Professional Documents
Culture Documents
2011
qarTuli ena
da literatura
I-VI klasebi
gzamkvlevi maswavleblebisTvis
Tbilisi, 2011
gzamkvlevze
muSaobdnen: Tamar jayeli - erovnuli saswavlo gegmebis centris
humanitarul da sazogadoebriv mecnierebaTa
departamentis ufrosi
proeqtis
koordinatori: Tamar jayeli - erovnuli saswavlo gegmebis centris
humanitarul da sazogadoebriv mecnierebaTa
departamentis ufrosi
ISBN 978-9941-0-3608-8
98
Tavi IV. sanimuSo aqtivobebi
I klasi 98
II klasi 133
III klasi 158
IV klasi 184
V klasi 218
VI klasi 248
329
danarTi 4. Sefasebis sqemebi
3
qarTuli ena da literatura
Sesavali
winamdebare gzamkvlevi upirvelesad gankuTvnilia qarTuli enisa da litera
turis dawyebiTi safexuris maswavlebelTaTvis. amasTanave, migvaCnia, rom igi sa
sargeblo da gamosadegi resursi iqneba skolebis administraciisaTvisac, saxel
mZRvaneloebze momuSave avtorTa jgufebisTvis, moswavleTa mSoblebisa da yvela
dainteresebuli mkiTxvelisTvis.
gzamkvlevis mizania, garkveuli daxmareba gauwios maswavleblebs dawyebiTi
safexurisTvis gankuTvnili sagnobrivi standartis ukeT da siRrmiseulad gage
baSi, raTa maT gauadvildeT am dokumentSi asaxuli savaldebulo moTxovnebis
dakmayofileba. warmodgenili gzamkvlevi aris erTgvari xidi saxelmwifos mier
dadgenil oficialur dokumentsa da uSualod saswavlo process Soris da gau
advilebs maswavlebels mis gamoyenebas praqtikaSi. swored amitom, warmodgenil
gzamkvlevSi SevecadeT Segvetana da dagvemuSavebina iseTi sakiTxebi, romlebic,
Cveni azriT, gansakuTrebulad saWiroebda yuradRebis gamaxvilebas. gTavazobT
gzamkvlevis mokle aRwerilobas. igi Sedgeba Semdegi Tavebisagan:
I Tavi - masSi ganmartebulia swavla-swavlebis ZiriTadi principebi, romlebic
safuZvlad udevs erovnul saswavlo gegmas, aseve aRwerilia dawyebiTi safexuris
moswavlis asakobrivi Taviseburebebi.
II Tavi - aq aRwerilia Sefasebis principebi swavlebis dawyebiT safexurze da
CamoTvlilia saSinao da saklaso, aseve Semajamebeli davalebebis komponentebi
qarTul enasa da literaturaSi.
III Tavi - igi mkiTxvels sTavazobs qarTuli enisa da literaturis standartis
mimarTulebebis mimoxilvas da maTi swavlebisTvis saWiro rekomendaciebs. amave
TavSi warmodgenilia sarekomendacio aqtivobebis CamonaTvali TiToeuli Sedegi
saTvis.
IV Tavi - es Tavi maswavleblebs sTavazobs detalurad gaweril sanimuSo aqti
vobebs dawyebiTi safexuris TiToeuli klasis yvela SedegisaTvis.
gzamkvlevis bolos warmodgenilia 4 danarTi.
danarTi 1. fonologiuri unar-Cvevebi da maTi ganviTareba - am nawilSi aRwe
rilia moswavleTa fonologiuri cnobierebis ganviTarebisken mimarTuli meTo
debi da konkretuli aqtivobebi, romlebic moswavleebs daexmareba saTanado unar
-Cvevebis gamomuSavebaSi.
danarTi 2. kiTxvis swavleba 5-6 wlis asakis moswavleTaTvis - am nawilSi war
modgenilia aqtivobebi, romlebic moswavleebs etapobrivad moamzadebs kiTxvisa
da werisaTvis.
danarTi 3. aramxatvruli teqstebis 4 tipi da maTi grafikuli maorganizeb
lebi - am nawilSi warmodgenilia grafikuli maorganizeblebis nimuSebi, aRweri
lia maTi gamoyenebis xerxebi sxvadasxva tipis aramxatvrul teqstebze muSaobis
procesSi.
danarTi 4. Sefasebis sqemebi - am nawilSi warmodgenilia moswavleTa miRweve
bis Sesafasebeli sqemebi qarTuli enisa da literaturis standartiT gaTvaliswi
nebuli samive mimarTulebis mixedviT (zepirmetyveleba, kiTxva, wera).
4
Tavi I. swavla-swavlebis ZiriTadi principebi dawyebiT safexurze
1. codnis konstruireba;
2. gaRrmavebuli swavleba;
3. pozitiuri saswavlo garemos Seqmna;
4. motivaciis amaRleba;
5. moswavlis CarTuloba;
6. individualuri maxasiaTeblebis gaTvaliswineba;
7. asakobrivi Taviseburebebis gaTvaliswineba.
swavla aris codnis agebis procesi, romelSic moswavle aqtiurad unda iyos
CarTuli. gamzadebuli codnis gadacema ar uwyobs xels gaazrebul da xarisxian
swavlebas. marTalia, maswavlebelma unda marTos swavla-swavlebis procesi, mag
ram moswavlesac unda dautovos damoukideblad dafiqrebis saSualeba, sakuTar
codnasa da gamocdilebaze dafuZnebiT aRmoaCinos da daamuSavos axali sa
kiTxebi. amgvari aqtiurobiT is ukeTesad gaiazrebs da SeiTvisebs axlad SeZenil
codnas. cxadia, moswavle Secdomebsac dauSvebs da dabrkolebebsac waawydeba,
magram maswavleblis daxmarebiT, msjelobiTa da konstruqciuli TanamSromlo
biT, is problemebsac gaumklavdeba, xarvezebsac Seavsebs da Secdomebsac gamo
asworebs. cnobilia swavla aRmoCeniT, roca bavSvebi didwilad TviTon muSaoben
da swavla marTvadi aRmoCeniT, sadac process maswavlebeli marTavs. am dros mas
wavlebeli ar saubrobs problemis gadaWris gzebsa da xerxebze, igi moswavleebs
mxolod aucilebel masalas awvdis, maT dakvirvebisken ubiZgebs da aZlevs saSu
alebas, mosazrebebi, hipoTezebi gamoTqvan. amisaTvis moswavleebs sWirdebaT in
tuiciuri da analitikuri azrovnebis amoqmedeba. maswavlebels SeuZlia, dasvas
mimaniSnebeli kiTxvebi, waaxalisos moswavleebis arasruli monacemebi, xolo Sem
deg daexmaros maT mosazrebaTa damtkicebasa an ukugdebaSi. amgvari samuSaos eta
pebia: Sesavali, eqsperimenti, msjeloba (gaazreba), gamoyeneba da Semowmeba.
muSaobis amgvari meTodis dadebiT mxared SemecnebiTi procesis ganviTareba
5
Tavi I. swavla-swavlebis ZiriTadi principebi dawyebiT safexurze
qarTuli ena da literatura
2. gaRrmavebuli swavleba
4. motivaciis amaRleba
5. moswavlis CarTuloba
7
Tavi I. swavla-swavlebis ZiriTadi principebi dawyebiT safexurze
qarTuli ena da literatura
9
Tavi II. Sefaseba
qarTuli ena da literatura
Tavi II.
Sefaseba
moswavlis Sefasebis mizani
ganmaviTarebeli ganmsazRvreli
mizani swavlis xarisxis gaumjobeseba; swavlis xarisxis gakon-
troleba;
moswavlis ganviTarebis xelSew- moswavlis miRwevis donis
yoba. dadgena erovnuli saswavlo
gegmiT gansazRvrul miz-
nebTan mimarTebaSi;
akademiuri miRwevis donis
gansazRvra.
Sefasebis sa- swavlis procesi swavlis Sedegi
gani
Sefasebis winsvlis xelSesawyobad gan- momdevno etapze (klasSi/
Sedegad miRe- sxvavebuli aqtivobis SerCeva, safexurze) daSveba/ardaSveba
buli gada swavlebis strategiis Secvla,
wyvetileba rCeva-darigebis micema da sxv.
warmartebis konkretuli moswavlis winsvlis imis safuZvelze, Tu ramde-
kriteriumebis safuZvelze (sakuTar miRw- nad miaRwia standartiT gan-
gansazRvra evebTan mimarTebiT - ra dones sazRvrul Sedegebs (yvela-
flobda, ra dones flobs) saTvis saerTo, standartiT
dadgenil normasTan mima-
rTebiT)
Sefasebis saSu- TviT/urTierTSefasebis ru- qula
alebebi brika;
kiTxvari;
sityvieri (zepiri/werilobiTi)
komentari;
unaris ganviTarebis donis aR
wera.
Sefasebis komponentebi
qarTul enasa da literaturaSi
saSinao da saklaso davalebaTa komponentebi
1 cxadia, konkretul klasSi miRebul saerTo normas gansazRvravs sagnis standartis moTxovnebi.
13
Tavi II. Sefaseba
qarTuli ena da literatura
sasicocxlo unar-Cvevebi:
SemoqmedebiToba;
TanamSromloba (mewyvilesTan, jgufis wevrebTan);
strategiebis gaazrebulad gamoyeneba saswavlo saqmianobis xelSewyobis
mizniT;
saswavlo aqtivobebSi monawileobis xarisxi.
14
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
mimarTuleba: zepirmetyveleba
zepirmetyveleba (mosmena da laparaki) dawyebiT safexurze, gansakuTrebiT I
klasSi, moswavlisTvis yvelaze nacnobi da „saimedo“ dasayrdenia. swored mosme
nis gziT aqvs mas aTvisebuli winasaskolo codnis mniSvnelovani nawili. kiTxvisa
da weris unarisgan gansxvavebiT, romelTa sistemuri ganviTareba swored sasko
lo asakidan iwyeba, zepirmetyvelebis ganviTarebas TiToeuli moswavlis winasas
kolo biografiaSic sakmaod rTuli da saintereso, individualuri istoria aqvs.
maswavleblis, zogadad, saskolo procesis, saxelmZRvanelos, ama Tu im sagan
manaTleblo resursis mizania, xeli Seuwyos, gaazrebulad, moswavlis asakobrivi,
kognituri, grZnobiT–emocionaluri, socialuri Tu sxva Taviseburebebis gaTva
liswinebiT warmarTos am unaris ganviTareba; amoicnos skolamde didi xniT adre
dawyebuli am „individualuri istoriebis“ specifika, misi Zlieri da susti mxare
ebi da saintereso, mimzidvel saqmianobad aqcios mosmena da laparaki, anu proce
si, romelSic moswavle sakuTari saskolo cxovrebis umetes nawils atarebs.
