Odżywianie i metabolizm

1. Fizjologia i budowa przewodu pokarmowego ssaków.

- jama ustna, gardło, przełyk, żołądek, jelito cienkie oraz jelito grube.

Proces trawienia rozpoczyna się w jamie ustnej, gdzie pokarm jest

rozdrabniany przez zęby i mieszany ze śliną. Ślina zawiera enzymy, takie jak
amylaza, która rozpoczyna proces trawienia skrobi. Następnie pokarm
przechodzi przez gardło i przełyk do żołądka.

W żołądku, pokarm jest dalej rozdrabniany i mieszany z sokami trawiennymi,

takimi jak kwas solny i pepsyna. Kwas solny ma działanie bakteriobójcze i
pomaga w rozpuszczaniu białek. Pepsyna jest enzymem trawienia białek. W
żołądku pokarm pozostaje przez kilka godzin, po czym przechodzi do jelita
cienkiego.

Jelito cienkie jest odpowiedzialne za wchłanianie składników odżywczych

takich jak cukry, tłuszcze, białka i witaminy. W jelicie cienkim pokarm jest
mieszany z sokami trawiennymi wydzielanymi przez trzustkę i wątrobę, które
dostarczają enzymów trawiennych i hormonów niezbędnych do procesu
trawienia i wchłaniania tłuszczów i nie tylko.

Następnie resztki pokarmowe przechodzą do jelita grubego, gdzie są

rozkładane przez bakterie i wchłaniane wodę. Proces trawienia kończy się w
jelicie grubym, gdzie resztki pokarmowe są formowane w stolce i opuszczają
organizm przez odbyt.

W procesie trawienia udział biorą również różne hormony i neuroprzekaźniki,

które regulują pracę przewodu pokarmowego i sygnalizują mózgowi, kiedy
jest już czas na jedzenie lub sytość. :)
 2. Funkcje Odcinków układu trawienia

3. Etapy oraz mechanizm trawienia poszczególnych składników

odżywczych i wchłanianie przez bony.

Cukry:

1- Jama ustna (amylaza ślinowa)

2- żołądek (hydroliza)

3- Jelito cienkie (amylaza trzustkowa rozkłada skrobię do maltozy)

4- Jelito cienkie (powierzchnia jelita cienkiego zwana inaczej rąbkiem

szczoteczkowym wydziela enzymy disacharydazy)

5- Jelito cienkie (wchłanianie monosacharydów) - przez błony za pomocą

transporterów powierzchniowych np GLUT2 czy SGLT1
Białka:

1- endopeptazy (inaczej proteazy np.

pepsyna) trawią wiązania peptydowe w
żołądku

2- dalej to samo w jelitach ale przez trypsynę

i chymotrypsynę

3- wchłanianie produktów np aa, di, tripeptydów.

Większość wolnych aminokwasów jest przenoszona przez błony przez Na+

zależne ko-transportery białkowe

Tłuszcze:

1- Dwunastnica (sole żółciowe z wątroby tworzą stabilną emulsję)

2- Jelito cienkie (lipazy i kolipazy rozkładają tłuszcze do monoglicerydu) i

kwasów tłuszczowych dwóch, Fosfolipidy rozkładane są przez fosfolipazę
trzustkową)

3- Jelito cienkie (wchłanianie przez hydrofobową błonę enterocytu - z SER w

postaci znów triglicerydów przyłączają białka i cholesterol - tworzą się
chylomikrony - transportowane z limfą do krwi)
 Kw. nukleinowe:

trawione przez enzymy trzustkowe i jelitowe.

Najpierw do składowych nukleotydów, a potem do zasad azotowych i

monosacharydów.

Zasady są wchłaniane przez transport aktywny, monosacharydy przez dyfuzję

ułatwioną i transport aktywny wtórny, podobnie jak inne cukry proste

4. Specjalizacja komórek gruczołowych.

Specjalizacja komórek gruczołowych jest związana z produkcją i uwalnianiem

różnych substancji chemicznych, które regulują funkcje organizmu. Są one
podzielone na kilka rodzajów ze względu na rodzaj produkowanej substancji
chemicznej.

1- Gruczoły endokrynne - produkują hormony, które są uwalniane do krwi i

działają na inne tkanki i narządy w całym ciele. Przykłady to tarczyca,
przysadka mózgowa i trzustka.

2- Gruczoły egzokrynne - produkują substancje chemiczne, które są

uwalniane na powierzchnię ciała lub do przewodów zewnątrzustnych.
Przykłady to gruczoły potowe, gruczoły łojowe i gruczoły mleczne.
 3- Gruczoły wydzielnicze - produkują wydzieliny, które są uwalniane do
przewodów zewnątrzustnych. Przykłady to gruczoły soku trawiennego i
gruczoły ślinowe.

