis ziemi czy
oszczędności (motyw konfliktu pomiędzy Boryną i kowalem). Zdarzają się tej rodziny, w których dorosłe dzieci
wyrzucają z domu rodziców i starszych schorowanych krewnych. Taki los przypada w udziale m.in. żebraczce
Agacie i Jagustynce.

Motyw społłeczeńństwa-​​Społeczność wsi Lipce żyje odizolowane od świata, zajęte tylko swoimi sprawami.
Czas odmierzają mieszkańcom uroczystości religijne, zmiany w przyrodzie i prace polowe. Społeczność wsi
jest zhierarchizowana, na jej czele stoi najbogatszy gospodarz, Maciej Boryna. Mieszkańcy Lipiec dokonują
własnych sądów, potępiają niemoralnych mieszkańców, piętnują ich zachowania. Zgodnie wyrzucają poza
nawias społeczny Jagnę, która nie może znaleźć u nikogo zrozumienia.

W chłopach brak przewodniego wątku, ciągnącego się przez wszystkie kolejne tomy. Tytuł powieści doskonale
odzwierciedla treść utworu, który jest przede wszystkim próbą (udaną!) uchwycenia życia chłopskiej
zbiorowości we wszelkich jej aspektach. Poznajemy losy wielu bohaterów, które przeplatają się ze sobą
nawzajem. Najważniejszy w powieści wydaje się ród Borynów, wokół którego otwiera się kilka istotnych
wątków:

1)Konflikt miedzy synem (Antkiem) a ojcem o przepisanie gruntu, a potem również o kobietę, piękną Jagnę;

2)Walka Hanki o uratowanie małżeństwa i rodziny;

3)W pierwszym tomie ważną rolę odgrywa wzruszająca historia życia Borynowego parobka – Kuby;

4)Historia burzliwej i namiętnej historii romansu Antka i Jagny;

W​
pow​​ieśści pojawia sięę kilka wąątków dotycząących całłej zbiorowośści Lipeckiej​​:

1)Walka z dworem o las, a potem o Polesie;

2)Kwestia edukacji: próba wymuszenia na chłopach podatku na wybudowanie rosyjskiej szkoły oraz
patriotyczne nauczania Rocha;

3)wątek, który można nazwać obyczajowo-obrzędowo-liturgicznym, a na który składa się ciąg opisów
powtarzanych każdego roku elementów życia chłopskiego, takich jak zwyczaje i obrzędy wielkanocne czy
odpustowe;

Ponadto należży wspomniećć o nastęępująących wąątkach dotycząących poszczególnych bohaterów:

1)Historia upadku Jagny;

2)Miłość Szymona i Nastusi oraz wytrwała walka mężczyzny o ziemię;

3)Historia Tereski „żołnierskiej”;

4)Wójtowe oszustwa;

5)Dziwne losy Pana Jacka;

śnie
Przedwioś
Przemiana​​- ​Cezary jest bohaterem dynamicznym, a co za tym idzie zmienia się. Poznajemy go jako
posłusznego, dobrze ułożonego czternastolatka. Z biegiem czasu, gdy jego ojciec wyjeżdża na wojnę, chłopak
odczuwa swobodę i staje się ulicznym rozrabiakom. Zadaje się z rówieśnikami, z którymi nie mógł do tej pory
nawet rozmawiać. Pociąga go życie chuligana. Duch rewolucji inspiruje go nawet do pobicia dyrektora szkoły,
który nakrył go na wagarowaniu. Po paru latach dostrzegł, z jak wielkim trudem jego matka robi wszystko, by
jemu niczego nie brakowało. Zmienił wtedy swoje podejście do kobiety, którą wcześniej lekceważył i
ignorował. Stał się kochającym synem. Jego poglądy na rewolucję zmieniają się, gdy zapoznaje się z jej
skutkami, podczas pracy przy usuwaniu zwłok Ormian z ulic Baku. W skutek historii o szklanych domach
opowiedzianej przez ojca bohatera, w Cezarym rodzi się duch patriotyzmu. Wcześniej uważał Polskę jedynie za
mit, nieistniejącą krainę. Wyobrażenie o dobrobycie i nowej cywilizacji starło się z brutalną rzeczywistością.
Jednak duch patriotyzmu nie zgasł całkowicie i Baryka wstąpił do polskiej armii i walczył przeciwko
bolszewikom, których do niedawna był gorliwym zwolennikiem. W Nawłoci bohater staje się namiętnym
kochankiem, kierującym się namiętnością, a nie zdrowym rozsądkiem. Miłosne zaślepienie sprawia, że
zapomina o swoich dotychczasowych poglądach i przekonaniach, pławiąc się w dobrodziejstwach życia w
szlacheckim dworku. Z rzadka dostrzega, że bogactwo i dostatek Wilosławskich płynie z nędzy okolicznych
chłopów. Po zawodzie miłosnym wraca do Warszawy i staje się aktywistą politycznym. Początkowo skłócony
z komunistami, dołącza ostatecznie do wielkiej manifestacji robotniczej.

