ROZDZIAŁ 6

1. funkcje pieniądza:
⁃ środek wymiany(umożliwia wymianę dóbr i usług, bez niego wszyscy byliby
skazani na wymianę barterowa)
⁃ jednostka rozliczeniowa(możemy ocenić i poinformować jaka co ma
wartość)
⁃ środek przechowywania wartości (pieniądz przenosi wartość w czasie)
2. wymiana barterowa- wymiana towaru za towar
3. miara pieniądza było później bydło, metale, a dopiero później monety i
teraz pieniądz bezgotówkowy
4. zalety i wady pieniądza bezgotówkowego
zalety wady
zmniejszona przestepczosc wzrost możliwości inwigilacji
zmniejszenie szarej strefy utrudnienia dla osób wykluczonych cyfrowo
mniejsze koszty transportu, produkcji, zabezpieczeń gotowkizagrożenie
cyberprzestepcz. i cybnrterroryzmem
wygoda w podróżach za granicę wydajemy więcej i łatwiej
5. kryptowaluty to wirtualne waluty oparte na kryptografii zapewniającej
bezpieczeństwo i weryfikacje użycia pieniądza
6. przedsiębiorca może na rynku uzyskać potrzebne środki na dwa sposoby:
⁃ pożyczki i kredyty- otrzymuje daną kwotę którą musi zwrócić wraz z
oprocentowaniem. obligacje- firma może uzyskać zwrot pożyczonej kwoty
⁃ akcje- przedsiębiorstwo nie musi oddawać kwoty ale za to daje cześć
akcji nabywcy, który staje się wspolwlasciciaelem przesiębiorstwa

ROZDZIAŁ 9
1. cykl koniunkturalny- zjawisko istnienia naprzemiennych okresów recesji
i ożywienia gospodarczego
2. istnienie cykli jest naturalne i nieuniknione, nie da się wahań
wyeliminować, można je jedynie zminimalizować
3. na wykresie mamy trend wzrostu(prosta linia pokazująca średnie tempo
wzrostu) i rzeczywiste tempo wzrostu(falka leci raz w gore raz w dol dzięki czemu
mamy fazy ożywienia/ekspansji(leci w gore) i recesji(leci w dol))
4. w czasie ożywienia/ekspansji: wynagrodzenia rosna, spada bezrobocie,
przedsiębiorstwa maja wysokie zyski i powstaje dużo firm
5. w czasie recesji: rośnie bezrobocie, przedsiębiorstwa produkują mniej i
maja trudności ze sprzedażą swoich produktów, wiele firm upada, wynagrodzenia
spadają
6. recesja- sytuacja kiedy gospodarka w ciagu dwóch kolejnych kwartałów
doświadczyła spadku PKB (wyprodukowano mniej dóbr i usług)

7. polityka fiskalna-zmiana podatków i wydatków państwa
8. polityka pieniężna-wpływanie na ilość pieniądza w gospodarce co
przekłada się na zmianę poziomu ceni poziomu stop procentowych po których udziela
się kredyty

