System transportowy składa się z:

•podsystemu czynnego -środki transportowe różnych gałęzi transportu

•podsystemu biernego -szlaki transportowe, wielkość i rozmieszczenie ładunków, także urządzeń umożliwiających
harmonijne funkcjonowanie środków.

System transportowy powinien być spójny pod względem gałęziowym i tworzyć całość w celu sprawnego
zaspokajania potrzeb społeczeństwa i gospodarki

Środki transportu są wykorzystywane do przewozu ładunków i osób z punktu początkowego do punktu docelowego .
Środki transportu obejmują środki przeznaczone do przewozu osób oraz środki przeznaczone do przewozu
ładunków.
Służą do przewozu osób, materiałów, surowców, towarów, produktów z miejsca nadania do miejsca przeznaczenia.

Infrastruktura logistyczna w transporcie:

 Liniowa - drogi komunikacyjne, linie przesyłowe, telematyka

 Punktowa - dworce kolejowe, autobusowe, porty morskie i lotnicze, terminale kontenerowe, centra
 Środki transportu – pojazd lub urządzenie służące do przewozu osób lub ładunków, korzystający z
infrastruktury liniowej i punktowej, poruszający się w różnym środowisku w zależności od gałęzi transportu

Podział transportu:
Klasyfikacja transportu

•WEDŁUG KRYTERIUM MOŻLIWOŚCI UŻYCIA

Środki wyłączone –nie mogą być zastąpione żadnym innym środkiem transportu
Substytucyjne–mogą się wzajemnie zastępować
Komplementarne–wzajemnie się uzupełniają (statek+kolej+samochód)

•WEDŁUG KRYTERIUM STOPNI SWOBODY RUCHU

Środki liniowe –tylko jeden stopnień swobody i poruszają się wyłącznie wzdłuż linii np. kolej, taśmociąg, kolej linowa
Środki płaskie -mają możliwość poruszania się po płaszczyźnie w dwóch wymiarach (statek, samochód)
Środki przestrzenne -o możliwości ruchu w trzech wymiarach (samolot, dźwignica)

•WEDŁUG KRYTERIUM OŚRODKA RUCHU

naziemny podwodny podziemny
nawodny kosmiczny nadziemny
powietrzny

•WEDŁUG KRYTERIUM PRZETWARZANEJ ENERGIIW UKŁADZIE NAPĘDOWYM

spalinowym–wykorzystujące do uzyskania energii mechanicznej energię cieplną pozyskaną ze spalania paliwa
elektrycznym–pobierające energię z sieci trakcyjnej lub z własnych akumulatorów
jądrowym–przetwarzające energię reakcji atomowych na energię cieplną przetwarzaną następnie na energię
elektryczną lub wprost mechaniczną
hybrydowym -łączące co najmniej dwa rodzaje napędu i korzystające alternatywnie z różnych źródeł energii

•WEDŁUG DOSTOSOWANIA TABORU DO PZREWOŻONEGO ŁADUNKU

uniwersalne –umożliwiające świadczenie szerokiego wachlarza usług przewozowych
specjalistyczne-dostosowane do określonego typu ładunków, ułatwiające za i wyładunek, lecz zwykle znacznie
droższe

•WEDŁUG SPECYFIKI DROGI TRANSPORTOWEJ

-drogowy –kolejowy -przesyłowy -morski -śródlądowy -powietrzny

•WEDŁUG SPOSOBU PRZEŁADUNKU

łamany - wykorzystuje się przynajmniej 2 środki transportu, ale należące do jednej gałęzi
multimodalny – w procesie transportowym wykorzystywane są przynajmniej 2 gałęzie
intermodalny – te same jednostki ładunkowe przewożone są z wykorzystaniem różnych gałęzi
kombinowane – zasadnicza część przewozu wykonywana jest transportem kolejowym, wodnym lub lotniczym, a
dowóz i odwóz transportem drogowym

•WEDŁUG KRYTERIUM ORGANIZACYJNO-FUNKCJONALNEGO

regularny – realizowany według rozkładu jazdy
nieregularny – realizowany na podstawie umowy o przewóz
bezpośredni - realizowany jednym środkiem transportu (bez przesiadek lub przeładunku)
pośredni - realizowany dwoma lub więcej środkami transportu

•WEDŁUG ZASIĘGU GEOGRAFICZNEFO

międzynarodowy - kontynentalny, międzykontynentalny
krajowy - zakładowy, osiedlowy, międzyosiedlowy, podmiejski, regionalny, międzywojewódzki, międzyregionalny

•WEDŁUG DOSTĘPNOŚCI UŻYTKOWNIKA

własny - gospodarczy, indywidualny
branżowy - usługi transportowe są świadczone odpłatnie dla określonej branży

•WEDŁUG OBRĘBU JEDNOSTKI ORGANIZACYJNEJ

wewnętrzny - związany z przepływem surowców i materiałów w ramach jednej jednostki
zewnętrzny - transport, który łączy zakłady produkcyjne z zakładami i odbiorcami