winamdebare „gzamkvlevis“ am TavSi warmodgenilia zepirmetyvelebis unaris
ganmaviTarebeli aqtivobebis sakmaod didi baza. vfiqrobT, igi daexmareba maswav
lebels, mizanmimarTulad dagegmos, etapebis mixedviT gaanawilos ama Tu im Sede
gis misaRwevad saWiro samuSao, Semdeg sxvadasxva fazaSi daakvirdes, mimarTuleba,
saWiro orientacia misces samuSaos msvlelobas, da bolos, Seafasos Catarebuli
samuSao da misi Sedegi ama Tu im indikatorsa Tu konkretuli aqtivobisTvis mniS
15
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
qarTuli ena da literatura
16
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
kiTxvis modelebi
multimediuri teqstebi
wignierebisTvis saWiro unarebis srulyofilad ganviTarebis mizniT, erov
nuli saswavlo gegma iTvaliswinebs sxvadasxva saxis beWdviTi da multimediuri
teqstebis gamoyenebas saswavlo procesSi. beWduri resursebis CamonaTvals tra
diciulad dawvrilebiT gvTavazobs erovnuli saswavlo gegmis qarTuli enisa da
literaturis sagnobrivi programa, amitom, amjerad mxolod multimediur teqs
tebze gavamaxvilebT mkiTxvelis yuradRebas.
zepir da werilobiT (xelnawer Tu beWdur) teqstebTan erTad Tanamedro
ve moswavleebma unda SeZlon multimediuri teqstebis waikiTxva, gageba da ga
19
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
qarTuli ena da literatura
audiovizualuri/
vizualuri
multimediuri
reklama animacia
wignis / Jurnalis garekani CD-ROM Canaweri
gancxadebebis dafa cekva/pantomima
lifleti Teatraluri warmodgena
komiqsi filmi
kompiuteruli grafika vebgverdi
diagrama multimediuri prezentaciebi
diorama eleqtronuli Jurnali
naxati mkiTxvelTa Teatri
ilustracia parodia
ruka xmovani gaformeba
foto satelevizio gadacema
safosto baraTi videoCanaweri
plakati
mxatvruli tilo
forma magaliTi
ruka, sqema cnebebis ruka, moTxrobis grafikuli sqema, per-
sonaJTa grafikuli sqema, semantikuri ruka
cxrili Semajamebeli diagrama, matrica, msgavseba/gan-
sxvavebis grafikuli maorganizebeli
diagrama venis diagrama, sintaqsuri diagrama
20
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
mimarTuleba: wera
wera swavlebisa da komunikaciis mZlavr iaraRs warmoadgens. moswavleebi
mxolod im SemTxvevaSi gaiazreben srulyofilad weris process, Tuki isini weren
xSirad da sxvadasxva mizniT. gasaTvaliswinebelia, rom werisas saWiroa dro daeT
mos ideebze fiqrs; azrebis, Tvalsazrisis gamoTqmas; ideebis, azrebis, misT. or
ganizebas; naSromebis gadaxedvas, Casworeba/redaqtirebasa da prezentacias. sau
keTeso Sedegebi miiRweva im SemTxvevaSi, rodesac moswavleebi mizanmimarTulad
weren nacnobi auditoriisaTvis.
maswavlebels SeuZlia mravali saSualeba gamonaxos yoveldRiuri weriTi aq
tivobebisTvis. man unda waaxalisos patarebis pirveli nabijebi weraSi, risTvisac
yuradRebas unda amaxvilebdes moswavleebis Canafiqrze, naSromis Sinaarsze da
ara mxolod imaze, Tu ramdenad gamarTulia igi (naSromi) enobriv-gramatikuli,
sintaqsuri da sxv. TvalsazrisiT. Zalze efeqturia weris procesis erTi aspeqtis
moswavleebisTvis demonstrireba ”xmamaRla fiqris” strategiis gamoyenebiT (kvi
raSi erTxel mainc) - amgvarad maswavlebeli aCvenebs moswavlebs, rogor muSaobs
igi weriTi namuSevris Sesaqmnelad, rogor iyenebs grafikul maorganizebels da/
an dafas. amdenad, moswavlebi TvalnaTliv xedaven, rogor unda warimarTos muSa
oba Tanamimdevrulad, nabij-nabij - sxvadasxva miznisa da auditoriis gaTvaliswi
nebiT. moswavleebi uyureben da usmenen, maswavlebeli ki ganmartavs, ratom miiRo
man esa Tu is gadawyvetileba, yuradRebas amaxvilebs werilobiTi formis ama Tu im
aspeqtze (mag., dawyeba winadadebiT, ideis gamokveTa, adekvaturi sityvis SerCeva,
misT.). am procesis Tanamonawileebi unda gaxdnen moswavleebic: isini unda akvir
debodnen maswavleblis muSaobas, sTavazobdnen mas TavianT ideebs, mosazrebebs
da misT. amgvari konkretuli demonstrireba, Tuki mas regularuli xasiaTi aqvs,
Zalze daexmareba TviT pirvelklaselebsac ki imaSi, rom maT warmodgena SeeqmnaT
auditoriaze, mizanze, stilze, naSromis Casworebaze da sxv.
moswavleebma rac SeiZleba xSirad unda weron TavianTi azrebis, grZnobebis,
21
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
qarTuli ena da literatura
weris procesi
weris procesi aerTianebs sam etaps. esenia: a) weris wina etapi; b) weris etapi;
g) weris Semdgomi etapi.
weris etapi
redaqtireba/koreqtireba
am etapze moswavleebs saSualeba eZlevaT, xelaxla gadaikiTxon TavianTi naS
romi. moswavleebi unda acnobierebdnen, rom aRniSnuli etapi iseve mniSvnelovania
weriTi namuSevris Sesaqmnelad, rogorc uSualod weris da/an weris wina etapebi.
es daexmareba maT, meti pasuxismgeblobiT moekidon redaqtirebis/koreqtirebis
process da efeqturad warmarTon muSaoba TavianTi namuSevrebis srulyofis miz
niT. meore mxriv, aris imis saSiSroebac, rom moswavleebs erTgvarad zerele da
mokidebuleba CamouyalibdeT uSualod weris procesis mimarT (”mTavaria, raRac
dawero. mere, maswavleblis da/an sxvebis daxmarebiT, daiwereba saboloo, ”kargi”
namuSevari”). aucilebelia, rom moswavleebi Tanabari pasuxismgeblobiT muSaobd
nen weris samive etapze.
mniSvnelovania, rom maswavlebeli kargad erkveodes am etapisaTvis gamiznul
aqtivobebSi. zogjer redaqtireba gulisxmobs mTeli naSromis xelaxla Sedgenas.
amis saWiroeba Tavs iCens im SemTxvevebSi, rodesac pirvel versiaze muSaobis dros
moswavles gauCnda axali idea da/an moswavle wavida gansxvavebuli mimarTulebiT.
sxva SemTxvevebSi redaqtireba gulisxmobs Sinaarsis gadamuSavebas, naSromis re
organizebas, adekvaturi leqsikuri erTeulebis SerCevas, winadadebebis struq
turis daxvewas, naweris srulyofas enobriv-stilisturi TvalsazrisiT da sxv.
Zalze mniSvnelovania vaswavloT moswavleebs, rogor gadaamuSavon TavianTi
naweri. moswavleebs SeuZliaT am etapze Tanaklaselebs gauziaron TavianTi Tval
sazrisi da dasazusteblad SekiTxvebi dausvan maT TavianTi namuSevris ama Tu im
nawilis srulyofis da/an informaciis dazustebis mizniT (mag.,”ramdeni wlis iyo
qeTo, rodesac saxlSi daabrunes?”, misT.).
moswavleebs sWirdebaT xelmZRvaneloba agreTve imis saswavleblad, Tu ro
gor unda imoqmedon maT redaqtirebis da/an koreqtirebis dros saboloo versi
is (”kargi naweris”) Seqmnis mizniT. rodesac moswavle kmayofilia Tavisi pirveli
versiiT, redaqtireba gulisxmobs zrunvas naweris imgvar mxareebze, rogorebi
caa, vTqvaT: akuratuloba, punqtuacia, xelwera, marTlwera, misT.
redaqtireba-koreqtireba maswavlebelma SeiZleba warmarTos instruqcie
bis meSveobiT. mag., ”gaxaze is sityvebi, romelTa marTlweraSi darwmunebuli ar
xar”, ”ipove winadadeba, sadac gamoyenebuli gaqvs zedmeti/arasaWiro sityva da
xelaxla dawere winadadeba am sityvis gareSe”. sawyis etapze yuradReba unda mie
qces mxolod erT-or aspeqts. TandaTanobiT, moswavleTa gamocdilebisa da cod
nis zrdasTan erTad, SeiZleba SemuSavdes kriteriumebis CamonaTvali (SekiTxvebis
formiT), romliTac moswavle isargeblebs weris am etapze - nawerSi cvlilebebis
Setanis da/an redaqtireba-koreqtirebis mizniT.
gaziareba/wardgena
sasurvelia, rom naSromze muSaobis dasrulebis Semdeg moswavleebs farTo
arCevani hqondeT TavianTi naSromebis gaziarebis TvalsazrisiT. es SeiZleba iyos:
naSromis TanaklaselebisTvis gacnoba gakveTilis msvlelobis dros; sajaro pre
zentacia; nawerebis gamofena saklaso oTaxSi an skolaSi; portfolioebi; indivi
dualuri, jgufuri an saklaso bukletebi; wignebis damzadeba; naSromis gamoqvey
neba moswavleTa JurnalebSi, saskolo an sazogadoebriv gazeTebSi; gamoqveyneba
skolis vebgverdze.
weris modelebi
modelirebuli wera
esaa procesi, romlis drosac teqstis SeTxvaze muSaobs maswavlebeli. muSa
obis dros maswavlebeli fiqrobs ”xmamaRla” im mizniT, rom TvalsaCinod warmo
udginos moswavleebs weris - teqstis SeTxzvis - procesi. am strategias agreTve
”xmamaRla weris” strategias uwodeben. igi efeqturad muSaobs rogorc sruliad
gamoucdel, ise SedarebiT mdidari weriTi gamocdilebis mqone moswavleebTan.
”modelirebuli weris” meSveobiT maswavlebeli TvalsaCinos, cxadsa da konkre
tuls xdis weris process, romelsac Tanamimdevruli nabijebis saxiT warmoud
gens moswavleebs. am gziT moswavleebi xedaven, rogor fiqrobs/rogor muSaobs
gamocdili mwerali (maswavlebeli) weris dros, ra nabijebs dgams igi muSaobisas,
rac Zalze uwyobs xels moswavleebis daostatebis process. SeiZleba iTqvas, rom
aRniSnuli strategiis gamoyenebiT maswavlebels SeuZlia pirdapiri gziT aswav
los moswavleebs weris ZiriTadi unar-Cvevebi da principebi.
modelirebuli weris strategiis gamoyeneba SeiZleba agreTve redaqtirebis
etapze Casatarebeli samuSaoebis sademonstraciod.
saziaro wera
saziaro wera aris procesi, romlis drosac maswavlebeli da moswavleebi
erToblivad qmnian teqsts (”xmamaRla fiqris”, ”erTad fiqris” gamoyenebiT). mas
wavlebeli am SemTxvevaSi mwerlis rols iTavsebs. ”saziaro weris” mizania, Tval
25
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
qarTuli ena da literatura
interaqtiuri wera
interaqtiuri wera damoukidebeli werisken mimavali gzaa. am dros moswavle
ebi maswavlebelTan erTad gadawyveten, ra unda iTqvas teqstiT. Semdeg moswavle
ebi da maswavlebeli erToblivad weren teqsts, kiTxuloben, imeoreben, asworeben
mas. amasobaSi maswavlebeli “xmamaRla fiqrobs” weris procesis demonstrirebis
mizniT.