ROZDZIAŁ 10:
1. BUDŻET PAŃSTWA (polityka budżetowa) - plan dochodów i wydatków państwa,
uchwalany jest przez sejm na okres roku kalendarzowego w formie ustawy budżetowej
2. USTAWA BUDŻETOWA zawiera część wydatków sektora finansów publicznych,
ponieważ nie uwzględnia m.in. finansów jednostek samorządu terytorialnego, Funduszu
Ubez. Społ.
3. MAPA DOCHODÓW I WYDATKI PAŃSTWA - pokazują obywatelom, na co rządzący
przeznaczają ich podatki oraz co powoduje narastanie długu publicznego
4. DEFICYT BUDŻETOWY- sytuacja, gdy w budżecie państwa wydatki są większe
od wpływów. Aby pokryć tę różnicę, państwo musi się zadłużać.
5. DŁUG PUBLICZNY - całkowite zadłużenie państwa
6. argumenty za równowaga budżetowa:
 ⁃ zadłużenie się państwa to obciążanie przyszłych pokoleń podatników - w
budżecie państwa pożyczkę spłacają wszyscy podatnicy
⁃ zaciąganie dużych pożyczek przez państwo powoduje, że na rynku
pozostaje mniej pieniędzy i koszt pożyczek dla innych podmiotów wzrasta - efekt
wypierania
7. argumenty za deficytem budżetowym
⁃ pożyczone pieniądze można przeznaczyć na inwestycje mające na celu
zwiększenie produktywności gospodarki w przyszłości
⁃ deficyt w jednym roku może być zrekompensowany nadwyżką budżetową w
roku kolejnym
8. POLITYKA PIENIĘŻNA - polega na wpływaniu na ilość pieniądza w
gospodarce, co przekłada się na zmiany poziomu cen (inflacja lub deflacja) oraz
stóp procentowych w gospodarce
9. STOPA PROCENTOWA - wysokość odsetek, jakie musimy zapłacić za możliwość
korzystania przez określony czas czyichś środków finansowych
10. niska SP - ludzie i przedsiębiorstwa chętniej sięgają po kredyty -
wydatki w gospodarce rosną
11. RESTRYKCYJNA POLITYKA PIENIĘŻNA - zmniejszenie ilości pieniądza w
gospodarce, po to aby zahamować inflację
12. EKSPENSYWNA POLITYKA PIENIĘŻNA - zwiększenie ilości pieniądza w
gospodarce, po to aby zwiększyć produkcję i zmniejszyć bezrobocie
13. BANKI KOMERCYJNE:
⁃ przechowują oszczędności klientów
⁃ udzielają kredytów
⁃ kreują pieniądz
⁃ STOPA REZERW OBOWIĄZKOWYCH - określa jaka część oszczędności
powierzonych bankom musi pozostać w formie rezerwy i nie może zostać przeznaczona
na pożyczki i kredyty
14. STOPY PROCENTOWE BANKU CENTRALNEGO to oprocentowanie, po jakim banki
komercyjne pożyczają pieniądze w banku centralnym
⁃ im niższe SP tym banki komercyjne pozyczaja taniej i moga udzielic
wiecej kredytow
15. OPERACJE OTWARTEGO RYNKU - transakcje papierami wartosciowymi miedzy
bankiem centralnym a bankami komercyjnymi. Gdy banki centralne kupuja papiery
wartosciowe w banku centralnym, przekazuja w zamian gotowke, ktora przestaje krazyc
w gospodarce
16. NARODOWY BANK POLSKI (NBP) - bank centralny w PL
⁃ ma prawi do ustalania i realizowania polityki pieniężnej oraz wyłączne
prawo emisji pieniądza
⁃ organy NBP: Prezes NBP, Zarząd NBP oraz Rada Polityki Pieniężnej RPP
⁃ RPP ustala wysokości stopy rezerwy obowiązkowej banków, wysokości stóp
procentowych NBP oraz zasady iperacji otwartego rynku
⁃ Europejski Bank Centralny - w strefie euro
⁃ Bank Anglii - w Wielkiej Brytanii
⁃ Rezerwa Federalna - w USA
⁃ Bank Japonii - w Japonii
17. OGRANICZENIA POLITYKI FISKALNEJ I PIENIĘŻNEJ:
⁃ błędne decyzje polityków lub urzędników
⁃ politycy kierują się jedynie dobrem swoich wyborów, wzrost korupcji

ROZDZIAL 11:
1. Do gospodarki krajowej i globalnej należą:
2. Przedsiębiorcy - podejmują decyzje gospodarcze dot. własnego
przedsiębiorstwa
3. Konsumeci - dysponują swoim budżetem wg własnego uznania
4. Funkcjonowanie przedsiębiorstw oraz stan budżetu domowego sa zależne
od:
⁃ wiedza przedsiębiorców i konsumentów na temat przedsiębiorczosci i
gospodarowania finansami osobistymi
 ⁃ rozumienie funkcjonowania całej gospodarki - mechanizmow nia rzadzacych
i problemow ktore sie pojawiaja (trzeba znac dane opisujace jej stan aby rozumiec)