•WEDŁUG FORMY WŁASNOŚCI

państwowy - właścicielem jest państwo, które świadczy usługi transportowe
komunalne - właścicielem jest zarząd miasta lub gminy, który posiada prawa do całego majątku
spółdzielczy - właścicielem jest spółdzielna
prywatny - właścicielem jest podmiot prywatny

TRANSPORT DROGOWY

Podział dróg ze względu na funkcje sieci drogowej

-drogi międzynarodowe - umożliwiają transport osób i ładunków na terenie Europy (E)
-drogi krajowe - umożliwiają szybkie połączenia pomiędzy województwami
-drogi wojewódzkie - umożliwiają połączenia pomiędzy dużymi środkami gospodarczymi w obrębie województwa
-drogi powiatowe - uzupełniają lokalny układ dróg, ułatwiają transport na terenie powiatów
-drogi lokalne, miejskie – razem z drogami powiatowymi (czasami i wojewódzkimi) stanowią sieć ulic po których
odbywa się transport osób i ładunków, mogą mieć wyodrębnione części na potrzeby komunikacji miejskiej

Przewóz osób - przewóz wykonywany jest samochodami osobowymi i autobusami

Podział autobusów ze względu na rodzaj przewozu (cechy eksploatacyjne)

Autobusy miejskie - występuje podział na miejsca siedzące i stojące
Autobusy międzymiastowe - występują tylko miejsca siedzące o podstawowym standardzie
Autobusy turystyczne - występują tylko miejsca siedzące o podwyższonym standardzie, wyposażone w toaletę,
klimatyzację, monitoring, części na potrzeby konsumpcyjne

Podział autobusów ze względu na liczbę pasażerów (ilość przewożonych osób)

Mikrobusy – do 12 osób
Minibusy – do 20 osób
Autobusy średnie - do 50 osób
Autobusy duże - powyżej 50 osób
• Standardowe – do 100 osób
• Przegubowe/piętrowe do 200 osób

Przewóz ładunków - za pomocą samochodów ciężarowych i zestawów drogowych

Pojazdy silnikowe - posiadające własny napęd

Samochody ciężarowe - samoistna jednostka o specjalnie dobranym stałym nadwoziu

-o nadwoziu uniwersalnym - umożliwia przewóz wszystkich ładunków oprócz tych które wymagają specjalistycznych
zastosowań
-o nadwoziu specjalizowanym – przeznaczone wyłącznie do przewozu konkretnej grupy ładunków związanych z
konkretną dziedziną produkcji
-o nadwoziu specjalnym - służące do wykonywania jednego rodzaju czynności (np. wóz strażacki, karetka)
-o nadwoziu samowyładowczym - wyposażone najczęściej w podnośniki hydrauliczne lub inne umożliwiające
podniesienie lub uchylenie nadwozia

Ciągniki samochodowe – pojazdy nieposiadające stałego nadwozia i współpracujące z naczepami (wyjątek ciągnik
rolniczy współpracujący z przyczepami) tworzą zespoły pojazdów
-ciągniki siodłowe - uniwersalne, podstawowe, współpracujące z różnymi naczepami
-ciągniki balastowe – o zwiększonej mocy przeznaczony do naczep przewożących ładunki ponadgabarytowe
-ciągnik rolniczy - współpracuje z przyczepami lub rożnymi maszynami rolniczymi

Pojazdy bezsilnikowe – nie posiadają własnego napędu

Naczepy - Zaprojektowane tak, że część pojazdu i znaczna część ładunku spoczywa na pojeździe silnikowym
ciągnącym naczepę.
-uniwersalne - można w nich przewozić każdy rodzaj towaru
-specjalizowane – przystosowane do przewozu konkretnej grupy ładunków

Przyczepy - przystosowany do łączenia go z innym pojazdem za pomocą dyszla

-jednoosiowe - pojazdy z dwoma kołami umieszczonymi na jednej osi
-dwuosiowe - mają cztery koła, które są umieszczone na dwóch osiach
-wieloosiowe - posiadają więcej niż jedną oś

Podział ze względu na grupę ładowności

-tabor dostawczy – max 1,9t
-tabor nisko tonażowy - 2-4t
-tabor średnio tonażowy - 4-12t
-tabor wysoko tonażowy - powyżej 12t

Numer VIN - umożliwia jednoznaczną identyfikację każdego pojazdu, który został wytworzony na świecie

WMI (World Manufacturer Identifier) - kod producenta pojazdu. Pierwszy znak oznacza strefę geograficzną w której
został wyprodukowany samochód, drugi znak oznacza kraj producenta, trzeci znak przyznaje organizacja kraju.

