WYBRANE
PRODUKTY I USŁUGI
BANKOWE
Lech Bartosik
Wyższa Szkoła Bankowa we Wrocławiu
1 2
KREDYTY
• Ustawa z 29.08.1997 r. Prawo bankowe, z
późn. zm.
• Ustawa z 12.05.2011 r. o kredycie
konsumenckim, z późn. zm.
[Konsument - osoba fizyczna dokonująca z
przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej
bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub
zawodową (art. 221 Kodeksu cywilnego)]
• Rekomendacje wydawane przez KNF
Lech Bartosik 3 Lech Bartosik
3 4
KREDYTY
Bank
• udostępnia klientowi (kredytobiorcy)
określoną kwotę pieniędzy
• na ustalony termin
• na określony cel (nie zawsze jest to kryterium
„ostre”)
• w zamian za ustalone wynagrodzenie
(oprocentowanie, opłaty, prowizja)
Lech Bartosik 5 Lech Bartosik
5 6
KREDYTY
KREDYT - DEFINICJA
Art. 69.1. Prawa bankowego
Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się
oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas
oznaczony w umowie kwotę środków
pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony
cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do
korzystania z niej na warunkach
określonych w umowie, zwrotu kwoty
wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami
w oznaczonych terminach spłaty oraz
zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.
4
KREDYTY
Kredytobiorca zobowiązuje się do:
• korzystania ze środków na warunkach
zapisanych w umowie
• spłaty kredytu i odsetek w ustalonym
terminie
6
1
 POŻYCZKA POŻYCZKA
Art. 720. Kodeksu Cywilnego
Art. 78. Pb
• § 1. Przez umowę pożyczki dający pożyczkę
zobowiązuje się przenieść na własność
biorącego określoną ilość pieniędzy albo Do umów pożyczek pieniężnych
rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a zawieranych przez bank stosuje się
biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość odpowiednio przepisy dotyczące
pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego zabezpieczenia spłaty i oprocentowania
samego gatunku i tej samej jakości. kredytu.
• § 2. Umowa pożyczki, której wartość
przekracza tysiąc złotych, wymaga
zachowania formy dokumentowej (niekoniecznie forma
pisemna, ale np. obraz, dźwięk czy grafika; ważne, aby za pośrednictwem danego nośnika
możliwe było zapoznanie się z treścią umowy).
Lech Bartosik 7 Lech Bartosik 8

7 8

KLASYFIKACJA KREDYTÓW KLASYFIKACJA KREDYTÓW

Kryterium klasyfikacji
okres udzielenia kredytu
forma techniczna
udzielenia kredytu
Rodzaj kredytu Charakterystyka
krótkoterminowy do 1 roku
średnioterminowy powyżej 1 roku do 3 (5) lat
długoterminowy powyżej 3 (5) lat
w rachunku bieżącym zadłużenie klienta
następuje w wyniku
realizacji jego dyspozycji
płatniczych realizowanych
w ciężar rachunku
bieżącego (overdraft)
(mogą być odnawialne)
w rachunku kredytowym oddzielny r-k do
ewidencjonowania
operacji; wykorzystanie
kredytu powoduje
obciążenie rachunku
kredytowego klienta (mogą
być transzowalne)
Lech Bartosik
Kryterium klasyfikacji Rodzaj kredytu Charakterystyka
kredyt dyskontowy udzielany jest w
forma techniczna
operacjach dyskontowania
udzielenia kredytu (cd.) weksli przez banki
(operacja dyskonta weksla
polega na ....)
bank zobowiązuje się do
kredyt akceptacyjny
akceptowania ciągnionych
na niego weksli przez
osobę do tego
upoważnioną,
zobowiązując się (przez
akcept) do wykupu
ciągnionego weksla, bez
względu na to, czy
wystawca weksla dostarczy
odpowiednie środki na
czas
9 Lech Bartosik 10

