Opracowanie pytań pojawiających się na egzaminie

1. Rys historyczny budżetu

 rewolucja francuska i inne rewolucje demokratyczne
o zamiana państwa absolutystycznego na liberalno - demokratyczne
 walka parlamentu o uprawnienia w zakresie kształtowania budżetu
 dla historycznego rozwoju instytucji budżetu znaczenie miało kilka zdarzeń, które
rozstrzygnęły o jej współczesnym kształcie, wśród których – poza oddzieleniem majątku
publicznego od majątku królewskiego – wymienić należy rozwijanie stosunków towarowo-
pieniężnych, parlamentaryzmu, funkcji socjalnych i gospodarczych państwa, rozwój
międzynarodowych stosunków gospodarczych i finansowych oraz procesy integracyjne
zachodzące we współczesnym świecie
 pierwsza 20 września 1946r.

2. Ustawa budżetowa jako specyficzny akt normatywny

 dyskusyjny charakter (ustawa, czy zbiorczy akt administracyjny)
 odrębna materia regulacji - zawiera budżet
o limity wydatków i prognoza dochodów
o konieczność podstawy prawnej wydatków
 ograniczenia w przedmiocie regulacji
o podatki i roszczenia
o sytuacja prawna jednostki
o zmiana ustaw
 wyjątkowy sposób uchwalania
o inicjatywa
o terminy (Senat – 20; Sejm – 4msc; prezydent – 7, TK – 2msc)
o brak możliwości weto
o absolutorium
 roczny okres obowiązywania
 specjalny tryb działania w wypadku nieuchwalenia

3. Czy ustawa budżetowa jest podstawą do pobierania podatku?

 Ordynacja Podatkowa
 ustawy wprowadzające podatki
 rozporządzenia do ustaw wprowadzających podatki
 ustawa o rachunkowości

4. Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

 definicja
o odpowiedzialność za czyny określone w ustawie
 podstawa prawna
o Kodek Karny Skarbowy
o Ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych z 2004
o ustawa o finansach publ., o rachunkowości, o zasadach prowadzenia polityki rozwoju
o rozporządzenia Unii Europejskiej
 podmioty odpowiedzialne
 przykłady naruszeń
 organy:
o orzekające (komisje: resortowe, przy premierze, wspólna, regionalne + Główna KO)
o oskarżające (rzecznicy dyscypliny finansów publ., zastępcy + Główny RDFP, zastępcy)
 orzeczenia i kary

5. Uchwały badane przez RIO

 uchwały związane z procedurą uchwalania i wykonywania budżetu
 uchwały podatkowe
1
  uchwały dotyczące opłat i dotacji
 uchwały związane z długiem publicznym i przychodami samorządu
 zarządzenia organów wykonawczych z zakresu finansów

6. Rozstrzygnięcia nadzorcze RIO

 uznanie sprzecznych aktów za:
o nieważne
o częściowo nieważne
 uzasadnienie prawne i faktyczne rozstrzygnięcia

7. Wydatki budżetowe - są finansowo opisanym kosztem wykonania zadania publicznego, określonego w

przepisach ustawy lub umowy międzynarodowej.

Klasyfikacja ustawowa:
1) dotacje i subwencje;
2) świadczenia na rzecz osób fizycznych;
3) wydatki bieżące jednostek budżetowych;
4) wydatki majątkowe;
5) wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa;
6) wydatki na realizację programów finansowanych z udziałem środków UE
7) środki własne Unii Europejskiej.
 bieżące
 majątkowe
 osobowe
 rzeczowe
 sztywne (stałe)
 elastyczne

8. Dochody państwa
 podatki
 opłaty
 cła
 składki
 wpłaty z zysku
 monopole fiskalne
 dochody z mienia
 inne świadczenia pieniężne
 dochody zwrotne

9. Dochody gmin
 dochody własne (podatki, udziały w podatkach, opłaty, dochody majątkowe
 subwencje ogólne
 dotacje celowe
 publicznoprawne
 prywatnoprawne

10. Dotacja celowa - świadczenie pieniężne Skarbu Państwa przekazywane z budżetu państwa na rzecz samorządu
na realizację określonego zadania publicznego; jedno z źródeł dochodu j.s.t.
 cechy
o charakter cywilnoprawny
o terminowe przekazywanie przez wojewodów
o na zadania:
 własne
 zlecone – ustawą, porozumieniem, umową
 wybory i referenda
 zadania z ustaw szczegółowych (klęska, drogi, kultura, mienie SP)
2
 11. Różnica między subwencją a dotacją.