VDS (Vehicle Descriptor Section) - Znaki oraz ich kolejność i znaczenie określane są przez producenta. Z założenia
powinny charakteryzować: konstrukcję pojazdu, rodzaj nadwozia, typ silnika, rodzaj paliwa, model pojazdu, inne
istotne cechy.

VIS (Vehicle Indicator Section) - Pierwszy znak tego członu określa rok produkcji lub rok modelu pojazdu. Drugi znak
może być przeznaczony dla oznaczenia zakładu montującego (producenta). Dalsze znaki tworzą kolejny numer
pojazdu, w którym cztery ostatnie muszą być cyframi.

TRANSPORT KOLEJOWY

Infrastruktura transportu:
•tory kolejowe
•stacje
•bocznice
•punkty przeładunkowe
•urządzenia i maszyny zapewniające działanie infrastruktury
Infrastruktura punktowa:
•stacje pasażerskie, towarowe, węzłowe, pośrednie, kontenerowe, portowe
•magazyny
•rampy
•urządzenia przeładunkowe
•place składowe
•wagi

Stacja kolejowa inaczej nazywana zapowiadaczy posterunek ruchu. W jego obrębie oprócz toru głównego znajuje się
przynajmniej jeden dodatkowy, a pociągi mogą rozpoczynać i kończyć bieg, zmieniając skład lub kierunek ruchu
jazdy, wyprzedzać się lub krzyżować. Podział stacji:
1) ze względu na rodzaj przewozów
-pasażerskie - przeznaczone do obsługi pociągów pasażerskich i bagaży, wyposażone są w urządzeniach do wymiany
pasażerów (peron), miejsca do obsługi pasażerów (kasa, punkt informacji, toaleta, gastronomia)
-towarowe - obsługa ruchu towarowego, wyposażone w miejsca i urządzenia umożliwiające przyjmowanie i
odprawianie pociągów towarowych
-pasażersko-towarowe - spełniają wymagania stacji osobowej i towarowej
2) ze względu na położenie
-stacja krańcowa - na początku lub na końcu lini
-stacja węzłowa - jest usytuowana na miejscu zbiegania się co najmniej trzech szlaków kolejowych
-stacja pośrednia - znajduje się pomiędzy stacjami węzłowymi lub węzłową i krańcową

3) ze względu na wykonywaną pracę techniczno-ruchową

-stacja postojowa – przeznaczona do odstawiania pociągów pasażerskich, które kończą bieg, odbywa się tu mycie
pociągów, sprzątanie, naprawianie i zestawianie nowego składu
-stacje rozrządowe i manewrowe – przeznaczone są do przemanewrowania, rozłączania lub zestawiania nowych
składów
-stacje ładunkowe - do rozładunku, załadunku, składowania ładunków

Infrastruktura liniowa:
•drogi szynowe, które składają się z linii kolejowych

Linia kolejowa jest elementem sieci kolejowej wraz z niezbędną infrastrukturą przeznaczoną do prowadzenia ruchu
kolejowego, który ma wyznaczony punkt początkowy i końcowy. Zarządcą państwowej sieci kolejowej w Polsce jest
spółka PKP Polskie Linie Kolejowe SA.
Line kolejowe dzielą się na:
- odcinki, czyli fragmenty tras kolejowych zawierające się pomiędzy dwoma stacjami węzłowymi lub początkiem trasy
i stacją węzłową; stację węzłową charakteryzuje zbieganie się na niej co najmniej trzech szlaków kolejowych.
- szlaki, czyli części odcinków linii kolejowych zawierające się pomiędzy dwoma posterunkami zapowiadawczymi,
- odstępy, czyli podział szlaków kolejowych na odcinki, z których każdy zawiera się pomiędzy dwoma posterunkami
odstępowymi lub posterunkiem odstępowym i zapowiadawczym; odstępy stosuje się w celu zwiększenia
przepustowości szlaku na zasadzie, że kolejny pociąg jest wpuszczany na szlak zanim poprzedni go opuści z tym
zastrzeżeniem, że pomiędzy nimi musi być zachowany przynajmniej jeden odstęp wolny.
Łącznica jest to linia kolejowa łącząca dwie inne linie kolejowe z pominięciem stacji węzłowej.
Magistrale kolejowe - obciążenie przewozami wynosi powyżej 25mln ton brutto rocznie, pojazdy poruszają się z
prędkością powyżej 100km/h
Linie pierwszorzędne - obciążenie przewozami wynosi 10-25mln ton brutto rocznie, pojazdy poruszają się z
prędkością do 100km/h
Linie drugorzędne - obciążenie przewozami wynosi 3-10mln ton brutto rocznie, pojazdy poruszają się z prędkością do
80km/h
Linie miejscowego znaczenia - obciążenie przewozami wynosi do 3mln ton brutto rocznie, pojazdy poruszają się z
prędkością do 60km/h

Normalnotorowe – 1435mm
Szerokotorowe - powyżej 1435mm
Wąskotorowe - poniżej 1435mm