damoukidebeli wera
moswavleebi weren sakuTar Txzulebebs modelirebuli, saziaro da maswav
leblis xelmZRvanelobiT Catarebuli weriTi gakveTilebisas SeZenili codnisa
da unarebis gamoyenebiT. maswavlebeli exmareba moswavleebs rogorc weris wina
etapze (konsultaciebis meSveobiT), ise uSualod weris procesis dros (moswavle
Ta waxalisebiT, stimulirebiT, sxv.).
kvleviTi wera
kvleviTi wera emyareba resursebs da efeqturad aviTarebs moswavleebis
kvleviT unar-Cvevebs sxvadasxva saxis informaciis wvdomis, moZiebis, daxarisxe
bisa da gamoyenebis meSveobiT.
aucilebelia, rom aqtivobebi integrirebuli iyos cxadi Sinaarsis mqone kon
teqstSi konkretuli davalebebis, amocanebis/sakiTxebis saxiT. informaciis mo
Ziebis an kvlevis procesSi moswavleebi ikmayofileben bunebriv cnobismoyvare
obas, aaqtiureben adre miRebul codnas, svamen kiTxvebs, gansazRvraven nabijebs
informaciis mosaZieblad, agroveben da afaseben informacias konkretuli miz
nebisTvis, iyeneben axlad naswavl masalas, uCndebaT axali SekiTxvebi, uviTarde
baT saswavlo unarebi. maswavleblebs SeuZliaT daexmaron moswavleebs sxvadasxva
strategiis, teqnologiebisa da sxva resursebis Sesaxeb informaciis miwodebis
gziT.
wera wyvilebSi/jgufebSi
wyvilebSi/jgufebSi wera yvelaze efeqturi da Sedegismomtania uSualod ax-
ali masalis Seswavlis Semdeg. samuSaos organizebis TvalsazrisiT, arsebobs ori
midgoma: 1. winaswari SerCeva - maswavlebeli winaswari SerCeviT daajgufebs mos
wavleebs wyvilebad/jgufebad. amisTvis mewyvileebad/samuSao jgufis wevrebad
SeirCevian moswavleebi, romlebsac, maswavleblis azriT, SeuZliaT erTmaneTs ra
Rac SesTavazon (mag., niWieri, ideebiT aRsavse moswavle, moswavleebi disleqsiis
niSnebiT, muyaiTi, mcodne moswavle/moswavleebi ”Semsruleblis” tipisa), 2. SemTx
veviTi SerCeva - moswavleebi TviTon irCeven partniors an erTiandebian wyvileb
Si/jgufebSi adgilebis mixedviT (wyvilebSi/jgufebSi erTiandebian erTmaneTis
gverdiT da/an axlos mjdomi moswavleebi). aucilebelia, rom moswavleebma aiTvi
son wyvilebSi/jgufebSi muSaobisTvis saWiro tradiciuli gza:
a) repeticia - moswavleebi Tavdapirvelad zepirad Camoayalibeben TavianT
naazrevs (rac unda daweron);
b) wera - wers erTi, meore exmareba/sxvebi exmarebian an yvelani weren saku
Tar versias (es ukanaskneli kargi saSualebaa kinklaobis Tavidan asaci
leblad);
g) kiTxva - moswavleebi kiTxuloben namuSevars, SeaqvT masSi Sesworebebi da
amzadeben namuSevris saboloo versias.
wyvilebSi/jgufebSi muSaobas drois mcire monakveTi unda daeTmos. saWiroa
xazgasma, rom samuSao swrafad unda Sesruldes - moswavleebma ar unda ifiqron,
rom dro bevri aqvT, raTa ar moadunon yuradReba, ar iyvnen naklebad koncentri
rebulni; Tumca, saWiroebis SemTxvevaSi, moswavleebs SeiZleba gaezardoT samu
Sao dro.
weris seminarebi
seminarebi weris swavlebis efeqturi saSualebaa. seminarebi xels uwyobs we
27
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
qarTuli ena da literatura
”CarCo-konstruqciebi”
”CarCo-konstruqciebis” gamoyeneba mniSvnelovnad exmareba moswavleebs az
ris Camoyalibebis, enobrivi konstruqciebis aTvisebis procesSi, stimuls aZlevs
maTs TviTgamoxatvas. gansakuTrebiT efeqturia ”CarCo-konstruqciebi” swavle
bis sawyis etapze, rodesac moswavleebs jer kidev uWirT werilobiTi gziT azris
Camoyalibeba da ambis gadmocema.
28
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
29
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
qarTuli ena da literatura
30
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
31
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
qarTuli ena da literatura
32
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
33
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
qarTuli ena da literatura
rekomendaciebi: moswavles saSualeba unda mieces, rom man ara mxolod verba
luri, aramed sxva, alternatiuli saSualebebiTac SeZlos informaciis gad
mocema, aseve sakuTari damokidebulebebisa da STabeWdilebebis gaziareba wa
kiTxulis Sesaxeb. pirvelklaseli moswavleebisTvis aseTi saSualebebia xatva
(mag., ilustraciebis Seqmna/dasuraTeba) da nakeTobebis (mag., kolaJebis, aplika
ciebis, patara qandakebebis a.S.) Seqmna. momdevno klasebSi moswavleebs saSuale
ba eZlevaT wakiTxuli teqstTan dakavSirebiT Seqmnan sxvadasxva saxis video da
audiomasala (mag. sareklamo rgolebi, klipebi, musikaluri nawarmoebebi da a.S.),
daamzadon plakatebi, gadmoscen teqstSi mowodebuli informacia cxrilebis,
sqemebis, diagramebis, rukebis da sxva saxiT, moamzadon da dadgan warmodgenebi
(mini-speqtaklebi, pantomima da a.S), Seqmnan dekoraciebi da a.S. yovelive es xels
Seuwyobs wakiTxuli teqstis safuZvlianad gagebasa da gaazrebas. amasTanave, wa
axalisebs moswavleTa SemoqmedebiT unarebs da gaaRvivebs maT TviTrwmenas.
35
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
qarTuli ena da literatura
mimarTuleba: wera
37
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
qarTuli ena da literatura
II klasi
mimarTuleba: zepirmetyveleba
Sedegi qarT. II.1. moswavles SeuZlia adekvaturad reagireba martiv
sametyvelo situaciebSi.
39
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
qarTuli ena da literatura
41
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
qarTuli ena da literatura
mimarTuleba: kiTxva
42
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
43
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
qarTuli ena da literatura
45
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
qarTuli ena da literatura
mimarTuleba: wera
Sedegi qarT. II. 10. moswavles SeuZlia sxvadasxva saxis martivi in-
formaciuli teqstebis (mosawvevi baraTis, dRis reJimis, sx-
vadasxva tipis siebisa da sxv.) Sedgena da gaformeba kompoz-
iciuri maxasiaTeblebis dacviT.
46
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
rekomendaciebi: aRniSnuli Sedegis (qarT. II. 11) misaRwevad mniSvnelovania weris wi
na procesis swori da efeqturi dagegmva. gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces
weriTi metyvelebisaTvis aucilebeli enobriv-gramatikuli normebis swavlebas;
cxovrebiseuli gamocdilebis werilobiT gadmocemis unar-Cvevebis ganviTarebas.
48
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
mimarTuleba: kiTxva
52
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
53
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
qarTuli ena da literatura
55
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
qarTuli ena da literatura
mimarTuleba: wera
Sedegi qarT. III. 11. moswavles SeuZlia sxvadasxva saxis martivi miz-
nobrivi teqstebis dawera da Sesabamisad gaformeba.
56
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
IV klasi
mimarTuleba: zepirmetyveleba
59
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
qarTuli ena da literatura
61
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
qarTuli ena da literatura
mimarTuleba: kiTxva
63
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
qarTuli ena da literatura
64
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
65
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
qarTuli ena da literatura
66
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
67
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
qarTuli ena da literatura
mimarTuleba: wera
Sedegi qarT. IV. 11. moswavles SeuZlia sxvadasxva saxis mcire zomis te-
qstis SeTxzva.
69
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
qarTuli ena da literatura
TviTgamoxatvas;
msjelobas;
prezentirebas;
sxv.
70
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
V klasi
mimarTuleba: zepirmetyveleba
mimarTuleba: kiTxva
Sedegi qarT. V. 6. moswavles gamomuSavebuli aqvs xmamaRali kiTxvis
sawyisi unar-Cvevebi.
77
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
qarTuli ena da literatura
81
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
qarTuli ena da literatura
mimarTuleba: wera
VI klasi
mimarTuleba: zepirmetyveleba
84
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
87
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
qarTuli ena da literatura
mimarTuleba: kiTxva
89
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
qarTuli ena da literatura
90
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
Sedegi qarT. VI. 11. moswavles SeuZlia sxvadasxva tipis teqstebis eno-
briv Taviseburebebze dakvirveba da msjeloba.
94
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
Sedegi qarT. VI. 15. moswavles SeuZlia sxvadasxva saxis miznobrivi te-
qstis damoukideblad Seqmna.
95
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
qarTuli ena da literatura
96
Tavi III. rekomendaciebi stand art is Sedegebis misaRwevad
97
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
Tavi IV
sanimuSo aqtivobebi
I klasi
qarT. I. 1. moswavles SeuZlia moisminos da adekvaturad aRiqvas martivi
informacia; SeuZlia sworad reagireba nacnob sametyvelo situaciebSi.
aqtivoba #1: „Cemi feradi teqsti“ (mcire zomis mosmenili teqstis mixedviT
naxatis gaferadeba)
resursebi: jambazis silueturi naxati, feradi fanqrebi / flomasterebi.
aqtivobis aRwera: maswavlebeli moswavleebs mimarTavs TxovniT, yuradRebiT
mousminon teqsts da teqstis mixedviT gaaferadon jambazis silueturi naxati.
maswavlebeli nela, garkveviT ukiTxavs maT teqsts jambazze: ”iyo erTi mxiaruli
jambazi jaju. gabuStul wiTel cxvirze Savi xali buziviT ajda. cisferi Tvalebi
eSmakurad ucimcimebda. wiTeli tuCebi mudam ucinoda. yviTel Tmebs mwvane qudi
ufaravda. yelze uzarmazari stafilosferi babTa ekeTa”...
mosmenilis mixedviT moswavleebi aferadeben jambazis siluetur naxats.
Sefaseba: Sefasdeba yuradRebis koncentracia da mosmenis unari imis mixed
viT, ramdenad Seesabameba teqsts gaferadebuli naxati.
meToduri miTiTiTeba: maswavleblebma unda gaiTvaliswinon, rom sasurve
lia teqsti iyos mokle, martivi da SeZlebisdagvarad saintereso; Seicavdes erTi
konkretuli sagnis aRweras. pirvel etapze is ar unda aRematebodes 5–6 winadade
bas. gasaferadebeli ferebi ar unda iyos zedmetad gadatvirTuli. am aqtivobis
gamoyeneba SesaZlebelia sxvadasxva modifikaciiT sxvadasxva klasSi. magaliTad,
erTi konkretuli aRwera – jambazis sasacilo garegnoba – SeiZleba garTuldes
etapobrivad, daematos tani, fexebi, Cacmuloba, II–III klasebSi SeiZleba garTul
des jambazis situaciuri naxatebiT: jambazi cirkis arenaze, bavSvebTan an cxove
lebTan erTad.
kavSiri sxva sagnebTan: saxviTi da gamoyenebiTi xelovneba.
cias (magaliTad, ”guSin zooparkSi TeTr spilos nayini aWames, ris gamoc spilo
anginiT daavadda”, teqsti gadaecema monawileebs TanamimdevrobiT. roca jeri
midgeba ukanasknelze, is xmamaRla ambobs mosmenils. Tu is zustad ityvis imas,
rac Tavidan CasCurCula pirvel moTamaSes wamyvanma, telefoni kargad muSaobs.
