Grupa A Klasa .................... Liczba punktów ......

/ 26
Imię i nazwisko ................................

1 Zaznacz literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa. ( ... / 4 p.)

A. Woda występuje wyłącznie na powierzchni Ziemi i w atmosferze, nie występuje

w litosferze. P / F
B. Całkowita objętość wód na Ziemi wynosi około 1,386 mld km3. P / F
C. Około 96,5% zasobów wodnych Ziemi stanowią wody mórz i oceanów, a około 3,5%
– wody zgromadzone w lodowcach górskich i lądolodach, pod ziemią, w wieloletniej
zmarzlinie, w jeziorach, w glebie, w atmosferze, w bagnach, w rzekach oraz
w organizmach (woda biologiczna). P / F
D. Wody słone stanowią łącznie 80%, a wody słodkie – 20% objętości hydrosfery. P / F
E. Ilość wody zgromadzonej w hydrosferze jest stała. P / F
F. W wyniku naturalnych procesów, m.in. działalności wulkanicznej, każdego roku
ubywa około 0,3 km3 wody. P / F

2 Uzupełnij zdanie. ( ... / 1 p.)

Przylegająca do kontynentu część oceanu, która jest oddzielona od otwartych wód

oceanicznych łańcuchami wysp, półwyspami lub podwodnymi progami, to __________.

3 ( ... / 3 p.)
Przyporządkuj nazwom prądów
morskich (A–E) numery (1–4),
którymi oznaczono je na mapie.

A. Prąd Wiatrów Zachodnich. ___

B. Prąd Benguelski. ___
C. Kuro-Siwo. ___
D. Prąd Zatokowy (Golfsztrom). ___

4 Uzupełnij zdania. Podkreśl właściwe informacje wybrane spośród podanych. ( ... / 2 p.)

Wśród poziomych / pionowych ruchów wody morskiej wyróżnia się najczęściej pływy
i upwelling. Pływy to cykliczne wznoszenie się i opadanie poziomu / wysychanie
i uzupełnianie wodą morza wywołane siłą Coriolisa / odśrodkową, która wynika
z obiegu Ziemi wokół Słońca / obrotu Ziemi wokół własnej osi.

5 Ustal, który typ ustroju rzecznego charakteryzuje się wymienionymi cechami. ( ... / 1 p.)
Zaznacz właściwą nazwę wybraną spośród podanych.

monsunowy, równikowy, oceaniczny, śródziemnomorski

Cechy ustroju:
· Występują w miarę duże wahania stanów wody.
· Najwyższe stany wody notuje się zimą, w czasie wzmożonych opadów, a najniższe –
latem, kiedy występują niewielkie opady i panuje wysoka temperatura powietrza.
· Ten typ ustroju mają rzeki, które znajdują się w Europie.

6 Zaznacz poprawne dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)

Pod względem ciągłości zasilania wyróżniamy rzeki:

A. główne, pierwszego rzędu i drugiego rzędu.
B. stałe, okresowe i epizodyczne.
C. nizinne, wyżynne i górskie.
D. źródłowe, jeziorne i zasilane z wód podziemnych.

Grupa A | strona 1 z 2
7 Dopisz do definicji (A–E) odpowiednie pojęcia wybrane spośród podanych. ( ... / 4 p.)

rzeka, potok, strumień, źródło, ujście, rzeka główna, system rzeczny,

dorzecze, zlewnia, dział wodny, dopływ

A. Obszar odwadniany przez system rzeczny. _________

B. Duży ciek wodny płynący pod wpływem siły grawitacji po powierzchni ziemi
utworzonym przez siebie korytem. _________
C. Rzeka uchodząca do morza lub innego zbiornika wodnego. _________
D. Niewielki ciek wodny o dużym spadku. _________
E. Rzeka główna wraz ze swoimi dopływami. _________

8 Zaznacz typ jeziora, który nie powstaje w wyniku procesów zachodzących ( ... / 1 p.)
pod powierzchnią Ziemi (endogenicznych).

A. Jeziora tektoniczne.
B. Jeziora reliktowe.
C. Jeziora wulkaniczne.
D. Jeziora krasowe.

9 Zaznacz funkcje dużych zbiorników sztucznych (antropogenicznych). ( ... / 2 p.)

A. Chronią przed powodzią.

B. Stanowią element elektrowni wodnych.
C. Są miejscem rekreacji.
D. Chronią przed pożarem.
E. Zaopatrują w wodę okoliczne zakłady przemysłowe.