4- Gruczoły mieszane - produkują zarówno hormony, jak i wydzieliny. Przykład

to gruczoły nadnerczy.

5- Gruczoły do komórkowe - produkują substancje chemiczne, które są

uwalniane bezpośrednio do komórek otaczających. Przykład to gruczoły
komórek tucznych. np mastocyty

5. Mechaniczny aspekt trawienia.

-Trawienie mechaniczne rozpoczyna się od żucia. Ślina zwilża pokarm.

-Perystaltyka - jest to ruch falowy, który przemieszcza pokarm przez przewód

pokarmowy.

-Skurcze mięśni żołądka i brzucha również mogą odpowiadać za

rozdrabnianie pokarmu

-Skurcz mięśni jelit - te ruchy są odpowiedzialne za przemieszczanie pokarmu

w przód wzdłuż jelita.

6. Nerwowa i hormonalna regulacja czynności motorycznych i

sekrecyjnych przewodu pokarmowego

-Nerwowa

-Gałąź sympatyczna - działa przeciwstawnie do gałęzi paras sympatycznej i

jest odpowiedzialna za zwiększenie aktywności motorycznej i sekrecyjnej
przewodu pokarmowego. Sympatyczne nerwy włókniste działają na receptory
adrenergiczne znajdujące się na powierzchni komórek mięśniówki i
gruczołów, co powoduje skurcz mięśni i zwiększenie wydzielania enzymów i
soków trawiennych . Dzięki temu pokarm jest szybciej przemieszczany przez
przewód pokarmowy i trawienie jest bardziej efektywne. Gałąź sympatyczna
również powoduje zwiększenie wydzielanie soku trzustkowego i soku
 dwunastnicowego, które zawierają enzymy trawienne, takie jak lipaza,
amylaza i trypsyna, odpowiedzialne za trawienie tłuszczów i węglowodanów.

-Gałąź paras sympatheticzna - działa hamująco i jest odpowiedzialna za

zmniejszenie aktywności motorycznej i sekrecyjnej przewodu pokarmowego.
Para sympatyczne nerwy włókniste działają na receptory cholinergiczne
znajdujące się na powierzchni komórek mięśniówki i gruczołów, co powoduje
rozkurcz mięśni i zmniejszenie wydzielania enzymów i soków trawiennych.
Dzięki temu pokarm jest wolniej przemieszczany przez przewód pokarmowy i
trawienie jest mniej efektywne.

-Hormonalna

-Hormonalna regulacja - polega na działaniu hormonów, które są

produkowane i uwalniane przez różne narządy i tkanki, takie jak trzustka,
przysadka mózgowa czy jelita. Hormony te wpływają na czynności
motoryczne i sekrecyjne przewodu pokarmowego poprzez swoje działanie
na receptory komórek.

7. Enzymy trawienne – aktywność i mechanizmy ich aktywacji

 (op od wawera tabeleczka) tak ukradłem ale tylko frajer by nie skorzystał

8. Procesy trawienne w poszczególnych odcinkach przewodu

pokarmowego

1- Jamie ustnej - podczas żucia (masticacji) pokarm jest rozdrobniony przez

działanie zębów i języka. Enzymy zawarte w ślinie, takie jak amylaza,
rozpoczynają trawienie skrobi.

2- Przełyk - podczas połykania pokarm jest przesuwany przez przełyk do

żołądka za pomocą skurczów mięśni.
 3- Żołądek - pokarm jest mieszany z sokiem żołądkowym, który zawiera kwas
solny i enzymy trawienne, takie jak pepsyna i lipaza. Są one odpowiedzialne
za rozkład białek i tłuszczów

4- Dwunastnica - pokarm jest mieszany z sokiem trzustkowym i sokiem

dwunastniczym, które zawierają enzymy trawienne takie jak lipaza, amylaza i
trypsyna. Są one odpowiedzialne za rozkład tłuszczów i węglowodanów i
białek

5- Jelito cienkie- pokarm jest dalej rozkładany przez enzymy trawienne i

wchłaniany przez jelito cienkie. W jelicie cienkim dochodzi do wchłaniania
wody, elektrolitów, cukrów i aminokwasów.

9. Skład i rola śliny; Skład i aktywność soku żołądkowego i trzustkowego.

Skład i rola żółci

AKTYWNOŚĆ

Aktywność soku trzustkowego oznacza ilość enzymów trawiennych, które w

nim są. Mierzona za pomocą różnych testów np enzymatycznych, które
pomagają określić poziom enzymów trawiennych w surowicy krwi lub w soku
trzustkowym.

