gamocdebis erovnuli centri

qarTuli enisa da literaturis jgufi

rogor movemzadoT maswavleblis gamocdisaTvis

qarTuli ena da literatura

 winamdebare krebulis daniSnulebaa gaacnos saSualo da sabazo safexuris
qarTuli enisa da literaturis maswavleblebs sagnobrivi gamocdis programa,
2023 wlisaTvis dagegmili siaxleebi, testuri davalebebis nimuSi da Sefasebis
kriteriumebi.

sagamocdo krebuli warmoadgens `Sefasebisa da gamocdebis erovnuli centris~

sakuTrebas da daculia saqarTvelos kanoniT `saavtoro da momijnave uflebebis
Sesaxeb~. `Sefasebisa da gamocdebis erovnuli centris~ nebarTvis gareSe dauSvebelia
teqstSi raime cvlilebis Setana, reproduqcia, Targmna da sxva saSualebebiT (rogorc
beWdviTi, aseve eleqtronuli formiT) gavrceleba, agreTve ikrZaleba sagamocdo
krebulebis gamoyeneba komerciuli miznebisaTvis.
 qarTuli enisa da literaturis maswavleblis

sagamocdo programa

a) qarTuli ena
I. Sesavali
1. qarTuli ena rogorc qarTveli eris saerTo erovnuli ena da saqarTvelos saxel-
mwifo ena. qarTuli enis adgili msoflio enaTa Soris. qarTveluri enebi. qarTuli enis
roli da mniSvneloba qarTveluri tomebis erovnuli da saxelmwifoebrivi
Camoyalibebis procesSi.
2. qarTuli saliteraturo enis dasabami da misi ganviTarebis ZiriTadi etapebi. qarTuli
damwerlobis Camoyalibebisa da mwignobrobis ganviTarebis ZiriTadi etapebi. qarTuli
saliteraturo enis ganviTarebis periodebad dayofis problema. anton I da qarTuli
saliteraturo ena. samocianelTaAroli axali qarTuli saliteraturo enis
damkvidrebis saqmeSi. TaobaTa da SexedulebaTa brZola saliteraturo enis
ganviTarebis sakiTxebze.
3. Tanamedrove saliteraturo qarTuli rogorc mravalfunqciuri saxelmwifo ena _
srulfasovani komunikaciis, mwerlobisa da mecnierebis ena.
4. qarTuli saliteraturo ena da erovnuli ena. qarTuli enis dialeqtebi da sxva
enobrivi qvesistemebi _ qarTuli saliteraturo enis gamdidrebis wyaro da enobriv
variantulobaTa ZiriTadi mizezi. normaTa dadgenis principebi.

II. fonetika-fonologia
5. Tanamedrove qarTuli saliteraturo enis fonemuri struqtura. anbani. xmarebidan
gasuli asoebi. xmovanTa klasifikacia. TanxmovanTa klasifikacia.
6. marcvali. Ria da daxuruli marcvali. damarcvlis safuZveli da gadatanis wesebi
qarTulSi.
7. ZiriTadi fonetikuri movlenebi.

III. morfologia
8. sityva. sityva morfologiuri TvalsazrisiT: formacvalebadi da formaucvleli
sityvebi. damoukidebeli mniSvnelobis da damxmare sityvebi. gramatikuli kategoriis
raoba. sityvis morfologiuri agebuleba: Ziri, fuZe, morfema (afiqsebi). afiqsTa
klasifikacia.
9. metyvelebis nawilebis klasifikacia.
10. arsebiTi saxeli. arsebiT saxelTaA dajgufeba Sinaarsis mixedviT. arsebiT saxelTa
bruneba. brunebis tipebi da maTi gamoyofis safuZveli. sakuTar saxelTa bruneba.
Taviseburad brunebadi arsebiTi saxelebi. Tandebuliani brunvebi. arsebiTi saxelis
brunebasTan dakavSirebuli marTlweris sakiTxebi.
11. zedsarTavi saxeli. viTarebiTi da mimarTebiTi zedsarTavi saxeli. TanxmovanfuZiani da
xmovanfuZiani zedsarTavi saxelis bruneba calke da arsebiT saxelTan erTad pirdapiri
da Sebrunebuli wyobiT. naTesaobiTSi dasmuli saxelis bruneba arsebiT saxelTan
erTad pirdapiri da Sebrunebuli wyobiT. zedsarTavi saxelis brunebasTan dakavSirebuli
marTlweris sakiTxebi.
12. ricxviTi saxeli. raodenobiTi, rigobiTi da wilobiTi ricxviTi saxelebi. raodenobiTi
ricxviTi saxeli Sedgenilobis mixedviT. ricxviTi saxelis bruneba calke da arsebiT
saxelTan erTad. nawilakiani ricxviTi saxeli da misi bruneba. ricxviT saxelTan
dakavSirebuli marTlweris sakiTxebi.
13. nacvalsaxeli. nacvalsaxelTa jgufebi. nacvalsaxelTa bruneba calke da arsebiT sa-
xelTan erTad. nacvalsaxelTan dakavSirebuliAmarTlweris sakiTxebi.
14. zmna. zmnis kategoriebi. pirisa da ricxvis asaxva zmnaSi. piris romეloba, rogoroba.
pirTa raodenoba erT formaSi. subieqturi da obieqturi piris niSnebi. subieqturi da
obieqturi wyoba. inversia da misi safuZveli. zmniswini. misi adgili da funqciebi.
zmniswinis martivi da rTuli saxeebi. zmniswinis Zveli saxiT xmareba. uzmniswino zmnebi.
dro. gezisa da orientaciis sakiTxi. kilo. aspeqti. gzisoba. gardamavloba. dinamikuroba-
 statikuroba. gvari. konversia. qceva. gardamavloba da qceva. kontaqti. kontaqti da
gardamavloba. mwkrivi. mwkrivTa raodenoba da klasifikacia seriaTa mixedviT. seriebad
dayofis safuZveli. zmnis Ziri, fuZe da Tema. Temis niSnebi. erTTemiani da orTemiani
zmnebi. fuZedrekadi (xmovanmonacvle) zmnebi. Taviseburi zmnebi. zmnis uRvlileba. zmnis
formawarmoebasTan dakavSirebuli marTlweris sakiTxebi. SualobiTi kontaqtis formaTa
marTlwera.
15. saxelzmna: sawyisi da mimReoba. sawyisis (masdaris) warmoeba. mimReobaTa warmoeba.
sawyissa da mimReobaSi Semavali zmnis kategoriebi. sawyisi da mimReoba rogorc sa-
xeli.
16. zmnizeda. zmnizedaTa dajgufeba funqciisa da formis mixedviT. zmnizedis marTlwera.
17. Tandebuli. calke mdgomi da saxelTan Serwymuli Tandebulebi. zmnizeda Tandebulis
mniSvnelobiT.
18. kavSiri. kavSiris saxeebi. maerTebeli da maqvemdebarebeli kavSirebi.
19. nawilaki. nawilakTa jgufebi.
20. Sorisdebuli. SorisdebulTa jgufebi.