Tu naTqvami iqneba Secvlili, maSin wamyvani yvelas TanamimdevrobiT ekiTxeba, Tu
ra gaigones maT. wamyvani xdeba is moTamaSe, romelmac daarRvia satelefono kavSi
ri (anu daamaxinja fraza / azri) da is gadascems axal informacias.
Sefaseba: Sefasdeba mosmenis, damaxsovrebisa da informaciis gadacemis una
rebi.
meToduri miTiTeba: maswavlebelma moswavleebs yuradReba unda miaqcevinos
imaze, rom maT sityvebi, frazebi warmoTqvan mkafiod, damaxinjebis gareSe, radgan
isini pasuxismgeblebi arian erTmaneTis winaSe. sasurvelia, am TamaSis dawyeba mar
tivi fraziT da Semdeg nel-nela garTuleba.
102
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
yvela iRebs Tu ara monawileobas gundur kiTxvaSi da asruleben Tu ara mis inst
ruqcias. xom ar aris vinme, vinc leqss erTnairad Cumad kiTxulobs, tempis cvli
lebisas ki saerTod Cumdeba.
kavSiri sxva sagnebTan: musika.
106
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
fotoaparati
110
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
111
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
bayayi qolga
qolga TuTiyuSi
maimuni bayayi
TuTiyuSi maimuni
114
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
115
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
kiTxvis dawyebamde
sworad davjeqi magidasTan
wigni ise davide win, rom kargad damenaxa asoebi
movamzade fanqari
kiTxvis Semdeg
davfiqrdi, ra gavige axali da saintereso
davfiqrdi, gavige Tu ara yvelaferi
aqtivoba #2: moZrav anbanSi Sesaswavli asos moZebna da xelis swori moZ
raobiT fanqriT Semoxazva.
aqtivobis Sesaxeb: aqtivoba emsaxureba werisaTvis aucilebeli unar-Cveve
bis gamomuSavebas.
aqtivobis miznebi:
anbanis asoebis amocnoba;
natifi motorikis ganviTareba;
weris procesis gaazreba.
aqtivobis organizebis forma: individualuri.
resursebi: saanbano loto/moZravi anbani, fanqari.
aqtivobis aRwera:
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, moZebnon saanbano lotoSi an moZrav an
banSi is aso, romelsac igi daasaxelebs. am samuSaos Sesasruleblad moswavleebs
eZlevaT 3-5 wuTi. mas Semdeg, rac moswavleebi moZebnian maswavleblis mier dasa
xelebul asos, maT fanqriT, xelis swori moZraobiT unda Semoxazon igi.A es proce
dura xuTjer-eqvsjer SeiZleba ganmeordes.
aqtivobis saerTo xangrZlivoba 10 wuTs ar unda aRematebodes.
Sefaseba: aqtivobiT fasdeba, SeuZlia Tu ara moswavles:
asoebis amocnoba;
weris procesis gaazreba, misi ZiriTadi principebis (xelis swori moZra
oba, Sesabamisi mimarTulebis dacva) aTviseba.
maT asos gamoweris gezs (amisaTvis moswavleebi saCvenebel TiTs iyeneben). Semdeg
maswavlebeli amowmebs moswavleTa mzadyofnas weriTi davalebis SesrulebisTvis
(momarjvebuli aqvT Tu ara moswavleebs kalmebi, sworad udevT Tu ara merxze rve
ulebi, gadaSlili aqvT Tu ara rveulebi saTanado gverdze). amis Semdeg moswavle
ebi Seudgebian muSaobas - sawer rveulSi mocemuli nimuSebis mixedviT gamoweren
asoTa gansazRvrul raodenobas.
aqtivobis xangrZlivoba: 13-15 wuTi.
Sefaseba: aqtivobiT fasdeba, SeuZlia Tu ara moswavles
anbanSi asos amocnoba;
sawer badeSi orientireba;
weris mimarTulebis dacva;
asos gamowera.
meToduri SeniSvna: SeZenili codnis gasamyareblad da procesis gasaxali
seblad, aqtivoba SeiZleba gamdidrdes im tipis martivi savarjiSoTi, rogoricaa
”Cawere sityvaSi gamotovebuli aso”. mag., Tu moswavleebi swavloben aso ”g”-s ga
moweras, maswavlebels SeuZlia, dafaze gamoweros ormarcvliani sityvebi, sadac
aRniSnuli aso gamotovebulia. moswavleebs daevalebaT sityvis saTanado asoTi
Sevseba (mag., Ta- vi, qol- a, go- ra, -emi da sxv). am tipis savarjiSoebi xSirad saxel
mZRvaneloebSicaa mocemuli.
nimuSi.
Tema: Cemi ZaRli.
ra hqvia Sens ZaRls? ra ferisaa is? risi gakeTeba SeuZlia? ras fiqrob Sens
ZaRlze?
Cems ZaRls hqvia .
is ferisaa.
131
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
mas SeuZlia .
is (mag., Cemi megobaria/ me miyvars Cemi ZaRli, sxv.).
II klasi
qarT. II.1. moswavles SeuZlia adekvaturad reagireba martiv sametyvelo
situaciebSi.
134
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
135
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
141
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
cxoveli
sagani
146
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
sportsmenebi
olimpia erTmaneTs
ejibrebodnen
dafnis
gvirgvini oTx weliwadSi
erTxel
imarTeba
saberZneTi
qarT. II. 12. mcire moculobis teqstebis Seqmnisas moswavles SeuZlia Ziri
Tadi gramatikuli elementebis gamoyeneba.
154
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
Zvirfaso ,
Zvirfaso batono/qalbatono ,
155
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
157
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
qarT. II. 13. moswavles SeuZlia naweris gasworebis martivi xerxebis gamo
yeneba.
III klasi
qarT. III. 1. moswavles SeuZlia teqstis daniSnulebisa da adresatis amoc
noba mosmeniT; SeuZlia sametyvelo qcevis warmarTva adresatis gaTvaliswi
nebiT.
Sedegi Sefaseba
flobs gasaubrebis /intervius Temas
flobs sasaubro Temis leqsikas
iTvaliswinebs interviueris reaqciebs
saWiroebis SemTxvevaSi, svams damatebiT SekiTxvebs
aris Tavaziani, amJRavnebs interess
159
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
161
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
..........................
165
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
personaJi
166
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
personaJi
ra unda gaak
eTos, rom iyos ?
(aqac da qvemoTac iwereba mocemuli personaJis damaxasiaTebeli sapirispiro mniSvnelobis sityva, anu
antonimi, romelic daasaxeles moswavleebma)
dioramis nimuSebi:
garda imisa, rom am tipis aqtivoba Zalian moswonT bavSvebs, kiTxvis swavle
bisas igi didad uwyobs xels teqstis Sinaarsis safuZvlianad gagebas, aaqtiurebs
moswavlis warmosaxvasa da SemoqmedebiT unarebs.
aqtivobis mizani: moswavleebi
1. safuZvlianad gaigeben wakiTxuli teqstis Sinaarss;
2. iswavlian detalebze dakvirvebas;
3. gamoavlenen warmosaxvisa da SemoqmedebiT unarebs;
4. ivarjiSeben xelnakeTi nivTebis SeqmnaSi;
5. imuSaveben jgufebSi.
resursebi: dioramis Sesaqmnelad saWiro sxvadasxva masala. aseT masalad ga
modgeba, magaliTad, fexsacmlis kolofi an mcire zomis yuTi, webo, plastilini,
feradi furclebi, muyaos naWrebi, qsovilebi, feradi fanqrebi / flomasterebi,
Tojinebi, girCebi, gamxmari foTlebi, totebi, asanTis Rerebi, saTamaSo WurWeli
da a.S.
aqtivobis aRwera: aqtivoba unda daigegmos erTi an ori dRiT adre.
1. teqstis wakiTxvisa da damuSavebis Semdeg maswavlebeli uxsnis moswav
leebs, ra aris maTi amocana da sTxovs, SearCion scenebi nawarmoebidan,
romelTa dioramis Seqmnasac isini isurvebdnen. SeniSvna: dasaSvebia, rom
moswavleebma dioramis Sesaqmnelad SearCion, magaliTad, interieri (ro
melime personaJis oTaxi), peizaJi, qalaqis/soflis xedi. metad sasurve
lia, rom TiToeuli scena naTlad asaxavdes teqstis Sinaarsis gagebis
xarisxs. ar aris mizanSewonili masobrivi an bataluri scenebis SerCeva,
radganac maTi Seqmna SeiZleba dauZleveli amocana aRmoCndes moswavle
ebisTvis.
2. ramdenime scenis SerCevis Semdeg maswavlebeli yofs klass jgufebad da
169
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
qarT. III. 11. moswavles SeuZlia sxvadasxva saxis martivi miznobrivi teqs
tebis dawera da Sesabamisad gaformeba.
aqtivoba #1: a, b, g.
aqtivobis Sesaxeb: aqtivoba daexmareba moswavleebs instruqciis tipis
teqstebis arsebiTi niSnis (movlenis/qmedebis/ambis warmodgena Tanamimdevru
li nabijebis/etapebis saxiT) gaazrebaSi. Sedegad, moswavleebi Tavadac SeZleben
instruqciis tipis teqstebis Sedgenas Tanamimdevruli nabijebis/etapebis war
modgenis gziT.
aqtivobis miznebi:
teqstis analizis unaris ganviTareba;
informaciis damuSavebis unaris ganviTareba;
konkretuli amocanis/davalebis gadaWrisaTvis aucilebeli nabijebis
Tanamimdevrobis (algoriTmis) dadgenis unaris ganviTareba;
saswavlo unarebis (drois marTvis, dagegmvis) ganviTareba;
logikuri azrovnebis unaris ganviTareba;
analitikuri azrovnebis unaris ganviTareba;
170
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
nimuSi:
a. klasSi Sesvlisas yvelas unda mivesalmoT.
b. gakveTilis dros ar uda vixmauroT.
g. wyali dasvenebaze unda davlioT.
d. Tu iatakze furceli agdia, unda aviRoT da nagvis yuTSi CavagdoT.
e. skolidan wasvlamde maswavlebels unda davemSvidoboT.
aqtivobis xangrZlivoba: 16-18 wuTi.
Sefaseba: amgvari aqtivobiT fasdeba, SeuZlia Tu ara moswavles:
informaciis Sejameba;
171
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
172
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
173
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
qarT. III. 12. moswavles SeuZlia mcire zomis teqstis damoukideblad Seqmna
da azris gasagebad Camoyalibeba.
meToduri miTiTebebi:
mravalricxovani klasis SemTxvevaSi, maswavlebelma SeiZleba erTgvari
morigeoba daawesos saprezentaciod.
sasurvelia, rom aqtivobas erTgvari tradiciis saxe mieces da Catardes
araerTxel mTeli saswavlo wlis ganmavlobaSi.
177
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
179
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
qarT. III. 14. moswavles SeuZlia teqstis Casworebis martivi xerxebis gamo
yeneba.
ra momwons da ra ar momwons?
”me Cem naSerSi ar momwons is ro S da w kide ameria bevrjel.
”igaravaki Zalian momewona. mxatvari Wkvini iyo da mefe Sariani”.
”me lenikos nawerSi momwons rom lamazaT wers da sufTaT”.