Subwencja Dotacja
na zadania własne na zadania własne i zlecone
ustawowo określone i obiektywne kryteria obiektywne i ocenne kryteria przyznawania
subwencja przysługuje z mocy ustawy przyznawana na wniosek
wzór matematyczny suma konieczna na realizację zadania
cywilny charakter roszczeń charakter roszczeń zależny od sposobu przyznania

12. Obliczenia wskaźnika G

własne dochody podatkowe gminy

G= L

13. Przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samorządnym i samofinansującym się przedsiębiorcą

posiadającym osobowość prawną.
 działa na zasadach:
o ogólnych
o użyteczności publicznej
 obowiązkowy wpis do KRS
 podmioty:
o twórcy: naczelne i centralne organy administracji publicznej; inne organy – wojewodowie
o zarządza: dyrektor (powołany przez organ założycielski, radę pracowniczą)
 majątek:
o fundusze (założycielski, przedsiębiorstwa)
o wyposażenie w kapitał państwowy
 prowadzi rachunkowość i sporządza bilans
 zyski Skarbu Państwa: 15% zysku netto

14. Deficyt budżetowy

Deficyt - różnica między ogółem planowanych przychodów danego roku on a niezbędnymi rozchodami budżetowymi
(spłatą zobowiązań)

W–D=P–R
wydatki minus dochody to deficyt, który jest równoznaczny z przychodami pomniejszonymi o rozchody

15. Sposoby finansowania deficytu:

 pożyczki i kredyty
 papiery wartościowe (bony, obligacje, papiery oszczędnościowe)
 spłaty pożyczek i kredytów z zewnątrz
 prywatyzacja majątku

16. Przychody
 środki publiczne skierowane na finansowanie deficytu i długu publicznego
 pochodzą z:
o sprzedaży papierów wartościowych
o otrzymanych pożyczek i kredytów
o spłat pożyczek i kredytów (udzielonych wcześniej ze środków publicznych)
o prywatyzacji majątku Skarbu Państwa

17. Obligacje
 papier wartościowy oferowany do sprzedaży w kraju/za granicą oprocentowany w postaci dyskonta/odsetek
 długoterminowy
 emitent (SP, podmiot na zlecenie SP) i nabywcy (nieograniczenie)
 sposoby sprzedaży (dyskonto, powyżej/poniżej wartości nominalnej)
3
  rodzaje (hurtowe, detaliczne, rynków zagranicznych, na zamianę zobowiązań SP)
18. Formy prawne banków
 banki Państwowe
 banki spółdzielcze
 banki w formie spółek akcyjnych
 banki hipoteczne
 komunalne kasy oszczędności

19. Parabanki

Parabank – nieprecyzyjne pojęcie dla Parabank instytucji finansowych prowadzących działalność gospodarczą
polegającą na oferowaniu usług i produktów finansowych podobnych do usług bankowych bez odpowiedniej licencji i
w obszarze nieobjętym nadzorem finansowym

Cechy charakterystyczne:
 stopy zwrotu z powierzonych środków dużo wyższe niż przeciętne
 bardzo wysokie oprocentowanie udzielanych pożyczek

20. Wysokość wkładu założycielskiego banku

 co najmniej 5 000 000 euro – banki
 co najmniej 1 000 000 euro – banki spółdzielcze

21. Jak się zakłada bank?

 wniosek
 statut
 program działalności
 kapitał założycielski
 zgoda KNF

22. Liczba banków w Polsce

 banki państwowe – 1 (BGK)
 banki spółdzielcze – 600
 banki w formie spółek akcyjnych – 60

23. Działalność NBP jako banku banków

 oddziaływanie na pozostałe banki przez odpowiednie instrumenty finansowe
 prowadzenie rachunków innych banków
 dokonuje rozrachunków międzybankowych

24. Banki państwowe

 tworzenie
o na wniosek Ministra Skarbu Państwa
o utworzony w drodze rozporządzenia Rady Ministrów
o opiniowany przez Komisję Nadzoru Bankowego
 Bank Gospodarstwa Krajowego (s. 108/111)