IV. sintaqsi
21. winadadeba rogorc sintaqsuri erTeuli.
22. sintagmis cneba. sityvaTa sintaqsuri SekavSirebis saxeebi: SeTanxmeba, marTva, mirTva.
23. winadadebis mTavari wevrebi:
a) Semasmeneli. martivi da Sedgenili Semasmeneli.
b) qvemdebare. sintaqsuri urTierToba qvemdebaresa da Semasmenels Soris.
g) pirmimarTi damatebebi. pirdapiri da iribi damateba da maTi specifikuroba qarTulSi.
sintaqsuri urTierToba pirmimarT damatebebsa da Semasmenels Soris.
24. winadadebis aramTavari wevrebi:
a) ubralo damateba. ubralo damatebis brunvebi (uTandebulo da Tandebuliani). ubralo
damatebis sintaqsuri urTierToba winadadebis sxva wevrebTan.
b) gansazRvreba. SeTanxmebuli, marTuli da marTul-SeTanxmebuli gansazRvrebebi.
arsebiTi saxelis gamoyeneba gansazRvrebad (adieqtivacia) da piruku, zedsarTavisa –
qvemdebared (substantivacia).
g) garemoeba. garemoebaTa klasifikacia.
brunvis formebi (uTandebulo da Tandebuliani) rogorc garemoebis gadmocemis
saSualebebi.
25. winadadebis tipebi modalobis mixedviT: TxrobiTi, kiTxviTi, Zaxilisa, brZanebiTi da
kiTxva-Zaxilisa. maTi gamoxatvis saSualebani: intonacia, sityvaTa wyoba, damxmare
sityvebi da nawilakebi.
26. winadadebis tipebi agebulebis mixedviT: martivi, Serwymuli da rTuli.
27. martivi winadadeba. martivi winadadebis tipebi wevrTa Semadgenlobis mixedviT.
28. erTSemadgenliani winadadeba. erTSemadgenliani winadadebis tipebi. saxeldebiTi
winadadeba.
29. Serwymuli winadadeba. Serwymuli winadadebis tipebi. erTgvar wevrTa SeerTebis saSua-
lebani: ukavSiro da kavSiriani SeerTeba. Semasmenlis SeTanxmeba ricxvSi erTgvar
qvemdebareebTan. qvemdebaris brunva sxvadasxva gvaris zmniT gadmocemul erTgvar-
Semasmenlian winadadebaSi.
30. sityvaTa wyoba winadadebaSi. sityvaTa wyobis mniSvneloba stilistikisaTvis.
31. gankerZoebuli sityvebi da gamoTqmebi.
32. winadadebasTan gramatikulad daukavSirebeli sityvebi. mimarTva, Sorisdebuli, migebiTi
nawilakebi. am sityvebTan sasveni niSnebis gamoyenebis wesebi.
33. rTuli winadadeba. Tanwyoba (parataqsi) da qvewyoba (hipotaqsi).
34. rTuli Tanwyobili winadadeba. SeerTebis saSualebani (intonacia, maerTebeli kav-
Sirebi). Tanwyobil winadadebaTa azrobrivi urTierTmimarTeba. sasveni niSnebi
rTul Tanwyobil winadadebaSi.
35. rTuli qvewyobili winadadeba. damokidebuli winadadebis garegani da Sinagani niSnebi.
maqvemdebarebeli kavSirebi da sityvebi. sakorelacio sityva mTavar winadadebaSi.
damokidebul winadadebaTa klasifikacia adgilis, kavSirisa da funqciis mixedviT.
36. rTuli qvewyobili winadadeba erTi an ramdenime damokidebuli winadadebiT. qvewyobis
saxeebi.
37. sityvaTa wyoba mTavarsa da damokidebul winadadebaSi. kavSirTa da sakorelacio
sityvaTa adgili mTavarsa da damokidebul winadadebaSi. sasveni niSnebis saxeebi da
adgili rTul qvewyobil winadadebaSi.
38. Sereuli saxis rTuli winadadeba.
39. damokidebuli winadadebis wevr-kavSirTa Sexamebis zogi sakiTxi mTavari winadadebis
asaxsnel wevrTan.
40. sxvaTa sityva. pirdapiri da iribi naTqvami. sxvaTa sityvis nawilakebi. pirdapiri da
iribi naTqvamis mniSvneloba stilistikisaTvis. sasveni niSnis saxeebi da adgili sxvaTa
sityvasTan. sxvaTa sityvis marTlwera.
41. mizezisa da miznis garemoebiTi damokidebuli winadadebebis aRrevis SemTxvevebi.

V. leqsikologia
42. leqsikologiis adgili sxva saenaTmecniero disciplinebs Soris. leqsikuri erTeuli.
leqsika. leqsikuri fondi. leqsikografia.
43. sityva mniSvnelobis TvalsazrisiT. sityvis gamoyeneba ZiriTadi da gadataniTi
mniSvnelobiT. sityvis mniSvnelobis cvla istoriulad. mniSvnelobis gafarToeba,
daviwroeba. sityvis polisemiuroba. polisemia da omonimia. sinonimia, antonimia.
44. frazeologizmebi da idiomebi.
45. dialeqtizmebi, profesiuli leqsika, Jargoni, barbarizmebi, neologizmebi, arqaizmebi.
46. axal sityvaTa warmoqmnis ZiriTadi saSualebani. sityvawarmoeba rogorc leqsikologiis
sagani. Zireuli da warmoqmnili saxelebi. afiqsuri sityvawarmoeba. warmoqmnil saxelTa
jgufebi mawarmoebeli afiqsebisa da Sinaarsis mixedviT. formamawarmoebeli afiqsebi
sityvawarmoebiTi funqciiT. brunvisa da Tandebulian formaTagan warmoqmnili saxelebi.
nasesxebi afiqsebi.
47. Txzva (kompozicia) rogorc leqsikis gamdidrebis saSualeba. fuZegaorkeceba (redupli-
kacia). kompozitebi fuZeTa Semadgenlobis mixedviT. erTcnebiani da orcnebiani
kompozitebi. kompozitebis marTlweris sakiTxebi.

VI. stilistika
48. stilistika rogorc enaTmecnierebis dargi. stilistikis sagani. stilis raoba.
49. funqciuri stilistika. mwignobruli da sasaubro stili.
50. publicisturi, mxatvruli, samecniero da oficialur-saqmiani stili.
51. leqsikuri stilistika. sityvaTa SerCeva mniSvnelobis mixedviT. paronimebi, evfemizmebi,
Tavazianobis gamomxatveli sityvebi.
52. stilistikuri xarvezebi: tavtologia, kalki, atrofia.

sarekomendacio literatura:
1. avTandil arabuli, qarTuli metyvelebis kultura, Tb., 2004.
2. Suqia afridoniZe, Cveni ena qarTuli, Tb., 2002.
3. giorgi axvlediani, zogadi fonetikis safuZvlebi, Tb., 1999.
4. Tamaz gamyreliZe, weris anbanuri sistema da Zveli qarTuli damwerloba, Tb., 1989.
5. mariam TalakvaZe, qarTuli enis gramatikis swavlebis meTodika, Tb., 1959.
6. Tanamedrove qarTuli saliteraturo enis normebi, I, Tb., 1989.
7. varlam Tofuria, qarTuli ena da marTlweris zogierTi sakiTxi, Tb., 1965.
8. leo kvaWaZe, Tanamedrove qarTuli enis sintaqsi, Tb., 1977.
9. biZina foCxua, qarTuli enis leqsikologia, Tb., 1974.
10. qarTuli ena da literatura (maswavleblis biblioTeka), 5 tomad, Sedgenili
gamocdebis erovnuli centris qarTuli enisa da literaturis jgufis mier,
qarTuli ena, redaqtorebi: elene babunaSvili da mzeqala SaniZe, I-II, Tb., 2009.
11. qarTuli sityvis kulturis sakiTxebi, VII, Tb., 1985.
12. akaki SaniZe, qarTuli enis gramatikis safuZvlebi, Tb., 1980.
13. akaki SaniZe, Zveli qarTuli enis gramatika, Tb., 1976.
14. arnold Ciqobava, enaTmecnierebis Sesavali, Tb., 1952.
15. arnold Ciqobava, qarTuli enis zogadi daxasiaTeba, qarTuli enis ganmartebiTi
leqsikoni, I, Tb., 1950 (calke gamocema, Tb., 1998).
16. SoTa ZiZiguri, qarTuli enis Tavgadasavali, Tb., 1969; an: saenaTmecniero saubrebi, Tb.,
1975.
17. zurab WumburiZe, qarTuli saliteraturo enisa da stilis sakiTxebi, Tb., 1956.
18. besarion jorbenaZe, ena da kultura, Tb., 1995.

leqsikonebi:
1. ilia abulaZe, Zveli qarTuli enis leqsikoni (masalebi), Tb., 1973.
2. varlam Tofuria, ivane gigineiSvili, qarTuli enis orTografiuli leqsikoni,
Tb., 1998.
3. zurab sarjvelaZe, Zveli qarTuli enis leqsikoni (masalebi), Tb., 1995.
4. sulxan-saba orbeliani, leqsikoni qarTuli, I, Tb., 1991; II, Tb., 1993.
5. qarTuli enis ganmartebiTi leqsikoni, I-VIII, Tb., 1950-1954; axali redaqcia, I-IV, Tb.,
2009-2019.
6. qarTuli enis ganmartebiTi leqsikoni, erTtomeuli, Tb., 1986.
7. saskolo orTografiuli leqsikoni, Tb., 2011.
8. qarTuli leqsikoni, g. cocaniZe, n. lolaZe, q. daTukiSvili, Tb., 2014.