Nizinne – nachylenie kąta wzniesienia i spadku nie przekracza 10%, a promień łuków około 1200m
Podgórskie - nachylenie kąta wzniesienia i spadku nie przekracza 15%, a promień łuków około 250m
Górskie - nachylenie kąta wzniesienia i spadku wynosi 30%, a promień łuków do 180m

Skrajnia kolejowa – linia, poza którą nie może znajdować się żadna część budynku, wagonu, aby nie doprowadzić do
kolizji, rozróżniamy trzy rodzaje:
-skrajnia ładunkowa - obrys figury płaskiej stanowiący podstawę do określenia największych dopuszczalnych
wymiarów ładunków znajdujących się na wagonie kolejowym

-skrajnia taboru – obrys figury płaskiej stanowiący podstawę do określenia największych dopuszczalnych wymiarów
taboru kolejowego
-skrajnia budowli – obrys figury płaskiej stanowiący podstawę do określenia wolnej przestrzeni dla ruchu pojazdów
szynowych, na którego zewnątrz powinny się znajdować wszystkie budowle oraz przedmioty położone przy torze

Środki transportu kolejowego:

-zestaw złożony z lokomotywy z wagonami
-zespół trakcyjny – przeznaczony do przewozu pasażerów, część napędowa jest na stale zespolona z częścią do
przewozu pasażerów - stanowią jeden element konstrukcyjny

Lokomotywy - to pojazd trakcyjny (maszyna robocza) przeznaczony do ciągnięcia lub popychania innych pojazdów,
który nie posiada pomieszczenia dla pasażerów i ładunku.

Podział ze względu na napęd:

• spalinowe
• elektryczne
• parowe

Podział ze względu na przeznaczenie:

• pasażerskie - o mniejszej mocy
• towarowe – o większej mocy
• manewrowe – do zestawiania wagonów w skład zgodnie z zaleceniem
• uniwersalne - możliwość zmiany mocy w zależności od potrzeby

Wagony
Parametry techniczne

Pociągów

Wagonów pasażerskich

Oznaczenia wagonów pasażerskich

Oznaczenia wagonów towarowych

TRANSPORT LOTNICZY

Infrastruktura liniowa:
•drogi lotnicze (korytarze powietrzne)
•przestrzeń powietrzna
•rejon kontrolowany
Infrastruktura punktowa:
•lądowiska
•lotniska
•porty lotnicze

Korytarze powietrzne dzielą się na krajowe (10mil morskich) i międzynarodowych (20mil morskich)

Rejon kontrolowany - określony obszar wokół lotniska lub portu lotniczego, który kontrolują urządzenia pomiarowe i
naprowadzające, na obszarze kontrolowanym może być zrzut paliwa podczas awarii, łączy infrastrukturę liniową z
punktową
Lądowisko - wyznaczony punkt do lądowania śmigłowców, helikopterów i samolotów ładunkowych, może znajdować
się na ziemi, na wodzie, na innych obiektach infrastruktury (budynki), na innych statkach (lotniskowce), może być
stałe lub czasowe

Lotnisko – obszar, na którym lądują startują i kołują statki powietrzne, wyposażenie jest zróżnicowane w zależności
od liczby odprawianych pasażerów i przeładowywanych towarów

Port lotniczy - duże lotnisko, przystosowane do obsługi znaczącej liczby pasażerów i przeładunku towarów,
odpowiednio rozbudowana infrastruktura umożliwiająca przyjęcie dużej liczby samolotów

Charakterystyka transportu lotniczego

•szybkość
•bezpieczeństwo
•częstotliwość przewozów
•przejrzystość dróg transportowych
•wysokie koszty przewozu
•duża rozległość przestrzenna obsługiwanego rynku
•niewielka częstość przeładunkowa
•wykorzystywanie innych środków transportu
Porty lotnicze dzielą się ze względu na obsługiwany obszar na krajowe i międzynarodowe

Porty lotnicze dzielą się ze względu na dostępność na centralne, regionalne i lokalne

TRANSPORT MORSKI

Infrastruktura liniowa:
•otwarte oceany
•morza
•naturalne połączenia między oceanami i morzami (cieśniny, kanały morskie naturalne)
Infrastruktura punktowa:
•porty morskie
ZALETY
-opłacalny na dalekich dystansach
-możliwość przewiezienia dużej partii ładunku na raz
-bezpieczny
WADY
-długi czas przewozu
-uzależniony od warunków atmosferycznych
-dowóz/odwóz inną gałęzią transportu
-nieopłacalny na krótkich dystansach

Port morski – miejsce wyposażone w odpowiednią infrastrukturę, która umożliwia statkom wyładunek, załadunek,
cumowanie i obsługę pasażerów. Dzieli się na akwatorium (wodna część) i terytorium (część lądowa).