9 10

KLASYFIKACJA KREDYTÓW KLASYFIKACJA KREDYTÓW

Kryterium klasyfikacji Rodzaj kredytu Charakterystyka Kryterium klasyfikacji Rodzaj kredytu Charakterystyka
factoring bank udziela kredytu sposób zabezpieczenia lombardowy zabezpieczeniem jest
forma techniczna
poprzez nabycie zastaw ustanowiony na
udzielenia kredytu (cd.) wierzytelności handlowych przedmiotach
klienta, podejmując się (ruchomościach) lub
jednocześnie rozliczania i papierach wartościowych,
ściągnięcia (inkasowania) a przedmiot zastawu
tych wierzytelności pozostaje w dyspozycji
leasing bank udzielając kredytu banku
leasingowego umożliwia hipoteczny, zabezpieczeniem jest
klientowi korzystanie z odwrócony kredyt hipoteka na nieruchomości
określonego przedmiotu hipoteczny
bez konieczności jego inne inne zabezpieczenie
nabycia, w zamian za
ustalone ratalne opłaty waluta kredytu złotówkowy w złotych polskich
(raty lesingowe) walutowy w walutach obcych

Lech Bartosik 11 Lech Bartosik 12

11 12

2
 KLASYFIKACJA KREDYTÓW KLASYFIKACJA KREDYTÓW
Kryterium klasyfikacji Rodzaj kredytu Charakterystyka
Kryterium klasyfikacji Rodzaj kredytu Charakterystyka rodzaj oprocentowania stałe oprocentowanie kredytu
rodzaj kredytobiorcy dla podmiotów udzielane przede nie zmienia się w całym
gospodarczych wszystkim na prowadzenie okresie kredytowania
działalności gospodarczej zmienne oprocentowanie kredytu
dla osób fizycznych (nie udzielane na zakup może się zmienić po
prowadz. dział. gosp.) towarów i usług spełnieniu warunków
konsumpcyjnych, także w określonych w umowie
formie kredytu ratalnego,
oraz kredyty także np. :
mieszkaniowe - preferencyjne – kredytobiorca spłaca tylko część oprocentowania, resztę dopłaca
przeznaczenie kredytu obrotowe przeznaczone na bieżące państwo (np.: niektóre mieszkaniowe, rolnicze)
potrzeby związane z - z karencją – spłata (kapitału czy odsetek i kapitału) rozpoczyna się dopiero po
działalnością gospodarczą upływie pewnego czasu
przedsiębiorstwa - kredyty konsorcjalne (konsorcyjne, syndicate loan) – udzielane przez co najmniej
inwestycyjne udzielane na finansowanie dwa banki na podstawie jednej umowy kredytowej, administrowane przez jeden
inwestycji bank-agenta; zmniejszenie ryzyka kredytodawców
przedsiębiorstwa
Nie jest to klasyfikacja rozłączna!
Lech Bartosik 13 Lech Bartosik 14

13 14

KREDYTY KREDYTY
Art. 69.2. Pb - wysokość oprocentowania kredytu i warunki
Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie jego zmiany,
i określać w szczególności: - sposób zabezpieczenia spłaty kredytu,
- strony umowy, - zakres uprawnień banku związanych z
- kwotę i walutę kredytu, kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu,
- cel, na który kredyt został udzielony, - terminy i sposób postawienia do dyspozycji
- zasady i termin spłaty kredytu, kredytobiorcy środków pieniężnych,
- w przypadku kredytu walutowego - zasady - wysokość prowizji, jeżeli umowa ją
określania sposobów i terminów ustalania przewiduje,
kursu wymiany walut przy wyliczaniu kwoty - warunki dokonywania zmian i rozwiązania
kredytu i rat, Lech Bartosik 15
umowy. Lech Bartosik 16

15 16

KREDYTY KREDYTY
Art. 70. Pb Kredytobiorca jest obowiązany przedłożyć na
1. Bank uzależnia przyznanie kredytu od żądanie banku dokumenty i informacje
zdolności kredytowej kredytobiorcy. niezbędne do dokonania oceny tej
zdolności.
Przez zdolność kredytową rozumie się 3. Kredytobiorca jest obowiązany umożliwić
zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu podejmowanie przez bank czynności
wraz z odsetkami w terminach określonych związanych z oceną sytuacji finansowej i
w umowie. gospodarczej oraz kontrolę wykorzystania i
spłaty kredytu.