b) qarTuli literatura
I. mxatvruli teqstis analizisaTvis aucilebeli literaturismcodneobiTi terminebi:
alegoria, aliteracia, aluzia, andaza, asonansi, aforizmi, balada, biografia,
ganmeoreba, gapirovneba, gmiri, groteski, dialogi, drama, elegia, epigrafi, epiTeti,
epilogi, eposi, ese, zRapari, Tema, Tqmuleba, igav-araki, idea, intonacia, ironia, iumori,
kolizia, komedia, kompozicia (kompoziciuri elementebis CaTvliT), legenda, leqsi,
lirika, licencia, memuari, metafora, miTi, moTxroba, monologi, motivi, mxatvruli ena,
mxatvruli saxe, novela, peizaJi, perifrazi, personaJi, piesa, poezia, poema, portreti,
proza, prologi, Janri, remarka, reminiscencia, riTma, ritmi, romani, satira, saxe,
simbolo, siuJeti, strofi, taepi, tragedia, tropi, fabula, Sairi, Sedareba, citata,
xasiaTi, xatovani Tqma, himni, hiperbola.
II. literaturuli procesis ZiriTadi etapebi: sasuliero mwerloba, klasikuri xanis
mwerloba, aRorZinebis xanis mwerloba, romantizmi, realizmi, modernizmi,
postmodernizmi.
III. rekomendebul avtorTa da nawarmoebTa CamonaTvali:
1. hagiografia da himnografia: `cxorebaÁ wmidisa ninoÁsi~, `wamebaÁ wmidisa SuSanikisi
dedoflisaÁ~, `wamebaÁ wmidisa da netarisa haboÁsi~, `sibrZne balahvarisi~, `cxorebaÁ
wmidisa grigol xanZTelisaÁ~, `cxorebaÁ netarisa mamisa Cuenisa iovanesi da efTÂmesi~,
`qebaÁ da didebaÁ qarTulisa enisaÁ~, `galobani sinanulisani~.
2. klasikuri xanis mwerloba: `amirandarejaniani~, `abdulmesiani~, `Tamariani~, `visramiani~,
`vefxistyaosani~.
3. aRorZinebis xanis mwerloba: vaxtang VI, sulxan-saba orbeliani, daviT guramiSvili,
besiki.
4. axali qarTuli literatura: aleqsandre WavWavaZe, grigol orbeliani, vaxtang
orbeliani, nikoloz baraTaSvili, giorgi erisTavi, daniel WonqaZe, lavrenti ardaziani,
ilia WavWavaZe, akaki wereTeli, aleqsandre yazbegi, vaJa-fSavela.
5. uaxlesi qarTuli literatura: daviT kldiaSvili, vasil barnovi, niko lorTqifaniZe,
leo qiaCeli, konstantine gamsaxurdia, mixeil javaxiSvili, grigol robaqiZe, demna
Sengelaia, polikarpe kakabaZe, galaktion tabiZe, tician tabiZe, paolo iaSvili, valerian
gafrindaSvili, kolau nadiraZe, terenti graneli, giorgi leoniZe, simon Ciqovani, ioseb
griSaSvili, levan goTua, giorgi SatberaSvili, lado asaTiani, mirza gelovani, niko
samadaSvili, SoTa CantlaZe, murman lebaniZe, givi gegeWkori, guram rCeuliSvili, nodar
dumbaZe, revaz inaniSvili, arCil sulakauri, oTar CxeiZe, jemal qarCxaZe, goderZi
Coxeli, ana kalandaZe, muxran maWavariani, Wabua amirejibi, oTar WilaZe, guram
doCanaSvili.
 sarekomendacio literatura:

a) literaturuli kritika da publicistika

1. ilia WavWavaZe, oriode sityva Tavad revaz Salvas Zis erisTavis kazlovidgan `SeS-
lilis~ Targmnazeda, wignSi: TxzulebaTa sruli krebuli ( aT tomad), p. ingoroyvas
redaqtorobiT, t. III, Tb., 1953.
2. ilia WavWavaZe, pasuxi, iqve.
3. ilia WavWavaZe, saqarTvelos moambezed, iqve.
4. ilia WavWavaZe, ai istoria, iqve, t. IV, Tb., 1955.
5. ilia WavWavaZe, eri da istoria, iqve.
6. ilia WavWavaZe, qvaTa RaRadi, iqve, t. VIII, Tb., 1957.
7. ilia WavWavaZe, werilebi qarTul literaturaze, iqve, t. III, Tb., 1953.
8. barbare jorjaZe, T. ilia WavWavaZis kritikazed, wignSi: qarTuli literaturuli
kritikis istoriisaTvis, Semdgeneli s. xuciSvili, t. I, Tb., 1954.
9. barbare jorjaZe, pasuxs pasuxi, iqve.
10. revaz erisTavi, pasuxi Tavadi ilia WavWavaZis kritikisa, iqve.
11. giorgi wereTeli, ramdenime sityva zemouri imerlis goriselis statiazed, iqve.
12. akaki wereTeli, axirebuli furceli, wignSi: TxzulebaTa sruli krebuli (TxuTmet
tomad), g. abzianiZis redaqtorobiT, t. XI, Tb., 1960.
13. akaki wereTeli, raodenime sityva `Canguris~ Sesaxeb, iqve.
14. niko nikolaZe, kritika da misi mniSvneloba literaturaSi, wignSi: Txzulebani, t. II,
Tb., 1960.
15. vaJa-fSavela, kosmopolitizmi da patriotizmi, wignSi: TxzulebaTa sruli krebuli
(xuT tomad), g. abzianiZisa da sxv. redaqtorobiT, t. V, Tb., 1961.
16. vaJa-fSavela, kritika b. ip. varTagavasi, iqve.
17. vaJa-fSavela, Pro domo sua, iqve.
18. vaJa-fSavela, sad aris poezia? iqve.
19. geronti qiqoZe, erovneba, ena da esTetikuri kultura, wignSi: rCeuli Txzulebani
(sam tomad), t. II, Tb., 1964.
20. geronti qiqoZe, Zveli iberielebis fsiqologiidan, iqve.
21. kita abaSiZe, gons modiT! wignSi: cxovreba da xelovneba, Semdgeneli d. gamezardaSvi-
li, Tb., 1971.
22. kita abaSiZe, XIX saukune saqarTvelos literaturisaTvis, iqve.
23. qarTuli literaturuli esse (96 esse), Semdgeneli m. xelaia, Tb., 1986.
24. arCil jorjaZe, publicisti _ ilia WavWavaZe, wignSi: werilebi, Semdgeneli a. baqraZe,
Tb., 1989.
25. iakob gogebaSvili, burji erovnebisa, wignSi: rCeuli Txzulebani (xuT tomad), t. II,
Tb., 1990.
26. grigol robaqiZe, akakis qnari, Tb., 1991.