Elementy akwatorium:
PIRS – portowa budowla hydrotechniczna w kształcie półwyspu lub dużego pomostu wysuniętego w głąb wody.
Stanowi rozwinięcie linii brzegowej, wyposażony w urządzenia cumownicze i przeładunkowe. Duże PIRSy są
wyposażone w place składowe i magazyny. Znajdują się na nim drogi dojazdowe oraz bocznice kolejowe.
Basen portowy – miejsce postoju statku, może mieć betonowe nabrzeża na których znajduje się stacjonarne
urządzenia przeładunkowe
Nabrzeże - linia brzegowa mola, PIRSu lub kanału portowego, przystosowana do obsługi postoju statków
Miejsce wyznaczone do cumowania – wyznaczone na nabrzeżu punkty, zabezpieczone najczęściej oponami
Kanał portowy – tor wodny o odpowiedniej głębokości i szerokości, oznaczony żółtymi lub czerwonymi bojami, po
których musi poruszać się statek, aby dotrzeć do nabrzeża
Molo – budowla hydrotechniczna wysunięta w głąb wody w kształcie pomostu, przystosowane do obsługi statków,
pojazdów ruchu pieszego, mniejsze niż PIRS
Awanport – najdalsza część akwatorium przylegająca do wejścia do portu i redy, zazwyczaj ograniczona falochronem.
W dużych awanportach mogą przebywać statki oczekujące na wejście w głąb portu. Jest to także miejsce postoju
sprzętu pomocniczego
Reda - część akwatorium znajdująca się przed wejściem do portu, posiadająca wyznaczone tory wodne oraz miejsca
do zakotwiczenia statków. Na redzie statki oczekują na pozwolenie na wejście do portu. Jest to także miejsce postoju
w razie kwarantanny. Na redzie odbywać może się obsługa techniczna statków, wyładunek towarów niebezpiecznych
oraz szybko psujących się

Elementy terytorium:
Place składowe
Magazyny
Urządzenia przeładunkowe
Budynek infrastruktury administracyjnej
Zaplecze techniczne - zamknięte hale lub zadaszenia, w których odbywa się obsługa techniczna statków. Może
znajdować się tam także punkt dystrybucji paliw
Drogi portowe – drogi transportowe dla pojazdów transportu drogowego i kolejowego

Funkcje portów morskich

-turystyczna
-transportowa
-przemysłowa
-przeładunkowa, dystrybucyjna:
• składowanie i magazynowanie jednostek ładunkowych
• czynności manipulacyjne
• konfekcjonowanie i sortowanie ładunków
• umieszczanie ładunków w ładowniach
• formowanie i rozformowywanie ładunków
• przeładunek: relacja bezpośrednia (z samochodu/wagonu na statek), relacja pośrednia (z samochodu/wagonu na
plac składowy a potem na statek), relacja transshipment morski (ze statku na plac składowy a potem na statek)
Organizacje międzynarodowe oraz krajowe w transporcie morskim
-ICHCA (International Cargo Handling CoordinationAssociation)
-ESPO (EuropeanSea PortsOrganizations)
-BPO (BalticPortsOrganizations)

Środki transportu -jednostki pływające przeznaczone do transportu towarów bądź pasażerów na wodach morskich
oraz wodach z nimi połączonych. Środki transportu morskiego można dzielić według różnych kategorii:
•rodzaju stosowanego napędu
-statki wiosłowe
-statki żaglowe
-statki o napędzie mechanicznym –silnikowe lub turbinowe
•liczby kadłubów
-jednokadłubowe
-dwukadłubowe
-tójkadłubowe
•rodzaju statków
-statki transportowe: zbiornikowce, chemikaliowce, gazowce masowce, drobnicowce, kontenerowce, pasażersko-
towarowe, pasażerskie itp.
-statki poza transportowe: rybackie, badawcze, górnictwa morskiego, holowniki, pogłębiarki
•przeznaczenia
-statki pasażerskie
-statki pasażersko-towarowe
-statki towarowe

Elementy statku
1 –rufa 2 –komin 3 -nadbudówka 4 -pokład 5 –dziób 6-gruszka dziobowa 7-kluza kotwicza i kotwica 8 –burta 9 –śruba
napędowa i płetwa steru

