TKANKA TŁUSZCZOWA

- tkanka tłuszczowa stanowi ok. 15-20% masy ciała u mężczyzn i nieco więcej u kobiet
- uważa się ją obecnie za narząd wydzielana wewnętrznego
- słabo przewodzi ciepło zapewniając izolację termiczną organizmu
- tkanka tłuszczowa wypełniając przestrzenie między innymi tkankami przyczynia się do
utrzymania lokalizacji niektórych narządów
- jej podskórna warstwa pomaga ukształtować powierzchnię ciała i wyściela jego części
narażone na urazy
- budują ją adipocyty

ADIPOCYTY
- adipocyty to duże komórki
- w tkance łącznej wiotkiej i zbitej występują pojedynczo lub w niewielkich grupach
- są wyspecjalizowane w zagęszczaniu triglicerydów w formie kropli lipidowych
- aktywne metabolicznie
- reagują na bodźce nerwowe i hormonalne
- wydzielają hormony oraz inne ważne substancje
- magazynują tłuszcze obojętne (głównie triglicerydy, estry długołańcuchowych kwasów
tłuszczowych i glicerolu)
- adipocyty pełnią rolę kluczowych regulatorów metabolizmu energetycznego organizmu

DLACZEGO ENERGIA MAGAZYNOWANA JEST W FORMIE TRIGLICERYDÓW?

- mogą być one magazynowane w dużych ilościach bez negatywnego wpływu na
osmolarność komórek (są nierozpuszczalne w wodzie)
- wartość energetyczna triglicerydów jest dwukrotnie wyższa niż białek czy
węglowodanów (9,3kcal/g)

TKANKA TŁUSZCZOWA ŻÓŁTA

- wyspecjalizowana we względnie długoterminowym magazynowaniu energii
- adipocyty wyizolowane mają kształt kulisty, jednak w tkance przyjmują kształt
wielościanów
- jej adipocyty są bardzo duże – średnica 50-150um i zawierają jedną pojedynczą kroplę
lipidową wypełniającą niemal całą komórkę (adipocyty jednowakuolarne)
- kropla lipidowa w jej adipocytach spycha jądro komórkowe ku błonie oraz spłaszcza je
(wygląd sygnetu)
- większość organelli w tych komórkach lokalizuje się obok położonego brzeżnie jądra (w
tym zbiorniki SER i pęcherzyki pinocytarne)
- adipocyty tkanki tłuszczowej żółtej zawierają dużo kaweoli w błonie
- kaweole w adipocytach odgrywają istotną rolę w procesach transportu tłuszczów i
formowania dużej kropli lipidowej
- tkanka tłuszczowa żółta podzielona jest na niepełne płaciki przez łącznotkankowe
przegrody zawierające łożysko naczyniowe i sieć nerwów
- połowę komórek w tk. Tł. Żółtej stanowią fibroblasty, makrofagi i inne typy komórek
- włókna retikulinowe tworzą delikatną, przeplatającą się sieć oplatającą komórki
tłuszczowe i wiążącą je razem
- rozmieszczenie tkanki tłuszczowej zmienia się pod wpływem hormonów płciowych
MAGAZYNOWANIE I MOBILIZACJA LIPIDÓW
Tłuszcze magazynowane przez adipocyty tk. Tłuszczowej żółtej pochodzą z trzech źródeł:
A) dostarczane do komórek z pożywienia drogą krążenia przez chylomikrony
B) lipidy syntetyzowane w wątrobie i transportowane we krwi w lipoproteinach o bardzo
małej gęstości (VLDL)
C) wolne kw. Tłuszczowe i glicerol syntetyzowane przez adipocyty

Chylomikrony – różnej wielkości cząstki o średnicy do 1200nm, tworzone z lipidów

wchłoniętych przez komórki nabłonka wyściełającego jelito cienkie.
- Transportowane są przez krew i limfę.
- złożone z rdzenia zawierającego głównie triglicerydy
- rdzień otoczony przez stabilizującą pojedynczą warstwę fosfolipidów, cholesterolu i kilku
apolipoprotein

Lipoproteiny VLDL – mniejsze od chylomikronów kompleksy (30-80nm) przez co ich

stosunek powierzchni do objętości jest większy
- skład ich lipidów i białek podobny jak w chylomikronach ale lipidy syntetyzowane w
wątrobie

Lipaza lipoproteinowa – enzym produkowany przez adipocyty, transportowany do

błony komórkowej śródbłonka naczyń włosowatych, hydrolizujący VLDL i chylomikrony w
tkance tłuszczowej
Uwolnione przez lipazę lipoproteinową kwasy tłuszczowe wnikają do adipocytów zarówno
drogą transportu aktywnego jak i dyfuzji. Wewnątrz adipocytów kwasy tłuszczowe łączą
się z pochodzącym z metabolizmu glukozy fosforanem glicerolu, ponownie tworząc
triglicerydy, które odkładane są w rosnącej kropli lipidowej.
Pobudzenie adipocytów drogą nerwową lub hormonalną powoduje mobilizację
zgromadzonych lipidów oraz uwalnianie kwasów tłuszczowych i glicerolu przez adipocyty