7. SYSTEM RACHUNKÓW NARODOWYCH - zestaw statystyk ktore umozliwiaja

sprawdzanie poziomu aktywnosci gospodarczej i zachodzacych w niej zmian

8. wskaźnik PKB - suma wartosci rynkowej wszystkich koncowych dobr i uslug

wytworzyonych w danym kraju w okreslonym czasie;
⁃ pokazuje jak duza jest gospodarka danego panstwa
⁃ umozliwia przeanalizowanie jak zmienia sie gospodarka
⁃ umozliwia oszacowanie przecietnej zamoznosci ludzi w danym kraju
9. PKB:
⁃ nominalny- podawany jest w cenach bieżących
⁃ realny - uwzglednia zmiany cen w danym okresie; umozliwia pokazanie,
czy realnie produkujemy wiecej towarow
⁃ (Gdyby w kraju ceny wzrosly dwukrotnie, a dalej orodukowano by tyle
samo, to nominalny PKB wzrósłby dwukrotnie, realny by sie nie zmienil)
10. SKŁADNIKI PKB:
⁃ konsumpcja: wydatki gospodarstw domowych na zakup dóbr i usług
⁃ inwestycje: wydatki przedsiębiorstw na zakup dóbr, które w przyszłości
zostaną użyte do produkcji inncyh dóbr i uslug
⁃ wydatki państwowe - wydatki na dobra i uslugi dokonane przez rzad i
samorzady
⁃ eksport netto - róznica miedzy eksportem a importem
11. PKB nie nest wskaznikiem idealnym poniewaz
⁃ nie uwzglednia transakcji pozarynkowych
⁃ nie pokazuje skali nierownosci dochodowych
⁃ nie bierze pod uwage zuzycia zaosbow i zniszczenia srodowiska
⁃ nie uwzglednia czasu wolnego
⁃ alternatywy: HDI, HPI, GPI

27. WZROST GOSPODARCZY- jest kluczowy dla

⁃ podniesienia poziomu zycia w danym kraju
⁃ przedsiębiorstw (gdy gospodarka sie powieksza, rosna dochody podmiotow
w niej dzialajacych: wynagrodzenia obywateli oraz przychody przedsiebiorstw
28. wyjasnienia zagadki wzrostu gospodarczego:
⁃ geograficzne
⁃ kulturowe
⁃ polityczne
⁃ wolnorynkowe
⁃ instytucjonalne
29. POZIOM PKB PER CAPITA zalezy od tego jak duzo mamy czynnikow produkcji
i jak dobrze je wykorzystujemy
30. INSTYTUCJE - formalne i nieformalne zasady jakimi rzadzi sie dana
gospodarka. W ich sklad wchodza przepisy prawne i struktury administracyjne (inst.
formalne) oraz zwyczaje i wartsoci (i.n)

ROZDZIAŁ 20:
1. podmioty świadczące usługi finansowe:
⁃ banki komercyjne i spółdzielcze
⁃ SKOK-i
⁃ pozabankowe instytucje pożyczkowe
⁃ podmioty świadczące usł. płatnicze
⁃ towarzystwa fundu. inwestycyjnych
⁃ GPW
⁃ biura i domy maklerskie
⁃ zakłady ubezpieczeń
⁃ ZUS
2. instytucje nadzoru finansowego:
 ⁃ KNF
⁃ BFG
⁃ UFG
⁃ Rzecznik Finansowy
3. bank-instytucja finansowa która wykonuje działalność polegającą na
przyjmowaniu depozytów, udzielaniu kredytów i świadczeniu w obrocie pieniężnym
innych usług określonych przepisami prawa i statutem banku
4. właścicielami banków mogą być:
⁃ firmy prywatne(banki komercyjne)
⁃ państwo
⁃ spółdzielnie