b) samecniero literatura

1. korneli kekeliZe, `wmida~ mxedari Zvel qarTul mwerlobaSi, wignSi: etiudebi Zveli
qarTuli literaturis istoriidan, t. II, Tb., 1945.
2. korneli kekeliZe, kulturuli damoukideblobisaTvis brZolis anarekli Zvel qarTul
literaturaSi, iqve, t. IV, Tb., 1957.
3. iona meunargia, cxovreba da poezia nikoloz baraTaSvilisa, wignSi: qarTveli mwerlebi,
sol. caiSvilis redaqciiT, t. I, Tb., 1954.
4. axali qarTuli literaturis istoria, d. gamezardaSvilis redaqciiT, t. I, Tb., 1956.
5. grigol kiknaZe, romantikosebidan realistebisaken, wignSi: axali qarTuli literaturis
istoria, t. I, Tb., 1956.
6. grigol kiknaZe, vaJa-fSavelas Semoqmedeba, Tb., 1957.
7. giorgi nadiraZe, rusTavelis esTetika, Tb., 1958.
8. giorgi leoniZe, gamokvlevebi da werilebi, Tb., 1958.
9. kita abaSiZe, etiudebi XIX saukunis qarTuli literaturis istoriidan, d. gamezardaSvilis
redaqciiT, Tb., 1962.
10. pavle ingoroyva, nikoloz baraTaSvili, ilia WavWavaZe, akaki wereTeli, wignSi:
TxzulebaTa krebuli (Svid tomad), t. I, Tb., 1963.
11. geronti qiqoZe, mecxramete saukunis qarTuli literaturis istoria. wignSi: rCeuli
Txzulebani sam tomad, t. III, Tb., 1965.
12. vaxtang kotetiSvili, qarTuli literatures istoria (XIX s.). wignSi: rCeuli nawerebi (or
wignad), d. gamezardaSvilis redaqciiT, wgn. I, Tb., 1965.
13. nodar naTaZe, sargis caiSvili, rusTaveli da misi poema, Tb., 1966.
14. guram asaTiani, saukunis poetebi, Tb., 1988.
15. revaz TvaraZe. TxuTmetsaukunovani mTlianoba. Tb., 1985.
16. gaioz imedaSvili, vefxistyaosani da qarTuli kultura, Tb., 1968.
17. akaki gawerelia, grigol orbeliani, nikoloz baraTaSvili, rCeuli nawerebi, t. II, Tb.,
1978.
18. sargis caiSvili, SoTa rusTaveli, daviT guramiSvili, Tb., 1980.
19. sargis caiSvili, maradiuli saxeebi, Tb., 1981.
2 0 . korneli kekeliZe, Zveli qarTuli literaturis istoria, t. I, Tb., 1980; t. II, Tb., 1981.
21. revaz siraZe, saxismetyveleba, Tb., 1982.
22. elguja xinTibiZe, aTonis qarTuli literaturuli skolis istoriisaTvis, krebulSi:
ivironi _ 1000, Tb., 1983.
23. Tamaz Cxenkeli, mSvenieri mZlevari, Tb., 1989.
24. levan menabde, Zveli qarTuli kulturis kerebi, Tb., 1992.
25. revaz TvaraZe, gadasaxedi, Tb., 1997.
26. revaz siraZe, qarTuli kulturis safuZvlebi, Tb., 2000.
27. griver farulava, qarTuli hagiografia, krebulSi: `naTeli qristesi. saqarTvelo~, t. I,
Tb., 2003.
28. griver farulava, wm. grigol xanZTeli, iqve.
29. manana gigineiSvili, iakob xucesis `SuSanikis wameba~, krebulSi: `naTeli qristesi.
saqarTvelo~, t. I, Tb., 2003.
30. Tamaz vasaZe, `vefxistyaosnis~ mxatvruli samyaro, Tb., 2003.
31. akaki baqraZe, akaki wereTeli. ilia WavWavaZe, Txzulebani, t. I, Tb., 2004.
32. revaz siraZe, Zveli qarTuli literaturis istoria, Tb., 2005.
33. daviT werediani, anarekli, Tb., 2005.
34. laura grigolaSvili, daviT aRmaSeneblis `galobani sinanulisani~, Tb., 2005.
35. baCana bregvaZe, rusTaveli da platoni, wignSi: dro da maradisoba, I, Tb., 2006.
36. qarTuli ena da literatura (maswavleblis biblioTeka), 5 tomad, Sedgenili gamocdebis
erovnuli centris qarTuli enisa da literaturis jgufis mier, Zveli qarTuli
literatura, XIX saukunis qarTuli literatura, XX saukunis qarTuli literatura, III-
V, Tb., 2009.
37. qarTuli romantizmi _Nnacionaluri da internacionaluri sazRvrebi. redaqtori z. ab-
zianiZe, Tb., 2012.
38. literaturaTmcodneobis Sesavali, redaqtori i. ratiani, Tb., 2012.
39. aleqsandre yazbegi (saiubileo krebuli), Tb., 2014.
40. daviT werediani, Tema da variaciebi, Tb., 2018.
41. laura grigolaSvili, literaturuli konceptebi da sxva, Tb., 2018.
42. SoTa rusTavelis saxelobis qarTuli literaturis institutis gzamkvlevi, redaqtori
d. menabde:
a) wminda ninos cxovreba da qarTlis moqceva. Tb., 2009.
b) iakob curtavelis `SuSanikis wameba~ da adreqristianuli kultura Tb., 2012.
g) aTonis saRvTismetyvelo-literaturuli skola, Tb., 2013.
d) erovnuli TviTSemecnebis saTaveebTan _ ioane sabanisZe `martÂlobaÁ habo tfilelisaÁ~,
Tb., 2016.
e) udabnoTa qalaqmyofeli. wmida grigol xanZTeli, Tb., 2018.
v) qarTuli hagiografia, Tb., 2021.
 ცვლილები 2023 წლის ტესტის ფორმატში

2023 წელს ქართულ ენასა და ლიტერატურაში (VII-XII კლასები) მასწავლებელთა საგნობრივი

გამოცდის ტესტის ფორმატში დაგეგმილია გარკვეული ცვლილებები.
ტესტი კვლავ სამი ნაწილისაგან შედგება: I. ქართული ენა; II. ქართული ლიტერატურა და III.
მხატვრული ტექსტის ანალიზი. ცვლილებები შეეხო ტესტის პირველ ნაწილს, კერძოდ:
2023 წელს სტილისტიკის, გრამატიკისა და პუნქტუაციის ცოდნა შემოწმდება 11
არჩევითპასუხებიანი დავალებით, ნაცვლად 6 ორქულიანი ღია ტიპის დავალებისა, რომლებიც გასული
წლის ტესტის ფორმატში იყო. ტესტის ამ ნაწილში კვლავ იქნება ორი კომპლექსური დავალება: 1.
პუბლიცისტურ ტექსტში დასმულ პრობლემატიკაზე მსჯელობა, რომელიც შეფასდება 12 ქულით,
ნაცვლად 11 ქულისა; 2. მოსწავლის ნაწერის შეფასება, რომლის ინსტრუქციაც უფრო დეტალური გახდა
და მხოლოდ მცირეოდენი ცვლილება არის შეფასების კრიტერიუმებში.
ცვლილებები არ შეხებია ტესტის II (ქართული ლიტერატურა) და III (მხატვრული ტექსტის
ანალიზი) ნაწილებს. შეგახსენებთ, რომ ლიტერატურის ცოდნა 15 არჩევითპასუხებიანი დავალებით
შემოწმდება (15 ქულა), მხატვრული ტექსტის ანალიზის მაქსიმალური შეფასება იქნება 20 ქულა.
2023 წელს უცვლელია ტესტის მაქსიმალური ქულა – 70 და გამოცდის ხანგრძლივობა – 4 საათი.
გთავაზობთ ტესტის I ნაწილიდან (ქართული ენა) სამივე ტიპის დავალების თითო ნიმუშს;
ლიტერატურის ცოდნის შესამოწმებელი კითხვების და წერითი დავალების ნიმუშებს, ასევე, ამ
დავალებათა შეფასების კრიტერიუმებს.

გისურვებთ წარმატებას!

9
 დავალებების ნიმუშები

I. ქართული ენა

(1) 1. რომელი ტერმინები აღნიშნავს ქართული ანბანის ერთსა და იმავე სახეობას?

ა) მრგლოვანი და ასომთავრული.
ბ) მრგლოვანი და ნუსხური.
გ) მხედრული და ნუსხური.
დ) მხედრული და ასომთავრული.

(12) 2. წაიკითხეთ ნაწყვეტი ოთარ ჭილაძის ინტერვიუდან:

[კომპიუტერი], ცივილიზაციის ეს ერთ-ერთი უდიადესი მონაპოვარი, ისევ და ისევ
ადამიანის ამქვეყნიური არსებობის გასაიოლებლად არის შექმნილი, როგორც თავის დროზე,
ვთქვათ, კომპასი შეიქმნა, ელექტრონათურა, მუდმივი საწერი კალამი, კალკულატორი და ასე
შემდეგ უსასრულოდ...
ცივილიზაცია, თავისი არსით, დამპყრობელია. მისთვის არც საზღვრები არსებობს, არც
გამონაკლისი – მიმსახურე და დამემონე – აი, მისი ლოზუნგი. კომპიუტერითაც ამ ლოზუნგს
ამკვიდრებს ჩვენს შეგნებაში. ერთადერთი, ვისაც თავად ემონება, კულტურაა. ამიტომაც, რაც
უფრო კულტურულია ადამიანი, მით უფრო მეტ სიკეთეს გამორჩება ცივილიზაციას. ჩვენი
ხსნაც ისევ და ისევ კულტურაა. კულტურა გვაძლევს სახესა და სახელს, რითაც გამოგვარჩევს
სხვებისაგან და, იმავე დროს, სისხლხორციელად გვაკავშირებს ყველასთან, ვისაც არა მარტო
შექმნა, არამედ სხვისი შექმნილის დანახვა და დაფასებაც შეუძლია.

(2) I. ჩამოაყალიბეთ, რა არის ამ ტექსტის მთავარი სათქმელი.

(3) II. იმსჯელეთ, რამდენად აქტუალურია ეს პრობლემა დღეს.
(2) III. ჩამოაყალიბეთ თითო არგუმენტი ოთარ ჭილაძის თვალსაზრისის როგორც
გასამყარებლად, ისე უარსაყოფად.
(3) IV. იმსჯელეთ, რომელი არგუმენტია თქვენთვის უფრო მისაღები და რატომ.

გაითვალისწინეთ: ეს დავალება სწორდება ენობრივი თვალსაზრისითაც. ამ კომპონენტის

მაქსიმალური შეფასებაა 2 ქულა.

(12) 3. ყურადღებით გაეცანით მოსწავლის ნამუშევარს და შეფასების სქემას:

მოსწავლისათვის შეთავაზებული დავალება:
ამბიცია არის თვისება, რომელიც ადამიანს წარმატებისაკენ უბიძგებს, თუ გადაჭარბებული
წარმოდგენაა საკუთარ შესაძლებლობებზე?