Lipaza hormonozależna (HSL) – enzym rozkładający triglicerydy na powierzchni

zmagazynowanej kropli lipidowej, aktywowany przez norepinefrynę oraz hormon wzrostu
Kwasy tłuszczowe uwolnione przez HSL dyfundują przez błony adipocytów i śródbłonka
naczyń włosowatych, po czym łączą się we krwi z albuminą, co umożliwia ich transport.
Glicerol pozostaje we krwi w postaci niezwiązanej (ponieważ jest lepiej rozpuszczalny w
wodzie) i wychwytywany jest przez wątrobę

Insulina hamuje lipazę hormonozależną (HSL) oraz stymuluje enzymy zaangażowane w

syntezę lipidów

Adipocyty żółte produkują i wydzielają leptynę

Leptyna to białkowy hormon sytości (masa 16 kDa)

Komórki docelowe leptyny znajdują się w podwzgórzu, innych regionach mózgu i w
narządach obwodowych

Leptyna pomaga w regulacji apetytu i regulacji powstawania nowej tkanki tłuszczowej

Występują różnice w ekspresji genów między tkanką tłuszczową żółtą trzewną a
podskórną
HISTOGENEZA ŻÓŁTEJ TKANKI TŁUSZCZOWEJ
-Adipocyty różnicują się z mezenchymatycznych komórek macierzystych
- najpierw pojawiają się preadipocyty
- preadipocyty wyglądem przypominają większe fibroblasty z kropelkami lipidowymi z
cytoplazmie
- początkowo kropelki w preadipocytach są od siebie oddzielone, ale z czasem łączą się
tworząc pojedynczą dużą kroplę
- adipocyty żółte rozwijają się wspólnie z adipocytami beżowymi (mniejsza populacja,
pozostają w obrębie żółtej tkanki tłuszczowej, wykazują cechy histologiczne
i metaboliczne pośrednie między adipocytami tkanki tłuszczowej żółtej i brunatnej)
- podczas adaptacji do niskich temperatur adipocyty beżowe ulegają odwracalnym
zmianom aktywując profil ekspresji genów zbliżony do adipocytów brunatnych i
rozpoczynają wydzielanie ciepła
- ludzie rodzą się z zapasami tkanki tłuszczowej żółtej gromadzonej od 14 tygodnia życia
płodowego
- proliferacja komórek progenitorowych zmniejsza się pod koniec rozwoju płodowego
- powstawanie nowych adipocytów zachodzi wokół małych naczyń krwionośnych (tam
najliczniej występują niezróżnicowane komórki mezenchymatyczne)
- utrata masy ciała na skutek zmiany diety zachodzi poprzez redukcję objętości
adipocytów, ale nie ich liczby

TKANKA TŁUSZCZOWA BRUNATNA

- stanowi 2-5% masy ciała noworodka
- lokalizuje się u niego głównie w okolicy pleców, szyi i ramion
- ulega znacznej redukcji w okresie dzieciństwa i dorastania
- u dorosłych obserwowana w rozproszeniu, szczególnie wokół nerek, nadnerczy, aorty i
śródpiersia
- zawdzięcza swoją nazwę licznym mitochondriom i dużej zawartości naczyń włosowatych
- jej adipocyty zawierają wiele małych inkluzji lipidowych (adipocyty wielowakuolarne)
- małe kropelki lipidowe, liczne mitochondria i bogate unaczynienie uczestniczą w
produkcji ciepła i ogrzewaniu krwi, co jest główną funkcją tkanki tłuszczowej brunatnej
- jej adipocyty są wieloboczne i mniejsze niż żółtej
- dzięki mniejszym kroplom lipidowym jądro położone jest bardziej centralnie
- adipocyty tk. Tł. Brunatnej są często ściśle upakowane wokół dużych naczyń
włosowatych
- przegrody łącznotkankowe dzielą tę tkankę na płaciki
- płaciki lepiej wyodrębnione niż w tkance tłuszczowej żółtej
- komórki tej tkanki są bezpośrednio unerwione przez współczulny układ nerwowy co
zapewnia regulację ich aktywności metabolicznej
FUNKCJA ADIPOCYTÓW TKANKI TŁUSZCZOWEJ BRUNATNEJ
- produkcja ciepła drogą termogenezy bezdrżeniowej
- norepinefryna aktywuje lipazę hormonozależną w adipocytach, stymulując hydrolizę tri
glicerydów (jak w żółtej)
- w przeciwieństwie do żółtej kwasy tłuszczowe nie są uwalniane z adipocytów, ale
szybko podlegają procesom metabolicznym, czemu towarzyszy wzrost zużycia O2 i
produkcja ciepła
- adipocyty tej tkanki mają znacznie wyższą ekspresję przez błonowego białka
rozprzęgającego (UCP1) – termogeniny
- termogenina w obecności wolnych kwasów tłuszczowych pozwala na przepływ protonów
z przestrzeni międzybłonowej do macierzy z pominięciem syntazy ATP. Przez co nie
powstaje ATP tylko ciepełko (energia się rozprasza)

HISTOGENEZA TKANKI TŁUSZCZOWEJ BRUNATNEJ

- również rozwija się z mezenchymy
- w jej powstawanie zaangażowane są preadipocyty z innej lokalizacji embrionalnej
(mezoderma trzyosiowa) niż te dające początej tk. Żółtej
- jej adipocyty wyróżnicowują się wcześniej niż adipocyty tk. Tł. Żółtej