Polska i Polacy ​-Cezary Baryka jest „człowiekiem z zewnątrz”, który obiektywnie przygląda się procesom, jakie
mają miejsce w odradzającej się Polsce. Największym problemem ojczyzny jest wybór drogi odbudowy
państwowości. Jeżeli nie nastąpi to jak najszybciej, pogarszająca się sytuacja społeczna doprowadzi do tego, że
Polska podzieli los bolszewickiej Rosji i stanie się areną krwawych zajść rewolucji. Gdy Cezary poczuł się już
pełnoprawnym obywatelem, po tym jak walczył w wojnie z sowietami, tak wypowiadał się o ojczyźnie: „Mamy
tu, Polacy, ziemię polską i lud polski. Mamy wolność”. Jego stosunek do Polski i samych Polaków zmieniał się z
czasem. W rozmowie z Gajowcem, bohater zarzucił: „Znana jest anegdota o temacie «Słoń». Polak, mający po
innych nacjach napisać rozprawę o słoniu, napisał bez wahania: «Słoń a Polska»”. Podobała mu się
waleczność i zamiłowanie Polaków do ojczyzny, ale raziło zaślepienie niepodległością. Uważał, że krajanie są
zbyt opieszali we wprowadzaniu zmian i boją się wielkich decyzji.

Idealizm​​-Wizja szklanych domów, jaką Seweryn nakreślił przed Cezarym, miała być wielką ideą, która
natchnie go do wzięcia udziału w wielkim przedsięwzięciu, czyli odbudowie polskiej państwowości. Kolejnym
idealistą, którego bohater spotkał na swojej drodze był Antoni Lulek. Zagorzały komunista nie miał żadnych
krytycznych uwag do wyznawanej przez siebie ideologii. Przez to postać ta jest niezwykle niebezpieczna,
ponieważ fanatyzm kieruje ją do odrzucenia wszystkiego, co wiąże się z niepodległością Polski. Przeciwstawne
poglądy do Lulka wyrażał Szymon Gajowiec. Jego prorządowy program ewolucyjnych reform był wsparty
wielką wiarą w opatrzność boską.

Czas i miejsca akcji utworu

Akcja powieści rozgrywa się na przestrzeni lat. Rozciąga się od rewolucji w Rosji w 1917 roku do lat
powojennych. Przedstawione zdarzenia odbywają się w wielu miejscach. W Baku czytelnik widzi dom Baryków,
okopy, cmentarz. Cezary Baryka wraz z ojcem podróżują przez terytorium Rosji. Na ziemiach polskich akcja
rozgrywa się w majątkach ziemiańskich i we wsiach – Nawłoci (u Wielosławskich, niedaleko Częstochowy),
Chłodku, Leńcu, Odolanach. Następnie opisana jest Warszawa, jej ulice, a także znajdujące się w niej mieszkania
(na przykład Buławnika, to w którym odbywały się spotkania komunistów).