10
 არგუმენტირებული მსჯელობით დაეთანხმეთ ამ მოსაზრებას ან უარყავით იგი.

მოსწავლის ნამუშევარი:
სიტყვა „ამბიციის“ მნიშვნელობა საზოგადოებას ძალიან ცუდად ესმის. ჩემი აზრით, ყველა
ადამიანი უნდა იყოს ამბიციური, რადგან ცხოვრებაში რაღაცას მიაღწიოს. უბრალოდ ძალიან ბევრი
შუღლიანი ადამიანია გარშემო, რომელსაც შეუძლია შენი თვითშეფასება ნულამდე დაიყვანოს.
ამბიციურობა თვითშეფასების ამაღლებასა და წარმატების მიღწევაში გვეხმარება. ეს თვისება საკუთარი
თავის რეალიზებისათვის არის საჭირო.
აინშტაინს სკოლაში მასწავლებლები უბრალოდ „შტერ მოსწავლედ“ მოიხსენიებდნენ. ამ
დამცირების მიუხედავად, ის საკმაოდ ამბიციური იყო. მისი მიზანი, რომ შეექმნა რაღაც ღირებული,
ასრულდა. დღესდღეობით მას თავისუფლად შეიძლება ვუწოდოთ გენიოსი. მისი წარმატებისაკენ
გაკვალული გზა ამბიციებისა და მაღალი თვითშეფასების შედეგია და სულაც არ იყო ეს
გადაჭარბებული წარმოდგენა საკუთარ თავზე.
საზოგადოების მეორე ნაწილი, რომელიც ფიქრობს, რომ ამბიცია გადაჭარბებული წარმოდგენაა
საკუთარ შესაძლებლობებში, მინდა ვუთხრა, უმოქმედობით და საკუთარი თავის არ დაფასებით
უბრალოდ არაფრის მიღწევაა შესაძლებელი. უმოქმედობა დამღუპველია. ამაზე გვესაუბრება ილია
ჭავჭავაძე თავის ნაწარმოებში „მგზავრის წერილებში“. მისი აზრით, ვერც ქვეყანა იქნება
განვითარებული და ვერც პიროვნება რეალიზებული, წარმატებული ფეხის ფეხზე გადადებით.
ჩემის ღრმა რწმენით, ამბიცია თვისებაა, რაც ყველას თან უნდა სდევდეს. არანაირი
გადაჭარბებული წარმოდგენები არ არსებობს. იმედი მაქვს, რომ ადამიანები ამ პრობლემას კარგად
გაიაზრებენ და შეეცდებიან ყველა მიზანი, თუნდაც რთულად განსახორციელებელი ბოლომდე
მიიყვანონ და არ უგდონ იმათ ყური, ვინც ქილიკობს და გადაჭარბებულ წარმოდგენებში დებს ბრალს.

შეფასების კრიტერიუმები

კრიტერიუმები კრიტერიუმების განმარტება ქულები

ა) მსჯელობა მკაფიოა, არგუმენტირებულია, არგუმენ- 2

მსჯელობის დასაბუთება
(არგუმენტირება და ციტირება)
ლექსიკა და სტილი
ტები გამყარებულია შესაბამისი მაგალითებით;
ბ) მსჯელობა ნაწილობრივ არგუმენტირებულია, არ არის 1
გამყარებული შესაბამისი მაგალითებით ან დაშვებულია
ფაქტობრივი შეცდომა;
გ) ტექსტი არაადეკვატურადაა გაგებული, მსჯელობა 0
არადამაჯერებელია, მაგალითებიც არაადეკვატურად
არის მოხმობილი.
ა) აზრი ზუსტად და მკაფიოდ არის გამოხატული,
ნაწერის სტილი გამართულია; 2
ბ) აზრი ზუსტად არის გამოხატული, მაგრამ ლექსიკა
მწირია ან გვხვდება სტილისტიკური ხარვეზები; 1
გ) აზრი ძირითადად გასაგებია, მაგრამ ნაწერის სტილი

11
 გაუმართავია, გვხვდება არაადეკვატური ლექსიკა. 0

ორთოგრაფია, მორფოლოგია, ა) არ არის ამ ტიპის სამზე მეტი შეცდომა; 2

სინტაქსი და პუნქტუაცია ბ) არ არის ამ ტიპის ექვსზე მეტი შეცდომა; 1
გ) ამ ტიპის შეცდომა ექვსზე მეტია. 0

შეაფასეთ მოსწავლის ნამუშევარი შემოთავაზებული სქემის მიხედვით და დაურთეთ

კომენტარები, კერძოდ:
I. შეაფასეთ მოსწავლის ნამუშევარი I კრიტერიუმის მიხედვით, თქვენი შეფასება დაასაბუთეთ
და მოიხმეთ სათანადო მაგალითები თხზულებიდან;
II. შეაფასეთ II კრიტერიუმის მიხედვით, თქვენი შეფასება დაასაბუთეთ და მოიხმეთ სათანადო
მაგალითები თხზულებიდან;
III. 1. შეაფასეთ III კრიტერიუმის მიხედვით, ამოიწერეთ თხზულებაში დაშვებული ყველა
შეცდომა (მხოლოდ მცდარი ფორმები და შესიტყვებები);
III. 2. თითოეულ შეცდომას მიუწერეთ, რა ტიპს მიეკუთვნება – ორთოგრაფიულს,
მორფოლოგიურს თუ სინტაქსურს;
IV. ჩამოაყალიბეთ სათანადო რჩევები, რომელთა გათვალისწინებაც დაეხმარება მოსწავლეს
ანალოგიური დავალების უკეთ შესრულებაში.

II. ქართული ლიტერატურა

(1) 1. იაკობ ხუცესის ნაწარმოების განხილვის დროს მოსწავლემ დაიმოწმა ვარსქენის მიერ
ხუცესებისთვის ნათქვამი: „აწ მივედით და არქუთ, ვითარმედ: შენ ჩემი ხატი დაამხუ...“ და
იკითხა, თუ კონკრეტულად რის თქმა სურდა ვარსქენს სიტყვებით – „ჩემი ხატი დაამხუ“?

რომელი მოსაზრება გამოგადგებათ მოსწავლისთვის პასუხის გასაცემად?

ა) ჩემი ოჯახის ღირსება ხელყავი.

ბ) ჩემი ოჯახის ხატები შეურაცხყავი.
გ) ჩემი რწმენა აბუჩად აიგდე.
დ) ჩემი შვილების ბედზე არ იფიქრე.

(1) 2. იოვანე საბანისძის ნაწარმოების მიხედვით, რა იყო ძირითადი მიზეზი იმისა, რომ ნერსე
ერისთავმა ხაზართა მეფეს აფხაზეთში გამგზავრების უფლება სთხოვა?

12
 ა) აფხაზეთი თბილისიდან შორს იყო და სარკინოზებს ნერსეს ხელში ჩაგდება და დასჯა
გაუჭირდებოდათ.
ბ) აფხაზეთში სარკინოზთა ბატონობა არ ვრცელდებოდა და, ამდენად, ნერსეს იქ საფრთხე
არ ემუქრებოდა.
გ) ნერსე აბოზე ზრუნავდა და აფხაზეთში, სადაც სარკინოზები არ ბატონობდნენ, მას უკეთ
დაიცავდა.
დ) ნერსეს ცოლ-შვილი ადრევე აფხაზეთში ჰყავდა გაგზავნილი და, პირველ რიგში, მათთან
ყოფნა სურდა.

(1) 3. „გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრების“ მიხედვით, რას ნიშნავს „საღმრთო შური“, რომელმაც
თეოდორესა და ქრისტეფორეს მონასტრის აშენება გადააწყვეტინა?

ა) მიბაძვის სურვილს.
ბ) სულის ცხონებაზე ზრუნვას.
გ) ღვთის მსახურებას.
დ) ღვთის ნებით მოქმედებას.

(1) 4. „ვეფხისტყაოსნის“ შესწავლისას მოსწავლემ იკითხა: რატომ აარიდა თავი ტარიელმა როსტევან
მეფესთან შებმას?
რომელი მოსაზრება გამოგადგებათ მოსწავლისთვის პასუხის გასაცემად?

ა) არ შეურაცხყო ღვთივკურთხეული როსტევანის მეფური ღირსება.

ბ) ივარაუდა, რომ მეფის მკვლელობა არ შერჩებოდა.
გ) მეფის მოკვლა მთლიანად არაბეთის სახელმწიფოს გადაჰკიდებდა.
დ) ჩათვალა, მსხვერპლი საკმარისიაო და იქაურობას გაეცალა.