Podstawowe parametry:
-długość - Jest to odległość pomiędzy najdalej wysuniętymi punktami kadłuba od strony dziobu oraz rufy mierzona w
płaszczyźnie wodnicy, czyli krzywej wyznaczonej przez wodę przy określonym poziomie załadowania statku. Długość
ma wpływ na stateczność statku oraz jego prędkość maksymalną. Wyrażana jest w metrach.
-szerokość - Największa szerokość kadłuba mierzona w jego środkowej części znajdującej się pomiędzy rufą a
dziobem, dzieląca statek na dwie równe części. Szerokość ma wpływ na stabilność statku i zdolność do przechylania.
Wyrażana jest w metrach.
-zanurzenie - Jest to głębokość na jaką zanurza się statek mierzona od płaszczyzny podstawowej do letniej wodnicy
ładunkowej. Mierzy się ją w płaszczyźnie owręża, czyli w płaszczyźnie poprzecznej znajdującej się pomiędzy dziobem
a rufą w dokładnej połowie. Zanurzenie oznaczane jest literą T.
-wysokość boczna - pionowa odległość pomiędzy górną krawędzią stępki płaskiej lub punktu zetknięcia się
wewnętrznej powierzchni poszycia ze stępką belkową, a górną krawędzią pokładnika pokładu przy burcie statku,
mierzona w połowie długości między pionami statku (na owrężu).
-pojemność brutto - objętość przestrzeni w obrębie kadłuba oraz pomieszczeń zamkniętych powyżej pokładu,
przeznaczonych dla ładunku, zapasów, paliwa, pasażerów i załogi, wyrażona w tonach rejestrowych
-pojemność netto - miara pojemności użytkowej statku, tj. zamkniętych pomieszczeń przystosowanych do przewozu
ładunków i pasażerów, wyrażona w tonach rejestrowych
-pojemność ładunkowa - Maksymalna ilość samego ładunku jaką jest w stanie przetransportować statek. Nie wlicza
się do niej załogi, paliwa ani wyposażenia. Wyrażana jest w tonach. Wyliczana poprzez różnice nośności statku oraz
ciężaru załogi, paliwa i wyposażenia.
-wyporność - Określa ona masę wody, która została wyparta przez kadłub statku podczas zanurzania. Wyporność jest
podstawowym parametrem konstrukcyjnym statku i wpływa na jego nośność oraz zdolność do uniesienia ładunku.
Obliczane jest zgodnie z prawem Archimedesa oraz wyrażane w tonach.
-nośność - Maksymalna masa ładunku wraz z wyposażeniem, paliwem oraz załogą przy określonych warunkach.
Wyliczana poprzez różnicę wyporności jednostki pływającej w wodzie, a masą statku pustego. Wyrażana jest w
tonach.
Żegluga regularna (liniowa) - Są to przewozy dokonywane według ustalonego rozkładu rejsów. Dominują w niej
przewozy ładunków drobnicowych oraz przewozy kontenerowe. Jest to rodzaj transportu morskiego, w którym
przewoźnik oferuje regularne połączenia między portami, zgodnie z harmonogramem. W żegludze liniowej
przewożone są różne towary, takie jak produkty przemysłowe, ropa naftowa, zboże i wiele innych. Statki liniowe
pływają między ustalonymi w rozkładzie rejsów portami bazowymi, w których mają stałe miejsca postoju. Rejs statku
zaczyna się i kończy w początkowym porcie załadunku. Rejsy wykonywane są niezależnie od ilości ładunków, co
wpływa na wysokie koszty utrzymania linii. Większość kosztów w żegludze liniowej to koszty stałe, z tego względu nie
stosuje się cen umownych, lecz ceny taryfowe, nazywane morskimi taryfami frachtowymi. Są to opłaty, jakie
przewoźnik morski pobiera od klientów za przewóz ładunków drogą morską.

Żegluga nieregularna (trampowa) - Żegluga trampowa to rodzaj transportu morskiego, w którym przewoźnik nie ma
stałych umów przewozowych z klientami. Zamiast tego, przewoźnik oferuje dostępność swojego statku do wynajęcia
dla klientów, który potrzebują przewieźć ładunek. Ta żegluga jest często stosowana do przewozu ładunków
niebezpiecznych lub nietypowych, które wymagają specjalistycznych warunków. W żegludze trampowej, koszty
transportu są zwykle wyższe niż w przypadku stałych umów przewozowych, ale umożliwia to elastyczność i
dostosowanie do indywidualnych klientów. Cechy żeglugi nieregularnej to: wykorzystywanie tego samego statku na
różnych szlakach, korzystanie z danego statku, tylko wówczas, gdy będzie na niego ładunek, obsługa ładunków
masowych, ustalanie każdorazowo stawki frachtowej oraz brak porozumień czy organizacji, mających na celu
stabilizacje rynku i ograniczenie konkurencji.

TRANSPORT ŚRÓDLĄDOWY

Infrastruktura liniowa:
• drogi wodne: naturalne (jeziora rzeki), sztuczne (kanały, sztuczne zbiorniki wodne)

Infrastruktura punktowa:
• porty rzeczne

Wody śródlądowe wszystkie wody powierzchniowe położone na lądach. Zaliczamy do nich: jeziora, wody bagienne,
stawy, rzeki i kanały.

Żegluga śródlądowa polega na transporcie osób lub rzeczy, połowie ryb, utrzymaniu szlaku żeglownego, sporcie,
rekreacji i turystyce na wodzie, ratownictwie, gastronomii oraz hotelarstwie.

Transport śródlądowy polega głównie na przewozie statkami pasażerów i towarów przez wody śródlądowe.
Zaliczamy do niego utrzymanie szlaku żaglowego, poprzez działalność człowieka na wydzielonej części akwenu
wodnego.