Cezary Baryka – biografia młłodego pokolenia powojennego

Głównego bohatera Przedwiośnia można uznać za reprezentanta całego młodego pokolenia powojennego.
Biografia Baryki została w takim stopniu nasycona przeróżnymi zdarzeniami, że wydaje się mało
prawdopodobne, aby wszystko to przeżył jeden człowiek. Między innymi: doświadcza on rewolucji (w Baku),
walczy podczas wojny (w 1920 roku), mieszka w majątku ziemskim (w Nawłoci), jako dziecko przebywa w
Rosji, studiuje w Warszawie… Pokazanie tak barwnego życiorysu bohatera ma na celu dotarcie do jak
najszerszego kręgu czytelników, tak aby każdy z nich miał możliwość, niezależnie od tego kim jest,
odnalezienia elementów swojej biografii w którymś z fragmentów powieści, a przez to mógł zidentyfikować
się z głównym bohaterem. Taka biografia ma także na celu zsumowanie losów różnych ludzi, którzy żyli w
jednym czasie, 14 ale w zupełnie odmiennych warunkach. Poza tym, jest to także próba zasygnalizowania, że
każdy człowiek przeżywa w swoim życiu (jak Baryka) wielkie przygody. Musi tylko potrafić je dostrzegać.

Stosunek Cezarego Baryki do rewolucji w Baku

Początkowo, jako młodzieniec, bohater jest zafascynowany ideą bolszewickiej rewolucji. Przyłącza się do
bolszewików i bezkrytycznie z nimi współdziała. Posuwa się nawet do działania na szkodę własnej rodziny
dla komunistycznych idei (oddaje ukryty przed bolszewikami przez ojca skarb). Przestaje być jej zwolennikiem,
kiedy sam ją przeżywa. Doświadcza wówczas śmierci matki, obserwuje okrucieństwo, bezprawie i
wszechogarniający chaos. Dostrzega wówczas-- […] najście wojsk bolszewickich, niosących wraz z hasłami
rewolucji nowe rzezie, kary, egzekucje, gwałty, nie mniej okrutne i olbrzymie jak wszystkie poprzednie.
--Rewolucja w Baku ma także wpływ na dalsze losy i postawę światopoglądową bohatera (porównaj z innymi
punktami niniejszego opracowania).

ść w Polsce
Mit szklanych domów a rzeczywistość

Ojciec Baryki, Seweryn, podczas podróży z entuzjazmem opowiada mu o idealnym państwie polskim, które
rzekomo budowane jest przez ich krewnego, inżyniera Barykę. Ma być to państwo szczęścia, sprawiedliwości i
wszelkiej szczęśliwości. Podstawowym materiałem budulcowym zarówno domów, jak i innych budowli – na
przykład: szpitali, szkół, kościołów – ma być szkło. Dzięki temu budynki mają być czyste, higieniczne, ładne
oraz do tego stopnia tanie, aby wszystkich było na nie stać. Miasto ma być zelektryfikowane, a Wisła
uregulowana. Ponadto wszelkie dobra produkcyjne i ziemie mają być odebrane bogatym i oddane
potrzebującym. Jednak ma się to odbyć pokojowo, nie na drodze rewolucji. Rzeczywistość, którą zastał Baryka
po przyjeździe do Polski wygląda całkowicie inaczej. Bardziej przypomina obraz, jaki Baryka widział podczas
rewolucji, niż to, co opowiadał mu ojciec. Po przekroczeniu granicy trafia do małego miasteczka. Widzi tam
brudne, zaniedbane ulice i zniszczone budynki. Pierwsza część powieści kończy się pytaniem, które bohater
zadaje w myślach ojcu: Gdzież są twoje szklane domy?… Gdzież są twoje szklane domy?… Na wsi Baryka
obserwuje kontrastującą z przepychem majątku ziemskiego biedę nędznych wyrobników wiejskich z Chłodka.
W mieście natomiast obserwuje biedę robotników czy fatalne warunki w dzielnicy żydowskiej. Ponadto
panująca władza jest niesprawiedliwa, rząd nieudolny i niezdolny do wprowadzania reform, program
ewolucyjny za wolny, aby go z powodzeniem realizować i nie może się sprawdzić.