(1) 5. სულხან-საბა ორბელიანის კრებულის „სიბრძნე სიცრუისა“ მთავარი მიზანდასახულობა

არის:

ა) ადამიანის მორალური და ზნეობრივი სრულყოფილების წარმოჩენა.

ბ) ეროვნული დამოუკიდებლობისთვის მებრძოლი ძალების ხელშეწყობა.
გ) სხეულის გაკაჟებისა და ფიზიკური წრთობის უპირატესობის ჩვენება.
დ) ქვეყანაში სოციალური პრობლემების მოგვარების გზის განსაზღვრა.

(1) 6. დავით გურამიშვილი ასე აფასებს შოთა რუსთაველის მოღვაწეობას:

„ოდესაც ბრძენმან რიტორმან შოთამ რგო იგავთ ხეო და,
ფესვ ღრმა-ჰყო, შრტონი უჩინა, ზედ ხილი მოიწეოდა.
ორგზითვე ნაყოფს მისცემდა, ვისგანაც მოირხეოდა...“
13
რას გულისხმობს ავტორი სიტყვებში: „ორგზითვე ნაყოფს მისცემდა...“?

ა) „ვეფხისტყაოსანი“ ერთდროულად დასავლური და აღმოსავლური კულტურების

მონაპოვართა გაცნობის შესაძლებლობას იძლევა.
ბ) „ვეფხისტყაოსნის“ საშუალებით შესაძლებელია, რომ საღვთო სიბრძნესა და მიწიერ
სრულყოფილებას ერთდროულად ეზიარო.
გ) შოთა რუსთაველის პოემა იგავური ნაწარმოებია, რომელშიც რეალურ და წარმოსახვით
სამყაროთა გამიჯვნა შეუძლებელია.
დ) შოთა რუსთაველის პოემაში წამოჭრილი პრობლემები ერთნაირად გასაგებია როგორც
ქართველი, ისე უცხოელი მკითხველისთვის.

(1) 7. ევროპული რომანტიზმისთვის დამახასიათებელი რომელი ასპექტი არის გამოკვეთილი

ნიკოლოზ ბარათაშვილის ლექსში „შემოღამება მთაწმინდაზედ“?

ა) განმანათლებლობისა და რაციონალიზმის კრიტიკული შეფასება.

ბ) კაპიტალისტურ ურთიერთობათა ჩამოყალიბებაზე უარყოფითი რეაქციის გამოხატვა.
გ) ხალხური სიტყვიერებისადმი განსაკუთრებული ინტერესის გამომჟღავნება.
დ) ხელოვნების წყაროდ რელიგიისა და ფილოსოფიის გამოცხადება.

(1) 8. გრიგოლ ორბელიანი წერს ქართველებზე: „ერი – გულადი, პურადი, მებრძოლი შავის
ბედისა...“, ხოლო ილია ჭავჭავაძე კი – : „მცირე, დიდი – ყველა ფლიდი, ცუღლუტი და
მანკიერი“. მოსწავლეს აინტერესებს, თუ რა შეიძლება იყოს ასეთი რადიკალურად
განსხვავებული შეფასებების მიზეზი.

რომელი მოსაზრება გამოგადგებათ მოსწავლისთვის პასუხის გასაცემად?

ა) გრიგოლ ორბელიანი, როგორც რომანტიკოსი პოეტი, წარსულს მეტისმეტად აიდეალებდა,

ხოლო რეალისტ ილია ჭავჭავაძის კრიტიკის მიზანი უმოქმედო ერის გამოფხიზლება იყო.
ბ) ილია ჭავჭავაძის ლექსისგან განსხვავებით, „სადღეგრძელო“ სახოტბო პოეზიის ნიმუშია,
რომლის შექმნისას ავტორი ვალდებული იყო ამ ჟანრის მახასიათებლები
გაეთვალისწინებინა.
გ) ილია ჭავჭავაძის „ბედნიერი ერი“ გრიგოლ ორბელიანის „სადღეგრძელოს“ მხატვრული
ანტითეზაა, რადგან ავტორთა პიროვნული დაპირისპირების ანარეკლია.
დ) ილია ჭავჭავაძისაგან განსხვავებით, გრიგოლ ორბელიანი ნაკლებად ადევნებდა თვალს
ისტორიული მოვლენების განვითარებას და ამიტომ მისი შეფასებები სუბიექტური იყო.

(1) 9. აკაკი წერეთლის „გამზრდელის“ მიხედვით, რა მიზანი აქვს ბათუს, როცა საფარ-ბეგს

14
ეუბნება: „შიში სხვაა, სიფრთხილე სხვა...“?

ა) მიახვედროს ძუძუმტე, რომ ის პატივმოყვარეობის გამო უკადრისად იქცევა.

ბ) მოუწონოს სტუმარს, რომ საყვარელი ქალის გამო თავს საფრთხეში იგდებს.
გ) შეეცადოს, ისე დაეხმაროს სტუმარს, რომ შეურაცხყოფილი არ დატოვოს.
დ) ჭკუა დაარიგოს ძუძუმტეს, რათა მან წინდაუხედავი ნაბიჯი არ გადადგას.

(1) 10. გრიგოლ კიკნაძე წერდა: „ხელოვნებაში ფანტასტიკურს იშვიათად შეუძენია დამაჯერებლობის
ისეთი ხარისხი, როგორსაც მან ვაჟა-ფშაველას შედევრებში მიაღწია“.

რომელი ეპიზოდი გამოგადგებათ ამ მოსაზრების დასასაბუთებლად?

ა) ალუდას მუცალთან დაპირისპირება.

ბ) ზვიადაურის მსხვერპლად შეწირვა.
გ) ლუხუმის გამოჯანმრთელება.
დ) მინდიას აღსასრული.

(1) 11. ალექსანდრე ყაზბეგი იონა მეუნარგიას სწერდა: „გამიშვით სხვაგან; იქნებ იქაც სადმე
შევხვდე ელგუჯას ან კიდევ მის პროტოტიპს, აწმყო სავაგლახ-სატირალის წარმომადგენელთ“.

რის სიმბოლოდ მოიაზრებდა ავტორი ელგუჯას?

ა) ბედნიერი მომავლისა და მარადიული სიყვარულის.

ბ) ნების სიმტკიცისა და ზნეობრივი სიმაღლის.
გ) პიროვნული სიძლიერისა და ძალაუფლების წყურვილის.
დ) ძველი ცხოვრების უარყოფისა და პროგრესის.

(1) 12. რომელი მოდერნისტული მიმართულების გავლენა იგრძნობა ნიკო ლორთქიფანიძის

შემოქმედებაში?

ა) ექსპრესიონიზმის.
ბ) იმპრესიონიზმის.
გ) სიმბოლიზმის.
დ) ფუტურიზმის.

(1) 13. იოსებ გრიშაშვილის შემოქმედების ერთ-ერთ მთავარ თემად მიჩნეულია:

15
 ა) აქტიური რევოლუციური სულისკვეთების პროპაგანდა.
ბ) გარემომცველი ბუნების „იდუმალი ენის“ წვდომა.
გ) ქალაქური ყოფის კოლორიტული სურათების შექმნა.
დ) ქართული სოფლის იდილიური გარემოს აღწერა.

(1) 14. კონსტანტინე გამსახურდიას „დიდოსტატის მარჯვენის“ შესწავლის დროს მოსწავლემ

იკითხა: რა იყო მიზეზი გიორგი პირველის ასეთი მკვეთრი დაპირისპირებისა ბიზანტიის
იმპერიასთან?

რომელი მოსაზრება გამოგადგებათ მოსწავლისთვის პასუხის გასაცემად?

ა) ბიზანტიის კეისარი თბილისის ამირას ფარული მოკავშირე იყო.

ბ) კონფლიქტი ბასიანისა და არზრუმის სადავო მიწებს უკავშირდებოდა.
გ) უთანხმოების მიზეზი ორი ქვეყნის რელიგიური დაპირისპირება გახდა.
დ) ქართველი მეფის ვაჟი ბიზანტიის კეისარს დატყვევებული ჰყავდა.

(1) 15. ჯემალ ქარჩხაძის მოთხრობა „იგის“ შესწავლის დროს მოსწავლე დაინტერესდა, თუ
კონკრეტულად რის გამო მიუსაჯა ახალმა ბელადმა იგის „დიდი დაძინების ქარაფზე“ ასვლა?

რომელი მოსაზრება გამოგადგებათ მოსწავლისთვის პასუხის გასაცემად?