Środki transportu śródlądowego to jednostki pływające, czyli wszystkie konstrukcje zdolne do samodzielnego
unoszenia się na powierzchni wody lub czasowego przebywania pod nią, z własnym napędem lub bez, zakotwiczone
na stałe lub nie o jednym z przeznaczeń:
-badawcze np. batyskaf
-komunikacyjne np. most pontonowy
-magazynowe lub bytowe np. hotel, magazyn pływający
-rekreacyjne np. motorówka, kajak, jacht, skuter wodny, żaglówka, rowerek wodny
-sygnalizacyjne np. latarniowiec
-techniczne np. żuraw pływający, suchy dok pływający
-transportowe np. barki i statki
-przemysłowe np. statek przetwórnia
-specjalne np. do przewozów wielkogabarytowych
Klasy żeglowności
Ia - średnia głębokość tranzytowa – 1,2, szerokość do 15m
Ib - średnia głębokość tranzytowa – 1,6, szerokość do 20m, ładowność do 180t
II - średnia głębokość tranzytowa – 1,8, szerokość do 30m, ładowność do 500t
III - średnia głębokość tranzytowa – 1,8, szerokość do 40m, ładowność do 700t
IV - średnia głębokość tranzytowa – 2,8, szerokość do 40m, ładowność do 1500t
Va - średnia głębokość tranzytowa – 2,8, szerokość do 50m, ładowność do 3000t
Vb - średnia głębokość tranzytowa – 2,8, szerokość do 50m, ładowność do 4000t

Kanały żeglugowe:
• Łączące: zadaniem jest zapewnienie połączenia jednej drogi wodnej z inną drogą wodną, poprzez przekroczenie
działu wodnego lub z ośrodkiem przemysłowym, miejskim, jeziorem albo innym obiektem, poprzez przedłużenie
istniejącej drogi wodnej
-działowe - zapewniają połączenie dróg wodnych przebiegających odrębnymi rzekami lub dolinami rzecznymi, a tym
samym umożliwiają jednostkom pływającym przekroczenie działu wodnego. Są to więc kanały budowane jako kanały
zamknięte. Ten rodzaj kanałów żeglugowych umożliwia stworzenie spójnego systemu dróg wodnych, poprzez
łączenie ze sobą istniejących, odrębnych na poszczególnych rzekach (dorzeczach), dróg wodnych
-dojazdowe - buduje się jako kanały otwarte lub zamknięte. Stanowią one szlak żeglugowy który kończy się przy
wybranym obiekcie portem lub nabrzeżem przeładunkowym
• Boczne:
-objazdowe - rodzaj kanału żeglugowego, którego zadaniem jest ominięcie na szlaku żeglugowym występującej
przeszkody uniemożliwiającej lub utrudniającej żeglugę oraz ominięcie odcinków naturalnych dróg wodnych, których
parametry nie spełniają przyjętych wymagań
-skracające - kanał stanowiący cięciwę dla zakola (lub większej liczby zakoli) rzeki albo innego cieku, zmniejszający
długość śródlądowej drogi wodnej. Umożliwia przystosowanie rzeki do żeglugi śródlądowej między innymi jako jedno
z rozwiązań problemu ewentualnego zbyt małego dla określonej klasy drogi wodnej promienia łuku na drodze
wodnej oraz umożliwia ominięcie jazu zlokalizowanego w głównym korycie rzeki.

TRANSPORT INTERMODALNY

Geneza transportu intermodalnego

2500 lat przed naszą erą wykorzystywano opakowanie, które pozwalały na przeładunek statków z wykorzystaniem
ludzi i siły pociągowej zwierząt. W XVIII w. zaszły rewolucyjne zmiany: zaczęto używać maszyn załadunkowych i
wyładunkowych (żurawie), doprowadzenie torów kolejowych do nabrzeży. Idea przewozu jednego środka transportu
za pomocą drugiego sięga początków XX w. W latach 30 XX w. stosowano system Culemeyer’a czyli przemieszczano
wagony kolejowe na specjalnych wieloosiowych transporterach drogowych. Johann Culemeyer został uznany za
pioniera transportu kombinowanego. W 1914 r. pracujący dla kolei niemieckich wynalazca opracował patent, który
bazuje na przyczepie wielokołowej, pozwalał na przewóz pojazdów szynowych. System Culemeyer’a składał się z dwu
lub trzyosiowych platform, które można było zestawiać wzdłużnie, dopasowując do przewożonego ciężaru. Platforma
poruszała się po drodze po czym łatwo można było przeładować wagon na szyny. Zjazd odbywał się z
wykorzystaniem specjalnych ramp ustawionych na bocznicach kolejowych. Maksymalna prędkość pojazdu wynosiła
bez ładunku 20km/h z ładunkiem 16km/h. Platformy produkowano w zakładach produkcji taboru kolejowego
GothaerWaggonfabrik oraz Bumag. Potocznie określano je jako “ruchome bocznice kolejowe”. Lata 20 XX w. w Anglii
powstało wiele nowatorskich konstrukcji nawiązujących do systemu Culemeyer’a. W latach 60 i 70 poszukiwano
nowych rozwiązań oraz próbowano ujednolicić warunki transportu kombinowanego pierwszy etap konteneryzacji,
który spowodował rewolucję w przewozie ładunków drobnicowych. Prowadzenie prac badawczych nad innymi mniej
popularnymi jednostkami ładunkowymi i technologiami ich zastosowania.