”ar momewona is rom romelic Semoxaza ar iyo swori. guliTadi ar unda
Semoexaza iq guladi iyo swori”.
teqstis gaanalizeba;
sakuTar da sxvis nawerSi Secdomis aRmoCena da Casworeba;
komentireba;
TviTSefaseba;
urTierTSefaseba.
nimuSi:
1 2 3 4 5
uamravi bevri cota ramdenime erTi Secdoma/
Secdoma Secdoma Secdoma Secdoma uSecdomo
183
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
IV klasi
qarT. IV. 1. moswavles SeuZlia adekvaturad aRiqvas sxvadasxva saxis teqs
ti da gadmosces maTi Sinaarsi.
detaluri Txroba
detaluri Txroba SeiZleba iyos ori saxis: Tavisufali, romelic ukavSirde
ba wakiTxuli an mosmenili nawarmoebiT miRebul pirvel STabeWdilebas. moswavle
sakuTari sityvebiT gadmoscems nawarmoebis detalur Sinaarss. danarCenebi usme
nen da afaseben, ramdenad zustad da TanamimdevrobiT aris gadmocemuli Sinaar
si, xom ar aris gamotovebuli mniSvnelovani movlena / faqti. magaliTad, moswav
leebma moismines zRapari ”miwa Tavisas moiTxovs”. maT erTi mosmenis Semdeg rac
SeiZleba zustad unda aRadginon misi Sinaarsi. meore saxe aseTi Txrobisa gulisx
mobs imas, Tu ramdenad axlos aris moswavlis monaTxrobi avtoriseul versiasTan
ara marto SinaarsiT, aramed mwerlis enis TvalsazrisiT. gamoyenebulia Tu ara
avtoriseuli leqsika, mxatvruli saSualebebi.
resursebi: teqsti saxelmZRvanelodan an audioCanaweri.
Sefaseba: orive SemTxvevaSi, Sefasdeba Txrobis Tanamimdevruloba, teqstis
SinaarsTan siaxlove, enobrivi gamarTuloba, xolo meore SemxTvevaSi, daemateba
Semdegi kriteriumebi: mwerliseuli leqsikisa da mxatvrul-gmomsaxvelobiTi sa
Sualebebis gamoyeneba.
meToduri miTiTeba: detaluri Txroba ar gulisxmobs teqstis zepirad das
wavlas. es aqtivoba erTdroulad amowmebs gaazrebuli kiTxvis unars (Tu moswav
lem waikiTxa teqsti) an mosmenis unars, yuradRebis koncentracias, mexsierebas
(Tu moswavles movasmeninebT teqsts).
amis safuZvelze gegmis Sedgena da mere im gegmis isev TxrobiT teqstad gadaqceva.
magaliTad, Tu moswavles vTxovT, gviambos ”iavnanam ra hqmnas?!” Sinaarsi, amisaT
vis mas unda davexmaroT saTaurebze dayrdnobiT TiToeuli Tavidan amoiRos mTa
vari. SeiZleba klasSi movisminoT alternatiuli variantebi da SevCerdeT iseTze,
romelSic SenarCunebuli iqneba mTavari da Tan yvelaze dawurulad. ase avagoT
mokle Sinaarsi erToblivad.
Sefaseba: Sefasdeba Txrobis Tanamimdevroba, arsebiTisa da mTavaris meore
xarisxovanisagan garCevis unari.
meToduri miTiTeba: es aqtivoba kompleqsuria, radgan is zepirmetyvelebis
unaris ganviTarebasTan erTad, xels uwyobs gaazrebuli kiTxvisa da weris unaris
ganviTarebasac im SemTxvevaSi, Tu moswavleebi Txrobis gegmas werilobiT Seadge
nen.
gamokrebili Sinaarsi
es aris teqstis calkeuli fragmentis Txroba maswavleblis mier miTiTebu
lis safuZvelze (magaliTad, miambe is monakveTi, romelSic aRwerilia qarTvela
Zeebis ojaxi; miambe qeTos gatacebis ambavi...).
resursi: teqsti saxelmRvanelodan.
Sefaseba: Sefasdeba, axerxebs Tu ara moswavle mTliani teqstidan miTiTebu
li adgilis zustad amoRebasa da mis detalurad gadmocemas ise, rom ar kargavs
yvelaze mniSvnelovans.
meToduri miTiTeba: imisaTvis rom Semowmdes, ramdenad kargad aqvs moswav
les teqsti gaazrebuli, SesaZlebelia davalebis pirobis garTuleba raime saxis
damatebiTi miniSnebiT. magaliTad, miambe is epizodi, romelSic Cans, rom zurab
qarTvelaZe gonieri da windaxeduli adamiania.
mTxroblis Secvla
es aqtivoba gulisxmobs teqstis an misi epizodis Txrobas romelime persona
Jis poziciidan. magaliTad, rogor mohyveboda qeTos motacebis ambavs gadia; miam
be, rogor moxvda qeTo naibis ojaxSi naibis piriT; miambe Tavi ”iavnanam ra hqmna?!”
qeTos piriT da a. S. imisaTvis, rom aseTi davaleba Seasrulos, moswavles kargad
unda esmodes personaJis xasiaTi, SearCios Sesabamisi mxatvruli saSualebebi,
rac, cxadia, gulisxmobs maswavleblis mier mosamzadebeli samuSaoebis Catarebas.
manamde moswavleebma unda imsjelon personaJis xasiaTis Tvisebebze, daukvirdnen
mis metyvelebas, imas, Tu ra saSualebebiT aRwers mwerali gmiris emociur mdgo
mareobas.
Sefaseba: Sefasdeba interpretaciis, teqstis gaazrebis unari, Semoqmedebi
Toba.
meToduri miTiTeba: es aqtivobac kompleqsuria. misi Catareba SeiZleba mxo
lod im SemTxvevaSi, Tu moswavleebs Rrmad da safuZvlianad aqvT teqsti damuSave
buli kiTxvis procesSi, gamomuSavebuli aqvT personaJis emociur mdgomareobaze,
mis xasiaTze dakvirvebis unari, SeuZliaT im mxatvruli saSualebebis amocnoba,
romliTac mwerali axerxebs Cvenamde saTqmelis motanas.
186
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
SekiTxvebis nimuSebi:
SekiTxvebi nacarqeqias (qarTuli xalxuri zRapari ”nacarqeqia”): ratom waxve
di saxlidan? rogor mixvdi, rom devis motyueba advilia? saerTod, geSinia Tu ara
raimesi? ratom dauZaxe Sens Zmebs, maT xom saxlidan gamogagdes? ratom giyvars
nacris qeqva? sxv.
SekiTxvebi devs (qarTuli xalxuri zRapari ”nacarqeqia”): vin xar Sen? sad
cxovrob? ras Wam? ra gqvia? gyavs da-Zma? rogor cxovroben devebi? rogorebi
arian devi qalebi? rogor gaxdi egeTi Ronieri, varjiSiT? SegiZlia jadoqroba?
riTi erTobi xolme? ras fiqrob nacarqeqiaze? sxv.
SekiTxvebi qeTos dedas (iakob gogebaSvili, ”iavnanam ra hqmna?!”): ras fiqrob
qeTos lek ded-mamaze? marTla daabrunebdi qeTos daRestanSi? rogor fiqrob,
vin ufro uyvars qeTos - Sen Tu leki deda? sxv.
Tuki bavSvebi kargad aiTviseben aqtivobas, amasTan, igi maTTvis saintereso
da saxaliso aRmoCndeba, SeiZleba aqtivobis garTuleba - ”cxel skamze” dasasme
lad SevarCevT meorexarisxovan personaJs, romlis Sesaxeb teqstSi mcire infor
macias vxvdebiT. mag., qeTos ZiZa (”iavnanam ra hqmna?”), nacarqeqias Zmebi, misT. meo
rexarisxovani personaJebis rolis mosargebad bavSvebs detalebis ukeT gaazreba
da fantaziisa da warmosaxvis unaris meti mobilizeba dasWirdebaT.
meToduri miTiTeba: aqtivobaSi CarTuli unda iyos mTeli klasi. Tuki daina
xavT, rom klasi pasiuria da aqtiurobs mxolod is moswavle, romelic personaJs
asaxierebs, aqtivobis gagrZelebas azri ar aqvs.
188
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
190
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
ucnobi sityvis
ganmarteba
am sityvis Sem-
cveli yvelaze
antonimi
gavrcelebuli
sityvaTSexameba
fraza
teqstidan
moswavlis
fraza
cxrili #1
199
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
erTi monakveTis
wakiTxvis Semdeg
vcdilob gamovicno,
ra moxdeba Semdeg
roca romelime
sityvis mniSvnelobas
ver vigeb, veZeb
leqsikonSi
cxrili #2
qarT. IV. 11. moswavles SeuZlia sxvadasxva saxis mcire zomis teqstis SeTx
zva.
202
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
Tema/ ra damamaxsovrdeba
203
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
nimuSi.
sad cxov- rogor gadaad- riT ikve- Seferi- gamorCeuli
robs? gildeba? beba? loba Tviseba
I mtacebeli
cxoveli
II mtacebeli
cxoveli
III mtacebeli
cxoveli
qarT. IV. 12. moswavles SeuZlia Seswavlili teqstis Sinaarsis dawera; av
lens TviTgamoxatvis survils.
nimuSi:
nawarmoebis saTauri
personaJi
fiqrobs
akeTebs
ambobs
grZnobs
Sedegi
gmiris mizani
208
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
aqtivobis aRwera:
teqstebis damuSavebis dros, moswavleebs davalebad eZlevaT, Seavson ori
wignaki - ”perifrazisa da ganmartebis wignaki” da ”komentaris wignaki”.
”perifrazisa da ganmartebis wignakis” Sevsebisas moswavleebma, citirebis
wesebis dacviT, teqstidan unda amoweron is adgilebi, romlebSic ucxo sityve
bi, idiomebi, arqaizmebi SexvdebaT, gaswvriv ki unda miuweron TavianTi savaraudo
ganmartebebi da/an perifrazi (Tundac mcdari), romlebsac isini daweren konte
qstze dayrdnobiT.
nimuSi 1: ”perifrazisa da ganmartebis wignaki”. teqsti: irodion evdoSvi
li, `ras galobs SaSvi~?
(moswavlis namuSevris stili daculia)
„...rogorc beladi, gavuZexi win Cems beladi - vinc amxanagebis win midis ase
amxanagebs ...“ mgonia
yiamaTi aris albaT did ubedureba da gasaWiri (ar yofila swori - sicive!!!)
210
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
2. ”komentaris wignaki”.
”komentaris wignaki” warmoadgens ”perifrazisa da ganmartebis wignakis” gar
Tulebul variants. am SemTxvevaSi moswavleebs evalebaT, rom dasamuSavebeli
teqstidan amoiRon raime azri, avtoris remarka, moqmedi piris maxasiaTebeli pasa
Ji Tu sxva (citatis an perifrazis saxiT) da gverdiT miuweron TavianTi komentari.
komentari am SemTxvevaSi SeiZleba iyos moswavlis subieqturi Sefaseba, analogia,
paraleli, pirad gamocdilebasTan identificireba, sakiTxis ganzogadeba Tu sxv.