Programy budowania kraju – rewolucja i ewolucja

Żeromski przedstawia w Przedwiośniu jak po odzyskaniu niepodległości wygląda Polska. Nęka ją wiele
problemów, które utrudniają obudowywanie państwa. Są to między innymi: panowanie wśród społeczeństwa
tendencji narodowosocjalistycznych, faszyzacja kraju, prowadzenie przez rządzących polityki agresji, lęk ludzi
przed kolejną wojną, rozbieżności ideowe warstw rządzących, parcie na siłę do kapitalizmu, brak konkretnych
programów odbudowy państwa czy pokazywanie w złym świetle burżuazji. Widząc taki obraz Polski, należy
zadać pytania na temat jej przyszłego kształtu. Mianowicie: jaka, czyja i gdzie ona ma być? Odpowiedź na te
pytania należy do młodego powojennego pokolenia. Ma ono do wyboru dwie drogi budowania kraju. Są to
rewolucja lub ewolucja. Pierwszy ze sposobów odbudowywania państwa cechuje się tym, że niesie ze sobą
wielkie, szczytne idee. W rzeczywistości pozostają one jednak tylko ideami, są niemożliwe do zrealizowania. W
utworze przedstawiony jest rewolucyjny program komunistyczny. Baryka zapoznaje się z nim dzięki innemu
bohaterowi, Antoniemu Lulkowi. Ten zapatrzony jest w to co dzieje się w Rosji (choć informacje czerpie z prasy
i agitacyjnych pism rewolucyjnych, osobiście w Rosji nie był). Jego uwielbienie dla komunizmu wręcz
fanatycznego charakteru, o czym świadczy to, że Gdy czytał o srogich karach na kontrrewolucjonistów, o
kaźniach setek tysięcy ludzi, o mordowaniu bez sądu i dziesiątkowaniu zakładników, bladł z rozkoszy. Ręce
jego drżały wówczas i twarz promieniała jak od głębokiego natchnienia. Program rewolucyjny przedstawia
górnolotne hasła, nie podaje jednak sposobów, w jaki je realizować. Przez to działanie staje się pospieszne i
chaotyczne. Główne założenia programu Lulka to: zdobywanie władzy wszelkimi możliwymi metodami –
także przez mordowanie, łączenie się komunistów z różnych państw, doprowadzanie do rozwoju klasy
robotniczej, a następnie zniesienie podziału na klasy, wrogie nastawienie do państwa niekomunistycznego. To,
jak wygląda realizacja haseł programu komunistycznego, widzimy zanim jeszcze Baryka pojawi się w Polsce. W
części pierwszej powieści, jako przestroga, została z całym swoim okrucieństwem pokazana rewolucja w
Baku. Wzniecona pod szczytnymi hasłami, w rzeczywistości jest bratobójcza i bezsensowna.

Aby realizować drugie z możliwych rozwiązań, trzeba wykazać się dużą cierpliwością. Ewolucja zakłada
powolny, ale systematyczny i trwały rozwój poprzez budowanie państwa powoli, spokojnie i konsekwentnie,
według przemyślanego, wyznaczonego planu. W utworze plan ewolucyjny przedstawia Szymon Gajowiec. Co
więcej, jako 15.wysoki państwowy urzędnik, zamierza go realizować. Chce także, aby dotarł on do innych
ludzi. W związku z tym bohater pisze książkę. Ma być to monumentalne dzieło, przedstawiające sytuację, w
jakiej znalazł się kraj po odzyskaniu niepodległości. Opierać ma się tylko i wyłącznie na faktach, istotne mają
być w nim zestawienia, statystyki, wyliczenia. Główne założenia planu Gajowca to: wprowadzanie nowej,
stabilnej waluty, propagowanie wśród społeczeństwa życia dla idei, zapewnianie obywatelom opieki
państwowej, zjednoczenie trzech zaborów, stabilizacja polityki zagranicznej (a przez to możliwość
prowadzenia jej autonomicznie), rozbudowa armii, rozwój publicznej oświaty, utrzymanie państwa w jego
granicach, wprowadzenie stanów równych i wolnych.