Lech Bartosik 17 Lech Bartosik 18

17 18

3
 KREDYTY
Szczegółowość oceny zdolności kredytowej
zależy m.in. od:
- rodzaju klienta (osoba fizyczna, prawna; rodzaj i
rozmiar działalności gospodarczej – nowo
podejmowana, ustabilizowana, handlowa,
produkcyjna, branża)
- momentu badania (przed/ po udzieleniu kredytu)
- historii współpracy bank - klient
- rodzaju produktu kredytowego
- kwoty kredytu i okresu kredytowania
- proponowanego zabezpieczenia
Lech Bartosik
19
KREDYTY
Zdolność kredytowa zależy m.in. od
uzyskiwania dochodów w odpowiedniej
wysokości.
Lech Bartosik
21
ETAPY PROCEDURY KREDYTOWEJ
I – cd
3) dot. przedsięwzięcia (przedmiotu), które ma
być finansowane przez bank
4) dot. proponowanego zabezpieczenia (akty
własności nieruchomości, wykazy urządzeń,
pojazdów, wyceny biegłych, ubezpieczenia,
inne składniki majątku)
Sprawdzenie poprawności wypełnienia
wniosku, kompletności dokumentów
Lech Bartosik
23
KREDYTY
Standardowy element procedury
rozpatrywania wniosku i oceny zdolności
kredytowej – zapytanie nt. wnioskodawcy
do
Biura Informacji Kredytowej
(www.bik.pl)
coraz częściej także do biur informacji
gospodarczej BIG (ustawa z 9.04.2010 r. o udostępnianiu
informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych)
19 Lech Bartosik 20
20
ETAPY PROCEDURY KREDYTOWEJ
I – przyjecie wniosku kredytowego wraz z
kompletem wymaganych dokumentów
(załączników)
Dokumenty (w zależności od rodzaju
kredytobiorcy, kredytu):
1) DO; stwierdzające status formalno-prawny
firmy (CEIDG; KRS; umowa spółki; NIP, REGON)
2) dot. sytuacji ekonomiczno-finansowej
(zaświadczenie o wynagrodzeniu; PIT; KPiR,
bilans, r-k wyników, CF; o niezaleganiu z
podatkami, ZUS; kontrakty; umowy kredytowe)
21 Lech Bartosik 22
22
ETAPY PROCEDURY KREDYTOWEJ
II – wstępna ocena wniosku
Sprawdzenie
- czy dane w dokumentach są kompletne,
dokumenty wiarygodne
- czy podstawowe dane ekon-fin zawarte w
dokumentach dają ew. podstawy do
pozytywnego rozpatrzenia wniosku
- sięgniecie do własnej bazy informacyjnej
- zapytanie do BIK (ew. BIG)
23 Lech Bartosik 24
24
4
 ETAPY PROCEDURY KREDYTOWEJ
III – analiza i ocena zdolności kredytowej
- pozyskanie dodatkowych informacji o
wnioskodawcy
- przeprowadzenie analizy kredytowej w celu
określenia zdolności kredytowej klienta i
ryzyka banku związanego z jego
finansowaniem
Lech Bartosik
25
ETAPY PROCEDURY KREDYTOWEJ
IV – podjęcie decyzji kredytowej
ustalenie m.in.: kwoty kredytu,
przeznaczenia, okresu kredytowania, ceny
(oprocentowanie, prowizje), sposobu
uruchomienia (np. jednorazowo-transze),
sposobu spłaty kapitału i odsetek (np.
rodzaj raty, karencja), zabezpieczenia
Lech Bartosik
27
ETAPY PROCEDURY KREDYTOWEJ
VI – monitoring – w całym okresie
kredytowania
- ocena sytuacji ekonomiczno-finansowej
- kontrola wykorzystania i spłaty kredytu
- kontrola stanu zabezpieczeń prawnych
- ew. wprowadzanie zmian do funkcjonowania
kredytu (wysokość oprocentowania,