10 Uzupełnij zdania. Podkreśl właściwe określenia wybrane spośród podanych. ( ... / 3 p.)

Lodowiec to trwałe nagromadzenie lodu / śniegu, które powstaje pod powierzchnią ziemi
/ na lądzie z przeobrażenia dużych ilości lodu / śniegu. Lodowiec tworzy się powyżej
granicy wiecznego śniegu, czyli tam, gdzie w ciągu roku więcej śniegu topnieje / spada,
niż topnieje / spada.

11 Zaznacz stwierdzenia, które zawierają prawdziwe informacje. ( ... / 2 p.)

A. Jęzor lodowcowy powstaje, gdy podczas sukcesywnej dostawy śniegu lód lodowcowy
występuje z pola firnowego.
B. Przemieszczanie się lodu lodowcowego jest spowodowane ciśnieniem wywieranym
przez stale przyrastające masy śniegu oraz działaniem siły grawitacji.
C. Kiedy dostawa lodu jest mniejsza od ablacji, lodowiec się cofa i zmniejsza swój
zasięg. To zjawisko jest nazywane regresją lodowca.
D. Kiedy dostawa lodu jest mniejsza od ablacji, lodowiec wydłuża się i zwiększa swój
zasięg. To zjawisko jest nazywane transgresją lodowca.

12 Rozpoznaj, których rodzajów źródeł wód podziemnych dotyczą opisy 1 i 2. Zapisz ( ... / 2 p.)
właściwe nazwy wybrane spośród podanych.

źródło warstwowe, źródło uskokowe, źródło szczelinowe zstępujące,

źródło szczelinowe wstępujące

1. To źródło powstaje na granicy warstwy przepuszczalnej i warstwy nieprzepuszczalnej,

w miejscu przecięcia się tych warstw z powierzchnią ziemi. ____________
2. Z tego źródła woda wypływa na powierzchnię ziemi pod wpływem ciśnienia
hydrostatycznego. ____________

Grupa A | strona 2 z 2
Grupa B Klasa .................... Liczba punktów ...... / 26
Imię i nazwisko ................................

1 Zaznacz literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa. ( ... / 4 p.)

A. Woda występuje na powierzchni Ziemi oraz w atmosferze i w litosferze. P / F

B. Całkowita objętość wód na Ziemi wynosi ok 1,386 mln km3. P / F
C. Około 70% zasobów wodnych Ziemi stanowią wody mórz i oceanów, a około 30% –
wody zgromadzone w lodowcach górskich i lądolodach, pod ziemią, w wieloletniej
zmarzlinie, w jeziorach, w glebie, w atmosferze, w bagnach, w rzekach oraz w
organizmach (woda biologiczna). P / F
D. Wody słone stanowią łącznie 97,5%, a wody słodkie – 2,5% objętości hydrosfery. P / F
E. Ilość wody zgromadzonej w hydrosferze zmienia się w ciągu roku. P / F
F. W górnych warstwach atmosfery następuje ucieczka cząsteczek wody w przestrzeń
kosmiczną, przez co każdego roku ubywa ok. 0,3 km3 wody. P / F

2 Uzupełnij zdanie. ( ... / 1 p.)

Część zbiornika wodnego, np. oceanu, która wcina się głęboko w ląd i odznacza się
swobodną wymianą wód ze zbiornikiem wodnym, to _____________.

3 ( ... / 3 p.)
Przyporządkuj nazwom prądów
morskich (A–E) numery (1–4),
którymi oznaczono je na mapie.

A. Prąd Kanaryjski. ___

B. Prąd Peruwiański. ___
C. Prąd Północnoatlantycki. ___
D. Prąd Wiatrów Zachodnich. ___

4 Uzupełnij zdania. Podkreśl właściwe informacje wybrane spośród podanych. ( ... / 2 p.)

Zmiany sumy opadów atmosferycznych / ciśnienia atmosferycznego tuż pod powierzchnią

/ nad powierzchnią wody mogą prowadzić do obniżania się i podnoszenia poziomu wody
w przeciwległych częściach morza, zatoki lub dużego jeziora. To zjawisko, nazywane
białym szkwałem / sejszą, trwa maksymalnie kilkanaście dni / minut.