Problem dojrzewania bohatera

Baryka to, podobnie jak i pozostali główni bohaterowie powieści Żeromskiego, ideowiec, człowiek, który do
życia potrzebuje szczytnych celów. Musi działać w imię jakichś wyższych wartości lub wizji. Jako młodzieniec,
bohater jest zafascynowany komunizmem. Przyłącza się do bolszewików. Kiedy w Baku przeżywa rewolucję,
traci zapał dla komunistycznych idei, bohater zdaje sobie sprawę, że rewolucja to ślepa sił (zwłaszcza
wpływa na to ma śmierć jego matki [brutalne potraktowanie zwłok matki] i sytuacja, w której widzi zwłoki
młodej Ormianki [która przecież niewiele mogła mieć wspólnego z rewolucją). Idee rewolucyjne na powrót
stają się Baryce bliskie, kiedy mieszka u Wielosławskich w Nawłoci. Widzi tam ogromną dysproporcję między
życiem ziemiaństwa i życiem wieśniaków. Sam nie godzi się na taką niesprawiedliwość i nie jest w stanie pojąć,
dlaczego wieśniacy nie buntują się przeciwko istniejącemu stanowi rzeczy. Kolejnym etapem dojrzewania
bohatera jest pobyt w Warszawie. Baryka spotyka się z programami rewolucyjnym Antoniego Lulka i
ewolucyjnym Szymona Gajowca. Do żadnego z nich bohater nie jest przekonany – ewolucyjny wydaje się być
zbyt powolny w realizacji, zaś realizację rewolucyjnego widział za młodu w Baku. Waha się między nimi, oba
krytykując. W końcu (do końca nie wiadomo dlaczego) przyłącza się do rewolucjonistów.

ńczenie utworu​​– wybór Baryki-Powieść kończy się przyłączeniem bohatera do manifestacji

Zakoń
komunistycznej maszerującej w kierunku Belwederu.

Ferdydurke
Maska- ​Gombrowicz używa kolokwializmu „gęba” jako znak maski narzuconej człowiekowi przez środowisko.

Niedojrzałłość​
ść​- ​Z osiągnięciem pełnoletniości nie wyzbywamy się kultywowanych przez całe dojrzewanie
marzeń, lubimy być chwaleni, wolimy leniuchować niż pracować, jesteśmy „dzieckiem podszyci”. Z wiekiem
zmieniamy się jedynie fizycznie, ukrywając głęboko to, co czujemy i czego chcemy. Jesteśmy niedojrzali.

Nienaturalność ść, nieprawdziwość ść, czyli uwikłłanie w formę​

ę​- ​Wszystkie formy osaczają jednostkę, kradną jej
prawdziwe przekonania czy zachowania powodując, że każda osoba przestaje być szczery, „prawdziwy”,
naturalny. Najgorsze jest to, że forma, zabierając człowiekowi jego indywidualne cechy i wolność wyboru, nie
odbiera mu świadomości, że jest jej niewolnikiem, służy konwencjom, układom. Ferdydurke jest krytyką
formy, która fałszuje ludzką naturę, zabija w człowieku autentyczność, naturalność, szczerość.

ść​, ​infantylność​
Niewinność​ ść​- ​W powieści szczególnym, symbolicznym znakiem dziecięcości, zawierającym w
sobie niewinność, prostoduszność, łatwowierność, potrzebę czuwania nad małym człowiekiem jest „pupa”.
Określenie to jest charakterystyczne dla mowy dziecięcej lub ewentualnie dla leksyki opiekunów dzieci.
Gombrowicz skontrastował je z wulgarnym słowem na literę „d”.

-​
​
Sen​ Józio, wszystko co go spotyka, traktuje na początku ja sen. Nie może uwierzyć, że choć ma trzydzieści lat,
wszyscy widzą w nim gimnazjalistę, nire potrafi zrozumieć, że musi chodzić do szkoły.

Szkołła​​- ​W pierwszej części powieści Józio poznaje patriotyczną dydaktykę szkoły – warszawskie gimnazjum
dyrektora Piórkowskiego - jej nudnych profesorów i metody, którymi starają się ​„upupić​ć​
” młodzież.

O czym jest "Ferdydurke'?