zabezpieczenia, harmonogram spłat itd.)
- podejmowanie decyzji mających na celu
zmniejszenie ryzyka banku
Lech Bartosik
29
ETAPY PROCEDURY KREDYTOWEJ
III – cd.
Źródła informacji o klientach:
- podstawowe - wniosek kredytowy + załączniki;
- dodatkowe - bezpośrednie rozmowy z
klientem i wizytacje w jego siedzibie; własna
baza informacyjna (info dot. klienta, branży, regionu,
perspektyw rozwoju); BIK, BIG, US; inne banki;
partnerzy handlowi klienta; stowarzyszenia
branżowe, regionalne; prasa fachowa,
ekonomiczna; ekspertyzy zewnętrz.; wywiady
środowiskowe; media społecznościowe
25 Lech Bartosik 26
26
ETAPY PROCEDURY KREDYTOWEJ
V – realizacja decyzji kredytowej
- końcowe negocjacje z klientem
- podpisanie umowy
- ustanowienie zabezpieczeń
- udostępnienie środków
27 Lech Bartosik 28
28
ETAPY PROCEDURY KREDYTOWEJ
VI – cd.
Art. 74. Pb
W czasie obowiązywania umowy kredytu
kredytobiorca jest obowiązany przedstawić
– na żądanie banku – informacje i
dokumenty niezbędne do oceny jego
sytuacji finansowej i gospodarczej oraz
umożliwiające kontrolę wykorzystania i
spłaty kredytu.
29 Lech Bartosik 30
30
5
 ETAPY PROCEDURY KREDYTOWEJ
VII – zakończenie umowy
- rozliczenie kredytu
- zwolnienie zabezpieczeń prawnych
ew. przekazanie niespłaconego kredytu do
komórki zajmującej się kredytami
„trudnymi”
Lech Bartosik
31
PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ
Art. 118. Jeżeli przepis szczególny nie stanowi
inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a
dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz
roszczeń związanych z prowadzeniem
działalności gospodarczej – trzy lata. Jednakże
koniec terminu przedawnienia przypada na
ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że
termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.
Kredyty, pożyczki udzielone przez banki, skoki,
firmy pożyczkowe – termin przedawnienia 3 lata.
Lech Bartosik
33
OCENA ZDOLN. KRED. OSÓB FIZ.
Metoda oceny punktowej (credit scoring,
metoda skoringowa, skoring kredytowy) -
metoda oceny zdolności/ wiarygodności
kredytowej klienta, przede wszystkim
osoby fizycznej
- poszczególnym cechom klienta
(charakterystykom) przypisuje się określoną
liczbę punktów
- suma punktów decyduje o przyznaniu/
nieprzyznaniu kredytu
Lech Bartosik
35
PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ
kc
Art. 117 § 2. Po upływie terminu przedawnienia ten,
przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić
się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się
korzystania z zarzutu przedawnienia. […]
§ 21. Po upływie terminu przedawnienia nie można
domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego
przeciwko konsumentowi.
Tzn.: w przypadku konsumenta sąd z urzędu bada, czy
nastąpiło przedawnienie; w przypadku pozostałych
dłużników, żeby zasłonić się przedawnieniem, sami
muszą w sądzie podnieść zarzut przedawnienia.
31 Lech Bartosik 32
32
PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ
Roszczenia przedawnione mogą dalej
widnieć i być wpisywane do baz BIK i BIG.
33 Lech Bartosik 34
34
OCENA ZDOLN. KRED. OSÓB FIZ.
- badane cechy to m.in.: zawód,
wykształcenie, wiek, dochody, status
mieszkaniowy, stan cywilny, liczba osób na
utrzymaniu, miejsce zamieszkania, okres
zamieszkiwania pod obecnym adres, miejsce
zatrudnienia, okres zatrudnienia w obecnym
miejscu pracy, okres zatrudnienia na obecnym
stanowisku, forma zatrudnienia (na czas nie-
określony, umowa zlecenie, o dzieło),
posiadanie ubezpieczenia, korzystanie z
produktów bankowych (jakich), zobowiązania
35 (np. kredyty, poręczenia, alimenty, czesne)
Lech Bartosik 36
36
6
 OCENA ZDOLN. KRED. OSÓB FIZ.
Przebieg procesu oceny
• wprowadzenie danych z wniosku
kredytowego do systemu scoringowego
• badanie przez system, czy określone cechy
u klienta występują
• przypisanie poszczególnym cechom
określonej liczby punktów
• zsumowanie punktów
Lech Bartosik
37
OCENA ZDOLN. KRED. FIRM
Metoda punktowa
- ocena różnych obszarów funkcjonowania
firmy
-- ilościowych (mierzalnych) – analiza wskaźników
finansowych [płynności; efektywności
(rentowności) finansowej; sprawności działania;
zadłużenia (wypłacalności)]
-- jakościowych (niemierzalnych) [pozycja firmy na
rynku; kierownictwo; charakter branży;
wiarygodność firmy (właściciela)]
Lech Bartosik
39
ZABEZPIECZENIA
Z punktu widzenia banku podstawowe
zabezpieczenie spłaty kredytu to
dobra sytuacja finansowa i gospodarcza
kredytobiorcy, umożliwiająca mu
wywiązywanie się z przyjętych
zobowiązań
Lech Bartosik
41
OCENA ZDOLN. KRED. OSÓB FIZ.
• porównanie sumy punktów z tzw. punktem
odcięcia (dolny próg przyznania kredytu)
• podjęcie decyzji o przyznaniu (suma
punktów > punkt odcięcia) lub
nieprzyznaniu kredytu (suma punktów <
punkt odcięcia)
Automatyzacja procesu – oceny dokonuje
system
37 Lech Bartosik 38
38
OCENA ZDOLN. KRED. FIRM
- ocena jakości proponowanego
zabezpieczenia
- przypisanie każdemu ocenianemu
obszarowi określonej ilości punktów w
zależności od wyników oceny
- zsumowanie punktów
- przypisanie wnioskodawcy do
odpowiedniej grupy ryzyka kredytowego
- określenie możliwości udzielenia kredytu
39 Lech Bartosik 40
40
ZABEZPIECZENIA
Zabezpieczenia prawne:
1) osobiste – ustanawiający zabezpieczenie
odpowiada za spłatę całym swoim
majątkiem (np.: poręczenie cywilne i
wekslowe, weksel in blanco, gwarancja
bankowa, ubezpieczenie, przejęcie długu)
2) rzeczowe – ustanawiający zabezpieczenie
odpowiada za spłatę tylko tymi składnikami
majątku, które zostały wskazane jako
zabezpieczenie (zastaw, blokada środków na
r-ku, hipoteka, przewłaszczenie)
41 Lech Bartosik 42
42
7
 ZABEZPIECZENIA RATY KREDYTU - RODZAJE
1) równa rata kapitałowa (rata malejąca)
Zabezpieczenie
RATA KAPITAŁOWA RATA ODSETKOWA
może ustanowić kredytobiorca, osoba(y)
trzecia(e)
2) równa kwota płatności (rata stała, annuita)
może być kilka zabezpieczeń
KAPITAŁ.
ODSETK.