5. banki komercyjne rola:
⁃ rynkowa- bank jak każde przedsiębiorstwo zarabia na sprzedaży swoich
produktów i dąży do maksymalizacji zysku
⁃ służebna- bank powinien dbać o bezpieczeństwo calej gospodarki
6. banki spółdzielcze- właścicielem jest spółdzielnia czyli dobrowolne
zrzeszenie nieograniczonej liczby osób. są zazwyczaj mniejsze niż banki komercyjne
i działają na niewielkim obszarze, co dla lokalnej społeczności jest zaleta.
natomiast wada jest to ze nie dysponują najnowsza technologia i maja wyższe koszty
funkcjonowania
7. Spółdzielcze kasy oszczędnościowo kredytowe SKOK-i to spółdzielcze
instytucje finansowe utworzone przez osoby, które wspólnie gromadzą oszczędności i
udzielają sobie wzajemnie takich pożyczek i kredytów.
8. członkami skoku mogą zostać tylko osoby które połączone ze soba są
więzią o charakterze zawodowym lub organizacyjnym
9. aby zostać członkiem skoku należy:
⁃ wypełnić deklaracje członkowską
⁃ uiścić opłatę wpisowa
⁃ wykupić chociaż jeden udział
⁃ wpłacić wkład członkowski na użytek kasy
10. usługi płatnicze świadczą: banki, instytucje płatnicze, biura usług
płatniczych
11. fundusz inwestycyjny- forma zbiorowego inwestowania środków pieniężnych
wpłaconych przez uczestników funduszu
12. GPW- giełda papierów wartościowych- rynek na którym dokonywany jest
obrót papierami wartościowymi takimi jak akcje obligacje. można na nich spotkać
kupujących i sprzedających, ustalić ceny..
13. domy maklerskie-podmioty samodzielne
14. biura maklerskie- prowadzą dzialalność przy banku
15. zakłady ubezpieczeń- przedsiębiorstwa zajmujące się świadczeniem usług
z zakresu ubezpieczeń. aby świadczyć usługi trzeba mieć zezwolenie!!
16. ZUS-zakład ubezpieczeń społecznych- instytucja państwowa która zajmuje
się powszechnymi ubezpieczeniami społecznymi
17. ubezpieczenia społeczne- zapewniają wypłatę świadczeń socjalnych osobom
które z powodu zajścia określonych przez prawo zdarzeń losowych nie mogą utrzymywać
się z własnej pracy
18. zadania ZUS:
⁃ pobieranie składek na ubezpieczenia społeczne i ich ewidencja
⁃ wyliczanie i wypłacanie emerytur i rent
⁃ wypłacanie zasiłków
⁃ orzekanie o niezdolności do pracy
19. KNF- komisja nadzoru finansowego nadzoruje polski rynek finansowy
poprzez monitorowanie i kontrolowanie przedsiębiorstw i instytucji działających w
poszczególnych sektorach rynku finansowego: bankowym, kapitałowym,
ubezpieczeniowym, emerytalnym, spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych i
usług płatniczych
20. lista ostrzeżeń KNF to zestawienie podmiotów w stosunku do których KNF
złożyła do prokuratury zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. jak
tam trafić:
⁃ wyłudzanie pieniędzy
⁃ kradzież danych
⁃ niedotrzymywanie warunków umów
⁃ prowadzenie działalności maklerskiej bez zezwolenia KNF
⁃ inne niezgodne z prawem działania
21. bankowy fundusz gwarancyjny BFG- instytucja która gwarantuje środki
pieniężne zdeponowane w bankach i spółdzielczych kasach oszczędnościowo-
kredytowych. jest to 100000euro, czyli do tej kwoty nasze środki nie przepadną
nawet jak skok upadnie. BFG prowadzi tez dzialalność pomocowa dla banków
zagrożonych niewyplacalinoscia, kontroluje realizacje programów pomocy, określa
wysokość obowiązkowych rocznych wpłat wnoszonych przez banki
22. ubezpieczeniowy fundusz gwarancyjny UFG-zajmuje nie wyplata odszkodowań
gdy sprawca wypadku drogowego nie mial wykupionego ubezpieczenia OC lub nie został
zidentyfikowany
23. rzecznik finansowy to instytucja powstała aby wspierać osoby i małe
firmy poszkodowane w sporach z podmiotami rynku finansowego