Najogólniej mówiąc - o kształtowaniu człowieka, formowaniu go jako całości. Na przykładzie dziwacznych i
nieprawdopodobnych przygód Józia Kowalskiego Gombrowicz próbuje odpowiedzieć na pytanie, co to znaczy
"być sobą" i czy taki stan jest w ogóle możliwy, skoro podlegamy tylu czynnikom zewnętrznym. Kategorią,
której Gombrowicz poświęca swoje rozważania, jest FORMA pojmowana jako środek zniewolenia człowieka
przez innych ludzi. Owa forma realizuje się poprzez różne oczekiwania stawiane jednostce przez
16.społeczeństwo, jak choćby "upupianie" czy przyprawianie "gęby" (o czym poniżej). Powieść ukazuje przy
okazji satyryczny obraz różnych warstw społecznych oraz kpi z tzw. świętości narodowych.

Cz​​. ​I ​
​ -​można zatytułować "Szkoła". To rozdziały I-III opowiadające o pobycie Józia w gimnazjum, gdzie
poddaje się on wszechobecnemu "upupianiu". Przeczytanie tej części da wam niewielką, ale zawsze,
satysfakcję, bo Gombrowicz bezlitośnie wykpił system dydaktyczny polskiej szkoły oraz skostnienie kadry
pedagogicznej.

Bohaterowie​​: prof. Pimko, uczniowie: Miętus (Miętalski), Syfon (Pylaszczkiewicz), Gałkiewicz, Kopyrda,
polonista Bladaczka, dyrektor Piórkowski ...

I - Porwanie

II - Uwięzienie i dalsze zdrabnianie

III - Przyłapanie i dalsze miętoszenie

Przerywnik I (W szkole na ogół skrzętnie pomijany, więc odpuścimy...)

IV - Przedmowa do "Filidora dzieckiem podszytego"

V - Filidor dzieckiem podszyty

​​
Cz. II​(najdłuższą) - można zatytułować "Rodzina nowoczesna". To rozdziały VI-X opowiadające o pobycie
Józia na stancji u Młodziaków, gdzie stara się on dostosować do nowoczesnych poglądów córki gospodarzy -
Zuty, w której się zadurzył. Jednocześnie bohater walczy z tym stanem poprzez próbę zburzenia narzuconej
przez Młodziaków formy nowoczesności, co mu się zresztą udaje. Ta część to satyra na postępowe (z pozoru)
środowisko mieszczańskie.

Bohaterowie: Wiktor i Joanna Młodziakowie, Zuta Młodziakówna, Pimko, Kopyrda, Miętus

VI - Uwięzienie i dalsze zapędzanie w młodość

VII - Miłość

VIII - Kompot

IX - Podglądanie i dalsze zapuszczanie się w nowoczesność

X - Hulajnoga i nowe przyłapanie

Przerywnik II

XI - Przedmowa do "Filiberta dzieckiem podszytego"

XII - "Filibert dzieckiem podszyty"

Cz​​. ​III​
​​
można zatytułować "Rodzina tradycyjna". To rozdziały XIII i XIV, w których mowa o pobycie Józia i
Miętusa w Bolimowie - szlacheckim dworku rodziny Hurleckich. Gombrowicz wyśmiewa tu środowisko
ziemiańsko-konserwatywne oraz chłopskie.

Bohaterowie: państwo Hurleccy (ciotka z domu Lin, wujek Konstanty - Kocio, Zygmunt, Zosia), parobek Walek,
Miętus

XIII - Parobek, czyli nowe przychwycenie

XIV - Hulajgęba i nowe przyłapanie

Jak zauważyliście, powieść rozpoczyna się porwaniem Józia przez Pimkę, a kończy porwaniem Zosi przez Józia
(kompozycja pierścieniowa lub klamrowa), co potwierdza przemyślaną konstrukcję, a w warstwie
znaczeniowej nasuwa wniosek, że przed FORMĄ nie ma ucieczki, po prostu z jednej przechodzimy w drugą,
choćbyśmy wcale nie mieli na to ochoty. Samo życie, prawda? Ile razy musieliście robić dobrą minę do złej gry
i udawać grzecznego synka, fajnego kumpla czy twardziela?