Aktywność soku żołądkowego oznacza ilość enzymów i kwasów, które w nim

są. Enzymy te są odpowiedzialne za rozkładanie białek i węglowodanów, a
kwasy za zabijanie bakterii i regulację pH w żołądku.

Jest mierzona za pomocą różnych testów laboratoryjnych, takich jak testy pH,
które określają poziom kwasów w żołądku, lub testy enzymatyczne jak wyżej.

ŚLINA

-ślina wydzielana jest przeż ślinianki w jamie ustnej. Składa się z:

-Amelaza ślinowa (rozpoczyna trawienie skrobii)

-białka np lizozym (zabijanie bakterii i wirusów)

-sole mineralne (odpowiadają za utrzymywanie stałego pH)

-Woda (rozcieńczanie pokarmu i ułatwianie przełykania)

(rolą śliny jest jeszcze nawilżanie jamy ustnej)

SOK ŻOŁĄDKOWY

-Produkowany przez komórki błony śluzowej żołądka i składa się z:

-Kwasu solnego (trawienie białek i zabijanie bakterii)

-Enzymy trawienne (np pepsyna rozkłada białka i lipaza rozkłada

tłuszcze)

-Sole mineralne (pomagają utrzymywać pH)

-Woda (ułatwia przemieszczanie pokarmu)

SOK TRZUSTKOWY

Sok trzustkowy jest wydzielany przez trzustkę i jest ważny dla procesu
trawienia. Składa się on z wody, enzymów trawiennych, soli mineralnych i
hormonów.

Enzymy trawienne: takie jak lipazy, amylazy i proteazy, rozkładają białka,

tłuszcze i węglowodany w przewodzie pokarmowym.

Sole mineralne: chlorki, sód i potas, które pomagają utrzymać odpowiednie

pH i ułatwiają proces trawienia.

Hormony: insulina i glukagon, które regulują poziom glukozy we krwi.

Woda: potrzebna do rozcieńczenia składników i ułatwienia transportu.

ŻÓŁĆ

Żółć jest płynem wydzielanym przez wątrobę i magazynowanym w

pęcherzyku żółciowym, składa się z wody, soli mineralnych, cholesterolu,
bilirubiny i fosfolipidów.

Woda: potrzebna do rozcieńczenia składników i ułatwienia transportu.

Sole mineralne: chlorki, sód i potas, które pomagają utrzymać odpowiednie

pH żółci.

Cholesterol: potrzebny do emulgowania tłuszczów i ułatwienia ich trawienia.

Bilirubina: produkt rozpadu hemoglobiny i jest również obecna w żółci.

Fosfolipidy: pomagają w emulgowaniu tłuszczów i ułatwiają ich trawienie.

10. Główne gruczoły przewodu pokarmowego budowa i funkcja

Trzustka jest narządem, który odgrywa ważną rolę w procesie trawienia i

metabolizmie:

1. Produkcja enzymów trawiennych:

Trzustka produkuje i wydziela enzymy
trawienne, takie jak lipazy, amylazy i
proteazy, które rozkładają białka,
tłuszcze i węglowodany w przewodzie
pokarmowym.
2. Produkcja hormonów: Trzustka
produkuje i wydziela hormon insulinę i
glukagon, które regulują poziom
glukozy we krwi. Insulina zwiększa
wchłanianie glukozy przez komórki,
natomiast glukagon zwiększa
wytwarzanie glukozy przez wątrobę.
3. Regulacja metabolizmu: Trzustka
bierze udział w regulacji metabolizmu, w tym w procesie przemiany
materii i utrzymania poziomu glukozy we krwi.
4. Funkcja imunologiczna: Trzustka jest również odpowiedzialna za
produkcję i wydzielanie substancji immunologicznych, takich jak
immunoglobuliny i lizozym, które chronią organizm przed infekcjami.
11. Proces wchłaniania: przystosowania przewodu pokarmowego

1. Powierzchnię wchłanialną: Przewód pokarmowy posiada dużą

powierzchnię wchłanialną, dzięki czemu substancje odżywcze mogą być
efektywnie wchłonięte.

2. Enzymy trawienne: Przewód pokarmowy produkuje enzymy trawienne,

które rozkładają białka, tłuszcze i węglowodany na prostsze substancje, co
ułatwia ich wchłanianie.