“ganmartebisa da perifrazis wignakisgan” gansxvavebiT, “komentaris wignaki” uf
ro analiziskenaa mimarTuli. Tu ganmartebis dros moswavle mxolod avtoris na
azrevis da/an Sinaarsis wvdomasa da sxvagvari formulirebiT gadmocemas cdilobs,
kM omentirebisas moTxovna icvleba - moswavle aviTarebs sakuTar ideebs, ayalibebs
maT, poulobs zust verbalur formulirebebs, sicxadesa da sizustes sZens Tavis mo
sazrebas, rasac, Semdgom, weris meore etapze, dasrulebuli formatis nawerSi (Sina
arsis dawera, daxasiaTeba da a. S.) ufro Camoyalibebulad da vrclad warmoadgens.
nimuSi 2: ”komentaris wignaki” (moswavlis namuSevris stili daculia).
211
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
3 jon veni (1834-1923 ww.) - ingliseli filosofosi, logikosi. venis mier SemuSavebuli diagrama (e.w.
venis diagrama) gamoiyeneba mecnierebis mraval sferoSi: simravleTa TeoriaSi, albaTobis TeoriaSi,
logikaSi, statistikaSi, informatikaSi.
212
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
saerTo
pirveli personaJis meore personaJis
niSan-
niSan-Tvisebebi niSan-Tvisebebi
Tvisebebi
7-jer
sinonimebi:
Zlieri Ronieri, Zlevamosili, uzarmazari
Zalis patroni, devgmiri, jan-Ronis
mqone.
nimuSi:
winadadeba #1 5 sityva
winadadeba #2 7 sityva
winadadeba #3 12- sityva -----------------!!!!!!!!
winadadeba #4 6 -sityva
winadadeba #5 14- sityva ----------------------------!!!!!!!!
winadadeba #6 9 -sityva
winadadeba #7 11 –sityva----------------------!!!!!!!!!
V klasi
qarT. V. 1. moswavles aqvs asakis Sesaferisi sirTulis teqstebis mosmenisa
da interpretaciis sawyisi unari.
221
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
personaJi
Tvisebebi / maxasiaTeblebi
Tviseba / Tviseba /
maxasiaTebeli maxasiaTebeli
Tviseba / Tviseba /
maxasiaTebeli maxasiaTebeli
222
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
223
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
225
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
226
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
ilustraciebi
233
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
234
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
235
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
anabel li
236
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
(stili daculia)
nimuSi.
243
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
nimuSi:
1. ra aris Cemi mizani? -------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------ (1-2 winadadeba)
244
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
245
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
VI klasi
qarT. VI. 1. moswavles aqvs informaciis miRebisa da gadacemisaTvis auci-
lebeli unar-Cvevebi.
249
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
Sinaarsi
masalis organizeba
informaciis sakmarisoba
informaciis sizuste
prezentacia
xma, metyveleba
Sesabamisi araverbaluri saSualebebi
(Jestebi, poza)
Sesaferisi ena (stili, sintaqsuri kon-
struqciebi, leqsika)
TvalsaCinoeba (diagramebi, cxrilebi,
naxatebi, slaidebi da sxv.)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
modeli ”EXIT”.
es modeli, romelic SeimuSaves devid reim da morin luisma, gamoiyeneba aram
xatvrul teqstebze samuSaod. SeniSvna: EXIT (Extending Interactions with Texts) - am abre
viaturis Tavisufali Targmania ”farTo interaqcia teqstebTan”. igi gulisxmobs
Tanmimdevrul da sistemur midgomas amgvari teqstebis kiTxvisa da damuSavebis
procesSi. misi saSualebiT moswavleebi gaazrebulad kiTxuloben teqsts, ikvle
ven masSi gadmocemul informacias, iRrmaveben codnas mocemuli Temis irgvliv da
Semdeg am informacias warmoadgenen zepiri an werilobiTi saxiT. am modelis sa
SualebiT moswavleebi Tavdapirvelad iSvelieben sakuTar cxovrebiseul gamoc
dilebas, rasac mosdevs iseTi saklaso aqtivobebi, romlebic kiTxvisTvis saWiro
sxvadasxva saazrovno unarebTan erTad, zepirmetyvelebisa da weris unar-Cvevebis
ganviTarebasac uwyobs xels. es aris urTierTTanamSromlobaze da saklaso dis
kusiebze agebuli, erTmaneTTan mWidrod dakavSirebuli aqtivobebis seria.
es modeli moswavleebs sTavazobs Tanmimdevrul gzas, Tu rogor aris SesaZ
lebeli sxvadasxva wyarodan faqtobrivi masalis gamoyeneba konkretul Temas
Tan/sakiTxTan dakavSirebiT srulyofili informaciis mosapoveblad. am dros
gansakuTrebiT sasargeblo iqneba, Tu moswavleebi gamoiyeneben informaciis rac
SeiZleba mravalferovan wyaroebs, maT Soris, informaciul da sakomunikacio
teqsnologiebs, filmebs, fotomasalas, artefaqtebs, wignebs, gamohkiTxaven gar
Semo myofebs Tu dargis specialistebs da a.S.
modeli ”EXIT” moicavs ramdenime etaps, romelTagan TiToeuli moiTxovs mas
wavleblisgan swavlebis meTodebis guldasmiT SerCevasa da gamoyenebas klasis
saWiroebebis gaTvalsiwinebiT (mag., saklaso diskusiebi, jgufebSi muSaoba, indi
vidualuri weriTi Tu zepiri davalebebi da a.S.). aqtivobis TiToeuli etapisTvis
organizebis formis SerCevis Semdeg maswavlebeli moswavleebs sTavazobs kiTx
vebs, romlebSic winaswar aris gansazRvruli, Tu raze unda gaakeTos aqcenti mos
wavlem, saiTken unda mimarTos azrovneba.
256
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
”DART-is aqtivobebi”
aramxatvruli/sainformacio teqstis kiTxvisas gamoiyeneba, agreTve, e.w.
”DART-is aqtivobebi”, romlebic gansakuTrebiT exmianeba ”EXIT” modelis me-5
etaps. SeniSvna: es meTodi SeimuSaves erik luncerma da keiT gardnerma; abreviatu
ris DART (Directed Activities related to texts) Tavisufali Targmani aseTi SeiZleba iyos:
”teqstebTan dakavSirebuli mizanmimarTuli aqtivobebi”. es aqtivobebi moswavle
ebs sTavazobs teqstTan interaqciisa da masze muSaobis araerT saintereso gzas,
aZlevs saSualebas maT, gaazrebulad daamuSaon teqstSi mocemuli informacia.
qvemoT warmodgenilia ramdenime magaliTi ”DART-is aqtivobebisa, romlebic
teqstis informaciis damuSavebas ukavSirdeba da romlebic kiTxvasTan erTad, ze
pirmetyvelebisa da weris mimarTulebebSi warmodgenili Sedegebis miRwevasac uw-
yobs xels.
257
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
258
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarT. VI. 11. moswavles SeuZlia sxvadasxva tipis teqstebis enobriv Tavise
burebebze dakvirveba da msjeloba.
leebs, rom dro iwureba (”gafrTxilebT, rom dagrCaT 5 wuTi”) da mouwodebs maT,
darCenili dro teqstis dasasruleblad gamoiyenon.
samuSaos dasrulebis Semdeg moswavleebi xmamaRla waikiTxaven TavianT Txzu
lebebs. wakiTxvis Semdeg gaimarTeba msjeloba mosmenili Txzulebebis Sesaxeb.
im SemTxvevaSi, Tu maswavleblis mier SeTavazebuli dasawyisi romelime Txzu
lebidanaa aRebuli, maswavlebeli moswavlebs mokled gaacnobs mis Sinaarss (an da
avalebs aRniSnuli Txzulebis wakiTxvas saSinao davalebis saxiT).
aqtivobis xangrZlivoba: 18-20 wuTi.
Sefaseba: aqtivobiT fasdeba, SeuZlia Tu ara moswavles
mxatvruli warmosaxvis unaris gamovlena weris dros;
siuJeturi xazis ageba da dacva;
logikuri azrovnebis unar-Cvevebis gamovlena;
enobriv-stilisturi da Janrobrivi maxasiaTeblebis gaTvaliswineba;
TanamSromloba.
meToduri miTiTeba: aqtivobis Catareba SeiZleba agreTve moswavleebis jgu
febad dayofis gziT.
qarT. VI. 15. moswavles SeuZlia sxvadasxva saxis miznobrivi teqstis damo
ukideblad Seqmna.
276
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
(SerCeuli sityva)
mSvenieri
(iakob gogebaSvili, `iavnanam ra hqmna~)
amasobaSi gavida aprili da dadga mSvenieri maisi.
(sinonimebi)
lamazi - lamazmani, koxta, kopwia, kekluci, kekela, turfa. mSvenieri, mSvenierze
umSvenieresi, kargi, mzeTunaxavi, Tvaladi, tanadi, natifi, mzeTamze, mzeTunax-
avi... 5
saamo - siamis mogvreli, sasiamovno; wundaudebeli - unaklo, risTvisac wuni ar
daudviaT.
Caanacvlebs ver Caanacvlebs
1. lamazi 1. wundaudebeli
2. saamo
(winadadebebi, Sedgenili Canacvlebuli sinonimebis gamoyenebiT)
1. amasobaSi gavida aprili da dadga lamazi maisi.
2. amasobaSi gavida aprili da dadga saamo maisi.
(SerCeuli sityva)
cxenebi / cxeni
(iakob gogebaSvili, mefe erekle da ingilo qali)
mxlebelni mefisa wamsve CamoiWrnen cxenebidan.
(sinonimebi)
1. taiWi - kargi sajdomi cxeni, 2. ulayi - mamali cxeni. 3. faSati - dedali cxeni,
4. raSi - zRapruli cxeni, 5. bedauri - kargi marbenali cxeni, 6. hune - Zv. qarT.
cxeni.
Caanacvlebs ver Caanacvlebs
1. taiWi 1. ulayi
2. faSati
3. raSi
4. hune
5. bedauri
(winadadebebi, Sedgenili Canacvlebuli sinonimebis gamoyenebiT)
mxlebelni mefisa wamsve CamoiWrnen taiWebidan.
3. ganaTleba:
umaRlesi
studenti
saSualo ganaTleba
skolis moswavle
(moniSneT Sesabamisi kvadrati)
280
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
---------------------.
amgvari Tvalsazrisi aqvs gamoTqmuli gamokiTxulTa saerTo raodenobis
----- %-s (an gamokiTxulTa or mesameds).
281
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
kriteriumi 2. asaki
19 wlamde asakis adamianebSi yvelaze popularulia ---------------------(-----%),
20-35 wlis asakis adamianebSi popularulia --------------------- (-----%),
35 wlis zemoT sportis yvelaze popularuli saxeobaa ------------------- (-----%),
amgvarad, gamokiTxulTa asakis mixedviT, monacemebi erTmaneTs ---------------
(emTxveva/ar emTxvev/msgavia, sxv.).
kriteriumi 3. ganaTleba
skolis moswavleebSi yvelaze popularulia --------------------- (-----%),
studentebSi yvelaze popularulia --------------------- (-----%),
saSualo ganaTlebis mqone adamianebSi yvelaze popularulia ------------------
(-----%),
umaRlesi ganaTlebis mqone adamianebSi yvelaze popularulia ------------------
(-----%),
amgvarad, gamokiTxulTa ganaTlebis mixedviT, monacemebi erTmaneTs ----------
----------- (emTxveva/ar emTxveva/msgavsia, sxv. ).