Narracja w "Ferdydurke" jest pierwszoosobowa, ale niejednorodna. Można wyróżnić trzech

narratorów, choć każdy z nich jest ... samym Gombrowiczem.
a) 30-letni pisarz Józef Kowalski (przed porwaniem przez Pimkę)
b) 17-letni gimnazjalista Józio Kowalski będący jednocześnie 30-letnim Józefem Kowalskim
c) trzecioosobowy narrator opowiadań o Filidorze i Filibercie - doktor Antoni Świstak
ą te "pupy", "gęęby", "łłydki" czy "kłę
Czym są łębowiska/kupy"?
To słowa-klucze podsunięte przez samego autora. Ich zrozumienie spowoduje, że treść i przesłanie powieści
stanie się o wiele jaśniejsze. Po przeczytaniu poniższych wyjaśnień, dopasujcie je do swoich doświadczeń
życiowych, a okaże się, że sami wielokrotnie byliście "upupiani", a może nawet buntowaliście się przeciwko
"gębie" narzuconej wam przez innych.

pupa, upupianie = narzucenie jednostce roli kogoś podrzędnego: dziecinnego, niedojrzałego, potrzebującego
stałej kontroli i opieki. To przeważnie rola nadopiekuńczych matek, ale i ...szkoły! Te wszystkie "umyj ręce",
"siedź prosto", "załóż szalik", to wyręczanie, osłanianie, podsuwanie gotowych rozwiązań, lekceważenie
problemów...

gęba = rola społeczna narzucona lub przybrana, ale przede wszystkim nieautentyczna. Innymi słowy, takie
udawanie kogoś, kim się nie jest. Np. Młodziakowie przybierają pozę nowoczesnych rodziców, choć romansu
córki z nauczycielem nie są w stanie zaakceptować, a Miętus rozpaczliwie poszukuje prawdziwego parobka,
który nigdy nikogo nie udawał.

gęby Józia: 1) niedojrzały uczniak, 2) zakochany młodzieniec, 3) konserwatywny ziemianin, 4) uwodziciel i

porywacz ( w żadnej z tych ról nie czuł się dobrze)

łydka = atrakcyjność fizyczna, zdrowie, młodość, witalność, ale i seksualne wyzwolenie, nowoczesność.
Pojęcie związane z Zutą Młodziakówną, która dba wyłącznie o rozwój fizyczny (z całkowitym pominięciem
intelektualnego) ;-) Takie przykłady znacie też zapewne ze swojego otoczenia.

kłębowisko/kupa = zburzenie formy lub konflikt między formami. To wieloosobowe bójki, do których dochodzi
kilkakrotnie: w szkole - między chłopakami a chłopiętami, w domu Młodziaków - między gospodarzami a
nocnymi gośćmi czy w dworze Hurleckich - między panami a chłopami.

ązania do literatury.
Nawią
Chyba najwyraźniej widać kpiny z narodowych świętości: Słowacki, Mickiewicz, Norwid, Żeromski.
Najśmieszniejszy fragment powieści to lekcja języka polskiego - doskonała parodia takiejże lekcji z
"Syzyfowych prac" Żeromskiego. Pamiętacie Sztettera, jak drżał, żeby go z pracy nie wyrzucili, kiedy Zygier
recytował zakazaną przez rosyjskiego zaborcę "Redutę Ordona"? Jego odpowiednikiem jest Bladaczka, który
drży o swoją posadę, bo ... Gałkiewicz nie chce uznać, że "Słowacki wielkim poetą był". Dodajmy do tego
wyraźne nawiązania do"Pana Tadeusza": szlachecki dworek w Bolimowie (Soplicowie?), wychowanica Zosia
itp.