5 Ustal, który typ ustroju rzecznego charakteryzuje się wymienionymi cechami. ( ... / 1 p.)
Zaznacz właściwą nazwę wybraną spośród podanych.

monsunowy, podrównikowy, oceaniczny, śródziemnomorski

Cechy ustroju:
· Występują dość duże wahania stanów wody.
· Najwyższe stany wody notuje się w porze deszczowej, a najniższe – w porze suchej,
kiedy rzeka może nawet wysychać.
· Rzeki o tym typie ustroju znajdują się w Afryce oraz w Ameryce Południowej.

6 Zaznacz poprawne dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)

Pod względem ciągłości zasilania wyróżniamy rzeki:

A. źródłowe, jeziorne i zasilane z wód podziemnych.
B. główne, pierwszego rzędu i drugiego rzędu.
C. nizinne, wyżynne i górskie.
D. stałe, okresowe i epizodyczne.

Grupa B | strona 1 z 2
7 Dopisz do definicji (A–E) odpowiednie pojęcia wybrane spośród podanych. ( ... / 4 p.)

rzeka, potok, strumień, źródło, ujście, rzeka główna, system rzeczny,

dorzecze, zlewnia, dział wodny, dopływ

A. Granica między dwoma dorzeczami, przebiegająca zazwyczaj wzdłuż najwyższych

wzniesień. _________
B. Ciek wodny uchodzący do rzeki głównej lub do rzeki wyższego rzędu. _________
C. Początek rzeki. _________
D. Niewielki ciek wodny o małym spadku. _________
E. Dorzecze dopływów dużych rzek. _________

8 Zaznacz typ jeziora, który nie powstaje w wyniku procesów zachodzących ( ... / 1 p.)
na powierzchni Ziemi (egzogenicznych).

A. Jeziora polodowcowe.
B. Jeziora reliktowe.
C. Jeziora meteorytowe.
D. Jeziora deltowe.

9 Zaznacz nazwy zbiorników sztucznych (antropogenicznych). ( ... / 2 p.)

A. Jezioro Solińskie.
B. Morze Kaspijskie.
C. Zbiornik Bracki.
D. Jezioro Nasera.
E. Jezioro Włocławskie.

10 Uzupełnij zdania. Podkreśl właściwe określenia wybrane spośród podanych. ( ... / 3 p.)

Lodowiec tworzy się powyżej granicy wiecznego śniegu, czyli tam, gdzie w ciągu roku
więcej śniegu topnieje / spada, niż topnieje / spada. Te warunki powodują trwałe
nagromadzenie lodu / śniegu, który powstaje pod powierzchnią ziemi / na lądzie
z przeobrażenia dużych ilości lodu / śniegu.

11 Zaznacz stwierdzenia, które zawierają prawdziwe informacje. ( ... / 2 p.)

A. Lód lodowcowy, przyjmujący postać jęzora lodowcowego, przemieszcza się w dół.

B. Jeżeli dostawa lodu przewyższa ablację, lodowiec się wydłuża, czyli następuje jego
transgresja.
C. Jeżeli dostawa lodu przewyższa ablację, lodowiec się cofa, czyli następuje jego
transgresja.
D. Gdy dostawa lodu równoważy straty spowodowane topnieniem, lodowiec nie zmienia
swego położenia, czyli stagnuje.

12 Rozpoznaj, których rodzajów źródeł wód podziemnych dotyczą opisy 1 i 2. Zapisz ( ... / 2 p.)
właściwe nazwy wybrane spośród podanych.

źródło szczelinowe wstępujące, źródło szczelinowe zstępujące,

źródło uskokowe, źródło krasowe

1. To źródło powstaje, gdy obsunięta warstwa skał nieprzepuszczalnych utworzy zaporę

dla ruchu wód podziemnych. Woda wykorzystuje szczelinę uskoku i wypływa na
powierzchnię pod wpływem ciśnienia hydrostatycznego. ____________
2. Z tego źródła woda wypływa na powierzchnię ziemi pod wpływem siły grawitacji.
____________

Grupa B | strona 2 z 2