TviTSefasebis baraTi:
davaleba Sevasrule:
individualurad
jgufTan erTad
jgufis wevrebi:
----------------------------------------------------------------------------------------------------
mizani:
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Cemi azriT:
mizans mivaRwie
nawilobrivad mivaRwie
ver mivaRwie
283
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
----------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------
siZneleebi ver gadavlaxe.
siZneleebi gadavlaxe Semdegnairad:
----------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------
284
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
285
Tavi IV. sanimuSo aqtovobebi
qarTuli ena da literatura
mizezi
Sedegi #1
Sedegi #2
Sedegi #2
287
danarTi 1. fonologiuri unar-Cvevebi da maTi ganviTareba
qarTuli ena da literatura
danarTi 1.
fonologiuri unar-Cvevebi da
maTi ganviTareba
kognitur fsiqologiaSi Catarebulma kvlevebma daadastura mWidro kavSi
ri fonologiur unar-Cvevebsa da kiTxvis swavlebas Soris. moswavle, romelsac
ganviTarebuli aqvs fonemuri cnobiereba, warmatebulad eufleba kiTxvas. es gan
pirobebulia Semdegi mizeziT: anbanuri sistemis principis gasaazreblad, moswav
lem, pirvel rigSi, unda gaacnobieros, rom aso gamoxatavs bgeras. amis aRsaqmelad
ki man unda gaigos, ra aris bgera. ufrosebs xSirad aviwydebaT, rom bavSvebi zepir
teqsts aRiqvamen, rogorc uwyvet sityvier nakads. isini ver acnobiereben, rom
zepiri teqsti Sedgeba winadadebebisagan, winadadebebi - sityvebisagan, sityvebi
- marcvlebisagan, marcvlebi ki - umciresi erTeulebisagan, bgerebisagan. moswav
le, romelmac bgera ar icis, ver gaigebs asos arss - aso xom bgeras gamoxatavs! am
denad, kiTxvis swavlebis dawyebamde, Zalze mniSvnelovania, rom moswavles aRmo
vaCeninoT da gavacnobierebinoT sityvis Semadgeneli umciresi erTeuli - bgera,
igive fonema, romlis gamoxatulebacaa aso. fonemuri cnobiereba swored foneme
bis gacnobierebas, maTze dafiqrebisa da maTi gamoyenebis unars gulisxmobs. fo
nemuri cnobierebis formireba fonologiuri unarebis ganviTarebis gziT xdeba.
fonologiuri unarebis ganviTareba or ZiriTad etapad iyofa. pirvel etapze
moswavles vTavazobT aqtivobebs, romlebic exmareba mas sityvis Semadgeneli ze
piri marcvlebis (da ara bgerebis) aRqmaSi; meore etapze ki moswavles ukve bgere
bis aRqmaSi vavarjiSebT. sabolood, moswavlem Tavisuflad unda SeZlos zepiri
sityvebis marcvlebad da bgerebad daSla, awyoba Tu transformireba. moswavles,
romelic Tavisuflad amuSavebs sityvis xmovan anu akustikur xats, Semdeg erTio
rad uadvildeba naweri sityvis analizi da sinTezi - sityvaSi marcvlebisa Tu aso
ebis gamoyofa, asoebis gamTlianeba marcvlebad, marcvlebisa - sityvebad da misT.
sityvebis fonologiuri analizi garkveul siZneleebs uqmnis 5-6 wlis mozar
debs, radgan maTi yuradReba mTlianad sityvis semantikuri aspeqtebisaken aris
mimarTuli. aqedan gamomdinare, am asakis mozardebs uWirT formaluri, azrisagan
daclili erTeulebis - zepiri marcvlebisa da bgerebis aRqma da/an am erTeuleb
Tan dakavSirebuli savarjiSoebis Sesruleba. amitom fonologiur unarebze muSa
obisas iseTi strategiebi unda gamoviyenoT, romlebic xels Seuwyobs moswavleTa
yuradRebis gadatanas sityvis mniSvnelobidan misi (sityvis) fonologiuri anali
zisaken. strategiebis SerCevisas gasaTvaliswinebelia Semdegi:
fonologiur savarjiSoebSi aucilebelia kargad nacnobi sityvebis ga
moyeneba. winaaRmdeg SemTxvevaSi, moswavlis yuradReba da Zalisxmeva,
misda uneburad, sityvis Sinaarsobrivi aspeqtebis wvdomisaken iqneba mi
marTuli.
aqtivobaTa meqanizmi unda iyos mkafio da ganmeorebadi, raTa moswavle
Cawvdes TiToeuli maTganis mizans. Tu moswavles SeuZlia ganWvritos,
ras iTxoven misgan, misi CarTulobis xarisxi maRldeba.
288
danarTi 1. fonologiuri unar-Cvevebi da maTi ganviTareba
289
danarTi 1. fonologiuri unar-Cvevebi da maTi ganviTareba
qarTuli ena da literatura
aqtivobebi
fonologia
290
danarTi 1. fonologiuri unar-Cvevebi da maTi ganviTareba
fiso wvima
gogo kata
yayaCo ca
CanTa
297
danarTi 1. fonologiuri unar-Cvevebi da maTi ganviTareba
qarTuli ena da literatura
301
danarTi 1. fonologiuri unar-Cvevebi da maTi ganviTareba
qarTuli ena da literatura
302
danarTi 2. kiTxvis swavleba 5-6 wlis asakis moswavleTaTvis
303
danarTi 2. kiTxvis swavleba 5-6 wlis asakis moswavleTaTvis
qarTuli ena da literatura
xatia mze
mze burTi
xe
mze
manqana
qolga
van iseT sityvebs, romelTa amocnobaze maT ukve uvarjiSiaT (mag., ipoveT
daxazi gausviT Semdeg sityvebs: spilo, daTvi, maimuni).
13. ucnobi sityvis gadaxazva. maswavlebeli damaxsovrebuli sityvebis
gaTvaliswinebiT wers nacnob sityvebs da Seurevs iseTebs, romelTa wa
kiTxvac moswavleebma jer ar ician. moswavlem unda ipovos da gadaxazos
misTvis ucnobi sityvebi.
14. moswavlem taSi unda daukras saTanado sityvis amocnobisas. maswavle
beli moswavleebs gaacnobs aqtivobis pirobas, mag., me davwer sityvebs,
Tqven ki taSi unda daukraT, Tu waikiTxavT xilis saxels. amis Semdeg mas
wavlebeli dafaze wers sityvebs, romeleTagan zogierTi xilis saxelia,
zogi - ara.
15. maswavlebeli amzadebs teqsts, romelic moswavleebis mier naswavl sityvebs
Seicavs da gamoakravs teqsts (sasurvelia, rom asoebis sidide iyos 8 sm.). Sem
deg konkretuli instruqciiT aZebninebs nacnob sityvebs („waikiTxe mesame
striqonis meore sityva“; an „moZebne sityva” ”vaSli” meore striqonze).
16. “Tevzaoba”.
mizani: mTeli sityvebis amocnobis unaris ganviTareba.
masala: banqos zomis baraTebi, romlebzec calkeuli sityvebi weria.
mimdinareoba: TamaSobs ori an oTxi bavSvi sityvebis banqoTi. TiToeuls
aqvs 6 baraTi. erTi dadebs magidis centrSi banqos raime sityviT da
ambobs, ra sityvaa (kiTxulobs). Semdegi moTamaSe Camova Tavis ba
raTs, Tu masze igive sityvaa dawerili da daudebs gverdiT pirvel
baraTs. Tu araqvs aseTi baraTi _ midis “saTevzaod” da iRebs axal
baraTs. Tu iqac ar aris es sityva, svla gadadis Semdeg moTamaSesTan,
romelmac unda dados baraTi imave sityviT da warmoTqvas es sityva
xmamaRla. Tu ver ambobs, baraTebi miaqvs imas, vinc ityvis. mogebulia
is, visac yvelaze meti baraTi aqvs. e.i. TiToeulma moTamaSem unda Se
adginos 2X2 an 4X4 erTnairsityviani kompleqti. ix. sqema 7.
kavSiri standartTan: Sedegi - qarT. I.7; ucx.d. 01.5
sqema 7.
17. “pasiansi.
mizani: mTeli sityvebis amocnobis unaris ganviTareba
masala: nakrebi banqos zomis baraTebisa, romlebzec calkeuli sityve
bi weria. mimdinareoba: baraTebis mTeli nakrebi unda gadmovatrialoT
da davawyoT 5-6 rigad. TiToeuli moTamaSe iRebs or baraTs, daanaxebs
sxva moTamaSeebs maT da Tu erTnairi ar iqneba, isev ukan debs. maswavlebe
308
danarTi 2. kiTxvis swavleba 5-6 wlis asakis moswavleTaTvis
varianti - SeiZleba imave tipis savarjiSo gakeTdes asoebis (da ara marc
vlebis) gaTvaliswinebiT.
9. sityvaSi asoebis identificireba: TamaSi ”qurds unda...” - moswavleebs
vaZlevT teqsts an sityvaTa CamonaTvals da veubnebiT, rom qurds surs
moiparos sityvebi, romlebsac aqvT esa Tu is aso/asoebi. maswavlebeli
moswavleebs sTavazobs: „ipoveT da xazi gausviT am sityvebs da qurdi maT
ver waiRebs“.
1. xmamaRali kiTxva;
2. sityvis awyoba moZravi anbaniT. moswavle sityvis akustikur anu xmo
van xats bgerebad daSlis (analizi); daadgens, ra asoebi dasWirdeba mas
am sityvis asawyobad, Semdeg sityvis bgeriT Tanamimdevrobas gadaitans
asoebis TanamimdevrobaSi (sinTezi) da waikiTxavs sityvas.
3. sityvis awyoba. maswavlebeli moswavleTa jgufebs daurigebs erTi ro
melime sityvis Sesabamis asoebs. TviTon ki yvelas dasanaxad xelSi uWi
ravs baraTi, romelzec es sityvaa dawerili. moswavleebma darigebuli
asoebi ise unda ganalagon, rom saWiro sityva gamovides (am dros SeiZle
ba ramdenime jgufma imuSaos paralelurad).
4. moswavleebs vTavazobT sityvebs, romlebic erTi asos CanacvlebiT icv
lian mniSvnelobas (mag., xari–bari; qari–kari). mivuTiTebT maT Casanacv
lebel asoze da vTxovT, rom mis nacvl ad „Casvan“ sxva iseTi aso, rom sxva
sityva miviRoT.
5. rebusebis amocnoba.
6. axali sityvebis Sedgena mocemuli sityvis asoebiT an mocemuli asoe
biT.
varianti: ramdenime wuTSi ipovon gansazRvruli raodenobis or/sammar
cvliani sityvebi.
7. zedmeti sityvis povna. daxatulia sagnebi, nacnobi personaJebi. suraTis
qvemoT weria yvela Sesabamisi sityva + erTi zedmeti - moswavlem zedmeti
sityva unda ipovos.
8. sityvebis CamonaTvals aklia marcvali. moswavleebma undagadaiweron
sityvebi da Caamaton saWiro marcvali.
310
danarTi 2. kiTxvis swavleba 5-6 wlis asakis moswavleTaTvis
Ti Si
yu Tu
pirveli varianti
meore varianti
yu
fxu vi
Cqa ri mo
bza pi
Zvi
diagrama 1.
313
danarTi 2. kiTxvis swavleba 5-6 wlis asakis moswavleTaTvis
qarTuli ena da literatura
xatia Tevzi
ku
xatia TuTiyuSi
xatia ZaRli
315
danarTi 2. kiTxvis swavleba 5-6 wlis asakis moswavleTaTvis
qarTuli ena da literatura
piroba: ipove ama da am gverdze sityva, romelic aRniSnavs amas da amas.