Transport multimodalny:
-środki co najmniej dwóch różnych gałęzi transportu
-jedna umowa o przewóz multimodalny
-jeden operator transportu multimodalnego
Transport intermodalny:
-środki co najmniej dwóch różnych gałęzi transportu
-jedna umowa o przewóz multimodalny
-jeden operator transportu multimodalnego
-jedna niezmienna jednostka ładunkowa (brak przeładunku samego ładunku)
Transport kombinowany:
-transport intermodalny, w którym jednostka ładunkowa jest przewożona transportem kolejowym, wodnym
śródlądowym w ruchu dalekobieżnym, natomiast dowóz i odwóz do/z punktu przeładunkowego odbywają się
transportem drogowym
-główny odcinek powinien przekraczać odległość 100km w linii prostej

Klasyfikacja transportu intermodalnego

• Ze względu na zasięg
przewozy krajowe
przewozy międzynarodowe
ptrzewozy kontynentalne
przewozy międzykontynentalne
• Ze względu na rodzaj użytych jednostek ładunkowych
przewozy kontenerów
przewozy naczep
przewozy nadwozi wymiennych
przewozy samochodów ciężarowych
przewozy pojemników specjalnych
• Ze względu na charakter użytych środków transportowych
przewozy szynowo-drogowe
przewozy drogowo-morskie
przewozy drogowo-lotnicze
przewozy szyonowo-drogowo-morskie
przewozy szynowo-drogowo-lotnicze
przewozy szynowo-drogowo-rzeczne
• Ze względu na charakter operatora
transport bezpośredni - operatorem jest przewoźnik główny
transport pośredni - operatorem jest przewoźnik pomocniczy
• Ze względu na liczbę dysponentów/właścicieli środków transportu
transport wielopodmiotowy
transport jednopodmiotowy
• Ze względu na sposób ustalania cen i odpowiedzialność
transport jednolity
transport odcinkowy

Najczęstsze formy przewozów w transporcie intermodalnym:

▸ Kontenerowe przewozy lądowo-morskie;
▸ Przewozy lądowo-promowe;
▸ Bezpośrednie przewozy rzeczno-morskie;
▸ Przewozy szynowo-drogowe.

Przeładunki:

-pionowy lo-lo (lift on – lift off)

-poziomy ro-ro (roll on – roll off)

Przeładunki szynowo-drogowe:

- Piggy Back “na barana” - przewóz jednego środka transportu na pojeździe innego środka transportu np.
Przewóz naczep, przyczep, nadwozi wymiennych na specjalnych wagonach kieszeniowych. Załadunek
odbywa się w sposób pionowy (suwnicą lub dźwigiem) lub poziomy (za pomocą ciągnika)
- Rollende Landstrasse (Ro-La, system ruchomej drogi) - polega na przewozie naczep siodłowych razem z
ciągnikami lub samochodów ciężarowych z przyczepami na specjalnych niskopodwoziowych wagonach
kolejowych. Skład pociągu składa się z lokomotywy, jednego wagonu osobowego, około 30
niskopodłogowych podwozi kolejowych. Do ostatniego podwozia zostaje dołączona rampa najazdowa po
której pojazdy wjeżdżają na wagony zajmując miejsca od pierwszego za wagonem osobowym. Po
uzupełnieniu składu kierowcy zajmują miejsca w wagonie osobowym i skład rusza do miejsca docelowego.
Kierowcy wsiadają do pojazdów i lokomotywa z wagonem osobowym zjeżdżają na bocznicę, w miejsce
wagonu osobowego dostawia się rampę zjazdową i następuje zjazd pojazdów.
- System bimodalny – polega na przewozie specjalnej samochodowej naczepy bimodalnej transportem
kolejowym bez przeładunku zawartości. Naczepa jest przystosowana do przewożenia po torach kolejowych
na specjalnych wózkach wagonowych. Naczepy są wyposażone w zaczepy umożliwiające unieruchomienie
ich na wózkach kolejowych. Dodatkowo mają podnoszone tylnie osie kół. Operacja usadzenia naczepy
samochodowej na wózku wagonowym nie wymaga dodatkowych urządzeń przeładunkowych, ponieważ
naczepy mają siłowniki, które obsługuje kierowca.