25. Operacje otwartego rynku - sprzedawanie lub kupowanie papierów wartościowych jako instrument
oddziaływania na stosunki pieniężne
 kompetencje
o emisja, sprzedaż bonów pieniężnych NBP
o sprzedaż i kupno dłużnych papierów
o organizowanie obrotu
o otwieranie rachunków lokat terminowych
 cele
o ściąganie lub oddawanie pieniądza

4
26. Bony pieniężne - krótkoterminowe papiery wartościowe na okaziciela emitowane na okres od 1 do
max. 364 dni
 na rynku pierwotnym z dyskontem
 emitentem NBP
 jeden z instrumentów służących do realizacji założeń polityki pieniężnej
 celem regulowanie płynności sektora bankowego oraz kształtowanie stóp procentowych na
rynku pieniądza

27. Komisja Nadzoru Finansowego

 cechy (centralny, nadzorczy, odrębny, kolegialny)
 charakter (nadzorczy, limitujący, ograniczający)
 członkowie
 cele (bezpieczeństwo pieniędzy, legalność banków)
 kompetencje:
o wydawanie zezwoleń na utworzenie banku
o czynności nadzoru (wypłacalność, wyniki, kredyty, pożyczki)
o badanie sprawozdań
 działania po naruszeniach (odwołania, zawieszania, kary, likwidacja, ograniczania)

28. Filary ubezpieczeń.

I filar – FUS (ZUS)
II filar – OFE (PTE)
III filar – ubezpieczenia dobrowolne – pracownicze, IKE (banki, pracodawcy)

29. Finansowanie NFZ

 miesięczna i niepodzielna składka – 9% od dochodu netto:
o 7,75% - w podatku dochodowym od osób fizycznych,
o 1,25% - składka zdrowotna ubezpieczonego
 cena połowy kwintala żyta od hektara

30. Dochody UE
 wpłaty poszczególnych państw
 cła
 udziały w podatku od towarów i usług (0,30%)
 opłaty, premie, kwoty dodatkowe lub wyrównawcze, opłaty na ryku cukru

31. Kodeks karny skarbowy

 uchwalenie: 10 września 1999 (17 października 1999)
 jedyny akt normujący odpowiedzialność za przestępstwa i wykroczenia skarbowe
 Tytuły:
o I: Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe
o II: Postępowanie w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe
o III: Postępowanie wykonawcze w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe

32. Pomoc de minimis - państwo nie powinno interweniować i pomagać przedsiębiorcom, ale pomoc minimalna,
(de minimis) jest dozwolona. O udzieleniu takiej pomocy decyduje Komisja Europejska
 np. pożyczenie 200 tys. euro na 3 lata

5
33. Pozostałe zagadnienia:
 OFE
 RIO
 subwencje
 ubezpieczenia emerytalne
 dochody podatkowe państwa
 potrzeby publiczne
 zakład budżetowy
 podatki i opłaty samorządu
 podmioty posiadające osobowość prawną i nieposiadające
 kto może dostać subwencję
 wydatkowanie zgodnie z prawem zamówień publicznych
 obrót dewizowy
 skarbowe papiery wartościowe
 obsługa długu
 organy podatkowe
 działalność gospodarcza państwa
 znaki pieniężne
 kredyt lombardowy
 procentowy udział w podatkach
 organ ustalający stopy procentowe
 składki na ubezpieczenia w procentach
 FUS
 rachunki budżetowe
 prowizorium budżetowe
 RPP
 SP
 ustawa budżetowa jako limit
 wydatki samorządu
 płatnik/podatnik
 jednostki klasyfikacji budżetowej
 KKS
 list emisyjny
 przedmiot podatku
 zasada szczegółowości
 źródła prawa finansowego
 jednostki budżetowe
 podział podatków ze względu na przedmiot opodatkowania
 zasada subsydiarności
 pomoc de minimis
 finansowanie organizacji pozarządowych i ich dotowanie
 środki publiczne

34. Baza:
 subwencje i dotacje
 odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych
 działalność RIO
 prawo bankowe i dewizowe
 papiery wartościowe
 dochody i wydatki
 przychody i rozchody - deficyt

6
7