¡ sxva varianti: ama da am gverdze ipove ori yvavilis (an sami cxovelis
an sxva) saxeli;
¡ sxva varianti: ramdeni cxovelis saxelia ama da am gverdze? gadmoi
were.
10. erTi semantikuri velis sityvebis moZebna - moswavleebs urigdebaT
Seswavlili teqstis qseroasli, maT xazi unda gausvan erTi semantikuri
velis sityvebs (personaJebi, cxovelebi, tansacmelidasxva). piroba: xazi
gausviT amindis aRmniSvnel sityvebs.
11. naxatTan Sesabamis sityvebis moZebna - maswavlebeli dafaze xatavs na
xatebis erT wyebas da maT qvemoT miuwers saTanado saxels, zogierTs
mcadarad miuwers saxelebs.
piroba: „gadaiwere mxolod im naxatebis sityvebi, romlebic naxats esa
dageba“.
12. teqstTan Sesabamisi naxatis povna - maswavlebeli amzadebs ramdenime
msgavs naxats. moswavleebs daurigebs werilobiT aRweras, romelic mxo
lod erT naxats Seesabameba.
piroba: „ipove, romeli naxatia aRwerili da gaaferade“ (mag. saxls wiTe
li saxuravi aqvs. saxlis win maRali xea. saxlis gverdiT baRia).
13. abzacis moZebna da misi SinaarsisSesabamisi naxatis daxatva - maswav
lebeli wakiTxuli teqstidan SearCevs abzacs, romelic naxatebis Seqmnis
SesaZleblobas iZleva.
piroba: „ama da am gverdze waikiTxe abzaci, romelic iwyeba ase :”. . . “. „da
xate, ras mogviTxrobs es abzaci/nawyveti“.
14. ori teqstis mesamesTan dakavSireba - maswavlebeli moswavleebs SesTa
vazebs wakiTxuli teqstis or variants. erT-erTSi mcire cvlilebebia
Setanili.
piroba: „gadaiwere, romeli sityvebia aklia teqstSi“; #2; „gadaiwere, ro
meli sityvebia damatebuli teqstSi #2.
15. Separuli winadadebeba -klasSi wakiTxul teqsts maswavlebeli gada
wers da SigadaSig Seaparebs sxva winadadebebs.
instruqcia: „gaxaze winadadebebi, romlebic wakiTxul Sinaarss ar Seesa
bameba“.
316
danarTi 3. aramxatvruli teqstebis 4 ti pi da maTi grafikuli maorganizeblebi
6 grafikuli maorganizeblebi - sxvadasxva saxis grafikebi, sqemebi, cxrilebi, naxazebi, diagramebi, misT.
maT iyeneben codnis, koncefciis, azrebis, ideebis grafikuli saxiT warmodgenis mizniT (sxvagvarad
maT agreTve uwodeben saazrovno sqemebs, kognitur diagramebs, gonebriv rukebs).
7 kategorizacia - ideebis, movlenebis, informaciis, sagnebis daxarisxeba/dajgufeba maTTvis damaxasia
Tebeli arsebiTi niSan-Tvisebebis mixedviT.
317
danarTi 3. aramxatvruli teqstebis 4 ti pi da maTi grafikuli maorganizeblebi
qarTuli ena da literatura
saswavlo miznebi:
analitikuri azrovnebis unarebis ganviTareba: teqstis analizis unaris
ganviTareba, mizez-Sedegobrivi kavSiris gamomxatveli winadadebebis/f
razebis amocnoba, maT Soris arsebuli kavSiris dadgena da warmodgena
grafikuli maorganizeblis gamoyenebiT;
logikuri azrovnebis unaris ganviTareba: mizez-Sedegobrivi winadade
bebis Sedgena grafikuli maorganizeblis gamoyenebiT;
weriTi davalebis gansazRvra da saTanado enobriv-gramatikuli norme
bis marTebulad gamoyenebis unaris ganviTareba;
wignierebis ZiriTadi unar-Cvevebis ganviTareba.
aqtivobis aRwera: gakveTilis sasaubro Temaa ”janmrTeli cxovrebis wesi”.
maswavlebeli gaesaubreba bavSvebs adamianebis cxovrebis wesze: ras Wamen, riTi
erTobian, rogor muSaoben adamianebi; ra Cvevebi, interesebi da priotitetebi ga
aCniaT maT. ekiTxeba bavSvebs: ”ras niSnavs, iyo janmrTeli?” da Camowers bavSvebis
SeTavazebul variantebs dafis gverdiT gakrul didi zomis formatis qaRaldze
(savaraudo pasuxebia: ”varjiSob”, ”sports misdev”, ”Wam xils”, ”Wam bostneuls”,
”haerze seirnob”, ”energiuli xar”, ”didxans cocxlob”, ”karg guneba-ganwyobaze
xar”, ”warmatebuli xar”, sxva misT.).
amis Semdeg maswavlebeli, bavSvebis TanamonawileobiT, daaxarisxebs SeTava
zebul variantebs kategoriebis mixedviT. sul miviRebT Semdeg kategoriebsa da
qvekategoriebs: ”gakaJeba: varjiSi, sporti”, ”janmrTeli kveba: xili, bostneuli,
xorci, rZis produqtebi”, ”dasvenebis swori reJimi: Zilis reJimi, haerze seir
noba”, ”janmrTeloba: kargi guneba-ganwyoba, garegnuli silamaze, energiuloba,
warmatebuloba, xangrZlivi sicocxle”. kategoriebis erTmaneTisagan gamoyofis
mizniT, maswavlebeli erTi feris markeriT gaxazavs erT romelime kategoriasTan
dakavSirebul sityvebs: mag., ”varjiSi, sporti” - wiTeli feriT iqneba gaxazuli,
”haerze seirnoba, Zilis reJimi” - yviTlad da misT. (kategorizaciasTan dakavSire
biT dawvrilebiT ix. zemoT, aqtivoba ”obobas qseli”).
Semdeg maswavlebeli Seudgeba grafikuli maorganizeblis dafaze gamosaxvas.
amisaTvis igi dafaze gadaitans qaRaldze arsebul Canawerebs (daxarisxebuli sa
xiT): kategoriebi Casmuli iqneba rgolebSi (”biliardis burTebSi”), maT garSemo
warmodgenili iqneba Canawerebi (qvekategorebi), romlebic sxivebiT unda daukav
Sirdes Sesabamis rgols (”biliardis burTs”). ”mizezis” rgolebi grafikuli maor
ganizeblis marcxena mxaresaa warmodgenili, ”Sedegis” rgoli - marjvena mxares.
”mizezis” rgolebi sxivebiT daukavSirdeba ”Sedegis” rgols. dafaze muSaobisas
maswavlebeli sargeblobs daxarisxebis dros SerCeuli ferebis markerebiT.
Sedegad, grafikuli maorganizebeli Semdeg saxes miiRebs:
326
danarTi 3. aramxatvruli teqstebis 4 ti pi da maTi grafikuli maorganizeblebi
xili
bostneuli janmrTe- janmrTeloba
xorci li kveba
rZis produqtebi
328
danarTi 4. Sefasebis sqemebi
saxeli: TariRebi:
saTanadod saubrobs
TanatolebTan da ufrosebTan
metyvelebs
TavdajerebiT
metyvelebs saTanado
Zalis xmiT
usmens sxvebis
laparaks
monawileobs jgufur
diskusiaSi
svams/pasuxobs
SekiTxvebs
gadmoscems
informacias
329
danarTi 4. Sefasebis sqemebi
qarTuli ena da literatura
_ gamiWirda:
_ minda, gavaumjobeso:
Sefasebis nimuSi
330
danarTi 4. Sefasebis sqemebi
weris etapi
namuSevris Sedgena
gadmoscems ideebsa da azrebs sityvebisa da naxatebis meSveobiT;
gadmoscems da ganaviTarebs ideebs winadadebebisa da/an abzacebis meSve
obiT;
aRwers suraTebs an movlenebs;
sxva.
332
danarTi 4. Sefasebis sqemebi
Sefasebis nimuSi
xmamaRla kiTxva da Sinaarsis gadmocema
334
danarTi 4. Sefasebis sqemebi
Sefasebis nimuSi
vizualuri teqsti
kriteriumebi
_ emzadeba dasaTvaliereblad, risTvisac gansazRvravs mizans da gamoTq
vams varauds, risi Setyoba SeiZleba vizualuri teqstidan
komentarebi:
komentarebi:
Semajamebeli kiTxvari
moswavlis saxeli
amosavali informacia
1. ra mizniT Seqmeni namuSevari (gasarTobad, raimes saTqmelad, informaci
is gasaziareblad)?
2. romeli auditoriisaTvis moamzade namuSevari (TanaklaselebisTvis, pa
raleluri klaselebisTvis, ojaxis wevrebisTvis, sakuTari TavisTvis)?
3. romeli formati gamoiyene (xatva, audioCanawerebi, diagrama, cxrili,
sqema, ruka, afiSa, diorama, roluri TamaSi, Tojinebis Teatri, multime
dia, sxv.)?
procesi
4. romeli strategia gamoiyene?
a) dagegmva,
b) Seqmna;
g) analizi, gaumjobeseba an Sesworeba
5. romeli nawili iyo SenTvis yvelaze warmatebuli?
6. raSi gesaWiroeba daxmareba?
saboloo produqti
7. ra mogwons Sens namuSevarSi?
8. rogor gauziare sxvebs Seni namuSevari (klass, ekranze)
9. rogor gamoexmaurnen sxvebi Sens namuSevars?
10. ras Secvlidi an gaaumjobesebdi?
336
danarTi 4. Sefasebis sqemebi
TariRi: mawavlebeli:
wera
cxadad gamoxatavs azrebs
iyenebs weris strategiebs
337
danarTi 4. Sefasebis sqemebi
qarTuli ena da literatura
wardgena
cxadad gamoxatavs ideebs/azrebs
iyenebs sxvadasxva saxis saprezentacio teqnologiebs
gaiazrebs, ramdenad efeqturi iyo prezentacia
sxva
monawileobs interesiTa da enTuziazmiT
damatebiTi komentarebi:
338
qarTuli ena da literatura
gamoyenebuli literaturis sia
Culham, R., 6+1Traits of Writing, Scholastic Professional Books, 2003.
Graham, J. and Kelly, A., Reading under Control, Routlege, Taylor &Francis Group, 2008.
Improving Reading Comprehension in Kindergarten through 3rd Grade, IES Practice Guide, Na-
tional Center for Education Evaluation and Regional Assistance.
Martin, M., Lovat, Ch. and Purnell G., The Really Useful Literacy Book, Routlege, Taylor &Fran-
cis Group, 2007.
Palmer, S., How to Teach Writing Across the Curriculum, A David Fulton Books, Routlege, Taylor
&Francis Group, 2011.
Stafford, T., Teaching Visual Literacy in the Primary Classroom, A David Fulton Books, Routlege,
Taylor &Francis Group, 2011.
Tompkins, G., E., Language Arts, Patterns of Practice, Pearson Prentice Hall, 2005.
Wray, D., & Medwell, J., Teaching Literacy Effectively in the Primary School, Routlege, Taylor
&Francis Group, 2006.
339
qarTuli ena da literatura
340
SeniSvnebisaTvis