ა) იგი დაძაბუნდა და აღარც კეტის ტრიალი შეეძლო და აღარც ნადირის დევნა.

ბ) იგი დამარცხებული ბელადის თანამოაზრე იყო და მის კვალს უნდა გაჰყოლოდა.
გ) იგიმ ახალი ბელადის გამოსახულების თავისი „სხეულიდან გამოყვანა“ შეძლო.
დ) იგიმ ახალი ბელადისაგან თანამოძმეთა წელში გამართვის უფლება მოითხოვა.

III. მხატვრული ტექსტის ანალიზი (20 ქულა)

ყურადღებით წაიკითხეთ მონაკვეთი ნიკო ლორთქიფანიძის მოთხრობიდან „თავსაფრიანი

დედაკაცი“:

ბავშვები დაზარდა.
ასწავლა ათასჯერ მეტი, ვიდრე შეეძლო.
ერთი ვაჟი მოანგარიშეა კოოპერატივში.
მეორე სასამართლოს მოხელეა...
დააცოლშვილა ორივე.
16
 ჩამოისიძა სოფლის მასწავლებელი.
წელში გახრილი, ყავარჯენით ხელში გადადიოდა ერთისგან მეორესთან.
არსად იყო ზედმეტ სტუმრათ:
ბავშვების მოვლა, ჭუკის წამალი.
მთრთოლვარე ხელებით, ამღვრეული თვალებით მოქსოვა წინდები, მიუტანა ბავშვს.
ფეხი არ ჩაეტია.
– გაიხადე, ბები, ამას შენ ძამიას წაუღებ, შენ კი სხვას მოგიქსოვ.
ბავშვის ტირილი.
დედამ სთხოვა:
– მიეცი, სულ ერთია, ოღონდ გაჩუმდეს...
– რათა, შვილო, ამას კოწიას წაუღებ... ბავშვს ნუ გაანებივრებ...
ბავშვი უფრო ტირის.
– რა, დედა, შეგენანა განა ერთი წინდა?! გინდა მეორე შვილიც მოიმადლიერო!.. ნუთუ
ამის საღირალ პატივს არ გცემთ?
წინდები ხელთ გავარდა.
სიტყვა არ ამოუღია.
შეისწორა თავსაფარი.
ქალიშვილმა შეამჩნია ქცევა და კიდევ დაუმატა:
– ტყუილს ვამბობ თუ?
ქალი ადგა, კალთები დაიბერტყა.
ბავშვი არ ცხრებოდა.
კაპასი შვილი:
– ნუ ტირი, ნუ ტირი, უკეთესს გიყიდი, რომ ბებიამ არ დაგამადლოს.
ქალი წავიდა უმიზნოთ; შემოუარა სახლს, რომელსაც შეალია თვალის ჩინი, სიცოცხლის
ჟინი; ჩაჯდა ბოსტანში.
არავითარი აზრი, არავითარი ფიქრი, მხოლოდ სიტყვები:
„შეგენანა“, „მოიმადლიერო“, „საღირალი პატივი“.
გადავიდა მეზობლებში.
– რა დაგემართა, ბეჩა, სახე სახეს არ გიგავს?
– არაფერი, ჩემო ფოტინე, დამსიცხა უსათუოდ.
დაბრუნდა შინ.
ჭუკებს ჯამით დაუდგა ცომნარევი ჭინჭარი.
მიწვა.
გრძნობს თავის სიმძიმეს, ტანის სიმჩატეს.
არავითარი აზრი, არავითარი ფიქრი, მხოლოდ სიტყვები:
„შეგენანა“,
„მოიმადლიერო“ (თუ „მოინადირო“?..),

17
 „საღირალი პატივი“...
და მოულოდნელათ მოკვეთილი, დასაბუთებული გადაწყვეტილება:
„აღარავისთვის ვარ საჭირო, სრულიად არავისთვის; ვარ სრულიად ზედმეტი... დიდი
ხანია ჩემ კაცთან უნდა წავსულიყავი“...
და გაიხადა, მოიხსნა, მოაგროვა, ერთად ზანდუკში ჩაალაგა ყოველივე ხელსადები,
ფასიანი, გამოსადეგი და კონკებში გახვეული, თითქმის საცვლების ამარა ჩუმათ გამოვიდა
ნაჭირნახულევ ქოხიდან.
თითქოს შემთხვევით ჩაუარა ქმრის საფლავს, დიდხანს არ შეჩერებულა, ერთი კი
მიუჯდა, ხელი გადაუსვა ბალახში მიმალულ ქვას და მკაცრათ უთხრა:
– „ჰო, მოვალ, მოვალ... მოვალ, ჩემო ფილიპე“.
შვილებმა კარგა ხანს ვერ გაიგეს დედის დაკარგვა: ერთს მეორესთან ეგონა.
გაიგეს – შეძრწუნდენ, შერცხვათ: „მოგვეჭრა თავი სოფელ-ქვეყანაში... რას იტყვიან,
მოხუც დედას ვერ მოუარესო?!“
უნდოდათ საძებრათ წასვლა – ეძვირათ; უნდოდათ გაზეთებში გამოცხადება – „უარესათ
მოგვეჭრება თავიო“.
ასე იცდიდენ.
დედას გულმა უგრძნო: „შვილები დამეჩაგრება, სახელი გაუტყდებათ“ და ჩამოთხოვილი
ფულით დაზღვეული, მისი ნაკარნახევი, სხვისი დაწერილი, ბარათი გაგზავნა:
„საყვარელო შვილებო, ნუ მიწყენთ, სალოცავად წავედი, ნუ მეძებთ... შვილიშვილები
დამიკოცნეთ, ჩემზე ნუ სწუხართ. მშვიდობით სამუდამოთ“.
ეს იყო თავსაფრიანი ქალის ერთი იშვიათი სიცრუეთაგანი.
ბარათი შესაფერისად გრძელი იყო.
შვილები დაწყნარდენ, გაუხარდათ, სხვებსაც აჩვენებდენ თავის გასამართლებლათ.
კეთილსინდისიერათ გაიყვეს მცირე მემკვიდრეობა: რამდენიმე ვერცხლის ფული, აბრეშუმის
თავსაფარი, ძვლისტარიანი ხანჯალი და სხვა.

იმსჯელეთ, რა არის ავტორის მთავარი სათქმელი და რა მხატვრული საშუალებებითაა იგი

გადმოცემული.
გაითვალისწინეთ: ნაშრომი, რომელიც 100 სიტყვაზე ნაკლები იქნება, არ გასწორდება!

შეფასების კრიტერიუმები

I. ქართული ენა

1. ა) ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1ქ.
2. I. ა) მთავარი სათქმელი განსაზღვრულია. ----------------------------------------------------------------------- 2ქ.

18
ბ) მთავარი სათქმელი ნაწილობრივ არის განსაზღვრული. ------------------------------------------------------- 1ქ.
გ) მთავარი სათქმელი განსაზღვრული არ არის. ------------------------------------------------------------------- 0ქ.
II. ა) მკაფიოდ არის გამოკვეთილი პრობლემის აქტუალურობა, მსჯელობა დამაჯერებლადაა დასაბუთებუ-
ლი. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3ქ.
ბ) პრობლემის აქტუალურობა გამოკვეთილია, მაგრამ მსჯელობა ნაწილობრივ არის დასაბუთებული. - 2ქ.
გ) პრობლემის აქტუალურობა სუსტად არის გამოკვეთილი, მსჯელობა ძალზე ზოგადია ----------------------1ქ.
დ) არ არის გამოკვეთილი პრობლემის აქტუალურობა, მსჯელობა დასაბუთებული არ არის. ------------ 0ქ.
III. ა) ჩამოყალიბებულია ორივე არგუმენტი. ---------------------------------------------------------------------- 2ქ.
ბ) ჩამოყალიბებულია მხოლოდ ერთი არგუმენტი. ------------------------------------------------------------- 1ქ.
გ) ჩამოყალიბებული არგუმენტები არაადეკვატურია. ---------------------------------------------------------- 0ქ.
IV. ა) მსჯელობა დამაჯერებლადაა დასაბუთებული. ------------------------------------------------------------ 3ქ.
ბ) მსჯელობა ნაწილობრივ არის დასაბუთებული. --------------------------------------------------------------- 2ქ.
გ) მსჯელობა ძალზე ზოგადია, არგუმენტაცია აკლია ------------------------------------------------------------ 1ქ.
დ) მსჯელობა დასაბუთებული არ არის. -------------------------------------------------------------------------- 0ქ.
არ არის დაშვებული არცერთი გრამატიკული და პუნქტუაციური შეცდომა და/ან სტილისტიკური
ხარვეზი. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 2ქ.
დაშვებულია ერთი გრამატიკული, პუნქტუაციური შეცდომა და/ან სტილისტიკური ხარვეზი. ---------1ქ.
დაშვებულია ერთზე მეტი გრამატიკული, პუნქტუაციური შეცდომა და/ან სტილისტიკური ხარვეზი. -0ქ.