8. Język powieści jest bardzo ważny, bo nie służy wyłącznie przedstawieniu treści, ale zwraca uwagę sam na
siebie, dlatego Julian Przyboś nazwał Gombrowicza "poetą prozy". Przy omawianiu utworów lirycznych często
analizowaliście wers po wersie, gdyż każde słowo jest tam ważne, użyte świadomie i konsekwentnie. Z kolei w
dotychczas poznanych utworach epickich mieliście do czynienia z tzw. językiem przezroczystym, którego po
prostu nie dostrzegaliście, co najwyżej "podziwialiście" malarskość opisów, indywidualizację mowy bohaterów
itp. Tymczasem podczas lektury "Ferdydurke" co chwila spotykacie się ze zdumiewającymi neologizmami
różnego typu lub z wyrazami znanymi, ale użytymi w nowym znaczeniu. Zadziwiają konstrukcje zdaniowe, bo
czyż można np. "jeść przeciwko komuś" albo "zgwałcić przez uszy"? Poniżej podam kilka znamiennych
przykładów:
Zdążyc przed Panem Bogiem
Motyw buntu​​- Marek Edelman buntuje się przeciwko planom Boga. Usiłuje "prześcignąć" Stwórcę. W czasie
wojny próbował ratować w getcie warszawskim ludzi wywożonych na śmierć, a po wojnie pragnie Boga
przechytrzyć jako kardiochirurg ratujący życie.

Motyw zbrodni​​​- mowa tu o zbrodni dokonanej na niewinnych, bezbronnych ludziach. Dla celów
eksterminacyjnych Niemcy zorganizowali obozy masowej zagłady. Komory gazowe miały szybko zabijać ludzi.
Zwłoki ofiar palono w piecach krematoryjnych.

Motyw śmierci​​- śmierć ma tu wymiar nieludzki, jest zbiorowa, masowa i okrutna.

Motyw retrospekcji, powrotu do przeszłłośści​​- Hanna Krall, przeprowadzając wywiad z Markiem

Edelmanem, uwzględnia teraźniejszość oraz przeszłość. Wspomnienia dotyczące powstania w getcie
warszawskim są tą przeszłością.

Motyw kata ​- katami możemy nazwać oprawców, zbrodniarzy, którzy wysyłali na śmierć w komorach
gazowych bezbronnych, niewinnych ludzi. Znęcali się nad nimi psychicznie i fizycznie.

Motyw ofiary ​- Żydzi są ofiarami Hitlerowców

ążyćć przed Panem Bogiem” moż

W utworze Hanny Krall „Zdąż żna wyodrę
ębnić
ć trzy
wąątki gł
łówne:
1.Akcja likwidacji getta warszawskiego – wywożenie Żydów z Warszawy rozpoczęło się 22 lipca 1942 roku i
trwało do 8 września tegoż roku. Odbywało się pod hasłem „przesiedlania ludności na Wschód”. Niemcy
oszukiwali Żydów, rozdając im chleb i marmoladę, dzięki czemu mieszkańcy getta bez obaw wchodzili
dobrowolnie do wagonów. Bojownicy żydowscy odkryli, że transporty jadą do obozu zagłady. Rozpoczęli akcję
rozwieszania plakatów z napisem: „Przesiedlenie to śmierć”. W ciągu tych sześciu tygodni Niemcy wywieźli z
miasta czterysta tysięcy ludzi. Punktem przeładunkowym był położony w centrum Warszawy Umschlagplatz.

2.Wybuch i tragiczny przebieg powstania w getcie warszawskim – 19 kwietnia 1943 roku garstka powstańców
Żydowskiej Organizacji Bojowej, na czele której stał Mordechaj Anielewicz, rozpoczęła walkę z Niemcami,
przerywając tym samym kolejną akcję wywożenia Żydów. Powstanie trwało zaledwie dwadzieścia dni.
Ostatecznie Niemcy podpalili getto. Powstańcy, nie otrzymawszy żadnej pomocy z zewnątrz, polegli w
nierównej walce bądź wybrali śmierć samobójczą. Jedynie kilku bojowników ŻOB-u przeżyło, przedostając się
kanałami na stronę aryjską.

3.Wspomnienia i przemyślenia doktora Marka Edelmana – Marek Edelman w czasie powstania w getcie był
zastępcą Anielewicza. Był jednocześnie obserwatorem i uczestnikiem wydarzeń. Udało mu się wydostać z
płonącego getta i po trzydziestu latach milczenia opowiedział o tym, co wydarzyło się w tamtych tragicznych
dniach. Jego wspomnienia przeplatają się z opowieścią o latach pracy w szpitalu jako kardiochirurg i walce o
życie pacjentów.