Lech Bartosik 43 Lech Bartosik 44

43 44

RATY KREDYTU - RODZAJE RATY KREDYTU - RODZAJE

1) równa rata kapitałowa (rata malejąca)
• rata kapitałowa = kwota kredytu / liczba rat
• rata odsetkowa = kwota kredytu (pozostała
do spłaty) * oprocentowanie
(przy ratach miesięcznych – oprocentowanie
miesięczne)
• rata całkowita = rata kapitałowa + rata
odsetkowa
Lech Bartosik
2) równa kwota płatności (rata stała, annuita)
• Rata stała = Kapitał * rn / [1 – (1+rn) - n ]
a –n = 1 / an
rn – stopa procentowa dla jednego okresu
spłaty n (zapis dziesiętny, np. 1% → 0,01),
n – liczba okresów spłaty (liczba rat),
po przekształceniu
R = K * rn(1+rn)n / [(1+rn)n – 1]
45 Lech Bartosik 46

45 46

RATY KREDYTU - RODZAJE RATY KREDYTU - RODZAJE

równa kwota płatności (rata stała, annuita) Przykład – porównanie spłat przy różnych
rodzajach rat
• Rata kapitałowa = Rata stała – Odsetki
• Odsetki liczone od kwoty zadłużenia w - kwota kredytu - 10 000 zł,
danym okresie O = Z * rn
- oprocentowanie r = 12% p.a.,
• Zadłużenie w danym okresie
- spłata w 12 ratach miesięcznych, tj. n = 12,
Z = zadłużenie z poprzedniego okresu + rn = 1% → 0,01
odsetki z poprzed. okresu – spłata (R) w
poprzed. okresie
Wzór przybliżony (np. rok 365/366, miesiące
- różna liczba dni)
Lech Bartosik 47 Lech Bartosik 48

47 48

8
 RATY KREDYTU - RODZAJE RATY KREDYTU - RODZAJE
1) równa rata kapitałowa (rata malejąca) 2) równa kwota płatności (rata stała, annuita)
kwota
kwota pozostało do rata rata
pozostało do rata rata rata płatności
rata płatności spłaty kapitałowa odsetkowa
spłaty kapitałowa odsetkowa (stała rata)
(raty razem)
1 10 000,00 788,49 100,00 888,49
1 10 000,00 833,33 100,00 933,33
2 9 211,51 796,37 92,12 888,49
2 9 166,67 833,33 91,67 925,00
3 8 415,14 804,34 84,15 888,49
3 8 333,33 833,33 83,33 916,67
4 7 500,00 833,33 75,00 908,33 4 7 610,80 812,38 76,11 888,49
5 6 666,67 833,33 66,67 900,00 5 6 798,42 820,50 67,98 888,49
6 5 833,33 833,33 58,33 891,67 6 5 977,92 828,71 59,78 888,49
7 5 000,00 833,33 50,00 883,33 7 5 149,21 837,00 51,49 888,49
8 4 166,67 833,33 41,67 875,00 8 4 312,21 845,37 43,12 888,49
9 3 333,33 833,33 33,33 866,67 9 3 466,85 853,82 34,67 888,49
10 2 500,00 833,33 25,00 858,33 10 2 613,03 862,36 26,13 888,49
11 1 666,67 833,33 16,67 850,00 11 1 750,67 870,98 17,51 888,49
12 833,33 833,33 8,33 841,67 12 879,69 879,69 8,80 888,49
10 000,00 10 000,00 661,85 10 661,85
∑ - 650,00 10 650,00 ∑ -
(9 999,96) (10 000,01) (661,86) (10 661,87)

Lech Bartosik 49 Lech Bartosik 50

49 50

ODSETKI MAKSYMALNE ODSETKI MAKSYMALNE

Art. 359 kodeksu cywilnego
§ 2. Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób
określona, należą się odsetki ustawowe w
wysokości równej sumie stopy referencyjnej
Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów
procentowych.
[Stopa referencyjna – rentowność 7-dniowych
bonów pieniężnych emitowanych przez NBP]
§ 21. Maksymalna wysokość odsetek wynikających
z czynności prawnej nie może w stosunku
rocznym przekraczać dwukrotności wysokości
odsetek ustawowych (odsetki maksymalne).
Lech Bartosik
§ 22. Jeżeli wysokość odsetek wynikających z
czynności prawnej przekracza wysokość
odsetek maksymalnych, należą się odsetki
maksymalne.
§ 23. Postanowienia umowne nie mogą
wyłączać ani ograniczać przepisów o
odsetkach maksymalnych, także w razie
dokonania wyboru prawa obcego. W takim
przypadku stosuje się przepisy ustawy.
51 Lech Bartosik 52

51 52