3. I. ა) I კრიტერიუმის მიხედვით მსჯელობის დასაბუთების შეფასება სწორია, მსჯელობა არგუმენტირებუ-

ლია, მოხმობილი მაგალითები ადეკვატურია. ------------------------------------------------------------------ 2ქ.
ბ) I კრიტერიუმის მიხედვით მსჯელობის დასაბუთების შეფასება შეფასება სწორია, მსჯელობა არგუმენ-
ტირებულია, მაგრამ მაგალითები არ არის მოხმობილი. ------------------------------------------------------- 1ქ.
გ) გადმოწერილია მხოლოდ კრიტერიუმის მითითებები. ----------------------------------------------------- 0ქ.
II. ა) II კრიტერიუმების მიხედვით ლექსიკისა და სტილის შეფასება სწორია, მსჯელობა არგუმენტირე-
ბულია, მოხმობილი მაგალითები ადეკვატურია. -------------------------------------------------------------- 2ქ.
ბ) II კრიტერიუმის მიხედვით ლექსიკისა და სტილის შეფასება არაზუსტია, რადგან მოხმობილი
მაგალითები არასაკმარისია ან ერთ შემთხვევაში არასწორია. ------------------------------------------------ 1ქ.
გ) მოხმობილი მაგალითები არასწორია ან გადმოწერილია მხოლოდ კრიტერიუმის მითითებები. ---- 0ქ.
III. 1. ა) III კრიტერიუმების მიხედვით შეფასებისას მასწავლებელს გამორჩა მხოლოდ ერთი შეცდო-
მა. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------3ქ.
ბ) მასწავლებელს გამორჩა ორი შეცდომა ან არასწორად ამოიწერა ერთი. ---------------------------------- 2ქ.
გ) მასწავლებელს გამორჩა სამი ენობრივი შეცდომა ან არასწორად ამოიწერა ორი. ------------------------ 1ქ.
დ) მასწავლებელს გამორჩა სამზე მეტი ენობრივი შეცდომა ან არასწორად ამოიწერა სამი. ---------------0ქ.
III. 2. ა) სწორია ხუთი ენობრივი შეცდომის კვალიფიკაცია. ----------------------------------------------------- 3ქ.
ბ) სწორია ოთხი შეცდომის კვალიფიკაცია. ----------------------------------------------------------------------- 2ქ.
გ) სწორია სამი შეცდომის კვალიფიკაცია. ------------------------------------------------------------------------- 1ქ.
დ) სწორია მხოლოდ ორი შეცდომის კვალიფიკაცია. ------------------------------------------------------------- 0ქ.

IV. მასწავლებლის რეკომენდაციები

19
ა) რეკომენდაციები მეთოდურად გამართულია და მსჯელობა არგუმენტირებულია. ---------------------- 2ქ.
ბ) რეკომენდაციები მეთოდურად გამართულია, მაგრამ მსჯელობა ნაწილობრივ არგუმენტირებულია. -- 1ქ.
გ) რეკომენდაციები მეთოდურად გაუმართავია და მსჯელობა არგუმენტირებული არ არის. ------------- 0ქ.
II. ქართული ლიტერატურა

1. -------------------- ა)
2. ------------------- დ)
3. -------------------- ა)
4. -------------------- ა)
5. -------------------- ა)
6. -------------------- ბ)
7. ------------------- დ)
8. -------------------- ა)
9. -------------------- გ)
10. ------------------- გ)
11. ------------------- ბ)
12. ------------------- ბ)
13. ------------------- გ)
14. ------------------- ბ)
15. ------------------- გ)
მxatvruli teqstis analizi

davalebis maqsimaluri qulaa 20.

naSromi, romelic 100 sityvaze naklebi moculobisa iqneba, ar Sefasdeba da daiwereba 0
qula.

I kriteriumi

# teqstis adekvaturi gageba da gaazreba qulebi

1. teqsti adekvaturadaa gagebuli da gaazrebuli. 2

2. teqsti nawilobriv araadekvaturadaa gagebuli da gaazrebuli. 1
3. teqsti mTlianobaSi araadekvaturadaa gagebuli da gaazrebuli. 0 naweri
aRar
swordeba

II kriteriumi

# naSromis ageba qulebi

1. naSromi kargadaa organizebuli, monakveTebi Tanamimdevrulad da logi- 2

kurad enacvleba erTmaneTs, abzacebi sworadaa gamoyofili.

20
2. naSromi kargadaa organizebuli, monakveTebi Tanamimdevrulad da logi-
kurad enacvleba erTmaneTs, Tumca abzacebi arasworadaa gamoyofili, anda 1
abzacebi sworadaa gamoyofili, magram nawilobriv darRveulia teqstis
logika.
3. naSromSi darRveulia teqstis logika da/an igi organizebuli ar aris. 0

III kriteriumi

# msjelobis dasabuTeba qulebi

naSromSi zustad aris warmoCenili teqstis mTavari saTqmeli; msjeloba

1. damajerebladaa dasabuTebuli da argumentebi gamyarebulia Sesaferisi 4
magaliTebiT.
naSromSi warmoCenilia teqstis mTavari saTqmeli; msjeloba mTlianobaSi
2. dasabuTebulia, Tumca calkeul SemTxvevebSi argumentebi aradamajerebelia 3
da/an moxmobili magaliTebi araadekvaturia.
naSromSi warmoCenilia teqstis mTavari saTqmeli, magram msjeloba
3. zerelea, xSir SemTxvevaSi argumentebi aradamajerebelia. 2
naSromSi nawilobriv aris warmoCenili teqstis mTavari saTqmeli, 1
4. msjeloba Zalze zogadia, argumentebis moxmobisas daSvebulia uzustoba.
5. ar aris warmoCenili teqstis mTavari saTqmeli, msjeloba dasabuTebuli ar 0
aris.

IV kriteriumi

#N teqstis mxatvruli analizi qulebi

naSromSi mkafiodaa warmoCenili nawarmoebis mxatvruli mxare; damajereb- 2

1. ladaa naCvenebi avtoris mxatvruli stilis Taviseburebebi; moxmobilia
saTanado magaliTebi.
2. naSromSi naCvenebia, ra mxatvruli saSualebebiT axerxebs avtori teqstis 1
mTavari saTqmelis gamoxatvas, Tumca moxmobilia erTi arasaTanado magali-
Ti.
3. naSromSi ar aris warmoCenili nawarmoebis mxatvruli mxare. 0
V kriteriumi

# kritikuli azrovneba qulebi

1. naSromSi mkafiod Cans kritikuli azrovnebis unari, SexedulebaTa da 2
SefasebaTa araSablonuroba.
2. naSromSi nawilobriv Cans kritikuli azrovnebis unari, SexedulebaTa da 1
SefasebaTa araSablonuroba.
3. naSromSi ar Cans kritikuli azrovnebis unari. 0

21
 VI kriteriumi

# faqtobrivi sizuste qulebi

1. naSromSi ar aris faqtobrivi Secdoma. 1

2. naSromSi daSvebulia faqtobrivi Secdoma. 0

VII kriteriumi

# leqsika da stili qulebi

1. naSromSi azri enobrivad (leqsikurad) zustad da mkafiodaa gamoxatuli, 2

SerCeulia dasmuli amocanis Sesaferisi stili da daculia naSromis
stilisturi erTgvarovneba.
SerCeulia dasmuli amocanis Sesaferisi stili, azri gasagebia, Tumca
2. leqsika mwiria da/an gvxvdeba stilisturi xarvezebi. 1

3. Txzuleba leqsikurad da stilisturad gaumarTavia. 0

VIII kriteriumi

# სintaqsi, morfologia, orTografia qulebi

1. naSromSi ar aris daSvebuli erTze meti am tipis Secdoma. 3

2. naSromSi ar aris daSvebuli samze meti am tipis Secdoma. 2
3. naSromSi ar aris daSvebuli xuTze meti am tipis Secdoma. 1
4. naSromSi daSvebulia xuTze meti am tipis Secdoma. 0

IX kriteriumi

# punqtuacia qulebi

1. naSromSi ar aris daSvebuli orze meti am tipis Secdoma. 2

2. naSromSi ar aris daSvebuli oTxze meti am tipis Secdoma. 1
3. naSromSi daSvebulia oTxze meti am tipis Secdoma. 0

22