3. Sekretory: Przewód pokarmowy wydziela substancje, jak kwas solny, żółć i

enzymy trawienne, które pomagają w trawieniu i wchłanianiu substancji
odżywczych
12. Naczynia limfatyczne i krążenie wrotne

Limfa jest płynem, który zbiera się w tkankach ciała i przemieszcza przez
naczynia limfatyczne do wątroby i śledziony, gdzie jest filtrowana i
oczyszczana.

Naczynia limfatyczne składają się z węzłów chłonnych, które filtrują limfę,

oraz naczyń limfatycznych, które transportują limfę w całym ciele.

Naczynia limfatyczne są ważne dla utrzymania prawidłowego funkcjonowania

układu odpornościowego, ponieważ umożliwiają przemieszczanie limfy i
białych krwinek, które są odpowiedzialne za walkę z infekcjami i chorobami.
Odgrywają ważną rolę w usuwaniu obumarłych komórek i toksyn z organizmu
13. Rola i funkcje wątroby: obronne, wydalnicze, metaboliczne

OBRONNA:

1. Fagocytoza: Wątroba posiada specjalne komórki, zwane komórkami

Kupffera, które są zdolne do fagocytowania (pochłaniania) szkodliwych
substancji, takich jak bakterie i wirusy.
 2. Detoksykacja: Wątroba jest odpowiedzialna za detoksykację
organizmu, co oznacza, że neutralizuje i usuwa szkodliwe substancje z
krwiobiegu.
3. Synteza przeciwciał: Wątroba jest odpowiedzialna za produkcję
przeciwciał, które służą do walki z bakteriami i wirusami.
4. Produkcja substancji bakteriobójczych: Wątroba produkuje również
substancje bakteriobójcze, które mogą zabijać bakterie i inne
mikroorganizmy, które mogą być szkodliwe dla organizmu.
5. Regulacja układu odpornościowego: Wątroba wpływa również na układ
odpornościowy organizmu, pomagając w regulacji procesów
związanych z odpowiedzią immunologiczną.

WYDALNICZA:

Polega na usuwaniu niepotrzebnych lub szkodliwych substancji z organizmu

za pośrednictwem żółci. Proces ten jest skomplikowany i obejmuje kilka
etapów:

1. Synteza żółci: Wątroba produkuje żółć, która składa się z wody,

cholesterolu, białek i soli mineralnych.
2. Transport żółci: Żółć jest transportowana przez drogi żółciowe do
dwunastnicy, gdzie jest potrzebna do trawienia tłuszczów.
3. Usuwanie szkodliwych substancji: Żółć jest również używana do
usuwania niepotrzebnych lub szkodliwych substancji z organizmu,
takich jak bilirubina, która jest produktem rozpadu hemoglobiny.
4. Wydalanie żółci: Niepotrzebne lub szkodliwe substancje są usuwane z
organizmu wraz z żółcią przez przewód pęcherzykowy i worek żółciowy
do jelit, skąd są usuwane z organizmu poprzez stolec.

METABOLICZNA:

1. Glikogenoliza: Wątroba przetwarza glukozę na glikogen, który jest

magazynowany w komórkach wątroby i mięśniach, a następnie
uwalniany do krwi w celu utrzymania poziomu glukozy we krwi.
2. Lipoliza: Wątroba przetwarza tłuszcze na kwasy tłuszczowe i glicerol,
które są następnie wykorzystywane do produkcji energii.
3. Synteza białek: Wątroba jest również odpowiedzialna za syntezę
białek, takich jak osocze, które są niezbędne dla krzepnięcia krwi.
4. Regulacja poziomu glukozy we krwi: Wątroba jest również
odpowiedzialna za regulację poziomu glukozy we krwi, poprzez
produkcję glikogenu i uwalnianie glukozy do krwi, gdy jest to
konieczne.
5. Regulacja metabolizmu: Wątroba reguluje również poziom hormonów,
takich jak insulin, oraz udział w procesach trawienia i wchłaniania
substancji odżywczych.
14. Detoksykacje wątroby

Zmiana diety: unikanie alkoholu, tłustych i przetworzonych pokarmów, a

jednocześnie spożywanie dużej ilości warzyw i owoców, aby dostarczyć
wątrobie niezbędnych składników odżywczych.

Leczenie lekami: leki takie jak ursodeoksycholowy kwas (UDCA) mogą pomóc
w ochronie wątroby przed uszkodzeniami i przyspieszyć proces regeneracji.

Ćwiczenie i odpoczynek: zdrowy styl życia, regularne ćwiczenia fizyczne i

odpowiedni odpoczynek są kluczowe dla utrzymania zdrowej wątroby.